Europejskie, Kanadyjskie i Amerykañskie normy

dotycz¹ce bezpieczeñstwaproduktów dla

Elektrycznego SprzêtuMedycznego - cz. 2

TÜV Rheinland Group

TUVdotCOM-ID

Numer 2-2004 (9)

�GWARANT CZYSTO�CI

I HIGIENY�

TÜV RheinlandPolska Sp. z o.o.

Zarz¹d:Janusz Grabka-Prezes Zarz¹du

Marek Mucha-Wiceprezes Zarz¹du

Siedziba:02-146 WARSZAWAul. 17 Stycznia 56tel. 022/ 846 79 99tel. 022/ 846 51 63fax. 022/ 868 37 42

41-800 ZABRZEul. M. Sk³odowskiej-Curie 34

tel. 032/ 271 64 89tel. 032/ 271 06 23fax. 032/ 271 64 88

60-003 POZNAÑul. Wo³czyñska 37

tel./fax. 061/ 864 84 37tel./fax. 061/ 867 81 87

20-950 LUBLINul. Czechowska 4tel. 081/ 532 86 68tel. 081/ 532 86 87

tel. kom. 0 607 057 028

10-702 OLSZTYNul. Warszawska 98tel. 089/ 524 05 01tel. 089/ 524 05 03

tel. kom. 0 693 410 037

42-200 CZÊSTOCHOWA ul. Kuceliñska 22tel. 034/ 323 50 54

70-370 SZCZECINul. Bohaterów Warszawy 15-16

tel./fax. 091/ 484 49 67

77-100 BYTÓWul. Lêborska 24

tel./fax. 059/ 822 79 53tel. kom. 0 695 888 838

85-825 BYDGOSZCZul. Wojska Polskiego 65tel./fax. 052/ 374 73 87tel. kom.: 0 607 464 786

W zwi¹zku z mo¿liwo�ci¹ zamieszczeniaadresów internetowych Pañstwa firm na naszejstronie internetowej, gor¹co prosimy zaintere-sowanych o kontakt (telefoniczny lubmailowy) w tej sprawie z nastêpuj¹c¹ osob¹:

Marek ÆwiokTel. 032/ 271 06 23 mcwiok@pl.tuv.com

Prze�lemy Pañstwu stosowny formularzo�wiadczenia, w którym wyrazicie Pañstwozgodê na umieszczenie adresu internetowegona naszej stronie internetowej.

SPIS TRE�CI:

1. Kilka s³ów od Redakcji2. TUVdotCOM-ID3. Europejskie, Kanadyjskie i Amerykañskie normy dotycz¹ce bezpieczeñ-

stwa produktów dla Elektrycznego Sprzêtu Medycznego - cz. 2 4. Dobrowolna certyfikacja wyrobów i dodatkowe znaki kontrolne jako

skuteczne narzêdzie marketingowe wspó³czesnego unijnego rynkutowarowego.

5. Wydarzenia 6. Szkolenia, konferencje, seminaria7. Ró¿no�ci

Zespó³ redakcyjny:41-800 Zabrzeul. M. Sk³odowskiej-Curie 34tel. 032/ 271 06 23e-mail mcwiok@pl.tuv.com

Zespó³ redakcyjny zastrzega sobie prawo do skracania objêto�ci artyku³ów nadsy³anych przez Pañstwa.

Kolejny numer Biuletynu Jako�ci w 2004 roku dotar³ ju¿ doPañstwa. Na bie¿¹co staramy siê informowaæ Pañstwa o wszystkim codzieje siê w �wiecie systemów zarz¹dzania jako�ci¹ oraz w spó³kachTÜV Rheinland Group w Polsce. Zapewne wiecie Pañstwo, ¿e od dnia12 marca 2004 roku firma TÜV Rheinland/ ZETOM Polska Sp. z o.o.zmieni³a nazwê na TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. Jest tospowodowane zmian¹ w sk³adzie wspólników Spó³ki.

W bie¿¹cym numerze poruszamy ciekaw¹ tematykê certyfika-cji wyrobów i dodatkowych znaków kontrolnych. Kontynuujemy tematykê norm dotycz¹cych bezpieczeñstwa produktów dlaMedycznych Urz¹dzeñ Elektrycznych rozpoczêt¹ w poprzednimnumerze.

W rubryce wydarzenie szczegó³owo opisujemy stworzonyprzez TÜV Rheinland Group oraz Polskie Stowarzyszenie Czysto�ci pro-gram pod nazw¹ "Gwarant Czysto�ci i Higieny" skierowany do firmbran¿y utrzymania czysto�ci dzia³aj¹cych na terenie Polski.

Od ostatniego numeru zmianie uleg³y dane adresowe naszegooddzia³u w Lublinie. Aktualne dane zawarte s¹ na drugiej stroniebie¿¹cego numeru.

Zespó³ redakcyjny

Szanowni Pañstwo,

2

23

4

681112

BIULETYN JAKO�CI3

Prezentujemy numery identyfikacyjne ID naszych Klientów, które pos³u¿¹Pañstwu do sprawdzania i uzyskania interesuj¹cych Was informacjiodno�nie produktów i samych producentów.

Nazwa firmy Adres Kod Miasto TUVdotCOM ID

BERYL MED Sp. z o.o. ul. 11-go Listopada 4A 04-816 Micha³owice ID:9105021491

BielskiePrzedsiêbiorstwo

BudownictwaPrzemys³owego S.A.

ul. Warszawska 5 43-307 Bielsko - Bia³a ID:9105017573

BIKON Sp. z o.o. ul. Unii Lubelskiej 3 61-249 Poznañ ID:9105017580

BIOFARM Sp. z o.o. ul. Fabryczna 20A 32-500 Chrzanów ID:9105022165

BIONAT Sp. z o.o. ul. Zawi³a 53 30-389 Kraków ID:9105018129

Biuro Handlowe"Accent"

ul.O�wiecenia 29 42-520 D¹browa Górnicza ID:9105017546

Biuro RozwojuKrakowa S.A.

ul.Kordylewskiego 11 31-547 Kraków ID:9105020640

Biuro Us³ugTechnicznych ELTEL

ul. Jantarowa 2B/2 75-256 Koszalin ID:9105018157

BRACIKI Sp.J. ul. 3 Maja 159 41-500 Chorzów ID:9105017591

BRE BANK S.A. ul. Senatorska 18 00-950 Warszawa ID: 0910080022

BRUK-BET ¯abno 33-240 Nieciecza 150 ID:9105018169

"BUDMEDIA" Sp.z o.o. ul. Bukowska 6 62-060 Stêszew ID:9105017605

BUDOPOL -WROC£AW S.A.

ul. Rac³awicka 15/19 53-149 Wroc³aw ID:9105018151

BUDOSERWIS Z.U.H.Sp. z o.o.

ul. Ko�ciuszki 31 41-500 Chorzów ID:9105017587

"BUDOSTAL-3" S.A. ul. Igo³omska 1 30-969 Kraków ID:9105018156

Budowlano-Monta¿owaSpó³dzielnia Pracy

�BUDOMONT� ZPCh

ul. Towarowa 7 28-200 Staszów ID:9105020977

TUVdotCOMw

ww

ww

w.tu

v.tu

vdo

tcom

.com

do

tcom

.com

Normy Uzupe³niaj¹ce

Jako dodatek do normy IEC 60601-1, która opisuje ogólnewymagania odno�nie bezpieczeñstwa, normy serii IEC 60601zawieraj¹ równie¿ normy uzupe³niaj¹ce i dotycz¹ceposzczególnych grup produktów. Normy uzupe³niaj¹ce s¹przydatne do okre�lonych kategorii elektrycznego sprzêtumedycznego i mog¹ byæ u¿ywane tylko w po³¹czeniu z norm¹ IEC 60601-1. Wyj¹tkiem jest norma IEC 60601-1-4:2000 (Edycja skonsolidowana), która jest uznawana przezFDA i mo¿e byæ u¿ywana do prowadzenia dzia³añ przedwprowadzeniem na rynek wyrobu, a jej od strony tech-nicznej identyczna wersja jest stosowana jako norma zharmonizowana z dyrektywami medycznymi w U.E.Kanadyjskie odstêpstwa s¹ okre�lone w normach IEC 60601-1-1:2000 i IEC 60601-1-4:2000.

IEC 60601-1-1:2000 (Medyczne Urz¹dzenia Elektryczne -Czê�æ 1-1: Ogólne wymagania bezpieczeñstwa - Normauzupe³niaj¹ca: Wymagania bezpieczeñstwa medycznychsystemów elektrycznych).Medyczne systemy elektryczne zawieraj¹ kombinacje medy-cznego i nie-medycznego sprzêtu elektrycznego, które s¹po³¹czone za pomoc¹ zwi¹zku funkcjonalnego lub wielowtykowego gniazda sieciowego. Sprzêt pracuje bezpo�red-nio w s¹siedztwie pacjenta lub w pomieszczeniach przezna-czonych do celów medycznych. Przyk³ady medycznych sys-temów elektrycznych, to sprzêt do monitorowania pacjentapod³¹czony do komputerowej stacji roboczej. Nie wszystkieelementy systemu opartego na wspomnianej wy¿ej kombi-nacji musz¹ spe³niaæ surowe wymagania normy IEC 60601-1.Okre�lone wymagania s¹ zdefiniowane dla uziemienia

ochronnego, pomiarów pr¹dów up³ywowych i innychwarunków.

IEC 60601-1-2:2001 (Medyczne Urz¹dzenia Elektryczne -Czê�æ 1-2: Ogólne wymagania bezpieczeñstwa - Normauzupe³niaj¹ca: Kompatybilno�æ elektromagnetyczna -Wymagania i badania).IEC 60601-1-2 wyszczególnia wymagania i próby dla kom-patybilno�ci elektromagnetycznej medycznych urz¹dzeñelektrycznych i medycznych systemów elektrycznych.Granice dla emisji elektromagnetycznej s¹ rzecz¹ podsta-wow¹ dla ochrony innych medycznych urz¹dzeñ elek-trycznych i medycznych systemów elektrycznych.Wymagania odno�nie odporno�ci elektromagnetycznej s¹rzecz¹ podstawow¹ dla zapewnienia bezpieczeñstwa sprzê-tu i systemów, szczególnie dla sprzêtu podtrzymuj¹cego¿ycie.

IEC 60601-1-3:1994 (Medyczne Urz¹dzenia Elektryczne -Czê�æ 1-3: Ogólne wymagania bezpieczeñstwa - Normauzupe³niaj¹ca: Ogólne wymagania dotycz¹ce ochrony przedpromieniowaniem rentgenowskich zestawów diagnosty-cznych).IEC 60601-1-3 definiuje ogólne wymagania dla ochronyprzed promieniowaniem jonizuj¹cym w medycznym diag-nostycznym sprzêcie rentgenowskim, zawiera bowiemwymagania dotycz¹ce instalacji, celem zapewnienia, ¿edawka jest zasadna, mo¿liwie niska dla pacjenta, operatoraurz¹dzenia i pozosta³ego personelu medycznego. Nale¿yodnotowaæ, ¿e niektóre kraje okre�laj¹ jak powinienwygl¹daæ proces prób, instalacji, dzia³ania i serwisowania.

TÜV - MEDYCYNA

BIULETYN JAKO�CI4

Europejskie, Kanadyjskie i Amerykañskie normydotycz¹ce bezpieczeñstwa produktów dlaElektrycznego Sprzêtu Medycznego cz. 2

Elektryczne Urz¹dzenia Medyczne i odpowiednienormy staj¹ siê bardziej z³o¿one.

Urz¹dzenia medyczne i sprzêt diagnostyczny nale¿¹ do sektorówo naj�ci�lejszych regulacjach. Fakt ten nie powinien byæ zaskocze-niem, zwa¿ywszy na to, ¿e urz¹dzenia medyczne s¹ u¿ywane dokontaktu z chorym, unieruchomionym lub nie�wiadomym pacjentem,którego funkcje ¿yciowe zale¿¹ od urz¹dzeñ medycznych, a który mo¿ebyæ pod³¹czony do wiêcej ni¿ jednego urz¹dzenia w tym samym czasie.Procedury radiacji terapeutycznej i diagnostycznej zwykle s¹ u¿ywane wspólnie w przypadkach, gdyb³¹d urz¹dzenia lub ludzki mog¹ mieæ znacz¹cy wp³yw na zdrowie pacjenta oraz profesjonaln¹ opiekêzdrowotn¹. In¿ynierowie musz¹ sprostaæ nie tylko wzrostowi ró¿norodno�ci narodowych i miêdzyna-rodowych norm i regulacji, ale te¿ wyzwaniom spowodowanym powstawaniem coraz bardziejz³o¿onych produktów, które czêsto stanowi¹ kombinacje tradycyjnych urz¹dzeñ medycznych i produk-tów nie-medycznych. Ten artyku³ to ogólny przegl¹d ró¿nych norm i innych wymagañ przydatnych dla medycznychurz¹dzeñ elektrycznych, które powinny byæ brane pod uwagê nie tylko podczas procesu tworzenia pro-duktu, ale te¿ podczas ca³ego cyklu ¿ycia produktu.

Autor: Heinz Joerg Steneberg, Manager Sekcji Medycznej (USA)

IEC 60601-1-4:2000 Edycja skonsolidowana (MedyczneUrz¹dzenia Elektryczne - Czê�æ 1-4: Ogólne wymagania bez-pieczeñstwa - Norma uzupe³niaj¹ca: Medyczne systemy elek-tryczne programowane).IEC 60601-1-4 definiuje wymagania dla cyklu ¿ycia pro-gramowanych elektrycznych systemów medycznych.Obejmuje ona wymagania dotycz¹ce specyfikacji opro-gramowania, architektury oprogramowania, szczegó³ów pro-jektowania i wdro¿enia oprogramowania, modyfikacji, wery-fikacji i oceny, oznakowania i za³¹czonej dokumentacji.(Uwaga: IEC 60601-1-4 powinna byæ u¿ywana w kontek�cieczê�ci ogólnego systemu zarz¹dzania ryzykiem, tak jak toopisano w normie ISO 14971:2000.)

DIS IEC 60601-1-6 Projekt normy DIS IEC 60601-1-6 dotyczy aspektów bez-pieczeñstwa u¿ywalno�ci dla medycznych urz¹dzeñ elek-trycznych. Chocia¿ urz¹dzenia dzisiaj s¹ bardziej z³o¿onei czêsto ³¹cz¹ kilka funkcji, nadal powinny byæ ³atwe w u¿yciu. Mo¿na to osi¹gn¹æ przez u¿ywanie rozpoznawal-nych symboli oraz przez projektowanie wed³ug zasadergonomii.

Normy dla Produktów SpecyficznychNormy dla produktów specyficznych (IEC 60601-2-x) defi-niuj¹ wymagania dla produktów specyficznych, takich jaklasery diagnostyczne i terapeutyczne, sprzêt endoskopowylub pompy infuzyjne i s¹ u¿ywane w po³¹czeniu z ogóln¹norm¹. Normy dla produktów specyficznych zawieraj¹poprawione lub zast¹pione odpowiednie paragrafy w normie ogólnej. Nale¿y odnotowaæ, ¿e w niektórych przy-padkach kilka norm dla produktów specyficznych mo¿nazastosowaæ do jednego produktu. Poni¿ej przedstawionolistê przydatnych norm dla oprogramowania kontroluj¹cegogêsto�ciomierz ko�ci, który jest czê�ci¹ medycznego systemuelektrycznego (nie uwzglêdniono odstêpstw krajowych):IEC 60601-1:1988 (+A1, +A2)IEC 60601-1-1:2000 (Medyczne systemy elektryczne)IEC 60601-1-2:2001 (Kompatybilno�æ elektromagnetyczna)IEC 60601-1-3:1994 (Rentgenowskie zestawy diagnosty-czne)IEC 60601-1-4:2000 (Medyczne systemy elektryczne pro-gramowane)IEC 60601-2-7:1998 (Zasilacze rentgenowskie do genera-torów rentgenowskich diagnostycznych)IEC 60601-2-28:1993 (Zespo³y promienników rentgeno-wskich i promienniki rentgenowskie przeznaczone do diag-nostyki medycznej)IEC 60601-2-32:1994 (Urz¹dzenia rentgenowskietowarzysz¹ce)

Normy Bezpieczeñstwa dla Produktów Medycznych Nie objête normami serii IEC 60601 W uzupe³nieniu do norm serii IEC 60601 kilka innych normdefiniuje wymagania odno�nie bezpieczeñstwa dla elektrycznego sprzêtu medycznego, takie jak normy serii ISO 10079 dla medycznych urz¹dzeñ odsysaj¹cych lub ISO 9919:1992 i EN 865:1997 dla têtno oksymetrów.Dodatkowo, rozwiniêto normy dotycz¹ce okre�lonychaspektów funkcjonalnych, takie jak normy serii EN 475 dlaelektrycznie generowanych sygna³ów alarmowych i IEC60825 dla bezpieczeñstwa laserów (np. dla laserówu¿ywanych w systemach tomografii komputerowej).

Dodatkowe Wymagania w USA Rozdzia³ 21 Amerykañskiego Kodeksu PrzepisówFederalnych definiuje w podrozdziale J postanowieniaodno�nie ochrony przed promieniowaniem i wyszczególniawymagania odno�nie raportowania i przechowywaniazapisów dla medycznego sprzêtu elektrycznego i nie-medy-cznego sprzêtu elektrycznego. Producenci diagnostycznychsystemów rentgenowskich, terapeutycznego sprzêtu ultra-sonograficznego i innych produktów musz¹ przed³o¿yæ w FDA stosowne raporty dotycz¹ce produktu zanim produktzostanie wprowadzony na rynek. Raporty musz¹ zawieraæopis w³a�ciwo�ci fizycznych lub elektrycznych urz¹dzenia,oraz zgodno�æ z norm¹, specyfikacjê projektow¹ oraz opiszastosowanych metod testowych. Wymienione poni¿ejnormy dotycz¹ dzia³añ specyficznych, które musz¹ byæspe³nione przez elektryczne sprzêt medyczny:21 CFRl010 (Produkty elektroniczne),21 CFRl020 (Produkty emituj¹ce promieniowaniejonizuj¹ce)21 CFRl030 (Produkty emituj¹ce mikrofale i fale czêstotli-wo�ci radiowej)21 CFRl040 (Produkty o ma³ej emisji)21 CFRl050 (Produkty ultrad�wiêkowe i infrad�wiêkowe)Patrz te¿ "Ustawa o kontroli promieniowania dla zdrowia i bezpieczeñstwa z 1968 roku".

Cykl ¯ycia Produktu - Rozwa¿ania Rozwa¿ania o bezpieczeñstwie medycznych urz¹dzeñ elektrycznych powinny siê zaczynaæ we wczesnych fazachprocesu tworzenia produktu. Aby unikn¹æ problemów zgod-no�ci podczas fazy weryfikacji i oceny produktu, odpowied-nie wymagania musz¹ byæ wcze�nie zidentyfikowane i wcielone do specyfikacji projektowej. Jako czê�æ tego pro-cesu nale¿y okre�liæ aspekty zwi¹zane z utrzymaniem sprzê-tu i starzeniem siê materia³ów. Informacjê na ten tematmo¿na uzyskaæ z gruntownych badañ lub obliczeñ i, a je�lijest to mo¿liwe, z do�wiadczeñ z poprzednimi produktami.Ostatecznie, jedna ze zmian w drugiej nowelizacji do normyIEC 60601-1 wymaga dla instrukcji u¿ytkownika podanieinformacji o ryzyku zwi¹zanym z unieszkodliwianiemodpadów, pozosta³o�ci i akcesoriów. Rozwa¿ania odno�niebezpieczeñstwa powinny uwzglêdniaæ równie¿ te aspekty.

Korekta merytoryczna:S³awomir Szlefarski Specjalista ds. wyrobówDaniel �wi¹tkoSpecjalista ds. wyrobów medycznychDzia³ Product SafetyTÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

TÜV - MEDYCYNA

BIULETYN JAKO�CI5

Artyku³ udostêpniony i przet³umaczony za zgod¹redakcji World News- International Journal of Safety &Standards, Trends & Information November/December2003

BIULETYN JAKO�CI6

Product Safety

Data 01.05.2004 jest dniem od którego ok.40% wyrobów pol-skich producentów, importerów i dystrybutorówwprowadzanych na polski rynek konsumencki, a wiêcobszar unijny, gwarantuj¹cy swobodny przep³yw towarów i us³ug bêdzie podlegaæ obowi¹zkowi spe³nienia wymagañzawartych w dyrektywach nowego podej�cia i dodatkowemuznakowaniu symbolem zgodno�ci CE.

Oznakowanie CE musi byæ umieszczane na wyrobach, którepodlegaj¹ jednej lub kilku dyrektywom Nowego Podej�cia.Na wyrobach, które nie podlegaj¹ ¿adnej z dyrektywNowego Podej�cia nie wolno umieszczaæ oznakowania CE.Nie wolno bêdzie te¿ wprowadzaæ do obrotu na rynki unijne wyrobów podlegaj¹cych dyrektywom NowegoPodej�cia, a nie posiadaj¹cych oznakowania CE je�li tedyrektywy wymagaj¹ takiego oznakowania.

Czym nie jest, a czym jest symbol CE ? - ilustruje poni¿szyopis.

Odpowiedzialno�æ za spe³nienie wymagañ zawartych w dyrektywach Nowego Podej�cia oraz umieszczenie sym-bolu CE na wyrobie spoczywa na producencie oraz ka¿dejosobie prawnej lub fizycznej wprowadzaj¹cej wyrób doobrotu na obszarze Unii Europejskiej.

Producent musi samodzielnie oceniæ, czy jego wyrób podle-ga dyrektywom Nowego Podej�cia lub polskim aktomprawnym bêd¹cych przeniesieniem unijnych dyrektyw dopolskiego prawa i w konsekwencji oznakowaniu CE.

Producent musi wykazaæ, ¿e jego wyrób rzeczywi�cie jestzgodny z wymaganiami zasadniczymi zawartymi w jednejlub wielu dyrektywach , poddaj¹c go przewidzianej proce-durze oceny zgodno�ci.

Procedury oceny zgodno�ci przewidziane dla wiêkszo�cidyrektyw opieraj¹ siê na o�miu modu³ach zilustrowanychponi¿szym schematem.Uproszczony schemat realizacji procedur oceny zgodno�ci

modu³ A - wewnêtrzna kontrola dokonywana przez produ-centa w fazie projektowania i produkcji.modu³ B - badania typu przeprowadzane przez stronê trze-ci¹ w po³¹czeniu z wewnêtrzn¹ kontrol¹ produkcjiprzeprowadzan¹ przez producenta.modu³ C - zapewnienie zgodno�ci z typem.modu³ D - zapewnienie jako�ci produkcji.modu³ E - zapewnienie jako�ci wyrobu.modu³ F - weryfikacja wyrobu.modu³ G - weryfikacja jednostkowa na etapie projektowaniai produkcji (ka¿dy jednostkowy produkt jest badany przezjednostkê notyfikowan¹, która wystawia certyfikat zgodno-�ci).modu³ H - pe³ne zapewnienie jako�ci - obejmuje etap pro-jektowania i produkcji. Oparty jest na normie EN ISO 9001.Jednostka notyfikowana odpowiada za zatwierdzenie i nadzór nad systemem jako�ci producenta obejmuj¹cymetap projektowania, produkcji i kontroli koñcowej.

Dodatkowe obowi¹zki producenta stanowi¹ce równie¿ czê�æprocedury oceny zgodno�ci to przygotowanie dokumentacjitechnicznej i deklaracji zgodno�ci.

Wprowadzenie wyrobu na rynek po wype³nieniu i udoku-mentowaniu zasadniczych wymagañ w obszarzeobowi¹zkowej oceny zgodno�ci nie bêdzie jednak jednoz-naczne z jego sprzeda¿¹.

Dobrowolna certyfikacja wyrobów i dodatkowe znaki kon-trolne jako skuteczne narzêdzie marketingowe wspó³czes-nego unijnego rynku towarowego.

Wa¿ne dla polskich producentów, importerów i eksporterów.

Obowi¹zkowa certyfikacja wyrobów i oznakowanie CE w zwi¹zkuz wst¹pieniem Polski do Unii Europejskiej.

BIULETYN JAKO�CI7

Product Safety

Choæ wa¿nym administracyjnym wymaganiem jestoznakowanie CE to jednak europejski konkurencyjny rynekrz¹dzi siê prawami konsumenta i to odbiorca koñcowybêdzie decydowa³ o tym, które wyroby wybierze z po�ródwielu podobnych produkowanych przez ró¿ne firmy.

Przedsiêbiorcy polscy chc¹c odnosiæ sukcesy w walce o klienta na rynkach unijnych bêd¹ musieli produkowaæwyroby spe³niaj¹ce wysokie wymagania jako�ciowe, bez-pieczeñstwa u¿ytkowania oraz bezpieczeñstwa ekolog-icznego cz³owieka i �rodowiska.

W³a�nie obszar dobrowolnej certyfikacji umo¿liwiasprawdzenie i potwierdzenie tych cech wyrobu oraz w odró¿nieniu od certyfikacji obowi¹zkowej równie¿ kon-trolê i nadzór miejsca wytwarzania produktu co daje tzw.gwarancjê powtarzalno�ci jako�ci.

Poni¿szy schemat ilustruje obszary i rodzaje certyfikacji w odniesieniu do certyfikacji wyrobów dzia³aj¹cej równole-gle z procedurami certyfikacji systemów jako�ci, niejed-nokrotnie stanowi¹cymi doskona³e narzêdzie pomocne w przeprowadzeniu certyfikacji obowi¹zkowej CE (ocenazgodno�ci wg modu³u H).

Firma TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. jako jeden zreprezentatywnych przedstawicieli notyfikowanych jednos-tek zagranicznych z TÜV Rheinland Group dzia³aj¹ca w

obszarze certyfikacji obowi¹zkowej i dobrowolnej oferujepolskim przedsiêbiorstwom szeroki zakres swoich us³ug.

W obszernym spektrum dodatkowych, uznanych miêdzyna-rodowych znaków kontrolnych bêd¹cych w ofercie TÜV Rheinland Polska znajduj¹ siê miêdzy innymi takieznaki certyfikacyjne jak:

- TÜV Rheinland Product Safety - GS sprawdzone bez-pieczeñstwo wyrobu i nadzorowane miejsce produkcji,- TÜV Rheinland Product Safety - GM sprawdzone bez-pieczeñstwo wyrobu ,urz¹dzenia medycznego,- TÜV Rheinland Product Safety -EMV (EMC w jêz. ang.)sprawdzona kompatybilno�æ elektromagnetyczna (brak wza-jemnych zak³óceñ),- TÜV Rheinland Product Safety "TOXPROOF" bezpiecznewyroby tekstylne,- TÜV Rheinland Product Safety " ERGONOMICSAPPROVED" sprawdzona ergonomia wyrobu,- TÜV Rheinland Product Safety " TYPE APPROVED"potwierdzona zgodno�æ z typem badanym,- i wiele innych znaków dobrowolnych informuj¹cych klien-tów o sprawdzonej jako�ci, bezpieczeñstwie, funkcjonalno-�ci, ergonomii i ekologii produktu.

Klient unijny ufa, ¿e wyroby sprawdzone i certyfikowaneprzez znan¹ jednostkê notyfikowan¹ jak¹ jest TÜV Rheinland s¹ bezpieczne w u¿ytkowaniu , dobrej jako-�ci i odpowiadaj¹, nie tylko wymaganiom dyrektyw, aletak¿e w³a�ciwym technicznym normom Unii Europejskiej.

Dziêki efektom takich dzia³añ obszar certyfikacji dobrowol-nej staje siê znacz¹c¹ warto�ci¹ dodan¹ do certyfikacjiobowi¹zkowej, a przede wszystkim istotnym elementemwp³ywaj¹cym na podnoszenie wyników sprzeda¿y wyrobówpolskich producentów poprzez spe³nienie wymagañ ich unijnych kontrahentów , a tak¿e zdobycie wiêkszego uzna-nia i zaufania Klientów.

Miros³aw Hañæ Kierownik sekcji certyfikacji wyrobówTÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

W nastêpnym numerze

1. Badanie zgodno�ci elektromagnetycznej dla Du¿ych SystemówPrzemys³owych - cz.1

2. Po co Zespo³owi Szkó³ Ekonomicznych w Radomsku System Zarz¹dzaniaJako�ci¹?

Wydarzenia

BIULETYN JAKO�CI8

"KONSULTANT ROKU 2003"

Jak co roku firma TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. zorgani-zowa³a "Bal Konsultanta" dla wspó³pracuj¹cych konsultan-tów - imprezê maj¹c¹ zacie�niæ kontakty i stworzyæ warun-ki do dalszego owocnego wspó³dzia³ania. Bal odby³ siê 24kwietnia, tym razem w Hotelu Panorama w Mszczonowie.Oficjalnego otwarcia dokona³ Janusz Grabka - PrezesZarz¹du TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

W czê�ci oficjalnej Zarz¹d wrêczy³ wyró¿nienia dla najakty-wniejszych konsultantów minionego roku. Wyró¿nienia"TÜV Partner" otrzyma³y nastêpuj¹ce firmy:

Feniks Consulting S.C. z ChorzowaMa³opolska Agencja Doradczo-Edukacyjna MADE zKrakowaCentrum Zarz¹dzania Jako�ci¹ INFOP Sp. z o.o. z KrakowaA&D Consulting Firm S.C. z SosnowcaCentrum Szkolenia Samorz¹du i Administracji z Lublina

W uznaniu za dotychczasow¹ wspó³pracê tytu³ "SRE-BRNEGO PARTNERA TÜV" otrzyma³a firma Danuta i Pawe³

Napierkowscy - Business Service z Poznania Konsultantem Roku 2003 zostali Danuta i Pawe³Napierkowscy - Business Service oraz Ma³opolska AgencjaDoradczo-Edukacyjna MADE otrzymuj¹c w nagrodê dwuty-godniowy pobyt w czterogwiazdkowym hotelu w Egipcie.

Po zakoñczeniu czê�ci oficjalnej Balu uczestnikom zapro-ponowano cofniêcie siê w czasie do lat siedemdziesi¹tych.Zabawa pod has³em "Wspólny wypoczynek �ród³em zwiêk-szenia wydajno�ci pracy" przy muzyce z tamtych lat trwa³aoczywi�cie do bia³ego rana.

PROGRAM PROPAGOWANIA IDEI UTRZYMANIA CZYSTO�CI POD NAZW¥:

"GWARANT CZYSTO�CI I HIGIENY"

Spó³ki TÜV Rheinland Group wspólnie z PolskimStowarzyszeniem Czysto�ci przygotowa³y programskierowany do przedsiêbiorstw dzia³aj¹cych w Polsce wbran¿y utrzymania czysto�ci. Program obejmuje swoimzasiêgiem ca³¹ Polskê.

Cele programu to:

- propagowanie idei czysto�ci na terenie Polski, - integrowanie �rodowiska producentów, dystrybutorów i

us³ugodawców zwi¹zanych z czysto�ci¹ w zakresie szkole-nia, wdra¿ania oraz certyfikacji systemów zarz¹dzaniaopartych o standardy europejskie,

- promocja firm bran¿y utrzymania czysto�ci,- wspieranie rozwoju firm bran¿y utrzymania czysto�ci,- poprawianie wizerunku firm polskich dzia³aj¹cych

w bran¿y utrzymania czysto�ci,- zachêcanie wszystkich firm dzia³aj¹cych w Polsce w bran¿y

utrzymania czysto�ci do doskonalenia i poprawy jako�ci�wiadczonych us³ug.

Korzy�ci dla firm wynikaj¹ce z udzia³u w programie:

- uzyskanie certyfikatu "GWARANT CZYSTO�CI I HIGIENY", - mo¿liwo�æ legitymowania siê znakiem "TRÓJK¥T

CZYSTO�CI",- wzmocnienie presti¿u wizerunku firmy,- szeroka promocja,- nawi¹zanie nowych kontaktów handlowych,- wzrost zaufania ze strony klientów,

Program realizowany jest w dwóch etapach. Etap pierwszyto przes³anie do organizatorów DEKLARACJI UCZESTNICT-WA oraz wype³nienie ANKIETY. Etap drugi to umo¿liwienieauditorom przeprowadzenia auditu i udostêpnienie wszel-kich niezbêdnych informacji. W obu etapach nale¿y doko-naæ stosownych op³at. Wiêcej informacji na stronach:www.pl.tuv.com/gwarant oraz www.czystosc-psc.org.pl

BIULETYN JAKO�CI9

Wydarzenia

Japoñskie Ministerstwo Zarz¹dzania Publicznego, SprawWewnêtrznych, Poczty i Telekomunikacji og³osi³o, ¿e TÜV Rheinland Japonia Ltd. zosta³a akredytowana jakoJapoñska Jednostka Certyfikuj¹ca dla produktów do komu-nikacji radiowej.

Tylko jednostki dopuszczaj¹ce akredytowane przez MPHPTmog¹ certyfikowaæ sprzêt radiowy, taki jak urz¹dzenia dotworzenia bezprzewodowych sieci lokalnych (LAN), pro-dukty BluetoothTM, Osobiste Podrêczne SystemyTelefoniczne (PHS), urz¹dzenia krótkiego zasiêgu i telefonybezprzewodowe zdefiniowane jako "Typ 1 - SpecyficznySprzêt Radiowy". Dotychczas, In¿ynieryjne CentrumTelefoniczne TELEC by³o jedyn¹ jednostk¹ certyfikuj¹c¹, alew 2001, prawo radiowe zosta³o znowelizowane tak, aby pozwoliæ prywatnym firmom wystêpowaæ w charakterze jednostek certyfikuj¹cych.

TÜV Rheinland Japonia zwróci³a siê do MPHPT zaraz poopublikowaniu nowelizacji. TÜV zosta³ akredytowany jakojednostka dopuszczaj¹ca we wrze�niu 2003, po odbytymbadaniu i rygorystycznym audicie ze strony MPHPT. Po tejakredytacji, TÜV mo¿e potwierdzaæ zgodno�æ sprzêturadiowego z prawem radiowym.

System Dopuszczaj¹cy dla Sprzêtu Radiowego w JaponiiProdukcji, sprzeda¿, oraz dzia³anie urz¹dzeñ zdefiniowanychjako "Typu 1 - Specyficzny Sprzêt Radiowy" musi byæ certy-fikowana w celu po�wiadczenia zgodno�ci z przepisamitechnicznymi. Ta certyfikacja jest oficjalnym dopuszczeniemdo wej�cia na rynek. System Dopuszczaj¹cy jest oparty naPrawie Radiowym. Prawo to zosta³o ustalone w celu elimi-nowania zak³óceñ miêdzy kilkoma urz¹dzeniami

wykorzystywanymi do celów publicznych jak i prywatnychprzy u¿yciu fal radiowych.Procedury Dopuszczaj¹ce w TÜV Rheinland JaponiaAktualnie, s¹ dwa rodzaje procedur dopuszczaj¹cych dotycz¹ce zgodno�ci z przepisami technicznymi:- Próba Dopuszczaj¹ca (Prawo Radiowe 38-2-1)- Dopuszczenie Typu (Prawo Radiowe 38-16-1)

Próba dopuszczaj¹ca zosta³a ustalona dla sprzêtusprzedawanego w ma³ych ilo�ciach. Testowana jest tylkookre�lona liczba produktów w ramach danej partii.Dopuszczenie jest wa¿ne tylko dla tej jednej partii i dlaka¿dego produktu z tej partii wystawia siê indywidualnynumer dopuszczaj¹cy.

Dopuszczenie typu wymaga, w porównaniu, tylko jednejpróbki do testowania. Dopuszczenie jest wa¿ne dla ca³ej produkcji zatwierdzone modelu dopóki ma on taki samwygl¹d i jest wytwarzany w ten sam sposób.

Dla Producenta Sprzêtu Oryginalnego (OEM) i w przypadkumniejszych zmian w modelu, producent musi przygo-towywaæ specjalne próbki do testów, które wymagaj¹ spe-cjalnych wtyczek i poddawane s¹ specjalnym trybomtestowym.

Na zakoñczenie procesu dopuszczenia, TÜV RheinlandJaponia wystawia certyfikat i publikuje nazwê modelu,numer certyfikatu, datê certyfikacji i inne informacje nastronie http://rfjapan.tuvdotcom.com.Jako Jednostka Certyfikuj¹ca, TÜV jest zobowi¹zywanypowiadomiæ MPHPT o dopuszczonym sprzêcie.

Autor: Ralf Meiranke, Kierownik w Jednostce ds. EMC i JednostceKwalifikacyjnej BluetoothTM

Nowa Japoñska Jednostka Certyfikuj¹ca dlaproduktów do komunikacji radiowej

Ministerstwo Zarz¹dzania Publicznego, Spraw Wewnêtrznych, Poczty i Telekomunikacji (MPHPT) mianowa³o �wiatow¹ Jednostkê Certyfikuj¹c¹ jako JednostkêDopuszczaj¹ca.

Tabela dla Typu 1 dla wyszczególnionego sprzêtu radiowego

Kursy szkoleniowe z zakresu badañ nieniszcz¹cych odbywaj¹ siê we wspó³pracy z Instytutem Spawalnictwa w Gliwicach oraz SLV Halle. Szczegó³ów odno�nie programów szkoleñ udzielaj¹ pracownicy: Anna Królicka - Menad¿er Dzia³u Szkoleñ, Artur Donath - Kierownik Sekcji Szkoleñ ds. Badañ Nieniszcz¹cychTÜV Akademia Polska Sp. z o.o., ul. M. Sk³odowskiej - Curie 34, 41-800 Zabrze, tel/fax.: (32) 271 64 87

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

Auditor Wewnêtrzny SystemuZarz¹dzania Bezpieczeñstwem

Pracy wg OHSAS 18001

16-18.06.2004 1. Cele Systemów Zarz¹dzania Bezpieczeñstwem i Higien¹ Pracy2. Struktura OHSAS 18001 i rozumienie zawartych tam definicji3. Przegl¹d OHSAS 18001 z punktu widzenia auditora4. Planowanie i przygotowanie siê do auditu5. Przygotowanie listy kontrolnej6. Prowadzenie auditu7. Sprawozdania z auditu i przedstawianie niezgodno�ci8. Dzia³ania poauditowe9. Omówienie obszarów, w których auditorzy napotykaj¹ na trudno�ci10. Æwiczenia i warsztaty11. Test egzaminacyjny

Pe³nomocnik i Auditor TÜV�SZ wg ISO 14001

17-21.05.2004 1.Wymagania zawarte w PN EN ISO 14000 i EMAS2.Badanie �rodowiskowe 3.Polityka �rodowiskowa4.Dokumentacja systemu zarz¹dzania �rodowiskowego 5.Deklaracja �rodowiskowa6.Wstêpny raport �rodowiskowy7.Ekspertyzy, wspó³czynniki �rodowiskowe8.Lista pytañ auditowych9.Procedura certyfikacji i walidacji10.Plan auditu, raport z auditu

Auditor Wewnêtrzny�rodowiskowego SystemuZarz¹dzania wg ISO 14001

12-14.05.2004 1.Struktura i wymagania normy ISO 140012.Metodologia przeprowadzania auditów w �wietle wymagañ normy ISO 140013.Cele auditu4.Odpowiedzialno�æ i uprawnienia osób uczestnicz¹cych w audicie5.Planowanie auditów 6.Ustalanie niezgodno�ci z wymaganiami7.Wymagania wobec auditorów8.Zapisy dotycz¹ce auditów9.Dzia³ania koryguj¹ce10.Æwiczenia i warsztaty11.Test egzaminacyjny

Pe³nomocnik SZJ w Przemy�leMotoryzacyjnym wg ISO TS

16 949

22-29.05.2004 1. Podej�cie procesowe oraz zarz¹dzanie procesem2. Wytyczne dotycz¹ce certyfikacji3. Balance Score Card i elementy controllingu4. Norma: punkt 7,85. SPC i MSA6. FMAE7. APQP i PPAP8. Egzamin

Auditor Wewnêtrzny wg ISOTS 16949

14-21.06.2004 1. Geneza i struktura normy ISO/TS 169492. Wymagania normy ISO/TS 16949 - interpretacja i porównanie z norm¹ ISO9001 3. Wymagania normy ISO/TS 16949 i ISO 4. Cele auditów5. Definicje stosowanych okre�leñ6. Wymagania wobec auditorów, zasady organizacji auditów7. Odpowiedzialno�æ i kompetencje pracowników uczestnicz¹cych w audicie wewn.8. Planowanie auditów9. Wzorcowy przebieg auditu10. Techniki badania auditowego11. Ustalanie niezgodno�ci z wymaganiami12. Zapisy dotycz¹ce auditów13. Dokumentowanie auditu, mo¿liwe dzia³ania poauditowe14. Æwiczenia15. Test egzaminacyjny

Auditor Wewnêtrzny wg ISOTS 16949

28-30.06.2004 1.Geneza i struktura normy ISO/TS 169492.Wymagania normy ISO/TS 16949 - interpretacja i porównanie z norm¹ ISO 90013.Podstawowe wymagania w zakresie:

- Zaawansowane planowanie jako�ci (APQP)- Zatwierdzanie wyrobów przez klienta (PPAP)- Statystyczne sterowanie procesem (SPC)- Analiza systemów pomiarowych (MSA)- Zapobieganie b³êdom (FMEA)

4.Podstawy auditowania 5.Wymagania normy ISO/TS 16949 i ISO 100116.Cele auditów7.Definicje stosowanych okre�leñ8.Wymagania wobec auditorów, zasady organizacji auditów9.Odpowiedzialno�æ i kompetencje pracowników uczestnicz¹cych

w audicie wewnêtrznym10.Planowanie auditów11.Wzorcowy przebieg auditu12.Techniki badania auditowego13.Ustalanie niezgodno�ci z wymaganiami14.Zapisy dotycz¹ce auditów15.Dokumentowanie auditu, mo¿liwe dzia³ania poauditowe16.Æwiczenia17.Test egzaminacyjny

Negocjacje handlowe bezbarier

- Szkolenie poprzez gry negocjacyjne, symulacje i analizy zachowañ dostarcza uczest-nikom wiedzê i praktyczne do�wiadczenia dotycz¹ce procesu negocjacji. Obejmujezagadnienia pojêæ okre�laj¹cych sytuacjê negocjacyjn¹; jej dynamikê orazkierowanie ni¹ poprzez specyficzne taktyki i techniki. Przejmuj¹c kontrolê nadw³asn¹ emocjonalno�ci¹ i posiadaj¹c wiedzê o motywacji/strategii kontrahenta,uczestnicy szkolenia bêd¹ w stanie kontrolowaæ ca³y proces negocjacji osi¹gaj¹cza³o¿one cele strategiczne. Szkolenie obejmuje te¿ zagadnienia wspó³pracy w zes-pole negocjatorów.

Auditor Wewnêtrzny SZJ wgEN ISO 9001:2000

- 1. Struktura i wymagania systemu zarz¹dzania jako�ci¹ wg ISO 9001:20002. Przegl¹d ISO 9001 z punktu widzenia auditora3. Planowanie i przygotowanie auditów4. Prowadzenie auditów5. Æwiczenia i warsztaty6. Test egzaminacyjny

Auditor Jako�ci TÜV 06-10.09.2004 1. Zarz¹dzanie procesem2. Wymagania norm serii ISO 9000:2000 - badanie spe³nienia wymagañ normy

w organizacji3. Dokumentacja systemu zarz¹dzania jako�ci¹ - badanie dokumentacji w organizacji4. Auditowanie - planowanie i przeprowadzanie auditów5. Akredytacja, certyfikacja, notyfikacja6. Umiejêtno�ci interpersonalne7. Zajêcia warsztatowe8. Egzamin

Pe³nomocnik Jako�ci TÜV 04-12.10.2004 1. Zarz¹dzanie procesem2. Wymagania norm serii ISO 9000:20003. Dokumentacja systemu zarz¹dzania jako�ci¹4. Podstawy auditowania i certyfikacji, audit dostawcy5. Podstawy komunikacji6. Zajêcia warsztatowe7. Egzamin

Badanie Satysfakcji Klienta 26-28.04.2004 1. Znaczenie badania satysfakcji klienta w �wietle wymagañ normy ISO 9001:20002. Wymagania normy ISO 9001:2000 w aspekcie badania satysfakcji klienta3. Budowanie i doskonalenie kwestionariuszy badañ4. Analiza wyników badañ5. "Klienta nasz Pan" - kontakty z klientami, prezentacja oferty firmy, postêpowanie

z trudnym klientem6. Æwiczenia i warsztaty

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

Szkolenia z zakresu badañ nieniszcz¹cych na (1 i 2) oraz 2 stopieñ kwalifikacji wg EN 473

VT (1+2) 20-24.09.2004 Badania wizualne

MT (1+2) 15-19.11.2004 Badania magnetyczno-proszkowe

UT 2 06-17.12.2004 Badania ultrad�wiêkowe

RT 2 FER24-29.05.2004

29.11-04.12.2004

Badania radiograficzne - kurs uzupe³niaj¹cy doRT2FAS

PT (1+2) 04-08.10.2004 Badania penetracyjne

RT 2 FAS10-14.05.200422-27.11.2004 Ocena zdjêæ radiograficznych po³¹czeñ spawanych

Szkolenia z zakresu badañ nieniszcz¹cych na 3 stopieñ kwalifikacji wg EN 473

Basic 19-30.04.2004 kurs podstawowy 3-go stopnia dla wszystkich metod

PT3 06-08.09.2004 Metoda g³ówna - badania penetracyjne

MT3 08-10.09.2004 Metoda g³ówna - badania - magnetyczno-proszkowe

VT3 18-20.10.2004 Metoda g³ówna - badania wizualne

EN ISO 9001:2000

Nazwa szkolenia Termin Tematyka

Dokumentacja systemuHACCP

14-17.06.200419-22.10.2004

1. Ogólne pojêcie HACCP, GMP, GHP oraz metoddokumentowania. Dokumentowanie GMP i GHP

2. Dokumentowanie metod mycia, dezynfekcji, zwalczania szkodników oraz higieny pracowników

3. Dokumentowanie opisu produktu, dokumentowanieanalizy zagro¿eñ oraz CCP

4.Audit systemu, Ksiêga HACCP, Polityka i cele jako�ci

Auditor wewnêtrzny sys-temu HACCP

02-04.06.200424-26.11.2004

1. Podstawowe pojêcia dotycz¹ce zarz¹dzania bezpieczeñstwem¿ywno�ci,

2. Pojêcie systemu zapewnienia jako�ci i bezpieczeñstwa HACCP3. Wymagania HACCP wg normy DS 3027 E:2002 i ich omówie-

nie,4. Rodzaje auditów oraz wymagania i obowi¹zki auditora

wewnêtrznego,5. Proces przygotowania auditu wraz z æwiczeniami,6. Proces przeprowadzenia auditu wraz z æwiczeniami,7. Proces raportowania auditu wraz z æwiczeniami,8. Omówienie dzia³añ poauditowych,9. Omówienie istoty dzia³añ koryguj¹cych10. Egzamin

Auditor Zewnêtrzny sys-temu HACCP

26-28.05.2004 1.Podstawy prawne i normatywne referencje, warunki powo³aniana auditora systemu

2.Wprowadzenie duñskiego standardu DS 3027 E:1997

GMP i GHP - 1. Omówienie zasad GMP i GHP, definicje, historia2. Codex Allimentarius, wymagania prawne i dokumentowanie

GMP i GHP

Zintegrowane SystemyZarz¹dzania wg ISO9001 i HACCP

22-25.06.2004 1.Podstawowe pojêcia dotycz¹ce zarz¹dzania jako�ci¹ orazzarz¹dzania bezpieczeñstwem ¿ywno�ci

2.Pojêcie systemu zarz¹dzania jako�ci¹ wg normy ISO 9001:2000oraz systemu HACCP

3.Zasady zarz¹dzania jako�ci¹ i ich omówienie4.Wymagania normy ISO 9001:2000 i ich omówienie5.Wymagania HACCP i ich omówienie6.Rodzaje auditów oraz wymagania i obowi¹zki auditora

wewnêtrznego7.Proces przygotowania auditu 8.Proces przeprowadzenia auditu 9.Proces raportowania auditu 10.Omówienie dzia³añ poauditowych11.Omówienie istoty dzia³añ koryguj¹cych12.Zintegrowane systemy zarz¹dzania13.Æwiczenia14.Test

Wstêp do SystemuHACCP

22-24.09.2004 1.Co to jest HACCP? - podstawowe definicje, pojêcie systemu2.Systemy zapewnienia jako�ci w przemy�lespo¿ywczym.3.Omówienie zasad GMP4.Omówienie zasad GHP5.Omówienie zasad GLP6.Dokumentowanie zasad GMP i GHP7.Omówienie wymagañ Codex Allimentarius i wymagañprawnych w zakresie GMP i GHP8.7 zasad i 12 kroków HACCP9.Omówienie normy duñskiej DS 3027:200210.EgzaminPo ukoñczeniu szkolenia uczestnik otrzymuje:a) Certyfikat Eksperta systemu, pod warunkiem:

- ukoñczenia w/w szkolenia (zdania egzaminu koñcowego),- ukoñczenia szkolenia z zakresu dokumentowania systemu(zdania egzaminu koñcowego),- posiadania do�wiadczenia w pracy w bran¿y spo¿ywczej(minimum 2 lata);

b) Certyfikat Specjalisty systemu, w przypadku:- ukoñczenia w/w szkolenia (zdania egzaminu koñcowego),- ukoñczenia szkolenia z zakresu dokumentowania systemu(zdania egzaminu koñcowego),- braku do�wiadczenia w bran¿y spo¿ywczej;

c) Certyfikat po�wiadczaj¹cy uczestnictwo i zdanie egzaminu naszkoleniu "Wstêp do systemu HACCP", w przypadku:

- braku do�wiadczenia w bran¿y spo¿ywczej,- nie ukoñczenia szkolenia z zakresu dokumentowania syste-mu.

SYSTEM HACCP

Szkolenia z badañ nieniszcz¹cych

10

Szkolenia

ZAMEK CZOCHA

Zamek Czocha powsta³ w II po³owie XIII wieku jako warow-nia obronna pó³nocnej granicy Czech z inicjatywy królaczeskiego Wac³awa II. W roku 1315 ksi¹¿ê piastowskiHenryk Jaworski ¿eni siê z Agnieszk¹, córk¹ Wac³awa II, i otrzymuje jako wiano zamek wraz z przyleg³ymi ziemiami.W 1345 roku Henryk zawiera porozumienie z siostrzeñcemBolkiem II �widnickim, na mocy którego rok pó�niej BolkoII przejmuje Ksiêstwo Jaworskie wraz z Zamkiem Czocha.Ksiêstwo �widnicko-Jaworskie jest silne gospodarczo i mili-tarnie. Pod koniec ¿ycia Bolka II nastêpuje zbli¿enie z dworem czeskim, potwierdzone ma³¿eñstwem bratanicy

Anny z królem Karolem IV i zawartym porozumieniem w 1350 roku o dziedziczeniu - Bolko by³ bezdzietny. Po�mierci jego (1368) i ¿ony Agnieszki (1392) ksiêstwo wraz z Zamkiem Czocha zostaje w³¹czone do Królestwa Czech.Zamek traci wówczas znaczenie strategiczne i zostaje siedzib¹ rodów rycerskich.To tajemnicze zamczysko z labiryntem korytarzy, ukrytymilochami i tajnymi przej�ciami przez czelu�æ kominka wznosisiê na wynios³ej skale nad Kwis¹. Gotyck¹ warowniê przebudowywano w stylu renesansowym w XVI i po³owieXVII w. Ocala³a tylko wie¿a. Nawet fosê przekszta³cono nazwierzyniec i wybudowano nad ni¹ potê¿ny most (dre-wniany za³ama³ siê w 1719 pod ciê¿arem konduktu pogrze-bowego jednego z panów zamku). Niestety, w 1793 wielki

po¿ar po³o¿y³ kres �wietno�ci, niszcz¹c przy okazji bogatearchiwum. Na pocz¹tku XX w. w zamku urz¹dzonowspania³¹ bibliotekê w gotyckim stylu Tudorów. Obecny,neoromantyczny kszta³t nadano podczas rozbudowyprowadzonej w latach 1909-1914 przez Bodo Ebhardta;Czochê kupi³a wówczas rodzina drezdeñskichprzemys³owców von Glitschoff. Unowocze�niono wnêtrza i odtworzono stylowy wystrój zamku. Nie by³a to pierwszaprzebudowa, nic wiêc dziwnego, ¿e powsta³ tu swoistylabirynt. Pasuj¹ do niego nie pozbawione podstaw opowie-�ci o skarbach (m.in. klejnotach Romanowów), eksperymen-tach twórcy rakiet Wernera von Brauna i tajnych dokumen-tach ukrytych pod koniec II wojny �wiatowej. Zamek jestzbudowany ze z³omów granitowych i gnejsów, spojonychzapraw¹ wapienn¹. Na teren zamku wchodzi siê przezpó³kolist¹ bramê, flankowan¹ dwiema bastejami na wzór�redniowiecznych baszt.Przy wej�ciu zobaczymy efektowny portal z genealogi¹dawnych w³a�cicieli, a na szczycie elewacji pos¹g Ateny z Tarcz¹ Meduzy.

11

Sa³atka z owoców morza

Sk³adniki na 6 porcji:400 g �wie¿ej ma³ej, sprawionej m¹twysok z l cytryny1/8 l octu z bia³ego wina5 ziarenek pieprzu1/2 ³y¿eczki nasion kopru lub any¿kusóll kg ma³¿y3/8 l bia³ego winali�æ laurowy300 g ugotowanych krewetek (obranych)kilka m³odych listków sa³aty rzymskiejlub rucoli do dekoracji

Poza tym:2 ³odygi selera naciowegoma³a czerwona cebula3 z¹bki czosnkupêczek natki pietruszki o g³adkichlistkach6 ³y¿ek oliwy z oliwek, t³oczonej nazimnosok z 1/2 cytrynysólszczypta pieprzu cayenne

M¹twê op³ukaæ zimn¹ wod¹ z wierzchu iw �rodku i zostawiæ do ods¹czenia wody.Zagotowaæ 1/2 l wody dodaæ sok zcytryny, ocet i przyprawy i 1/2 ³y¿eczkisoli i gotowaæ m¹twê na s³abym ogniuoko³o 20 minut. Zostawiæ do wystygniêciaw wywarze.

Ma³¿e w³o¿yæ do miski z zimn¹ wod¹ ipostawiæ na 15 minut. Prze³o¿yæ potemna sitko i ods¹czyæ. Otwarte muszelkiwyrzuciæ. Resztê umyæ kilkakrotnie w�wie¿ej zimnej wodzie, a¿ nie bêdziepiasku na dnie miski. Zagotowaæ bia³ewino z li�ciem laurowym i na �rednimogniu gotowaæ w nim pod przykryciemma³¿e 5-10 minut, a¿ pootwieraj¹ siêmuszelki: Prze³o¿yæ ma³¿e na sitko, tektóre siê jeszcze nie otworzy³y - wyrzuciæ.Z otwartych muszelek powyjmowaæmiêso.

Krewetki op³ukaæ w zimnej wodzie izostawiæ do ods¹czenia, nastêpnieponacinaæ wzd³u¿ na grzbiecie i wyrzuciæ

Pewna ¿wawa oko³o 80-letniastaruszka wchodzi do apteki:- Czy ma pan �rodki przeciwbólowe?-Tak, proszê pani.-Czy ma pan leki na reumatyzm? -Tak, proszê pani.- Czy ma pan viagrê? - Tak, proszêpani.- Czy ma pan krem przeciwzmarszczkom? - Tak, proszê pani.- Czy ma pan ma�æ na hemoroidy? -Tak, proszê pani.- Czy ma pan leki na serce? - Tak,proszê pani.- Czy ma pan leki antydepresyjne? -Tak, proszê pani.- Czy ma pan leki nasenne? - Tak,proszê pani.- Czy ma pan leki wspomagaj¹cepamiêæ? - Tak, proszê pani.- Czy ma pan pieluchy dladoros³ych? - Tak, proszê pani.- Czy ma pan....Niech Pani przestanie, jest pani prze-cie¿ w aptece, mamy tu wszystkiepotrzebne �rodki. Co pani potrzebu-je?- Pod koniec miesi¹ca wychodzê zam¹¿ za mojego d³ugoletniego przyja-ciela Leona. On ma 95 lat.Chcia³abym po prostu wiedzieæ, czymo¿emy u pana zostawiæ listêprezentów

Kobieta usi³uje wyprosiæ za drzwinatrêtnego akwizytora...- Niech siê pan st¹d wynosi, bozawo³am mê¿a!Przecie¿ pani mê¿a nie ma w domu! - Sk¹d pan wie? - Jak kto� ma tak¹¿onê, to w domu bywa tylko wporze posi³ków?

Lekarz do lekarza: - Czy� ty zwariowa³? Uciekaæ z salioperacyjnej ... Czego� siê prze-straszy³? - Bo pielêgniarka mówi³a:"Nie ma siê czego baæ, to prosta,rutynowa operacja". - No w³a�nie, a ty i tak uciek³e�. - Boona to mówi³a do chirurga...

Dentystka w³¹cza maszynê doborowania i mówi do siedz¹cego w fotelu pacjenta:- A pamiêtasz, jak w szkole ci¹gn¹³e�mnie za warkocze?

Organizowane s¹ przeja¿d¿ki ³odzi¹po jeziorze Genezaret. Bilet kosztuje500 dolarów.Turysta: - To strasznie drogo!- Owszem, ale to przecie¿ po tymjeziorze Jezus piechot¹ chodzi³!- Nie dziwiê siê, przy takich cenach �

Do sklepu wchodzi zawiany facet - Poprrrroszê dwa wina.Ekspedientka stawia wina na ladzie,klient klepie siê po kieszeniach istwierdza: - Przeprrrrraszam zapomnia³em portfela, ale prrrrrroszê poczekaæ,co� wymy�lê. My�li i kiwa siê, my�li i kiwa siê. Po chwili odwraca siê,spuszcza spodnie i pokazuje go³yty³ek. Podci¹ga spodnie, odwraca siêdo lady, ³apie za butelki i mówi: -Kto wypina, tego WINA.

Piêkny lipcowy dzieñ. Las,æwierkanie ptaszków, gdzieniegdzieprzebiega sarenka, w tle s³ychaæstukanie dziêcio³a. Nagle z g³êbi lasuwy³ania siê potê¿na chmura kurzu,która w szaleñczym pêdzieprzemierza las. Zwierzêta wpop³ochu uciekaj¹. Tumult, ha³as, nicnie widaæ. A¿ wreszcie chmurazatrzymuje siê na le�nej polanie.Kurz powoli osiada. Na polancedziesi¹tki i setki ... je¿y. Sapi¹, dysz¹,³api¹ dech. Tylko jeden, ten ,któryprowadzi³ tabun, b³ogo siê u�miechai z zachwytem zwraca siê do pozos-ta³ych: - Jak mustangi, nie �. ?

Dlaczego mê¿czyzna jest podobnydo plemnika?- Bo tylko jeden na milion jest po¿yteczny!!

HUMOR

czarne wnêtrzno�ci. M¹twê wyj¹æ zwywaru i pokroiæ na kawa³eczki,prze³o¿yæ razem z ma³¿ami ikrewetkami do miski.

Selery op³ukaæ i pokroiæ w cienkieplasterki. Cebulê obraæ i pokroiæ wkostkê. Czosnek obraæ i posiekaæ.Natkê pietruszki op³ukaæ, listkiposiekaæ i dodaæ z warzywami doowoców morza.

W misce utrzeæ oliwê z oliwek zsokiem z cytryny, 1 ³y¿eczki soli iszczypt¹ pieprzu cayenne i skropiætym sosem owoce morza. Umyæ li�-cie sa³aty, strz¹sn¹æ wodê u³o¿yæ napó³misku, a na nie po³o¿yæ sa³atkê.Do tego najlepsza bêdzie �wie¿abagietka.