bilans pŁatniczy rzeczypospolitej polskiej za i ......tabl. xviii bilans płatniczy od i kwartału...
TRANSCRIPT
BILANS PŁATNICZY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
ZA I KWARTAŁ 2004 ROKU
Warszawa 2004
Spis treści
Synteza.....................................................................................................................................9 1. Rachunek bieżący ..............................................................................................................11
Poprawa salda rachunku bieżącego .............................................................................11 Poprawa salda obrotów towarowych.............................................................................13 Obroty handlu zagranicznego według statystyki celnej .................................................13 Wzrost eksportu towarów ..............................................................................................13 Wzrost importu towarów................................................................................................17 Saldo usług....................................................................................................................20 Poprawa ujemnego salda dochodów ............................................................................23 Wzrost dodatniego salda transferów bieżących i kapitałowych.....................................26
2. Rachunek finansowy...........................................................................................................29 2. 1. Inwestycje nierezydentów w Polsce ...............................................................................30
Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich..........................................................30 Wzrost napływu kapitału portfelowego ..........................................................................31 Napływ pozostałych inwestycji ......................................................................................34
2. 2. Inwestycje rezydentów za granicą ..................................................................................35 Wzrost inwestycji rezydentów za granicą ......................................................................35
2. 3. Pochodne instrumenty finansowe...................................................................................37 3. Oficjalne aktywa rezerwowe ...............................................................................................39 Aneks statystyczny .................................................................................................................41 Struktura geograficzna bilansu płatniczego............................................................................59 Nota metodyczna System statystyki bilansu płatniczego w Polsce ........................................65
1. Uwarunkowania instytucjonalne ................................................................................65 2. System statystyczny..................................................................................................66 3. Towary.......................................................................................................................69 4. Usługi ........................................................................................................................71 5. Dochody ....................................................................................................................73 6. Transfery bieżące......................................................................................................75 7. Rachunek kapitałowy ................................................................................................77 8. Inwestycje bezpośrednie ...........................................................................................78 9. Inwestycje portfelowe ................................................................................................80 10. Pochodne instrumenty finansowe ...........................................................................81 11. Pozostałe inwestycje ...............................................................................................82 12. Aktywa rezerwowe ..................................................................................................83
Tablice
TABL. I Składniki salda rachunku bieżącego......................................................................................11 TABL. II Struktura geograficzna eksportu wg danych celnych ............................................................15 TABL. III Struktura geograficzna importu wg danych celnych .............................................................18 TABL. IV Struktura towarowa importu wg kierunków przeznaczenia ..................................................20 TABL. V Usługi ....................................................................................................................................22 TABL. VI Dochody ................................................................................................................................25 TABL. VII Transfery bieżące ..................................................................................................................26 TABL. VIII Transfery kapitałowe.............................................................................................................27 TABL. IX Zagraniczne inwestycje w Polsce..........................................................................................30 TABL. X Zagraniczne inwestycje bezpośrednie ...................................................................................30 TABL. XI Zagraniczne inwestycje portfelowe.......................................................................................32 TABL. XII Pozostałe inwestycje - pasywa .............................................................................................34 TABL. XIII Inwestycje rezydentów za granicą ........................................................................................36 TABL. XIV Saldo pochodnych instrumentów finansowych .....................................................................38 TABL. XV Bilans płatniczy w mln EUR.................................................................................................41 TABL. XVI Bilans płatniczy w mln PLN .................................................................................................42 TABL. XVII Bilans płatniczy w mln USD.................................................................................................43 TABL. XVIII Bilans płatniczy od I kwartału 2000 r....................................................................................44 TABL. XIX Rachunek bieżący od I kwartału 2000 r. ...............................................................................45 TABL. XX Usługi od I kwartału 2000 r...................................................................................................46 TABL. XXI Pozostałe usługi od I kwartału 2000 r. ..................................................................................47 TABL. XXII Dochody od I kwartału 2000 r...............................................................................................49 TABL. XXIII Transfery bieżące od I kwartału 2000 r. ................................................................................51 TABL. XXIV Inwestycje bezpośrednie od I kwartału 2000 r. .....................................................................52 TABL. XXV Inwestycje portfelowe od I kwartału 2000 r..........................................................................53 TABL. XXVI Inwestycje portfelowe – aktywa od I kwartału 2000 r. .........................................................54 TABL. XXVII Zagraniczne inwestycje portfelowe od I kwartału 2000 r. ....................................................55 TABL. XXVIII Pozostałe inwestycje – aktywa od I kwartału 2000 r.............................................................56 TABL. XXIX Pozostałe inwestycje – pasywa od I kwartału 2000 r. ...........................................................57 TABL. XXX Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego od I kwartału 2000 r. .......................................58
Wykresy
WYKR. 1 Składniki salda rachunku bieżącego......................................................................................12 WYKR. 2 Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB.........................................................................12 WYKR. 3 Eksport wg danych celnych - trend .......................................................................................14 WYKR. 4 Struktura geograficzna eksportu............................................................................................14 WYKR. 5 Eksport wg sekcji SITC.........................................................................................................16 WYKR. 6 Import w ujęciu rzeczowym – trend......................................................................................17 WYKR. 7 Struktura geograficzna importu.............................................................................................18 WYKR. 8 Import wg sekcji SITC ..........................................................................................................19 WYKR. 9 Usługi – przychody ...............................................................................................................21 WYKR. 10 Usługi – rozchody .................................................................................................................21 WYKR. 11 Dochody ................................................................................................................................24 WYKR. 12 Transfery bieżące i kapitałowe..............................................................................................27 WYKR. 13 Komponenty rachunku finansowego.....................................................................................29 WYKR. 14 Saldo zagranicznych inwestycji bezpośrednich ....................................................................31 WYKR. 15 Saldo zagranicznych inwestycji portfelowych ......................................................................31 WYKR. 16 Różnice rentowności obligacji 5-letnich ...............................................................................33 WYKR. 17 Inwestycje w polskie papiery dłużne.....................................................................................32 WYKR. 18 Inwestycje w polskie papiery udziałowe...............................................................................33 WYKR. 19 Pozostałe inwestycje - pasywa .............................................................................................35 WYKR. 20 Polskie inwestycje portfelowe za granicą..............................................................................37 WYKR. 21 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych...............................................................................39 WYKR. 22 Zmiany stanu oficjalnych aktywów rezerwowych ................................................................39 WYKR. 23 Struktura geograficzna rachunku bieżącego..........................................................................59 WYKR. 24 Struktura geograficzna obrotów towarowych........................................................................60 WYKR. 25 Struktura geograficzna obrotów usługowych ........................................................................61 WYKR. 26 Struktura geograficzna dochodów.........................................................................................62 WYKR. 27 Struktura geograficzna transferów bieżących........................................................................63 WYKR. 28 Struktura geograficzna rachunku kapitałowego ....................................................................64
9
Synteza
Analiza danych bilansu płatniczego za I kwartał 2004 r. pozwala na sformułowanie
następujących wniosków:
1. Deficyt na rachunku bieżącym wyniósł 696 mln EUR i obniżył się o 57,7% w
porównaniu z I kwartałem 2003 r. Na poprawę salda obrotów bieżących korzystnie
wpłynęły: w 65% zmniejszenie deficytu obrotów towarowych, w 29% poprawa salda
usług oraz w 6% zmniejszenie ujemnego salda dochodów. W wyniku spadku
deficytu rachunku bieżącego jego relacja do produktu krajowego brutto (PKB)
zmniejszyła się z -3,7% w I kwartale 2003 r. do -1,6% w I kwartale 2004 r.
Systematyczne zmniejszanie się tego wskaźnika świadczy o przywracaniu
równowagi zewnętrznej kraju. Główne pozycje rachunku bieżącego w I kwartale
2004 r. przedstawiały się następująco:
– deficyt obrotów towarowych wyniósł 909 mln EUR. W porównaniu z danymi za
I kwartał 2003 r. deficyt obrotów towarowych zmniejszył się o 40,5% w wyniku
wzrostu eksportu o 19,3%, przy wzroście importu o 12,6%,
– saldo usług było dodatnie i wyniosło 31 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem
2003 r. zwiększyło się o 275 mln EUR,
– w porównaniu z I kwartałem 2003 r., ujemne saldo dochodów poprawiło się o
8,8% i wyniosło 598 mln EUR.
2. Z analizy struktury obrotów towarowych na podstawie danych celnych wynika, że:
– wzrost eksportu dotyczył głównie zwiększenia eksportu wyrobów wysoko
przetworzonych, takich jak: pojazdy drogowe (27,4% udziału we wzroście
eksportu), statki (22,4% udziału), maszyny i urządzenia energetyczne (8%),
meble (5,4%) oraz aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (5,4%). Wzrost
eksportu wyrobów wysoko przetworzonych świadczy o wzroście
konkurencyjności polskiej gospodarki,
– zwiększenie wartości importu wynikało ze wzrostu przywozu dóbr
inwestycyjnych o 26,3% oraz zaopatrzeniowych o 10,7%. Było ono związane z
silnym ożywieniem gospodarczym obserwowanym w I kwartale 2004 r.
W części zwiększenie wartości importu wynikało również z oczekiwanych zmian
podatkowych po wejściu Polski do Unii Europejskiej.
3. Na rachunku finansowym bilansu płatniczego w I kwartale 2004 r. zarejestrowano
napływ kapitału netto z tytułu inwestycji nierezydentów dokonanych w Polsce w
wysokości 4 071 mln EUR, co oznacza wzrost o 5,9% w stosunku do I kwartału
2003 r.
10
Analiza źródeł napływu kapitału zagranicznego pozwala stwierdzić, że:
– napływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery
wartościowe wyniósł 3 486 mln EUR. Nierezydenci nabywali przede wszystkim
wyemitowane przez Skarb Państwa papiery dłużne. W porównaniu z
I kwartałem 2003 r. popyt nierezydentów na papiery wartościowe wyemitowane
przez polskie podmioty zwiększył się o 20,5%.
– Narodowy Bank Polski w wyniku dokonanych z zagranicznymi bankami
krótkoterminowych pasywnych transakcji repo zarejestrował napływ kapitału w
wysokości 799 mln EUR. Środki te zostały zainwestowane i powiększyły
wartość oficjalnych aktywów rezerwowych NBP.
– napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich wyniósł
652 mln EUR. Było to o 50,9% mniej niż w analogicznym okresie roku
poprzedniego.
Zarejestrowano odpływ kapitału netto z tytułu inwestycji rezydentów dokonanych za
granicą w wysokości 2 805 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem 2003 r.
zwiększył się on o 90,3%. Najważniejsze inwestycje dokonane przez polskie
podmioty za granicą to:
– zwiększenie lokat banków krajowych w bankach za granicą o 1 385 mln EUR,
– wzrost finansowania zagranicznych odbiorców przez polskich eksporterów w
formie kredytów handlowych w wysokości 900 mln EUR,
– zakup netto przez rezydentów zagranicznych papierów wartościowych o
wartości 446 mln EUR.
4. Oficjalne aktywa rezerwowe, w wyniku transakcji dokonanych przez NBP w
I kwartale 2004 r., wzrosły o 1 861 mln EUR. W analogicznym okresie 2003 r.
oficjalne aktywa rezerwowe zwiększyły się o 782 mln EUR.
5. Na skutek zmniejszania się deficytu rachunku bieżącego wskaźnik finansowania
deficytu rachunku bieżącego inwestycjami bezpośrednimi zwiększył się i wyniósł
85,9%. W I kwartale 2003 r. wskaźnik ten osiągnął wartość 73,0%.
6. Nieznacznie pogorszył się wskaźnik pokrycia importu towarów i usług aktywami
rezerwowymi. W I kwartale 2004 r. wskazywał on na możliwość finansowania
importu rezerwami przez 5,2 miesiąca, podczas gdy w I kwartale 2003 r. wartość
tego wskaźnika wyniosła 5,4. Wskaźnik ten utrzymuje się na bezpiecznym
poziomie.
11
1. Rachunek bieżący
Poprawa salda rachunku bieżącego
W I kwartale 2004 r. saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego było ujemne i
wyniosło 696 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku nastąpiła
istotna jego poprawa o 948 mln EUR, tj. o 57,7%.
Deficyt rachunku bieżącego wynika przede wszystkim ze znacznego, choć stale
zmniejszającego się, deficytu w handlu towarami. W I kwartale 2004 r. nadwyżka importu
towarów nad eksportem wynosiła 909 mln EUR. Znaczny udział w kształtowaniu się deficytu
rachunku bieżącego ma również ujemne saldo z tytułu dochodów, które w I kwartale 2004 r.
wyniosło 598 mln EUR.
Na saldo obrotów bieżących korzystnie, od wielu już lat, wpływają nadwyżki w zakresie
transferów bieżących i usług. W I kwartale 2004 r. wyniosły one odpowiednio 780 oraz
31 mln EUR.
W porównaniu z I kwartałem 2003 r. znacząco poprawiło się ujemne saldo obrotów
towarowych, które zmniejszyło się o 620 mln EUR tj. o 40,5%. Było to spowodowane
dobrymi wynikami w eksporcie (wzrost o 19,3%). Import w tym okresie zwiększył się
o 12,6%.
TABL. I SKŁADNIKI SALDA RACHUNKU BIEŻĄCEGO mln EUR
2004I II III IV I
Saldo rachunku bieżącego -1 644 -916 -489 -611 -696
Saldo obrotów handlowych -1 773 -909 -963 -996 -878Saldo towarów -1 529 -1 089 -1 155 -1 304 -909Saldo usług -244 180 192 308 31
Saldo dochodów -656 -889 -518 -688 -598Saldo transferów bieżących 785 882 992 1 073 780
2003
12
Dodatnie saldo usług, zwiększyło się o 275 mln EUR, na skutek wzrostu przychodów
o 8,2% i spadku rozchodów o 5,2%.
W porównaniu z I kwartałem 2003 r. poprawiło się również ujemne saldo dochodów
o 58 mln EUR, tj. o 8,8%, w wyniku zmniejszenia wpływów o 20,5% oraz zmniejszenia
wypłat o 13,5%.
W porównaniu z I kwartałem 2003 r. nieznacznie, o 5 mln EUR, pogorszyło się
dodatnie saldo transferów bieżących.
Przedstawione zmiany wpłynęły na poziom relacji salda obrotów bieżących do PKB. W
I kwartale 2004 r. wartość tego wskaźnika wynosiła -1,6%, co oznacza znaczną poprawę w
stosunku do poziomu z analogicznego okresu 2003 r. (-3,7%).
WYKR. 1 SKŁADNIKI SALDA RACHUNKU BIEŻĄCEGO
-5000
-4000
-3000
-2000
-1000
0
1000
2000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
kwartał
mln
EU
R
Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek bieżący
WYKR. 2 SALDO RACHUNKU BIEŻĄCEGO W RELACJI DO PKB
-8.0
-7.0
-6.0
-5.0
-4.0
-3.0
-2.0
-1.0
0.0II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2001 2002 2003 2004
saldo obr.bież./PKB
13
Poprawa salda obrotów towarowych
Obroty towarowe1 bilansu płatniczego w I kwartale 2004 r. ukształtowały się na
następującym poziomie: eksport: 14 458 mln EUR, import: 15 367 mln EUR. W porównaniu z
analogicznym okresem poprzedniego roku nastąpił wzrost eksportu o 19,3%, przy wzroście
importu o 12,6%. Deficyt obrotów towarowych wyniósł 909 mln EUR, co oznacza jego
zmniejszenie o 40,5% (tj. o 620 mln EUR) w stosunku do I kwartału 2003 roku.
Kwoty obrotów towarowych zawierały:
• w eksporcie 92,4% obrotów zestawionych według danych celnych SAD oraz 7,6%
obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków
narodowych;
• w imporcie 99,7% obrotów zestawionych według danych celnych SAD oraz 0,3%
obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków
narodowych. Import zestawiony według danych celnych został skorygowany
o oszacowane koszty transportu, zawarte w fakturach importowych wystawionych na
bazie CIF.
Ze względu na dostępność danych, analizę struktury rzeczowej i geograficznej obrotów
towarowych dokonano w oparciu o dane statystyki celnej.
Obroty handlu zagranicznego według statystyki celnej2
Wzrost eksportu towarów
Według danych statystyki handlu zagranicznego sporządzonej na podstawie informacji
celnych, wartość eksportu towarów w I kwartale 2004 r. wyniosła 13 367 mln EUR, co w
porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. oznacza wzrost o 2 466 mln EUR, tj. o 22,6%.
1 Obroty towarowe w bilansie płatniczym od 2000 r. są zestawiane według metodyki bazującej na danych z dokumentów celnych SAD oraz na doszacowaniach dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Przesłanką wprowadzenia tej metodyki zestawiania obrotów towarowych była potrzeba opracowania spójnego zestawu danych, dotyczących obrotów towarowych z zagranicą w rachunkach narodowych oraz w bilansie płatniczym, zestawianych zgodnie z międzynarodowymi standardami statystycznymi. Spójność informacji w zakresie obrotów towarowych i usługowych z zagranicą ma istotne znaczenie dla prowadzenia analiz makroekonomicznych, szczególnie w zakresie rozdysponowania PKB, w tym określenia salda obrotów z zagranicą (tzw. eksportu netto).
2 Obroty handlu zagranicznego zostały zestawione przez NBP zgodnie z metodologią stosowaną przez GUS na podstawie zbiorów CIHZ, zawierających dane z dokumentów celnych SAD.
14
Eksport towarów w latach 2000-2004 wykazywał stałą tendencję wzrostową, co
potwierdza analiza trendu za pomocą filtru Hodricka-Prescotta.
W strukturze geograficznej polskiego eksportu w I kwartale 2004 r. największy udział
(68,7%) posiadały kraje Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym Polski pozostają
Niemcy – ich udział stanowił 31,7% ogółu eksportu.
Analizując zmiany w polskim eksporcie pod kątem struktury geograficznej, można
stwierdzić, że wzrost jego wartości dotyczył wszystkich grup krajów, a decydującą rolę miał
przyrost wartości towarów zakupionych przez kraje Unii Europejskiej.
WYKR. 3 EKSPORT WG DANYCH CELNYCH - TREND
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
5500
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3
2000 2001 2002 2003 2004miesiąc
mln
EU
R
eksport trend eksportu
WYKR. 4 STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPORTU
EFTA2.9%
Kraje rozwijające się6.9%
Pozostałe kraje rozwinięte
3.8%
Unia Europejska68,7%
Pozostałe kraje Unii Europejskiej
37,0%
Niemcy31,7%Kraje Europy
Środkowo-Wschodniej
17,7%
15
W I kwartale 2004 r. eksport towarów do krajów Unii Europejskiej wyniósł
9 187 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem poprzedniego roku zwiększył
się o 1 613 mln EUR, czyli o 21,3%. Wzrost ten stanowił 65,4% wzrostu polskiego eksportu
ogółem. Największy przyrost wartości eksportu zarejestrowano w handlu z Niemcami
(o 557 mln EUR, tj. o 15,2%), Włochami (o 299 mln EUR, tj. o 50,1%) i Francją
(o 190 mln EUR, tj. o 27,0%), a także z Wielką Brytanią, Hiszpanią oraz Danią.
Eksport do drugiego pod względem udziału odbiorcy polskich towarów krajów Europy
Środkowo-Wschodniej (17,7% udziału w polskim eksporcie ogółem) w I kwartale 2004 r.
zwiększył się w stosunku do I kwartału poprzedniego roku o 383 mln EUR, tj. o 19,4%. Było
to spowodowane przede wszystkim wzrostem eksportu do Czech, na Węgry, Ukrainę, Litwę i
Słowację.
Wśród zmian w obrębie pozostałych grup krajów na uwagę zasługuje wzrost eksportu
do Norwegii.
Analiza struktury rzeczowej polskiego eksportu w I kwartale 2004 r. wskazuje, że
największy udział w polskim eksporcie miały następujące grupy towarowe:
• maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (40,8%),
w tym: pojazdy drogowe (11,9%), aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (7,8%),
inny sprzęt transportowy, poza pojazdami drogowymi (7,4%), maszyny i urządzenia
energetyczne (5,9%), sprzęt i urządzenia telekomunikacyjne (2,9%);
• towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca (23,3%),
w tym: produkty metalowe (5,1%), żelazo i stal (3,1%), papier, tektura i wyroby (2,9%),
TABL. II STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPORTU WG DANYCH CELNYCH mln EUR
2004I II III IV I
Eksport ogółem 10 901 11 515 12 163 12 947 13 367
Unia Europejska 7 574 7 699 7 878 8 740 9 187w tym: Niemcy 3 678 3 671 3 865 4 136 4 236
EFTA 207 352 508 324 511Pozostałe kraje rozwinięte 343 383 370 378 384Kraje Europy Środkowo-Wschodniej 1 977 2 158 2 445 2 654 2 359
w tym: Czechy 420 452 499 553 503 Rosja 323 318 339 361 344
Kraje rozwijające się 800 923 962 852 926Źródło: CIHZ
2003
16
metale nieżelazne (2,8%), produkty z drewna i korka, bez mebli (2,6%), produkty z
materiałów niemetalicznych (2,1%), przędza i tkaniny (2,1%), wyroby z kauczuku (2%);
• różne wyroby przemysłowe (16,4%),
w tym: meble i ich części (7,4%),artykuły odzieżowe i dodatki (3,7%),
• żywność i zwierzęta żywe (6,7%),
w tym warzywa i owoce (2,1%), mięso i przetwory mięsne (1,0%);
• chemikalia i produkty pokrewne (6,0%)
w tym: olejki eteryczne, materiały perfumeryjne i toaletowe (1,5%), chemikalia
organiczne (1,0%), tworzywa sztuczne przetworzone (0,8%);
• paliwa mineralne, smary i materiały pochodne (3,9%),
w tym: węgiel, koks i brykiety (2,4%), ropa naftowa, produkty naftowe i materiały
pochodne (1,1%).
We wszystkich wymienionych sekcjach towarowych w latach 2000-2004, występowały
tendencje wzrostowe, z wyjątkiem paliw mineralnych, smarów i materiałów pochodnych.
Wzrost eksportu w I kwartale 2004 r. w porównaniu do I kwartału 2003 r. był spowodowany
przede wszystkim wzrostem jego wartości w następujących grupach towarów:
• pojazdy drogowe – głównie samochody osobowe oraz części i akcesoria samochodowe
– o 608 mln EUR, tj. o 62,0%;,
• inny sprzęt transportowy, poza pojazdami drogowymi – głównie statki pasażerskie,
towarowe i promy – o 552 mln EUR, tj. o 125,1%,
• maszyny i urządzenia energetyczne – głównie silniki spalinowe – o 197 mln EUR, tj. o
33,5%;
WYKR. 5 EKSPORT WG SEKCJI SITC
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004kwartał
mln
EU
R
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowyTowary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowcaChemikalia i produkty pokrewnePaliwa mineralne, smary i materiały pochodneRóżne wyroby przemysłoweŻywność i zwierzęta żywe
17
• żelazo i stal – o 135 mln EUR, tj. o 47,5%;
• meble i ich części – o 134 mln EUR, tj. o 15,7%;
• aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne – przede wszystkim druty, kable i przewody
elektryczne – o 133 mln EUR, tj. o 14,7%;
• produkty metalowe – o 99 mln EUR, tj. o 16,8%.
Wzrost importu towarów
Według danych statystyki celnej w I kwartale 2004 r., import towarów osiągnął wartość
15 739 mln EUR, co w porównaniu z I kwartałem 2003 r. oznacza wzrost o 1 744 mln EUR,
tj. o 12,5%. Import w latach 2000–2004 wykazywał tendencję wzrostową. Dynamika wzrostu
była jednak zdecydowanie niższa niż w przypadku eksportu.
Z analizy struktury geograficznej dostaw importowych w I kwartale 2004 r. wynika, że
podobnie jak w eksporcie, nastąpił wzrost wartości importu ze wszystkich grup krajów.
W I kwartale 2004 r. dominujący udział w imporcie posiadały kraje Unii Europejskiej
(59,4%). Wzrost importu towarów z tych krajów w porównaniu z analogicznym kwartałem
poprzedniego roku wyniósł 1 105 mln EUR, tj. 13,4% i stanowił 63,4% przyrostu importu
ogółem. Wzrost importu dotyczył głównie importu z Niemiec (o 346 mln EUR, tj. o 10,2%) i
Włoch (o 230 mln EUR, tj. o 20,7%), a także Szwecji, Francji oraz z Danii.
WYKR. 6 IMPORT W UJĘCIU RZECZOWYM – TREND
3000
3500
4000
4500
5000
5500
6000
6500
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 32000 2001 2002 2003 2004
miesiąc
mln
EU
R
import trend importu
18
W I kwartale 2004 r. udział importu z krajów Europy Środkowo-Wschodniej w imporcie
ogółem wyniósł 17,0%. Import z tych krajów wzrósł w porównaniu z I kwartałem 2003 r. o
78 mln EUR, tj. o 3,0%. Było to spowodowane przede wszystkim wzrostem importu z Czech
(o 103 mln EUR, tj. o 23,3%).
W przypadku pozostałych krajów silny przyrost importu towarów do Polski
zarejestrowano w obrotach z Japonią i Chinami.
Analiza struktury rzeczowej polskiego importu w I kwartale 2004 r. wskazuje, że
podobnie jak w eksporcie, dominujące znaczenie miał import następujących grup
towarowych:
• maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (40,2%),
w tym: pojazdy drogowe (10,9%), aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (6,8%),
ogólny sprzęt przemysłowy i części maszyn (5,7%);
TABL. III STRUKTURA GEOGRAFICZNA IMPORTU WG DANYCH CELNYCH mln EUR
2004I II III IV I
OGÓŁEM 13 994 14 527 15 564 16 268 15 739Unia Europejska 8 247 8 715 9 114 9 647 9 352
w tym: Niemcy 3 389 3 571 3 811 3 950 3 736EFTA 353 427 604 413 369Pozostałe kraje rozwinięte 733 771 757 851 854Kraje Europy Środkowo-Wschodniej 2 595 2 502 2 772 2 819 2 673
w tym: Czechy 444 507 550 565 547 Rosja 1 256 1 056 1 186 1 146 1 051
Kraje rozwijające się 2 067 2 112 2 316 2 538 2 491Źródło: CIHZ
2003
WYKR. 7 STRUKTURA GEOGRAFICZNA IMPORTU
Pozostałe kraje Unii Europejskiej
35.7%
EFTA2,3%
Niemcy23,7%
Kraje Europy Środkowo-Wschodniej
17,0%
Kraje rozwijające się15,8%
Pozostałe kraje rozwinięte
5,4%
Unia Europejska59,4%
19
• towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca (20,1%),
w tym: przędza i tkaniny (4,1%), produkty metalowe (3,9%), żelazo i stal (3,4%),
papier, tektura i wyroby (2,7%), metale nieżelazne (1,9%);
• chemikalia i produkty pokrewne (14,8%)
w tym: produkty lecznicze i farmaceutyczne (3,6%), tworzywa sztuczne w formach
podstawowych (2,6%), produkty i materiały chemiczne (2,0%), tworzywa sztuczne
przetworzone (1,7%);
• różne wyroby przemysłowe (8,2%),
w tym: aparatura i instrumenty kontrolne (1,3%), artykuły odzieżowe i dodatki (1,2%),
meble i ich części (0,9%),
• paliwa mineralne, smary i materiały pochodne (8,1%),
w tym: ropa naftowa, produkty naftowe i materiały pochodne (5,3%), gaz naturalny i
produkowany (2,5%);
• żywność i zwierzęta żywe (4,8%),
w tym warzywa i owoce (1,4%), kawa, herbata, kakao (0,8%).
W latach 2000-2004 występowała tendencja wzrostowa w następujących sekcjach
towarowych: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, towary przemysłowe
sklasyfikowane głównie wg surowców oraz chemikalia i produkty pokrewne. Jednak
dynamika wzrostu importu tych towarów była znacznie niższa niż w przypadku eksportu. Od
2000 r. pozostałe sekcje towarowe charakteryzowała stabilizacja importu.
Analiza struktury towarowej importu, zgodnie z kierunkami jego przeznaczenia,
pozwala stwierdzić, że w I kwartale 2004 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2003 r.
WYKR. 8 IMPORT WG SEKCJI SITC
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004kwartał
mln
EU
R
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowyTowary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowcaChemikalia i produkty pokrewnePaliwa mineralne, smary i materiały pochodneRóżne wyroby przemysłoweŻywność i zwierzęta żywe
20
nastąpił wzrost importu we wszystkich głównych grupach towarów - dóbr zaopatrzeniowych,
czyli tzw. zużycia pośredniego (60,1% udziału w imporcie ogółem), dóbr inwestycyjnych
(19,7% udziału) oraz konsumpcyjnych (20,1% udziału).
Import dóbr zaopatrzeniowych zwiększył się o 913 mln EUR, tj. o 10,7%. Najsilniejszy
wzrost zanotowano w przypadku importu metali nieszlachetnych i wyrobów o 299 mln EUR,
tj. o 27,7%, maszyn i urządzeń o 263 mln EUR, tj. o 16,3% (w tym silników i części do
silników), sprzętu transportowego o 163 mln EUR, tj. o 45,1% (w tym części i akcesoriów
samochodowych) oraz tworzyw sztucznych i wyrobów o 132 mln EUR, tj. o 15,6%. W
imporcie dóbr zaopatrzeniowych charakterystyczny był też spadek wartości zakupionej ropy
naftowej i kondensatów gazu naturalnego o 201 mln EUR, tj. o 23,2%.
Import dóbr inwestycyjnych wzrósł o 646 mln EUR, tj. o 26,3%. Zadecydował o tym
głównie wzrost importu sprzętu transportowego o 391 mln EUR, tj. o 61,6% (w tym statków
pasażerskich, towarowych i promów, jak również ciągników) oraz maszyn i urządzeń o
231 mln EUR, tj. o 14,4% (w tym obrabiarek do metali oraz pomp i podnośników do cieczy).
Wzrost importu konsumpcyjnego o 184 mln EUR, tj. o 6,2% to przede wszystkim
wzrost importu samochodów osobowych o 157 mln EUR, tj. o 23,2%.
Saldo usług3
W I kwartale 2004 r. wielkość przychodów z tytułu usług wyniosła 2 128 mln EUR,
kwota rozchodów ukształtowała się na zbliżonym poziomie i osiągnęła wartość 2 097 mln
EUR. Znaczną część, bo ponad 73% przychodów oraz prawie 77% rozchodów, stanowiły
obroty handlowe z krajami Unii Europejskiej. 3 W I kwartale 2004 r. dokonano, w oparciu o wyniki badań danych eksportu i importu z dokumentów celnych
SAD, korekty wskaźników służących do wyliczania kosztów transportu towarów. W związku z powyższym dane
dotyczące usług ogółem oraz usług transportowych nie są porównywalne z danymi z okresów poprzednich.
TABL. IV STRUKTURA TOWAROWA IMPORTU WG KIERUNKÓW PRZEZNACZENIA mln EUR
2004I II III IV I2 461 2 695 3 068 3 083 3 107
z tego: Dobra inwestycyjne (z wyjątkiem środków transportu) 1 847 1 948 2 072 2 442 2 126 Środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) 613 747 996 642 981
8 542 8 761 9 402 9 839 9 455w tym: Towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone** 4 649 5 070 5 343 5 480 5 251
Paliwa i smary nieprzetworzone 1 169 948 1 039 1 017 983
Części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyj.środków transport.) 1 243 1 170 1 314 1 500 1 312 Części i akcesoria do środków transportu 721 824 842 929 1 042
2 983 3 060 3 086 3 333 3 168w tym: Samochody osobowe 678 808 731 758 835
Towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* 557 536 586 590 537 Towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* 892 873 951 937 919
13 994 14 527 15 564 16 268 15 739* dotyczy towarów gdzie indziej nie wymienionych
2003Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC
Import ogółem
Dobra inwestycyjne ogółem
Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem
Towary konsumpcyjne ogółem
21
Dodatnie saldo usług osiągnęło kwotę 31 mln EUR. O poziomie tej nadwyżki
zadecydowała wielkość dodatniego salda usług transportowych i podróży zagranicznych
oraz dość wysoka kwota ujemnego salda pozostałych usług.
Analiza struktury rodzajowej usług wskazuje, że najbardziej znaczącą pozycję w
zakresie przychodów stanowiły podróże zagraniczne, których udział w badanym okresie
wyniósł 38,8% oraz usługi transportowe (31,8%).
Po stronie rozchodów z tytułu usług największy udział, wynoszący 29,6%, osiągnęły
podróże zagraniczne. Udział usług transportowych wyniósł 24,4%.
WYKR. 9 USŁUGI – PRZYCHODY
Transport
Podróże zagraniczne
Pomiędzy przedsiębiorstwami
powiązanymi kapitałowo
Prawne, księgowe i doradcze
Architektoniczne
Pocztowe i telekomunikacyjne
Pozostałe
Informatyczne
Finansowe
Budowlane
WYKR. 10 USŁUGI – ROZCHODY
Transport
Podróże zagraniczne
Budowlane
Finansowe
Informatyczne
Pozostałe
Pocztowe i telekomunikacyjne
Architektoniczne
Prawne, księgowe i doradcze
Pomiędzy przedsiębiorstwami
powiązanymi kapitałowo
22
Podróże zagraniczne
Wielkość przychodów z tytułu podróży zagranicznych w I kwartale 2004 r. wynosiła
826 mln EUR, zaś kwota wydatków poniesionych przez Polaków wyjeżdżających za granicę
w tym okresie wynosiła 621 mln EUR. Saldo obrotów z tytułu podróży zagranicznych
ukształtowało się na poziomie 205 mln EUR, co oznacza poprawę w stosunku do I kwartału
2003 roku o 91 mln EUR, tj. o 79,8%.
Poprawa salda została spowodowana przede wszystkim silnym wzrostem liczby
przyjazdów cudzoziemców do Polski (o 1,9 mln osób, tj. o 19,8%). Dominujący udział w
przyjazdach mieli obywatele krajów ościennych (94,3%), zwłaszcza Niemcy, których
przyjazdy stanowiły 52,4% i wzrosły o 34,3% (tj. o 1,5 mln osób) w porównaniu z
analogicznym okresem poprzedniego roku. Wysoką dynamikę wzrostu odnotowano w
zakresie przyjazdów do Polski Słowaków (wzrost liczby przyjazdów o 100%) oraz Czechów
(wzrost o 20,6%). Natomiast spadła liczba przyjazdów do Polski Ukraińców (o 14,2%) oraz
Białorusinów i Rosjan (o 13,5%). W dużym stopniu było to wynikiem wprowadzenia od
października 2003 roku wiz wjazdowych.
W I kwartale 2004 r. zarejestrowano spadek liczby wyjazdów Polaków za granicę o
4,3%, tj. o 0,4 mln osób, co miało wpływ na wartość salda obrotów w zakresie podróży
zagranicznych. Z danych Straży Granicznej wynika, iż wyjazdy Polaków tradycyjnie
realizowane były głównie poprzez przekroczenia granicy południowej (49% ogółu
przekroczeń granicy przez Polaków wyjeżdżających z kraju) oraz zachodniej (36,6%
wyjazdów). Ze wstępnych szacunków Instytutu Turystyki wynika, że 81% wydatków Polaków
na podróże zagraniczne zostało zrealizowanych w krajach Unii Europejskiej.
TABL. V USŁUGI mln EUR
2004I II III IV I
Przychody 1 967 2 380 2 717 2 780 2 128
Usługi transportowe 704 800 876 1 132 677Podróże zagraniczne 688 888 1 095 918 826Pozostałe 575 692 746 730 625
Rozchody 2 211 2 200 2 525 2 472 2 097
Usługi transportowe 478 477 509 562 512Podróże zagraniczne 574 611 780 516 621Pozostałe 1 159 1 112 1 236 1 394 964
Slado -244 180 192 308 31
Usługi transportowe 226 323 367 570 165Podróże zagraniczne 114 277 315 402 205Pozostałe -584 -420 -490 -664 -339
2003
23
Usługi transportowe
W I kwartale 2004 r. wielkość dodatniego salda usług transportowych wyniosła 165 mln
EUR.
Kwota przychodów ukształtowała się na poziomie 677 mln EUR, z czego 68%
stanowiły obroty z krajami Unii Europejskiej. Analiza struktury rodzajowej usług
transportowych wskazuje, że największy udział (43,1%) w przychodach z tytułu transportu
osiągnął transport samochodowy, którego udział w obrotach z krajami Unii Europejskiej
wyniósł prawie 85%. Znaczącą pozycję (19,9%) stanowiły, świadczone na rzecz
nierezydentów, usługi transportu morskiego. Wartość przychodów z tytułu świadczonych
przez podmioty polskie przewozów lotniczych stanowiła 13,2%, natomiast z tytułu usług
transportu rurociągiem i transportu kolejowego wyniosła odpowiednio 11,8% oraz 10,9%.
Wielkość rozchodów z tytułu usług transportowych osiągnęła poziom 512 mln EUR, z
czego odsetek obrotów z krajami Unii Europejskiej osiągnął 70%. W ramach rozchodów
istotną część (42,8%) stanowiły, świadczone przez nierezydentów na rzecz polskich
podmiotów, usługi transportu samochodowego. Znacznie niższy udział w rozchodach ogółem
wykazały usługi transportu morskiego (22,7%) oraz lotniczego (20,1%).
Pozostałe usługi
Łączne saldo pozostałych usług, poza usługami transportowymi i podróżami
zagranicznymi, w I kwartale 2004 r. było ujemne i wyniosło 339 mln EUR.
Wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług w badanym okresie wyniosła 625 mln
EUR. Złożył się na to przede wszystkim eksport usług budowlanych, pocztowych i
telekomunikacyjnych oraz pozostałych usług handlowych4.
Kwotę rozchodów z tytułu pozostałych usług ukształtowała przede wszystkim wielkość
importu usług budowlanych, informatycznych i informacyjnych, finansowych oraz wielkość
pozostałych usług handlowych.
Poprawa ujemnego salda dochodów
W I kwartale 2004 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 598 mln EUR. W
porównaniu z I kwartałem 2003 r. poprawiło się o 58 mln EUR, tj. o 8,8%, w wyniku
zmniejszenia wpływów o 20,3% oraz zmniejszenia wypłat o 13,5%.
4 Kategoria Pozostałe usługi handlowe obejmuje usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasingu
operacyjnego, usług inżynieryjnych, usług doradztwa prawnego, rachunkowego itp.
24
W I kwartale 2004 r. saldo dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich było ujemne i
wyniosło 153 mln EUR. O wysokości salda zadecydowały wyłącznie wypłaty z tytułu
dochodów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce.
W I kwartale 2004 r. wypłaty z tytułu dochodów zagranicznych inwestorów
bezpośrednich z tytułu zaangażowania kapitałowego w polskie podmioty wyniosły 153 mln
EUR, w tym dywidendy 59 mln EUR, tj. 38,6%, odsetki od kredytów 94 mln EUR, tj. 61,4%.
W omawianym kwartale kwota wypłat z tytułu dochodów od zagranicznych inwestycji
bezpośrednich była niższa o 23 mln EUR w porównaniu do wypłat dokonanych w I kwartale
2003 r. i o 149 mln EUR w stosunku do wypłat z omawianego tytułu zarejestrowanych w IV
kwartale 2003 roku.
W I kwartale 2004 r. odnotowano ujemne saldo dochodów wypłacanych z tytułu
posiadania papierów wartościowych, wynoszące 108 mln EUR, podobnie jak przed rokiem
(111 mln EUR). Zarówno wpływy z tytułu dochodów uzyskanych przez rezydentów z
inwestycji dokonanych za granicą, jak i wypłaty dochodów z tytułu inwestycji nierezydentów
w polskie papiery wartościowe uległy w porównaniu z I kwartałem 2003 r. nieznacznemu
obniżeniu.
Łączne wpływy uzyskane przez polskie podmioty z tytułu dochodów od posiadanych
zagranicznych aktywów portfelowych wyniosły w I kwartale 2004 r. 251 mln EUR. Była to
wielkość o 8,1% niższa niż wpływy uzyskane przed rokiem. Wpływy z tytułu dochodów od
inwestycji portfelowych stanowiły 68,8% całości wpływów z tytułu dochodów.
Ujemnie na wysokość wpływów z tytułu dochodów w I kwartale 2004 r. wpływało w
dalszym ciągu trwające od 2000 r. obniżanie się krótkoterminowych rynkowych stóp
WYKR. 11 DOCHODY
-1 500
-1 000
-500
0
500
1 000
1 500
2 000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
mln
EU
R
Wpływy Wypłaty Saldo
25
procentowych związanych z głównymi walutami światowymi5. Dla przykładu: przeciętna
wartość (średnia arytmetyczna) trzymiesięcznej stopy EURIBOR (związanej z euro) wynosiła
w I kwartale 2003 r. 2,69%, a w I kwartale 2004 r. 2,06%. Spadek nastąpił również w
przypadku stóp związanych z USD. Średnia wartość trzymiesięcznej stopy LIBOR spadła z
1,33% do 1,12%. Krótkoterminowe stopy LIBOR i EURIBOR są bardzo często stopami
bazowymi dla obligacji o zmiennym kuponie. Jednak w przypadku stóp długoterminowych
trwająca od 2000 r. tendencja spadkowa uległa w połowie 2003 r. odwróceniu. Średnia
rentowność pięcioletnich obligacji rządowych krajów strefy euro w obu porównywanych
kwartałach osiągnęła poziom 3,25%, a rentowność podobnych obligacji emitowanych przez
rząd USA wzrosła z 2,86% do 2,97%.Największy udział we wpływach z tytułu dochodów od
inwestycji portfelowych miały dochody uzyskiwane przez NBP z oficjalnych aktywów
rezerwowych.
Wypłaty z tytułu dochodów od inwestycji portfelowych dokonanych przez
nierezydentów w Polsce wyniosły w omawianym okresie 359 mln EUR i w porównaniu z
I kwartałem 2003 r. zmniejszyły się o 6,5%. Udział wypłat dochodów z inwestycji
portfelowych w całkowitej wartości wypłat wyniósł w I kwartale 2004 r. 37,3 %.
5 Źródło: Bloomberg; stopy krótkoterminowe: indeksy EUR003M, US0003M, stopy długoterminowe: indeksy
GECU5YR, USGG5YR. Obliczenia własne.
TABL. VI DOCHODY mln EUR
2004I II III IV I
WPŁYWY 458 478 471 469 365
Wynagrodzenia pracowników 73 75 86 87 59Dochody od inwestycji bezpośrednich 6 7 6 1 0Dochody od inwestycji portfelowych 273 307 310 253 251Dochody od pozostałych inwestycji 106 89 69 128 55
WYPŁATY 1 114 1 367 989 1 157 963
Wynagrodzenia pracowników 65 63 62 65 73Dochody od inwestycji bezpośrednich 176 570 352 302 153Dochody od inwestycji portfelowych 384 400 172 393 359Dochody od pozostałych inwestycji 489 334 403 397 378
SALDO -656 -889 -518 -688 -598
Wynagrodzenia pracowników 8 12 24 22 -14Dochody od inwestycji bezpośrednich -170 -563 -346 -301 -153Dochody od inwestycji portfelowych -111 -93 138 -140 -108Dochody od pozostałych inwestycji -383 -245 -334 -269 -323
2003
26
Wartość portfela obligacji Skarbu Państwa będących w posiadaniu nierezydentów
zwiększyła się w porównaniu z I kwartałem 2003 r. o około 35%. Jednak nie spowodowało to
wzrostu wartości wypłacanych odsetek. Istotnie na tę wielkość wpłynęła zmiana struktury
walutowej długu zagranicznego Skarbu Państwa z tytułu obligacji. O ile w I kwartale 2003 r.
obligacje nominowane w złotych stanowiły 52,5% całości tego długu, o tyle rok później tylko
45,3%, co pozwoliło obniżyć, mimo wzrostu rynkowych stóp procentowych związanych ze
złotym, koszty obsługi długu publicznego w tym zakresie.
Saldo dochodów od pozostałych inwestycji w I kwartale 2004 r., podobnie jak w
poprzednich kwartałach, było ujemne i wyniosło 323 mln EUR. W stosunku do IV kwartału
2003 r. pogłębiło się o 19,0%, zaś w stosunku do I kwartału 2003 r. uległo poprawie o 15,7%.
Na wartość ujemnego salda dochodów od pozostałych inwestycji wpłynęły przede wszystkim
spłaty odsetek od kredytów otrzymanych przez sektor przedsiębiorstw, które wyniosły 141
mln EUR oraz spłaty odsetek od kredytów zaciągniętych przez pozostałe sektory, w tym
spłata przez Skarb Państwa odsetek wierzycielom zrzeszonym w Klubie Paryskim w kwocie
150 mln EUR.
Wzrost dodatniego salda transferów bieżących i kapitałowych
W I kwartale 2004 r. dodatnie saldo transferów bieżących wyniosło 780 mln EUR i
ukształtowało się na podobnym poziomie jak w I kwartale 2003 r. Przychody wyniosły 988
mln EUR, co stanowiło spadek o 2,8%, natomiast rozchody zmniejszyły się o 10% i wyniosły
208 mln EUR.
TABL. VII TRANSFERY BIEŻĄCE mln EUR
2004I II III IV I
PRZYCHODY 1 016 1 129 1 217 1 324 988
Transfery rządowe 142 184 105 201 192Transfery prywatne 874 945 1 112 1 123 796
ROZCHODY 231 247 225 251 208
Transfery rządowe 46 48 13 43 46Transfery prywatne 185 199 212 208 162
SALDO 785 882 992 1 073 780
Transfery rządowe 96 136 92 158 146Transfery prywatne 689 746 900 915 634
2003
27
W transferach bieżących sektora rządowego zaobserwowano wzrost o 35,2% z tytułu
otrzymanych środków w ramach finansowania bieżących wydatków tego sektora. Przychody
z tego tytułu wyniosły 192 mln EUR zaś rozchody 46 mln EUR. W przychodach największą
część stanowiły transfery otrzymane od Komisji Europejskiej w wysokości 165 mln EUR.
O dodatnim saldzie transferów bieżących w dużym stopniu zadecydowały transfery
prywatne (pozostałych sektorów), których saldo wyniosło 634 mln EUR, co oznacza spadek
o 8% w porównaniu z I kwartałem roku poprzedniego. Spadek ten spowodowany był
niższymi przychodami jak i rozchodami. Przychody wyniosły 796 mln EUR, czyli spadały o
8,9% natomiast rozchody wyniosły 162 mln EUR, tj. o 12,4% mniej niż w analogicznym
okresie roku poprzedniego.
Przychody z tytułu przekazów zarobków osób pracujących za granicą stanowią
główną kategorię przekazów prywatnych. To właśnie ich spadek o 14,5% wpłynął na
zmniejszenie transferów pozostałych sektorów. Środki te zostały przekazane w 82,2% przez
Polaków pracujących w krajach Unii Europejskiej. Przekazy ze Stanów Zjednoczonych
WYKR. 12 TRANSFERY BIEŻĄCE I KAPITAŁOWE
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
mln
EU
R
Eksport Import Saldo
TABL. VIII TRANSFERY KAPITAŁOWE mln EUR
2004I II III IV I
Przychody 27 3 22 3 126
Rozchody 43 12 27 13 35
Saldo -16 -9 -5 -10 91
2003
28
Ameryki Północnej stanowiły 10,7%, z Kanady 5,1% a z pozostałych krajów około 2%.
Saldo transferów kapitałowych było dodatnie i wyniosło 91 mln EUR. Przychody z
tytułu otrzymanych środków na cele inwestycyjne w kwocie 98 mln EUR wpłynęły na zmianę
ujemnego salda (16 mln EUR) w I kwartale 2003 r. na dodatnie w omawianym okresie.
Wzrost wartości przychodów z tytułu transferów kapitałowych obserwowany w
I kwartale 2004 r. był związany ze zmianą sposobu podziału transferów na bieżące i
kapitałowe wprowadzoną od początku 2004 roku.
Zasadniczą część przychodów w I kwartale 2004 r. (95%) stanowiły transfery
kapitałowe otrzymane z krajów i organizacji Unii Europejskiej (zwłaszcza transfery otrzymane
od Komisji Europejskiej – ponad 92 mln EUR, czyli 73,9% transferów kapitałowych).
29
2. Rachunek finansowy
Saldo na rachunku finansowym w I kwartale 2004 r. było dodatnie i wyniosło
1 181 mln EUR. Była to wartość o 50,5% niższa niż przed rokiem, gdy saldo to wyniosło
2 386 mln EUR.
O wysokości salda rachunku finansowego zdecydował przede wszystkim napływ netto
kapitału w postaci inwestycji portfelowych oraz odpływ netto pozostałych inwestycji.
Saldo inwestycji portfelowych było dodatnie i wyniosło 3 040 mln EUR. Jest to kwota o
4,9% większa niż w I kwartale 2003 r. Napływ kapitału netto z tytułu inwestycji portfelowych
był przede wszystkim skutkiem inwestycji nierezydentów w polskie skarbowe papiery dłużne.
Jednocześnie w I kwartale 2004 r. zarejestrowano znaczący odpływ netto kapitału w
postaci pozostałych inwestycji, wynoszący 2 372 mln EUR. Była to kwota o 57,9% większa
niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Znaczny odpływ kapitału był spowodowany
głównie zwiększaniem przez polskie banki swoich aktywów w postaci lokat i depozytów w
bankach za granicą oraz udzielaniem nowych kredytów handlowych przez polskie
przedsiębiorstwa podmiotom zagranicznym.
W I kwartale 2004 r. saldo inwestycji bezpośrednich wyniosło 598 mln EUR, co było
kwotą o 50,2% niższą niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.
Saldo obrotów wynikających z rozliczeń transakcji, zawartych pomiędzy rezydentami a
nierezydentami, związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi było w I kwartale
2004 r. ujemne i wyniosło 85 mln EUR. Przed rokiem zanotowano wyższy odpływ kapitału,
wynoszący 211 mln EUR.
WYKR. 13 KOMPONENTY RACHUNKU FINANSOWEGO
-3000
-2000
-1000
0
1000
2000
3000
4000
mln
EU
R
I kw 2003 I kw 2004
rachunek finansowy inwestycje bezposrednie inwestycje portfelowepochodne instrumenty finansowe pozostałe inwestycje
30
2. 1. Inwestycje nierezydentów w Polsce
Napływ netto zagranicznych inwestycji do Polski w I kwartale 2004 r. wyniósł 4 071 mln
EUR. Głównymi źródłami napływu kapitału były zagraniczne inwestycje portfelowe i
bezpośrednie. Wzrosła również wartość kredytów handlowych otrzymanych przez polskie
przedsiębiorstwa od dostawców zagranicznych.
Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich
W I kwartale 2004 r. napływ netto kapitału zagranicznego do Polski z tytułu inwestycji
bezpośrednich wyniósł 652 mln EUR. Na kwotę tą złożyły się środki w wysokości
790 mln EUR przeznaczone na zasilenie kapitałów własnych przedsiębiorstw
bezpośredniego inwestowania oraz ujemne saldo obrotów kredytowych w wysokości
138 mln EUR.
W I kwartale 2004 r. kredyty inwestorów bezpośrednich obejmowały, w przeciwieństwie
do poprzednich okresów, również kredyty handlowe6 rezydentów i nierezydentów
powiązanych kapitałowo. Wysokie ujemne saldo tych kredytów w wysokości 192 mln EUR w
6 Po raz pierwszy w I kwartale 2004 r. do kredytów inwestorów bezpośrednich zostały włączone kredyty handlowe
rezydentów i nierezydentów powiązanych kapitałowo. Do końca 2003 r. kredyt te były wykazywane odpowiednio
w pozycji „Pozostałe inwestycje – aktywa – pozostałe sektory” lub „Pozostałe inwestycje – pasywa – pozostałe
sektory”.
TABL. IX ZAGRANICZNE INWESTYCJE W POLSCE mln EUR
2004I II III IV I
Zagraniczne inwestycje w Polsce 5 111 931 720 4 178 4 071
Inwestycje bezpośrednie 1 328 786 649 993 652Inwestycje portfelowe 2 892 -758 -429 1 664 3 486Pozostałe inwestycje 891 903 500 1 521 -67
Kredyty handlowe 1 096 545 561 417 282Pozostałe kredyty otrzymane -792 274 -467 605 -367Rachunki bieżące, depozyty i pozostałe zobowiązania 587 84 406 499 18
2003
TABL. X ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE mln EUR
2004I II III IV I
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie 1 328 786 649 993 652Napływ kapitału zagranicznego w formie zakupów udziałów lub akcji 1 160 1 024 652 1 273 790Kredyty inwestorów 168 -238 -3 -280 -138
2003
31
znaczny sposób wpłynęło na ukształtowanie się deficytu obrotów kredytowych7.
W omawianym okresie wartość napływu kapitału zagranicznego w postaci inwestycji
bezpośrednich była niższa o 676 mln EUR w stosunku do I kwartału 2003 r. oraz
o 341 mln EUR w porównaniu z napływem środków z tego tytułu w IV kwartale 2003 r.
Wzrost napływu kapitału portfelowego
Kapitał netto zainwestowany w I kwartale 2004 r. w polskie papiery wartościowe
wyniósł 3 486 mln EUR. Była to wielkość o 20,5% wyższa niż przed rokiem, gdy wartość
zagranicznych inwestycji portfelowych wyniosła 2 892 mln EUR.
7 Wzrost zobowiązań z tytułu zaliczek otrzymanych w eksporcie towarów i usług oraz odroczonych płatności w
imporcie od kontrahentów powiązanych kapitałowo w kwocie 300 mln EUR i wzrost należności z tytułu zaliczek
udzielonych w eksporcie i odroczonych płatności w obrotach między tymi podmiotami w kwocie 492 mln EUR.
WYKR. 14 SALDO ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
kwartał
mln
EU
R
WYKR. 15 SALDO ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI PORTFELOWYCH
-1500
-1000
-500
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
mln
EU
R
32
O wysokości salda zagranicznych inwestycji portfelowych zadecydował napływ kapitału
inwestowanego przez nierezydentów w dłużne papiery wartościowe, przede wszystkim
wyemitowane przez Skarb Państwa. Napływ netto środków zainwestowanych w polskie
papiery dłużne w I kwartale 2004 r. wyniósł 3 089 mln EUR.
Popyt inwestorów zagranicznych skupiał się na obligacjach Skarbu Państwa
nominowanych w walutach obcych, emitowanych na rynkach zagranicznych. W styczniu
wyemitowano obligacje nominowane w euro o wartości nominalnej 1 500 mln EUR, zaś w
marcu o wartości nominalnej 700 mln EUR. Obligacje te, w momencie emisji, cechowała
bardzo korzystna rentowność, wyższa, niż obligacji rządów krajów strefy euro, o około 0,5
pkt procentowego (tj. o około 15%). Również w marcu Skarb Państwa wyemitował obligacje
WYKR. 16 INWESTYCJE W POLSKIE PAPIERY DŁUŻNE
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
40 000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
kwartał
mln
EU
R
-1500
-1000
-500
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
mln
EU
R
Wpływy Wypłaty Saldo (skala prawa)
TABL. XI ZAGRANICZNE INWESTYCJE PORTFELOWE mln EUR
2004I II III IV I
WPŁYWY 37 760 26 171 22 449 30 818 39 679
Udziałowe papiery wartościowe 626 1 329 1 927 2 977 1 911
Dłużne papiery wartościowe 37 134 24 842 20 522 27 841 37 768
WYPŁATY 34 868 26 929 22 878 29 154 36 193
Udziałowe papiery wartościowe 667 1 246 2 200 3 463 1 514
Dłużne papiery wartościowe 34 201 25 683 20 678 25 691 34 679
SALDO 2 892 -758 -429 1 664 3 486
Udziałowe papiery wartościowe -41 83 -273 -486 397
Dłużne papiery wartościowe 2 933 -841 -156 2 150 3 089
2003
33
nominowane we frankach szwajcarskich, o wartości nominalnej 400 mln CHF i jenach
japońskich, o wartości nominalnej 6 800 mln JPY.
Natomiast napływ kapitału w obligacje nominowane w złotych wyniósł 674 mln EUR i
był niewielki w porównaniu z wartością środków zainwestowanych w obligacje nominowane
w walutach obcych. Działo się tak mimo stosunkowo wysokiej, pozostającej w przedziale
3-4%, różnicy rentowności w stosunku do obligacji nominowanych w euro i dolarach. Powód
stanowiły utrzymująca się na niskim poziomie rentowność obligacji złotowych (co oznacza
utrzymywanie się ich wysokich cen) przy jednoczesnej tendencji wzrostowej cen obligacji
WYKR. 17 INWESTYCJE W POLSKIE PAPIERY UDZIAŁOWE
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
kwartał
mln
EU
R
-600-500-400-300-200-1000100200300400500
mln
EU
R
Wpływy Wypłaty Saldo (skala prawa)
WYKR. 18 RÓŻNICE RENTOWNOŚCI OBLIGACJI 5-LETNICH
0
1
2
3
4
5
601
-01-
2002
01-0
2-20
0201
-03-
2002
01-0
4-20
02
01-0
5-20
02
01-0
6-20
02
01-0
7-20
02
01-0
8-20
02
01-0
9-20
02
01-1
0-20
02
01-1
1-20
02
01-1
2-20
02
01-0
1-20
03
01-0
2-20
0301
-03-
2003
01-0
4-20
03
01-0
5-20
03
01-0
6-20
03
01-0
7-20
03
01-0
8-20
03
01-0
9-20
03
01-1
0-20
03
01-1
1-20
03
01-1
2-20
03
01-0
1-20
04
01-0
2-20
0401
-03-
2004
pkt.
%
Dysparytet EUR PLN 5Y Dysparytet USD PLN 5Y
Źródło: Bloomberg, indeksy POGB5YR, GECU5YR, USG5YR. Obliczenia własne
34
nominowanych w walutach obcych, przede wszystkim w euro, oraz osłabianie się złotego
względem koszyka głównych walut, powodujące realny spadek cen obligacji złotowych.
W I kwartale 2004 r. nastąpił napływ kapitału zainwestowanego przez nierezydentów w
polskie papiery udziałowe. Saldo w omawianym okresie wyniosło 397 mln EUR. Przed
rokiem saldo tych inwestycji było ujemne i wyniosło 41 mln EUR. Nierezydenci powtórnie
otwierali pozycje po korekcie fali wzrostowej na warszawskiej giełdzie trwającej od września i
zakończonej w listopadzie 2003 r. Aktywność nierezydentów inwestujących w polskie papiery
udziałowe, charakteryzowana przez wysokość obrotów brutto, była mniejsza niż w okresie
wspomnianej korekty, gdy odbywały się największe wymiany składu portfeli.
Napływ pozostałych inwestycji
W I kwartale 2004 r. zarejestrowano odpływ kapitału netto z Polski w wysokości 67 mln
EUR z tytułu pozostałych inwestycji. Odpływ dotyczył głównie sektora rządowego oraz
banków (z wyłączeniem NBP). Napływ odnotowano w NBP oraz sektorze przedsiębiorstw.
W sektorze przedsiębiorstw, podobnie jak w ubiegłych kwartałach, nastąpił wzrost
zobowiązań o 461 mln EUR z tytułu kredytów otrzymanych. Zobowiązania z tytułu kredytów
handlowych związanych z obrotem towarowym i usługowym wzrosły o 282 mln EUR. W
porównaniu z IV kwartałem 2003 r. była to kwota o 32% niższa, zaś w porównaniu z
I kwartałem 2003 r. niższa o 74%. Z tytułu kredytów innych niż handlowe napływ kapitału
netto do sektora przedsiębiorstw wyniósł 179 mln EUR i w porównaniu z IV kwartałem 2003
r. zmniejszył się o 16%. Wykorzystanie kredytów w I kwartale 2004 r. wyniosło 1 622 mln
EUR, spłaty zaś 1 443 mln EUR. Kredyty zaciągnięte w 94% pochodziły od kredytodawców z
krajów Unii Europejskiej, zaś spłaty kredytów do krajów Unii Europejskiej stanowiły 90%.
TABL. XII POZOSTAŁE INWESTYCJE - PASYWA mln EUR
2004I II III IV I
Pozostałe inwestycje - pasywa 891 903 500 1 521 -67
Narodowy Bank Polski 336 94 469 -891 799
Sektor rządowy -822 84 -788 370 -752
Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) 318 62 -24 1 411 -575
Sektor pozarządowy i pozabankowy 1 059 663 843 631 461Kredyty handlowe 1 096 545 561 417 282Pozostałe kredyty -37 118 282 214 179
2003
35
W pierwszym kwartale 2004 r. sektor rządowy wykorzystał nowe kredyty i pożyczki w
kwocie 135 mln EUR. Było to o 32 mln EUR, tj. o 31,1% więcej niż w pierwszym kwartale
ubiegłego roku. Spłaty należnych rat kapitałowych wyniosły 887 mln EUR, w tym
752 mln EUR z tytułu rat kapitałowych należnych wierzycielom Klubu Paryskiego.
Wzrost zobowiązań kredytowych banków polskich o 206 mln EUR wynikał z
wykorzystania nowych kredytów i pożyczek otrzymanych od kredytodawców zagranicznych
w kwocie 495 mln EUR oraz spłat należnych rat kapitałowych w kwocie 289 mln EUR. W
porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. wykorzystanie kredytów wzrosło
o 160 mln EUR, tj. o 47,8% a spłaty kredytów wzrosły o 26 mln EUR tj. o 9,9%.
W omawianym kwartale 2004 r. saldo pozycji rachunki bieżące i depozyty
nierezydentów w bankach polskich było dodatnie i wyniosło 19 mln EUR. O wysokości salda
tej pozycji zadecydowało wycofanie przez nierezydentów środków netto z rachunków
bieżących i depozytowych otwartych w polskich bankach komercyjnych w wysokości 780 mln
EUR oraz napływ kapitału, który był konsekwencją zaciągnięcia zobowiązań z tytułu
pasywnych transakcji repo dokonanych przez NBP o wartości 799 mln EUR.
2. 2. Inwestycje rezydentów za granicą
Wzrost inwestycji rezydentów za granicą
W I kwartale 2004 r. polskie podmioty zainwestowały netto za granicą 2 805 mln EUR,
z czego największą część stanowiły lokaty polskich banków w bankach za granicą.
Jednocześnie wraz ze wzrostem wymiany handlowej Polski systematycznie zwiększa się
WYKR. 19 POZOSTAŁE INWESTYCJE - PASYWA
-4000
-3000
-2000
-1000
0
1000
2000
3000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004kwartały
mnE
UR
NBP Rząd MFI (z wyłączniem NBP) Pozostełe sektory
36
wartość udzielonych kredytów handlowych. Znaczne środki finansowe zostały także
ulokowane przez rezydentów w zagraniczne papiery wartościowe.
Odpływ netto polskiego kapitału za granicę z tytułu inwestycji bezpośrednich wyniósł
54 mln EUR. Z kwoty tej 5 mln EUR zostało przeznaczone na wniesienie udziałów do
przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania mających siedzibę za granicą. Resztę
stanowiły kredyty od inwestorów bezpośrednich w wysokości 49 mln EUR.
Do obrotów z tytułu kredytów od inwestorów bezpośrednich włączono kredyty
handlowe między podmiotami powiązanymi kapitałowo, których dodatnie saldo w wysokości
19 mln EUR8 obniżyło wartość polskich inwestycji bezpośrednich.
Saldo polskich inwestycji w papiery wartościowe wyemitowane przez nierezydentów
było ujemne i wyniosło 446 mln EUR. Ujemna wartość salda oznacza wzrost zaangażowania
rezydentów w zagraniczne papiery wartościowe.
Największy wpływ na ukształtowanie się salda polskich inwestycji portfelowych za
granicą miały transakcje dotyczące papierów dłużnych wyemitowanych przez nierezydentów.
Saldo tych transakcji było ujemne i wyniosło 403 mln EUR. Papiery te były nabywane i
sprzedawane przede wszystkim przez polskie banki. Dla tej kategorii polskich inwestorów
zanotowano największe obroty, świadczące o częstych zmianach struktury portfela. Banki
miały również największy wpływ na wysokość salda inwestycji rezydentów. Istotne znaczenie
miały też inwestycje portfelowe dokonywane przez podmioty sektora pozabankowego,
przede wszystkim instytucje finansowe, zwłaszcza fundusze inwestycyjne zorientowane na
inwestycje w zagraniczne papiery dłużne. Przed rokiem saldo polskich inwestycji w
zagraniczne papiery dłużne również było ujemne i wynosiło 114 mln EUR.
8 Wzrost zobowiązań z tytułu zaliczek otrzymanych w eksporcie towarów i usług oraz odroczonych płatności w
imporcie od kontrahentów powiązanych kapitałowo w kwocie 5 mln EUR i wzrost należności z tytułu zaliczek
udzielonych w eksporcie i odroczonych płatności w obrotach między tymi podmiotami w kwocie 14 mln EUR.
TABL. XIII INWESTYCJE REZYDENTÓW ZA GRANICĄ * mln EUR
2004I II III IV I
Inwestycje rezydentów dokonane za granicą (aktywa) -2 514 663 1 054 -2 201 -2 805
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą -128 -31 -83 -101 -54Polskie inwestycje portfelowe za granicą 7 -120 -783 -239 -446Pozostałe inwestycje -2 393 814 1 920 -1 861 -2 305
Kredyty handlowe -1 433 -300 -485 325 -900Pozostałe kredyty udzielone 8 -30 -86 -273 90Gotówka, rachunki bieżące, lokaty i pozostałe należności -968 1 144 2 491 -1 913 -1 495
2003
*W przypadku inwestycji rezydentów za granicą znak ujemny oznacza odpływ kapitału za granicę, czyli
powiększenie inwestycji.
37
Papiery udziałowe wyemitowane przez podmioty zagraniczne były kupowane i
sprzedawane głównie przez polskie podmioty sektora pozarządowego i pozabankowego.
Obroty z tego tytułu dały ujemne saldo w kwocie 43 mln EUR. Przed rokiem saldo to było
dodatnie i wynosiło 121 mln EUR.
W I kwartale 2004 r. nastąpił wzrost należności z tytułu udzielonych przez polskie
przedsiębiorstwa kredytów handlowych o 900 mln EUR, który był wyższy o 136,0% w
porównaniu z IV kwartałem 2003 r., zaś w porównaniu z I kwartałem 2004 r. zmniejszył się o
37,0%. Saldo pozostałych kredytów udzielonych (poza handlowymi) było dodatnie i w
I kwartale 2004 r. wyniosło 90 mln EUR.
Saldo pozycji gotówka, rachunki bieżące i lokaty w bankach za granicą w I kwartale
2004 r. było ujemne i wyniosło 1 499 mln EUR. Wzrost należności zagranicznych w
omawianym okresie był wyższy o 534 mln EUR w porównaniu z pierwszym kwartałem 2003
r. Wynikał on z ulokowania przez polskie banki komercyjne lokat w bankach za granicą w
wysokości 1 385 mln EUR.
Środki na rachunkach przedsiębiorstw w bankach za granicą wzrosły o 110 mln EUR.
2. 3. Pochodne instrumenty finansowe
Saldo obrotów wynikających z rozliczeń transakcji związanych z pochodnymi
instrumentami finansowymi zawartych pomiędzy rezydentami a nierezydentami było w
I kwartale 2004 r. ujemne i wyniosło 85 mln EUR. Przed rokiem zanotowano nieco wyższy
odpływ kapitału, wynoszący 211 mln EUR.
WYKR. 20 POLSKIE INWESTYCJE PORTFELOWE ZA GRANICĄ
-1000
-800
-600
-400
-200
0
200
400
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
mln
EU
R
38
Większość zarejestrowanych płatności wynikała z realizacji swapów walutowych i
swapów stóp procentowych zawieranych na rynku międzybankowym. Ujemne saldo
stanowiło łączny wynik rozliczenia pozycji w pochodnych instrumentach finansowych, których
termin wygaśnięcia przypadał w I kwartale 2004 r. oraz przepływów wynikających z otwarcia
i rozliczania pozycji w instrumentach pochodnych, o terminach zamknięcia w przyszłych
okresach.
TABL. XIV SALDO POCHODNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH mln EUR
2004I II III IV I
Pochodne instrumenty finansowe -211 -274 126 -398 -85
2003
39
3. Oficjalne aktywa rezerwowe
Transakcje przeprowadzone przez Narodowy Bank Polski spowodowały w I kwartale
2004 r. wzrost oficjalnych aktywów rezerwowych o 1 861 mln EUR. W analogicznym okresie
2003 r., w wyniku transakcji NBP, oficjalne aktywa rezerwowe wzrosły o 782 mln EUR. Na
zmianę oficjalnych aktywów rezerwowych wpłynęły przede wszystkim następujące
transakcje:
• zasilenie rządowego rachunku walutowego wpływami z emisji obligacji na rynkach
zagranicznych w wysokości 1 787 mln EUR;
• obsługa rządowego długu zagranicznego (odsetki i raty kapitałowe) wobec wierzycieli
WYKR. 21 STAN OFICJALNYCH AKTYWÓW REZERWOWYCH
24 00025 00026 00027 00028 00029 00030 00031 00032 00033 000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004
mln
EU
R
WYKR. 22 ZMIANY STANU OFICJALNYCH AKTYWÓW REZERWOWYCH
-3000
-2000
-1000
0
1000
2000
3000
4000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2000 2001 2002 2003 2004kwartał
mln
EUR
Zmiany z tytułu transakcjiZmiany z tytułu różnic kursowych oraz zmian wycenyZmiany ogółem
40
zrzeszonych w Klubie Paryskim w kwocie 905 mln EUR.
Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec marca 2004 r. ukształtował się na
poziomie 30 002 mln EUR i w porównaniu ze stanem na koniec grudnia 2003 r. zwiększył się
o 2 907 mln EUR. Na zmianę oficjalnych aktywów rezerwowych poza transakcjami bilansu
płatniczego, wpłynęły również zmiany wyceny złota i papierów wartościowych oraz różnice
kursowe. W I kwartale 2004 r. spowodowały one wzrost rezerw o 1 046 mln EUR.
Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec marca 2004 roku był 5,2-krotnie
wyższy niż średnia wielkość importu zanotowana w okresie styczeń-marzec 2004 roku.
41
Aneks statystyczny TABL. XV BILANS PŁATNICZY W MLN EUR
2004I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał
A. Rachunek bieżący -2 909 -2 951 -2 032 -2 897 -1 491 -2 438 -524 -1 551 -1 797 -1 800 -684 -1 121 -1 644 -916 -489 -611 -696
Saldo obrotów towarowych -3 148 -3 751 -2 973 -3 455 -2 161 -2 455 -1 770 -2 171 -2 064 -2 123 -1 442 -2 072 -1 529 -1 089 -1 155 -1 304 -909Eksport f.o.b. 8 621 9 168 10 037 11 196 10 995 11 490 11 822 12 230 11 173 12 449 12 613 13 103 12 114 13 117 14 052 14 553 14 458Import f.o.b 11 769 12 919 13 010 14 651 13 156 13 945 13 592 14 401 13 237 14 572 14 055 15 175 13 643 14 206 15 207 15 857 15 367
Saldo usług 33 485 579 450 65 279 359 190 -61 224 204 488 -244 180 192 308 31Przychody 2 115 2 908 3 066 3 231 2 147 2 620 3 046 3 101 2 103 2 581 2 767 3 094 1 967 2 380 2 717 2 780 2 128Rozchody 2 082 2 423 2 487 2 781 2 082 2 341 2 687 2 911 2 164 2 357 2 563 2 606 2 211 2 200 2 525 2 472 2 097
Saldo dochodów -283 -329 -294 -701 43 -975 -217 -425 -310 -695 -427 -560 -656 -889 -518 -688 -598Przychody 532 610 574 733 923 697 653 651 477 446 609 521 458 478 471 469 365Rozchody 815 939 868 1 434 880 1 672 870 1 076 787 1 141 1 036 1 081 1 114 1 367 989 1 157 963
Saldo transferów bieżących 489 644 656 809 562 713 1 104 855 638 794 981 1 023 785 882 992 1 073 780Przychody 637 805 829 1 010 790 932 1 330 1 127 886 1 018 1 219 1 268 1 016 1 129 1 217 1 324 988Rozchody 148 161 173 201 228 219 226 272 248 224 238 245 231 247 225 251 208
B. Rachunek kapitałowy -21 8 -6 58 -3 -5 4 88 -20 16 20 -23 -16 -9 -5 -10 91
Przychody 12 23 14 72 4 11 11 99 4 22 22 1 27 3 22 3 126Rozchody 33 15 20 14 7 16 7 11 24 6 2 24 43 12 27 13 35
C. Rachunek finansowy 2 524 1 818 1 892 4 955 2 848 1 440 737 -1 529 2 751 858 2 588 1 199 2 386 1 320 1 900 1 579 1 181
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą -10 -3 10 -15 52 18 25 2 35 6 -155 -114 -128 -31 -83 -101 -54Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 1 918 1 309 1 165 5 942 1 246 1 017 842 3 267 1 253 893 860 1 365 1 328 786 649 993 652
Inwestycje portfelowe - aktywa 3 -112 47 -34 260 -97 -97 -24 -70 -448 -318 -372 7 -120 -783 -239 -446Udziałowe papiery wartościowe -6 -5 -8 -6 1 -59 0 -18 -23 -129 -115 -16 121 145 -41 -55 -43Dłużne papiery wartościowe 9 -107 55 -28 259 -38 -97 -6 -47 -319 -203 -356 -114 -265 -742 -184 -403
Inwestycje portfelowe - pasywa 2 628 330 622 -49 2 298 -993 69 -276 1 737 809 858 -288 2 892 -758 -429 1 664 3 486Udziałowe papiery wartościowe 305 -75 193 47 -85 -15 48 -287 -193 -182 -254 41 -41 83 -273 -486 397Dłużne papiery wartościowe 2 323 405 429 -96 2 383 -978 21 11 1 930 991 1 112 -329 2 933 -841 -156 2 150 3 089
Pozostałe inwestycje - aktywa -846 -529 545 -3 484 -1 646 70 -90 -2 829 -255 -152 1 996 289 -2 393 814 1 920 -1 861 -2 305NBP 2 0 1 0 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Sektor rządowy i samorządowy 17 -14 -42 -17 -23 -8 -5 -4 -11 -10 -13 -5 -5 -1 -12 -21 12Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -655 -160 547 -3 116 -908 -18 41 -2 881 339 322 2 139 410 -953 1 143 2 372 -2 183 -1 307Pozostałe sektory -210 -355 39 -351 -717 96 -127 56 -583 -464 -130 -116 -1 435 -328 -440 343 -1 010
Pozostałe inwestycje - pasywa -1 185 648 -91 2 069 792 967 585 -1 599 855 37 -732 329 891 903 500 1 521 -67NBP -1 183 -288 -4 56 -67 -113 147 166 -113 -285 -32 -81 336 94 469 -891 799Sektor rządowy i samorządowy -252 39 -71 -15 -157 -229 -177 -2 839 -39 -308 -535 342 -822 84 -788 370 -752Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -269 151 -76 -324 6 398 91 -168 413 -198 4 -735 318 62 -24 1 411 -575Pozostałe sektory 519 746 60 2 352 1 010 911 524 1 242 594 828 -169 803 1 059 663 843 631 461
Pochodne instrumenty finansowe 16 175 -406 526 -154 458 -597 -70 -804 -287 79 -10 -211 -274 126 -398 -85
D. Saldo błędów i opuszczeń -167 913 159 -540 -8 416 -81 1 554 -279 233 -789 -476 56 -261 -1 056 -1 117 1 285
Razem A - D -573 -212 13 1 576 1 346 -587 136 -1 438 655 -693 1 135 -421 782 134 350 -159 1 861
E. Oficjalne aktywa rezerwowe 573 212 -13 -1 576 -1 346 587 -136 1 438 -655 693 -1 135 421 -782 -134 -350 159 -1 861
20032000 2001 2002
42
TABL. XVI BILANS PŁATNICZY W MLN PLN 2004
I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał
A. Rachunek bieżący -11 815 -12 058 -8 070 -11 368 -5 607 -8 503 -1 963 -5 665 -6 490 -6 672 -2 783 -4 493 -6 907 -3 984 -2 156 -2 843 -3 304
Saldo obrotów towarowych -12 790 -15 316 -11 820 -13 539 -8 160 -8 559 -6 638 -7 932 -7 474 -7 878 -5 887 -8 284 -6 396 -4 737 -5 115 -6 028 -4 339Eksport f.o.b. 35 028 37 441 39 904 43 868 41 507 40 061 44 341 44 691 40 465 46 198 51 488 52 389 50 692 57 103 62 179 67 283 69 058Import f.o.b 47 818 52 757 51 724 57 407 49 667 48 620 50 979 52 623 47 939 54 076 57 375 60 673 57 088 61 840 67 294 73 311 73 397
Saldo usług 135 1 979 2 304 1 754 278 977 1 347 697 -206 834 836 1 933 -1 043 777 859 1 425 162Przychody 8 605 11 886 12 190 12 663 8 101 9 133 11 423 11 328 7 627 9 585 11 294 12 363 8 213 10 349 12 025 12 854 10 162Rozchody 8 470 9 907 9 886 10 909 7 823 8 156 10 076 10 631 7 833 8 751 10 458 10 430 9 256 9 572 11 166 11 429 10 000
Saldo dochodów -1 147 -1 349 -1 160 -2 753 154 -3 406 -808 -1 556 -1 123 -2 578 -1 744 -2 234 -2 746 -3 865 -2 288 -3 198 -2 855Przychody 2 163 2 488 2 277 2 866 3 483 2 431 2 450 2 377 1 727 1 655 2 484 2 084 1 911 2 087 2 090 2 162 1 746Rozchody 3 310 3 837 3 437 5 619 3 329 5 837 3 258 3 933 2 850 4 233 4 228 4 318 4 657 5 952 4 378 5 360 4 601
Saldo transferów bieżących 1 987 2 628 2 606 3 170 2 121 2 485 4 136 3 126 2 313 2 950 4 012 4 092 3 278 3 841 4 388 4 958 3 728Przychody 2 588 3 287 3 293 3 958 2 983 3 250 4 987 4 119 3 211 3 781 4 981 5 073 4 246 4 915 5 384 6 121 4 719Rozchody 601 659 687 788 862 765 851 993 898 831 969 981 968 1 074 996 1 163 991
B. Rachunek kapitałowy -85 35 -24 226 -12 -15 16 321 -71 56 80 -90 -67 -40 -24 -47 439
Przychody 48 95 57 282 15 39 43 361 14 80 90 6 112 12 95 14 604Rozchody 133 60 81 56 27 54 27 40 85 24 10 96 179 52 119 61 165
C. Rachunek finansowy 10 240 7 424 7 516 19 425 10 732 5 029 2 765 -5 582 9 967 3 171 10 581 4 789 9 966 5 755 8 388 7 274 5 621
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą -45 -12 39 -56 195 62 98 9 128 22 -633 -450 -535 -132 -369 -470 -255Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 7 791 5 345 4 633 23 281 4 706 3 545 3 155 11 934 4 539 3 311 3 515 5 456 5 559 3 420 2 866 4 587 3 113
Inwestycje portfelowe - aktywa 11 -451 184 -131 975 -340 -364 -86 -256 -1 658 -1 301 -1 491 25 -514 -3 467 -1 121 -2 131Udziałowe papiery wartościowe -23 -16 -35 -20 3 -206 -3 -66 -83 -477 -469 -65 505 636 -181 -260 -207Dłużne papiery wartościowe 34 -435 219 -111 972 -134 -361 -20 -173 -1 181 -832 -1 426 -480 -1 150 -3 286 -861 -1 924
Inwestycje portfelowe - pasywa 10 676 1 344 2 472 -194 8 664 -3 462 264 -1 009 6 290 3 005 3 514 -1 155 12 098 -3 300 -1 903 7 692 16 645Udziałowe papiery wartościowe 1 238 -306 768 185 -327 -53 182 -1 049 -698 -676 -1 032 162 -177 357 -1 211 -2 243 1 896Dłużne papiery wartościowe 9 438 1 650 1 704 -379 8 991 -3 409 82 40 6 988 3 681 4 546 -1 317 12 275 -3 657 -692 9 935 14 749
Pozostałe inwestycje - aktywa -3 449 -2 164 2 167 -13 649 -6 214 254 -342 -10 331 -926 -573 8 151 1 156 -10 020 3 546 8 495 -8 605 -11 012NBP 4 0 2 0 4 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Sektor rządowy i samorządowy 70 -58 -169 -63 -87 -28 -22 -14 -43 -38 -50 -17 -22 -7 -53 -100 59Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -2 668 -656 2 178 -12 212 -3 426 -58 153 -10 526 1 229 1 191 8 732 1 638 -3 989 4 980 10 499 -10 093 -6 243Pozostałe sektory -855 -1 450 156 -1 374 -2 705 340 -475 209 -2 112 -1 726 -531 -465 -6 009 -1 427 -1 951 1 588 -4 828
Pozostałe inwestycje - pasywa -4 810 2 647 -364 8 112 2 989 3 372 2 193 -5 841 3 102 131 -2 988 1 314 3 722 3 928 2 210 7 030 -328NBP -4 806 -1 178 -15 223 -253 -393 552 604 -410 -1 059 -130 -325 1 403 408 2 074 -4 119 3 813Sektor rządowy i samorządowy -1 024 160 -284 -59 -590 -800 -666 -10 374 -143 -1 144 -2 186 1 369 -3 440 360 -3 489 1 707 -3 592Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -1 090 623 -304 -1 270 20 1 388 341 -613 1 499 -734 18 -2 941 1 332 269 -105 6 521 -2 746Pozostałe sektory 2 110 3 042 239 9 218 3 812 3 177 1 966 4 542 2 156 3 068 -690 3 211 4 427 2 891 3 730 2 921 2 197
Pochodne instrumenty finansowe 66 715 -1 615 2 062 -583 1 598 -2 239 -258 -2 910 -1 067 323 -41 -883 -1 193 556 -1 839 -411
D. Saldo błędów i opuszczeń -669 3 732 632 -2 111 -30 1 441 -311 5 671 -1 034 874 -3 242 -1 893 283 -1 151 -4 657 -5 122 6 136
Razem A - D -2 329 -867 54 6 172 5 083 -2 048 507 -5 255 2 372 -2 571 4 636 -1 687 3 275 580 1 551 -738 8 892
E. Oficjalne aktywa rezerwowe 2 329 867 -54 -6 172 -5 083 2 048 -507 5 255 -2 372 2 571 -4 636 1 687 -3 275 -580 -1 551 738 -8 892
200320022000 2001
43
TABL. XVII BILANS PŁATNICZY W MLN USD 2004
I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał
A. Rachunek bieżący -2 871 -2 748 -1 837 -2 524 -1 386 -2 133 -462 -1 391 -1 568 -1 648 -671 -1 120 -1 767 -1 038 -543 -737 -864
Saldo obrotów towarowych -3 110 -3 498 -2 693 -3 006 -1 997 -2 145 -1 575 -1 944 -1 809 -1 949 -1 419 -2 072 -1 640 -1 235 -1 299 -1 551 -1 135Eksport f.o.b. 8 519 8 550 9 090 9 743 10 154 10 042 10 515 10 952 9 799 11 426 12 410 13 107 12 996 14 893 15 802 17 316 18 063Import f.o.b 11 629 12 048 11 783 12 749 12 151 12 187 12 090 12 896 11 608 13 375 13 829 15 179 14 636 16 128 17 101 18 867 19 198
Saldo usług 34 456 525 390 56 243 324 169 -49 208 202 488 -267 202 220 364 42Przychody 2 092 2 717 2 779 2 811 1 981 2 289 2 709 2 774 1 847 2 371 2 723 3 094 2 107 2 697 3 057 3 305 2 656Rozchody 2 058 2 261 2 254 2 421 1 925 2 046 2 385 2 605 1 896 2 163 2 521 2 606 2 374 2 495 2 837 2 941 2 614
Saldo dochodów -278 -306 -263 -611 36 -854 -192 -381 -270 -636 -421 -560 -702 -1 006 -579 -825 -746Przychody 526 569 520 636 852 608 581 583 420 410 599 521 491 546 533 555 456Rozchody 804 875 783 1 247 816 1 462 773 964 690 1 046 1 020 1 081 1 193 1 552 1 112 1 380 1 202
Saldo transferów bieżących 483 600 594 703 519 623 981 765 560 729 967 1 024 842 1 001 1 115 1 275 975Przychody 629 750 750 878 730 815 1 183 1 009 777 935 1 201 1 269 1 089 1 282 1 368 1 575 1 234Rozchody 146 150 156 175 211 192 202 244 217 206 234 245 247 281 253 300 259
B. Rachunek kapitałowy -20 8 -5 51 -3 -4 4 79 -18 14 20 -23 -17 -11 -6 -12 115
Przychody 12 22 13 63 4 10 10 89 3 20 22 1 29 3 24 4 158Rozchody 32 14 18 12 7 14 6 10 21 6 2 24 46 14 30 16 43
C. Rachunek finansowy 2 494 1 698 1 716 4 313 2 624 1 258 656 -1 369 2 415 785 2 553 1 202 2 554 1 497 2 135 1 875 1 470
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą -11 -2 10 -13 47 15 23 1 32 5 -153 -114 -138 -34 -94 -120 -67Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 1 895 1 221 1 056 5 171 1 151 889 749 2 925 1 099 819 847 1 366 1 425 891 728 1 181 813
Inwestycje portfelowe - aktywa 3 -101 42 -28 237 -83 -85 -21 -63 -410 -313 -371 8 -135 -881 -288 -557Udziałowe papiery wartościowe -6 -3 -7 -4 0 -51 0 -16 -21 -118 -113 -16 130 165 -45 -67 -54Dłużne papiery wartościowe 9 -98 49 -24 237 -32 -85 -5 -42 -292 -200 -355 -122 -300 -836 -221 -503
Inwestycje portfelowe - pasywa 2 596 307 563 -43 2 120 -867 61 -247 1 525 743 847 -289 3 101 -860 -482 1 981 4 353Udziałowe papiery wartościowe 301 -70 175 41 -80 -12 43 -258 -169 -167 -249 40 -46 94 -307 -578 496Dłużne papiery wartościowe 2 295 377 388 -84 2 200 -855 18 11 1 694 910 1 096 -329 3 147 -954 -175 2 559 3 857
Pozostałe inwestycje - aktywa -837 -495 495 -3 033 -1 519 61 -81 -2 533 -225 -142 1 964 290 -2 570 924 2 159 -2 213 -2 880NBP 2 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Sektor rządowy i samorządowy 17 -13 -38 -14 -21 -8 -5 -4 -11 -9 -12 -5 -6 -2 -14 -25 15Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -649 -150 496 -2 712 -839 -15 36 -2 580 298 295 2 104 410 -1 023 1 299 2 668 -2 598 -1 633Pozostałe sektory -207 -332 37 -307 -661 84 -113 51 -512 -428 -128 -115 -1 541 -373 -495 410 -1 262
Pozostałe inwestycje - pasywa -1 168 605 -82 1 801 730 843 521 -1 432 751 34 -718 329 955 1 022 563 1 807 -84NBP -1 169 -269 -4 49 -62 -99 131 148 -99 -262 -31 -81 360 106 527 -1 061 998Sektor rządowy i samorządowy -249 36 -64 -13 -145 -201 -158 -2 543 -35 -283 -527 342 -882 93 -886 439 -939Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -265 143 -69 -283 5 347 81 -150 363 -181 4 -736 342 70 -27 1 678 -718Pozostałe sektory 515 695 55 2 048 932 796 467 1 113 522 760 -164 804 1 135 753 949 751 575
Pochodne instrumenty finansowe 16 163 -368 458 -142 400 -532 -62 -704 -264 79 -9 -227 -311 142 -473 -108
D. Saldo błędów i opuszczeń -170 843 137 -468 9 366 -77 1 393 -254 213 -785 -480 69 -297 -1 192 -1 315 1 605
Razem A - D -567 -199 11 1 372 1 244 -513 121 -1 288 575 -636 1 117 -421 839 151 394 -189 2 326
E. Oficjalne aktywa rezerwowe 567 199 -11 -1 372 -1 244 513 -121 1 288 -575 636 -1 117 421 -839 -151 -394 189 -2 326
20032000 2001 2002
44
TABL. XVIII BILANS PŁATNICZY OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Saldo Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo
dochodówSaldo
transferów Saldo
Polskie inwestycje
bezpośrednie za granicą
Zagraniczne inwestycje
bezpośrednie w Polsce
Inwestycje portfelowe - aktywa
Inwestycje portfelowe - pasywa
Pozostałe inwestycje -
aktywa
Pozostałe inwestycje -
pasywa
Pochodne instrumenty finansowe
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
2000 -10 789 -13 327 1 547 -1 607 2 598 39 11 188 -18 10 334 -96 3 531 -4 315 1 441 311 366 -8042001 -6 004 -8 557 893 -1 574 3 234 84 3 495 97 6 372 42 1 098 -4 496 745 -363 1 882 5432002 -5 402 -7 701 855 -1 992 3 436 -7 7 396 -228 4 371 -1 208 3 116 1 878 489 -1 022 -1 311 -6762003 -3 660 -5 077 436 -2 751 3 732 -40 7 185 -343 3 756 -1 135 3 369 -1 520 3 815 -757 -2 378 -1 107
I kw 2000 -2 909 -3 148 33 -283 489 -21 2 523 -10 1 918 3 2 628 -847 -1 185 16 -166 573II kw 2000 -2 951 -3 751 485 -329 644 8 1 818 -3 1 309 -112 330 -529 648 175 913 212
III kw 2000 -2 032 -2 973 579 -294 656 -6 1 892 10 1 165 47 622 545 -91 -406 159 -13IV kw 2000 -2 897 -3 455 450 -701 809 58 4 955 -15 5 942 -34 -49 -3 484 2 069 526 -540 -1 576
I kw 2001 -1 491 -2 161 65 43 562 -3 2 847 52 1 246 260 2 298 -1 647 792 -154 -7 -1 346II kw 2001 -2 438 -2 455 279 -975 713 -5 1 440 18 1 017 -97 -993 70 967 458 416 587
III kw 2001 -524 -1 770 359 -217 1 104 4 737 25 842 -97 69 -90 585 -597 -81 -136IV kw 2001 -1 551 -2 171 190 -425 855 88 -1 529 2 3 267 -24 -276 -2 829 -1 599 -70 1 554 1 438
I kw 2002 -1 797 -2 064 -61 -310 638 -20 2 751 35 1 253 -70 1 737 -255 855 -804 -279 -655II kw 2002 -1 800 -2 123 224 -695 794 16 858 6 893 -448 809 -152 37 -287 233 693
III kw 2002 -684 -1 442 204 -427 981 20 2 588 -155 860 -318 858 1 996 -732 79 -789 -1 135IV kw 2002 -1 121 -2 072 488 -560 1 023 -23 1 199 -114 1 365 -372 -288 289 329 -10 -476 421
I kw 2003 -1 644 -1 529 -244 -656 785 -16 2 386 -128 1 328 7 2 892 -2 393 891 -211 56 -782II kw 2003 -916 -1 089 180 -889 882 -9 1 320 -31 786 -120 -758 814 903 -274 -261 -134
III kw 2003 -489 -1 155 192 -518 992 -5 1 900 -83 649 -783 -429 1 920 500 126 -1 056 -350IV kw 2003 -611 -1 304 308 -688 1 073 -10 1 579 -101 993 -239 1 664 -1 861 1 521 -398 -1 117 159
I kw 2004 -696 -909 31 -598 780 91 1 181 -54 652 -446 3 486 -2 305 -67 -85 1 285 -1 861
Rachunek bieżący Rachunek finansowy
Saldo błędów iopuszczeń
Rachunek kapitałowy
Oficjalne aktywa finansowe
45
TABL. XIX RACHUNEK BIEŻĄCY OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Saldo Eksport Import Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
2000 -10789 56072 66861 -13327 39022 52349 1547 11320 9773 -1607 2449 4056 2598 3281 6832001 -6004 64554 70558 -8557 46537 55094 893 10914 10021 -1574 2924 4498 3234 4179 9452002 -5402 66 327 71 729 -7 701 49 338 57 039 855 10 545 9 690 -1 992 2 053 4 045 3 436 4 391 9552003 -3660 70 242 73 902 -5 077 53 836 58 913 436 9 844 9 408 -2 751 1 876 4 627 3 732 4 686 954
I kw 2000 -2909 11 905 14 814 -3 148 8 621 11 769 33 2 115 2 082 -283 532 815 489 637 148II kw 2000 -2951 13 491 16 442 -3 751 9 168 12 919 485 2 908 2 423 -329 610 939 644 805 161
III kw 2000 -2032 14 506 16 538 -2 973 10 037 13 010 579 3 066 2 487 -294 574 868 656 829 173IV kw 2000 -2897 16 170 19 067 -3 455 11 196 14 651 450 3 231 2 781 -701 733 1 434 809 1 010 201
I kw 2001 -1491 14 855 16 346 -2 161 10 995 13 156 65 2 147 2 082 43 923 880 562 790 228II kw 2001 -2438 15 739 18 177 -2 455 11 490 13 945 279 2 620 2 341 -975 697 1 672 713 932 219
III kw 2001 -524 16 851 17 375 -1 770 11 822 13 592 359 3 046 2 687 -217 653 870 1104 1 330 226IV kw 2001 -1551 17 109 18 660 -2 171 12 230 14 401 190 3 101 2 911 -425 651 1 076 855 1 127 272
I kw 2002 -1797 14 639 16 436 -2 064 11 173 13 237 -61 2 103 2 164 -310 477 787 638 886 248II kw 2002 -1800 16 494 18 294 -2 123 12 449 14 572 224 2 581 2 357 -695 446 1 141 794 1 018 224
III kw 2002 -684 17 208 17 892 -1 442 12 613 14 055 204 2 767 2 563 -427 609 1 036 981 1 219 238IV kw 2002 -1121 17 986 19 107 -2 072 13 103 15 175 488 3 094 2 606 -560 521 1 081 1023 1 268 245
I kw 2003 -1644 15 555 17 199 -1 529 12 114 13 643 -244 1 967 2 211 -656 458 1 114 785 1 016 231II kw 2003 -916 17 104 18 020 -1 089 13 117 14 206 180 2 380 2 200 -889 478 1 367 882 1 129 247
III kw 2003 -489 18 457 18 946 -1 155 14 052 15 207 192 2 717 2 525 -518 471 989 992 1 217 225IV kw 2003 -611 19 126 19 737 -1 304 14 553 15 857 308 2 780 2 472 -688 469 1 157 1073 1 324 251
I kw 2004 -696 17 939 18 635 -909 14 458 15 367 31 2 128 2 097 -598 365 963 780 988 208
Transfery bieżące
Rachunek bieżący
Saldo Przychody RozchodyObroty towarowe Usługi Dochody
46
TABL. XX USŁUGI OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2000 1 547 11 320 9 773 993 2 659 1 666 2 583 6 192 3 609 -2 029 2 469 4 4982001 893 10 914 10 021 1 235 3 001 1 766 1 289 5 200 3 911 -1 631 2 713 4 3442002 855 10 545 9 690 1 529 3 446 1 917 1 138 4 513 3 375 -1 812 2 586 4 3982003 436 9 844 9 408 1 486 3 512 2 026 1 108 3 589 2 481 -2 158 2 743 4 901
I kw 2000 33 2 115 2 082 170 513 343 440 1 101 661 -577 501 1 078II kw 2000 485 2 908 2 423 262 674 412 660 1 599 939 -437 635 1 072III kw 2000 579 3 066 2 487 322 745 423 706 1 702 996 -449 619 1 068IV kw 2000 450 3 231 2 781 239 727 488 777 1 790 1 013 -566 714 1 280
I kw 2001 65 2 147 2 082 257 654 397 161 873 712 -353 620 973II kw 2001 279 2 620 2 341 334 777 443 269 1 197 928 -324 646 970III kw 2001 359 3 046 2 687 358 796 438 396 1 595 1 199 -395 655 1 050IV kw 2001 190 3 101 2 911 286 774 488 463 1 535 1 072 -559 792 1 351
I kw 2002 -61 2 103 2 164 310 724 414 99 797 698 -470 582 1 052II kw 2002 224 2 581 2 357 440 911 471 143 994 851 -359 676 1 035III kw 2002 204 2 767 2 563 398 886 488 274 1 297 1 023 -468 584 1 052IV kw 2002 488 3 094 2 606 381 925 544 622 1 425 803 -515 744 1 259
I kw 2003 -244 1 967 2 211 226 704 478 114 688 574 -584 575 1 159II kw 2003 180 2 380 2 200 323 800 477 277 888 611 -420 692 1 112III kw 2003 192 2 717 2 525 367 876 509 315 1 095 780 -490 746 1 236IV kw 2003 308 2 780 2 472 570 1 132 562 402 918 516 -664 730 1 394
I kw 2004 31 2 128 2 097 165 677 512 205 826 621 -339 625 964
Usługi
Saldo Przychody RozchodyPozostałe usługiPodróże zagraniczneUsługi transportowe
47
TABL. XXI POZOSTAŁE USŁUGI OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
2000 -2 029 2 469 4 498 -202 253 455 -23 321 344 -121 226 347 -124 114 238 -170 67 2372001 -1 631 2 713 4 344 -85 225 310 107 482 375 -114 206 320 -290 193 483 -203 92 2952002 -1 812 2 586 4 398 -27 172 199 221 583 362 -141 230 371 -75 143 218 -184 103 2872003 -2 158 2 743 4 901 -3 216 219 -54 643 697 -172 193 365 -109 142 251 -192 118 310
I kw 2000 -577 501 1 078 -75 55 130 20 73 53 -27 58 85 -43 23 66 -42 10 52II kw 2000 -437 635 1 072 -55 68 123 -38 77 115 -27 42 69 -21 26 47 -30 21 51III kw 2000 -449 619 1 068 -50 65 115 -5 84 89 -35 53 88 -31 26 57 -42 17 59IV kw 2000 -566 714 1 280 -22 65 87 0 87 87 -32 73 105 -29 39 68 -56 19 75
I kw 2001 -353 620 973 -43 43 86 88 124 36 -25 57 82 -42 38 80 -67 16 83II kw 2001 -324 646 970 -8 72 80 28 116 88 -36 34 70 -60 30 90 -34 24 58III kw 2001 -395 655 1 050 -19 53 72 -34 126 160 -17 53 70 -28 43 71 -36 25 61IV kw 2001 -559 792 1 351 -15 57 72 25 116 91 -36 62 98 -160 82 242 -66 27 93
I kw 2002 -470 582 1 052 -29 32 61 28 159 131 -6 70 76 -12 45 57 -43 17 60II kw 2002 -359 676 1 035 -1 40 41 55 146 91 -25 71 96 1 37 36 -44 29 73III kw 2002 -468 584 1 052 2 54 52 96 139 43 -84 30 114 -31 29 60 -32 28 60IV kw 2002 -515 744 1 259 1 46 45 42 139 97 -26 59 85 -33 32 65 -65 29 94
I kw 2003 -584 575 1 159 -20 46 66 -18 110 128 -49 40 89 -23 28 51 -46 29 75II kw 2003 -420 692 1 112 16 60 44 -16 152 168 -26 57 83 -25 31 56 -43 30 73III kw 2003 -490 746 1 236 4 66 62 -7 202 209 -52 42 94 -23 45 68 -40 27 67IV kw 2003 -664 730 1 394 -3 44 47 -13 179 192 -45 54 99 -38 38 76 -63 32 95
I kw 2004 -339 625 964 14 72 58 14 112 98 -28 3 31 -43 32 75 -55 34 89
Usługi budowlaneUsługi pocztowe, kurierskie i telekomunikacyjne Ubezpieczenia i reasekuracja Usługi finansowe
Pozostałe usługi
Saldo Przychody Rozchody
Usługi informatyczne i informacyjne
48
POZOSTAŁE USŁUGI OD I KWARTAŁU 2000 R. CIĄG DALSZY
mln EUR
Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
2000 -568 37 605 -584 1 395 1 979 -99 53 152 -138 3 141 0 0 02001 -512 54 566 -364 1 374 1 738 -57 78 135 -113 9 122 0 0 02002 -548 36 584 -857 1 249 2 106 -102 63 165 -101 5 106 2 2 02003 -636 26 662 -829 1 347 2 176 -59 54 113 -104 4 108 0 0 0
I kw 2000 -111 9 120 -236 263 499 -22 10 32 -41 0 41 0 0 0II kw 2000 -125 13 138 -88 372 460 -15 16 31 -38 0 38 0 0 0III kw 2000 -134 8 142 -100 349 449 -20 15 35 -32 2 34 0 0 0IV kw 2000 -198 7 205 -160 411 571 -42 12 54 -27 1 28 0 0 0
I kw 2001 -127 14 141 -97 308 405 -6 18 24 -34 2 36 0 0 0II kw 2001 -97 16 113 -71 328 399 -13 23 36 -33 3 36 0 0 0III kw 2001 -116 10 126 -105 324 429 -13 18 31 -27 3 30 0 0 0IV kw 2001 -172 14 186 -91 414 505 -25 19 44 -19 1 20 0 0 0
I kw 2002 -110 7 117 -235 237 472 -25 14 39 -38 1 39 0 0 0II kw 2002 -122 12 134 -149 325 474 -41 16 57 -33 0 33 0 0 0III kw 2002 -130 4 134 -260 281 541 -14 17 31 -15 2 17 0 0 0IV kw 2002 -186 13 199 -213 406 619 -22 16 38 -15 2 17 2 2 0
I kw 2003 -227 11 238 -162 296 458 -9 13 22 -30 2 32 0 0 0II kw 2003 -124 4 128 -158 340 498 -8 18 26 -36 0 36 0 0 0III kw 2003 -116 4 120 -210 345 555 -16 14 30 -30 1 31 0 0 0IV kw 2003 -169 7 176 -299 366 665 -26 9 35 -8 1 9 0 0 0
I kw 2004 -50 1 51 -143 354 497 -7 13 20 -41 4 45 0 0 0
Usługi dla ludności, audiowizualne, kulturalne i rekreacyjne
Pozostałe usługi - ciąg dalszy
InneUtrzymanie przedstawiciwlstw (rządowych)Patenty, prawa autorskie i opłaty licencyjne Pozostałe usługi handlowe
49
TABL. XXII DOCHODY OD I KWARTAŁU 2000 R.
mln EUR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
2000 -1 607 2 449 4 056 -24 208 232 -1 583 2 241 3 824 -743 28 771 123 1 143 1 020 -963 1 070 2 0332001 -1 574 2 924 4 498 -63 216 279 -1 511 2 708 4 219 -769 37 806 414 1 599 1 185 -1 156 1 072 2 2282002 -1 992 2 053 4 045 -6 278 284 -1 986 1 775 3 761 -855 -58 797 169 1 254 1 085 -1 300 579 1 8792003 -2 751 1 876 4 627 66 321 255 -2 817 1 555 4 372 -1 380 20 1 400 -206 1 143 1 349 -1 231 392 1 623
I kw 2000 -283 532 815 -4 46 50 -279 486 765 -95 2 97 102 236 134 -286 248 534II kw 2000 -329 610 939 -7 50 57 -322 560 882 -200 10 210 -27 319 346 -95 231 326III kw 2000 -294 574 868 -8 53 61 -286 521 807 -183 3 186 69 252 183 -172 266 438IV kw 2000 -701 733 1 434 -5 59 64 -696 674 1 370 -265 13 278 -21 336 357 -410 325 735
I kw 2001 43 923 880 -10 53 63 53 870 817 -68 13 81 346 593 247 -225 264 489II kw 2001 -975 697 1 672 -14 62 76 -961 635 1 596 -455 9 464 -179 306 485 -327 320 647III kw 2001 -217 653 870 -20 47 67 -197 606 803 -199 6 205 162 340 178 -160 260 420IV kw 2001 -425 651 1 076 -19 54 73 -406 597 1 003 -47 9 56 85 360 275 -444 228 672
I kw 2002 -310 477 787 -10 59 69 -300 418 718 -84 -18 66 26 270 244 -242 166 408II kw 2002 -695 446 1 141 -13 71 84 -682 375 1 057 -197 -17 180 -41 262 303 -444 130 574III kw 2002 -427 609 1 036 3 67 64 -430 542 972 -310 -16 294 244 420 176 -364 138 502IV kw 2002 -560 521 1 081 14 81 67 -574 440 1 014 -264 -7 257 -60 302 362 -250 145 395
I kw 2003 -656 458 1 114 8 73 65 -664 385 1 049 -170 6 176 -111 273 384 -383 106 489II kw 2003 -889 478 1 367 12 75 63 -901 403 1 304 -563 7 570 -93 307 400 -245 89 334III kw 2003 -518 471 989 24 86 62 -542 385 927 -346 6 352 138 310 172 -334 69 403IV kw 2003 -688 469 1 157 22 87 65 -710 382 1 092 -301 1 302 -140 253 393 -269 128 397
I kw 2004 -598 365 963 -14 59 73 -584 306 890 -153 0 153 -108 251 359 -323 55 378
Dochody od pozostałych inwestycji
Saldo Przychody RozchodyRozchody Przychody RozchodySaldo Przychody Rozchody
Przychody Rozchody
Wynagrodzenia pracowników Dochody od inwestycji portfelowych
Saldo Saldo
DochodyDochody od inwestycji
Saldo Przychody Rozchody
Dochody od inwestycji bezpośrednich
Saldo Przychody
50
DOCHODY OD I KWARTAŁU 2000 R. CIĄG DALSZY mln EUR
Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
2000 -1 583 2 241 3 824 -743 28 771 -172 7 179 -571 21 592 123 1 143 1 020 -133 20 153 256 1 123 867 -963 1 070 2 0332001 -1 511 2 708 4 219 -769 37 806 86 32 -54 -855 5 860 414 1 599 1 185 -256 8 264 670 1 591 921 -1 156 1 072 2 2282002 -1 986 1 775 3 761 -855 -58 797 -189 -59 130 -666 1 667 169 1 254 1 085 -167 6 173 336 1 248 912 -1 300 579 1 8792003 -2 817 1 555 4 372 -1 380 20 1 400 -864 17 881 -516 3 519 -206 1 143 1 349 -260 9 269 54 1 134 1 080 -1 231 392 1 623
I kw 2000 -279 486 765 -95 2 97 20 -3 -23 -115 5 120 102 236 134 -8 3 11 110 233 123 -286 248 534II kw 2000 -322 560 882 -200 10 210 -75 4 79 -125 6 131 -27 319 346 -33 4 37 6 315 309 -95 231 326III kw 2000 -286 521 807 -183 3 186 -55 -2 53 -128 5 133 69 252 183 -80 6 86 149 246 97 -172 266 438IV kw 2000 -696 674 1 370 -265 13 278 -62 8 70 -203 5 208 -21 336 357 -12 7 19 -9 329 338 -410 325 735
I kw 2001 53 870 817 -68 13 81 170 11 -159 -238 2 240 346 593 247 -18 0 18 364 593 229 -225 264 489II kw 2001 -961 635 1 596 -455 9 464 -264 8 272 -191 1 192 -179 306 485 -143 2 145 -36 304 340 -327 320 647III kw 2001 -197 606 803 -199 6 205 -29 5 34 -170 1 171 162 340 178 -77 2 79 239 338 99 -160 260 420IV kw 2001 -406 597 1 003 -47 9 56 209 8 -201 -256 1 257 85 360 275 -18 4 22 103 356 253 -444 228 672
I kw 2002 -300 418 718 -84 -18 66 112 -19 -131 -196 1 197 26 270 244 -13 1 14 39 269 230 -242 166 408II kw 2002 -682 375 1 057 -197 -17 180 -43 -17 26 -154 0 154 -41 262 303 -79 2 81 38 260 222 -444 130 574III kw 2002 -430 542 972 -310 -16 294 -192 -16 176 -118 0 118 244 420 176 -69 1 70 313 419 106 -364 138 502IV kw 2002 -574 440 1 014 -264 -7 257 -66 -7 59 -198 0 198 -60 302 362 -6 2 8 -54 300 354 -250 145 395
I kw 2003 -664 385 1 049 -170 6 176 -53 4 57 -117 2 119 -111 273 384 -9 1 10 -102 272 374 -383 106 489II kw 2003 -901 403 1 304 -563 7 570 -428 7 435 -135 0 135 -93 307 400 -152 4 156 59 303 244 -245 89 334III kw 2003 -542 385 927 -346 6 352 -213 6 219 -133 0 133 138 310 172 -59 0 59 197 310 113 -334 69 403IV kw 2003 -710 382 1 092 -301 1 302 -170 0 170 -131 1 132 -140 253 393 -40 4 44 -100 249 349 -269 128 397
I kw 2004 -584 306 890 -153 0 153 -59 0 59 -94 0 94 -108 251 359 -4 0 4 -104 251 355 -323 55 378
Dochody od pozostałych inwestycji
SaldoRozchody Dochody od papierów udziałowych Dochody od papierów dłużnychDochody od kapitału SaldoOdsetki od kredytów Przychody Rozchody Przychody Rozchody
Dochody od inwestycji
Saldo Przychody Rozchody
Dochody od inwestycji bezpośrednich
Saldo Przychody
Dochody od inwestycji portfelowych
51
TABL. XXIII TRANSFERY BIEŻĄCE OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Saldo Przychody Rozchody Saldo Przychody Rozchody
1 2 3 4 5 6 7 8 9
2000 2 598 3 281 683 338 400 62 2 260 2 881 6212001 3 234 4 179 945 315 453 138 2 919 3 726 8072002 3 436 4 391 955 513 643 130 2 923 3 748 8252003 3 732 4 686 954 482 632 150 3 250 4 054 804
I kw 2000 489 637 148 26 43 17 463 594 131II kw 2000 644 805 161 74 83 9 570 722 152III kw 2000 656 829 173 67 83 16 589 746 157IV kw 2000 809 1 010 201 171 191 20 638 819 181
I kw 2001 562 790 228 39 87 48 523 703 180II kw 2001 713 932 219 44 72 28 669 860 191III kw 2001 1 104 1 330 226 155 190 35 949 1 140 191IV kw 2001 855 1 127 272 77 104 27 778 1 023 245
I kw 2002 638 886 248 44 65 21 594 821 227II kw 2002 794 1 018 224 94 122 28 700 896 196III kw 2002 981 1 219 238 191 237 46 790 982 192IV kw 2002 1 023 1 268 245 184 219 35 839 1 049 210
I kw 2003 785 1 016 231 96 142 46 689 874 185II kw 2003 882 1 129 247 136 184 48 746 945 199III kw 2003 992 1 217 225 92 105 13 900 1 112 212IV kw 2003 1 073 1 324 251 158 201 43 915 1 123 208
I kw 2004 780 988 208 146 192 46 634 796 162
Transfery prywatneTransfery rządowe
Transfery bieżące
Saldo Przychody Rozchody
52
TABL. XXIV INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą
Ogółem Ogółem
Wniesienie /wycofanie udziału i
refinansowane zyski
Pozostałykapitał, głównie kredyty
Ogółem
Wniesienie /wycofanie udziału i
refinansowane zyski
Pozostałykapitał, głównie kredyty
1 2 3 4 5 6 7
2000 10 316 -18 -109 91 10 334 9 340 9942001 6 469 97 42 55 6 372 4 760 1 6122002 4 143 -228 -198 -30 4 371 3 209 1 1622003 3 413 -343 -256 -87 3 756 4 109 -353
I kw 2000 1 908 -10 -16 6 1 918 1 704 214II kw 2000 1 306 -3 -26 23 1 309 836 473
III kw 2000 1 175 10 -22 32 1 165 876 289IV kw 2000 5 927 -15 -45 30 5 942 5 924 18
I kw 2001 1 298 52 38 14 1 246 827 419II kw 2001 1 035 18 -10 28 1 017 942 75
III kw 2001 867 25 6 19 842 833 9IV kw 2001 3 269 2 8 -6 3 267 2 158 1 109
I kw 2002 1 288 35 32 3 1 253 684 569II kw 2002 899 6 10 -4 893 659 234
III kw 2002 705 -155 -134 -21 860 687 173IV kw 2002 1 251 -114 -106 -8 1 365 1 179 186
I kw 2003 1 200 -128 -123 -5 1 328 1 160 168II kw 2003 755 -31 -26 -5 786 1 024 -238
III kw 2003 566 -83 -33 -50 649 652 -3IV kw 2003 892 -101 -74 -27 993 1 273 -280
I kw 2004 598 -54 -6 -48 652 790 -138
Inwestycje bezpośrednieZagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce
53
TABL. XXV INWESTYCJE PORTFELOWE OD I KWARTAŁU 2000 R. mln EUR
Ogółem Długoterminowe papiery dłużne
Instrumenty rynku
pieniężnegoOgółem Długoterminowe
papiery dłużne
Instrumenty rynku
pieniężnego1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2000 -96 -25 -71 -7 -64 6 592 470 3 061 2 962 992001 42 -76 118 133 -15 2 535 -339 1 437 1 424 132002 -1 208 -283 -925 -635 -290 6 820 -588 3 704 3 662 422003 -1 135 170 -1 305 -1 218 -87 7 455 -717 4 086 4 221 -135
0 0I kw 2000 3 -6 9 6 3 4 951 305 2 323 2 314 9
II kw 2000 -112 -5 -107 -85 -22 735 -75 405 445 -40III kw 2000 47 -8 55 46 9 1 051 193 429 381 48IV kw 2000 -34 -6 -28 26 -54 -145 47 -96 -178 82
I kw 2001 260 1 259 179 80 4 681 -85 2 383 2 425 -42II kw 2001 -97 -59 -38 -2 -36 -1 971 -15 -978 -987 9III kw 2001 -97 0 -97 -66 -31 90 48 21 -29 50IV kw 2001 -24 -18 -6 22 -28 -265 -287 11 15 -4
I kw 2002 -70 -23 -47 -18 -29 3 667 -193 1 930 1 960 -30II kw 2002 -448 -129 -319 -181 -138 1 800 -182 991 1 054 -63III kw 2002 -318 -115 -203 -91 -112 1 970 -254 1 112 1 137 -25IV kw 2002 -372 -16 -356 -345 -11 -617 41 -329 -489 160
I kw 2003 7 121 -114 -167 53 5 825 -41 2 933 2 836 97II kw 2003 -120 145 -265 -307 42 -1 599 83 -841 -796 -45III kw 2003 -783 -41 -742 -599 -143 -585 -273 -156 -59 -97IV kw 2003 -239 -55 -184 -145 -39 3 814 -486 2 150 2 240 -90
I kw 2004 -446 -43 -403 -234 -169 6 575 397 3 089 3 113 -24
Inwestycje portfelowe - aktywa
Udziałowe papiery
wartościoweOgółem Ogółem
Inwestycje portfelowe - pasywa
Udziałowe papiery
wartościowe
Dłużne papiery wartościoweDłużne papiery wartościowe
54
TABL. XXVI INWESTYCJE PORTFELOWE – AKTYWA OD I KWARTAŁU 2000 R.
mln EUR
Ogółem NBP MIF Sektor rządowy
Sektor pozarządowy i pozabankowy
Ogółem NBP MIF Sektor rządowy
Sektor pozarządowy i pozabankowy
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
2000 -96 -25 0 -5 -1 -19 -71 -7 0 26 12 -45 -64 0 -29 -4 -312001 42 -76 0 4 -1 -79 118 133 0 -40 212 -39 -15 0 -20 0 52002 -1 208 -283 0 -1 0 -282 -925 -635 0 -131 37 -541 -290 0 -226 0 -642003 -1 135 170 0 -21 31 160 -1 305 -1 218 0 -254 -18 -946 -87 0 27 2 -116
I kw 2000 3 -6 0 1 0 -7 9 6 0 0 6 0 3 0 5 0 -2II kw 2000 -112 -5 0 3 0 -8 -107 -85 0 -41 -11 -33 -22 0 -15 0 -7
III kw 2000 47 -8 0 -9 -1 2 55 46 0 45 17 -16 9 0 -16 0 25IV kw 2000 -34 -6 0 0 0 -6 -28 26 0 22 0 4 -54 0 -3 -4 -47
I kw 2001 260 1 0 0 0 1 259 179 0 -21 213 -13 80 0 -9 0 89II kw 2001 -97 -59 0 0 0 -59 -38 -2 0 -1 -1 0 -36 0 -1 0 -35
III kw 2001 -97 0 0 4 -1 -3 -97 -66 0 -34 0 -32 -31 0 -13 0 -18IV kw 2001 -24 -18 0 0 0 -18 -6 22 0 16 0 6 -28 0 3 0 -31
I kw 2002 -70 -23 0 -1 0 -22 -47 -18 0 44 0 -62 -29 0 -107 0 78II kw 2002 -448 -129 0 0 0 -129 -319 -181 0 -7 0 -174 -138 0 4 0 -142
III kw 2002 -318 -115 0 0 0 -115 -203 -91 0 -84 37 -44 -112 0 -130 0 18IV kw 2002 -372 -16 0 0 0 -16 -356 -345 0 -84 0 -261 -11 0 7 0 -18
I kw 2003 7 121 0 0 0 121 -114 -167 0 34 0 -201 53 0 46 0 7II kw 2003 -120 145 0 0 0 145 -265 -307 0 -5 -1 -301 42 0 6 0 36
III kw 2003 -783 -41 0 -22 19 -38 -742 -599 0 -336 -16 -247 -143 0 0 2 -145IV kw 2003 -239 -55 0 1 12 -68 -184 -145 0 53 -1 -197 -39 0 -25 0 -14
I kw 2004 -446 -43 0 -17 2 -28 -403 -234 0 -138 -1 -95 -169 0 -149 0 -20
Udziałowe papiery wartościowe Dłużne papiery wartościoweInwestycje portfelowe aktywa
Instrumenty rynku pieniężnegoOgółem
Ogółem NBP MIF Sektor rządowy
Sektor pozarządowy i pozabankowy
Ogółem
Długoterminowe papiery dłużne
55
TABL. XXVII ZAGRANICZNE INWESTYCJE PORTFELOWE OD I KWARTAŁU 2000 R.
mln EUR
Ogółem NBP MIF Sektor rządowy
Sektor pozarządowy i pozabankowy
Ogółem NBP MIF Sektor rządowy
Sektor pozarządowy i pozabankowy
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
2000 3 531 470 -677 1 147 3 061 2 962 0 103 2 255 604 99 0 0 18 812001 1 098 -339 215 -554 1 437 1 424 0 66 804 554 13 0 0 20 -72002 3 116 -588 15 -603 3 704 3 662 0 -34 3 782 -86 42 0 1 29 122003 3 369 -717 -153 -564 4 086 4 221 0 41 4 752 -572 -135 0 -2 -98 -35
I kw 2000 2 628 305 -16 321 2 323 2 314 0 88 1 745 481 9 0 0 -8 17II kw 2000 330 -75 -443 368 405 445 0 -35 470 10 -40 0 0 -59 19III kw 2000 622 193 -221 414 429 381 0 98 257 26 48 0 0 29 19IV kw 2000 -49 47 3 44 -96 -178 0 -48 -217 87 82 0 0 56 26
I kw 2001 2 298 -85 -77 -8 2 383 2 425 0 21 1 669 735 -42 0 0 -54 12II kw 2001 -993 -15 92 -107 -978 -987 0 23 -1 006 -4 9 0 0 27 -18III kw 2001 69 48 168 -120 21 -29 0 -14 -28 13 50 0 0 61 -11IV kw 2001 -276 -287 32 -319 11 15 0 36 169 -190 -4 0 0 -14 10
I kw 2002 1 737 -193 -2 -191 1 930 1 960 0 -10 1 955 15 -30 0 0 -32 2II kw 2002 809 -182 1 -183 991 1 054 0 -15 1 097 -28 -63 0 0 -63 0III kw 2002 858 -254 12 -266 1 112 1 137 0 -9 1 169 -23 -25 0 0 -35 10IV kw 2002 -288 41 4 37 -329 -489 0 0 -439 -50 160 0 1 159 0
I kw 2003 2 892 -41 -13 -28 2 933 2 836 0 -9 2 991 -146 97 0 0 84 13II kw 2003 -758 83 39 44 -841 -796 0 -2 -665 -129 -45 0 0 -15 -30III kw 2003 -429 -273 -49 -224 -156 -59 0 -4 -65 10 -97 0 0 -94 -3IV kw 2003 1 664 -486 -130 -356 2 150 2 240 0 56 2 491 -307 -90 0 -2 -73 -15
I kw 2004 3 486 397 28 369 3 089 3 113 0 -8 3 135 -14 -24 0 12 -41 5
Inwestycje portfelowe - pasywa
OgółemOgółem
Instrumenty rynku pieniężnegoDługoterminowe papiery dłużne
Dłużne papiery wartościowe
Ogółem MIFSektor
pozarządowy i pozabankowy
Udziałowe papiery wartościowe
56
TABL. XXVIII POZOSTAŁE INWESTYCJE – AKTYWA OD I KWARTAŁU 2000 R.
mln EUR
Kredyty udzielone do 1 roku włącznie Inne należności
Ogółem Wykorzystanie Spłata Ogółem Wykorzystanie Spłata OgółemGotówka, rachunki
bieżące i lokaty
Pozostałe należności
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
2000 -4 314 -572 27 105 132 52 142 194 -3821 -3785 -362001 -4 495 -809 79 85 164 14 98 112 -3779 -3711 -682002 1 878 -1 327 -77 166 89 -3 108 105 3285 3 300 -152003 -1 520 -1 893 -224 348 124 -157 451 294 754 773 -19
I kw 2000 -846 -258 11 22 33 0 24 24 -599 -616 17II kw 2000 -529 -263 -6 31 25 4 59 63 -264 -261 -3
III kw 2000 545 50 6 36 42 18 22 40 471 508 -37IV kw 2000 -3 484 -101 16 16 32 30 37 67 -3429 -3 416 -13
I kw 2001 -1 646 -704 -12 38 26 6 17 23 -936 -928 -8II kw 2001 70 89 32 10 42 -1 24 23 -50 -29 -21
III kw 2001 -90 -111 17 14 31 2 21 23 2 23 -21IV kw 2001 -2 829 -83 42 23 65 7 36 43 -2795 -2 777 -18
I kw 2002 -255 -561 -15 56 41 -2 28 26 323 326 -3II kw 2002 -152 -481 -46 57 11 7 19 26 368 372 -4
III kw 2002 1 996 -153 -4 30 26 3 12 15 2150 2 154 -4IV kw 2002 289 -132 -12 23 11 -11 49 38 444 448 -4
I kw 2003 -2 393 -1 433 9 16 25 -1 56 55 -968 -965 -3II kw 2003 814 -300 -14 37 23 -16 71 55 1144 1 147 -3
III kw 2003 1 920 -485 -71 102 31 -15 95 80 2491 2 494 -3IV kw 2003 -1 861 325 -148 193 45 -125 229 104 -1913 -1 903 -10
I kw 2004 -2 305 -900 13 48 61 77 316 393 -1495 -1 499 4
Ogółem
Pozostyałe inwestycje - aktywa
Kredyty handlowe
Kredyty udzielone powyżej 1 roku
57
TABL. XXIX POZOSTAŁE INWESTYCJE – PASYWA OD I KWARTAŁU 2000 R.
mln EUR
Ogółem Wykorzystanie Spłata Ogółem Wykorzystanie Spłata Ogółem
Gotówka, rachunki bieżące i depozyty
Pozostałe zobowiązania
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
2000 1 441 802 2705 6 521 3 816 -318 694 1 012 -1748 -1 935 1872001 745 525 -718 8 636 9 354 70 714 644 868 482 3862002 489 1 859 -1242 5 665 6 907 354 1 443 1 089 -482 -546 642003 3 815 2 619 -205 7 603 7 808 -175 1 597 1 772 1576 1 568 8
I kw 2000 -1 185 150 221 1 002 781 -251 169 420 -1305 -1 366 61II kw 2000 648 194 356 1 159 803 144 207 63 -46 -74 28III kw 2000 -91 -185 203 1 068 865 -32 157 189 -77 -119 42IV kw 2000 2 069 643 1925 3 292 1 367 -179 161 340 -320 -376 56
I kw 2001 792 397 224 1 624 1 400 -107 105 212 278 250 28II kw 2001 967 168 463 2 130 1 667 223 345 122 113 37 76III kw 2001 585 -213 608 1 893 1 285 155 205 50 35 -5 40IV kw 2001 -1 599 173 -2013 2 989 5 002 -201 59 260 442 200 242
I kw 2002 855 342 610 1 622 1 012 33 78 45 -130 -127 -3II kw 2002 37 785 -629 1 288 1 917 -4 171 175 -115 -159 44III kw 2002 -732 -40 -666 1 292 1 958 -12 180 192 -14 -17 3IV kw 2002 329 772 -557 1 463 2 020 337 1 014 677 -223 -243 20
I kw 2003 891 1 096 -563 1 359 1 922 -229 156 385 587 582 5II kw 2003 903 545 301 2 039 1 738 -27 1 126 1 153 84 101 -17III kw 2003 500 561 -498 1 823 2 321 31 142 111 406 388 18IV kw 2003 1 521 417 555 2 382 1 827 50 173 123 499 497 2
I kw 2004 -67 282 -330 2 096 2 426 -37 156 193 18 18 0
Ogółem
Pozostałe inwestycje - pasywaKredyty otrzymane powyżej 1 roku Kredyty otrzymane do 1 roku włącznie Inne zobowiązania
Kredyty handlowe
58
TABL. XXX PODSTAWOWE WSKAŹNIKI BILANSU PŁATNICZEGO OD I KWARTAŁU 2000 R. 2004
typ wsk. I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał I kwartał
1 Saldo obrotów bieżących Produkt krajowy brutto % -7.3 -6.9 -4.5 -5.5 -3.2 -4.6 -1.0 -2.7 -3.6 -3.5 -1.4 -2.1 -3.7 -2.0 -1.1 -1.2 -1.6
2 Saldo obrotów towarowych i usługowych Produkt krajowy brutto % -7.8 -7.6 -5.4 -5.7 -4.5 -4.1 -2.8 -3.4 -4.3 -3.7 -2.6 -2.9 -4.0 -2.0 -2.1 -2.0 -2.1
3 Eksport towarów i usług Import towarów i usług % -77.5 -78.7 -84.6 -82.8 -86.2 -86.6 -91.3 -88.6 -86.2 -88.8 -92.6 -91.1 -88.8 -94.5 -94.6 -94.6 -95.0
4 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług % -197.9 -176.8 -186.3 -169.4 -208.3 -196.5 -189.8 -173.7 -201.5 -167.7 -179.1 -160.0 -180.4 -171.0 -159.0 -147.8 -171.8
5 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Import towarów i usług w mies. -5.9 -5.3 -5.6 -5.1 -6.2 -5.9 -5.7 -5.2 -6.0 -5.0 -5.4 -4.8 -5.4 -5.1 -4.8 -4.4 -5.2
6 Saldo inwestycji bezpośrednich Saldo obrotów bieżących % -65.6 -44.3 -57.8 -204.6 -87.1 -42.5 -165.5 -210.8 -71.7 -49.9 -103.1 -111.6 -73.0 -82.4 -115.7 -146.0 -85.9
A Saldo obrotów bieżących mln EUR -2 909 -2 951 -2 032 -2 897 -1 491 -2 438 -524 -1 551 -1 797 -1 800 -684 -1 121 -1 644 -916 -489 -611 -696B Saldo obrotów towarowych i usługowych mln EUR -3 115 -3 266 -2 394 -3 005 -2 096 -2 176 -1 411 -1 981 -2 125 -1 899 -1 238 -1 584 -1 773 -909 -963 -996 -878C Eksport towarów i usług mln EUR 10 736 12 076 13 103 14 427 13 142 14 110 14 868 15 331 13 276 15 030 15 380 16 197 14 081 15 497 16 769 17 333 16 586D Import towarów i usług mln EUR 13 851 15 342 15 497 17 432 15 238 16 286 16 279 17 312 15 401 16 929 16 618 17 781 15 854 16 406 17 732 18 329 17 464E Saldo inwestycji bezpośrednich mln EUR 1 908 1 306 1 175 5 927 1 298 1 035 867 3 269 1 288 899 705 1 251 1 200 755 566 892 598F Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec okresu mln EUR 27 417 27 118 28 878 29 524 31 737 31 999 30 894 30 067 31 028 28 394 29 768 28 450 28 598 28 050 28 197 27 095 30 002G Produkt krajowy brutto mln EUR 39 974 42 958 44 726 52 358 46 378 53 297 50 345 57 598 49 935 51 529 47 365 53 739 44 712 45 998 45 499 48 889 42 653
H Kurs średni w okresie, PLN EUR 4.0651 4.0843 4.0422 3.9180 3.7765 3.4883 3.7545 3.6549 3.6214 3.7148 4.0823 3.9978 4.1845 4.3532 4.4251 4.6232 4.7763
2002 20032000 2001
59
Struktura geograficzna bilansu płatniczego
Podział geograficzny rachunku bieżącego
NBP po raz pierwszy zestawił strukturę geograficzną rachunku bieżącego w podziale
na Unię Europejską (obejmującą 25 krajów) i resztę świata za lata 2000 – 2004.
Prezentowane wykresy zostały wyrażone w mln złotych.
Obecnie znaczna część polskich obrotów bieżących z zagranicą dokonuje się z krajami
należącymi do Unii Europejskiej. W przypadku eksportu jest to ponad 80%, zaś dla importu
70%. Różnica pomiędzy udziałem krajów spoza Unii Europejskiej pomiędzy eksportem i
importem wynika przede wszystkim ze znacznie większego importu niż eksportu towarów z
krajów takich jak Rosja, Chiny czy Japonia.
Największy udział w obrotach bieżących mają Niemcy, Francja, Włochy, Wielka
Brytania, Czechy oraz Rosja.
W okresie 2000-2004 saldo rachunku bieżącego jest ujemne. Jest to wynikiem stale
występującego, znacznego deficytu obrotów bieżących z krajami nienależącymi do Unii
Europejskiej. Początek analizowanego okresu charakteryzował się deficytem obrotów
bieżących z Unią Europejską, stopniowo ten deficyt zmniejszał się, zaś od IV kwartału
2002 r. rejestrowano nadwyżkę w obrotach bieżących z Unią Europejską.
WYKR. 23 STRUKTURA GEOGRAFICZNA SALDA RACHUNKU BIEŻĄCEGO
-10 000
-8 000
-6 000
-4 000
-2 000
0
2 000
4 000
6 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
saldo
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
60
Struktura geograficzna obrotów towarów zestawianych wg danych statystyki celnej
została opisana w rozdziale Rachunek bieżący. Prezentowana powyżej struktura
geograficzna różni się od struktury obrotów towarowych statystyki celnej. Większość obrotów
towarowych (81% eksportu i 70% importu) dokonywana jest z krajami należącymi do Unii
Europejskiej. Różnice pomiędzy statystyką celną, a obrotami towarowymi w bilansie
płatniczym dotyczą przede wszystkim doszacowań nierejestrowanego w statystyce celnej
handlu przygranicznego (głownie po stronie eksportu), więc skutkiem tej korekty jest
zwiększenie eksportu do najbliższych sąsiadów Polski. Dzięki temu prezentowane saldo
WYKR. 24 STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPORTU TOWARÓW
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
80 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
WYKR. 25 STRUKTURA GEOGRAFICZNA IMPORTU TOWARÓW
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
80 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
61
obrotów towarowych z Unią Europejską jest mniejsze niż w przypadku statystyki celnej.
Saldo obrotów towarowych na początku 2000 r. było mocno ujemne, następnie stopniowo
zmniejszało się, zaś od I kwartału 2003 r. było dodatnie.
W obrotach usługowych obroty z krajami Unii Europejskiej w I kwartale 2004 r.
stanowiły 74% eksportu oraz 77% importu. Wymiana usługowa z zagranicą charakteryzuje
się znaczą zmiennością i sezonowością. Jest to skutkiem znacznego udziału silnie
sezonowych podróży zagranicznych. Na saldo usług, zwykle dodanie, składa się dodatnie
saldo usług z krajami spoza Unii Europejskiej oraz zazwyczaj ujemne saldo obrotów
usługowych z Unią Europejską.
WYKR. 26 STRUKTURA GEOGRAFICZNA SALDA OBROTÓW USŁUGOWYCH
-1 500
-1 000
-500
0
500
1 000
1 500
2 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN poza Unią Europejską
Unia Europejska
62
Udział krajów Unii Europejskiej w dochodach w I kwartale 2004 r. wyniósł dla wpływów
67%, zaś dla wypłat 85%. Wysokie dochody z krajów spoza Unii Europejskiej są związane z
uzyskiwanymi przez NBP dochodami z oficjalnych aktywów.
Przypadające zwykle w maju lub czerwcu (II kwartał) wysokie wypłaty dywidend
zagranicznym inwestorom bezpośrednim, powodują pogłębienie ujemnego salda w tym
okresie. Zarówno wielkość dochodów jak i udział krajów Unii Europejskiej w całości zarówno
wpływów jak i wypłat charakteryzował się dużą zmiennością.
WYKR. 27 STRUKTURA GEOGRAFICZNA DOCHODÓW PRZYCHODY
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
4 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
WYKR. 28 STRUKTURA GEOGRAFICZNA DOCHODÓW ROZCHODY
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
63
Udział krajów Unii Europejskiej w transferach bieżących jest nieco mniejszy niż w
innych komponentach rachunku bieżącego. Wynika on ze stosunkowo dużej wartości
transferów z i do Stanów Zjednoczonych oraz różnych instytucji międzynarodowych (takich
jak NATO, czy CERN). Jednocześnie w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej
należy spodziewać się wzrostu wartości transferów bieżących zarówno z (większość
środków z programów pomocowych) jak i do (składka do wspólnego budżetu) Unii
Europejskiej.
WYKR. 29 STRUKTURA GEOGRAFICZNA TRANSFERÓW BIEŻĄCYCH PRZYCHODY
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
WYKR. 30 STRUKTURA GEOGRAFICZNA TRANSFERÓW BIEŻĄCYCH ROZCHODY
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
64
Wartość otrzymywanych i wypłacanych przez polskie podmioty transferów bieżących
stale rośnie. Ponieważ wartość wpływów z tego tytułu stale jest znacznie wyższa niż wartość
wypłat to saldo pozostaje na wysokim dodatnim poziomie.
Struktura geograficzna rachunku kapitałowego, w którego skład wchodzą głównie
transfery kapitałowe (tj. pomoc bezzwrotna przeznaczona na inwestycje), charakteryzuje się
znaczną zmiennością. W I kwartale 2004 r. różniła się ona znacznie od struktury rachunku
bieżącego. W przypadku wpływów zasadniczą część (95%) stanowiły transfery kapitałowe
otrzymane z krajów i organizacji Unii Europejskiej (zwłaszcza transfery otrzymane od Komisji
Europejskiej – ponad 440 mln PLN, czyli ok. 75% transferów kapitałowych). Wzrost wartości
wpływów z tytułu transferów kapitałowych obserwowany w I kwartale 2004 r. był związany ze
zmianą sposobu podziału transferów na bieżące i kapitałowe wprowadzoną od początku
2004 roku. Struktura geograficzna wypłat z tytułu transferów kapitałowych jest zbliżona do
struktury rachunku bieżącego.
WYKR. 31 STRUKTURA GEOGRAFICZNA SALDA RACHUNKU KAPITAŁOWEGO
-200
-100
0
100
200
300
400
500
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2000 2001 2002 2003 2004
mln
PLN Unia Europejska
poza Unią Europejską
65
Nota metodyczna
System statystyki bilansu płatniczego w Polsce
1. Uwarunkowania instytucjonalne
Wstęp
Narodowy Bank Polski (NBP) jest ustawowo odpowiedzialny za opracowywanie i
publikację bilansu płatniczego w Polsce. W NBP opracowywane są również inne statystyki
związane z bilansem płatniczym (międzynarodowa pozycja inwestycyjna, zadłużenie
zagraniczne, zagraniczne inwestycje bezpośrednie, aktywa rezerwowe).
Uwarunkowania prawne
Zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim
(Dz.U. nr 140, poz. 938), NBP jest zobligowany do opracowywania bilansu płatniczego oraz
międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, a także do przedstawiania Sejmowi i Radzie
Ministrów informacji o nich.
Obowiązki sprawozdawcze podmiotów krajowych zostały określone w Ustawie o NBP
oraz w ustawie Prawo dewizowe (Dz.U. nr 141, poz. 1178), jak również w aktach niższego
rzędu takich jak: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie
sposobu, zakresu i terminów wykonywania przez rezydentów dokonujących obrotu
dewizowego z zagranicą obowiązków przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu
danych w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów
należności i zobowiązań zagranicznych państwa (Dz.U. nr 218, poz. 1835) oraz uchwała
Zarządu NBP nr 48 z dnia 14 listopada 2003 r. w sprawie trybu i szczegółowych zasad
przekazywania przez banki Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do
sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych
państwa (Dz.Urz. NBP nr 21 z dnia 8 grudnia 2003 r.).
Niewywiązywanie się z obowiązków sprawozdawania na potrzeby bilansu płatniczego
zagrożone jest, zgodnie z Kodeksem Karnym Skarbowym, karą grzywny.
Współpraca z instytucjami zewnętrznymi
NBP współpracuje z różnymi instytucjami - zarówno krajowymi (przede wszystkim z
Głównym Urzędem Statystycznym) jak i zagranicznymi.
66
GUS przekazuje NBP dane dotyczące handlu zagranicznego, zgodne z wypracowaną
wspólnie przez obie instytucje metodologią. Dane dotyczące obrotów towarowych i
usługowych z zagranicą są wykorzystywane przez GUS do wyliczania rachunku reszty
świata w statystyce rachunków narodowych (PKB). GUS dostarcza także informacji o
papierach wartościowych będących w posiadaniu nierezydentów, zarejestrowanych w
polskich domach maklerskich. NBP pozyskuje z GUS również dane potrzebne do aktualizacji
rejestru podmiotów dokonujących operacji rejestrowanych w bilansie płatniczym.
Ministerstwo Finansów, bezpośrednio oraz poprzez agentów finansowych rządu,
dostarcza NBP dane o transakcjach zagranicznych sektora rządowego.
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd jest źródłem informacji o udziałach
nierezydentów w polskich spółkach publicznych.
Dane dotyczące podróży zagranicznych (Polaków i cudzoziemców) są zbierane i
przekazywane do NBP przez Instytut Turystyki.
Ponadto NBP współpracuje w zakresie metodologii bilansu płatniczego z instytucjami
międzynarodowymi, takimi jak: Europejski Bank Centralny (EBC), Eurostat, Międzynarodowy
Fundusz Walutowy (MFW), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Bank
Światowy (BŚ).
Użytkownicy
Bilans płatniczy, międzynarodowa pozycja inwestycyjna, zadłużenie zagraniczne,
oficjalne aktywa rezerwowe są publikowane na stronie internetowej NBP i w ten sposób
udostępniane użytkownikom.
Ponadto dane oraz opis bilansu płatniczego są przekazywane do Parlamentu, Rządu,
GUS, publicznych i prywatnych ośrodków badawczych, wyższych uczelni, agencji
ratingowych itp. Materiał analityczny opisujący bilans płatniczy jest również publikowany na
stronie internetowej NBP.
Dane bilansu płatniczego, międzynarodowej pozycji inwestycyjnej i zagranicznych
inwestycji bezpośrednich są regularnie przekazywane do Eurostatu, EBC, MFW, OECD, BŚ.
2. System statystyczny
Typ systemu9
System kompilacji bilansu płatniczego w Polsce jest systemem zróżnicowanym.
Znaczna część informacji pochodzi z zamkniętego systemu zbierania danych o
transakcjach rozliczanych przez polski system bankowy. Banki przesyłają do NBP informacje
67
zarówno o swoich transakcjach jak i wykonanych w imieniu ich klientów. Informacje te są
przesyłane do NBP z miesięczną częstotliwością.
Dane pochodzące z banków są uzupełniane informacjami pochodzącymi bezpośrednio
z przedsiębiorstw oraz z badań statystyki publicznej. Bezpośrednio z przedsiębiorstw
zbierane są takie informacje, jak: transakcje usługowe, kredyty, inwestycje portfelowe
(kwartalnie), inwestycje bezpośrednie (rocznie). Dane statystyki publicznej, które są
wykorzystywane w bilansie płatniczym, to obroty towarowe (pochodzące z rachunków
narodowych zestawianych przez GUS) oraz podróże zagraniczne opracowywane przez
Instytut Turystyki.
W przypadku danych pozyskiwanych bezpośrednio z przedsiębiorstw zastosowano
progi sprawozdawcze tak, aby obciążenie podmiotów sprawozdawczych nie było za duże, a
jednocześnie była utrzymana właściwa jakość danych.
Podział geograficzny jest obecnie możliwy jedynie dla wybranych pozycji, lecz będzie
on stopniowo rozszerzany na pozostałe komponenty bilansu płatniczego.
W przypadku rachunku finansowego dane o transakcjach są weryfikowane przy użyciu
dostępnych informacji o stanach aktywów i pasywów zagranicznych. Ponadto do weryfikacji
używane są inne źródła, takie jak: baza danych o papierach wartościowych, centralny rejestr
bonów skarbowych, dane o prywatyzacji, Internet oraz informacje prasowe.
Podmioty sprawozdawcze
Narodowy Bank Polski dostarcza wszelkich informacji o transakcjach własnych
(włącznie z aktywami rezerwowymi), jak również o transakcjach przeprowadzanych na
zlecenie rządu.
Monetarne instytucje finansowe są zobligowane do przekazywania NBP danych o
swoich transakcjach transgranicznych. Przekazują one również dane o transakcjach klientów
banków rozliczanych przez polski system bankowy.
Ministerstwo Finansów, bezpośrednio oraz poprzez agentów finansowych rządu,
dostarcza informacji o transakcjach zagranicznych zarówno rządu centralnego, jak i
samorządów.
W przypadku pozostałych sektorów dane pochodzą z banków lub bezpośrednio z
przedsiębiorstw (głównie w rachunku finansowym i usługach) bądź są zbierane przez
instytucje zewnętrzne (GUS dla towarów, Instytut Turystki dla podróży zagranicznych).
9 Systemy kompilacji bilansu płatniczego dzielą się na: zamknięte (w których zbierane są wszystkie transakcje a stany i suma obrotów muszą być równe zmianie stanów), otwarte (gdzie zbierane są niektóre transakcje) oraz mieszane (w których część stanowi system zamknięty uzupełniany innymi informacjami).
68
Progi
Zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej transakcje bankowe o wartości mniejszej niż
12 500 euro nie zawierają klasyfikacji statystycznej.
W przypadku otrzymania lub udzielenia zaliczek na towary i usługi (kredyty handlowe)
obowiązek statystyczny powstaje, gdy na koniec kwartału sprawozdawczego ich wartość
była równa lub przekroczyła 400 000 zł.
Dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce próg sprawozdawczy wynosi
100 000 zł. W przypadku polskich inwestycji bezpośrednich za granicą próg ten wynosi
10 000 euro.
Kredyty zagraniczne są sprawozdawane, jeśli ich wartość przekracza 10 00 euro, przy
czym przy kredytach o wartości od 10 000 euro do 1 000 000 euro obowiązuje uproszczona
forma sprawozdania.
Obowiązek sprawozdawczy dla posiadaczy zagranicznych papierów wartościowych
powstaje, gdy wartość inwestycji przekracza 10 000 euro. Dla pochodnych instrumentów
finansowych zastosowany został próg w wysokości 100 000 euro.
Dostępność danych
Miesięczne dane o bilansie płatniczym publikowane są 30 dni roboczych po
zakończeniu danego miesiąca. Dane kwartalne są dostępne po 3 miesiącach od
zakończenia danego kwartału. Szczegółowy kalendarz udostępniania danych można znaleźć
na stronie internetowej NBP.
W miesięcznym bilansie płatniczym podział sektorowy oraz podział na instrumenty są
ograniczone. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są w kwartalnym bilansie
płatniczym.
Kontrola danych
Na poziomie pojedynczych informacji dane kontrolowane są automatycznie podczas
przekazywania drogą elektroniczną lub w momencie wprowadzania informacji papierowych
do bazy danych.
Dane kontrolowane są również na poziomie zagregowanym poprzez analizę szeregów
czasowych dla poszczególnych komponentów.
Dane o przepływach finansowych są porównywane z danymi o stanach aktywów i
pasywów zagranicznych.
Ponadto otrzymywane dane są konfrontowane z innymi źródłami, takimi jak: statystyka
pieniężna i bankowa, baza danych centralnego rejestru bonów skarbowych, baza danych o
papierach wartościowych, Internet, informacje prasowe, dane o prywatyzacji itp.
69
Polityka rewizji
Miesięczny bilans płatniczy:
− pierwsza rewizja dokonywana jest przy publikacji danych za następny miesiąc,
− kolejne rewizje są dokonywane przy publikacji lub rewidowaniu odpowiednich danych
kwartalnych.
Kwartalny bilans płatniczy:
− pierwsza rewizja dokonywana jest przy publikacji danych za następny kwartał,
− kolejne rewizje są dokonywane na koniec marca i września, następnie przy rewidowaniu
danych międzynarodowej pozycji inwestycyjnej za odpowiedni rok.
Publikacje
Bilans płatniczy, międzynarodowa pozycja inwestycyjna, zadłużenie zagraniczne,
oficjalne aktywa rezerwowe są publikowane na stronie internetowej NBP i w ten sposób
dostępne dla użytkowników. Na stronie internetowej NBP znajduje się również kalendarz
udostępniania tych danych.
Bardziej szczegółowe dane dotyczące bilansu płatniczego, międzynarodowej pozycji
inwestycyjnej, zadłużenia zagranicznego i ich analiza są dostępne w publikacjach
wydawanych przez NBP. Są to:
− Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej – kwartalnie,
− Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce – rocznie,
− Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą – rocznie.
Ponadto dane bilansu płatniczego stanowią część innych publikacji NBP, takich jak:
− Informacja Wstępna – miesięcznie,
− Biuletyn Informacyjny – miesięcznie,
− Raport Roczny – rocznie.
3. Towary
Definicja
Obroty towarowe bilansu płatniczego obejmują wartość wymiany towarowej z
zagranicą, na którą składają się transakcje między rezydentami a nierezydentami:
− transakcje, w wyniku których nastąpiła zmiana własności towarów; są to głównie
transakcje zakupu oraz sprzedaży towarów, zmiana własności towarów może nastąpić
także w wyniku ich nieodpłatnego przekazania (darowizny, pomoc w naturze), może
mieć formę aportów rzeczowych wnoszone przez inwestorów zagranicznych lub
leasingu finansowego towarów (środków transportu oraz maszyn i urządzeń);
70
− transakcje dotyczące obrotu uszlachetniającego; obroty te prezentowane są w bilansie
płatniczym wg wartości brutto tj. jako wartość powierzonych do uszlachetnienia
towarów, a po uszlachetnieniu jako suma wartości powierzonych do uszlachetnienia
towarów oraz usługi uszlachetniania tj. przetworzenia tych towarów;
− transakcje dotyczące remontów kapitalnych (jako wartość netto usługi remontu
kapitalnego).
Do obrotów towarowych nie są zaliczane transakcje zakupu oraz sprzedaży złota
monetarnego dokonywane między bankami centralnymi. Zakup i sprzedaż złota
monetarnego wykazywane są w pozycji aktywa rezerwowe.
Sposób zbierania danych
Podstawowym źródłem danych do zestawiania obrotów towarowych w polskim bilansie
płatniczym są dane statystyki rzeczowej (na podstawie dokumentów celnych SAD). Dane te
publikowane są przez Główny Urząd Statystyczny jako obroty handlu zagranicznego.
Ze względu na fakt, że obowiązujące międzynarodowe wymagania (standardy)
metodologiczne są prawie takie same10 w zakresie zestawiania obrotów towarowych z
zagranicą na potrzeby bilansu płatniczego oraz rachunków narodowych, NBP i GUS
uzgodniły zasady przejścia z danych obrotów handlu zagranicznego statystyki rzeczowej
GUS na dane obrotów towarowych bilansu płatniczego. W celu uzyskania odpowiednich
danych dokonywane są następujące korekty:
− zwiększenie danych handlu zagranicznego o wartość netto dokonanych napraw w
obrotach towarowych z zagranicą (wartość faktur w zakresie naprawy, bez wartości
towarów podlegających naprawom);
− zmniejszenie danych handlu zagranicznego o wartość towarów zaliczanych w bilansie
płatniczym oraz w rachunkach narodowych do obrotów usługowych z zagranicą (są to
towary przewożone przez podróżnych oraz dostawy towarów realizowane w ramach
umów budowlanych);
− zmniejszenie danych handlu zagranicznego po stronie importu o wartość kosztów
transportu zawartych w fakturach wystawionych na bazie CIF;
− doszacowanie obrotów towarowych z tytułu towarów, które nie zostały zarejestrowane
w dokumentach SAD.
10 Standardy międzynarodowe zostały określone w następujących publikacjach: Balance of payments Manual, 5th edition, 1993, International Monetary Fund, Balance of payments Vademecum, Eurostat, 2003, European Union balance of payments/international investment position statistical methods, European Central Bank, 2003, System of National Accounts, 1993, Inter-Secretariat Working Group on National Accounts, European System of Accounts ESA 1995, Eurostat, 1996
71
Doszacowania wartości obrotów towarowych z zagranicą, dokonywane na potrzeby
bilansu płatniczego oraz rachunków narodowych, dotyczą obrotów, które nie zostały
zarejestrowane w dokumentach celnych SAD. Są to dwie grupy towarów:
1) towary przewożone przez podróżnych (w ruchu turystycznym), które zostały zakupione z
zamiarem ich odsprzedaży,
2) pozostałe towary, przewożone przez granicę bez wypełnionych dokumentów SAD (są to
głównie po stronie eksportu towary wywożone za granicę w większych ilościach, bez
dokumentów SAD, takie jak warzywa, owoce, meble, obuwie, odzież).
Odstępstwa od definicji
Część transakcji obrotu uszlachetniającego obejmuje niezgodnie ze standardami
międzynarodowymi:
– transakcje, w których towary będące przedmiotem uszlachetniania zostały zakupione
przez polski podmiot dokonujący przetwarzania (transakcje te powinny być
klasyfikowane jako obroty handlu generalnego)
– transakcje, w których towary powierzone do przetworzenia w Polsce zostały
wywiezione do kraju trzeciego, innego niż kraj powierzający towary do przetworzenia
(wartość transakcji przetworzenia powinna być prezentowana jako obroty usługowe
oraz należy odpowiednio zmniejszyć obroty towarowe)
4. Usługi
Definicja
Usługi transportowe obejmują usługi związane z transportem towarów, przewozem
pasażerów oraz pozostałe usługi związane z ww. usługami transportowymi, takie jak:
załadunek i rozładunek kontenerów, składowanie i magazynowanie, pakowanie i
przepakowywanie, holowanie i kontrola ruchu, naprawy konserwacyjne i czyszczenie
sprzętu, operacje ratownicze.
Obroty usługowe dotyczące podróży zagranicznych dotyczą wydatków ponoszonych
z tytułu podróży cudzoziemców w Polsce oraz Polaków za granicą. Obejmują one wydatki
związane z zakwaterowaniem, wyżywieniem oraz korzystaniem z usług, jak również towary
nabywane przez podróżnych na potrzeby własne (natomiast przedmioty nabywane z
zamiarem odsprzedaży są klasyfikowane jako towary). W zależności od celu podróży wyżej
wymienione wydatki podróżnych klasyfikowane są jako podróże służbowe (w tym
pracowników sezonowych i przygranicznych oraz pozostałe podróże służbowe) oraz podróże
prywatne (zdrowotne, edukacyjne oraz pozostałe).
72
Po usługach transportowych i podróżach zagranicznych trzecią grupę usług stanowią
pozostałe usługi. Obroty bieżące z tego tytułu obejmują transakcje związane z usługami
komunikacyjnymi, budowlanymi, ubezpieczeniowymi, finansowymi, informacyjnymi i
informatycznymi, opłaty związane korzystaniem z patentów, honoraria i opłaty licencyjne,
inne usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw (takie jak np.: pośrednictwo w handlu
międzynarodowym, prowizje związane z tym handlem, leasing operacyjny oraz inne usługi
świadczone na rzecz przedsiębiorstw), usługi związane z wymianą kulturalną i rekreacją oraz
usługi świadczone przez administrację publiczną.
Generalnie, po stronie przychodów ujmowana jest wartość usług świadczonych przez
rezydentów na rzecz nierezydentów, a po stronie rozchodów odwrotnie – wartość usług
świadczonych na rzecz rezydentów przez nierezydentów. Zgodnie jednak ze standardami
międzynarodowymi, niektóre rodzaje usług prezentowane są w bilansie płatniczym w sposób
szczególny. Przykładowo, usługi budowlane dzieli się na świadczone za granicą (po stronie
rozchodów ujmuje się koszty tych usług poniesione przez rezydentów) oraz świadczone w
kraju (po stronie przychodów uwzględnione są koszty tych usług poniesione przez
nierezydentów). Pośrednictwo w handlu międzynarodowym podawane jest na bazie netto
(przychody minus rozchody), zawsze po stronie przychodów. Usługi ubezpieczeniowe zaś
wylicza się jako różnicę miedzy wartością składek i odszkodowań.
Sposób zbierania danych
Dane o obrotach usług transportowych pochodzą wstępnie ze statystyki bankowej, w
której rejestrowane są głównie salda rozliczeń z nierezydentami. Dlatego na potrzeby bilansu
płatniczego na bazie transakcji są one uzupełniane wartością wzajemnych kompensat
należności ze zobowiązaniami między partnerami polskimi i zagranicznymi, jak również
wartością usług rozliczanych poprzez rachunki bankowe polskich przedsiębiorstw w bankach
zagranicznych, a także wartością usług ujmowanych w rozliczeniach dokonywanych w
ramach grup kapitałowych (w tzw. nettingu).
Ponadto usługi transportu towarowego powiększane są o wartość usług wynikającą z
reklasyfikacji określonej części wartości towarów. Dotyczy to konieczności uwzględniania w
bilansie płatniczym wartości towarów na bazie FOB; w obrotach handlu zagranicznego
statystyki rzeczowej jedynie wartość eksportu podawana jest na bazie FOB, natomiast
wartość importu towarów podawana jest na bazie CIF, co wymaga pomniejszenia wartości
towarów i przeniesienia zawartych w cenie kosztów transportu i usług ubezpieczenia do
odpowiednich kategorii usług.
Wartość eksportu usług transportu towarowego powiększana jest również o koszty
transportu świadczone przez polskich przewoźników, zawarte w fakturach płatności
towarowych.
73
Źródłem danych do zestawienia podróży zagranicznych w bilansie płatniczym na
bazie transakcji są dane Instytutu Turystyki.
Informacje o pozostałych usługach pochodzą głównie ze statystyki przekazywanej
przez banki oraz ze sprawozdań przedsiębiorstw uczestniczących w obrocie usługowym z
zagranicą.
Luki
Przy opisanej wyżej procedurze powiększania wartości usług transportowych o
korekty obrotów towarowych wynikające z przejścia z bazy CIF na FOB całość usług
traktowana jest jako usługi transportowe, bez wyodrębniania usług ubezpieczeniowych.
Planowane zmiany
Przewiduje się, że dane dotyczące struktury geograficznej obrotów, jak również
klasyfikacji podróży zagranicznych według celu podróży będą prezentowane w polskim
bilansie płatniczym począwszy od 2004 r.
Metody estymacji
Szacunki dotyczą wskaźników:
− przejścia z bazy CIF na bazę FOB w zakresie importu towarów statystyki rzeczowej,
− udziału w płatnościach za eksport towarów kosztów transportu towarów dokonywanego
przez polskich przewoźników,
− udziału poszczególnych rodzajów kosztów (wg środka transportu) w wyżej wymienionych
wartościach szacowanych.
5. Dochody
Sposób zbierania danych i definicje
Wynagrodzenia pracowników
Wynagrodzenia za pracę obejmują przekazy zagraniczne z tytułu wynagrodzenia
pracowników za pracę tj. nierezydentów zatrudnionych w Polsce oraz Polaków zatrudnionych
za granicą. Podstawowym źródłem danych są płatności przekazów zagranicznych z tytułu
wynagrodzenia pracowników za pracę, dokonywane za pośrednictwem polskich banków
przez instytucję zatrudniającą za granicą (wpływy) lub krajową (wypłaty). Ponadto w danych
bilansu płatniczego na bazie transakcji uwzględnia się w tej pozycji, po stronie rozchodów,
74
wypłaty z tytułu wynagrodzeń na rzecz nierezydentów, dokonywane poprzez rachunki
bankowe polskich przedsiębiorstw w bankach za granicą.
Dochody od inwestycji bezpośrednich
Źródłem dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich są dochody z kapitału oraz
wierzytelności. Dochody z kapitału obejmują przypadające na inwestora bezpośredniego
i deklarowane w danym roku sprawozdawczym dywidendy (w spółkach akcyjnych), udziały
w zyskach (w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością), przekazywane zyski oddziałów
oraz reinwestowane zyski. (Straty przypadające na inwestorów bezpośrednich traktowane są
jako ujemne reinwestowane zyski). Dochody z wierzytelności stanowią natomiast saldo
odsetek (zapłaconych, skapitalizowanych i zaległych) od kredytów udzielonych i otrzymanych
przez inwestorów bezpośrednich.
Dane o dochodach od inwestycji bezpośrednich, wynikające z płatności dokonywanych
przez polskie banki, czyli wypłacone dywidendy i zapłacone odsetki, są uzupełnione
informacjami otrzymywanymi bezpośrednio od rezydentów w ramach statystyki
pozabankowej. Zawierają również otrzymane na podstawie szacunków reinwestowane zyski,
które od 1996 r. prezentowane są jako reinwestycje zysków netto, tzn. po odjęciu strat,
zgodnie z zasadami zalecanymi przez OECD.
Dochody od inwestycji portfelowych
Źródłem danych o dochodach od inwestycji portfelowych w bilansie płatniczym są dane
pochodzące z systemu bankowego i NBP. Dokonywany jest podział ze względu na typ
papierów wartościowych (papiery udziałowe, papiery dłużne długoterminowe, instrumenty
rynku pieniężnego) oraz ze względu na sektor rezydenta wypłacającego bądź otrzymującego
dochody (NBP, sektor rządowy, banki, pozostałe podmioty). W przypadku zysków z tytułu
posiadania papierów udziałowych w kategorii dochodów są rejestrowane jedynie dywidendy.
Wszystkie inne zyski lub straty osiągane z tytułu posiadania udziałowych papierów
wartościowych (w tym przede wszystkim zyski lub straty wynikające z różnicy między ceną
nabycia a ceną sprzedaży papieru wartościowego) są rejestrowane na rachunku finansowym
bilansu płatniczego w kategorii „Inwestycje portfelowe”.
W przypadku papierów dłużnych, ponieważ źródłem są dane o płatnościach, nie
rejestruje się dochodów na bazie memoriałowej (np. narastających odsetek od obligacji
zerokuponowych).
Dochody od pozostałych inwestycji
Dochody od pozostałych inwestycji obejmują dochody od pozostałych inwestycji
rachunku finansowego, te zaś obejmują: odsetki od kredytów udzielonych i otrzymanych,
75
odsetki od lokat i depozytów łącznie z odsetkami od transakcji repo, a także inne płatności z
tytułu dochodów z posiadanego majątku. Kwota odsetek obejmuje odsetki należne:
zapłacone i niezapłacone. Odsetki niezapłacone obejmują: odsetki skapitalizowane,
umorzone, skonwertowane na złote oraz zaległe. Dane o dochodach zbierane są na
podstawie sprawozdań polskich banków oraz ze sprawozdań podmiotów gospodarczych
posiadających rachunki bankowe w bankach za granicą, a także zaciągających i ich
udzielających pożyczki i kredyty.
Odstępstwa od definicji
Nie wszystkie dane o dochodach od pozostałych inwestycji zagranicznych są
rejestrowane na bazie memoriałowej. Dochody z oficjalnych aktywów rezerwowych nie
znajdują się w dochodach z pozostałych inwestycji.
Luki
W zakresie zestawiania tej pozycji bilansu płatniczego niedoszacowane są wpływy z
tytułu dochodów z pracy Polaków za granicą, gdyż nie obejmują one przekazów
wynagrodzeń do kraju, dokonywanych za pośrednictwem rachunków walutowych. Ze
względu na trudności w określeniu czasu pobytu osób pracujących za granicą, przy
prezentacji polskiego bilansu płatniczego przyjęto upraszczającą zasadę, że przekazy z
tytułu zarobków dokonywane przez instytucję zatrudniającą ujmowane są w pozycji
„Dochody”, a przekazy dokonywane bezpośrednio przez pracowników, w tym kwoty
przywożone w gotówce, są prezentowane w pozycji „Transfery”.
6. Transfery bieżące
Definicja
Transfery bieżące w bilansie płatniczym rozumiane są jako transakcje jednostronne
takie jak: darowizny, nieodpłatny eksport oraz import towarów i usług, dokonywane w ramach
pomocy międzynarodowej, którym nie towarzyszy zmiana należności lub zobowiązań
zagranicznych. Transfery dokonywane są na rzecz instytucji rządowych lub na rzecz
pozostałych sektorów (prywatne) zarówno w postaci pieniężnej, jak i w naturze.
Transfery rządowe stanowią środki otrzymane oraz przekazane przez polski sektor
rządowy11. Otrzymane środki pochodzą od instytucji Unii Europejskiej, z krajów i organizacji
międzynarodowych. Są to również środki wypłacone na rzecz tych instytucji i krajów w celu
finansowania przez rząd bieżących wydatków – takich jak pomoc humanitarna, leki,
szkolenia, itp. Transfery rządowe obejmują także składki i opłaty członkowskie na rzecz Unii 11 jednostki rządu centralnego oraz samorządu terytorialnego
76
Europejskiej oraz organizacji międzynarodowych spoza Unii Europejskiej. Do kategorii tej
zaliczane są podatki i opłaty zapłacone przez nierezydentów na rzecz polskiego sektora
rządowego. Wpływy z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz wypłaty
świadczeń rentowych i emerytalnych dokonanych przez ZUS na rzecz nierezydentów,
płatności z tytułu odszkodowań wypłaconych przez rząd nierezydentom są zaliczane do
pozostałych transferów rządowych.
Transfery prywatne (pozostałych sektorów) W tej grupie transferów wyodrębnia się przekazy zarobków oraz pozostałe transfery.
Przekazy zarobków obejmują transfery zarobków osób pracujących za granicą i
uważanych za rezydentów kraju, na rzecz którego pracują. Zgodnie z zaleceniami
Międzynarodowego Funduszu Walutowego, osoba pozostająca lub zamierzająca pozostać
rok lub dłużej na terytorium danego kraju jest jego rezydentem. W takim przypadku środki
przekazywane na rzecz rodziny są ujmowane w transferach bieżących jako przekazy
zarobków. Jeśli natomiast pobyt trwa krócej niż rok, osoba taka traktowana jest jako
nierezydent i jej zarobki są ujmowane w bilansie płatniczym w „Dochodach” jako
wynagrodzenia za pracę.
Pozostałe transfery sektora pozarządowego zawierają wartość obrotów z zagranicą z
tytułu transferów bieżących rezydentów – osób fizycznych oraz innych jednostek gospodarki
narodowej spoza sektora rządowego. Są one dokonywane w naturze (nieodpłatne przekazy
towarów oraz świadczenie usług w obrocie z zagranicą), a także w postaci pieniężnej. Do tej
grupy transferów bieżących należą następujące transakcje z zagranicą polskich podmiotów
sektora pozarządowego:
− darowizny oraz pomoc otrzymywana z zagranicy, jak również świadczona na rzecz
nierezydentów, związana z realizacją celów pozainwestycyjnych (np. pomoc
humanitarna, żywność, odzież, leki, szkolenia),
− podatki i opłaty na rzecz obcych rządów,
− składki i opłaty członkowskie,
− renty i emerytury otrzymywane przez rezydentów z zagranicy,
− spadki,
− alimenty,
− kary i odszkodowania (np. za niewywiązywanie się z kontraktów, za podrabianie
produktów, znaków handlowych, patentów),
− wygrane na loterii i w konkursach,
− opłaty za transfery sportowców,
77
Sposób zbierania danych
Źródłem danych do zestawienia kategorii transferów rządowych w bilansie płatniczym
są płatności zrealizowane poprzez polski system bankowy, dane dotyczące importu i
eksportu towarów w ramach bezpłatnej pomocy dla sektora rządowego zarejestrowane w
statystyce celnej SAD, płatności transferowe z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń
społecznych dokonane poprzez rachunki podmiotów w bankach za granicą.
Podstawowym źródłem danych dla transferów prywatnych są płatności rejestrowane
przez polski system bankowy, jak również kwoty pochodzące z rozszacowania salda skupu
walut obcych. Dodatkowo uwzględniane są płatności z tytułu transferów dokonywanych
poprzez rachunki bankowe polskich podmiotów w bankach za granicą.
Luki
W zakresie zestawiania tej pozycji bilansu płatniczego przeszacowane (zawyżone) są
wpływy z tytułu przekazów zarobków rejestrowane jako płatności systemu bankowego, gdyż
obejmują one całość przekazów wynagrodzeń do kraju dokonywanych za pośrednictwem
rachunków walutowych. Ze względu na trudności w określeniu czasu pobytu osób
pracujących za granicą przy prezentacji polskiego bilansu płatniczego przyjęto upraszczającą
zasadę, że przekazy z tytułu zarobków dokonywane przez instytucję zatrudniającą ujmowane
są w pozycji „Dochody”, a przekazy dokonywane bezpośrednio przez pracowników, w tym
kwoty przywożone w gotówce, są prezentowane w pozycji „Transfery”.
Ponadto kwota przekazów zarobków, otrzymywana w wyniku rozszacowania salda
skupu walut obcych, zawiera wyłącznie saldo rozliczeń z tego tytułu.
7. Rachunek kapitałowy
Definicja
Podstawowymi komponentami rachunku kapitałowego w bilansie płatniczym są
transfery kapitałowe stanowiące transfery własności aktywów rzeczowych, tj. dary i środki z
tytułu pomocy bezzwrotnej, dokonane z wyraźnym przeznaczeniem na finansowanie
środków trwałych, jak również umorzenie długu przez kredytodawcę oraz transfery środków
związanych z nabyciem lub sprzedażą aktywów niefinansowych i nieprodukowanych.
Transfery kapitałowe wyliczane są oddzielnie dla sektora rządowego i pozostałych sektorów.
Transfery kapitałowe sektora rządowego stanowią wartość środków otrzymanych od
instytucji Unii Europejskiej, z krajów oraz organizacji międzynarodowych, jak przekazanych
przez Polski rząd na rzecz tych instytucji. Otrzymane środki są nieodpłatnie w postaci
pieniężnej przeznaczane na finansowanie inwestycji środków trwałych, np. na budowę dróg,
78
autostrad, mostów, szkół, szpitali, itp. Do kategorii transferów kapitałowych sektora
rządowego zaliczane są umorzenia wierzytelności, zarówno w postaci kapitału, jak i odsetek.
Transfery kapitałowe pozostałych sektorów obejmują otrzymane z zagranicy i
przekazane za granicę dary i środki z tytułu pomocy bezzwrotnej dokonywane z wyraźnym
przeznaczeniem na finansowanie środków trwałych przez jednostki spoza sektora
rządowego. Nabywanie i zbywanie nieprodukowanych aktywów niefinansowych Do tej kategorii danych bilansu płatniczego zalicza się zakup i sprzedaż patentów, praw
autorskich, licencji i znaków towarowych oraz nabycie i zbycie gruntu zagranicznym
ambasadom na terenie Polski, jak też zakup i sprzedaż gruntu przez polskie ambasady za
granicą.
Sposób zbierania danych
Transfery kapitałowe sektora rządowego oraz nabywanie i zbywanie nieprodukowanych aktywów niefinansowych zestawiane są w bilansie płatniczym na
podstawie danych statystyki bankowej. Transfery kapitałowe pozostałych sektorów są wyliczane na podstawie danych
statystyki bankowej, uzupełnianych informacjami pochodzącymi ze sprawozdań
przedsiębiorstw posiadających rachunki w bankach za granicą.
8. Inwestycje bezpośrednie
Definicja
NBP zestawia inwestycje bezpośrednie zgodnie z definicją opracowaną przez OECD.
Inwestycją bezpośrednią za granicą jest inwestycja dokonana przez rezydenta jednej
gospodarki (inwestora bezpośredniego) w celu osiągnięcia długotrwałej korzyści z kapitału
zaangażowanego w przedsiębiorstwo – rezydenta innej gospodarki (przedsiębiorstwo
bezpośredniego inwestowania). Przedsiębiorstwem bezpośredniego inwestowania jest
przedsiębiorstwo, w którym inwestor bezpośredni posiada co najmniej 10% akcji zwykłych
(tzn. udziału w kapitale) lub uprawnienia do 10% głosów na walnym zgromadzeniu
akcjonariuszy bądź udziałowców.
Kapitał inwestycji bezpośrednich obejmuje: kapitał podstawowy (akcyjny lub
udziałowy), wnoszony w postaci pieniężnej lub jako aport rzeczowy, dopłaty do kapitału,
reinwestowane zyski oraz inne należności i zobowiązania związane z zadłużeniem między
przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo (głównie kredyty inwestorów, tzw. intercompany
loans).
79
Mianem reinwestowanego zysku określamy przypadającą na inwestora
bezpośredniego tę część zysku, która pozostaje w przedsiębiorstwie bezpośredniego
inwestowania i jest przeznaczona na jego rozwój. Jak wcześniej zaznaczono, począwszy od
1996 r., zgodnie z metodologią OECD i MFW, reinwestowane zyski wyliczono na bazie netto,
to znaczy po odjęciu strat.
Od 1996 r. w ramach polskich inwestycji bezpośrednich za granicą ujmowane są
również inwestycje bezpośrednie dokonywane przez polskie banki.
Od 2002 r. w obrotach z tytułu inwestycji bezpośrednich oprócz występujących już
wcześniej (od 1999 r.) dwóch elementów, tj. konwersji dywidend oraz kredytów i pożyczek na
udział, uwzględniono kolejny element - konwersję na udział innych należności i zobowiązań
wchodzących w skład obrotów tej pozycji bilansu płatniczego. W poprzednich latach zamiana
dywidend, kredytów i pożyczek oraz innych należności i zobowiązań na udział była
ujmowana wyłącznie jako zmiana stanów tych komponentów w międzynarodowej pozycji
inwestycyjnej.
Sposób zbierania danych
Dane dotyczące polskich inwestycji bezpośrednich za granicą oraz zagranicznych
inwestycji bezpośrednich w Polsce są opracowywane na podstawie sprawozdań
przesyłanych przez polskich inwestorów bezpośrednich oraz polskie przedsiębiorstwa
bezpośredniego inwestowania.
Do 2001 r. obowiązek przesyłania sprawozdań z tytułu polskich inwestycji
bezpośrednich za granicą dotyczył wszystkich rezydentów posiadających minimum 10%
udziału w podmiocie mającym siedzibę za granicą. Od 2002 r. obowiązek ten odnosi się tylko
do tych rezydentów, którzy posiadają minimum 10% udziału w podmiocie z siedzibą za
granicą i wartość tego udziału stanowi co najmniej równowartość 10 tys. euro. Do 2001 r.
obowiązek przesyłania sprawozdań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich
w Polsce dotyczył wszystkich polskich przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania,
tj. spółek prawa handlowego, w których zagraniczni inwestorzy bezpośredni posiadali
minimum 10% udziału w kapitale podstawowym. Od 2002 r. obowiązek ten odnosi się tylko
do tych polskich przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania, w których zagraniczny
inwestor bezpośredni posiada minimum 10% udziału w kapitale podstawowym, a łączna
wartość tego kapitału wynosi co najmniej 100 tys. zł.
80
9. Inwestycje portfelowe
Definicja
Udziałowe papiery wartościowe obejmują wszystkie typy zbywalnych akcji i udziałów, w
tym certyfikaty inwestycyjne (akcje) funduszy zbiorowego inwestowania. Obejmują również
jednostki uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania i kwity depozytowe (np. ADR
lub GDR).
Dłużne papiery wartościowe obejmują wszystkie rodzaje długoterminowych i
krótkoterminowych papierów dłużnych, w tym obligacje skarbowe, obligacje korporacyjne,
bony skarbowe, krótkoterminowe korporacyjne papiery dłużne, zbywalne certyfikaty
depozytowe. Podział papierów dłużnych na papiery długoterminowe bądź instrumenty rynku
pieniężnego (krótkoterminowe) dokonywana jest na podstawie pierwotnego okresu ich
zapadalności. Długoterminowe papiery dłużne mają pierwotny okres zapadalności równy 1
rok lub dłuższy. Pozostałe papiery dłużne to instrumenty rynku pieniężnego (krótkoterminowe
papiery dłużne). Do kategorii dłużnych papierów wartościowych zaliczane są również papiery
dłużne z wbudowanymi pochodnymi instrumentami finansowymi (np. obligacje zamienne lub
obligacje z opcją wcześniejszego wykupu).
Pozostałe pochodne instrumenty finansowe (tj. takie, które są samodzielnymi
instrumentami finansowymi) są wyłączone z kategorii inwestycji portfelowych i rejestrowane
w oddzielnej kategorii bilansu płatniczego „Pochodne instrumenty finansowe”. Transakcje z
udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu papierów wartościowych (repo) są
również wyłączone z kategorii inwestycji portfelowych i rejestrowane w kategorii „Pozostałe
inwestycje”.
Sposób zbierania danych
Źródłem danych o inwestycjach portfelowych w bilansie płatniczym są dane o
płatnościach pochodzące z systemu bankowego. Dane o transakcjach są zbierane w postaci
zagregowanej. Stosowany jest podział pod względem sektora rezydenta - emitenta papierów
wartościowych (dla pasywów) i sektora rezydenta - posiadacza papierów wartościowych (dla
aktywów).
Odstępstwa od definicji
Dane o obrotach nie pozwalają na identyfikację naliczonych a jeszcze niewypłaconych
odsetek od dłużnych papierów wartościowych (brakuje danych umożliwiających podzielenie
wartości transakcji na wartość części kapitałowej i części odsetkowej papierów
wartościowych).
81
Planowane zmiany
Trwają prace nad budową systemu zbierania i przetwarzania danych metodą „papier
po papierze”, czyli indywidualnie dla każdej emisji papierów wartościowych. Dane o obrotach
netto będą w nim wyliczane na podstawie danych o stanie aktywów i pasywów portfelowych.
W nowym systemie będzie możliwa, w ramach danych transakcyjnych, identyfikacja części
kapitałowej i części odsetkowej papierów dłużnych i, w konsekwencji, prawidłowa
klasyfikacja do kategorii „Dochody” wartości narosłych, a jeszcze niewypłaconych odsetek od
papierów będących przedmiotem transakcji.
10. Pochodne instrumenty finansowe
Definicja
Pochodne instrumenty finansowe stanowią odrębną kategorię bilansu płatniczego.
Definicje stosowane przez NBP są zgodne z zaleceniami MFW (Balance of Payments
Manual wyd. 5 oraz Financial derivatives: A supplement to the Fifth Edition of the Balance of
Payments Manual, 2002) w zakresie instrumentów pochodnych opartych na kursach
walutowych, W przypadku innych instrumentów pochodnych występują rozbieżności.
Kategoria „Pochodne instrumenty finansowe” obejmuje wszystkie instrumenty
pochodne o ryzyku symetrycznym, takie jak transakcje futures, forward, swap oraz
instrumenty o ryzyku niesymetrycznym, takie jak opcje. Do tej kategorii są również zaliczane
wszystkie zyski lub straty z tytułu transakcji dotyczących pochodnych instrumentów
finansowych.
Dostępne są przekroje geograficzne. Do określenia geograficznej przynależności stron
transakcji jest stosowane kryterium pierwszego znanego kontrahenta.
Sposób zbierania danych
Źródłem danych o pochodnych instrumentach finansowych dla bilansu płatniczego na
bazie transakcji jest polski system bankowy.
W kategorii pochodnych instrumentów finansowych są rejestrowane wszystkie
przepływy finansowe będące wynikiem rozliczania transakcji związanych z instrumentami
pochodnymi, z wyjątkiem zwrotnych depozytów początkowych. W omawianej kategorii są
zatem rejestrowane depozyty zabezpieczające i premie opcyjne. Dane są rejestrowane na
bazie brutto, wyjątkiem są dane o opcjach walutowych. W przypadku instrumentów
pochodnych opartych na instrumentach bazowych innych niż kursy walutowe dane z polskich
banków nie zwierają wszystkich transakcji, w szczególności transakcji typu terminowego
(forward). Wartość rejestrowanych obrotów dotyczących instrumentów pochodnych innych
82
niż walutowe jest, w porównaniu z obrotami dotyczącymi derywatów walutowych, bardzo
niewielka.
Dostępne jest jedynie rozbicie danych pod względem typu instrumentu bazowego:
instrumenty oparte na kursach walutowych oraz pozostałe instrumenty pochodne.
Odstępstwa od definicji
W przypadku instrumentów pochodnych opartych na instrumentach bazowych innych
niż kursy walutowe stosowane kody statystyczne nie pozwalają na otrzymywanie danych w
przekrojach zalecanych przez EBC i MFW.
11. Pozostałe inwestycje
Definicja
Pozostałe inwestycje obejmują wszystkie transakcje finansowe, które nie są ujęte w
inwestycjach bezpośrednich, inwestycjach portfelowych lub oficjalnych aktywach
rezerwowych. Pozostałe inwestycje zawierają: kredyty handlowe, kredyty i pożyczki, rachunki
bieżące i depozyty oraz pozostałe aktywa i pasywa.
Kredyty handlowe Jako kredyty handlowe wykorzystywana jest zmiana stanów należności i zobowiązań z
tytułu udzielonych zaliczek, a także odroczonych płatności w imporcie oraz eksporcie
towarów i usług.
Kredyty i pożyczki Kredyty i pożyczki udzielone oraz otrzymane, oprócz podziału na długo- (z terminem
pierwotnym powyżej 1 roku) i krótkoterminowe (z terminem pierwotnym do 1 roku włącznie)
są rejestrowane w podziale na sektory gospodarcze. Obroty kredytowe obejmują nie tylko
wykorzystanie i spłaty w gotówce, ale również wykorzystanie i spłaty w formie dostaw
towarów i usług oraz umorzenia, kapitalizację odsetek, konwersje na złote i restrukturyzację
kredytów.
Rachunki bieżące i depozyty Rachunki bieżące i lokaty po stronie aktywów obejmują: salda transakcji
zrealizowanych na zagranicznych rachunkach bankowych (nostro), w kasach banków, salda
lokat dokonanych w bankach za granicą (w tym wartość transakcji repo dokonywanych przez
polskie banki komercyjne). Po stronie pasywów obejmują: salda środków na rachunkach
nierezydentów banków (loro) i nie banków w polskich bankach, salda depozytów
dokonywanych w polskich bankach przez nierezydentów (w tym również wartość pasywnych
83
transakcji repo dokonywanych przez polskie banki komercyjne i NBP) oraz salda transakcji
sektora pozarządowego i pozabankowego dokonywanych przez podmioty tego sektora na
rachunkach w bankach za granicą.
Pozostałe aktywa i pasywa W pozycji „Pozostałe aktywa” wykazywany jest wzrost zaległości z tytułu
niezapłaconych odsetek i rat kapitałowych od kredytów udzielonych przez polski rząd.
W pozycji „Pozostałe pasywa” ujmuje się wzrost zaległości z tytułu niezapłaconych
odsetek i rat kapitałowych od kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorstwa.
Sposób zbierania danych
Dane o pozostałych inwestycjach sektora rządowego, bankowego i NBP pochodzących
ze sprawozdań polskich banków. Dane o pozostałych inwestycjach sektora pozarządowego i
pozabankowego zbierane są na podstawie sprawozdań podmiotów gospodarczych mających
rachunki bankowe w bankach za granicą oraz zaciągających pożyczki i kredyty i
udzielających ich.
12. Aktywa rezerwowe
Definicja
Oficjalne aktywa rezerwowe obejmują transakcje w zakresie: złota monetarnego,
transzy rezerwowej w MFW, foreign exchange oraz pozostałych należności, dokonane z
nierezydentami w walutach wymienialnych.
Oficjalne aktywa rezerwowe zawierają saldo zrealizowanych transakcji dokonywanych
przez NBP w zakresie instrumentów wchodzących w skład oficjalnych aktywów
rezerwowych, w tym: saldo obrotów na rachunkach bieżących i lokat w bankach za granicą,
saldo transakcji przeprowadzonych w walutach obcych w kasach NBP, saldo obrotów
zagranicznymi papierami wartościowymi, saldo transakcji repo i pochodnych instrumentów
finansowych, transakcje dotyczące podwyższania transzy rezerwowej w MFW oraz zakupu i
sprzedaży złota monetarnego.
Sposób zbierania danych
Dane o oficjalnych aktywach rezerwowych zbierane są w walutach oryginalnych, na
podstawie sprawozdania Narodowego Banku Polskiego. Transakcje rejestrowane są w
cenach rynkowych.