bilanci dhe problematika janar - korrik 2020
TRANSCRIPT
1
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
2 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
3 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË
Bilanci dhe problematika
RAPORT MONITORUES
JANAR – KORRIK 2020
TIRANË 2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
4 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Projekti për monitorimin e Kuvendit (shtator 2017-shtator 2020) realizohet nga Instituti i Studimeve Politike www.isp.com.al me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulta. Në funksion
të projektit është realizuar aplikacioni online www.deputetim.al ku reflektohen të dhënat e vazhdueshme të monitorimit. Ky është raporti i gjashtë i monitorimit në kuadër të projektit.
Opinionet e shprehura në këtë studim nuk përfaqësojnë opinionet e Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulta.
BOTUES
Instituti i Studimeve Politike
EKIPI REALIZUES
Drejtues i projektit
Afrim Krasniqi
Ekipi i ekspertëve
Ervin Karamuço
Brunilda Duriçi
Rudina Niklekaj
Juliana Bilbilaj
Bora Elezi
Kristi Bratja
Kopertina
M&P Studio
ISBN 978-9928-4592-6-8
© Instituti i Studimeve Politike, Tiranë 2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE
Web: www.isp.com.al
E-mail: [email protected]
Facebook: Instituti i Studimeve Politike / Institute for Political Studies
Adresa: Rr "Luigj Gurakuqi", Shk. A, P.89 K.3, Ap 16, Tiranë
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
5 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
PËRMBAJTJA E LËNDËS
1. HYRJE
2. GJETJET KRYESORE
3. REKOMANDIME
4. SESION NË KUSHTET E GJENDJES SË FATKEQËSISË NATYRORE
4.1. KUVENDI ONLINE SI PRAKTIKË UNIKE PARLAMENTARE
4.2. NDRYSHIMET NË RREGULLORE, RISI DHE PROBLEMATIKA
4.3. KËSHILLI POLITIK DHE RAPORTI ME PARLAMENTIN
4.4. NDRYSHIMET KUSHTETUESE, AKTI MË I RËNDËSISHËM I SESIONIT
5. TRANSPARENCA: RISITË DHE PROBLEMATIKAT
5.1. PROGRAMI I TRANSPARENCËS DHE INFORMIMI NË KUVEND
5.2. KËRKESAT PËR INFORMACION DHE DHËNIA E INFORMACIONIT
5.3. PUBLIKIMI I PROCESVERBALEVE, NDRYSHIM POZITIV DOMETHËNËS
5.4. BOTIME DHE STUDIME: NJË PREZANTIM DINJITOZ I KUVENDIT
5.5. BASHKËPUNIM I BRISHTË I KUVENDIT ME SHOQËRINË CIVILE
5.6. TRAJNIMI ME GRATË DEPUTETE SI ZHVILLIM POZITIV
5.7. SOLEMNITETI PARLAMENTAR DHE STANDARDET E APLIKIMIT
5.8. SHKELJE TË ETIKËS, RASTE PENALIZUESE DHE STANDARDET E APLIKUARA
5.9. KONFLIKT INTERESI? NDRYSHOHEN TRE RELATORË NË PAK MINUTA
6. ASPEKTI LIGJVËNËS DHE LLOGARIDHËNIA
6.1. REKORD LIGJESH TË MIRATUARA: MESATARE, 16 LIGJE PËR MUAJ
6.2. PRESIDENTI, REKORD ME KTHIME LIGJESH NË PARLAMENT
6.3. AKTE NORMATIVE: URGJENCA DHE SHQETËSIME RRETH PRAKTIKËS
6.4. VIJON TRADITA: 0 SEANCA PYETJESH TË POSAÇME PËR QEVERINË
6.5. NISMA TË DEPUTETËVE: RRITJE NË SASI, PROBLEME NË CILËSINË E TYRE
6.6. RASTI I DISKUTUAR I NDRYSHIMEVE NË KODIN PENAL
6.7. NISMAT E KONTESTUARA: KOMISIONET PËRGJEGJËSE, NISMËTARËT DHE RELATORËT
6.8. GRUPI I RI DHE NDRYSHIMET (PROBLEMATIKE) NË KOMISIONE
6.9. REKORD ME INTERPELANCA, POR JO I PRODUKTIT TË TYRE KUSHTETUES
6.10. KËRKESAT PËR INFORMACION PËR INSTITUCIONET, KUOTA TË NJËJTA ME 2019
6.11. ZGJEDHJE DHE EMËRIME: RISI DHE PROBLEMATIKA
7. BILANCI I VOTËS POLITIKE NË AKTET E KUVENDIT 2020
7.1. VOTA “PRO” QEVERISË, 4 NË 5 GRUPET NË PARLAMENT
7.2. QEVERIA NË PARLAMENT: KRYEMINISTRI VOTOI VETËM 58% TË RASTEVE
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
6 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
7.3. DEPUTETË QË NUK VOTOJNË NË KUVEND? 23 EMRAT KRYESORË
7.4. DEPUTETËT PA QËNDRIM NË VOTË: 24 EMRAT KRYESORË
8. BILANCA I ANGAZHIMEVE NË DEBATET PLENARE
8.1. TË DHËNA MBI SEANCAT DHE KOHËN POLITIKE 8.2. FJALIMET NË SEANCA: TIPARET KRYESORE TË TYRE
8.3. DEPUTETËT MË ME SHUMË FJALIME: DOMINON “OPOZITA E RE”
8.4. DEPUTETËT QË NUK FOLËN NË SEANCAT PLENARE
9. KLASIFIKIMI SIPAS NIVELIT TË EFIKASITETIT TË DEPUTETËVE 2020
9.1. DEPUTETËT MË EFEKTIVË NË PARLAMENT PËR 2020
9.2. DEPUTETËT MË PAK EFEKTIVË NË PARLAMENT
9.3. DEPUTETËT MË EFEKTIVË SIPAS QARQEVE
9.4. TË DHËNA KRAHASUESE SIPAS GRUPEVE DHE GJINISË
9.5. PS, DEPUTETËT “MË SHUMË” DHE “MË PAK” EFEKTIVË
9.6. TIPARET E KLASIFIKIMIT TEK GRUPET E TJERA PARLAMENTARE
10. SHTOJCË 1: KLASIFIKIMI I DEPUTETËVE SIPAS KRITEREVE TË EFIKASITETIT
11. SHTOJCË 2: KLASIFIKIMI I PLOTË SIPAS TREGUESVE TË METODOLOGJISË
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
7 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
1. HYRJE
Viti 2020 shënon fazën përmbyllëse të projektit të Institutit të Studimeve Politike për monitorimin e Kuvendit të Shqipërisë me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulta. Projekti i nisur më 2017 ishte i pari i këtij lloji dhe arriti të bëhet skaneri më profesional i aktivitetit parlamentar, të Kuvendit si institucion, të deputetëve si përfaqësues dhe të strukturave vendimmarrëse në jetën parlamentare. Projekti krijoi një sistem referimi dhe klasifikimi të nivelit të efikasitetit të deputetëve, si dhe shërbeu si pasqyrë e interesit publik në raport me parlamentin. Asnjë raport tjetër monitorues nuk ka pasur më shumë akses publik dhe citime mediatike e politike sesa raportet periodike monitoruese të ISP mbi parlamentin1. Vetë institucioni, në tërësi, i ka mirëpritur ato, duke reflektuar një pjesë të madhe të rekomandimeve dhe sugjerimeve të ofruara nga raportet tona. Projekti krijoi një database publike informative, të krahasueshme me database zyrtare të krijuar nga parlamenti, pavarësisht se buxheti dhe stafi mbështetës ishte minimal në raport me atë që investon buxheti shtetëror për faqen online të Kuvendit. Database www.deputetim.al shërben si burim referimi për median dhe publikun, programi në formën e aplikacionit (https://play.google.com/store/apps/details?id=io.ionic.deputetiim&hl=fil) mund të shkarkohet e përdoret nga çdo person që përdor telefon dhe pajisje android dhe në të përfshihen të dhënat më të rëndësishme mbi aspektet e aktivitetit parlamentar: raportet monitoruese, të dhënat mbi deklarimet financiare të deputetëve, fjalimet, deklaratat, të dhëna më të detajuara mbi CV-të e deputetëve, si dhe elementët e komunikimit me qytetarët. ISP është përpjekur në çdo raport periodik të sjellë risi. Për shembull, më 2018 stafi zhvilloi një pyetësor me deputetët (http://isp.com.al/wp-content/uploads/2019/02/ISP-RAPORT-ANKETIMI-I-DEPUTETEVE-2018.pdf) , më 2019 pati një anketim me gratë deputete (http://isp.com.al/wp-content/uploads/2020/03/ISP-Anketim-me-grate-deputete-2019-2020.pdf), më 2020 raporti i parë krijoi një lidhje midis produktit parlamentar të deputetëve dhe të ardhurave financiare të tyre (http://isp.com.al/wp-content/uploads/2020/01/ISP-RAPORTI-I-MONITORIMI-TE-KUVENDIT-Shtator-Dhjetor-2019.pdf) dhe tani në raportin e radhës vjen me një anketim mbi perceptimin qytetar për deputetët, Kuvendin dhe politikën. ISP vijon të ndjekë metodologjinë e njëjtë për 2017-2020 për monitorimin e Kuvendit, përfshirë aplikimin e sistemit të klasifikimit sipas efektivitetit të deputetëve (shiko kapitulli IX). Ky sistem ka krijuar një garë pozitive midis deputetëve dhe ka qenë një instrument nxitës për të promovuar kompetencat e deputetëve dhe mënyrën sesi ata i ushtrojnë ato. Bazë e vlerësimit janë të drejtat dhe përgjegjësitë e deputetëve, përfshirë nismat ligjore, amendamentet ligjore, nismat për interpelancë e seancë pyetjesh, kërkesat adresuar institucioneve, angazhimi me prezencë e debat në mbledhjet e komisioneve dhe në seancat plenare, pjesëmarrje në debatet publike dhe niveli i angazhimit në zonat elektorale. Raporti njëherësh monitoron edhe vetë institucionin (Kuvendin), programin e transparencës së tij dhe elementët e tjerë që kanë interes publik. ISP do të vijojë të monitorojë parlamentin edhe në sesionet pasuese, pavarësisht përfundimit të projektit me mbështetjen holandeze. Ne e vlerësojmë këtë si kontribut profesional dhe një prej përgjegjësive që ka e duhet të ketë shoqëria civile.
1 Të gjitha raportet mund të lexohen këtu: http://deputetim.al/index.php/publikime/
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
8 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
9 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
2. GJETJET KRYESORE
Sesioni janar – korrik 2020 u zhvillua në shumicën e periudhës nën gjendjen e fatkeqësisë
natyrore për shkak të tërmetit (2019) dhe sidomos pandemisë COVID-19. Gjatë
pandemisë aktiviteti i Kuvendit u bë kryesisht online, një praktikë unike parlamentare.
Kuvendi meriton vlerësim për përshtatjen e shpejtë me rrethanat e reja gjatë COVID-19.
Nevoja e Kuvendit për funksionim e vendimmarrje u shoqërua me ndryshime të shpejta të
Rregullores, me praktika të përshpejtuara dhe të kufizuara vendimmarrëse, si dhe me
cenim të elementëve të transparencës, konsultimit publik dhe axhendës së rregullt
parlamentare. Kuvendi kaloi ndryshimet kushtetuese përmes procedurave të shpejta, pa
konsensus politik dhe me shqyrtim e debat online të tyre. Një numër nismash që u
përfshinë në axhendën e Kuvendit nuk kishin të bënin me gjendjen e epidemisë, por
kryesisht me nisma politike dhe elektorale të iniciuara nga qeveria (nisma për
përgjimet/policia, për amnistinë financiare, për legalizimin e kanabisit mjekësor, për tregjet
financiare, për proceset kalimtare të pronësisë, etj).
Kuvendi krijoi përshtypjen se nuk arriti të përmbushë përgjegjësitë e tij kushtetuese në
raport me kontrollin parlamentar të pushtetit ekzekutiv. Parlamenti ynë bën pjesë ndër
parlamentet e vetme ku nuk pati komision hetimor / mbikëqyrës për situatën e
epidemisë, nuk pati monitorim të impaktit të akteve normative dhe as interpelancë me
Ministrin e shëndetësisë gjatë periudhës së gjendjes së COVID-19. Kuvendi nuk pati
mocione besimi ose mosbesimi dhe as seancë të posaçme pyetjesh me kryeministrin.
Shumica e akteve u shqyrtuan në komisione dhe u miratuan në seancë në një formë të
tillë sa krijuan përshtypjen e miratimit formal. Vetë votimi i akteve përpara / gjatë
diskutimit të tyre në seancë shkoi në funksion të kësaj teze kritike.
Kuvendi miratoi një numër shumë të lartë ligjesh (115, ose dy herë më shumë se në të
njëjtën periudhë të vitit 2018 dhe 2019), pati nisma të shumta ligjore nga deputetët (19
ose 46% më shumë se në të njëjtin sesion më 2018 dhe 2019), si dhe inicioi numër rekord
interpelancash (19 ose më shumë se të gjitha sesionet parlamentare 2017-2019 të marra
së bashku). Megjithatë sasia e akteve të miratuara, nismave dhe interpelancave la në hije
standardet e konsultimit publik, cilësinë e akteve dhe në disa raste edhe përputhshmërinë
me Kushtetutën e RSH. Presidenti riktheu në Kuvend afërsisht 1 në 5 ligje. Komisioni i
Venecias përmes opinionit kritikoi disa nisma të rëndësishme të mazhorancës dhe si
reagim, Kuvendi pranoi heqjen dorë nga nisma për shkarkimin e Presidentit, nga heqjes së
kompetencës kushtetuese të tij për betimin e gjyqtarëve kushtetues, si dhe për rishikimin
e paketës ligjore “antishpifje”.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
10 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Krijimi në janar 2020 i Këshillit Politik ndikoi në rivendosjen e dialogut politik dhe në
draftimin konsensual të reformës së re zgjedhore. Fryma e dialogut e bëri sesionin
parlamentar të vetmin në këtë legjislaturë, që nuk u shoqërua me protesta politike të
opozitës jashtë parlamentare kundër tij. Nga ana tjetër, Këshilli Politik la në hije
autoritetin e Kuvendit dhe Komisionin e Posaçëm të Reformës Zgjedhore. Ndryshimet
kushtetuese lanë gjithashtu në hije dakordësinë mbi Kodin Zgjedhor.
Klasifikimi i nivelit të efikasitetit të deputetëve nuk solli ndryshime të mëdha; deputetët
Hajdari, Balla, Murrizi, Hysi u konfirmuan përsëri ndër deputetët më aktivë, kryesisht
edhe prej pozitave funksionale që kanë në Kuvend. Këtij grupi iu shtua edhe deputetin
Artur Roshi. Prurjet e kontestuara, kryesisht nga biznesi, rezultuan me pikë minimale
efektiviteti edhe në këtë sesion. Gratë deputete ishin më cilësore sesa meshkujt në
klasifikimin e efikasitetit (36 vs 32 pikë mesatare për deputet), përfundim që vjen në
kontrast me perceptimin qytetar2 .
Për shkak të rrethanave specifike të prurjeve opozita e re në Kuvend pati vështirësi për
identifikimin dhe ushtrimin e funksionit opozitar. Gjatë sesionit, 4 nga 5 grupet
parlamentare votuan rregullisht aktet politike të qeverisë, përfshirë grupi i dytë më i
madh i opozitës. Rreth 46 deputetë, kryesisht nga opozita e re, shënuan shifra të larta në
raport me deputetët në tërësi për mungesën në votimin e akteve ose në votën
abstenuese. Opozita ishte më aktive në fjalime dhe 27 deputetë, kryesisht biznesmenët
deputetë, nuk regjistruan asnjë fjalim gjatë 23 seancave plenare.
Kuvendi zgjodhi kreun e ILD dhe të KLSH, por nuk arriti të plotësojë disa vende të tjera
vakante nën përgjegjësinë e tij (AMA, KD i TVSH, AD, etj). Procesi i raportimit dhe
vlerësimit vjetor të institucioneve kushtetuese dhe atyre të krijuara me ligj në Kuvend u
bë kryesisht formal, pa një standard të njëjtë vlerësimi dhe pa praninë e grupeve të
interesit e të shoqërisë civile.
Kuvendi vijoi bashkëpunimin e brishtë me shoqërinë civile dhe në tërësi, nuk reflektoi në
debatet parlamentare në komisione dhe në seancë sugjerimet dhe mendimet e saj mbi
aktet e ndryshme ligjore siç ishin, ndryshimet kushtetuese, Kodi Zgjedhor, Kodi Penal,
paketa anti KÇK, nisma për amnistinë financiare, ndryshimet në legjislacionin mbi
Policinë, etj.
Kuvendi shënoi progres në transmetimin online të mbledhjeve të komisioneve
parlamentare, të seancave dhe të Këshillit të Legjislacionit, si dhe në publikimin e rendit
të ditës dhe të procesverbaleve të mbledhjeve të tyre. Gjithashtu Kuvendi zhvilloi disa
seanca konsultimi publik lidhur me strategjinë e tij dhe përfshirjen e aktorëve civilë në
proces.
2 Anketimi i plotë: http://isp.com.al/wp-content/uploads/2020/08/ISP-ANKETIMI-ME-QYTETARET-2020-
FINAL.pdf
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
11 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Me gjithë referimin gjithnjë e më të madh në Kodin e Sjelljes edhe në këtë sesion ligjërimi
politik parlamentar vuajti nga gjuha denigruese e disa deputetëve, dy prej të cilëve morën
masa disiplinore. Një numër deputetësh krijuan lajme negative në media në lidhje me
nivelin e formimit të tyre politik dhe mënyrën e artikulimit publik.
Gjatë sesionit nuk pati asnjë deklarim në Regjistrin e Konfliktit të Interesit, në atë të
dhuratave dhe as në pjesëmarrjen në aktivitete të të tretëve. Pavarësisht nga kjo, pati
raste kur u konstatua konflikt interesi në komisione dhe disa raste të ngritura nga ISP
përmes ILDKPKI nuk morën përgjigje nga Kuvendi.
Aleanca e Grave deputete ishte aktive, mbështeti intensivisht disa nisma për trajnime,
përfshirë atë të ofruar nga ISP dhe grupe të tjera civile, si dhe në zhvillimin e disa
seancave të debatit apo seanca dëgjimore lidhur me çështje me sensibilitet publik.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
12 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
3. REKOMANDIMET KRYESORE
Kuvendi mund e duhet të fokusohet në përgjegjësinë kushtetuese për kontrollin e
pushtetit ekzekutiv, për monitorimin e zbatimit të ligjeve dhe për një sistem më
transparent e funksional llogaridhënieje.
Kuvendi duhet të rishikojë Rregulloren për të reflektuar elementë që munguan gjatë fazës
së gjendjes së fatkeqësisë natyrore, kryesisht për të mundësuar mekanizma të konsultimit
publik, të përcaktimit të afateve të qarta të aktivitetit online, për identifikimin
parlamentar, për përputhshmëri më të madhe të axhendës me gjendjen e epidemisë, si
dhe për informim më të mirë të publikut lidhur me vendimmarrjet e tij.
Kuvendi mund dhe duhet të investohet për forcimin e mekanizmave të parandalimit dhe
distancimit nga rastet e konfliktit të interesit, për një sistem më transparent të lobimit
dhe pjesëmarrjes në aktivitete të të tretëve, si dhe për transparencën financiare të
institucionit dhe trajtimit të deputetëve.
Kuvendi mund e duhet të jetësojë raporte vjetore publike të aktivitetit të secilit komision,
si dhe të vetë institucionit, për të mundësuar standarde më të larta të llogaridhënies
publike dhe të transparencës. Grupet parlamentare duhen nxitur të krijojnë rregulla etike
që sigurojnë më shumë integritet në sjelljen e deputetëve dhe më shumë llogaridhënie në
publik për vendimet, qëndrimet dhe funksionimin e tyre.
Kuvendi mund e duhet të zgjerojë hapësirën dhe besimin publik për konkurrencë reale
dhe cilësore për vendet vakante nën përgjegjësinë e tij, të respektojë afatet ligjore dhe të
reformojë sistemin e raportimit vjetor të institucioneve, duke krijuar akses për sugjerime
e rekomandime edhe nga aktorë të tjerë, përfshirë shoqërinë civile.
Kuvendi mund e duhet të pranojë rolin e pazëvendësueshëm të shoqërisë civile në
monitorime, adresime dhe rekomandime, si dhe mbi këtë bazë, të ndërtojë një sistem
funksional dhe të qëndrueshëm të bashkëpunimit me shoqërinë civile, për transparencë
në raport me sugjerimet dhe adresimet e saj, si dhe për publikimin online të çdo
dokumenti adresuar Kuvendit që ka në fokus përmirësimet ligjore, përfshirë opinionet e
OJF në regjistrin e lobimit, të partnerëve ndërkombëtare dhe të Komisionit të Venecias.
Kuvendi mund e duhet të mbështetëse ose iniciojë trajnime të vazhdueshme të
deputetëve dhe stafit, si dhe të investohet më shumë në studime, në komisione dhe në
strukturat e Kuvendit, për ta bërë procesin ligjvënës më cilësor, më transparent dhe më të
qëndrueshëm.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
13 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Kuvendi mund e duhet ta përfundojë procesin e jetësimit të plotë online të të dhënave që
kërkohen nga programi i transparencës, përfshirë të dhënat e përditësuara mbi deputetët,
mbi komisionet, mbi vendimmarrjet, mbi axhendën e deputetëve dhe të vetë
institucionit, mbi pyetjet e adresuara nga qytetarët, mbi raportet monitoruese të
Kuvendit dhe mbi dokumentacionin e standardizuar që lidhet me nismat ligjore dhe
detyrimet në afate të institucionit.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
14 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
4. SESION NË KUSHTET E GJENDJES SË FATKEQËSISË NATYRORE
Në 100 vjetorin e parlamentarizmit në Shqipëri pritej që modeli institucional të ishte burim referimi
dhe reflektimi, në përputhje me nevojat, por edhe me pozitën e privilegjuar kushtetuese që
parlamenti ka në sistemin tonë politik dhe qeverisës. Për shkak të rrethanave specifike, aktiviteti
parlamentar gjatë sesionit janar-korrik 2020 paraqiti në disa elementë thelbësorë, një përvojë unike
në historinë e tranzicionit.
Gjatë periudhës dhjetor 2019-mars 2020 në Shqipëri kishte gjendje të pjesshme të fatkeqësisë
natyrore (përfshirë Tirana), dhe në periudhën mars-qershor 2020 gjendje kombëtare të fatkeqësisë
natyrore. Në rastin e parë, Kuvendi e vijoi punën e tij normalisht pavarësisht problematikave të
krijuara, kurse gjendja e dytë solli ndryshime drastike në aktivitetin parlamentar, duke e kaluar atë
kryesisht online. Pjesa më e madhe e aktivitetit të parlamentit gjatë kësaj periudhe ishte ajo online
dhe në rrethana të jashtëzakonshme, një praktikë e re në historinë tonë të parlamentarizmit.
Gjatë këtij sesioni parlamentar mazhoranca e zgjeroi
ndjeshëm vendimmarrjen e saj, duke pasur mbështetjen
e një pjese të madhe të deputetëve të “opozitës” së re
në parlament, gjë që i lejoi asaj të miratojë nisma dhe
vendime, të pazakonta në legjislaturat e kaluara
parlamentare. Konkretisht, mazhoranca ia arriti
lehtësisht të ndryshojë Kushtetutën e RSH, të miratojë
ndryshime në Kodin Penal dhe Zgjedhor, të ndërhyjë në
ligjet organike të institucioneve të reja të drejtësisë duke
ndryshuar praktikën kushtetuese e ligjore të betimit
përpara Presidentit, të miratojë paktën ligjore “anti
KÇK”, si dhe të miratojë disa ligje ekonomike, të cilat do
të ishin shumë të vështira për t’u kaluar në një
legjislaturë normale parlamentare.
Mungesa e Gjykatës Kushtetuese e “çliroi” Kuvendin nga gjykimi kushtetues i akteve të miratuara
prej tij. Megjithatë, dy opinione të Komisionit të Venecias mbi nismat e mazhorancës rezultuan
kritike për to, duke imponuar korrektimin e qëndrimeve dhe të ligjeve tashmë në fuqi. Për
shembull, mazhorancës iu imponua heqja dorë nga nisma për shkarkimin e Presidentit të
Republikës, ndryshime të reja ligjore përmirësuese në legjislacionin për median (paketa antishpifje),
si dhe heqja dorë nga nisma për kufizimin e kompetencës kushtetuese të Presidentit për betimin e
anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese dhe të Gjykatës së Lartë.
Sesioni 2020 mundësoi përfshirjen në procesin politik të opozitës jashtëparlamentare, përmes
Këshillit Politik. Bisedimet dhe negociatat e gjata çuan në arritjen e një pakti politik (5 qershor), i cili
kaloi në parlament në javën e fundit të muajit korrik, përpara se të kalonin edhe ndryshimet
kushtetuese. Sesioni forcoi edhe një pjesë të opozitës parlamentare, e cila ia arriti të sigurojë
Kuvendi i RSH ka meritën se ishte
ndër parlamentet e para që aplikoi
sistemin online të punës së tij dhe se
meriton vlerësime për faktin se në
përdorimin e teknologjisë dhe të
prezantimit publik të punës së tij
ishte dhe mbetet shumë më i
avancuar sesa institucione të tjera të
rëndësishme, siç janë Këshilli i
Ministrave, Bashkitë, Këshillat
Bashkiakë, organet e qeverisjes në
gjyqësor e prokurori, universitetet,
etj.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
15 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
ndryshimin e sistemit elektoral (drejt listave të hapura), si dhe të përdorë tribunën parlamentare
për promovime individuale.
Së fundi, por me rëndësi: Instituti i Kuvendit dallon shumë nga institucionet e tjera kushtetuese e
politike për shkak të përbërjes, funksionit, përgjegjësisë dhe përfaqësimit. Kuvendi aktual përbëhet
nga 122 deputetë, të cilët përfaqësojnë prurje politike dhe kanë axhendë politike. Kuvendi
gjithashtu përbëhet nga struktura administrative e tij, e cila trajtohet me statutin e nëpunësit civil
dhe nuk kanë axhendë politike. Në perceptimin publik pjesa administrative e Kuvendit gabimisht
bashkohet më pjesën politike, duke i adresuar të gjitha ngjarjet, vendimet, vlerësimet, etj, si një
trup i tërë përfaqësues.
Rregullorja e Kuvendit dhe Rregullorja e Brendshme janë dy dokumente orientuese për
kompetencat dhe përgjegjësitë e pjesës administrative të Kuvendit, kurse pjesa politike rregullohet
me Kushtetutën e RSH, Rregulloren e Kuvendit dhe me ligjin nr. 8550 mbi Statusin e deputetit.
4.1. KUVENDI ONLINE SI PRAKTIKË UNIKE PARLAMENTARE
Më 11 mars Kryesia e Kuvendit lajmëroi pezullimin e kalendarit të punës së parlamentit dhe më 25
mars mbledhja online e Konferencës së Kryetarëve riktheu aktivitetin parlamentar, me mbledhje
online në komisione dhe struktura deri në fundin e pandemisë COVID-19. Kuvendi vendosi të
përdorë kanalet online të komunikimit duke publikuar live punimet në komisionet parlamentare në
RTSH, në Youtube, në faqen e Kuvendit dhe në rrjetin social Facebook. Kjo formë e transparencës,
me gjithë problematikat teknike që shfaqi, kompensoi nevojën e medias për informim dhe krijoi
akses virtual më të mirë të qytetarëve dhe grupeve të shoqërisë civile ndaj parlamentit. Gjatë
javëve dhe muajve të parë të situatës së emergjencës, Kuvendi dhe administrata e tij e përmirësuan
standardin e publikimeve dhe institucioni për herë të parë publikoi në kohë një përmbledhje
statistikore që lidhet me bilancin vendimmarrës të tij në periudhën e COVID-19.
Përvoja e reagimit të parlamenteve ndaj COVID-19 ofron modele të ndryshme zgjidhjesh, por në
tërësi shumica e parlamenteve kufizuan qasjen e publikut në ndërtesat/mjediset e parlamentit për
sigurinë e deputetëve dhe të vetë publikut; ulën ndjeshëm praninë e stafeve teknike në komisione
dhe në seancat plenare; lejuan që një pjesë e stafit administrativ të punojë nga banesa; zvogëluan
numrin e deputetëve të pranishëm në seancë plenare e në komisione si dhe ndryshuan rregulloret e
punës së Kuvendit.
Në tërësi, në studimet e IDEA International dhe NDI International, parlamentet i dhanë prioritet
axhendës legjislative dhe mbikëqyrëse në kuadër të COVID-19 duke u përqendruar në krizën
emergjente dhe jo çështje të tjera me ndikim afatgjatë në axhendën politike. Të tilla ishin vende si
Gjermania, Austria, Belgjika, Danimarka, Holanda, Estonia, Italia, Franca, etj. Disa vende si Republika
Çeke, Kanada, Kolumbia, Afrika e Jugut apo Zvicra fillimisht zgjodhën formën e pezullimit të
përkohshëm të seancave plenare, vende të tjera si Spanja vendosën që seanca plenare të mblidhet
vetëm për të marrë në pyetje kryeministrin lidhur me situatën e emergjencës në vend, etj.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
16 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Në Shqipëri praktika e ndjekur nuk është unike, por është e krahasueshme me modele të disa
vendeve të tjera. Në ligjërimin politik dhe institucional është thënë vazhdimisht se parlamenti i
Shqipërisë paraqet një model referues për vendet e rajonit në aspektin e reagimit ndaj situatës së
COVID-19. Nga monitorimi i reagimeve të institucioneve të parlamenteve në Ballkanit Perëndimor
rezulton se Shqipëria pati një reagim të shpejtë dhe hyrje direkt në sistemin online, por krahasimi
dhe vlerësimi i modelit nuk merr në konsideratë veçoritë e secilit vend.
Për shembull, në Maqedoni dhe në Serbi nuk kishte parlament funksional gjatë fillimit të periudhës
së COVID-19 për shkak të shpalljes së zgjedhjeve të reja parlamentare, në Kosovë parlamenti
funksionoi vetëm në ditë për shkak të debatit mbi mocionin ndaj kryeministrit, duke mos pasur
aktivitet normal parlamentar për shkak të krizës politike dhe duke mos pasur gjendje të
jashtëzakonshme, në Malin e Zi një pjesë e periudhës së fundit të COVID-19 u lidh me zgjedhjet e
muajit gusht 2020, por dominuese ishin incidentet dhe debatet rreth kishës serbe dhe autoriteteve
vendore, në Bosnje parlamenti federativ ishte i vetmi në rajon që vendosi të aplikojë mbledhjet e
seancave plenare online3. Nga ana tjetër, Shqipëria nuk ka Gjykatë Kushtetuese funksionale. Gjykata
Kushtetuese në Kosovë dhe në Bosnje Hercegovinë, ndërhynë me vendime në mbrojtje të lirive dhe
të drejtave kushtetuese të kufizuara nga qeveritë në kuadër të COVID-19.
4.2. NDRYSHIMET NË RREGULLORE, RISI DHE PROBLEMATIKA
Më 24.03.2020 Këshilli i Ministrave shpalli gjendjen e fatkeqësisë natyrore për një periudhë 30
ditore. Në prill 2020 Këshilli i Ministrave i kërkoi Kuvendit zgjatjen e situatës së fatkeqësisë natyrore
për 60 ditë, deri më 23.06.2020. Në fillim të muajit prill Kuvendi zhvilloi mbledhjet e para të
komisioneve online, kurse më 10 prill kryetari i Kuvendit propozoi ndryshime në Rregulloren e
Kuvendit, në kushtet e COVID-19. Ndryshimet në Rregullore u miratuan në seancën e parë plenare
më 16 prill, por duke hyrë në fuqi një muaj përpara, pra me fuqi prapavepruese. Me ndryshimet e
reja në Rregullore, Kuvendi mundësoi punimet online në komisione dhe në struktura, prezencën e
kufizuar të deputetëve në mbledhjet e seancave plenare, heqjen e kufizimeve për kalimin e nismave
me procedurë të përshpejtuar, kufizimin e procedurave për shqyrtimin dhe miratimin e ligjeve, etj.
ISP përgatiti dhe ka publikuar një raport të detajuar të ndryshimeve, impaktit dhe pritshmërive që
ato do të kishin në aktivitetin parlamentar. Disa prej parashikimeve kritike u provuan nga periudha
prill-korrik, ku më të rëndësishmet ishin dobësimi i ndjeshëm i mekanizmit të konsultimit publik për
aktet ligjore, përdorimi i gjendjes së emergjencës për të kaluar akte politike pa lidhje direkt me
COVID-19, paqartësi dhe devijime nga standardet etike në votimin e deputetëve sidomos në
komisione, si dhe kufizim të funksionit kushtetues kontrollues të parlamentit në raport me
institucionet ekzekutive dhe ato të krijuara me ligj.
Disa elementë shqetësues që dolën në pah gjatë periudhës së COVID-19, siç ishin kufizimi i aksesit
për informacion për shkak të kufizimit të punës nga administrata, mungesës së rregullave për
pjesëmarrjen online të deputetëve në mbledhjet e komisioneve, votimi nga makina apo plazhi,
3 WFD. Parlamentary response to Covid-19 and States of Emergency in the Western Balkans
(https://www.hugenwb.net/uploads/materials/The%20Parliamentary%20Response%20to%20COVID-
19%20and%20States%20of%20Emergency%20(SoE)%20in%20the%20W estern%20Balkans.pdf)
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
17 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
votimi nga jashtë shtetit, trajtimi financiar në kushtet e aktivitetit online, garancia për prezencën
reale të deputetëve në mbledhjet online, mundësia për amendamente dhe opinione online,
konsultimet e kufizuara online me stafet ekzekutive dhe nismëtare të ligjeve, vonesa në zbardhjen e
procesverbaleve dhe të publikimeve të dokumentacionit të plotë në axhendën parlamentare, etj,
meritojnë të jenë pjesë e rishikimit të Rregullores në rastin më të parë.
Në ndryshimet e bëra në Rregullore nuk kanë përcaktuar qartësisht afate të sakta të efekteve të
ndryshimeve dhe praktikave të reja të punës, ndërkohë që p.sh, gjendja e emergjencës në vend në
kuptimin e nenit 170 të Kushtetutës ka vijuar nga dhjetori 2019 deri në 23 qershor 2020, megjithatë
Kuvendi vijon me të drejtë të operojë njësoj si në situatën e COVID-19. Bazuar në të dhënat mbi
aktet zyrtare të Kuvendit rezulton se për aktivitetin e Kuvendit gjatë periudhës 23-26 qershor 2020
nuk ka pasur akt ligjor në fuqi që rregullon zhvillimin e mbledhjeve online. Nga të dhënat e
monitorimit rezulton se gjatë kësaj periudhe ka pasur disa mbledhje të komisioneve, si p.sh.,
Komisioni për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut më 24.06.2020,
Komisioni për Punën, Çështjet Sociale dhe Shëndetësinë më 24.06.2020, Komisioni për Edukimin
dhe Mjetet e Informimit Publik 26.06.2020, etj.
Gjatë gjithë periudhës së COVID-19 Kuvendi nuk pati asnjë seancë të dedikuar pyetjesh ndaj
kryeministrit dhe ministrit të shëndetësisë, nuk zhvilloi seancë të posaçme për gjendjen e COVID-19
dhe as nuk ngriti ndonjë strukturë të posaçme për monitorimin e veprimeve dhe vendimeve të
qeverisë në këtë periudhë, praktika të ndjekura në tërësi nga parlamentet e tjera.
4.3. KËSHILLI POLITIK DHE RAPORTI ME PARLAMENTIN
Më 14 janar 2020 palët kryesore politike vendosën të krijojnë një strukturë jashtëparlamentare,
Këshilli Politik, me fokus reformën zgjedhore. Pjesëmarrës në Këshill ishin një përfaqësues nga PS,
një nga PD, një nga LSI dhe një nga opozita e re parlamentare. Ideja e Këshillit është politike dhe
mbetet e mirëpritur si çdo zgjidhje politike që eviton agravimin e krizës dhe nxit dialogun politik.
Megjithatë, një klauzolë e dakordësisë midis partive, sipas të cilës, Këshilli dublon Komisionin e
Reformës Zgjedhore dhe vendos për të gjitha çështjet zgjedhore, si dhe sidomos pika, ku thuhej
“projekti përfundimtar i dakordësuar mes palëve sipas këtij dokumenti, do të miratohet nga Kuvendi në
përputhje me procedurat parlamentare. Shumica angazhohet që të mos kryejë ndryshime në komisionin
e reformës zgjedhore dhe në seancë plenare në tekstin e miratuar dhe dakordësuar mes palëve sipas
dokumentit” përbën një zhvillim serioz cenues për integritetin dhe legjitimitetin e parlamentit në një
shtet demokratik. Komisioni i Posaçëm i Reformës Zgjedhore e mbylli mandatin pa pasur de facto një
rezultat konkret, drafti i Këshillit Politik kaloi automatikisht edhe si draft në parlament, duke marrë
teknikisht mbështetje si nismë ligjore, firmat e disa deputetëve të PS-së.
Fakti që Këshilli i jep të drejtë vetes të detyrojë parlamentin për të kaluar çdo vendim të tij final për
reformën zgjedhore, pa pasur mundësi për ndryshime, mund të shpjegohet në kontekstin e një vendi
me demokraci të brishtë dhe mbipushtet të partive politike si Shqipëria, por nuk ka sens dhe as modele
ilustruese në asnjë prej demokracive funksionale, ku synon të bashkohet edhe Shqipëria.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
18 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Këshilli Politik funksionoi rregullisht deri në mars 2020, por më pas pati ndërprerje të punës për
shkak të COVID-19 për t’u rimbledhur në muajt pasues. Produkti i tij ishte drafti konsensual i
ndryshimeve në Kodin Zgjedhor paraqitur më 5 qershor 2020. Drafti kaloi në parlament në fundin e
muajit korrik 2020, pasi dy nga palët në Këshill, iniciuan dhe realizuan ndryshime kushtetuese që de
facto e bënin të pavlerë në disa elementë thelbësorë paketën e ndryshimeve në Kodin Zgjedhor.
Palët politike kanë lajmëruar se Këshilli Politik do të vijojë aktivitetin edhe në shtator-tetor 2020 në
përpjekje për të “përkthyer” ndryshimet kushtetuese dhe të Kodit Zgjedhor në akte konkrete dhe
për të jetësuar me dialog procesin e zgjedhjes së KQZ-së së re dhe të disa vendimmarrjeve të tjera
të rëndësishme që kanë të bëjnë me sistemin zgjedhor, koalicionet parazgjedhore, votën e
diasporës, përdorimin e teknologjisë në zgjedhje dhe administrimin zgjedhor.
4.4. NDRYSHIMET KUSHTETUESE, AKTI MË I RËNDËSISHËM I SESIONIT
Në listën e vendimmarrjeve të Kuvendit 2020 ndryshimet kushtetuese të seancës së fundit të muajit
korrik përbëjnë pikën kulmore dhe zhvillimin më të rëndësishëm. Gjatë periudhës janar-maj 2020
Kuvendi nuk kishte asnjë plan, draft apo deklarim se do të investohej në ndryshime kushtetuese.
Pas kalimit të marrëveshjes politike (Këshilli Politik) në qershor, 28 deputetë të opozitës së re
iniciuan nismën për ndryshime kushtetuese. Në mbledhjen e firmave pati mosmarrëveshje,
tërheqje të deputetëve të veçantë, etj, gjë që solli vendimin e tre deputetëve mbështetës të
mazhorancës për t’u “bashkuar” me opozitën në aksionin e saj politik.
Depozitimi i nismës së deputetëve për ndryshimet kushtetuese u bë gjatë periudhës së gjendjes së
fatkeqësisë natyrore, por procedura ligjore e trajtimit të saj nisi zyrtarisht një ditë pas përfundimit
të gjendjes. Kushtetuta ndalon ndryshime të dokumentit themelor në periudhë të gjendjes së
jashtëzakonshme, siç edhe shqyrtimin e kalimin e ligjeve specifike, përfshirë Kodin Zgjedhor. Në
fakt, nisma për Kushtetutën dhe nisma për Kodin Zgjedhor u depozituan në Kuvend gjatë gjendjes
së jashtëzakonshme dhe kjo praktikë, krijon shqetësim në respektimin e parimeve të përcaktuara
nga Kushtetuta.
Në dokumentacionin dhe procedurën e ndjekur për ndryshimet vlejnë të theksohen edhe disa
elementë:
Së pari, varianti final i miratuar ka ndryshime thelbësore nga varianti i propozuar nga 28
deputetë. Deputetët relatorë pritej të komentonin ndryshimet, por jo të bëjnë ndryshime mbi
ndryshimet, duke ndryshuar elementë të thelbit të tyre, gjë që faktikisht edhe ndodhi.
Së dyti, në tekstin e ndryshimeve kushtetuese u përfshinë terma administrativë që nuk gjenden
në legjislacionin tonë, duke paralajmëruar se ndryshimet janë pjesë e një pakete ndryshimesh të
tjera, të panjohura ende për publikun dhe që lidhen me ndarjen territoriale.
Së treti, relacioni dhe nisma për ndryshimet ishin të hartuara me një nivel kritik profesional, me
referenca të gabuara të vendeve të tjera, me argumente të paqarta dhe me përmbajtje formale
me plot elementë të gabuar. Për më tepër, edhe mbi firmat e deputetëve pati kontestime,
tërheqje, firmosje dy herë, etj.
Së katërti, këto janë ndryshimet e vetme kushtetuese nga 1998 për të cilat nuk u kërkua
ekspertizë ndërkombëtare, opinion nga Komisioni i Venecias etj.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
19 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Së fundi, krahas ndryshimeve procedura parlamentare për diskutimin e ndryshimeve kushtetues
u zhvillua brenda një muaji duke krijuar shqetësim për hapësirën e kufizuar në kohë, shpejtësinë
dhe ndonjëherë edhe formalizimin e konsultimeve. Për shembull, në një prej seancave
dëgjimore me stafet akademike, Kuvendi kishte ftuar një numër të madh pedagogësh dhe
ekspertësh ligjorë, por vetëm një person iu përgjigj thirrjes dhe mori pjesë në seancë dëgjimore.
Për parlamentin kjo ishte e mjaftueshme për ta konsideruar seancën dëgjimore të konsumuar
dhe për të konkluduar në relacion se është realizuar konsultimi me stafet akademike të
fakulteteve juridike.
Këshilli për legjislacionin organizoi edhe një seancë dëgjimore me shoqërinë civile, një zhvillim ky
pozitiv dhe produktiv në cilësinë e debatit të zhvilluar dhe shkëmbimin e opinioneve. Më pas, në një
seancë tjetër të Këshillit ekspertë të kontaktuar prej tij përdorën gjuhë fyese dhe denigruese për
përfaqësuesit e shoqërisë civile. ISP dhe KSHH reaguan me një letër drejtuar Kuvendit, i cili nga ana
e tij nuk ndërmori ndonjë hap dhe nuk shprehu ndonjë qëndrim korrektues të sjelljes dhe as të
respektimit të parimeve të Kodit të Sjelljes në aktivitetin parlamentar. Organizatat e shoqërisë civile
besojnë se arsyeja e gjuhës denigruese ndaj tyre lidhet me faktin se ato ishin kritike me procedurën
e shpejtë, jo transparente dhe draftin jo profesional të ndryshimeve kushtetuese propozuar nga
disa deputetë përmes këtyre ekspertëve.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
20 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
21 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
5. TRANSPARENCA: RISITË DHE PROBLEMATIKAT
Kuvendi është institucioni kryesor politik dhe çdo zhvillim rreth tij ka impakt edhe në perceptimin
e publikut mbi politikën dhe vendimmarrjen. Një nga parimet dhe standardet thelbësore që
lidhen me Kuvendin është nevoja për transparencë (programi i transparencës) dhe i organizimit
dhe funksionimit institucional. Kuvendi organizohet në grupe parlamentare, ndjek praktika pune
të përcaktuara në Rregullore dhe përputhshmëria me aktet rregullatore merr vlerë kushtetuese
në paralajmërimin se çdo akt i miratuar në kundërshtim me Rregulloren është i pavlefshëm.
Në këtë kapitull të raportit vlerësohet niveli i transparencës (bazuar në programin e
transparencës si detyrim ligjor), si dhe risi e problematika të sektorëve të veçantë të Kuvendit, të
aktivitetit të tij publik, të organizimit në grupe, të bashkëpunimit me shoqërinë civile, të zbatimit
të Rregullores, etj.
5.1. PROGRAMI I TRANSPARENCËS DHE INFORMIMI NË KUVEND
Gjatë periudhës përpara COVID-19 Kuvendi aplikoi praktika të njëjta në funksion të detyrimit për
publikimet në faqen online të Kuvendit (u pasqyruan aktet ligjore, nismat, dokumentacioni
shoqërues, thirrjet për vende vakante, ligjet e kthyera nga Presidenti, përmbledhje të seancave
plenare, votimi i deputetëve, aktet administrative që lidhen me punësimin dhe strukturën e
Kuvendit, etj).
Disa sugjerime dhe rekomandime të shoqërisë civile, që aktet vendimmarrëse e Kuvendit të
publikohen në kohë dhe me të njëjtin standard (drafti i nismës, relacionet, të dhënat mbi kostot
financiare, sugjerimet e ardhura nga grupet e interesit, procesi konsultues dhe vendimmarrës në
komisione, ndryshimet deri në momentin e votimit, varianti final dhe vota përkatëse e deputetëve)
ende ndodhen në proces. Me përjashtim të të dhënave të sektorit të botimeve dhe disa statistikave
krahasuese mbi legjislaturën mungojnë studime të pjesshme apo thelbësore mbi legjislacionin gjatë
tranzicionit, impaktin e ligjeve të miratuara, problematika të jetësimit të ligjeve, rastet ilustruese
për ligje/vendime të njëjta gjatë tranzicionit, etj. Këto të dhëna përgatiten nga stafi mbështetës i
Kuvendit për kryetarët e komisioneve/seancën, por nuk bëhen asnjëherë publike.
Gjatë periudhës së COVID-19 administrata e Kuvendit kaloi në aktivitet të pjesshëm dhe të kufizuar
edhe në aksesin e akteve të Kuvendit, ndaj, ndonëse pati ndryshime cilësore në raport me
publikimet e procesverbaleve dhe të seancave online, pati vonesa dhe mungesa përgjigjesh në
lidhje me kërkesat për informacion. Thelbi i kërkesave për informacion është marrja e informacionit
të saktë ligjor mbi objektin e kërkesës, përgjigjia formale që nuk e ofron këtë informacion, nuk do të
thotë se kërkesa është trajtuar dhe afati ligjor është respektuar, për sa kohë mungon informacioni
bazë i kërkuar. Gjithashtu disa të dhëna të tjera që lidhen me trajtimin financiar, raportet e vitit
2019, etj, janë ende të paplota.
Gazetarët e kontaktuar nga stafi i ISP dhe që mbulojnë Kuvendin shprehën vlerësime për zyrën e
shtypit dhe lajmërimet/informacionet që marrin prej saj. Gjithashtu sektori i botimeve u vlerësuar
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
22 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
gjerësisht për produktet e tyre profesionale, si dhe revista “Kuvendi” vijoi botimet duke bërë thirrje
publike për pranimin e punimeve profesionale nga ekspertë e kërkues shkencorë.
5.2. PUBLIKIMI I PROCESVERBALEVE, NDRYSHIM POZITIV DOMETHËNËS
Në raport me periudhat e mëparshme sesioni aktual parlamentar ka numrin më të vogël të
procesverbaleve të komisioneve të papublikuara. Në sesionin e kaluar ISP evidentoi rreth 40% të
rasteve të munguara, kritikë që më pas u mor nga kryetari Ruçi në mbledhjen e Konferencës së
Kryetarëve, duke kërkuar zgjidhjen e kësaj problematike. Në përfundim të sesionit, gjendja është
shumë më e mirë, më e mira në të gjithë legjislaturën: vetëm 28 procesverbale të papublikuara, nga
të cilat, 5 janë në pritje të mbledhjes së radhës së komisionit për t’u miratuar.
Disa nga komisionet kanë pasur mbledhje të shumta javore, çfarë nënkupton edhe problematikën
dhe volumin e madh të punës në publikimin e tyre. Megjithatë është e rëndësishme që komisionet
të kenë staf teknik të mjaftueshëm për të siguruar standardin e publikimit të procesverbaleve sapo
miratohen në mbledhje, në mënyrë që publiku të marrë informacionin e duhur menjëherë dhe jo në
një fazë kur çështja për të cilën është debatuar dhe vendosur, nuk është më temë e debatit politik e
publik.
Referuar seancave plenare të gjitha procesverbalet u publikuan duke përmbushur detyrimin e
Kuvendit ndaj transparencës në këtë kriter. Pjesa tjetër e strukturave, sidomos sekretariatet,
nënkomisionet dhe komisioni i posaçëm për reformën zgjedhore vijuan të mos kenë publikime mbi
mbledhjet e tyre, me përjashtim të njoftimeve që lidhen me procedurën e votimit në Kuvend gjatë
periudhës së pandemisë.
7
2
3
5
1
6
3
1
KOM. LIGJEVE
KOM. INTEGRIMIT
KOM. POL. JASHTME
KOM.EKONOMISË
KOM.SIGURISË
KOM.TREGTISË
KOM.SHËNDETËSISË
KOM.EDUKIMIT
PROCESVERBALE TË PAPUBLIKUARA
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
23 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
5.3. BOTIME DHE STUDIME: NJË PREZANTIM DINJITOZ I KUVENDIT
Viti 2020 shënoi 100 vjetorin e parlamentarizmit në Shqipëri. Në kuadër të kësaj ngjarjeje Kuvendi
organizoi aktivitete të shumta, sidomos gjatë javës së fundit të muajit janar. Tryeza, konferenca,
ekspozita, ceremoni, konkurse, hapje të mjediseve, etj ishin disa prej elementëve që plotësuan
axhendën përkujtimore. Sektori i botimeve dhe strukturat përkatëse të Kuvendit vunë në
dispozicion të publikut dhe të studiuesve botime profesionale, katalogë, etj, që lidhen me aktivitetin
historik të parlamentit, por edhe me bilancin e 30 viteve të fundit. Ai bëri punë voluminoze dhe
cilësore për të dokumentuar zhvillimet më të rëndësishme historike lidhur me parlamentarizmin,
për të evidentuar arritjet më të rëndësishme dhe për të informuar publikun mbi to.
Një konferencë shkencore shënoi rastin e parë prej shumë vitesh të investimit të Kuvendit në
kërkime të thelluara studimore dhe historike, kërkime që kanë rëndësi për memorien historike të
institucionit, por edhe për krijimin e një database referuese për parlamentarizmin, bilancin,
ndryshimet dhe sfidat e tij. Aktivitetet për 100 vjetorin reflektuan aktualitetin politik (mungesën e
opozitës jashtë parlamentare), por gjithsesi shënon progres cilësor në raport me aktivitete të njëjta
të ndërmarra gjatë viteve të tranzicionit.
5.4. BASHKËPUNIM I BRISHTË I KUVENDIT ME SHOQËRINË CIVILE
Gjatë 2020 ishin paraparë aktivitete të shumta
bashkëpunimi dhe bashkëveprimi midis institucioneve
ndërkombëtare ose organizatave të shoqërisë civile në
Shqipëri, por që për shkak të zhvillimeve në kuadër të
COVID-19, u pamundësuan gjatë sesionit. Për shembull,
një konferencë tjetër me mbështetjen e OSBE për 100
vjetorin e hapjes së punimeve të parlamentit u shty pa
një afat të përcaktuar, një nismë e ISP dhe e partnerëve
holandezë CESS për mbikëqyrjen në fushën e sigurisë
gjithashtu u shty në kohë. Gjatë sesionit të dytë të vitit
2020 pritet të vijojnë këto e nisma të tjera të shoqërisë
civile apo institucioneve ndërkombëtare, gjithnjë në
përputhje me zhvillimet në kuadër të epidemisë dhe
mënyrës sesi do të vijojë aktiviteti parlamentar.
Bashkëpunimi i Kuvendit me shoqërinë civile shënoi
zhvillime paralele: nga njëra anë shoqëria civile u ftua
të marrë pjesë në seanca debati online mbi strategjinë
e Kuvendit dhe në debatin për ndryshimet kushtetuese,
(zhvillim pozitiv), dhe nga ana tjetër, ajo nuk u ftua dhe
opinionet e saj nuk u morën në konsideratë në
miratimin e akteve të tjera të rëndësishme (Kodi Penal,
Kodi Zgjedhor, ndryshimet në legjislacionin mbi
Shoqëria civile iu përgjigj pozitivisht
çdo ftesë të Kuvendit për seanca
dëgjimore ose opinione.
Në bashkëpunimin e Kuvendit me
shoqërinë civile krijohet përshtypja se
më shumë kemi të bëjmë me
(keq)përdorim të saj sesa partneritet
serioz dhe aktiv, duke e ftuar dhe
dëgjuar formalisht vetëm në disa prej
akteve parlamentare, si dhe duke mos
marrë në tërësi në konsideratë
opinionet dhe rekomandimet
profesionale në fushat e saj të
ekspertizës. Në Kuvend pati diskutime
politike me etiketime negative ndaj
shoqërisë civile, kur kjo e fundit ngriti
shqetësime mbi disa nisma ligjore me
impakt jo pozitiv për të drejtat e njeriut
dhe standardet e shtetit të së drejtës .
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
24 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
policinë, nismën anti KÇK, etj).
Në rastin e parë merita kryesore i shkon strukturës administrative të Kuvendit, në rastin e dytë kemi
të bëjmë më shumë me qëndrime politike ndaj zërave të mundshëm kritikë në nevojën e
mazhorancës për të kaluar ligje që krijojnë probleme me standardet e shtetit të së drejtës dhe të
demokracisë funksionale.
Kuvendi vijon praktikën, sipas të cilës asnjë prej opinioneve, rekomandimeve dhe vlerësimeve të
shoqërisë civile nuk publikohet në faqen online të tij, si dhe nuk ka pothuajse asnjëherë përgjigje
reagimi zyrtar mbi rekomandimet, shqetësimet dhe sugjerimet e ardhura nga shoqëria civile. Alibia
e konsultimit publik në faqen online të qeverisë është akt formal dhe vetë Kuvendi përfaqëson një
institucion kontrollues mbi pushtetin ekzekutiv. Për rrjedhojë, shoqëria civile e ka të pamundur të
vlerësojë sa prej vlerësimeve të saj janë marrë në konsideratë, si dhe vetë Kuvendi, e ka të
pamundur të ketë një mekanizëm efektiv vlerësimi.
Kuvendi konsumoi fillimisht online dhe më pas përmes një debati të programuar në disa takime
online me grupe interesi dhe ekspertë, raportin e saj të radhës mbi pjesëmarrjen e publikut në
procesin e vendimmarrjes.
Organizata me fokus parlamentin ishin kritike ndaj faktit se në numrin e madh të aktorëve civilë e
publikë të renditur nga Kuvendi për të demonstruar volumin e madh të konsultimeve, pjesa
absolute e tyre ishin institucione ekzekutive të urdhëresës, përfshirë komisariatet e policisë apo
forcat speciale, ndërkohë që mungonin si citim formal organizata serioze civile, përfshirë ISP.
Tendenca për të krijuar të dhëna voluminoze që të krijojnë idenë e konsultimeve të gjerë nuk vlejnë
në rastin e parlamentit, pasi konsultimi lidhet me ligje konkrete, nisma konkrete dhe me relacione
konkrete, të cilat, me gjithë tendencën pozitive të viteve të fundit, vijojnë të jenë ende larg
standardeve të një vendi kandidat për në Bashkimin Evropian.
5.5. TRAJNIMI ME GRATË DEPUTETE, SI ZHVILLIM POZITIV
Kuvendi bashkëpunoi me organizata të ndryshme, përfshirë Institutin e Studimeve Politike, për të
organizuar disa seanca trajnimi me deputetë, kryesisht me gratë deputete. ISP, me mbështetjen e
Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulta, organizoi në shkurt një trajnim të tillë me dy eksperte
të njohura ndërkombëtare, me pjesëmarrjen e një numri të madh të grave deputete.
Aleanca e Grave Deputete luajti rol koordinimi dhe pjesëmarrja e grave deputete, debatet që u
zhvilluan, si dhe interesi për trajnimin, ishin tregues i produktit pozitiv të trajnimit si dhe i nevojës
së vazhdueshme për praktika të tilla. Gjatë sesionit janar-korrik pati edhe trajnime të tjera direkt
ose online, kryesisht me mbështetje të ambasadave perëndimore dhe me pjesëmarrje të
ekspertëve ndërkombëtarë.
Në tërësi gjatë këtij sesioni parlamentar Aleanca e Grave Deputete ishte aktive, nxiti debate që
lidhen me çështje të rëndësishme të përfaqësimit dhe të drejtave të grave, mbështeti ndryshime në
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
25 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
legjislacion, si dhe loboi në rritjen e sensibilizimit publik. Një numër tryezash, debatesh online,
nismash dhe deklarimesh flasin për rritje të produktit institucional të saj.
5.6. SOLEMNITETI PARLAMENTAR DHE
STANDARDET E APLIKIMIT
Gjatë sesionit pati raste të shumta kur deputetë të
caktuar shfaqën sjellje dhe kryen veprime, të cilat
ndonëse nuk përbëjnë shkelje ligjore, cenojnë
solemnitetin e ushtrimit të funksionit parlamentar. ISP ka
publikuar disa raste të tilla, sidomos me rastet që
lidheshin me deputetë që merrnin pjesë në votime dhe
deklaronin votën e tyre ndërkohë që ishin në udhëtim në
makinë.
Në një rast të tillë në Komisionin e Integrimit, një prej
deputetëve e deklaronte votën pa pasur dijeni për çfarë
votohet, dhe vetëm pas sqarimit nga drejtuesi dhe kolegët
e tij, ai arriti ta shprehë votën kundër. Në një rast të
ngjashëm një prej deputetëve shfaqet me video duke
udhëtuar ndërkohë që flet dhe voton përmes telefonit,
një praktikë që ndalohet nga legjislacioni i Kodit Rrugor.
Në një rast tjetër të debatit të rëndësishëm kushtetues
(ndryshime kushtetuese dhe komisioni për shkarkimin e
Presidentit) një deputet shfaqet në plazh ndërsa
njëkohësisht merr pjesë në debat dhe në votim, ndërkohë
që në një rast tjetër një deputet deklaron se ka udhëtuar
jashtë vendit duke takuar autoritetet më të larta të vendit
fqinj, në kohën kur udhëtimi jashtë ndalohej për qytetarët
e tjerë dhe kthimi brenda, sipas ligjit, kërkonte karantinë
të detyruar 14 ditore.
ISP shprehu edhe shqetësimin për mënyrën sesi
parlamenti e trajtoi raportin e parë vjetor të Prokurorit të
Përgjithshëm, i cili do të duhej të fliste për gjendjen e
kriminalitetit në vend dhe reformat në këtë institucion e sektor. Nga pamjet televizive rezultoi se
vetëm 8 deputetë ndodheshin në sallë për të dëgjuar prokurorin e ri të përgjithshëm.
5.7. SHKELJE TË ETIKËS, RASTE PENALIZUESE DHE STANDARDET E APLIKUARA
Gjatë sesionit parlamentar janar-korrik, zyrtarisht një deputet u penalizua për shkelje të Kodit të
Etikës (Ralf Gjoni) dhe një tjetër deputet u paralajmërua disa herë për shkelje të njëjta (Kujtim
Gjuzi). Në fakt ka pasur disa raste të tjera, të përsëritura nga këta deputetë dhe shumë deputetë të
tjerë, të cilat kanë qenë më problematike dhe që mund e duhej të ishin konsideruar sipas praktikave
disiplinore të Rregullores.
RASTI “KODHELI”, KUVENDI
CENSUROI VIDEON ONLINE
Një prej rasteve të debatuara në
media dhe që vuri në dyshim
transparencën e aktivitetit
parlamentar online ishte mbledhja e
Aleancës së Grave Deputete më 2
qershor gjatë të cilës deputetja
Kodheli dha disa konsiderata kritike
në raport me mësuesit, për të cilat
pati reagime të shumta publike. Disa
orë më pas video online e Kuvendit
mbi mbledhjen u hoq nga sistemi
dhe më vonë u rifut, por duke hequr
pjesën e fjalimit kritik të deputetes.
Grupet e gazetarëve protestuan
ashpër duke e konsideruar skandal,
vetë Kuvendi nuk pati ndonjë sqarim
publik mbi rastin. AGD nuk është
strukturë direkt e Kuvendit dhe
mbledhjet e saj nuk kanë qenë pjesë
e detyrimit për publikim, megjithatë
në rastin konkret Kuvendi vendosi ta
publikojë online mbledhjen dhe më
pas u përfshi në censurimin e saj,
duke krijuar një rast të panevojshëm
negativ në raport me transparencën
publike.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
26 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Në disa raste edhe kryeministri Rama përdori gjuhë fyese e denigruese ndaj deputetëve, përfshirë
një deputeteje grua në parlament. Ndaj tij nuk pati as tërheqje të vëmendjes dhe as reagim kritik
nga Kuvendi, ndërkohë që ndaj çdo deputeti që reagonte në raste të tilla nga salla në formë
proteste, kishte paralajmërime për marrje masash disiplinore.
Në ligjërimin parlamentar ka pasur së paku 10 raste kur deputetët kanë përdorur fjalor denigrues,
diskriminues dhe jashtë çdo norme etike komunikimi. Ka pasur edhe raste të fjalorit skandaloz në
diskutime, që kanë bërë headline në media duke sjellë me të drejtë, reagime kritike masive nga
publiku. Edhe në raste të tilla reagimi i drejtuesve të seancave ka qenë paralajmërues, ndërkohë që
nuk kemi pasur distancim nga grupet parlamentare ose vlerësim tjetër nga sekretariati përgjegjës.
Kodi i Sjelljes pritej të kishte impakt pozitiv në ligjërimin parlamentar, pritej gjithashtu të ndikonte
edhe në reagimin më etik dhe institucional të grupeve parlamentare ndaj rasteve të shkeljeve.
Në seancat plenare të debatit të ashpër politik ka ndodhur, sidomos në të kaluarën, të ketë pasur
tejkalime të normave etike dhe ligjërim denigrues e të personalizuar, por në kushtet e parlamentit
aktual, ku mungon përplasja reale politike, prania e gjuhës denigruese dhe fyese paraqet një nivel
kritik të përfaqësimit dhe të raportit të politikanëve të caktuar me përgjegjësinë publike.
5.8. KONFLIKT INTERESI? NDRYSHOHEN TRE RELATORË NË PAK MINUTA
Në një prej mbledhjeve në komisionet parlamentare (Komisioni i Ligjeve, 24 korrik) pati një debat
mbi konflikt të mundshëm interesi midis relatores së caktuar për një nismë ligjore dhe drejtuesit të
institucionit përgjegjës për nismën. Tre deputetë të opozitës pretenduan se bashkëshorti i relatores
dhe bashkëshorti i drejtueses së institucionit të pavarur kanë biznese legale së bashku, ndaj
referuar Kodit të Etikës relatori duhet të tërhiqet nga promovimi dhe prezantimi i një nisme ligjore
që krijon konflikt interesi. Pas debateve të shumta, relatorja dha dorëheqje, kryetari i komisionit
caktoi një relatore të re, e cila gjithashtu sapo iu citua emri dha dorëheqje duke thënë se nuk
ndjehej e përgatitur dhe pas disa minutash u caktua një relatore e tretë, e cila e pranoi rolin dhe
bëri relatimin e aktit ligjor në axhendë.
Detaje të tilla nxjerrin në pah së paku dy problematika : mungesën e mekanizmave parandalues të
konfliktit të interesit në mbledhjet e komisioneve parlamentare, si dhe faktin që shpeshherë caktimi
i individit si relator nuk niset nga aftësia e tij/saj, njohuritë e tij/saj të thelluara profesionale për
rastin në gjykim, etj, por si një rol formal që duhet luajtur për të qenë konform procedurës dhe
Rregullores. Të dy këto probleme meritojnë trajtim serioz nga komisionet dhe përmirësime
procedurale dhe të organizimit të punës së tyre në të ardhmen.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
27 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
6. ASPEKTI LIGJVËNËS DHE LLOGARIDHËNIA
Aktiviteti më i rëndësishëm i Kuvendit dhe i deputetëve është vendimmarrja që lidhet me nismat
ligjore, vetë nismat ligjvënëse, shqyrtimi dhe trajtimi i tyre. Asnjë organ tjetër në RSH nuk ka të
drejtë të miratojë ligje përveç parlamentit. Kur qeveria ndërhyn me Akte Normative, ato duhet të
kalojnë në parlament që të marrin konfirmim për legjitimitetin e tyre. Vlerësimi i aktivitetit ligjor
është i lidhur edhe me elementë të tjerë që kanë të bëjnë me përmbajtjen e nismave ligjore,
sjellja ndaj tyre, rastet e kthimit të ligjeve nga Presidenti, si dhe parimi i rëndësishëm kushtetues
e ligjor i llogaridhënies publike nga deputetët e Kuvendi.
6.1. REKORD LIGJESH TË MIRATUARA: MESATARE, 16 LIGJE PËR MUAJ
Sesioni aktual parlamentar 2020 ka shënuar numër rekord ligjesh të miratuara në Kuvend, - në total
115 ligje ndaj 55 dhe 57 ligjeve në të njëjtat periudha të vitit 2018 dhe 2019. Numri i madh i ligjeve
të miratuara ligjet me dy zhvillime: e para, me numrin e madh të akteve normative të kaluara nga
Këshilli i Ministrave në kuadër të COVID-19, si dhe e dyta me përpjekjet e mazhorancës për ta
përdorur momentin politik për kalim ligjesh me efekt elektoral. Në synimin e dytë nuk përfshihen
ndryshimet në Kodin Zgjedhor (konsensuale), por vendin kryesor e merr nisma e realizuar për
ndryshimet kushtetuese të miratuara më 30 korrik 2020.
Disa prej nismave, përfshirë ajo për amnistinë fiskale, ndryshimet në legjislacionin mbi Policinë e
Shtetit, etj, u pritën me kritika edhe nga institucionet partnere ndërkombëtare për shkak të
mungesës së konsultimit dhe përmbajtjes shqetësuese të tyre. Nën presionin pozitiv të tyre
parlamenti u detyrua të deklarojë shtyrjen në afat për më shumë konsultime ose tërheqjen jo
zyrtare nga nisma, një praktikë që gjithsesi nisi, vijoi dhe përfundoi pa qëndrime transparente në
raport me publikun dhe vetë institucionin.
24
55 58 57
40
115
Sesioni I (2017)
Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
LIGJE TË MIRATUARA 2017-2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
28 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Nga ana tjetër, numri i madh i ligjeve krijon shqetësime lidhur me kohën në dispozicion të ligjeve
për konsultim publik dhe kalim të rregullt procedural. Konsultimi i nismave ligjore me grupet e
interesit është standard procedural, kërkesë ligjore, praktikë demokratike dhe nevojë e jetësimit të
shtetit të së drejtës. Siç është theksuar në këtë raport, shoqëria civile në disa raste shprehu kritika
për mënyrën sesi Kuvendi kaloi ligje të rëndësishme pa asnjë konsultim publik, siç ishte edhe rasti i
Kodit Zgjedhor, apo i kalimit të projektligjeve me debate thuajse fiktive konsultimi në komisionet
parlamentare.
Për shembull, Kuvendi miratoi më 25 korrik ligjin “Zhvillimin Rajonal dhe Kohezionin”. Në rastin në
fjalë, ideja e ligjit është përqendrimi i shërbimeve dhe investimeve në katër rajone : Rajoni (Tiranë,
Durrës dhe Dibër; Rajoni (Vlora, Fieri, Gjirokastra), Rajoni (Elbasan, Korçë, Berat), si dhe Rajoni
(Shkodër, Kukës, Lezhë). Kushtetuta e Shqipërisë nuk e njeh termin “rajon” për ndarjen
administrative të vendit, por sipas nenit 108 qeverisja vendore përbëhet nga “komunat ose bashkitë
dhe qarqet”. Sipas përcaktimeve ligjore dhe praktikave të mira parlamentare, nismat ligjore
konsultohen, sidomos me aktorët përfitues ose të përfshirë direkt e indirekt në një nismë të tillë.
Kuvendi vazhdimisht deklaron se bën konsultime dhe disa prej tyre i bën realisht, por në rastin
konkret konsultimet u bënë vetëm me qeverinë. Në relacionin shoqërues thuhet se janë pyetur
vetëm dy shoqatat e bashkive (një e qeverisë dhe një e opozitës), si dhe janë konsultuar të gjitha
ministritë e linjës, duke cituar secilën prej tyre. Në relacionin e komisionit parlamentar thuhet se
nuk ka pasur asnjë përfaqësues të shoqërisë civile dhe as të grupeve të interesit në diskutim dhe
miratim.
Stafi monitorues e monitoroi rastin dhe rezulton se nuk ka pasur grupe interesi të ftuara. Në
vlerësimin e qeverisë mbi impaktin thuhet se nga nisma preken drejtpërdrejtë organet e qeverisjes
vendore e qendrore, shoqëria civile, sektori privat dhe institucionet e arsimit të lartë dhe nga këta
katër kategori, rezulton se ligji është konsultuar vetëm me kategorinë e parë, pra me vetë qeverinë
qendrore e lokale që i përket të njëjtës parti politike.
6.2. PRESIDENTI, REKORD ME KTHIME LIGJESH NË PARLAMENT
Një nga tiparet e jetës parlamentare gjatë 2020 vijoi të ishte “konflikti” President – Parlament. Gjatë
sesionit të fundit Kuvendi vijoi punën me komisionin hetimor për shkarkimin e Presidentit,
përfundimi i të cilit rezultoi me këshillim të Presidentit, kurse Presidenti vijoi të përdorë
kompetencën kushtetuese për kthim në parlament të ligjeve, sipas të tij, antikushtetuese.
Në total gjatë këtij sesioni Presidenti ktheu 20 ligje dhe akte të parlamentit, më shumë se në çdo
legjislaturë dhe sesion tjetër parlamentar të tranzicionit. Në një rast parlamenti i dha të drejtë
Presidentit, kryesisht për shkak të përputhshmërisë midis kritikave të tij dhe opinionit të Komisionit
të Venecias, kurse në të gjitha rastet e tjera të deritanishme, mazhoranca përdori shumicën
kontrolluese në Kuvend për të rrëzuar Presidentin.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
29 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Ndryshimet kushtetuese të korrikut janë të vetmet ndryshime kushtetuese në tranzicion që nuk
morën firmën e Presidentit. Ky i fundit nuk ka kompetencë kthimin e tyre dhe as refuzimin, ndaj
ndryshimet hynë në fuqi menjëherë sapo kaloi afati ligjor i trajtimit nga Presidenti dhe botimi në
Fletoren Zyrtare. Po ashtu, ka pasur disa raste kur Presidenti ka adresuar kritika të ashpra ndaj
parlamentit, deri edhe në vënie të plotë në dyshim të legjitimitetit të tij, dhe nga ana tjetër, akuza
se Presidenti po ndjek praktika jokushtetuese dhe në funksion të axhendës politike. Më shumë sesa
përmbajtja e akuzave reciproke, praktika të tilla janë një zhvillim negativ për jetën institucionale
dhe politike në Shqipëri, krijuar edhe nga mungesa e një mekanizmi të tretë gjykues, siç është
Gjykata Kushtetuese.
6.3. AKTE NORMATIVE: URGJENCA DHE SHQETËSIME RRETH PRAKTIKËS
Kuvendi miratoi një numër rekord Aktesh Normative në kuadër të pandemisë dhe nevojës së
masave të jashtëzakonshme. Instrumenti i Akteve Normative emergjente me vlerë ligjore 45 ditore
4% 0% 2% 4%
18%
71%
Sesioni I (2017)
Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
AKTE NORMATIVE 2017-2020
20 akte
15 akte
6 akte
2020 2019 2018
NUMRI I LIGJEVE TË KTHYERA NË KUVEND
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
30 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
deri në votim në parlament, është tipik për rastet kur parlamenti nuk është i mbledhur ose vendi
ndodhet në një situatë emergjence.
Në rastin konkret, sidomos gjatë periudhës 16 prill-30 korrik, parlamenti ishte gjithë kohën i
mbledhur dhe nuk pati situata të tilla emergjence sa të injorohej ky fakt. Qeveria mund t’i kalonte
nismat e saj me procedurë të përshpejtuar në parlament dhe lehtësisht mund të miratoheshin në
formën e ligjeve normale, por qeveria zgjodhi përdorimin e instrumentit të akteve normative dhe
parlamenti de facto e humbi rolin e tij kontrollues dhe drejtues në krizën e COVID-19 duke u
shndërruar në organ më shumë noterial për aktet tashmë të ndërmarra nga qeveria. Gjithashtu, një
lexim i detajuar i akteve normative, tregon se jo të gjitha lidheshin me situatën e emergjencës, por
p.sh, nisma e njohur si “anti KÇK”, kaloi si akt normativ pa pasur arsye madhore për ta trajtuar si të
tillë, në rrethanat që parlamenti ishte funksional dhe nuk kishte emergjencë në fushën vepruese të
tij.
Nga ana tjetër, shumica absolute e akteve normative kaluan pa një kontroll parlamentar të nevojës,
emergjencës dhe impaktit të tyre në shtet e shoqëri, sidomos në aspektin e të drejtave të njeriut,
përputhshmërinë me parimet kushtetuese dhe garantimin e mekanizmave të mbrojtjes ligjore.
Proceduarat e debatit të përshpejtuar në komisione dhe më pas e kalimit gati kolektive në seancat
plenare la në hije mundësinë, përgjegjësinë dhe potencialin e parlamentit për forcim të funksionit
kontrollues ndaj pushtetit ekzekutiv, si dhe nuk u shoqërua me asnjë proces konsultimi publik.
Siç shihet nga tabela, 71% e akteve normative të kësaj legjislature janë miratuar në sesionin aktual
parlamentar janar – korrik 2020. Numri i dytë më i madh i akteve normative lidhet me sesionin e
kaluar parlamentar, gjatë të cilit pati dy kriza emergjence të shkaktuara nga tërmetet (shtator dhe
nëntor).
6.4. VIJON TRADITA: 0 SEANCA PYETJESH TË POSAÇME PËR QEVERINË
Prej sesionit shtator-dhjetor 2017 nuk ka pasur më asnjë seancë pyetjesh të posaçme adresuar
kryeministrit apo ministrave, një e drejtë e sanksionuar nga nenet 92-95 të Rregullores së Kuvendit.
Kur deputetët kërkojnë seancë të posaçme pyetjesh, ditën e mërkurë është paracaktuar detyrimi
për të zhvilluar seanca të përjavshme e pyetje - përgjigjeve jo më shumë se 60 minuta. Çdo deputet,
në seancën e përjavshme të pyetje-përgjigjeve, ka të drejtë të paraqesë një pyetje të vetme, të
formuluar qartë dhe në mënyrë të përmbledhur për një çështje urgjente ose me interes të gjerë
publik ose politik. Sipas procedurës, pyetjeve fillimisht u përgjigjet Kryeministri ose
Zëvendëskryeministri dhe më pas vijohet me ministrin, të cilit i janë drejtuar numri më i madh i
pyetjeve.
Ky mekanizëm i Rregullores dhe i kontrollit kushtetues mbi qeverinë nuk është përdorur në tërësi
nga deputetët edhe në legjislaturat e mëparshme, kryesisht me argumentin se sipas traditës tonë,
çdo pyetje e adresuar i jep kohë e mundësi kryeministrit të mbajë fjalime në parlament, dhe përmes
tyre, të sulmojnë opozitën ose deputetët që adresojnë pyetje. Pra, nuk është parë si një mekanizëm
kontrolli, bashkëveprimi dhe llogaridhënës, por si një mekanizëm në funksion të opozitës e
deputetëve jo ministra, por që në praktikën tonë parlamentare të tranzicionit është deformuar
duke u kthyer në instrument i qeverisë ndaj deputetëve të tjerë.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
31 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
6.5. NISMA TË DEPUTETËVE: RRITJE NË SASI, PROBLEME NË CILËSINË E TYRE
Nga të dhënat e sesionit parlamentar 2020, nga 18 nisma ligjore të deputetëve, 11 janë në
procedurë, 6 janë miratuar dhe 1 është rrëzuar. Nisma e rrëzuar ligjet me ndryshimet në moshën e
daljes në pension të pilotëve. Ndër 6 nismat e miratuara janë: ndryshimet në Kodin Penal,
ndryshimet në Kushtetutë, ndryshimet në Kodin Zgjedhor, ndryshimet në ligjin mbi Autoritetin e
Dosjeve, ndryshimet në ligjin mbi diasporën, si dhe ndryshimet në legjislacionin e taksave vendore.
Të gjitha nismat e tjera mbeten në procedurë, disa prej të cilave (dy nisma për ndryshime në Kodin
Zgjedhor) tashmë janë kapërcyer me miratimin e kompromisit politik për Kodin Zgjedhor në korrik
2020. Në shifra të krahasuara, 61% mbeten në procedurë, 33% janë miratuar dhe 6% janë rrëzuar.
Nga të dhënat zyrtare të Kuvendit, gjatë sesionit parlamentar 2020 ka pasur 8 nisma ligjore
deputetësh, por në database të akteve ligjore të vetë Kuvendit gjenden 18 nisma të tilla.
33%
61%
6%
BILANCI I NISMAVE LIGJORE NGA DEPUTETËT 2020
Miratuar
Procedurë
Rrezuar
2 2
6
11
2
18
Sesioni I (2017)
Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
NISMAT LIGJORE TË DEPUTETËVE 2017-2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
32 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Në total, shifra 18 është shumë e lartë në krahasim me të gjitha sesionet e tjera parlamentare të
kësaj legjislature. Shumica e nismave (5) kanë të bëjnë me çështje të debatit mbi reformën
zgjedhore dhe kushtetuese, një pjesë tjetër e tyre kanë të bëjnë me akte plotësuese të kërkuara nga
disa institucione në varësi të Kuvendit, si dhe vetëm një pjesë e vogël e tyre lidhet direkt me nisma
reale ligjore të vetë deputetëve.
Konkretisht,
deputetet Englantina Gjermeni dhe Klotilda Bushka kanë propozuar ndryshime në
legjislacionin penal (Kodi Penal dhe Kodi i Procedurës Penale), si dhe në legjislacionin mbi
dhunën në marrëdhëniet familjare,
deputetët Myslim Murrizi dhe Ralf Gjoni kanë propozuar ndryshime në legjislacionin e Kodit
Zgjedhor, të cilat de facto ranë me miratimin e ndryshimeve në Kodin Zgjedhor në muajin
korrik 2020,
deputetët Ismet Beqiraj dhe Andrea Marto kanë propozuar ndërhyrje në legjislacionin që
lidhet me urdhrin e inxhinierit hidroteknik në RSH, një nismë me karakter jo politik që lidhet
me njohuritë profesionale të tyre,
kreu i grupit të PS, Taulant Balla, ka propozuar disa shtesa në legjislacionin për mbrojtjen
nga diskriminimi,
deputeti Edmond Stojku inicioi ndryshime në legjislacionin në fushën e shëndetësisë që
lidhet me situatën e COVID-19,
deputeti Erion Piciri propozoi nismë ligjore për përgjysmimin e të ardhurave të deputetëve
në kuadër të ligjit për Statutin e Deputetit,
deputetët Taulant Balla, Evis Kushi dhe Klotilda Bushka kanë iniciuar ndryshime ligjore në
legjislacionin për taksat vendore,
deputetët Artemis Malo dhe Edmond Leka mbështetën me firmën e tyre ndryshimet ligjore
në legjislacionin për Autoritetin e Dosjeve,
deputeti Ardit Konomi inicioi ndryshime ligjore në fushën e legjislacionit për tatimet,
deputeti Halit Jakimi inicioi ndryshime ligjore në trajtimin financiar të punonjësve të
industrisë së naftës,
deputeti Adnor Shameti firmosi nismën ligjore në kuadër të ndryshimeve në legjislacionin
për diasporën,
një nismë ligjore e deputetes Fatjona Dhimitri lidhet me kuotat studentore në votimet në
institucionet e arsimit të lartë.
Dy nisma të tjera kolektive, nisma për ndryshime kushtetuese dhe ajo për ndryshime në Kodin
Zgjedhor morën mbështetjen formale të një numri të madh deputetësh, në total 35 deputetë.
Një lexim i detajuar i nismave dhe përmbajtjes së tyre, rezulton se kanë qenë minimale rastet kur
kemi pasur të bëjmë me nisma reale ligjore të vetë deputetëve dhe të shumta rastet kur deputetët
formalisht kanë nënshkruar nisma të ardhura nga institucionet e tjera. Për shembull, ndryshimet në
Kodin Zgjedhor kërkonin firma formale mbështetëse për ta jetësuar në procedurën parlamentare,
po ashtu nisma për ndryshime në legjislacionin për diasporën, për Autoritetin e Dosjeve, etj, janë
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
33 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
raste të mbështetjes formale të nismave të ardhura nga të tjerët. Nisma si ndryshimet në Kodin
Zgjedhor janë nisma gjithashtu mbështetëse për iniciativa jashtë parlamentit, siç është edhe nisma
për ndryshim në legjislacionin e arsimit të lartë në RSH. Po ashtu disa prej nismave e humbën vlerën
e tyre gjatë procesit, pasi kishin vlerë momenti (ndryshimet në Kodin Zgjedhor) ose u bënë në
funksion të akteve deklarative (nisma për uljen e rrogës së deputetëve), etj.
6.6. RASTI I DISKUTUAR I NDRYSHIMEVE NË KODIN PENAL
Në seancën e parë plenare në periudhën e COVID-19 parlamenti bëri ndryshime me procedurë të
përshpejtuar në Kodin Penal. Dy argumentet e përdorura, se nisma është me procedurë normale,
por amendimet janë të ditëve të fundit dhe se ndryshimet ishin të nevojshme për masat kundër
pandemisë, rezultuan se ishin të sforcuara dhe më shumë krijuan sesa zgjidhen probleme.
Propozimet për ndërhyrje në Kodin Penal u bënë vetëm 6 ditë përpara votimit dhe për më tepër,
varianti final i miratimit u propozua vetëm disa orë përpara kalimit në seancë plenare.
Rreth 32 organizata të shoqërisë civile shprehën shqetësimin se i gjithë procesi nuk pati konsultime,
u bë me procedurë të pazakontë dhe cenoi standardet parlamentare. Kritikat e tyre nuk u morën në
konsideratë, ndërkohë që në relacionin e Kuvendit për herë të parë hyri një mekanizëm i ri
konsultimi, ai i konsultimit me studentë të universitetit. Kuvendi raportoi se ndryshimet janë
mbështetur nga 31 studentë, një e dhënë jo serioze dhe deformuese për konceptin e konsultimit
sidomos për një ligj të veçantë dhe me rëndësi në hierarkinë ligjore, siç është Kodi Penal.
Kalimi i ndryshimeve në Kodin Penal shfaqi edhe elementë të tjerë kritikë, siç ishte votimi në seancë
i formulës konsensuale parlament-president-qeveri ndërkohë që deputetët disa minuta më parë
kishin votuar një variant tjetër. Gjithashtu për amendimet e fundit nuk pati mbledhje komisioni dhe
as raport në seancë, siç kërkohej nga Rregullorja e Kuvendit.
Kryetari i Kuvendit, Gramoz Ruçi, në fjalimin e tij në seancë më 30 prill kërkoi midis të tjerash që
“Komisioni i Ligjeve të monitorojë zbatimin e ndryshimeve në Kodin Penal të miratuar pak ditë më
parë” duke arsyetuar se “masat e mara për shkak të pandemisë kanë kufizuar disa të drejta si
lëvizjen e lirë, grumbullimet, arsimimin etj. Kuvendi ka detyrimin të vlerësojë ndikimin e këtyre
kufizimeve te qytetarët dhe të marrë masa për të kufizuar këtë ndikim”.
Rreth 4 muaj pas miratimeve në Kodin Penal dispozitat penalizuese, të cilat në prill u konsideruan të
nevojshme, nuk janë aplikuar ende pavarësisht se ka pasur raste të shumta të raportuara në media
kur qytetarë të sëmurë me COVID-19 kanë vepruar në kundërshtim me dispozitat ligjore, si dhe nuk
kemi ndonjë mekanizëm monitorues apo raportues publik për standardet dhe impaktin e këtyre
ndryshimeve.
6.7. NISMAT E KONTESTUARA: KOMISIONET PËRGJEGJËSE, NISMËTARËT DHE RELATORËT
Një nga tiparet e aktivitetit parlamentar të këtij sesioni ishin opinionet kritike të Komisionit të
Venecias dhe të disa organizatave ndërkombëtare, përfshirë edhe të shoqërisë civile brenda vendit,
ndaj disa nismave të rëndësishme, të cilat kaluan lehtësisht nga mazhoranca parlamentare.
Komisioni i Ligjeve, komisioni më i rëndësishëm në drejtim të ndjekjes së parimeve kushtetuese dhe
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
34 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
ligjore në kalimin e drafteve ligjore, u bë nismëtar
dhe avokati kryesor i nismave ligjore, ndër të cilat,
më të rëndësishmet rezultuan të gabuara ose
minimalisht problematike.
Të tilla ishin nismat për shkarkimin e Presidentit, për
heqjen e kompetencës kushtetuese të Presidentit për
betimin e gjyqtarëve kushtetues, nisma për paketën
për median apo krimin e organizuar, nismat për
ndryshime në Kodin Penal apo në Kushtetutë.
Kryetari i Komisionit të Ligjeve ishe i pari që lajmëroi
mekanizmin “zhbllokues” për anashkalimin e
Presidentit nga betimi, duke vlerësuar se “nëse dy
anëtaret nuk do të thirren nga Presidenti për të
bërë betimin, do duhet të shkojnë në Gjykatën
Kushtetuese për të marrë detyrën. Çështja e betimit
është njësoj si, t’i vendos të martohesh, do shkosh te
kryetari i bashkisë për celebrimin, por ai nuk ua bën.
Do ndahet çifti tani?”. Arsyetime të tilla për akte
madhore ligjore dhe kushtetuese janë një prej
treguesve të tendencës së shprehur disa herë nga
mazhoranca, për të zgjidhur mosmarrëveshjet
institucionale përmes ndërhyrjeve dhe ndryshimeve
në ligje organike, një praktikë jo tipike për vende
demokratike dhe të shtetit të së drejtës.
Shumica e akteve kanë ardhur formalisht si akte me
nisma deputetësh, kur de facto kanë qenë nisma
politike të qeverisë. Për shembull nisma për
ndryshimin e “betimit” mban firmën e tre
deputetëve, dy prej të cilëve ndërkohë ishin edhe
anëtarë në komisionin hetimor për shkarkimin e
Presidentit. Nisma për paketën e medias erdhi nga
Këshilli i Ministrave me disa amendime në fund nga
deputeti Balla në emër të grupit parlamentar. Nisma
për ndryshimin e Kushtetutës erdhi nga 28 deputetë,
nisma për paketën “anti KÇK” ishte e Këshillit të
Ministrave në formën e aktit normativ, kurse pjesa
kritike e ndryshimeve në Kodin Penal erdhi përmes
deputetes Edlira Bode.
Në procesin e miratimit të akteve, krahas komisionit
të ligjeve, komisioneve përgjegjëse dhe drejtuesve të
MODELE POZITIVE REFERUESE?
PO. JA DISA PREJ TYRE
Disa deputetë, ndonëse jo me angazhim
statistikor maksimal, ishin shumë më
cilësorë në nismat, debatet dhe sjelljen e
tyre në komisione dhe seanca, duke bërë
diferencën nga pjesa më e madhe e
deputetëve. Të tilla modele pozitive në
parlamentin aktual mund të përmenden:
Vasilika Hysi, Bashkim Fino, Niko Peleshi,
Besnik Baraj, Englantina Gjermani, Elona
Gjebrea, Evis Kushi, Ditmir Bushati, Fatmir
Xhafaj, Elena Xhina, Klotilda Bushka, etj.
Për shembull Hysi pati angazhime të
gjithanshme në funksionet e deputetes, por
edhe zv/kryetares së Kuvendit, drejtuese
në Këshillin e legjislacionit, pjesëmarrëse
në konsultimet me shoqërinë civile, etj.
Deputeti Fino u rikonfirmua si një nga
njohësit më të mirë të çështjeve të
buxhetit, strukturës dhe llogaridhënies së
institucioneve të pavarura; Baraj mbetet
një nga zërat më aktivë në mbrojtjen e
politikave mjedisore, Peleshi nga kryetarët
më të moderuar të komisioneve në
Kuvend, Bushati një zë kritik dhe kurajoz që
krijoi identitet në parlament, Xhafaj si
njohësi më i mirë në problematikat e
sistemit të drejtësisë, etj. Edhe nga
deputetët e tjera të opozitës pati raste kur
deputetë si Rudina Hajdari, që bënë akte
kurajoze me deklarimet në parlament siç
ishte ai për vettingun apo sistemin
zgjedhor, Myslim Murrizi me disa deklarata
kritike që de facto sjellin në parlament
mendimin e pjesës më të madhe qytetare,
Andi Përmeti, Artur Roshi, Vasil Sterjovski,
Edlira Hyseni, etj, me deklarime që lidhen
me fushat e tyre të ekspertizës, etj.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
35 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Kuvendit, rol specifik kanë edhe relatorët e nismave ligjore, të cilët përmes një analize dhe
raportimi më integral prezantojnë cilësitë e nismës, përputhshmërinë e saj me Kushtetutën dhe
detyrimet ndërkombëtare, si dhe reflektimet nga sugjerimet/konsultimet publike.
Për efekt dokumentimi më poshtë në tabelë janë shënuar deputetët, të cilët kanë qenë relatorë
mbështetës të nismave kryesore parlamentare të periudhës së fundit, shumica e të cilave janë
konsideruar problematika nga Komisioni i Venecias. Vetëm në një rast deputeti relator ka pasur
qëndrim kritik (konfirmuar nga Komisioni i Venecias), ndërkohë që rastet e tjera kanë qenë gjithnjë
në mbështetje të nismës dhe përmbajtjes së aktit, pavarësisht debateve dhe kritikave publike mbi
to. Për shumicën e akteve të shënuara në këtë tabelë nuk u morën në konsideratë opinionet
thelbësore të organizatave të shoqërisë civile, të cilat janë të regjistruara në Regjistrin e Lobimit në
Kuvend, si dhe në disa (tre) raste nuk pati adresim tek shoqëria civile për konsultim publik.
DEPUTETËT INICIUES DHE RELATORË
TË LIGJEVE TË KONTESTUARA / TË KRITIKUARA
LIGJET E KONTESTUARA DEPUTETËT INICUES RELATORË MBROJTËS
PAKETA "ANTI SHPIFJE" KËSHILLI I MINISTRAVE MUSA ULQINI
TAULANT BALLA VASILIKA HYSI
KLOTILDA BUSHKA
ARBEN PËLLUMBI
MILVA IKONOMI
FATJONA DHIMITRI
LIGJI MBI "BETIMIN" E PRESIDENTIT ADNOR SHAMETI KLOTILDA BUSHKA
ALKET HYSENI
EDMOND LEKA
NDRYSHIMI I KUSHTETUTËS 28 DEPUTETË KLOTILDA BUSHKA
ALKET HYSENI
EDIOLA BRAHA
KORAB LITA
KOMISIONI HETIMOR PER PRESIDENTIN 50 DEPUTETË KLOTILDA BUSHKA
HALIT VALTERI
AKTI NORMATIV “ANTI KÇK” KËSHILLI I MINISTRAVE ARTEMIS DRALO
ADNOR SHAMETI
NDRYSHIME, KODI PENAL EDLIRA BODE VASILIKA HYSI
6.8. GRUPI I RI DHE NDRYSHIMET (PROBLEMATIKE) NË KOMISIONE
Gjatë sesionit parlamentar janar-korrik 2020 pati ndryshime edhe në organizimin e deputetëve
sipas grupeve parlamentare. Një grup i ri parlamentar u njoftua në fillim të pranverës, Grupi
"Demokraci dhe drejtësi", i përbërë nga 11 deputetë dhe me kryetar deputetin Edmond Stojku, ish
kandidat në listën shumëemërore të PS në Tiranë më 2017. Krijimi i grupeve të tilla ka qenë trend
parlamentar në shumicën e legjislaturave, por në rrethanat specifike të zhvillimeve të fundit, pati
zëra kritikë të mbështetjes institucionale për krijime grupesh fiktive në parlament.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
36 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Vetë grupi i ri ka qenë votues i rregullt i nismave të mazhorancës, një tipar jo i zakonshëm për grupe
që deklarohen në opozitë. Gjithashtu pati deputetë që pasi u deklaruan në grupin e ri, deklaruan
dalje nga grupi, apo të tjerë, të cilët në nevojën për të mbledhur firma për ndryshime kushtetuese
iu bashkuan opozitës pa qenë qartësisht deputetë të saj. Për më tepër, shumë prej këtyre
zhvillimeve nuk bazohen në identitete politike, pra në bashkim deputetësh që besojnë tek një
alternativë politike, duke e parë mekanizmin e grupeve parlamentare dhe privilegjeve të burojnë
prej tij, si mekanizëm përfitimi politik afatshkurtër.
Kuvendi është korrekt në anën procedurale për sa kohë deputetët, sipas Rregullores, mund të
krijojnë e shkrijnë grupe parlamentare me mbi 7 deputetë, por në aspektin e përfaqësimit, cilësisë
dhe integritetit parlamentar zhvillime të tilla krijojnë shqetësime.
Në seancën e datës 21 maj kryetari i Kuvendit komunikoi ndryshime në drejtimin e një grupi
parlamentar të opozitës dhe në komisionin parlamentar për Edukimin dhe Mjetet e Informimit
Publik. Sipas njoftimit të tij, më 12 maj grupi “Demokrat” vendosi zëvendësimin e kryetares Rudina
Hajdari me deputetin Myslim Murrizi. Nga grupi tjetër opozitar, “Demokraci dhe Drejtësi”, sipas tij,
u propozua caktimi i deputetit Koçi Tahiri si zv/kryetar i Kuvendit. Kryetari i Kuvendit deklaroi se një
zv/kryetar i përket opozitës dhe ai vijon të jetë Murrizi. Ai shtoi se Grupi “Demokrat” ka kërkuar
zëvendësimin e kryetares së Komisionit për Edukimin me deputetin Halil Jakimi. Në rastin e dytë
kryetari i Kuvendit citoi parimin e ndarjes së drejtimit të komisioneve sipas përfaqësimit të grupeve
dhe madhësisë së tyre në Kuvend. Mbi këtë bazë, ai mbështeti propozimin e grupit të ri,
“Demokraci dhe Drejtësi”, Ramazan Gjuzi, si kryetar i Komisionit për Edukimin dhe Mjetet e
Informimit Publik. Referuar sa më lart kërkesa e Grupit Parlamentar Demokrat nuk konsiderohet.
Praktika e ndryshimeve në raste të tilla, pavarësisht citimit në çdo rast të Rregullores, kërkon
krijimin e ndjekjen e standardeve të njëjta të miratimit. Duke marrë të mirëqenë parimin e
madhësisë së grupeve opozitare në parlament, grupet opozitare ndryshuan disa herë përbërjen
duke pamundësuar specifikimin se cili është grupi më i madh (aktualisht kanë nga 11 anëtarë,
ndërkohë që tek një grup një deputet ka deklaruar se do
të japë dorëheqjen). Kriteri që u ndoq për të mbajtur në
post zv/kryetarin e Kuvendit nuk u ndoq i njëjtë edhe për
zëvendësimin e kryetarit të Komisionit për Edukimin.
Krahas elementëve teknikë dhe nevojës së harmonizimit
të praktikave, ISP vlerëson se shumica e propozimeve
(për zv/kryetar i Kuvendit dhe drejtues të komisioneve)
në rastin konkret dhe në raste të njëjta me to gjatë
sesionit të fundit parlamentar, u nisën nga nevoja për të
mbyllur mosmarrëveshjet brenda grupeve në dëm të
cilësisë së drejtimit dhe menaxhimit parlamentar.
Zgjedhja në drejtimin e Komisionit të Medias dhe
Edukimit të një deputeti pa përvojë në çështjet arsimore,
mediatike, sportive dhe teknologjike, përbën një devijim
nga tradita dhe një zhvillim shqetësues për cilësinë e
punës dhe vendimmarrjes në Kuvendin e RSH. I njëjti
shqetësim vlen edhe për sugjerime të standardeve të
Kuvendi iu përgjigj situatës së
epidemisë CIVID-19 duke vendosur
përgjysmimin e pagave të
deputetëve për periudhën e
gjendjes së emergjencës. Vendimi u
mor nga struktura drejtuese e
Kuvendit, pa miratimin e të gjitha
grupeve parlamentare.
Për pasojë, në gusht u njoftua se së
paku dy deputetë, Murrizi e Roshi,
kanë drejtuar padi penale në
gjykatë kundër vendimit të
njëanshëm të Kuvendit.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
37 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
njëjta për drejtimin e Kuvendit apo për pozita drejtuese në komisione të rëndësishme
parlamentare, përfshirë Komisionin e Integrimit.
6.9. REKORD ME INTERPELANCA, POR JO I PRODUKTIT TË TYRE KUSHTETUES
Gjatë vitit 2020, megjithëse pati kufizime në aktivitetin parlamentar, u shënuan numri më i lartë i
kërkesave për interpelanca, 53% e totalit prej 2017. Janë gjithsej 19 kërkesa nga 36 në total. Numri i
lartë i kërkesave për interpelancë tregon se deputetët, kryesisht ata të opozitës (vetëm një
interpelancë është kërkuar nga mazhoranca), e përdorën hapësirën ligjore e kushtetuese për të
ushtruar ndikim në rritje në axhendën parlamentare. A rezultoi efektive?
Nga përvoja e vitit 2020 rezulton se një problematikë tjetër lidhur me interpelancat është
keqpërdorimi i tyre në funksion të ligjërimit politik të ditës. Për shembull, kur interpelancat janë
pyetje konkrete, citojnë raste konkrete dhe kërkojnë informacione konkrete, nga titullarët e
pushtetit ekzekutiv në tërësinë e tyre nuk kanë pasur përgjigje konkrete. Një rast ilustrues është
8% 11%
3%
16%
8%
53%
Sesioni I (2017) Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
KURBA E INTERPELANCAVE 2017-2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
38 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
interpelanca me kryeministrin për shembjen e Teatrit Kombëtar, ku asnjë prej pyetjeve teknike të
adresuara nga deputetët kërkues të saj nuk morën përgjigje.
Thelbi i interpelancave është fuqizimi i kontrollit kushtetues nga parlamenti në raport me pushtetin
ekzekutiv, rritja e transparencës dhe e llogaridhënies. Për sa kohë thelbi i instrumentit demokratik
të interpelancës devijohet duke e shndërruar atë në një mekanizëm të konsumit politik ditor, nuk
humbet vetëm koncepti i saj, por edhe cenohet përgjegjësia kushtetuese e parlamentit në ushtrimin
e kontrollit kushtetues, si dhe dobësohet mekanizmi që detyron qeverinë për të qenë
llogaridhënëse.
Referuar të dhënave krahasuese 79% e interpelancave janë zhvilluar dhe 21% ende nuk janë
mbajtur, pavarësisht se kërkesat janë adresuar që në fillimin e sesionit parlamentar në muajin janar.
Në tërësi ministrat janë përgjigjur për interpelancat, por në rastin e Ministrit të Jashtëm dhe të
Kryeministrit qeveria ka deleguar Ministrin e Shtetit për Marrëdhëniet me Parlamentin. I tillë ishte
edhe rasti i interpelancës së kërkuar nga deputeti K.Papa dhe zhvilluar në korrik 2020.
Në lidhje me problematikat e interpelancave mund të thuhet se kemi të bëjmë me tre kategori
kërkesash: me kërkesa emergjente për shkak të zhvillimeve ditore në vend (deportimin e një
qytetari, prishja e Teatrit, provimet e maturës, zgjedhjet në universitete, COVID-19), me kërkesa
specifike të zonës e komunitetit elektoral (të drejtat e minoritetit, investime dhe projekte), ose me
kërkesa të përgjithshme pa ndonjë objekt konkret dhe adresim efektiv (politika e jashtme, etj). Më
4
1
1
1
4
5
3
3
1
1
0
4
4
2
Kryeministrin / Ministrin EPJ Edi Rama
Ministren e Drejtësisë Etilda Gjonaj
Ministren e Shëndetësisë Ogerta Manasterliu
Ministren e Transportit Belinda Balluku
Ministren e Arsimit Besa Shahini
Ministrin e Brendshëm Sander Lleshaj
Ministrin e Turizmit Blendi Klosi
ADRESIMI I INTERPELANCAVE 2020
Zhvilluar Kërkesa
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
39 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
poshtë tabela paraqet të gjitha kërkesat për interpelanca sipas ministrive ndaj të cilave janë
adresuar, ku përjashtim bën kryeministri Rama drejt të cilit janë adresuar dy kërkesa në funksionin e
kryeministrit dhe dy kërkesa në funksionin e Ministrit për Evropën dhe Politikën e Jashtme.
Referuar të dhënave për secilin deputet, rezulton se ndër 97 kërkesat për interpelanca të
ndërmarra nga 37 deputetë të ndryshëm, 8 janë deputetët më me shumë kërkesa. Në krye të listës
është deputeti Artur Roshi (PBK), me 10 kërkesa, nga të cilat 2 individuale dhe 8 kolektive, ndjekur
nga dy deputetët Fatjona Dhimitri dhe Lefter Maliqi secili me nga 6 kërkesa, të gjitha kolektive.
Deputeti Vasil Sterjovski që përfaqëson pakicën maqedonase në Shqipëri ka regjistruar 4 kërkesa, 2
individuale dhe 2 kolektive. Katër deputetë të tjerë (Përmeti, Topi, Gjuzi, Çaçani) kanë regjistruar 4
kërkesa, por të gjitha në kuadrin e nismës kolektive. 29 deputetët e tjerë kanë më pak sesa 4
kërkesa, shumica absolute e të cilëve me nënshkrime e nisma kolektive.
6.10. KËRKESAT PËR INFORMACION PËR INSTITUCIONET, KUOTA TË NJËJTA ME 2019
ISP monitoroi edhe ushtrimin e të drejtës së deputetëve për të adresuar kërkesa për informacion.
Mbi bazën e të dhënave nga Kuvendi, në total pati 69 kërkesa për informacion, 68 nga deputetë dhe
1 kolektive, nga një grup deputetësh. Në shifra krahasuese janë shifra të njëjta me të njëjtën
periudhë të vitit 2019 (68) dhe më pak sesa më 2018 (125). Kërkesa e fundit daton më 28 korrik, dy
ditë përpara mbylljes së sesionit parlamentar. Kërkesës së ISP për të marrë të dhëna të detajuara
për deputetët që kanë adresuar kërkesa për informacion, Kuvendi nuk iu përgjigj pozitivisht gjatë
muajit korrik (kur vijonin ende punimet) dhe as gjatë muajit gusht. Kuvendi njoftoi se midis datës 3-
31 gusht administrata e Kuvendit do të ishte me pushimet vjetore.
2
2
8
6
6
2
4
4
4
4
10
6
6
4
4
4
4
4
Artur Roshi
Fatjona Dhimitri
Lefter Maliqi
Vasil Sterjovski
Andi Permeti
Arlind Çaçani
Ramazan Gjuzi
Suzana Topi
DEPUTETËT MË ME SHUMË INTERPELANCA
Total Në grup Individuale
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
40 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Deri më 31 gusht Kuvendi nuk kishte publikuar ende të dhënat emërore të deputetëve që kanë
adresuar kërkesa për informim. Stafi i ISP ka siguruar në rrugë informale të dhënat për pjesën më të
madhe të deputetëve që kanë adresuar kërkesa, ky më kryesorët janë Vasil Sterjovski, Myslim
Murrizi, Fatjona Dhimitri, Taulant Balla, Vasilika Hysi, Luan Harusha, etj, por duke mos pasur të
dhëna zyrtare për të gjithë emrat dhe deputetët, nuk e përfshiu këtë kategori angazhimi të
deputetëve në raportin final (të shkruar më 30-31 gusht 2020).
6.11. ZGJEDHJE DHE EMËRIME: RISI DHE PROBLEMATIKA
Kuvendi zgjodhi disa zyrtarë të rëndësishëm të hierarkisë shtetërore gjatë 2020. Më të rëndësishmit
prej tyre ishin zgjedhja e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë (janar) dhe zgjedhja e kryetarit të
Kontrollit të Lartë të Shtetit (korrik). Për zgjedhjen e parë procedura ishte më formale dhe sipas
renditjes së bërë nga Këshilli i Emërimeve në Drejtësi (KED) parlamenti praktikisht konfirmoi emrin e
parë të listës. Zgjedhja e dy zyrtarëve të lartë ishte pozitive në raport me përgjegjësitë kushtetuese
të parlamentit dhe në dallim nga vonesa për dy rastet në sesionet e kaluara parlamentare.
Në zgjedhjen e kryetarit të KLSH situata ishte më e komplikuar. Tre kandidatë të mëparshëm të
Presidentit të Republikës ishin refuzuar nga parlamenti me motive të ndryshme (kryesisht me
pretendimin se kandidatët nuk plotësonin kushtet pasi nuk kishin përvojë ekonomike e financiare,
apo në një rast se kandidati ishte anëtar i strukturave partiake).
Gjatë këtij sesioni Presidenti propozoi një emër të ri (i katërti kandidat në rreth 1.5 vjet), me formim
juridik bazë, dhe me studime universitare në ekonomi ende të papërfunduara (vijon studimet
master). Në këtë rast Kuvendi ndryshoi standardet e ndjekura prej tij në të kaluarën dhe e miratoi
kandidatin e Presidentit, duke e parë atë më shumë si pjesë të një procesi të bashkëpunimit politik
sesa mbi cilësitë ligjore të kandidatit. Kuvendi zgjodhi edhe kreun e AMF (maj 2020), i cili më parë
kishte qenë kryetar Bordi. Zgjedhja e tij ndodhi ndërkohë që Kuvendi nuk i ka kthyer përgjigje
ILDKPKI lidhur me shqetësimin dhe kërkesën e këtij të fundit, për verifikim nëse kandidati plotëson
kushtet ligjore të zgjedhjes dhe nëse ka qenë në gjendje të konfliktit të interesit.
Procesi i zgjedhjes së disa zyrtarëve të tjerë në institucione me burim Kuvendin, siç janë AMA,
KD i RTSH, një anëtar në Bordin e Autoritetit të Dosjeve, etj, vijoi të jetë i vonuar, jashtë
procedurës dhe me i shoqëruar me shqetësimin e shoqërisë civile se kandidatët janë
paracaktuar kryesisht mbi kontributet e tyre politike dhe jo aq në profesionale. Parimi i
balancimit politik në përfaqësim, aplikuar për rreth dy dekada, si dhe nevoja për standarde më
të larta zgjedhore dhe konkurrimi, edhe këtë herë nuk u përmbushën. Nga ana tjetër, disa
seanca dëgjimore të kandidatëve në mbledhjet online krijuan përshtypjen e prezantimeve dhe
seancave formale, kurse për disa procese të tjera të nisura (p.sh, AMA), opinioni i Komisionit të
Venecias de facto e riktheu në pikën fillestare.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
41 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
7. BILANCI I VOTËS POLITIKE NË AKTET E KUVENDIT 2020
Pjesëmarrja në seancat plenare është e lidhur me vendimmarrjen e deputetëve. Zgjedhësit nuk
mund të dinë qëndrimet politike të përfaqësuesve të tyre nëse ata nuk flasin (diskutojnë) dhe
sidomos nëse nuk votojnë pro apo kundër akteve në parlament. Në praktikat perëndimore vota
pro e kundër e shoqëron karrierën politike të një deputeti dhe tregon shumë për cilësitë
profesionale e bindjet e tij politike. Vota politike në parlament përcakton se cila prej palëve
politike është opozita dhe cila mazhorancë. Këto të fundit votojnë gjithnjë pro qeverisë, opozita
voton vetëm për ligjet e vendimet konsensuale, në rastet e votave politike mban qëndrimin e saj
dhe kryesisht ai qëndrim është votë kundër qeverisë dhe mazhorancës.
7.1. VOTA “PRO” QEVERISË, 4 NË 5 GRUPET NË PARLAMENT
Një lexim krahasues i votave sipas grupeve gjatë periudhës janar – korrik 2020, tregon se grupi i PS
ka pasur vetëm 1% vota kundër, kryesisht kundër ndonjë nisme ligjore të ardhur nga deputetët e
opozitës. Votat për dekretet e Presidentit (vota kundër dekretit) konsiderohen vota pro përderisa
janë pro një qëndrimi politik të përhershëm të mazhorancës). Nga grupet e tjera edhe grupi më i ri
parlamentar, “Demokraci dhe drejtësi” rezulton se në 90% të rasteve ka votuar pro akteve të
mazhorancës, pavarësisht se nga kjo e fundit, zyrtarisht konsiderohet si grupi më i madh i opozitës,
të cilit për këtë arsye iu dha edhe drejtimi i Komisionit të Medias dhe Edukimit.
Nga grupet e tjera parlamentare, grupi “Demokrat” është i vetmi që ka më shumë vota kundër sesa
pro nismave të mazhorancës, në total 59% kundër dhe 41% pro, ndërkohë që Grupi i Pavarur ka
votuar në 75% të rasteve pro mazhorancës, dhe deputetët pa grup gjithashtu kanë votuar 55% të
rasteve pro mazhorancës dhe qëndrimeve të saj politike.
90%
41%
99%
75%
55%
10%
59%
1%
25%
45%
GRUPI D&D GRUPI DEM GRUPI PS GRUPI PAVARUR PA GRUP
VOTA MESATARE "PRO" DHE "KUNDËR" SIPAS GRUPEVE
VOTË PRO VOTË KUNDËR
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
42 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Në tërësi tabela tregon se vota pro mazhorancës ka qenë shumë e madhe dhe me mbështetje të
vazhdueshme nga 3 prej 4 grupeve të tjera që mund të konsiderohen të opozitës së re
parlamentare. Grupi “Demokrat” ka vetëm 11 deputetë, dhe mbeten të vetmit me votë politike
kundër, numër minimal në raport me 122 deputetë në totalin e përbërjes së parlamentit aktual.
7.2. QEVERIA NË PARLAMENT: KRYEMINISTRI VOTOI VETËM 58% TË RASTEVE
Në praktikat e mira parlamentare qeveria është e detyruar të jetë e pranishme në punimet e
parlamentit, me përjashtim të rasteve të pamundura (arsye udhëtimi, mbledhjeje të papritur,
aktiviteti ndërkombëtar, shëndetësore, etj). Sidomos kur vendi është në situatë të emergjencës dhe
parlamenti merr vendime të rëndësishme, ku shumica e tyre janë akte normative ose nisma të vetë
qeverisë, kjo e fundit i bashkohet parlamentit jo vetëm si deputetë – votues, por edhe në respekt të
llogaridhënies dhe të pushtetit primar që ka parlamenti ndaj pushtetit ekzekutiv.
Të dhënat krahasuese të votës qeveritare gjatë sesionit janar – korrik 2020 tregojnë se vetëm një
ministër deputet ishte i pranishëm në të gjitha votimet, dhe se kryeministri e zëvendësi i tij ishin
anëtarët e kabinetit më me pak pjesëmarrje në votimet e Kuvendit, përkatësisht në 58% dhe 60% të
rasteve.
100%
98%
96%
94%
92%
91%
88%
86%
60%
58%
Blendi Klosi
Eduard Shalsi
Elisa Spiropali
Ogerta Manastirliu
Arben Ahmetaj
Olta Xhaçka
Bledar Çuçi
Pandeli Majko
Erion Braçe
Edi Rama
MINISTRAT: PJESËMARRJA NË VOTIM NË AKTET E KUVENDIT
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
43 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Për shkak se në periudhën e COVID-19 votimi ishte shumë më i favorshëm për deputetët (mund të
votonin në çdo kohë që nga fillimi i seancës plenare), ministrat dhe dy drejtuesit e lartë të qeverisë
kishin të gjithë mundësinë të ishin pak minuta prezent në parlament për të votuar pa cenuar
axhendën e tyre ekzekutive ditore. Fakti se edhe në dy sesionet e kaluara parlamentare kryeministri
ka pasur përqindjet më të larta të mospjesëmarrjes në votimet e parlamentit është tregues se shifra
e tanishme kritike nuk është rastësi, por pjesë e raportit të tij personal e institucional me
parlamentin, të cilin de facto e kontrollon në çdo vendimmarrje të tij.
7.3. DEPUTETË QË NUK VOTOJNË NË KUVEND? 23 EMRAT KRYESORË
Në rastin shqiptar kemi tashmë një grup solid deputetësh, të cilët në tërësi në të gjitha sesionet
parlamentare nuk marrin pjesë në debate parlamentare ose nuk votojnë aktet e Kuvendit. Nëse u
referohemi 10 deputetëve me përqindjen më të ulët të pjesëmarrjes në votimet në parlament,
rezulton se midis tyre ka një shumicë deputetësh që janë tërësisht jo aktivë edhe në komisione dhe
në aktivitetet e tjera parlamentare, por ka edhe ndonjë deputet që merr pjesë aktive në fjalime në
seanca, duke preferuar në fund të tyre të mos marrë pjesë në votim.
Në 23 deputetët me përqindjen më të vogël të pjesëmarrjes në votimet e akteve në Kuvend gjendet
vetëm një deputet i PS, i cili për një periudhë kohe nuk ishte fizikisht në Tiranë duke pamundësuar
pjesëmarrjen në votim. Në tërësi deputetët e mazhorancës kanë qenë unanim në pjesëmarrje dhe
në votime, ndërkohë që deputetët e opozitës së re parlamentare dhe disa prurje të tjera nga biznesi
në politikë, kanë zgjedhur të jenë joaktivë në debate ose në votimin e akteve parlamentare. Në listë
ka edhe emra mjaft të njohur parlamentarësh nga opozita e re parlamentare, të cilët siç duket kanë
zgjedhur të mos bëhen pjesë e vendimmarrjes, pavarësisht se në listën e deputetëve më me shumë
fjalime figurojnë mjaft aktivë.
DEPUTETËT MË ME PAK PJESËMARRJE NË VOTIMET E AKTEVE NË KUVEND
(JANAR-KORRIK 2020)
Nr Emri / Mbiemri Grupi Në % Nr Emri / Mbiemri Grupi Në %
01 LEFTER KOKA PA GRUP 94% 13 NIKOLIN STAKA PA GRUP 43%
02 ERION PICIRI PA GRUP 92% 14 VASIL STERJOVSKI PA GRUP 39%
03 LIGORAQ KARAMELO DEM 82% 15 KOÇI TAHIRI D&D 30%
04 AMRA BAROVA PAV 75% 16 DAMIAN GJIKNURI PS 28%
05 TOM DOSHI PA GRUP 73% 17 KLAJDI QAMA D&D 27%
06 GJETAN GJETANI PA GRUP 64% 18 RUDINA HAJDARI DEM 27%
07 ADRIATIK ALIMADHI* PA GRUP 62% 19 RALF GJONI PAV 25%
08 ENADA KAPLLANI PAV 52% 20 EDLIRA HYSENI PAV 24%
09 YLLI SHEHU PAV 52% 21 ENVER ROSHI PAV 22%
10 SUZANA TOPI PA GRUP 51% 22 LEFTER MALIQI PA GRUP 21%
11 ALBAN ZENELI DEM 46% 23 MYSLIM MURRIZI DEM 21%
12 FATMIR VELAJ PS 45% *Deputeti Alimadhi nuk ishte i pranishëm 2 muaj
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
44 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
7.4. DEPUTETËT PA QËNDRIM NË VOTË: 24 EMRAT KRYESORË
Në praktikat e mira parlamentare, midis opsioneve politike në votimin e akteve, opsioni i abstenimit
është kryesisht tipar i një pakice deputetësh që përfaqësojnë grupe liberale apo individë të pavarur
që mendojnë ndryshe nga shumicat në qeveri dhe opozitë. Në rastin shqiptar ky shpjegim merr
vlerë vetëm në raste specifike, ku votat abstenuese deklarohen. Në tërësi, në rastin tonë, vota
abstenuese shihet si çlirim nga presioni, ikje nga përgjegjësia ose pavendosmëri vendimmarrjeje.
Tabela pasqyron deputetët më me shumë raste të votës abstenuese. Për vetë kompozimin e
parlamentit ishte e pritshme që në këtë listë të mos jetë asnjë deputet nga mazhoranca e majtë
parlamentare (abstenimi në mazhorancë shihet si votë kundër dhe qëndrim politik), ndërkohë që
shumica absolute e tyre janë nga prurjet e reja parlamentare të viti 2019. Në krye të listës është
deputeti Papa me 62% të votave abstenuese në 155 aktet parlamentare të periudhës janar-korrik
2020, ndjekur me diferencë të madhe nga deputetët e tjerë. Në listë bëjnë pjesë edhe deputetë të
njohur të opozitës, por me përqindje abstenuese prej 13%, shifër jo e lartë, gjithsesi, shumë më e
lartë sesa vota e të gjithë grupit të deputetëve të mazhorancës.
DEPUTETËT QË ABSTENUAN MË SHUMË GJATË
JANAR-KORRIK 2020
Nr Emri / Mbiemri Grupi Në % Nr Emri / Mbiemri Grupi Në %
01 KOSTAQ PAPA D&D 62% 13 EDLIRA HYSENI PAV 15%
02 ARTUR ROSHI DEM 42% 14 YLLI SHEHU PAV 15%
03 KUJTIM GJUZI PA GRUP 34% 15 RUDINA HAJDARI DEM 13%
04 LEFTER MALIQI PA GRUP 27% 16 KLAJDI QAMA D&D 13%
05 MAJLINDA HALILAJ D&D 21% 17 MYSLIM MURRIZI DEM 13%
06 ERVIS MEÇO D&D 20% 18 ENADA KAPLLANI PAV 11%
07 RALF GJONI PAV 20% 19 VASIL STERJOVSKI PA GRUP 11%
08 KRENAR RRYÇI D&D 19% 20 NIMET MUSAJ PAV 9%
09 RAMAZAN GJUZI D&D 19% 21 AMRA BAROVA PAV 9%
10 ENVER ROSHI PAV 17% 22 HALIL JAKIMI DEM 8%
11 BESNIK TROPLINI DEM 17% 23 ARBEN ELEZI DEM 6%
12 ARLIND ÇAÇANI DEM 16% 24 ZEF SHTJEFNI PA GRUP 6%
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
45 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
8. BILANCI I ANGAZHIMEVE NË DEBATET PLENARE
Seancat plenare përbëjnë aktivitetin më të rëndësishëm publik të deputetëve. Ata diskutojnë,
votojnë, propozojnë dhe mbajnë qëndrime politike, të cilat kanë impakt në perceptimin publik
ndaj tyre, në karrierën politike në parti dhe në raportet me elektoratin që përfaqësojnë. Grupi
monitorues është përpjekur të monitorojë diskutimet numerike të deputetëve, pasi në tërësi
përmbajtja e tyre nuk ofron elementë me vlerë studimore.
8.1. TË DHËNA MBI SEANCAT DHE KOHËN POLITIKE
Statistikat zyrtare të Kuvendit dëshmojnë se kurba e seancave plenare ka përputhshmëri midis
sesioneve të pranverë-verës midis periudhës 2018-2020, konkretisht, me 25 seanca më 2018, 24 më
2019 dhe 23 më 2020. Ruajtja e nivelit në tre sesionet e pranverës dhe verës është shprehje e
trendit të politikës, por në thelb, nuk lidhet me cilësinë dhe as me bilancin final të produktit
parlamentar.
Gjatë sesionit aktual janar-korrik parlamenti arriti të sigurojë numër të lartë të seancave plenare
nisur nga fakti se vetëm në një javë (23-30 korrik 2020) zhvilloi 4 seanca plenare, shifra më e lartë e
seancave plenare në një parlament që në legjislaturën e parë të tranzicionit.
Katër seanca në pak ditë flet më shumë për nxitimin për të marrë vendime (u ndryshuan Kodi
Zgjedhor dhe Kushtetuta), sesa aftësia e parlamentit për të zgjidhur problematika me interes publik
dhe të paralajmëruara më parë në axhendën e sesionit parlamentar.
18
25
17
24
13
23
Sesioni I (2017)
Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
SEANCAT PLENARE GJATË 2017-2020
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
46 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Gjithashtu statistikat e Kuvendit theksojnë se më 2018 ka pasur 144 orë debat në seanca, më 2019
ka pasur 126 orë dhe më 2020 ka pasur 111 orë debat në seanca plenare, nga të cilat më 2018.
Referuar ndarjeve të debateve midis mazhorancës dhe opozitës rezulton se gjatë dy sesioneve të
para 2017-2018 opozita ka qenë shumë më aktive dhe dominuese në sasinë kohore të debateve
parlamentare, kurse më pas kurba ka ardhur në rënie.
Në këtë sesion deputetët e mazhorancës diskutuan 43 orë ndaj 34 orë nga deputetët e opozitës. Në
minuta, diskutuesi më me shumë minuta ishte kryeministri Rama. Për shembull kryeministri
diskutoi 41 minuta në seancën e datës 30 korrik, ndaj totalit prej 64 minutave të mazhorancës, pra
rreth dy të tretat e kohës së mazhorancës dhe më shumë minuta se të gjithë deputetët e opozitës
të rreshtuar në grupe parlamentare. Edhe në seancën e datës 27 korrik, kur parlamenti lexoi e
miratoi raportin e komisionit hetimor për Presidentin, kryeministri diskutoi 33 minuta ndaj 68
minutave që konsumoi leximi i vetë raportit të komisionit. Për dallim pakica parlamentare (nga
opozita) patën në dispozicion 19 minuta (opinioni i pakicës në komision), si dhe 8 deputetë të tjerë
u lejuan të diskutojnë vetëm nga 1 minutë për secilin. Në diskutimet e grupeve parlamentare PS
mori edhe 26 minuta të tjerë, ndaj 23 të dy grupeve të opozitës.
Të dhëna të tilla statistikore dhe krahasuese nuk kanë ndonjë vlerë në treguesit për punën e
parlamentit dhe efikasitetin e deputetëve, pasi diskutimet në seancat plenare nuk janë vetëm
“çështje minutash”, të cilat menaxhohen si përherë, në funksion të axhendës politike të
mazhorancës, por janë kryesisht “çështje përmbajtjeje” dhe analizuar në këtë tregues, raportet
mazhorancë – opozitë do të ishin në diferencë shumë më të thellë, në interes të mazhorancës, e cila
pati fokusim më të madh në axhendën ditore parlamentare sesa në “fjalimet për fjalim”.
53 45
38
60
27
43
61
51
5
27
22
34
Sesioni I (2017)
Sesioni II (2018)
Sesioni III (2018)
Sesioni IV (2019)
Sesioni V (2019)
Sesioni VI (2020)
KOHA E DEBATEVE PARLAMENTARE 2017-2020 (NË ORË)
MAZHORANCA OPOZITA
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
47 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
8.2. FJALIMET NË SEANCA, TIPARET KRYESORE TY TYRE
Referuar të dhënave statistikore të gjitha grupet parlamentare kanë pasur angazhim në seancat
plenare. Në totalin e diskutimeve, 36% i përkasin deputetëve të mazhorancës dhe e gjithë pjesa
tjetër deputetëve të opozitës ose atyre pa grup parlamentar. Sipas grupeve, grupi “Demokrat” dhe
deputetët pa grup parlamentar kanë konsumuar secili nga 21% të debateve parlamentare.
11%
21%
11% 21%
36%
PËRQINDJET E ANGAZHIMEVE NË SEANCA SIPAS GRUPEVE PARLAMENTARE
GRUPI I "PAVARUR"
GRUPI DEMOKRAT
DEMOKRACI DHE DREJTËSI
PA GRUP PARLAMENTAR
PARTIA SOCIALISTE
5,7
9,1
4,6
6,5
2,7
4,4
GRUPI I "PAVARUR"
GRUPI DEMOKRAT
DEMOKRACI DHE DREJTËSI
PA GRUP PARLAMENTAR
PARTIA SOCIALISTE
TOTAL
FJALIME: MESATARISHT "PËR 1 DEPUTET"
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
48 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Referuar të dhënave krahasuese “për deputet” midis grupeve parlamentare, rezulton se grupi më i
madh parlamentar, ai i PS, ka pasur nivelin më minimal të angazhimit në debatet parlamentare,
vetëm 2.7 fjalime për deputet. nivelin më të lartë të angazhimit e kanë pasur deputetët e grupit
“Demokrat”, me 9,1 fjalime për deputet, ndjekur nga deputetët pa grup parlamentar me
mesatarisht 6.5 fjalime për deputet dhe ata të Pavarur me 5,7 fjalime për deputetet.
Lidhur me përkatësinë gjinore, deputetët meshkuj kanë qenë relativisht më aktiv dhe më të shumtë
në numër në debate (4,6 fjalime për deputet) në raport me gratë deputete (me 3,7 fjalime për
deputet). Kjo shpjegohet edhe me faktin se midis 40 deputetëve të opozitës parlamentare, ku janë
shënuar shifra të larta të pjesëmarrjes në diskutimet parlamentare, ka një numër shumë të vogël
grash deputete që janë aktive dhe pjesëmarrëse në debatet parlamentare.
FJALIMET E DEPUTETËVE 2020 - MBI BAZËN E PËRKATËSISË GJINORE
TOTAL NË % MESATARE
DEPUTETËT (M) 356 74% 4,6
DEPUTETËT (F) 123 26% 3,7
Këto të dhëna krahasimore nuk lidhen domosdoshmërisht me cilësinë e debateve dhe me
kontributin real parlamentar, pasi një pjesë e
diskutimeve krijuan përshtypjen se janë më
shumë për të shënuar emrin në listën e
diskutuesve sesa për të sjellë ndonjë dobi
publike në nivel parlamentar, politik dhe
publik. Një numër i vogël deputetësh, kryesisht
deputetë që ishin prurje të reja gjatë vitit
2019, u përpoqën të kërkojnë fjalën dhe të
jenë aktiv në shumicën e seancave plenare dhe
debateve parlamentare, duke tentuar të
krijojnë profil publik dhe të shfrytëzojnë
mundësinë që ofron seanca plenare, por ishin
të pakta rastet kur diskutimet e tyre patën
lidhje me axhendën parlamentare dhe sollën
përmirësim të ligjeve apo vendimeve në të.
Gjatë sesionit pati edhe raste kur deputetë të
caktuar, kryesisht ata me qëndrime kritike
edhe brenda mazhorancës, nuk patën mundësi
të flisnin në parlament për shkak të kohës së
kufizuar dhe për pasojë, publikuan në media
fjalimin që kishin përgatitur për seancën
DEPUTETË TË SPONSORIZUAR NË FJALIME?
Në grupin e mazhorancës vlejnë të theksohen tri
të dhëna: e para, pjesa më e madhe e
diskutuesve janë individë të promovuar
politikisht në emër të grupit, pra që caktohen e
nxiten për të folur publikisht; e dyta, një pjesë e
madhe e grupit, përfshirë edhe individë me
përvojë politike dhe parlamentare më shumë
preferuan të jenë të tërhequr në debatet
formale parlamentare sesa të jenë aktive, dhe
së fundi, replika e kryetarit të grupit me një
deputet kritik brenda mazhorancës (D.Bushati),
tregoi se emrat që kanë të drejtë të flasin nuk e
fitojnë të drejtën sipas Rregullores, duke e
kërkuar atë, por duke marrë miratimin paraprak
të kryetarit të grupit.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
49 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
plenare. Kufizimet në kohë për shkak të COVID-19 dhe për shkak të centralizimit të vendimmarrjes
në grupet parlamentare, në aspektin afatgjatë dhe përfaqësues, mund të jenë problematike dhe me
pasojë kritike për cilësinë e debatit parlamentar dhe për pavarësinë e deputetëve si institucion
përfaqësues e ligjvënës.
8.3. DEPUTETËT MË ME SHUMË FJALIME: DOMINON “OPOZITA E RE”
Jemi mësuar t’i ndjekim seancat parlamentare në TV, në portalet mediatike, në facebook apo rrjete
të tjera komunikimi, dhe në tërësi kemi parë të njëjtit deputetë protagonistë në shumicën e
debateve. Tabela e krahasimit për pjesëmarrjen e deputetëve në fjalime është konfirmuese për
këtë përshtypje të jashtme. Disa deputetë ishin mjaft aktiv në seancat plenare, - një pjesë edhe për
shkak të funksionit si drejtues të grupeve parlamentare, por një pjesë e konsiderueshme për shkak
të zgjedhjes personale për të qenë të tillë.
Në krye të listës së deputetëve më me shumë fjalime është zv/kryetari i Kuvendit Myslim Murrizi. Ai
ka folur në 21 seanca plenare, më tepër se çdo politikan tjetër. Në vend të dytë është një deputet jo
shumë i njohur në publik, Zef Shtjefni, kryetar i partisë “Ora”, cili ka folur në 20 seanca plenare. Në
listë vijojnë dy drejtuesit e grupeve parlamentare, Nimet Musaj i Grupit “Të pavarur” dhe Taulant
Balla (PS). Në listë vijnë më pas emra deputetësh të njohur si Hajdari, Roshi, etj, dhe të panjohur
ose protagonistë të diskutimeve, shpeshherë me headline negative në media, si disa prej emrave
vijues të 10-11 deputetëve më aktivë në seancat plenare.
DEPUTETËT MË ME SHUMË FJALIME NË PARLAMENT
(JANAR – KORRIK 2020)
NR EMRI / MBIEMRI GRUPI TOTAL SI INDIVID SI GRUP
01 MYSLIM MURRIZI DEM 21 21 0 02 ZEF SHTJEFNI PA GRUP 20 20 0
03 NIMET MUSAJ PAV 19 5 14 04 TAULANT BALLA PS 19 7 12
05 KOSTAQ PAPA PA GRUP 18 18 0
06 RUDINA HAJDARI DEM 17 9 8 07 ARTUR ROSHI PA GRUP 16 16 0
08 ERION PICIRI PA GRUP 16 16 0
09 HALIT VALTERI DEM 14 13 1 10 KORAB LITA DEM 13 12 1
11 KUJTIM GJUZI PA GRUP 13 13 0 12 RALF GJONI PAV 13 12 1 13 ANDI PERMETI PA GRUP 11 11 0 14 EDMOND STOJKU PA GRUP 11 5 6
15 VASIL STERJOVSKI PA GRUP 11 11 0 16 FATJONA DHIMITRI DEM 10 8 2 17 HALIL JAKIMI DEM 10 10 0 18 LEFTER MALIQI PA GRUP 10 8 2
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
50 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Mjaft aktiv në seanca kanë qenë edhe deputetët e rinj Gjoni, e Përmeti, Stojku dhe Sterjovski, për ta
mbyllur listën e 18 deputetëve më aktiv me deputetin Lefter Maliqi me 10 fjalime, 2 prej të cilave
kanë lidhje me interpelanca kolektive ose debate kolektive në parlament dhe të tjerat me nisma
personale për diskutim. Sic shihet në 18 deputetët më me shumë fjalime në parlament vetëm 1
deputet është nga grupi kryesor politik, ai i PS. Fakti se midis socialistëve nuk ka sasi diskutimesh
lidhet jo vetëm me zgjedhjen personale të deputetëve, por edhe me faktorë të tjerë, sic mund të
jenë stepja për të folur për gjithcka dhe kurdoherë deri edhe skema taktike për të mbyllur sa më
parë diskutimet në një parlament ku vendimmarrja është 100% e garantuar sipas vullnetit të saj
politik.
8.4. DEPUTETËT QË NUK FOLËNNË SEANCAT PLENARE
Në bilancin e debateve parlamentare tërheq vëmendjen edhe lista e deputetëve që nuk kanë
diskutuar asnjëherë gjatë periudhës monitoruese. Disa prej tyre ndodhen pothuajse gjithnjë në këtë
listë dhe janë kryesisht deputetë që politikën e kanë angazhim të dytë, krahas biznesit privat apo
angazhimeve të tjera prioritare, disa janë figura të njohura politike e publike që në kontrast me
angazhimin në seanca, janë mjaft aktiv në mbledhjet në komisionet parlamentare ose në strukturat
e tjera të Kuvendit. Në listën e deputetëve me “0” diskutime bëjnë pjesë kryesisht deputetë të
ardhur më 2019 në parlament, por edhe deputetë të njohur si Ulqini, Peleshi, Kodheli, Zeneli, etj, të
cilët janë aktiv në jetën politike dhe në drejtimin e komisioneve parlamentare. Në listë nuk mund të
mos mungojnë disa prej deputetëve të njohur më shumë si biznesmenë sesa si deputetë, dhe që
janë aty prej shumë mandatesh parlamentare, pavarësisht bilancit negativ në përfaqësimin dhe
pjesëmarrjen në aktivitetin parlamentar.
27 DEPUTETËT QË NUK FOLËN NË ASNJË PREJ SEANCAVE PLENARE JANAR – KORRIK 2020
Nr EMRI / MBIEMRI GRUPI NR Nr EMRI / MBIEMRI GRUPI NR
01 ALBAN ZENELI DEM 0 15 LUAN HARUSHA PS 0
02 AMBRA BAROVA PAV 0 16 MAJLINDA HALILAJ PA GRUP 0
03 BESNIK TROPLINI PA GRUP 0 17 MIMI KODHELI PS 0
04 BUJAR ÇELA PS 0 18 MUSA ULQINI PS 0
05 DRITAN BICI PS 0 19 NIKO PELESHI PS 0
06 EDMOND LEKA PS 0 20 NIKOLIN STAKA PA GRUP 0
07 EDMOND RRUSHI PA GRUP 0 21 PAULIN STERKAJ PS 0
08 ELIO HYSKO PS 0 22 REME LALA PA GRUP 0
09 ENADA KAPLLANI PAV 0 23 RRAHMAN RRAJA PS 0
10 FATMIR VELAJ PS 0 24 SADRI ABAZI PS 0
11 GJETAN GJETANI PA GRUP 0 25 TOM DOSHI PA GRUP 0
12 ILIR NDRAXHI PS 0 26 XHEVIT BUSHAJ PS 0
13 KOÇI TAHIRI PeD 0 27 YLLI SHEHU PAV 0
14 LEFTER KOKA PA GRUP 0
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
51 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
9. KLASIFIKIMI SIPAS NIVELIT TË EFIKASITETIT TË DEPUTETËVE
Vlerësimi i nivelit të efikasitetit është një prej produkteve të reja të projektit monitorues të ISP
aplikuar prej vitit 2017. Klasifikimi bazohet në funksionet kryesore të aktivitetit parlamentar.
Konkretisht,
në vlerësimin e nismave ligjore të deputetëve (10 pikë),
në vlerësimin e propozimeve për ndryshime ligjore gjatë debatit në komisione ose në
seancën plenare (10 pikë),
në vlerësimin e interpelancave të iniciuara nga deputetët (10 pikë),
në vlerësimin e angazhimit në seancat plenare (20 pikë),
në vlerësimin e angazhimit në komisionet parlamentare (20 pikë),
në vlerësimin e votimit të akteve në Kuvend (10 pikë),
në vlerësimin e rasteve të kërkesave për informim4 ose seanca pyetjesh (10 pikë),
si dhe në angazhimin publik e në zonë të deputetëve (10 pikë).
Klasifikimi mbetet një prej metodave të shumta, me të cilat mund të matet efektiviteti i aktivitetit
parlamentar. Grupet parlamentare kanë sistem tjetër vlerësimi dhe natyrisht, karriera e çdo
deputeti matet nga kriteret që partitë e tyre aplikojnë. Në perceptimin publik mund të ndodh që
një deputet të jetë shumë aktiv, të mbajë fjalime pa fund, por të konsiderohet i paaftë dhe jo
cilësor, për sa kohë mund të ndodhë që fjalimet mund të mos kenë vlerë dhe individi deputet të
mos arrijë të artikulojë ndonjë ide politike. Nga ana tjetër ka deputetë që janë më të përmbajtur
në daljet publike, por që janë shumë cilësorë në procesin ligjvënës, që flasin pak por thonë gjëra
me kuptim dhe ofrojnë zgjidhje. Po ashtu, midis grupeve parlamentare ka politika që promovojnë
deputetë të caktuar duke iu dhënë atyre privilegjin të jenë relatorë apo të flasin në emër të grupit
edhe për tema protokollare dhe formale.
ISP nuk gjykon asnjë prej treguesve të tjerë të aktivitetit parlamentar, por respekton
metodologjinë e zgjedhur më 2017, mbi të cilën janë bërë klasifikimet e deritanishme. Dy
deputetë janë penalizuar me – 5 ose -10 pikë për shkak të masave disiplinore që iu janë dhënë
nga Kuvendi për shkelje të Kodit të Etikës dhe të Rregullores.
9.1. DEPUTETËT MË AKTIVË & EFEKTIVË NË PARLAMENT PËR 2020
Në renditjen e deputetëve me nivelin më të lartë të efektivitetit ka pak ndryshime nga e njëjta
renditje e sesionit të vjeshtës 2019. Rudina Hajdari, Taulant Balla, Vasilika Hysi, Myslim Murrizi janë
4 nga 5 deputetët më efektivë, duke pasur midis tyre edhe deputetin Artur Roshi (PBK). Në listën e
24 deputetëve më efektivë shumica (15) i përkasin grupit parlamentar të PS, si dhe deputetët e
Komisionit të Ligjeve në Kuvend përbëjnë shumicën në raport me deputetët nga komisionet e tjera.
Siç shihet nga tabela, në listë bëjnë pjesë vetëm dy kryetarë të grupeve parlamentare (Balla dhe
Murrizi), katër kryetarë të komisioneve parlamentare (Hajdari, Felaj, Manja, Ekonomi) dhe dy
zv/kryetarët e Kuvendit (Hysi e Murrizi), të gjithë me kuota të larta kryesisht për shkak të pozitës së
4 Shih shënimin në faqen 39-40.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
52 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
privilegjuar që kanë në krahasim me deputetët e tjerë. Deputeti Ralf Gjoni ka gjithashtu tregues të
lartë (61 pikë), por sipas standardeve të klasifikimit të bëra publike që në fillim të projektit, ai
penalizohet -10 pikë për shkak të masës disiplinore për shkelje të Kodit të Etikës të ndërmarrë ndaj
tij.
Në listën e deputetëve më aktivë bëjnë pjesë edhe deputetët e rinj Sterjovski dhe Permeti, Piciri
dhe Valteri, krahas deputetëve me shumë përvojë parlamentare si Hysi, Fino, Beqja, Baraj, Gjebrea,
etj. Disa prej deputetëve kanë qenë aktiv në komisione të veçanta, përfshirë në mbledhjet e
Këshillit të Legjislacionit, në Sekretariatin për Etikën dhe Votimin, në komisionet hetimore dhe të
posaçme, etj, por renditja reflekton treguesit në raport me të njëjtat parametra vlerësimi me të
gjithë deputetët e tjerë në parlament. Fakti që, p.sh, zv/kryetarët e Kuvendit kanë edhe angazhime
të tjera paralele me aktivitetin e përditshëm parlamentar, i bën ata konkurrues midis të barabartëve
dhe jo funksionit shtetëror. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për kryetarët e komisioneve e të
grupeve dhe ata që nuk janë të tillë.
DEPUTETËT ME NIVELIN MË TË LARTË TË EFEKTIVITETIT
(JANAR – KORRIK 2020)
NR EMRI DHE MBIEMRI GRUPI PIKË NR EMRI DHE MBIEMRI GRUPI PIKË
1 RUDINA HAJDARI DEM 62,5 13 KLOTILDA BUSHKA PS 49,1
2 ARTUR ROSHI DEM 62,1 14 ALKET HYSENI PS 48,8
3 TAULANT BALLA PS 62 15 ERION PICIRI PA GRUP 48,8
4 VASILIKA HYSI PS 61 16 ELONA GJEBREA PS 48,4
5 MYSLIM MURRIZI DEM 54,4 17 EGLANTINA GJERMENI PS 47,7
6 ADNOR SHAMETI PS 53,9 18 BESNIK BARAJ PS 47,5
7 FATJONA DHIMITRI PA GRUP 53,6 19 ANTONETA DHIMA PS 46,8
8 ERMONELA FELAJ PS 53,5 20 EVIS KUSHI PS 46,1
9 VASIL STERJOVSKI PA GRUP 52 21 HALIT VALTERI DEM 45,6
10 ULSI MANJA PS 51,4 22 BASHKIM FINO PS 45,3
11 ANDI PERMETI PA GRUP 50,6 23 ILIR BEQAJ PS 44,7
12 RALF GJONI PAV 50,1 24 MILVA EKONOMI PS 44,5
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
53 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
9.2. DEPUTETËT MË PAK EFEKTIVË DHE AKTIVË NË PARLAMENT
Lista e deputetëve më pak efektivë në parlament gjatë vitit 2020 kryesohet nga deputetët me
përvojë parlamentare, Doshi (PSD) dhe Koka (ish LSI), si dhe deputeti me mandat të parë Gjetani
(ish PS). Ata, ashtu si pjesa tjetër e 15 deputetëve të kësaj liste kanë pasur nivelin më të ulët të
angazhimit në debatet parlamentare, në debatet në komisione, në nismat ligjore, dhe në aspektet e
tjera të angazhimit parlamentar.
Midis tyre nuk ka emra të njohur politikanësh, megjithëse ka emra që kanë më shumë se 2-3
mandate në parlament, por që nuk kanë krijuar një profil publik politikanësh. Disa prej tyre janë
prurje të njohura nga biznesi privat, disa të tjerë prurje për shkak të rrethanave të jashtëzakonshme
të krijuara me dorëzimin e mandateve të opozitës më 2019.
DEPUTETËT MË PAK EFEKTIVË (JANAR-KORRIK 2020)
NR EMRI DHE MBIEMRI GRUPI PIKË
01 TOM DOSHI PA GRUP 3,9
02 LEFTER KOKA PA GRUP 6,3
03 GJETAN GJETANI PA GRUP 6,4
04 BESNIK TROPLINI DEM 10,5
05 RRAHMAN RRAJA PS 10,7
06 AMRA BAROVA PAV 14,9
07 PAULIN STERKAJ PS 15,2
08 YLLI SHEHU PAV 15,2
09 SADRI ABAZI PS 15,7
10 ENADA KAPLLANI PAV 16
11 ELJO HYSKO PS 17,4
12 NIKOLIN STAKA PA GRUP 17,9
13 KLAJDI QAMA D&D 18,8
14 KOÇI TAHIRI D&D 19,6
15 MAJLINDA HALILAJ D&D 20
9.3. DEPUTETËT MË EFEKTIVË SIPAS QARQEVE
Një kalkulim i angazhimit të deputetëve sipas qarqeve, rezulton se ka pak diferenca nga i njëjti
klasifikim i vitit të kaluar. Ndryshimi i vetëm është kalimi i deputetëve të qarkut Berat në krye të
listës me përqindjen më të lartë të efikasitetit (me mesatare 38,7 pikë), ndjekur nga Gjirokastra,
ndërkohë që më parë kanë qenë dominues deputetët e qarkut Fier.
Në listën kritike të deputetëve më pak efektivë vijojnë të jenë deputetët e qarkut Shkodër dhe
Lezhë, me mesatare 25,1 dhe 25,2 pikë, me diferencë të dukshme nga qarku tjetër më i afërt, ai i
Durrësit me mesatare 29,2 pikë për deputet.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
54 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
9.4. TË DHËNA KRAHASUESE TË EFEKTIVITETIT SIPAS GRUPEVE DHE GJINISË
Bazuar në të dhënat e deputetëve dhe përllogaritjen e tyre sipas përkatësisë në grupet
parlamentare, rezulton se grupi “Demokrat”, ka pasur angazhimet më të shumta dhe treguesit më
të lartë të efektivitetit në raport me grupet e tjera parlamentare. Ata arrijnë mesatarisht 39,5% pikë
ndjekur nga grupi socialist me 35,4% pikë për deputet. Grupi më pak efektiv rezulton grupi më i ri
në parlament, “Demokraci dhe drejtësi” me mesatare 28 pikë për deputet. Në tërësi diferencat e
grupeve janë të vogla, dhe mbi mesataren e 122 deputetëve (33.9% pikë).
25,1
25,2
29,2
30,9
31,6
32,2
35,1
36,1
36,2
36,9
38,6
38,7
SHKODËR
LEZHË
DURRËS
KUKËS
VLORË
DIBËR
ELBASAN
KORÇË
FIER
TIRANË
GJIROKASTËR
BERAT
EFEKTIVITETI I DEPUTETËVE SIPAS QARQEVE
29,1
39,5
28,0
30,5
35,4
33,9
GRUPI I "PAVARUR"
GRUPI DEMOKRAT
DEMOKRACI DHE DREJTËSI
PA GRUP PARLAMENTAR
PARTIA SOCIALISTE
MESATARE TOTALE
KLASIFIKIMI ME MESATARE PIKËSH SIPAS GRUPEVE
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
55 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
Të dhënat krahasuese sipas gjinisë, tregojnë se deputetet gra e vajza kanë qenë shumë më efektive
sesa deputetët meshkuj. Konkretisht, mesatarja e efektivitetit për gratë deputete është 36,8 pikë
ndaj 32,2 për gjininë mashkullore. Deputetet gra kanë qenë efektive në komisionet ku drejtojnë
(siguria, integrimi, politika e jashtme, ekonomia), si dhe në komisione si ai i ligjeve, ku gratë
deputete kanë qenë ndër deputetet më aktive. Po ashtu ato kanë pasur nivel angazhimi në
interpelanca, në fjalimet në seanca si dhe në debatet në komisionet parlamentare.
9.5. GRUPI I PS, DEPUTETËT “MË SHUMË” DHE “MË PAK” EFEKTIVË & AKTIVË
Për shkak se PS ka grupin më të madh parlamentar dhe zë peshën kryesore edhe në vendimmarrjen
në Kuvend, ka rëndësi ballafaqimi i disa të dhënave që lidhen me cilësinë e angazhimit të
deputetëve të saj në punimet e parlamentit. Nga të dhënat krahasuese midis deputetëve me
vlerësimet më pozitive dhe atyre më negative në klasifikimin e efikasitetit në sesionin e fundit
parlamentar, rezultojnë të dhënat sipas tabelës bashkëngjitur.
Deputetët më efektivë mbeten emra të njohur të PS, si Balla e Hysi, Shameti e Felaj, Manja dhe
Bushka, Hyseni dhe Gjebrea, Gjermeni dhe Baraj, ndërkohë që në 10 deputetët më pak efektivë
“kryeson” Rraja dhe Sterkaj, Abazi dhe Hysko, etj. Disa prej deputetëve me rekorde minimale
vlerësimi kanë qenë jashtë vendit gjatë një pjese të kohës së aktivitetit parlamentar, kanë pasur
probleme shëndeti ose arsye të tjera, gjithsesi, klasifikimi është unik në kritere për të gjithë dhe kjo
është renditja statistikore.
Vetë grupet parlamentare kanë përgjegjësinë për të bërë analizat e tyre të brendshme dhe ato
mund të kenë klasifikim tjetër, në varësi nga informacionet që qarkullojnë brenda grupit dhe
raportet brenda partisë, por për publikun, tabela e mëposhtme mbetet e dhënë referuese.
DEPUTETËT (M); 32,2
DEPUTETËT (F); 36,8
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
56 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
10 DEPUTETËT MË SHUMË VS MË PAK EFEKTIVË NË PS
EMRI E MBIEMRI PIKË EMRI E MBIEMRI PIKË
TAULANT BALLA 62 RRAHMAN RRAJA 10,7
VASILIKA HYSI 61 PAULIN STERKAJ 15,2
ADNOR SHAMETI 53,9 SADRI ABAZI 15,7
ERMONELA FELAJ 53,5 ELIO HYSKO 17,4
ULSI MANJA 51,4 JURGIS ÇYRBJA 21,4
KLOTILDA BUSHKA 49,1 ANDUEL XHINDI 21,5
ALKET HYSENI 48,8 SPARTAK BRAHO 21,9
ELONA GJEBREA 48,4 FATMIR VELAJ 22
EGLANTINA GJERMENI 47,7 ILIR NDRAXHI 22,1
BESNIK BARAJ 47,5 XHEVIT BUSHAJ 23,1
9.6. TIPARET E KLASIFIKIMIT TEK GRUPET E TJERA PARLAMENTARE
Në klasifikimin e deputetëve më aktivë gjatë sesionit të fundit parlamentar, tek Grupi “Demokrat”
kryesojnë emrat e njohur politikë, Hajdari, Roshi dhe Murrizi. Të gjithë ata kanë pasur rekord
fjalimesh në parlament dhe në komisione, pjesëmarrje aktive në debatet publike, ushtrim kërkesash
për interpelanca dhe përdorim të mekanizmave të përfaqësimit parlamentar që ofrohen nga
Rregullorja, Statuti i deputetit dhe legjislacioni plotësues.
Në grupin e ri “Demokraci dhe Drejtësi” rezultatin më të lartë e ka kryetari i grupit, Edmond Stojku,
me 42,9 pikë, ndjekur nga Kostaq Papa me 39, Selami Jenishehri me 34 dhe Ervis Meço me 30 pikë.
Në grupin e Pavarur Ralf Gjoni, pavarësisht penalizimit me 10 pikë për shkak të masës disiplinore,
vijon të jetë deputeti më aktiv dhe me nivelin më të lartë të efektivitetit, ndjekur nga kryetari i
komisionit të shëndetësisë, Enver Roshi, deputetja Edlira Hyseni dhe kryetari i grupit Nimet Musai
Tek deputetët pa grup parlamentar emrat më të suksesshëm janë Fatjona Dhimitri (e larguar nga
Grupi Demokrat), Vasil Sterjovski, Andi Përmeti, Erion Piciri dhe Zef Shtjefni, të cilët kanë më shumë
se 40 pikë në renditjen e përgjithshme të efektivitetit.
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
57 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
10. SHTOJCË 1: TABELA E PLOTË E VLERËSIMIT TË DEPUTETËVE
Më poshtë paraqitet tabela e plotë e vlerësimit të deputetëve për sesionin parlamentar janar -
korrik 2020, bazuar me metodologjinë e projektit, e cila është ndjekur e njëjtë edhe në monitorimet
e tjera periodike prej vitit 2017. Jashtë renditjes në listë janë lënë deputetët që janë ministra,
përfshirë Kryeministrin, si dhe Kryetari i Kuvendit.
KLASIFIKIMI I DEPUTETËVE SIPAS KRITETEVE TË EFIKASITETIT
(JANAR – KORRIK 2020)
NR EMRI DHE MBIEMRI PARTI PIKË NR EMRI DHE MBIEMRI PARTI PIKË
01 RUDINA HAJDARI DEM 62,5 57 ROBERT BITRI PS 32,6
02 ARTUR ROSHI DEM 62,1 58 ARBEN PELLUMBI PS 32,3
03 TAULANT BALLA PS 62 59 ROLAND XHELILAJ PS 32
05 VASILIKA HYSI PS 61 60 EDMOND LEKA PS 31,7
06 MYSLIM MURRIZI DEM 54,4 61 MUSA ULQINI PS 31,5
07 ADNOR SHAMETI PS 53,9 62 ADELINA RISTA PS 30,8
08 FATJONA DHIMITRI PA GRUP 53,6 63 ILIRIAN PENDAVINJI PS 30,7
09 ERMONELA FELAJ PS 53,5 64 ERVIS MEÇO D&D 30,4
10 VASIL STERJOVSKI PA GRUP 52 65 ELDA HOTI PA GRUP 30
11 ULSI MANJA PS 51,4 66 LINDITA NIKOLLA PS 29,7
12 ANDI PERMETI PA GRUP 50,6 67 EUGEN BOJAXHI D&D 29,4
04 RALF GJONI PAV 50,1 68 ARBEN ELEZI DEM 29
13 KLOTILDA BUSHKA PS 49,1 69 ARBEN KAMAMI PS 28,7
14 ALKET HYSENI PS 48,8 70 FLORENC SPAHO PS 28,5
15 ERION PICIRI PA GRUP 48,8 71 RAMAZAN GJUZI D&D 28,4
16 ELONA GJEBREA PS 48,4 72 ARLIND ÇAÇANI DEM 28,3
17 EGLANTINA GJERMENI PS 47,7 73 SADI VORPSI PS 28
18 BESNIK BARAJ PS 47,5 74 ALBAN ZENELI DEM 27,9
19 ANTONETA DHIMA PS 46,8 75 LUAN DUZHA PS 27,5
20 EVIS KUSHI PS 46,1 76 SUZANA TOPI PA GRUP 27,5
21 HALIT VALTERI DEM 45,6 77 EDIOLA BRAHA PAV 27
22 BASHKIM FINO PS 45,3 78 ADRIATIK ALIMADHI PA GRUP 26,5
23 ILIR BEQAJ PS 44,7 79 TATJANA PIRO PS 26,5
24 MILVA EKONOMI PS 44,5 80 LIGORAQ KARAMELO DEM 26,4
25 KORAB LITA DEM 44,4 81 ALMIRA XHAMBULLA PS 26,3
26 ISMET BEQIRAJ PS 44,2 82 DRITAN BICI PS 26,3
27 HALIL JAKIMI DEM 44,1 83 BUJAR ÇELA PS 26
28 EDLIRA BODE PS 43 84 KUJTIM GJUZI* PA GRUP 25,8
29 EDMOND STOJKU D&D 42,9 85 LUAN HARUSHA PS 24,6
30 BLERINA GJYLAMETI PS 41,8 86 DAMIAN GJIKNURI PS 24
31 ERVIN BUSHATI PS 41,8 87 KRENAR RRYCI D&D 23,8
32 DITMIR BUSHATI PS 41,8 88 REME LALA PA GRUP 23,4
33 ZEF SHTJEFNI PA GRUP 41,5 89 AURORA MARA PAV 23,1
34 NIKO PELESHI PS 41,5 90 XHEVIT BUSHAJ PS 23,1
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
58 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
35 ENVER ROSHI PAV 41,1 91 EDMOND RRUSHI D&D 22,4
36 MIRELA KUMBARO PS 40,5 92 ILIR NDRAXHI PS 22,1
37 SENIDA MESI PS 40,3 93 FATMIR VELAJ PS 22
38 VILMA BELLO PS 40,1 94 SPARTAK BRAHO PS 21,9
39 VULLNET SINAJ PS 39,6 95 ANDUEL XHINDI PS 21,5
40 EDLIRA HYSENI PAV 39,5 96 JURGIS ÇYRBJA PS 21,4
41 LEFTER MALIQI PA GRUP 39,3 97 MAJLINDA HALILAJ D&D 20
42 KOSTAQ PAPA D&D 39 98 KOÇI TAHIRI D&D 19,6
43 FADIL NASUFI PS 37,7 99 KLAJDI QAMA D&D 18,8
44 ANDREA MARTO PS 37,6 100 NIKOLIN STAKA PA GRUP 17,9
45 ANASTAS ANGJELI PS 37 101 ELIO HYSKO PS 17,4
46 KLODIANA SPAHIU PS 36,8 102 ENADA KAPLLANI PAV 16
47 NIMET MUSAJ PAV 35,6 103 SADRI ABAZI PS 15,7
48 XHEMAL QEFALIA PS 35,3 104 PAULIN STERKAJ PS 15,2
49 ELENA XHINA PA GRUP 35 105 YLLI SHEHU PAV 15,2
50 FATMIR XHAFAJ PS 35 106 AMBRA BAROVA PAV 14,9
51 ARDIANA JAKU PS 34,8 107 RRAHMAN RRAJA PS 10,7
52 FIDEL YLLI PS 34,5 108 BESNIK TROPLINI DEM 10,5
53 SELAMI JENISHERI D&D 34,2 109 GJETAN GJETANI PA GRUP 6,4
54 MIMI KODHELI PS 34 110 LEFTER KOKA PA GRUP 6,3
55 ARTEMIS DRALO PS 33,5 111 TOM DOSHI PA GRUP 3,9
56 ARDIT KONOMI PS 32,9
Deputetët Gjoni dhe Gjuzi, për shkak të masave disiplinore nga Kuvendi humbin përkatësisht 10 dhe 5 pikë
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
59 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
11. SHTOJCË 2: KLASIFIKIMI I PLOTË SIPAS TREGUESVE TË METODOLOGJISË
Tabela paraqet të dhëna të detajuara të deputetëve sipas metodologjisë. I vetmi ndryshim nga
raportet e mëparshme lidhet me të dhënat e cituara në faqen 39-40, që kanë të bëjnë me kërkesat
për informacion të deputetëve adresuar institucioneve, informacion që stafi i ISP nuk arriti ta
sigurojë të plotë dhe në rrugë zyrtare deri në shkrimin e këtij raporti më 30-31 gusht 2020.
EMRI DHE MBIEMRI
GRUPI POLITIK
GJ NISME LIGJORE
AMEN-DIME
PR+DISK KOMISION
PR+DISK SEANCË
INTER-PELANCE
VOTIM I LIGJ. %
ZONË PUBLIK
TOTAL 100 PIKË
1 Adelina Rista PS F 0 0 11,3 4 0 9,5 6 30,8
2 Adnor Shameti PS M 7 8 16,4 4 0 9,5 9 53,9
3 Adriatik Alimadhi PA GRUP M 0 5 4,5 3 3 2 9 26,5
4 Alban Zeneli DEM M 0 6 10,4 0 3 2,5 6 27,9
5 Alket Hyseni PS M 2 8 15,3 6 0 8,5 9 48,8
6 Almira Xhambulla PS F 0 0 11,8 3 0 6,5 5 26,3
7 Ambra Barova PAV F 0 0 9,4 0 2 1,5 2 14,9
8 Anastas Angjeli PS M 0 5 13,5 2 0 9,5 7 37
9 Andi Permeti PA GRUP M 2 3 10,6 18 3 5 9 50,6
10 Andrea Marto PS M 5 2 13,6 2 0 10 5 37,6
11 Anduel Xhindi PS M 0 0 7,5 2 0 7 5 21,5
12 Antoneta Dhima PS F 0 2 17,3 10 0 9,5 8 46,8
13 Arben Elezi DEM M 2 0 10,5 3 2 5,5 6 29
14 Arben Kamami PS M 0 0 12,7 2 0 10 4 28,7
15 Arben Pellumbi PS M 0 2 14,3 4 0 7 5 32,3
16 Ardiana Jaku PS F 0 3 11,8 4 0 10 6 34,8
17 Ardit Konomi PS M 5 0 10,9 3 0 10 4 32,9
18 Arlind Çaçani DEM M 2 0 7,8 8 2 4,5 4 28,3
19 Artemis Dralo PS F 5 2 10,5 3 0 7 6 33,5
20 Artur Roshi DEM M 0 5 15,1 20 10 4 8 62,1
21 Aurora Mara PAV F 2 0 9,6 2 0 5,5 4 23,1
22 Bashkim Fino PS M 2 6 16,3 2 0 10 9 45,3
23 Besnik Baraj PS M 0 5 17 8 0 9,5 8 47,5
24 Besnik Troplini DEM M 0 0 0 0 2 5,5 3 10,5
25 Blerina Gjylameti PS F 2 3 12,8 8 0 10 6 41,8
26 Bujar Çela PS M 0 0 13,5 0 0 9,5 3 26
27 Damian Gjiknuri PS M 5 0 2 4 0 4 9 24
28 Ditmir Bushati PS M 0 5 17,3 5 0 5,5 9 41,8
29 Dritan Bici PS M 0 0 13,3 0 0 10 3 26,3
30 Ediola Braha PAV F 2 0 9 3 2 7 4 27
31 Edlira Bode PS F 5 2 15 6 0 10 5 43
32 Edlira Hyseni PAV F 2 2 16 10 0 3,5 6 39,5
33 Edmond Leka PS M 5 2 10,2 0 0 8,5 6 31,7
34 Edmond Rrushi D&D M 2 0 8,9 0 0 9,5 2 22,4
35 Edmond Stojku D&D M 5 0 10,9 12 2 7 6 42,9
36 Eglantina Gjermeni PS F 10 3 11,2 6 0 9,5 8 47,7
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
60 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
37 Elda Hoti PA GRUP F 0 0 10 8 3 5 4 30
38 Elena Xhina PA GRUP F 2 2 15 3 0 8 5 35
39 Elio Hysko PS M 0 0 7,9 0 0 5,5 4 17,4
40 Elona Gjebrea PS F 0 4 16,4 10 0 10 8 48,4
41 Enada Kapllani PAV F 2 0 9 0 0 2 3 16
42 Enver Roshi PAV M 2 0 18,6 10 2 3,5 5 41,1
43 Erion Piciri PA GRUP M 5 0 14,8 20 3 1 5 48,8
44 Ermonela Felaj PS F 5 5 20 8 0 7,5 8 53,5
45 Ervin Bushati PS M 0 3 12,8 8 0 10 8 41,8
46 Ervis Meço D&D M 2 0 10,4 8 2 4 4 30,4
47 Eugen Bojaxhi D&D M 2 0 10,4 8 0 7 2 29,4
48 Evis Kushi PS F 5 5 13,6 6 0 9,5 7 46,1
49 Fadil Nasufi PS M 0 3 14,7 4 0 10 6 37,7
50 Fatjona Dhimitri PA GRUP F 5 4 17,6 12 3 5 7 53,6
51 Fatmir Velaj PS M 0 2 10 0 0 3 7 22
52 Fatmir Xhafaj PS M 0 5 10 3 0 8 8 35
53 Fidel Ylli PS M 0 4 13 2 0 10 6 34,5
54 Florenc Spaho PS M 0 0 10 6 0 9,5 3 28,5
55 Gjetan Gjetani PA GRUP M 0 0 2,4 0 0 2 2 6,4
56 Halil Jakimi DEM M 8 2 9,1 14 3 5 3 44,1
57 Halit Valteri DEM M 2 3 9,1 16 3 5,5 7 45,6
58 Ilir Beqaj PS M 0 3 16,7 10 0 7 8 44,7
59 Ilir Ndraxhi PS M 0 0 9,1 0 0 10 3 22,1
60 Ilirian Pendavinji PS M 0 0 12,7 4 0 10 4 30,7
61 Ismet Beqiraj PS M 5 2 18,2 4 0 10 5 44,2
62 Jurgis Çyrbja PS M 0 0 5,9 2 0 9,5 4 21,4
63 Klajdi Qama D&D M 2 0 5,3 2 2 3,5 4 18,8
64 Klodiana Spahiu PS F 0 2 16,8 6 0 8 4 36,8
65 Klotilda Bushka PS F 10 5 14,1 4 0 8 8 49,1
66 Koçi Tahiri D&D M 2 0 9,1 0 2 3,5 3 19,6
67 Korab Lita DEM M 0 3 13,4 16 2 5 5 44,4
68 Kostaq Papa D&D M 0 0 10 20 3 2 4 39
69 Krenar Rryci D&D M 2 0 13,8 2 0 4 2 23,8
70 Kujtim Gjuzi PA GRUP M 0 0 12,8 10 2 3 3 30,8*
71 Lefter Koka PA GRUP M 2 0 0,3 0 0 1 3 6,3
72 Lefter Maliqi PA GRUP M 0 3 10,3 14 3 3 6 39,3
73 Ligoraq Karamelo DEM M 0 3 10,9 3 3 1,5 5 26,4
74 Lindita Nikolla PS F 0 2 11,7 3 0 8 5 29,7
75 Luan Duzha PS M 0 0 12,5 2 0 10 3 27,5
76 Luan Harusha PS M 0 0 10,6 0 0 10 4 24,6
77 Majlinda Halilaj D&D F 2 0 9,5 0 2 4,5 2 20
78 Milva Ekonomi PS F 0 5 20 3 0 9,5 7 44,5
79 Mimi Kodheli PS F 0 2 20 0 0 7 5 34
80 Mirela Kumbaro PS F 0 2 20 3 0 9,5 6 40,5
81 Musa Ulqini PS M 0 2 13,5 0 0 10 6 31,5
82 Myslim Murrizi DEM M 5 5 6,9 20 2 6,5 9 54,4
83 Niko Peleshi PS M 0 5 20 0 0 9,5 7 41,5
84 Nikolin Staka PA GRUP M 2 0 8,9 0 2 3 2 17,9
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
61 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
85 Nimet Musaj PAV M 2 2 8,6 12 2 5 4 35,6
86 Paulin Sterkaj PS M 0 0 2,7 0 0 9,5 3 15,2
87 Ralf Gjoni PAV M 5 5 19,1 18 3 3 7 60,1*
88 Ramazan Gjuzi D&D M 2 2 12,9 2 2 4,5 3 28,4
89 Reme Lala PA GRUP F 2 0 10,9 0 0 8,5 2 23,4
90 Robert Bitri PS M 0 0 16,1 4 0 9,5 3 32,6
91 Roland Xhelilaj PS M 0 2 14 2 0 10 4 32
92 Rudina Hajdari DEM F 0 5 18,5 20 3 7 9 62,5
93 Rrahman Rraja PS M 0 0 2,7 0 0 6 2 10,7
94 Sadi Vorpsi PS M 0 2 12,5 2 0 7,5 4 28
95 Sadri Abazi PS M 0 0 6,7 0 0 7 2 15,7
96 Selami Jenisheri D&D M 2 0 11,2 10 2 7 2 34,2
97 Senida Mesi PS F 0 3 18,3 6 0 8 5 40,3
98 Spartak Braho PS M 0 0 8,9 2 0 7 4 21,9
99 Suzana Topi PA GRUP F 0 0 14 6 2 2,5 3 27,5
100 Tatjana Piro PS F 0 0 10 3 0 9,5 4 26,5
101 Taulant Balla PS M 5 5 10 20 3 10 9 62
102 Tom Doshi PA GRUP M 0 0 0,4 0 0 1,5 2 3,9
103 Ulsi Manja PS M 0 6 19,4 8 0 10 8 51,4
104 Vasil Sterjovski PA GRUP M 2 3 14,5 18 5 2,5 7 52
105 Vasilika Hysi PS F 2 5 19 16 0 10 9 61
106 Vilma Bello PS F 0 5 14,1 3 0 10 8 40,1
107 Vullnet Sinaj PS M 0 3 10,6 10 0 10 6 39,6
108 XHEVIT Bushaj PS M 0 0 12,6 0 0 6,5 4 23,1
109 Xhemal Qefalia PS M 0 3 13,3 4 0 10 5 35,3
110 Ylli Shehu PAV M 2 0 7,2 0 2 2 2 15,2
111 Zef Shtjefni PA GRUP M 0 0 10 20 2 5,5 4 41,5
Deputetët Gjoni dhe Gjuzi, për shkak të masave disiplinore nga Kuvendi humbin përkatësisht 10 dhe 5 pikë
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
62 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020
MBI INSTITUTIN E STUDIMEVE POLITIKE
Instituti i Studimeve Politike (www.isp.com.al) është një organizatë e shoqërisë civile që vepron në fushën e demokratizimit dhe shtetit të së drejtës. Drejtor Ekzekutiv aktual është Prof. Afrim Krasniqi. ISP është e fokusuar në monitorimin e institucioneve demokratike, si dhe në hartimin e raporteve / analizave profesionale mbi problematika specifike politike me interes për qytetarët, shoqërinë dhe partnerët ndërkombëtarë. Pjesë e ISP janë ekspertë të njohur të zhvillimeve politike dhe të drejtësisë, të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe të marrëdhënieve publike. ISP publikon vazhdimisht raporte monitoruese.
DISA NGA PROJEKTET KRYESORE TË ISP NË VITET E FUNDIT
Database www.deputetim.al mbi monitorimin e Kuvendit të RSH (2017-2020)
Database http://dekriminalizimi.isp.com.al/ monitorimi i ligjit 138/2015 (2019-2022)
Monitorim i aktivitetit të Kuvendi gjatë COVID-19, (2020)
Monitorimi i matricës ligjore dhe impaktit të akteve nënligjore (2019-2020)
Monitorim të standardeve të etikës dhe Konfliktit të Interesit në parlament (2019-2020)
Demokracia, vota dhe përfaqësimi (2020-2022)
Monitorim të përdorimit të burimeve shtetërore në fushatë elektorale (2019-2020)
Monitorim të reformës në drejtësi dhe progresit të integrimit (nga 2016 dhe në vijim)
Database online www.muzeuimemories.info Shqipëria në periudhën komuniste
Database www.politike.al mbi partitë politike, zgjedhjet, organizimin e tyre, 2016-2017
Database www.vota.al mbi votën dhe subjektet zgjedhore 1991-2017
Monitorimin e demokracisë së brendshme në partitë politike (20152-2020). Raporte periodike
Monitorimin e reformës zgjedhore dhe komentar (broshurë) mbi ligjin “Mbi partitë politike”
Monitorimi i përfaqësimit të grave në partitë politike (2017) dhe në zgjedhjet lokale 2015
Monitorim i zonave zgjedhore të riskut. Përfshirja e elementëve të inkriminuar 2015-2019.
Monitorim i qeverisë me ministra teknikë dhe botim profesional me gjetjet (2017-2018)
Monitorim të Kuvendeve Kombëtare të partive kryesore. Anketime dhe raporte mbi gjetjet
Monitorimin e ligjit mbi të drejtën e informimit (nga 2014 dhe në vijim)
Monitorim të ligjit mbi qeverisjen vendore dhe efektet me ndarjen e re (nga 2016 dhe në vijim)
Raporti do tu shpërndahet në rrugë elektronike dhe të printuar të gjithë deputetëve në parlament,
partive politike parlamentare, partnerëve të ISP, ekspertëve të angazhuar, si dhe mediave kryesore. Të gjitha publikimet e ISP që lidhen me projekte kombëtare e ndërkombëtare (libra, studime, raporte,
etj) jepen falas, si dhe publikohen në faqen zyrtare të ISP në formë të përmbledhur) Për çdo interes, sugjerim apo informacion, mund të kontaktoni në çdo kohë ISP përmes adresës
zyrtare, e-mail-it, faqes së internetit, adresave të ISP në rrjetet sociale, etj.
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Parlamenti në kohën e pandemisë : bilanci dhe problematika raport monitorues : janar - korrik 2020 / dr. i projektit Afrim Krasniqi. – Tiranë : ISP, 2020, ... f. ; ... cm. ISBN 978-9928-4592-6-8
1. Parlamenti shqiptar 2. Monitorime 3. Raporte
328(496.5) "2020" (047)
INSTITUTI I STUDIMEVE POLITIKE | raport
63 PARLAMENTI NË KOHËN E PANDEMISË: BILANCI DHE PROBLEMATIKA JANAR - KORRIK 2020