beating women in quran

پایگاه اسالمی حوزه

undefined

URL : http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?LanguageID=1&id=25243&SubjectID=65483

آیا «زدن» می تواند راھی برای حل اختالفات زناشویی باشد؟

«دیدگاھی روشن شناسانه برای پی بردن به فلسفه و ھدف»

قسمت دوم

طلب اھتمام دارد که آیا برای دست یابی به اھداف و مقاصد تربیتی، می توان از «زدن»این مقاله، تفسیری از آیه ضرب (زدن) است. نویسنده که در پی فھم معنای ضرب است، به این مه روابط زناشویی ارائه کند. طرح نگاه ایشان به معنای پذیرش قطعی این دیدگاه نیستبه عنوان راھکار بھره جست؟! ایشان تالش کرده است معنای دیگری از «ضرب» را در آیه مربوط ب

د باید به منابع تفسیری و حدیثی و فقھی شیعی نیز مراجعه و استناد کرد، نه آن گونهولی می تواند در رشد این بحث مفید باشد. طبعا وقتی با نگرشی شیعی به موضوعات پرداخته شوکه در این مقاله آمده است.

- لبنان است.1422 منتشره در 24مقاله برگرفته از مجله «اسالمیة المعرفة» سال ششم، شماره







زدن به شرط ... و برای ...

اصالح ذات بین و آشتی دادن زن و شوھر است. این دستور و راه عالج ھنگامی است که زناگر به ترتیب و اولویت بندی که در آیه سوره نساء آمد بنگریم، در خواھیم یافت ھدف از آن ره دو گونه است:نافرمان بوده، سرپیچی و عصیان نماید و زندگی زناشویی را برنتابد. ترتیب در آیه و راه چا

ت کند. این گونه سه گام (مرحله) دارد: پند و اندرز، جدا کردن بستر و ضرب.نخست: حل نافرمانی زن و چاره اندیشی برای رفع اختالف زن و شوھر، بی آن که شخص ثالثی دخال

داوران

ام کند) و بفھمد نمی تواند روح دوستی و عالقه را بیافریند و ھمسر را زیر پوشش ودوم: اگر شوھر در خانه و با ھمسر به نتیجه نرسید (بی آن که شخص دیگری برای حل اختالف اقد میان فامیل مراجعه کنند، تا در مورد اختالف این دو نظر دھند و علت را بیابند و اینان راپشتیبانی خود در آورد و زن به روابط زناشویی تن ندھد، زن و شوھر می بایست به افراد خاصی

آیا «زدن» می تواند راھی برای حل اختالفات زناشویی باشد؟ http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?LanguageID=1&id=25243&SubjectI...

نصیحت و راھنمایی کنند و کمک نمایند دوباره گرد ھم آیند و میان شان آشتی برقرار کنند:

به و یک داور از خانواده زن انتخاب کنید (تا به کار آنان رسیدگی کنند). اگر داوران، تصمیم«و اگر از جدایی و شکاف میان آن دو (ھمسران) بیم داشته باشید، یک داور از خانواده شوھر،ات ھمه، باخبر است).»اصالح داشته باشند، خداوند به توافق آنھا کمک می کند؛ زیرا خداوند، دانا و آگاه است (و ا )2(ز نی

گام نخست: گفت و گوی سازنده

. قرآن به شوھر دستور می دھد: ھنگامی که زن ناخشنودی و سرپیچی نشان میروشن است ترتیب بندی و اولویت ھا برای اصالح روابط زن و شوھر بر اساس راھکارھای مثبت است شوھر و اشتیاق وی به ادامه روابط زناشویی و آشتی میان زوجین است.دھد، کنار وی بنشیند، مسائل را برایش روشن کند و پند یا ھشدارش دھد. این کار نشانه عالقه

را اختالف نظر طبیعی است. باید زن و مرد حقوقی را که بر گردن ھم دارند، بیان کنند، شایدباید مسائل را شفاف و روشن مطرح کرد و آنچه را درون دل و ذھن می گذرد، به زبان آورد، زیدیگری نداند و حد و گستره آن را نشناسد.

ر است تا آنچه باعث اختالفات و بگو مگو میان زن و شوھر است، بر طرف شود. در اختالف، گاه زن خوش نمی دارد حربه و شگردھای زنانگی اش را به کارگام نخست، گفت و گو و تذکگیرد و ناتوانی جسمانی اش را نشان دھد.

دومین گام: جدا کردن بستر

ندد، می بایست شوھر گام و مرحله ای دیگر را بیازماید و حال که پند و نصیحت سوداگر زن به سخن شوھرش گوش ندھد و به سبب نادانی یا لجاجت، ھشدار و پند شویش را به کار نب و نمی تواند خیلی از ھمسرش جدا شود. از این رو وقتی زن ببیند مرد بسترش را جدا کرده،نداده، بسترش را جدا کند. زن می داند مرد در برابر جنس زن ضعیف بوده، به وی نیازمند است

نمی کند و در تصمیمش جدی است. در این صورت، در بسیاری از اوقات، زن ازاز ھمسرش دوری می گزیند، طبیعی است بفھمد چقدر وضع خطیر و ناپسند بوده که مرد ھمخوابگی جدی است و عصبانیت و لج بازی زیان بخش است. از این رو تغییر روش داده، به راهبازی و رل ناخشنودی و نافرمانبرداری دست کشیده، خواھد فھمید روابط وی با ھمسرش در خطر

ن از شوھر رویگردان بوده، متنفر باشد، کار به جای باریک و خطرناک خواھد کشید، که گاهخیر و صالح بر می گردد و میان زن و شوھر روابط دوستانه و محبت آمیز برقرار می شود. اگر زند. ادامه زندگی زناشویی در چنین وضعی ممکن نیست. اما ھر دو می بایست عواقب کار را درروابط زناشویی را از بین می برد و به جدایی می انجامد، چه مرد و زن بخواھند، چه نخواھ

نظر گرفته، بدانند زندگی زناشویی منجر به شکست و ناکامی خواھد شد.

سومین گام: ضرب

و متارکه ببرند، و اختالف شان در حضور شخص ثالثی (حکما من أھله و حکما من أھلھا)گاه پرسیده می شود: چکار می توان کرد تا زوجین پی به وضع خطیر و عواقب ناگوار قطع روابطو به آشتی و اصالح آرند یا اگر نمی توانند، به خیر و خوشی از ھم جدا شوند؟مطرح نشود؟ تا وی در باره اختالف میان زن و شوھر نظر داده، آن دو را نصیحت و توصیه کند ر

پاسخ: آخرین گام در داخل خانه برای حل نزاع و اختالف، ضرب است:

ای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است، و به خاطر انفاق ھایی که از اموالشان (در«مردان، سرپرست و نگھبان زنانند، به خاطر برتری ھایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع) برستهر و حقوق او را، در مقابل حقوقی که خدا برای آنان قرار داده، حفظ می کنند. و (اما) آن دمورد زنان) می کنند. و زنان صالح، زنانی ھستند که متواضعند، و در غیاب (ھمسر خود،) اسرا

ه انجامد،) در بستر از آنھا دوری نمایید! و (اگر ھیچ راھی جز شدت عمل، برای وادار کردن آنھا باز زنان را که از سرکشی و مخالفت شان بیم دارید، پند و اندرز دھید! و (اگر مؤثر واقع نش)3(ا نجویید! (بدانید) خداوند، بلند مرتبه و بزرگ است. (و قدرت او، باالترین قدرت ھاست.)»وظایفشان نبود،) آنھا را تنبیه کنید! و اگر از شما پیروی کردند، راھی برای تعدی بر آنھ

معنای ضرب

گونه که گفتیم ضرب و زدن پس از مراحل ذیل است:ما در پی فھم معنای «ضرب» و تأثیر آن در حل اختالف و ایجاد آشتی میان زوجین ھستیم. ھمان

ر ناخشنودی شوھر و جدا کردن بستر خواب، سودی نبخشد.میان زن و شوھر اختالف پیش آمده، زن زندگی با شوھر را خوش نداشته، پند و اندرز، سپس اظھا

روحی زن بینجامد، تا شاید بر وی فائق و چیره آمده، به رغم خواستش، زن را مجبور بهضرب یعنی چه؟ آیا به صورت یا بدن زدن یا ھر نوع زدن است که به آزار و اذیت جسمی و تحقیری است]؟! آیا این گونه جبر و زور با اذیت و آزار روحی و جسمی، کمک خواھد کرد که محبت وادامه زندگی کرد؟ اگر از این قرار است، کوتاه آمدن زن چه فایده و ثمری دارد [وقتی ناراض

عامل عفت و درستکاری در غیاب ھمسر خواھد شد و کیان خانواده را از فروپاشی وگذشت میان زن و شوھر به وجود آید و دوستی و ھمبستگی را استوار خواھد نمود، یا انگیزه و خواھد کرد زن رغبت و تمایل داشته باشد در خانه بماند و از خانواده نگه داری کند؟ آیاجدایی نجات خواھد داد؟! اگر ضرب به معنای کتک زدن و آزار و اذیت جسمی و روحی باشد، کمک

کند، چنان که با فرھنگ زمانه اش آشناست، کارساز خواھد شد؟راھکار زدن بر زن مسلمانی که حقوقش را می داند و کرامت و بزرگواری انسانی اش را درک می

ناخشنودی زندگی کند، در حالی که مردی ابایی از زدن و توھین نداشته باشد؟! یا زن میآیا کتک زدن، وی را متمایل می کند در خانه شوھر مانده، تندروی ھای وی را تحمل کرده، با تواند با طالق خلع و متارکه، جان خود را از این مخمصه به در برد؟

سوء استفاده از وابستگی روحی


و جسمی زن

ه خرج دھند، سوء رفتار با وی غنیمت شمردن فرصتی است که به سبب نیاز واگر بگوییم اشاره لفظی قرآن به ضرب بھانه ای برای برخی مردان است که بر ضد زن شدت عمل بزندانش، چنین وضع ظالمانه ای را تحمل کند. اما اگر بپذیریم ضرب به معنای اذیت و آزاروابستگی مادی زن پیش آمده و وی را مجبور می کند مدارا کند و شکیبایی ورزد یا به خاطر فر

واھد خانواده ای را بنیان سازد که روابطش بر اساس درست و صحیحی استوارجسمی و روحی نیست، برداشت مثبتی است که با آموزه ھای قرآنی ھماھنگی دارد، زیرا دین می خدگی را نگسلد. در این صورت آیا معنا و مقصود از واژه «ضرب» در قرآن، زدن و آزار جسمی وباشد و زن مایل بوده و عشق و عالقه خواھد داشت میان خانواده بماند و روابط و پیوند خانوا

)4(روحی زن خواھد بود، برای آن که حتی اگر تمایل نداشته باشد، تن به خواسته مرد دھد؟

حق طالق برای زن

می زندگی نخواھد بود، زیرا ضرب، روابط و پیوند خانواده را ضعیف کرده، به طرف جدایی و ناکااگر زن حق خلع داشته باشد، بی تردید برای ضرب و آزار و اھانت، جایی در روابط زناشویی وار جسمی و روحی است، معنا و جنبه ھای حقیقی را در نظر گرفت.خواھد برد. از این رو می بایست دقت بیشتری کرد و پیش از این که بگوییم ضرب به معنای آز

شش و گامی دیگر برای آشتی دادن و نزدیک کردن زن و شوھر است، تا اختالف میان آن دو،اگر به ترتیب و درجه بندی قرآن به ھنگام بیان «ضرب» نگاه کنیم، درمی یابیم ھدف از آن کوردد و مجبور نشوند کسی دیگر (حکم و داور) را از اختالف خود باخبر کرده، به واسطه اوحل شده، از این راه روابط محبت آمیز و دوستانه و پیوند صمیمانه بین زن و شوھر بر قرار گ

بخواھند اصالح ذات بین کنند و نزاع را حل نمایند، حال با جدایی یا با آشتی و گذشت.

معانی حقیقی و مجازی ضرب

غم آنچه گفتیم، معنای ظاھری و مستقیم آن (زدن) مقصود است یا معنای مجازی دارد؟مقصود از «ضرب» (زدن) در عبارت قرآنی به منظور برطرف کردن اختالف زناشویی چیست؟ آیا به ر

انند:معنای مجازی «ضرب» را در آیاتی که به خودی خود متعدی می شود (مفعول می پذیرد) شاھدیم، م

ھنگامی که سفر می کنید».)6( و چه در آیاتی که متعدی به حرف جر است، مثال: «و إذا ضربتم فی األرض؛)5(«ضرب اهللا مثال؛ خداوند مثالی می زند»

زدن با مسواک

رت ضرب به معنای حقیقی (مجازات و آزار بدنی و روحی) نخواھد بود، بلکه به معنایتأویل ابن عباس می گوید: «مقصود از ضرب که آسیب نزند، زدن با چوب مسواک است.» در این صور خواب است، که خالف نوازش است که محبت و مھر را می فھماند.نشان دادن عملی جدیت و نارضایتی به صورت خشم گیری و دوری از ھمسر یا با جدا کردن بست

بایست میان زن و شوھر باشد، مخدوش نمی کند، چون روابط و انس و ارتباط، زن و شوھر را بهتأویل و توجیه ابن عباس اشکالی ندارد و پیوند کرامت آمیز و روابط محترمانه ای را که می ھم پیوند می دھد.

زدن به اندازه ای که آسیب

جسمی نرسد

ه [گفت ه اند: ضرب بدان معناست که کمتر از بیست یا چھل ضربه به زن بزنند!در تأویل ابن عباس، ضرب به معنای آزار و اھانت و قھر نیست، اما برخی فقیھان [عام

)7( استخوانش بشکند یا نشکند، زن زیر کتک بمیرد یا نمیرد!اینان جزئیات این مطلب را نگفته اند، مثال یک جا بزند یا چند جا، زن زخمی بشود یا نشود،

ایراد به تأویل

ھمی شده، بھانه ای برای اذیت و آزار به اسم دین است و باعث می شود برخی فتوابه رغم لطافت و پسندیدگی تأویل ابن عباس، ھنوز ابھامات و اشکاالتی وجود دارد که موجب بدف راار گرفته شده، باز می توان از آن استفاده کرد. از این رو باید طوری مسئله و معنای «ضرب»دھند: زدن و سیلی و دیگر راه ھای آزار دھنده و تحقیر کننده رواست و این شیوه (زدن) به ک

تاری وجود نداشته باشد. این طریقه نزدیک تر به اھداف دین بوده، بھتر می تواند خانوادهروشن و شفاف کرد که فرصتی برای اقدامی به ناحق و ناشایست به جا نگذارد و راھی برای بدرفاندنبال کرده؛ معتقدم رسالت و شریعت، ازلی و جاودان بوده، با رعایت وضع و شرایط زمان و مکرا بر پایه مودت و رحمت و کرامت، بنیان نھد. از این رو دقت نظر بسیار داشته و مسئله را

)8(گیر نمود.می بایست سنت ھای الھی را درک و فھم کرد و دیدی ھمه جانبه نگر داشت و تجزیه و تحلیل فرا

شانزده معنای ضرب

ت بر آمدم، زیرا بھترین شیوه، تفسیر آیه به آیه است. پس از این، اھداف و مبانی کلیدر این باره به معانی واژه «ضرب» و مشتقات آن در قرآن نگریستم و در پی فھم «ضرب» از آیا


شریعت را در نظر گرفته ام.

ضرب و مشتقات آن در قرآن به شانزده معنا آمده است:

[آوردن]

)9(. و ضرب اهللا مثال؛1

خداوند مثالی (دیگر) زده است.

[ھجرت و سفر]

)10(. و إذا ضربتم فی األرض فلیس علیکم جناح أن تقصروا من الصالة؛2

ھنگامی که سفر می کنید، گناھی بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید.

[آویختن]

)11(. فضربنا علی آذانھم فی الکھف سنین عددا؛3

ما (پرده خواب را) در غار بر گوششان آویختیم، و سال ھا در خواب فرو رفتند.

[بازستاندن]

)12(. أفنضرب عنکم الذکر صفحا أن کنتم قوما مسرفین؛4

آیا این ذکر [= قرآن] را از شما بازگیریم به خاطر این که قومی اسرافکارید؟!

[تعیین]

)13(. و کذلک یضرب اهللا الحق و الباطل؛5

خداوند، حق و باطل را چنین مشخص و تعیین می کند (مثل می زند)!

[انداختن]

)14(. ولیضربن بخمرھن علی جیوبھن؛6

و باید سینه و بر و دوش خود را با مقنعه بپوشانند.

[باز کردن]

)15(. أن أسر بعبادی فأضرب لھم طریقا فی البحر یبسا؛7

در دریا بگشا.به موسی وحی فرستادیم که: شبانه بندگانم را (از مصر) با خود ببر؛ و برای آنھا راھی خشک

[مھر کردن]

)16(. و ضربت علیھم الذلة و المسکنة و باءوا بغضب من اهللا؛8

ت و نیاز، بر پیشانی آنھا زده و (مھر) ذل

شد؛ و باز گرفتار خشم خدایی شدند.

[قطع کردن]


)17(. فأضربوا فوق األعناق و اضربوا منھم کل بنان؛9

ضربه ھا را باالتر از گردن (بر سر دشمنان) فرود آرید! و ھمه انگشتان شان را قطع کنید!

[زدن]

)18(. وخذ بیدک ضعثا فأضرب به وال تحنث؛10

بزن و سوگند خود را مشکن!(و به او گفتیم:) بسته ای از ساقه ھای گندم (یا مانند آن) را بر گیر و با آن (ھمسرت را)

[جدا کردن]

)19(. فإذا لقیتم الذین کفروا فضرب الرقاب؛11

.و ھنگامی که با کافران (جنایت پیشه) در میدان جنگ روبه رو شدید گردن ھایشان را قطع کنید

[ساختن]

)20(. فضرب بینھم بسور له باب باطنه فیه الرحمة و ظاھره من قبله العذاب؛12

عذاب!در این ھنگام دیواری میان آنھا زده و ساخته می شود که دری دارد، درونش رحمت است. برونش

[کوبیدن]

)21(. وال یضربن بأرجلھن لیعلم ما یخفین من زینتھن؛13

خال که برپا دارند به گوش رسد).ھنگام راه رفتن پاھای خود را به زمین نکوبند تا زینت پنھانی شان دانسته شود (و صدای خل

[گرفتن]

)22(. فکیف إذا توفتھم المالئکة یضربون وجوھھم و أدبارھم14

ن را می گیرند؟!حال آنھا چگونه خواھد بود ھنگامی که فرشتگان (مرگ) بر صورت و پشت آنان می زنند و جان شا

[فرود آوردن]

)23(. فقلنا اضرب بعصاک الحجر؛15

به موسی گفتیم عصای خود را بر سنگ فرود آر.

[ضربه زدن ]

)24(. فراغ علیھم ضربا بالیمین؛16

ابراھیم محکم با دست راست بر بتان کوبید.

دارد؛ یعنی جدایی و دوری و ترک و... .اگر در آیات پیشین دقت کنیم، می فھمیم فعل «ضرب» چه متعدی و چه غیر متعدی، معانی مجازی

ر شود که بدان مثال زنند. «ضرب فی األرض» سفر و جدایی است. «ضرب بر آذان» بر گوش ھااگر بگویند: «یضرب الشی ء» یعنی از پیرایه و شائبه ھا پاک شده، آن اندازه روشن و آشکا و باطل» تشخیص و جدا کردن این دو است. «ضرب خمر بر جیوب» پوشاندن سر وپرده زدن و منع از شنیدن است. «ضرب صفح از ذکر» دور کردن و باز پس گیری است و «ضرب حق

راندن است. «ضرب سور» میان مردم، جدایی افکندن است تا یکدیگر را نبینند و «ضرب ذلت وسینه است تا دیگران نبینند و «ضرب طریق بحر» راھی میان آب باز کردن و آب را به کناری ت زدن بر مردمان است، چنان که میان دیگران مانند گاو پیشانی سفید، معلوم و مشخص باشند. «ضرب اعناق و بنان» بریدن و جدا کردن گردن و انگشت از بدن است.مسکنت» مھر ذل

ت است، چه کوبیدن بر زمین باشد یابقیه مشتقات ضرب که گذشت، یعنی «ضرب ارجل و وجوه و حجر و ضغث و اصنام» به معنای ران دن و دور کردن و کوبیدن و شکستن با شدت و قوود، یا برای بیرون آمدن آب، سنگ دو نیم شود و یا بت ھا از بین بروند.مھر زدن یا شکستن سنگ و یا بت، تا با دستور دادن، اتفاقی رخ دھد یا کسی و چیزی تحقیر ش


)25(بنابراین معنای ضرب در عبارات قرآنی، جدایی و دور کردن و راندن است.

معنای حقیقی ضرب

زن و شوھر در آیه چیست؟در این صورت معنای متناسب واژه «ضرب» برای حل اختالف زوجین و برگرداندن روح مودت و پیوند

م: ارزش ھایی اسالم برای بزرگداشت و احترام به انسان و حفظ بزرگواری و کرامت ویعبارت آیه و ھدف ترتیب و اولویت بندی را اصالح و موفقیت زندگی زناشویی می دانیم و معتقدیاری و آزاد است.دارد، نیز معتقد می باشیم انسان حق دارد سرنوشت خود را تعیین کند و روابط زناشویی، اختی

به مجبور کردن ھیچ کدام برای ادامه زندگی نیست. در این صورت خواھیم فھمید معنای ضرباگر زن و شوھر، حقوق یکدیگر را رعایت نکنند، می توانند به پیوندشان خاتمه دھند و لزومی ن در قرآن ھمخوان و ھماھنگ باشد. در این صورت به معنای دوری و ترک و جدایی است.نمی تواند آزار و اھانت باشد، پس شایسته است معنایی دیگر داشته باشد که با دیگر معانی آ

و سر و سامان دادن به روابط زناشویی است. این راه فراتر از جدا کردن بستر است، زیرادوری شوھر از ھمسر و نیامدن به خانه [برای مدتی محدود[ یکی از راه ھای مطلوب برای اصالح انی از شوھر قرار می دھد. از جمله این پیامدھا، طالق و جدایی است.جدایی شوھر و ترک خانه و دوری از زن و خانه، زن را رو در رو با پیامدھای سرپیچی و نافرم

یان خود را ببیند که چیزی جز طالق و متارکه نمی تواند باشد. وی فرصت خواھد یافت از خوددور شدن مرد، به زن فرصت می دھد آثار نشوز و نافرمانی را مشاھده کرده، نتیجه رفتار و عصق باود را کامال در نظر گرفته، یا فقط نادانی و لج بازی کرده و می بایست به راه درست و مطاببپرسد: آیا با رفتار و نافرمانی خود، در پی طالق و جدایی است؟ آیا پیامدھا و نتیجه کار خ

د؟!مصلحت خود برگردد و پیش از آن که وقت بگذرد، سر عقل آید و از خانه و زندگی اش راضی باش

، تمام جوانب را در نظر گیرد و به راه جدایی و اختالف بی نتیجه نرود، می بایست «ضرب»برای آن که زن در طریق درست (ادامه پیوند زناشویی) قرار گیرد و به سبب مسئولیتی که دارد بھتر برای ھمسر است، بلکه آخرین گام ممکن در کوشش و تالش برای پیوند دادن زن وبه معنای ترک و مفارقت و دوری گزیدن باشد؛ یعنی ترک خانه و دوری از زن، که درسی باالتر و

ف، آثار خطیر عصیان و تمرد و جدایی را بفھمند و بدانند در صورت لجاجت، پیوند خانوادگیشوھر است، تا رخنه و شکاف میان آن دو اصالح شده و حال نابسامان شان سامان یابد، تا دو طراز ھم گسسته و به ناکامی خواھد انجامید.

میان فامیل است که گفت و گو را امتحان کنند و سبب نفرت و اختالف را بیابند و راه حلپس از ترک خانه توسط شوھر، اگر پیوند و محبت برقرار نشود، وقت داوری و کمک شخص ثالث از به درگیری و جدایی و ناعدالتی نینجامد و امر با اصالح یا جدایی و طالق پایان پذیرد:پیشنھاد دھند، نیز دو طرف را ارشاد نمایند و گستره و دامنه اختالف را کوتاه کنند، تا کار

)26(«فإمساک بمعروف أو تسریح بإحسان؛

د (و از او جدا شود).»باید به طور شایسته ھمسر خود را نگاھداری کند (و آشتی نماید)، یا با نیکی او را رھا ساز

معنای ضرب، از نظر سنت

انش اختالف پیش آمد و اینان به نصیحت رسول خدا عمل نکردند و ھمچنان به نافرمانیضرب به معنای مفارقت و ترک و دوری گزیدن در سنت نبوی آمده است. وقتی میان پیامبر و ھمسربه نام «مشربه» رفت و از زن و خانه دوری گزید.ادامه دادند، به خیال این که به خواسته خود دست می یابند، پیامبر برای یک ماه به مکانی

ر کرد: از ایشان پیروی کنند و آن گونه که پیامبر می پسندید، تن به ز ندگی دھند، یا اینکه از ایشان روی گردان شده، به نیکی و خوبی، طالق شان دھد:پیامبر زنان را مخی

قکن أن یبدله أزواجا خیرا منکن؛ ه ان طل )27(«عسی رب

ھد!»امید است اگر پیامبر شما را طالق دھد، پروردگارش به جای شما ھمسرانی بھتر برای او قرار د

پیامبر ھیچ گونه آزار جسمانی بدانان نرسانده، کتک شان نزد یا تحقیرشان ننمود.

به دستور خدا عمل می نمود، اما ایشان کسی را نزد و به زدن اجازه یا دستور نداد.اگر زدن و آزار جسمی و روحی خواسته خدا و راه حلی سودمند بود، پیامبر نخستین کسی بود که

ف کرده بودند، اما رسول خدا اجازه نداد.ابوبکر و عمر خواستند دختران خود را بزنند، زیرا پیامبر را به خشم آورده، با ایشان مخال

ست قرآن است. رفتار و سلوک نبوی اثر خود را در روشن کردن آثار مترتب بر ادامه اختالفمی دانیم رفتار و سلوک رسول خدا و سنت ایشان، بیان مراد و مقصود شارع بوده، موجب فھم درنشان داده است.

زندگی با پیامبر را در صورت ادامه لجاجت از دست می دھند، به راه درست برگشتند ووقتی ھمسران پی به جدی بودن تصمیم پیامبر و نارضایتی خانواده ھای شان بردند و دانستند ه زندگی دادند.دست از نافرمانی برداشته و از پیامبر پیروی کردند و آن گونه که رسول خدا می پسندید تن ب

ومانی و سرپیچی از خواسته ایشان پا می فشردند. پیامبر با کار خود به اینان فھماند پیامد چنان که دیدیم رسول خدا(ص) به مدت یک ماه از زن و خانه دوری گزید، زیرا ھمسرانش بر نافر


مسرانش دوری گزید، بی آنکه اینان از تصمیم نھایی پیامبر آگاه باشند. رسول خدا اینان رانتیجه سرپیچی و تمرد چیست، اما دست به آزار و اھانت نزد. ایشان به مدت یک ماه از خانه ھ به نتایج جدایی بردند. از این رو راه درست را برگزیدند.آزاد گذاشت حرف شنوی داشته باشند یا متارکه کنند. زنان دیدند تصمیم پیامبر جدی است و پی

نا ھماھنگ با روح طبیعت و استعمال مجازی واژه ضرب و مشتقات آن در قرآن است،بنابراین «ضرب» در سنت رسول خدا(ص) به معنای جدایی و ترک کردن و دوری گزیدن است. این معخود را نشان دھد، حق ندارد با چیزی بیشتر از چوب مسواک یا مشابه آن، زن را بزند. البتهکه با تأویل ابن عباس مخالف نیست، مبنی بر این که اگر شوھر بخواھد ناخشنودی و نارضایتی

ن جدیت و ناخشنودی مرد و پیامدھای خطرناک طالق بسنده باشد. چنان که درروشن نیست زدن با چوب مسواک - به ھنگام اختالف زن و شوھر - چگونه می تواند برای نشان دادحل وفاق یا فراق دست یابیم.مرحله بعد برای تأثیر بیشتر از پند و اندرز، می بایست بستر خواب را جدا کرد، تا به راه

ناشویی به ھنگام تنفر و سرپیچی زوجین، جدایی از ھمسر و ترک خانه و دوری است، واز این رو نظرم این است که معنای مقصود از ضرب در قرآن و درجه بندی مراحل اصالح روابط زکوتاھی در بر آوردن حقوق زناشویی چه فرجامی دارد و ناچار به جدایی و متارکه می انجامد،این آخرین راه برای ھمسر است که سرانجام رفتار ناپسند خود را فھمیده، بداند نافرمانی و

که با وجود فرزندان، پیامدھای تلخ و خطرناک تری دارد.

ضرب یعنی دوری

معنای دوم، ھماھنگ با روابط بزرگوارانه زناشویی نیست و با روابط انسان ھای بزرگوارضرب به معنای ترک و دوری موقت می باشد، نه آزار و اذیت جسمی و تحقیر روحی، زیرا شیوه و ر نیست، به ویژه با فرھنگ و بینش جوانان این زمانه نمی خواند، چنان که سنت نبوینمی خواند. چنان که ضرب، راه پذیرفته شده ای برای دستیابی به مودت و رحمت میان زن و شوھ

برای ساخت خانواده بر پایه مودت و رحمت و عفت و امنیت باشد. نیز دژی مستحکم برایھمین نگرش را تأیید می کند، تا راه و شیوه ای مؤثر برای دستیابی به اھداف و مقاصد اسالم رسالت اسالمی.تربیت مذھبی و وجدان جوانان به بھترین وجه برای تحقیق سعادت و به عھده گرفتن مسئولیت و

ناھمخوانی عرف با سنت

مورد نیست که فھم بشر به سبب وضع زمان و مکان، نیز سنت ھا و آیین ھای به جااگر فھم و درک زمان کنونی با فھم و سنت نبوی در تفسیر «ضرب» ناھماھنگ است، تنھا در این گر علل بیراھه رفتن عبارت می باشد از: کج فھمی امت اسالم پس از سقوط خالفتمانده از گذشتگان و تالش ھای سازمان داده شده غرض ورزان، به کجراھه رفته است، چنان که دی

از مفاھیم گشت و خون ھای بسیار ریخته شد و اندیشه امت دچار بلبشو و ھرج و مرجراستین و به حق [امامان] و اختالفات و درگیری ھای پس از آن که باعث سوء تفاھم در بسیاری گردید.

ھنگ امت اسالمی شد و نسلی پس از نسلی دیگر به ارث رسید. تأثیر خواسته یادر چنین وضعی بسیاری از دریافت ھا و برداشت ھای نادرست از تمدن ھای دیگر، وارد فکر و فرتگان، به اضافه دیگر عوامل سستی و ناتوانی، امت را دچار وضع کنونی و ناتوانی و چندناخواسته فرھنگ ھای دیگر بر اسالم، قابل انکار نیست. چنین برداشت ھای به جا مانده از گذش

دستگی کرده است.

ا اھداف و مقاصد شریعت محقق شود و به خواست خدا، امت در راھی قرار گیرد که بابر اربابان دانش و معرفت واجب است نگرشی نقادانه بر وضع و درک کنونی امت داشته باشند، تر و اندیشه کند. از خدا درخواست دعزت و افتخار باشد و در پرتو واقعیات اجتماعی و امکانات و داشته ھا، نیز مفاھیم و ابزار ارم بهھای معرفتی و تربیتی، بتواند بیش از پیش اجتھاد و تدب

درگاه خداوند است.آنچه خیر و صالح است، راھنما باشد و ما را ھدایت کند. آخرین گفته ما سپاس و شکرگزاری به

پی نوشت ھا:

- رئیس کانون جھانی اندیشه اسالمی، رئیس مؤسسه رشد جوان در ایاالت متحده.1

.35 ـ نساء، آیه 2

.34 ـ نساء، آیه 3

امون...» از حسن بصری روایت می کند: سبب نزول آیه آ4 ن بود که زنی خدمت پیامبر(ص) آمد و شکایت کرد: شوھرش به وی سیلی زده است. پیامبر- ابن کثیر در تفسیر آیه «الرجال قوز این رو بی آنکه مرد قصاص شود، قضیه خاتمه یافت. در روایتی است که پیامبر پس ازحکم به قصاص (زدن مرد توسط زن) کرد. خدواند وحی فرستاد: «الرجال قوامون علی النساء». ا

ن حدیث ضعیف است و در کتاب ھای سنن نسایی و معاجم و مسانید یافت نشده، و بهنزول آیه فرمود: «چیزی خواستم اما خدا چیز دیگر خواست و آنچه خدا بخواھد، بھتر است». ایر جسمی به کار گرفته شد، راه عالج قصاص نیست، زیرا در صورت قصاص، آنچه رخ داده،معنای مشروعیت کتک زدن نیست، بلکه بدان معناست که اگر در خانواده و میان زن و شوھر، آزا

روابط زن و شوھر و رعایت حق فرزندان نیست. زدن در بسیاری مواقع به جدایی ورواج و شھرت یافته، اھانت به زن آشکار می شود (اشاعه کار نادرست می شود) که راھکار اصالحطالق می انجامد.

بر(ص) به روشنی معلوم است که برای ناپسند شمردن و محکوم کردن زدن بود. آنچه از آیهبه ھر روی آیه به کتک زدن و اذیت و آزار و اھانت، مشروعیت نمی بخشد. از این رو رأی پیامقصاص نیست، زیرا قصاص شوھر سبب جدایی می شود نه پیوند. تا وقتی ضرر و زیانفھمیده می شود این است که ھر گاه شوھر با زدن ھمسر، به وی ظلم کند، آشتی دادن آن دو به

لحه جدایی انجامید، بھتر است متارکه با خوبی و خوشی باشد و محبت و رابطه ادامه یابد و مصابه اندازه جرم نرسیده، اگر ادامه زندگی ناممکن شد و با دخالت داوران یا بدون آن، کار بآینده به ویژه خیر و مصلحت فرزندان در نظر گرفته شود.

.76) آیه 16- نمل (5


.101) آیه 4- نساء (6

.44 - 40، حاشیه ص 5، جزء 4 نیشابوری، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، مجلد - محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ نظام الدین حسن بن محمد بن حسین قمی7در عبارت تفسیر طبری، به شرط بروز نشوز و اختالف زوجین بیان شده، گرچه در موردحقیقت آن است که تعبیر «زدنی که آسیب نرساند؛ ضرب غیر المبرح» در جایی نیامده، چنان که

باط با حفظ ناموس و روابط سالم زناشویی است، زیرا در صورت فاحشگی و داشتن روابط«فاحشه» آمده، که مقصود از آن اجازه تجاوز به ناموس است. اما این موضوع دیگری، و در ارتی آسیب نرسد، توسط مردان و پدران و فرزندانی که نمی خواھند رسوایی به بار آید و آثارنامشروع، روابط زن و شوھر به نابودی می انجامد. زدن زن مرتکب فحشا به اندازه ای که به و

اقدام می زنند. سزاوار است این امر توسط جامعه شناسان شرع دان، بررسی و مطالعهویرانگر اجتماعی رخ دھد، خاص شوھران نیست، بلکه پدران و فرزندان و خانواده نیز دست بدین مختلف و از ھمه سو (نزدیکان، نظارت عمومی و آزاد بودن زن به اندازه ای که روابطشده، وجوه شرعی برای برخورد با مرتکبان فحشا در حاالت گوناگون شناسایی شود، نیز جنبه ھای

گرفته شود و مقاصد و اھداف با سخن نرم یا شیوه ھای تأدیب به روشنی گفته شده، ازمقدس و پاک خانواده را تضمین کند و ارزش ھا و عفت و شرف و مصلحت را تأمین نماید) در نظرربر احادیث حجة الوداع آمده، منظور پیامبر از این عبارت، کامل کردن روایات وارده درباره ضحال و روز زن در اوضاع مختلف مراقبت به عمل آید. می بایست بدانیم بیان «ضرب غیر مبرح» د

، راوی دچار گمان و وھم شده، غافل شده باشد. مھم آن است بدانیم تمامی ایناست که می بایست در پرتو قرآن فھمیده شود، زیرا ممکن است روایات افتادگی یا اشکال داشتهیر مبرح» سخن گفته، به صراحت یا کنایه در باره زنانی است که کار زشت انجام دھند واحادیث که در صحیح مسلم و ترمذی و ابن ماجه و احمد [کتاب ھای اھل سنت[ آمده و از «ضرب غ

زه) است.به روش و شیوه ای ناپسند رابطه جنسی داشته باشند، و شاید مقصود ھر دو حالت (فاحشه و ناش

، اضافات توضیحی توسط راویان می باشد که با اصل روایت مخلوط شده یا جای آن نشستهاگر تمامی این روایات را گرد آوریم، به آسانی می توان فھمید برخی اضافات در بعضی روایاتارد که اصل حدیث با شرح و توضیح مخلوط شده است. آشکارترین این گونه روایات،است. این گونه موارد و روایات سماعی (شنیدنی) را می بایست مشخص کرد، زیرا قراینی وجود د

ربطی به واژه ھای قرآنی که در این روایت موجود می مسند) است که الفاظ و جمالتی زیادی داشته و مانند روایت دیگر راویان نیست. ظاھرا شرح و19774روایت امام احمد (به شماره یرا بسیار بعید است مانند این واژه ھا و جمله ھا در بیانات پیامبر وجود داشته باشد.باشد، به ویژه عبارت «فإن خفتم نشوزھن»، به ذھن یکی از راویان سلسله حدیث رسیده است، ز

و جمله در ھیچ یک از روایات دیگر وجود ندارد، اما می بایست دانست این روایت مانند بقیه[شیوه بیان قرآن با گفتار و نوشتار پیامبر متفاوت است و ھر یک قابل تشخیص است] این واژهامون...»روایات که ھمگی از «وطی در بستر و فراش» سخن می گوید، ترتیب بندی و گام ھای قرآن را ب رای حل اختالف مرد و زن و سرپیچی ھمسر بازگو می کند، که در آیه «الرجال قو

ینه» آمده است،بیان شده است، یعنی به ترتیب: نصیحت، جدا کردن بستر، آن گاه زدن. افزون بر این، روایات از موضوعی دیگر در «تأدیب» سخن می گوید که با عبارت «الفاحشة المبر حدیث در مورد فاحشه آمده و تمامی روایات گفته اند: ضرب غیر مبرح (آسیب نرساندن)یعنی رابطه نامشروع جنسی داشتن. ما فقط به جنبه تأدیب (زدن) پرداختیم که وصف و حد آن د

است.

ن خواھد شد. مقتضیات و نیازھایی در ھر دوره، بر ھر زمان و مکان حاکم است. از این رو در ـ ھر چه جامعه پیشرفت کند، عرفیات و آیین ھای جامعه نیز متناسب با تغییر اجتماع، دگرگو8برداشت ھا و استنباط ھای فقھی به شرایط زمان و مکان و عرف باید نظر داشت.

این تعبیر در آیات بسیاری آمده است.76) آیه 16- نحل (9

.101) آیه 4- نساء (10

.11) آیه 18- کھف (11

.5) آیه 43- زخرف (12

.17) آیه 13- رعد (13

.31) آیه 24- نور (14

.77) آیه 20- طه (15

.61) آیه 2- بقره (16

.12) آیه 8- انفال (17

. «ضغث» به معنای یک بسته و دسته است. مفسران می گویند: مقصود شاخه نازک نخل است.44) آیه 38- ص (18

یماری ایوب، ناسپاسی کرده بود) یاد داد برای آن که به قسم خود مبنی بر زدن صد ضربه بهخداوند بنی آدم را بزرگ داشت و به پیامبرش، ایوب که از زنش خشمناک بود (زیرا به ھنگام بن که وی خطا یا جرمی با زدن زنش مرتکب شده باشد. زدن ھمسر به سبب کارھمسرش عمل کرده باشد وی را با شاخه نازک خرما بزند. بدین طریق سوگند ایوب عملی شد، بی آ

داستان، نجات حضرت اسماعیل فرزند حضرت ابراھیم از ذبح و قربانی شدن است. ابراھیم بهناپسندی بود که انجام داد. البته به سبب زدن، اذیت و آزاری ندید و تحقیر نشد. مانند این).107یل سر برید (صافات، رؤیای خود عمل کرد، بی آن که فرزندش را قربانی کند و قربانی بزرگ (قوچ) را به عوض اسماع

.4) آیه 47- محمد (19

.13) آیه 57- حدید (20


.31) آیه 24- نور (21

.27) آیه 47- محمد (22

.60) آیه 2- بقره (23

.93) آیه 37- صافات (24

آن کریم تعبیر به «ضرب» نکرده، «جلد» آورده است مثال: «الزانیة و الزانی فاجلدوا- مالحظه می شود اگر مقصود، ضرب به معنای آزار جسمی به منظور مجازات و ادب کردن باشد، قر25).2کل واحد ...» (نور،

.229) آیه 2- بقره(26

.5) آیه 66- تحریم(27

پدیدآورنده: نوشته: عبدالحمید ابوسلیمان ترجمه: عبداهللا امینی


beating women in quran

Documents