batumi 02-2015.qxp

12
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #2. Tebervali. 2015. C M Y K 9 Tebervals baTumis SoTa rusTavelis saxel- mwifo universitetSi studentTa samecniero centris organizebiT gaimarTa mefe daviT aR- maSeneblis xsenebis dRi- sadmi miZRvnili inte- leqtualuri tipis Ta- maSi _ `ra? sad? ro- dis~? proeqtis mizania saqarTvelos istoriis popularizacia moswav- leebSi, codnisa da cno- bierebis gaRrmaveba, erovnul-patriotuli suliskveTe- bis gamovlineba. proeqtis mravalw- lianma gamocdilebam cxadyo aRniS- nuli RonisZiebis warmateba da dain- tereseba moswavleebSi, rasac kidev erTxel xazs usvams monawileobis msurvelTa raodenoba, romelic yo- velwliurad izrdeba. wels inte- leqtualur TamaSSi monawileoba mi- iRo baTumis ocdaTormeti sajaro da kerZo skolis 130-ze metma mos- wavlem. kompetenturi Jiuri 5 wev- risgan Sedgeboda: roin malaymaZe (niko berZeniSvili sax. kvleviTi ins- titutis direqtori), oleg jibaSvi- li (istorikosi), merab megreliSvi- li (studentTa mxardaWeris da mom- saxurebis samsaxuris specialisti), zurab mesxiZe (studenturi TviTm- marTvelobis Tavmjdomare), gvanca TurmaniZe (studentTa samecniero centris xelmZRvaneli). Jiuris SefasebiT pirveli adgi- li daikava meTxuTmete sajaro sko- lis gundma “gladiatori”, meore ad- gili pirveli sajaro skolis gundma “pirvelebi”, xolo mesame adgili ki meSvide sajaro skolis gund “pet- ra”s ergo. inteleqtualuri TamaSis monawile yvela skolas gadaeca monawileobis sertifikati. xolo ga- marjvebuli gundebi mxardamWerebisgan da- jildovdnen wignebiTa da fasiani saCuqrebiT. aseve pirveli, meore da mesame adgilis mflobe- li gundebi erTdRiani istoriul-SemecnebiTi turiT qalaq quTaisSi wavlen, sadac moinaxu- leben gelaTis, bagra- tis da mowameTas taZ- rebs. RonisZiebis mxardamWerebi iyvnen baTumis botanikuri baRi, kino-Te- atri apolo-baTumi, baTumis avtot- ransporti, TviTmmarTveli q. baTu- mis sakrebulo, niko berZeniSvils saxelobis kvleviTi instituti, studentTa mxardaWeris da momsaxu- rebis samsaxuri da studenturi TviTmmarTveloba. gvanca TurmaniZe studentTa samecniero centris xelmZRvaneli akademikos giorgi kvesitaZis sajaro leqcia saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis prezidentma, akademikosma giorgi kvesitaZem ba- Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi sajaro leqcia wai- kiTxa agrobiologiis dargis siax- leebsa da aqtualur sakiTxebze. momxsenebelma umaRlesi saganmanaT- leblo dawesebulebis profesor- maswavleblebsa da mkvlevarebs sa- erTaSoriso samecniero proeqtebi: „bioeTanoli, rogorc biosawvavi“, „cilis produqtis warmoeba“ da „si- mindis spirtis warmoeba“ warudgi- na. leqcia dialogis reJimSi wari- marTa da akademikosma giorgi kvesi- taZem SekiTxvebs upasuxa. kriminalistikis saswavlo kabinet- laboratoria gaixsna baTumis SoTa rusTave- lis saxelmwifo universi- tetis iuridiul fakul- tetTan kriminalistikis saswavlo kabinet-labora- toria gaixsna. saswavlo- praqtikuli samuSaoebi wa- rimarTeba kriminalisti- kuri teqnikis ZiriTad mi- marTulebaSi - trasolo- giaSi (moZRvreba kvalTa Sesaxeb). bakalavriatisa da magistraturis studentebi daeuflebian xilva- di, naklebad xilvadi da uxilavi kvalis aRmoCenis, kvalis fiqsirebis, amo- Rebis, SefuTvis, mis procesualur gaformebisa da gamokvlevis unar-Cve- vebs. saswavlo procesSi gamoiyeneba meTodi „swavleba keTebiT“. krimina- listikis saswavlo kabinet-laboratoriis bazaze aseve ganxorcieldeba ori moklevadiani saganmanaTleblo programa: Jurnalisturi gamoZieba da deteqtiv-kriminalisti. aWaris regionuli saskolo turniri futsalSi baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetisa da aWaris regionaluri futsalis asociaciis organizebiT aWa- ris regionuli saskolo tur- niri gaixsna futsalSi. Cempio- nati 15 Tebervals daiwyeba da pirvelobisTvis baTumis saja- ro da kerZo skolebis 38 nakre- bi ibrZolebs. turniris gaxs- nis Semdeg, umaRlesi saganma- naTleblo dawesebulebis futsalis nakrebma Sejibris monawileebisaTvis saCvenebeli TamaSi da masterklasi gamarTa. RonisZieba aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis saministrosa da aWaris sportisa da axalgazrdobis saqmeTa departamentis mxardaWeriT tardeba. gamarjvebuli gundebi saqar- Tvelos CempionatSi miiReben monawileobas. 8 Tebervali - mefe daviT aRmaSeneblis xsenebis dRe

Upload: ledieu

Post on 13-Feb-2017

268 views

Category:

Documents


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: BATUMI 02-2015.qxp

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #2. Tebervali. 2015.

C M Y K

9 Tebervals baTumis

SoTa rusTavelis saxel-

mwifo universitetSi

studentTa samecniero

centris organizebiT

gaimarTa mefe daviT aR-

maSeneblis xsenebis dRi-

sadmi miZRvnili inte-

leqtualuri tipis Ta-

maSi _ `ra? sad? ro-

dis~? proeqtis mizania

saqarTvelos istoriis

popularizacia moswav-

leebSi, codnisa da cno-

bierebis gaRrmaveba,

erovnul-patriotuli suliskveTe-

bis gamovlineba. proeqtis mravalw-

lianma gamocdilebam cxadyo aRniS-

nuli RonisZiebis warmateba da dain-

tereseba moswavleebSi, rasac kidev

erTxel xazs usvams monawileobis

msurvelTa raodenoba, romelic yo-

velwliurad izrdeba. wels inte-

leqtualur TamaSSi monawileoba mi-

iRo baTumis ocdaTormeti sajaro

da kerZo skolis 130-ze metma mos-

wavlem. kompetenturi Jiuri 5 wev-

risgan Sedgeboda: roin malaymaZe

(niko berZeniSvili sax. kvleviTi ins-

titutis direqtori), oleg jibaSvi-

li (istorikosi), merab megreliSvi-

li (studentTa mxardaWeris da mom-

saxurebis samsaxuris specialisti),

zurab mesxiZe (studenturi TviTm-

marTvelobis Tavmjdomare), gvanca

TurmaniZe (studentTa samecniero

centris xelmZRvaneli).

Jiuris SefasebiT pirveli adgi-

li daikava meTxuTmete sajaro sko-

lis gundma “gladiatori”, meore ad-

gili pirveli sajaro skolis gundma

“pirvelebi”, xolo mesame adgili ki

meSvide sajaro skolis gund “pet-

ra”s ergo. inteleqtualuri TamaSis

monawile yvela skolas

gadaeca monawileobis

sertifikati. xolo ga-

marjvebuli gundebi

mxardamWerebisgan da-

jildovdnen wignebiTa

da fasiani saCuqrebiT.

aseve pirveli, meore da

mesame adgilis mflobe-

li gundebi erTdRiani

istoriul-SemecnebiTi

turiT qalaq quTaisSi

wavlen, sadac moinaxu-

leben gelaTis, bagra-

tis da mowameTas taZ-

rebs.

RonisZiebis mxardamWerebi iyvnen

baTumis botanikuri baRi, kino-Te-

atri apolo-baTumi, baTumis avtot-

ransporti, TviTmmarTveli q. baTu-

mis sakrebulo, niko berZeniSvils

saxelobis kvleviTi instituti,

studentTa mxardaWeris da momsaxu-

rebis samsaxuri da studenturi

TviTmmarTveloba.

ggvvaannccaa TTuurrmmaanniiZZeestudentTa samecniero centris

xelmZRvaneli

akademikos giorgi

kvesitaZis sajaro leqciasaqarTvelos mecnierebaTa

erovnuli akademiis prezidentma,

akademikosma giorgi kvesitaZem ba-

Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetSi sajaro leqcia wai-

kiTxa agrobiologiis dargis siax-

leebsa da aqtualur sakiTxebze.

momxsenebelma umaRlesi saganmanaT-

leblo dawesebulebis profesor-

maswavleblebsa da mkvlevarebs sa-

erTaSoriso samecniero proeqtebi:

„bioeTanoli, rogorc biosawvavi“,

„cilis produqtis warmoeba“ da „si-

mindis spirtis warmoeba“ warudgi-

na. leqcia dialogis reJimSi wari-

marTa da akademikosma giorgi kvesi-

taZem SekiTxvebs upasuxa.

kriminalistikis

saswavlo kabinet-

laboratoria gaixsnabaTumis SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universi-

tetis iuridiul fakul-

tetTan kriminalistikis

saswavlo kabinet-labora-

toria gaixsna. saswavlo-

praqtikuli samuSaoebi wa-

rimarTeba kriminalisti-

kuri teqnikis ZiriTad mi-

marTulebaSi - trasolo-

giaSi (moZRvreba kvalTa

Sesaxeb). bakalavriatisa da magistraturis studentebi daeuflebian xilva-

di, naklebad xilvadi da uxilavi kvalis aRmoCenis, kvalis fiqsirebis, amo-

Rebis, SefuTvis, mis procesualur gaformebisa da gamokvlevis unar-Cve-

vebs. saswavlo procesSi gamoiyeneba meTodi „swavleba keTebiT“. krimina-

listikis saswavlo kabinet-laboratoriis bazaze aseve ganxorcieldeba

ori moklevadiani saganmanaTleblo programa: Jurnalisturi gamoZieba da

deteqtiv-kriminalisti.

aWaris regionuli saskolo

turniri futsalSibaTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetisa da

aWaris regionaluri futsalis

asociaciis organizebiT aWa-

ris regionuli saskolo tur-

niri gaixsna futsalSi. Cempio-

nati 15 Tebervals daiwyeba da

pirvelobisTvis baTumis saja-

ro da kerZo skolebis 38 nakre-

bi ibrZolebs. turniris gaxs-

nis Semdeg, umaRlesi saganma-

naTleblo dawesebulebis futsalis nakrebma Sejibris monawileebisaTvis

saCvenebeli TamaSi da masterklasi gamarTa. RonisZieba aWaris ganaTlebis,

kulturisa da sportis saministrosa da aWaris sportisa da axalgazrdobis

saqmeTa departamentis mxardaWeriT tardeba. gamarjvebuli gundebi saqar-

Tvelos CempionatSi miiReben monawileobas.

8 Tebervali - mefe daviT

aRmaSeneblis xsenebis dRe

Page 2: BATUMI 02-2015.qxp

2 TTeebbeerrvvaallii

2015 wlis 29 ianvars baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetSi, `sazRvargareT

mcxovreb qarTvelTa dasaxlebe-

bisa da yofis kvlevis“ progra-

mis farglebSi, gaimarTa qarTve-

lologiis centris saerTaSori-

so samecniero konferencia `mu-

hajirebi“.

erT-erTi moxseneba (erdoRan

Senolis da mustafa kolaTis

„qarTuli enis jgufi nuruosma-

nies skolaSi“) exeboda TurqeTSi

saqarias provinciis geives raio-

nis sofel nuruosmanies skolaSi

arsebul qarTuli enis jgufs,

romelic pirveli da jerjerobiT

erTaderTia TurqeTSi.

nurosmanieSi 200-ze meti kom-

lia. aq maradididan, ZiriTadad,

zeda maradididan, gadasaxlebul

muhajirTa STamomavlebi cxov-

roben. qarTvelologiis centris

eqspedicia (xelmZRvanelebi -

prof. m. faRava, asoc prof. z. Sa-

SikaZe) 2013 wlis zafxulSi iyo

nuruosmanieSi. maSin qarTuli

jgufi jer kidev ar iyo gaxsnili,

magram mustafa kolaTi, aw ukve

qarTuli enis maswavlebeli, am

Temaze saubars ar gaurboda.

gadauWarbeblad SeiZleba iT-

qvas, rom sofel nuruosmaniedan

SKYPE-s meSveobiT momxsenebel-

Ta pirdapiri CarTva konferenci-

is muSaobaSi, istoriuli mniSvne-

lobis faqti iyo .

simboluria, rom pirveli Car-

Tva TurqeTis qarTvelTa pirve-

li qarTuli saskolo jgufidan

swored universitetSi ganxorci-

elda. procesze zemoqmedebis

TvalsazrisiT Cveni SesaZleblo-

bebi metad mwiria, magram saqmiani

da sasargeblo uTierTobis pers-

peqtiva arsebobs. aq mxolod erT,

diaxac arsebiT sakiTxs SevexebiT:

qvemoT moyvanili werilidanac

Cans, rom qarTuli enis maswavle-

belTa problema aucileblad

iCens Tavs. CvenTan axlaxan dam-

Tavrda muSaoba kompleqsuri sa-

xelmZRvaneloze „qarTuli ena

ucxoelTaTvis“, (bsu-s mosamza-

debeli centris proeqtis farg-

lebSi) muSavdeba swavlebis stra-

tegiebi da meTodologia, ixvewe-

ba Sefasebis sistema. avtorTa

jgufi miznad isaxavs seminarebis

(treningebis) mowyobas qarTuli

enis ucxoeli maswavlebelTaT-

vis. amis Sesaxeb zemoxsenebul

konferenciazec iTqva da amasTan,

garkveuli nabijebic gadadgmu-

lia, arsebobs sasargeblo kon-

taqtebic. marTalia, proeqtis

ganviTarebas (mxedvelobaSi maqvs

qarTuli enis swavlebis programa

da masTan, saxelmZRvanelo) Tavi-

danve dahyva mravali (sruliad

araakademiuri) dabrkoleba, mag-

ram imedi maqvs, ideis realizacia

mainc moxerxdeba.

werili, romelsac universi-

tetis gazeTi beWdavs, konferen-

ciaze warmodgenili moxsenebis

nawilia. misi avtoria erdoRan Se-

noli, igive erekle daviTaZe, sam-

Soblos siyvaruliT savse saqari-

eli gurji. teqsti man qarTul

enaze dawera da Cvenc vamjobineT,

rom saredaqcio Careva minimalu-

ri yofiliyo.

malxaz CoxaraZe,

profesori.

19.02.2015

Zalian mixaria, rom CemTvis

yvelaze sayvareli da mSobliuri

qarTuli eniT meZleva mkiTxvel-

Tan kontaqtis SesaZlebloba...

swored am qarTulisTvis unda

vizrunoT Cven, rom garkveuli

mcire nawili ki ara, TurqeTSi mi-

lionobiT eTnikuri qarTvelebis

Svilebi dainteresdnen mSobliur

eniT da iqneb am gziT gaiRviZeba

maTi nawilis interesi qarTvelo-

bis mimarT...

TurqeTis sajaro saSualo

skolebSi ramdenime wlis win da-

iwyo eTnikuri umciresobebis ene-

bis arCeviT sagnad aRiarebis pro-

cesi, rac TurqeTis respublikis

evrointegraciis sakiTxs ukav-

Sirdeboda. evrosabWos pirobebis

Sesruleba imasac gulisxmobda,

rom Tu mSoblebi moiTxovdnen,

enis swavlebis ufleba formalu-

rad mainc unda micemuliyo. es

procesi 2000-ian wlebSi daiwyo.

2012 wels ki, maSindeli premier-

ministris gancxadebiT, saSualo

skolebSi daiwyo TurqeTSi arse-

buli e.w. cocxali enebis Seswav-

la... maSindel siaSi iyo qurTuli,

zazauri (qurTulis ganStoeba -

e.S), lazuri, Cerqezuli, afxazu-

ri... magram ara qarTuli... aRniS-

nul enebis programebi saTvisto-

moebis mier adreve iyo dasamtki-

ceblad Setanili TurqeTis erov-

nuli ganaTlebis saministroSi...

da premieris gancxadebamde dam-

tkicebulic ki iyo.

qarTvelebma ki daagvianes!

Sesabamisad, ukve 2012 wlis

seqtemberSi TurqeTis ramdenime

skolaSi gaixsna jgufebi erov-

nul umciresobaTa enebis swavle-

bisTvis... momdevno wels ki Savi

zRvis regionSi 2 lazuri klasi

(lazurs laTinuri anbnis safuZ-

velze aswavlian), qalaq duzjes

erT skolaSi Cerqezuli klasi ga-

ixsna... qarTulis arc programa

da, Sesabamisad, klasebi jer ar

Canda...

qarTuli enis Seswavlis prog-

rama 2013 wels momzadda, magram

erovnuli ganaTlebis saminist-

rom ar daamtkica. amis Semdeg

programa kidev ufro daixvewa

2014 wlis maisSi xelaxla Sevida

saministroSi (me amjerad ar vexe-

bi programis momzadebaSi CarTu-

li jgufis muSaobas. maT didi saq-

me gaakeTes da amaze sxva dros sa-

gangebod visaubreb)...

CvenTvis ki didi gulistkvivi-

li iyo, rom jer arcerTi qarTu-

li klasi ar iyo gaxsnili... ra

Tqma unda, me da sxva rigiTi qarT-

velebi vlaparakobdiT am sakiTx-

ze yovelTvis da cdas ar vakleb-

diT... magram isic unda vTqva, rom

problema sakmaod rTulad gada-

saWreli iyo da rTulia axlac,

imitom, rom aseuli wlebis ganmav-

lobaSi skolaSi mSobliuri enis

swavlebis SesaZlebloba ar iyo da

ver warmoidgenda adamiani Tur-

qeTSi msgavs rames... axlac warmo-

udgenelia milionebiT TurqeTe-

li eTnikuri qarTvelisaTvis...

klasi pirvelad, gaixsna saqa-

riaSi, geives raionis sofel nu-

ruosmanieSi, im sofelSi qarTuli

enis klasis gaxsnis idea maSin gaC-

nda, roca Cven, 2013 wels oqtom-

berSi, CamovayalibeT qarTuli

cekvis jgufi... kviraobiT stambu-

lidan mogvyavda qarTuli cekvis

maswavlebeli nuruosmanies bavS-

vebisTvis... am saqmeSi CemTan er-

Tad CarTuli iyo mustafa kola-

Ti (kolaTaSvili), romelsac na-

Tesavebi yavda im sofelSi am ur-

TierTobaTa gareSe ver moxerxde-

boda mocekvaveTa jgufis Camoya-

libebac, radgan intere-

sis gaRviveba am saqmis

mimarT Tavidanve Wir-

da...

mocekvaveTa gundis

arsebobam qarTuli kla-

sis idea Sva (SevniSnav,

rom me ara var nuruosma-

niedan da swored musta-

fas gamo, masTan erTad,

gadavwyviteT, rom im so-

felSi gaxsniliyo kla-

si)... vfiqrobdiT, rom

2014 wlis zafxulSi qar-

Tuli enis programa dam-

tkicdeboda, rac jgu-

fis organizebis SesaZ-

leblobas mogvcemda da

moxerxdeboda seqtemberSi klase-

bis gaxsna... kanonis Tanaxmad,

mSoblebi arCeviTi sagnebs gan-

sazRvravdnen ivnisis bolo kvi-

ras. mustafas ZalisxmeviT mSob-

lebma xeli moaweres gancxadebeb-

ze da Seitanes skolis direqtor-

Tan... es Zalian rTuli momenti

iyo: manamde xom warmoudgeneli

iyo mosaxleobisaTvis, rom SeiZ-

leba mimarTon sajaro skolas da

moiTxovon bavSvebisTvis qarTu-

li enis swavleba! marTali giTx-

raT, merideba kidec, magram mainc

unda vTqva, rom bevri saWirodac

ar Tvlida am mimarTulebiT ga-

naTlebis miRebas (qarTulis swav-

lebas bavSvebisTvis) da umravle-

soba jer kidev ase fiqrobs mTel

TurqeTSi... Tan amis, anu qarTu-

lis swavlebis magaliTic ar iyo

manamde... me kargad vici, rom zus-

tad ori kvira imuSava mustafam

da misma wrem am sakiTxze, TiTo-

ul ojaxSi mivida, Sexvda mSob-

lebs da sabolood daajera... Sei-

tana gancxadeba ocdaxuTi (mexu-

Te, meeqvse da meSvide klaseli)

bavSvis mSoblisa!.

samwuxarod 2014 wels, seqtem-

berSi, roca saswavlo weli da-

iwyo, jer kidev ar iyo damtkice-

buli qarTuli enis programa...

mustafac zrunvis da imedis gac-

ruebis zRvarze iyo... saswavlo

wlis dawyebidan oTxi kviris mere

damtkicda programa. me ar minda

imis Tqma, rom viRacam, ratomRac,

specialurad daayovna. mjera,

rom ase ar yofila... am periodSi

mustafa mudmiv kontaqtSi iyo ra-

ionis ganaTlebis xelmZRvanel-

Tan da skolis direqtorTan.

programa rom damtkicda, ro-

gorc vTqvi, skolebSi swavlis

dawyebidan oTxi kvira iyo gasu-

li, magram mustafas daJinebuli,

Seuwyveteli Txovnis Sedegad di-

reqciam miiRo gadawyvetleba,

rom dagvianebis miuxedavad

dawyebuliyo qarTuli enis gakve-

Tilebi...

mere iyo maswavleblis prob-

lema... rogorc viciT, TurqeTis

erovnuli ganaTlebis saminist-

ros kadrebs Soris ar aris qarTu-

li enis maswavlebeli. mustafam

aiRo pasuxismgebloba da gadawy-

vita, rom TviTon yofiliyo mas-

wavlebeli... sxva gza ar Canda.

verc Soridan wamovidoda maswav-

lebeli, Tundac imitom, rom

anazRaureba Zalzed mcirea. erT

klasSi kviraSi 2 saaTia da 1 saa-

Tis anazRaureba Seadgens 8 li-

ras; anu erT klasSi TveSi 8 gakve-

Tili tardeba da sul 64 lira er-

geba maswavlebels.

raionis ganaTlebis xelmZRva-

nelma mustafas rom uTxra, - ax-

ladgaxsnili ori klasisTvis Sen

miiReb TveSi 128 liras da gzaSic

ar geyofa, radgan qalaqidan da-

dixaro... mustafam upasuxa:

„oRond Tqven gaxseniT klasi, pi-

riqiT me gadagixdiT fuls... fu-

lis gulisTvis ar vakeTeb am saq-

meso!..“

mokled, daniSnes mustafa ko-

laTi maswavleblad da biznesSi

CrTuli es kaci yovelkvireulad

Tmobs Tavis saqmes da midis so-

felSi, raTa bavSvebs qarTuli as-

wavlos!... 30 oqtombridan dawye-

buli gakveTilebi warmatebiT

tardeba da 25 bavSvi ukve Tavi-

suflad da Zalian lamazad wers

Cveni SesaniSnavi qarTuli asoe-

biT... racaa SesaZlebeli kviraSi 2

gakveTilis farglebSi, is Zalian

kargad gaakeTa mustafam da, Cemi

azriT, warmatebas miaRwia...

imedia, momaval wels Turqe-

Tis sxvadasxva regionSi mraval

ojaxs eqneba survili da gaixsneba

axali jgufebi... am saqmes popula-

rizacia sWirdeba, saTanado rek-

lama da zrunvaa saWiro, yvelgan

rom gaCndes survili... Cvenc vgeg-

mavdiT SeZlebisdagvarad farTo-

masStabiani saqmianobis wamowye-

bas, gansakuTrebiT, maisis Tvidan

ivnisis bolomde (rogorc aRvniS-

ne, mSoblebi arCevT sagnebs gan-

sazRvravdnen ivnisis bolo kvira-

Si), magram, samwuxarod, viTareba

Seicvala. CvenTvis moulodne-

lad, ganaTlebis saministros axa-

li gankargulebiT, arCeviTi sag-

nebis gansazRvris vada 20 Teberv-

lamde dakanonda. jerjerobiT

ucnobia, ivnisSic iqneba arCevis

SesaZlebloba Tu ara. ucnobia

isic, ramden skolaSi gaixsneba

qarTuli jgufi momaval wels.

SevniSnav aseve, rom skolebi,

ra Tqma unda, TurqeTis erovnuli

ganaTlebis saministros eqvemde-

bareba da saxelmZRvanelozec sa-

ministrom unda izrunos. samwuxa-

rod, saxelmZRvaneloc ar aris

jer gamocemuli. isic maintere-

sebs, Tu rogori iqneba saminist-

ros mier miRebul-damtkicebuli

saxelmZRvanelos Sinaarsi!.

kidev erTi sakiTxi maswavleb-

lebis problemaa da adgilobrivi

saSualebebis garda jer gza ar

Cans, magram imedi isaa, rom Tu

moTxovna iqneba da erT skolaSi,

an erTmaneTTan axlomdebare sko-

lebSi bevri klasi gaixsneba, mo-

maval wlebSi iqneb saxelmwifom

sakadro sistemaSi qarTuli enis

maswavlebelic gaiTvaliswinos.

erekle daviTaZe (erdoRan Senoli)

TurqeTi, qalaqi saqaria.

29 ianvari - 15 Tebervali.

2015 weli

qarTuli enis jgufi

nuruosmanies skolaSi

Page 3: BATUMI 02-2015.qxp

3TTeebbeerrvvaallii

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis humanitarul mecni-

erebaTa fakulteti universitetis

erT-erTi mniSvnelovani, mravalricxo-

vani da warmatebuli fakultetia.

humanitarul mecnierebaTa fakulte-

ti dakompleqtebulia maRalkvalificiu-

ri akademiuri personaliT, fakultetze

arCeulia 70 profesori.

humanitarul mecnierebaTa fakul-

tetze amJamad 1200-mde studenti swav-

lobs, maT Soris ucxoeli studentebic.

humanitarul mecnierebaTa fakulte-

ti axorcielebs samive safexuris saganma-

naTleblo programebs, kerZod, 10 sabaka-

lavro, 6 samagistro da 4 sadoqtoro sa-

ganmanaTleblo programas, aseve qarTul

enaSi mosamzadebel (somxurenovanTaTvis

da azerbaijanulenovanTaTvis) progra-

mas:

bakalavriati:

istoria

filosofia

Targmanmcodneoba

TurqeTismcodneoba

qarTuli filologia

rusuli filologia

Turquli filologia

inglisuri filologia

germanuli filologia

franguli filologia

bakalavriatis ori saganmanaTleblo

programa, - qarTuli filologia da is-

toria, - srul saxelmwifo dafinansebas

iRebs.

magistratura:

lingvistika

(qarTuli ena, rusuli ena,

Targmanmcodneoba);

literaturis

Teoria da qarTuli

literaturaTmcodneoba;

evropeistika (inglisuri,

germanuli, franguli

filologia, translatologia,

britanuli da amerikuli

literatura);

istoria (saqarTvelos

istoria, msoflio istoria);

eTnologia;

SavizRvispireTisa da

kavkasiis arqeologia

doqtorantura:

lingvistika

literaturaTmcodneoba

istoria

arqeologia

humanitarul mecnierebaTa fakul-

tetze funqcionirebs wlebis ganmavlo-

baSi, saqarTveloSi sxvadasxva qveynebis

saelCoebTan da saerTaSoriso organiza-

ciebTan urTierTobis bazaze Seqmnili

centrebi da kabinetebi - amerikanistikis

centri, Turqologiis centri, anglisti-

kis, romanistikisa da germanistikis, aseve

klasikuri filologiis, bizantinologi-

isa da neogrecistikis kabinetebi. es sas-

wavlo kabinetebi aRWurvilia speciali-

zebuli biblioTekebiTa da Tanamedrove

teqnikiT, rac did daxmarebas uwevs ro-

gorc studentebs, aseve profesor-mas-

wavleblebs.

fakultetze Camoyalibda mniSvnelo-

vani saerTaSoriso konferenciebisa da

simpoziumebis Catarebis tradicia, rac

momavalSic gagrZeldeba da xels Se-

uwyobs samecniero kvlevebis ganviTare-

bas, fakultetisa da universitetis popu-

larizacias akademiur wreebSi.

swavlebis internacionalizaciis gan-

viTarebisaTvis, saerTaSoriso ganaTle-

bis centrTan mWidro TanamSromlobiT,

sistematurad imarTeba gacvliTi prog-

ramebisa da saerTaSoriso proeqtebis

prezentaciebi.

studentebi aqtiurad arian CarTulni

gacvliT programebSi da swavlas agrZe-

leben evropis universitetebSi.

studentTa mxardaWerisa da mati in-

teresTa gaTvaliswinebiT, fakultetze

xorcieldeba saintereso proeqtebi: li-

teraturis mkiTxvelTa klubi, kinoklu-

bi, debatebis klubi da a.S. cnobili qarT-

veli da ucxoeli profesorebi kiTxulo-

ben sajaro leqciebs.

aqve SevniSnavT, rom studentTa socia-

luri mxardaWeris mizniT, fakultetis

profesor-maswavleblebis xelfasis 1%-s

yovelTviurad iricxeba socialurad da-

ucvel studentTa daxmarebis fondSi, gai-

cema stipendiebi socialurad daucvel

studentTaTvis, warCinebul studentebs

eniSneba sauniversiteto da safakulteto

semestruli da saxelobiTi stipendiebi.

pirveli kursis studentebs, romle-

bic erTiani erovnuli gamocdebis regis-

traciisas pirvel rigSi miuTiTeben bsu-s

Sesabamis fakultets/specialobas da me-

4 arCeviT saganSi eqnebaT maRali qula,

eniSnebaT stipendia 100 laris odenobiT!

humanitarul mecnierebaTa fakultetis Zlieri mxareebia:

akreditebuli saganmanaTleblo

programebis mravalferovneba;

studentTa stabiluri raodenoba;

gacvliTi programebis SesaZleb-

lobebi;

damsaqmebelTa interesi;

samecniero potenciali,

warmatebuli samecniero-kvlevi-

Ti muSaoba;

kompetenturi samecniero-pedago-

giuri kadrebi.

gaxdi baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetis humanita-

rul mecnierebaTa fakultetis stu-

denti, airCie saintereso studenturi

cxovreba!

bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo uunniivveerrssiitteettiiss

hhuummaanniittaarruull mmeeccnniieerreebbaaTTaa ffaakkuulltteettii

`arCevani SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetze ramdenime wlis win SevaCere~

vfiqrobdi, rom arCevans ar vinanebdi da asec

moxda. universitetSi Cabarebamde met-naklebad

mqonda gaazrebuli ganaTlebis mniSvneloba, ro-

melic TanamedroveobaSi gansakuTrebiT didia.

leqtorebis daxmarebiT ukeT gavacnobiere dRe-

vandeli konkurenciis pirobebSi swavlis proce-

sis uwyvetobis aucilebloba, romlis stimuli-

rebasac universiteti axdens. saqarTvelos ganaT-

lebis sistemas samuSao namdvilad bevri aqvs, uni-

versitetSic aris xarvezebi, romelTa gamoswore-

baze, pirvel rigSi, swored Cven, studentebma, un-

da vizrunoT, radgan aq miRebul ganaTlebasa da

gamocdilebazea damokidebuli Cveni warmateba.

abiturientebs vurCev profesiuli arCevani

damoukideblad miiRon da maqsimaluri pasuxismgeblobiT moeki-

don swavlis process. maT visac filosofiis mimarTulebiT gsurT

swavlis gagrZeleba, garwmunebT, Tu arCevans baTumis SoTa rusTa-

velis saxelmwifo universitetze SeaCerebT, ar inanebT”.

nino inwkirveli

Page 4: BATUMI 02-2015.qxp

4 TTeebbeerrvvaallii

fizika-maTematikisa da kompi-

uterul mecnierebaTa fakul-

tets aqvs Rrma da Sinaarsiani is-

toria. misi istoriis furclebi

iwyeba jer kidev baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo pedago-

giuri institutidan. wlebis gan-

mavlobaSi fakulteti aerTianeb-

da maTematikis, zogadi fizikis,

Teoriuli fizikis, gamoyenebiTi

maTematikisa da informatikis da

zogadteqnikuri disciplinebisa

da Sromis kaTedrebs. dRes is aer-

Tianebs yvelaze fundamentur da

swrafad ganviTarebul dargebs,

fizikas, maTematikas, kompiute-

rul mecnierebebs. fakultets

hyavs kvalificiuri profesor-

maswavleblebi, romlebsac Tavi-

anTi saswavlo da samecniero saq-

mianobiT mniSvnelovani wvlili

SeaqvT, rogorc fakultetis, ase-

ve universitetis ganviTarebaSi.

fakultetis akademiuri pire-

bi da studentebi aqtiurad Car-

Tulni arian TEMPUS, rasmusMundus, UMTC, rusTavelis erov-

nuli samecniero fondis da sxva

adgilobriv da saerTaSoriso

saswavlo, samecniero da gacvliT

proeqtebSi. studentebs saSuale-

ba eZleva monawileoba miiRon,

rogorc adgilobriv, aseve saer-

TaSoriso samecniero konferen-

ciebSi da olimpiadebSi. fakul-

tets aqvs mniSvnelovani warmate-

bebi am kuTxiT.

fizika-maTematikisa da kompi-

uterul mecnierebaTa fakulte-

ti abiturientebs sTavazobs mra-

valferovan saganmanaTleblo

programebs swavlebis samive sa-

fexurze, kerZod: sabakalavro

saganmanaTleblo programebs:

„fizika“, „maTematika“, „kompiute-

ruli mecnierebebi“, „gamoyenebi-

Ti fizika“, „finansuri maTemati-

ka“, „kompiuteruli maTematika“,

samagistro saganmanaTleblo

programebs: „radiofizika“, „ma-

Tematika“, „biznes informatika“;

sadoqtoro saganamanTleblo pr-

ogramebs: „fizika“, „geometria-

topologia“, „Tanamedrove al-

gebra (naxevarjgufebi)“.

ratom unda avirCioT fizika-

maTematikisa da kompiuterul

mecnierebaTa fakulteti?

fakulteti aerTianebs yve-

laze fundamentalur, zust,

swrafad ganviTarebad, progre-

sul, Tanamedrove, maRalanazRa-

urebad dargebs: fizikas, maTema-

tikas, kompiuterul mecniere-

bebs;

fakultets yavs maRali aka-

demiuri donis, gamocdili pro-

fesor maswavleblebi da enTuzi-

azmiT savse, energiuli da Sromis-

moyvare axalgazrda Taoba;

fakultets aqvs saganmanaT-

leblo programebis ganxorcie-

lebisaTvis saWiro infrastruq-

tura, rogorc tradiciuli, aseve

Tanamedrove laboratoriebi,

kompiuteruli klasebi.

ras mogvcems fizika-maTema-

tikisa da kompiuterul mecnie-

rebaTa fakulteti?

studentebs SesaZlebloba

eZlevaT daeuflon, Tanamedrove

fundamenturi maTematikis (maTe-

matikuri analizi, topologia,

algebra da sxva), fundamenturi

da gamoyenebiTi fizikis da kompi-

uteruli mecnierebebis (Tanamed-

rove eleqtronikis, radiofizi-

kis, sainformacio da sakomunika-

cio sistemebis, lazerebis, maze-

rebis da meqanikuri Tu avtomatu-

ri marTvis sistemebis, fizikur,

programul da interfeisul sa-

fuZvlebs; gamoumuSavdeT praq-

tikuli, gamoyenebiTi unar-Cveve-

bi da Rirebulebebi.

ras SevZlebT fizika-maTema-

tikisa da kompiuterul mecnie-

rebaTa fakultetis warmatebu-

lad dasrulebis Semdeg?

fakultetis kursdamTavre-

bulebs eqnebaT amocanebis dasmis

da gadawyvetis unari, advilad ga-

erkvevian axali, Tanamedrove da-

nadgarebis muSaobis principebSi

SeeZlebaT swrafva inovaciuri

ideebisken. Sesabamisad mravalfe-

rovania fizikosebis, maTematiko-

sebis da kompiuteruli mecnier-

bebis studentebis dasaqmebis

sferoebi (kerZo firmebi, momsa-

xureobis sferoebi, saganmanaT-

leblo dawesebulebebi, kvleviTi

institutebi da samsaxurebi, sain-

formacio, sakomunikacio da same-

dicino sferoebi da sxva.)

erTi sityviT, fizika-maTema-

tikisa da kompiuterul mecniere-

baTa fakultetze momaval stu-

dentebs elis Rrma, Sinaarsiani,

Sromatevadi, saintereso da nayo-

fieri samuSao. maRal akademiur

da profesiul ganaTlebasTan er-

Tad, siaxleebis mudmivi Zieba,

TviTganviTareba, komunikabelo-

ba, gunduri muSaobis unari,

swrafva srulyofilebisaken war-

moadgens momavali kvalificiuri

specialistis aRzrdis safuZ-

vels.

turizmis fakultetis Camoya-

libeba regionSi turizmis in-

dustriis ganviTarebis aucileb-

lobam ganapiroba.

fakultetis mizania - turis-

tuli momsaxurebis saerTaSori-

so standartebis damkvidrebis

xelSewyoba da turizmis dargi-

saTvis maRalkvalificiuri, Sesa-

bamisi kompetenciebis mqone spe-

cialistebis momzadeba.

SemuSavda da dainerga Tana-

medrove moTxovnebis Sesabamisi

,,turizmis“ sabakalavro da ,,sas-

tumro saqmiswarmoebis“ profesi-

uli programebi, swavleba daiwyo

Tanamedrove meTodebis gamoyene-

biT, Tanamedrove teqnikiT aR-

Wurvil auditoriebSi.

turizmis fakulteti intensi-

urad muSaobs ucxoeTis umaRles

saswavleblebTan TanamSromlo-

bis gafarToebisaTvis. fakulte-

ti aqtiurad TanamSromlobs da

gacvliT programebs axorcie-

lebs Sverinis (germania), tele-

markis (norvegia) da ebersvaldis

(germania) universitetebTan, ham-

burgis evropis bizneskolejTan

(germania).

gacvliTi programebiT SesaZ-

lebeli gaxda swavlebis xarisxis

amaRleba, maRalkvalificiuri

specialistebis momzadeba. sagan-

manaTleblo programebi mTlia-

nad Seesabameba saerTaSoriso

standartebs.

mWidro TanamSromloba gvaqvs

germaniisa da amerikis universi-

tetebTan. mowveuli gvyavs da

fakultetze pedagogiur saqmia-

nobas ewevian turizmis ucxoeli

eqspertebi.

seriozuli pretenzia gvaqvs

viyoT pirvelebi. Cveni mizania

studentebs mivceT transferuli

codna, raTa SeZlon sazRvargare-

Tis qveynebSi TavianTi specialo-

biT dasaqmeba.

aq yvela pirobaa imisaTvis,

rom momzaddes konkurentunaria-

ni specialistebi. kerZod, gamoi-

yeneba Tanamedrove menejmentis

sistema. turizmis fakultetma

sastumros menejmentis maRalxa-

risxovnad swavlebisaTvis SeiZina

sastumros marTvis programa

`Opera“. am sistemiT sargebloben

sastumroebis iseTi cnobili

brendebi, rogorebicaa: `Shera-ton“, `Radisson“, `Hilton“ da sxva.

vaswavliT restornis menej-

mentis programul sistemas

`Micros”. fakultetze moqmedebs

turistuli saagento

`UNItour”, studentebs

adgilze SeuZliaT dae-

uflon turopereitings.

miuxedavad imisa, rom

turizmis fakulteti

arsebobis mxolod sam

wels iTvlis, is erTia-

ni erovnuli gamocdebis

ganacxadSi erT-erTi

yvelaze moTxovnadi fa-

kultetia saqarTvelo-

Si.

turizmis fakulte-

ti warmatebiT axorcie-

lebs mniSvnelovan prog-

ramebs da proeqtebs:

- turizmis fakulte-

tis 70-ze metma studentma saswav-

lo da sawarmoo praqtika gaiara

germaniis 5-varskvlavian sastum-

roebSi.

- turizmis fakultetis 9 pro-

fesor-maswavlebelma staJireba

gaiara germaniisa da norvegiis

universitetebSi.

- turizmis fakultetis 35

studenti sxvadasxva gacvliTi

programiT swavlobda norvegiis,

germaniis, poloneTisa da Turqe-

Tis universitetebSi.

- turizmis fakultetis orga-

nizebiT, yovelwliurad imarTeba

saerTaSoriso samecniero-praq-

tikuli konferencia „turizmi:

ekonomika da biznesi“, romelSic

monawileobas Rebulobs 20-ze me-

ti qveynis universitetebis pro-

fesor-maswavleblebi da turiz-

mis industriis warmomadgenlebi.

- turizmis fakultetis warma-

tebul studentebs saSualeba

aqvT 3-Tviani anazRaurebadi praq-

tika gaiaron germaniis turizmis

industriis organizaciebSi.

- turizmis fakultetis stu-

dentebis umravlesoba warmate-

biT saqmianobs cnobil saerTa-

Soriso kompaniebSi.

- turizmis fakultetis stu-

dentebis didi nawili zafxulSi

axladgaxsnil sastumro `Hilton“-

Si dasaqmdebian.

- germaneli partniorebis mo-

nawileobiT, axali saswavlo wli-

dan amoqmeddeba inglisurenova-

ni `saerTaSoriso maspinZlobisa

da turizmisa menejmentis“ sama-

gistro programa, rac saSualebas

miscems studentebs ramdenime

semestri ucxoeTSi iswavlon.

fakulteti agrZelebs inova-

ciur saqmianobas da maqsimalu-

rad cdilobs uzrunvelyos

studentebisaTvis mimzidveli

saswavlo garemo.

ratom unda avirCioT fizika-maTematikisa

da kompiuterul mecnierebaTa fakulteti?

Cven viswrafviT viyoT ukeTesebi...

turizmis fakulteti - miRwevebi da gamowvevebi

Page 5: BATUMI 02-2015.qxp

5TTeebbeerrvvaallii

fakultets samecniero da praqti-

kuli saqmianobisaTvis specialiste-

bis momzadebis 80-wliani gamocdileba

aqvs.

swavlebasa da kvlevas tradiciu-

lad emsaxureba fakultetze moqmedi

sabakalavro, samagistro, erTsafexu-

riani, sadoqtoro da rezidenturis

saganmanaTleblo programebi. fakul-

teti qarTul saganmanaTleblo sivr-

ceSi erT-erTi lideria biomravalfe-

rovnebis, ekologiuri sistemebis, Savi

zRvis ekologiuri da qimiuri monito-

ringis, genetikuri populaciebis

kvlevisa da swavlebis TvalsazrisiT.

sabunebismetyvelo da jandacvis

mimarTulebas irCevs adamiani, romel-

sac laboratoriuli kvleva aintere-

sebs, mogzauroba xiblavs an adamianis

janmrTelobis dacvis samsaxurSi yof-

nis survili aqvs.

TiTqmis yvela sabunebismetyvelo

dargi eqsperimentulia da aqedan ga-

momdinare, saganmanaTleblo progra-

mebis mniSvnelovani wili praqtikul

kursebs ukavia. biologiisa da qimiis

saswavlo kursebis aTviseba fakulte-

tis saswavlo laboratoriebSi mimdi-

nareobs. studentebi uSualod monawi-

leoben laboratoriul kvlevaSi. sama-

gistro da sadoqtoro programebis na-

wili ki universitetis samecniero

kvleviT institutebSi da regionSi

moqmed sxva samecniero dawesebule-

bebSi sruldeba, romlebTanac fakul-

tets gaformebuli aqvs memorandume-

bi.

geografiis, ekologiisa da biolo-

giis specialobebis daufleba mogzau-

robis gareSe warmoudgenelia. Sesaba-

misad, saganmanaTleblo programebi

moicavs savele praqtikebsa da eqspe-

diciebs. Savi zRvis problemebis Ses-

wavlis mizniT tardeba praqtikebi Savi

zRvis akvatoriaSi gasvliT. fakul-

tetze Seiqmna dasavleT saqarTvelos

qromatografiuli centri, sadac stu-

denti daeufleba qimiuri kvlevis Ta-

namedrove meTodebs.

medicinis, stomatologiisa da

farmaciis specialobebis studentebi

dargobriv kompetenciebsa da unar-

Cvevebs sauniversiteto klinikebSi

iZenen. fakultetze Seiqmna „samedici-

no ganaTlebisa da medikosTa profesi-

uli ganviTarebis centri“, romelic

studentebs saSualeba miscems, praq-

tikuli unar-Cvevebi CamouyalibdeT

simulaciuri meTodebiT mulaJebis ga-

moyenebiT. jandacvis mimarTulebiT

kursdamTavrebulebs saSualeba aqvT,

swavla gaagrZelon fakultetze moq-

med sarezidento programebze sxva-

dasxva specialobiT.

biologiisa da qimiis sabakalavro

programebze swavla ufasoa - studen-

tTa dafinanseba saxelmwifos mier

aris uzrunvelyofili.

warCinebuli da socialurad dauc-

veli studentebi uzrunvelyofilni

arian sxvadasxva saxis saxelobiTi

stipendiiT.

universitetis reitingis zrdam

da saxelmwifos mier dafinansebul-

ma programebma, gacvliTi proeqte-

bis warmatebulma muSaobam saSuale-

ba mogvca gagvezarda studentTa mi-

saRebi kontigenti. Sesabamisad, wels

medicinis da stomatologiis prog-

ramaze 45 studentis miRebis saSua-

leba gvaqvs; farmaciis sabakalavro

programaze - 15; fizikuri medicinisa

da samedicino reabilitaciis saba-

kalavro programaze - 15; biologiis

sabakalavro programaze - 30; qimiis

sabakalavro programaze - 15; ekolo-

giis, zRvis biologiisa da fizikuri

geografiis sabakalavro programeb-

ze - 50.

rac Seexeba samagistro progra-

mebs, fizikuri geografia, niadaguri

resursebi da garemos mdgradi ganvi-

Tarebis programaze - 5 studentis mi-

Rebis saSualeba gvaqvs; biologiis

programaze - 12; qimiis programaze -

5; sazogadoebrivi jandacvis prog-

ramaze -15.

fakultetze studenturi cxovre-

ba saintereso da mravalferovania.

isini aqtiurad arian CarTulni saswav-

lo da samecniero kvleviT procesebSi,

monawileoben skola-seminarebis, sa-

zafxulo skolebis, vork-Sopebis,

studenturi samecniero konferencie-

bis muSaobaSi, garemos¬dacviT Ronis-

ZiebebSi, SemecnebiT, kulturul da

socialur programebSi. studentebi

monawileoben adgilobriv da saerTa-

Soriso samecniero sagranto proeq-

tebSi. aqtiurad arian CarTulni sau-

niversiteto cxovrebaSi. fakultets

hyavs warmomadgenlebi universitetis

studentur TviTmmarTvelobasa da

warmomadgenlobiT sabWoSi. studen-

tebi monawileobas Rebuloben saqvel-

moqmedo aqciebSi. ewyoba eqskursiebi

da debatebi, tardeba gamofenebi. isini

monawileoben studentur gamokiTx-

vebSi, afiqsireben survilebsa da mo-

lodinebs. dainerga sazRvargareTis

universitetebis profilur sazafxu-

lo skolebSi studentebis monawileo-

ba.

fakultetis studentebi da axal-

gazrda mecnierebi gacvliTi progra-

mebiT xSirad miemgzavrebian sazRvar-

gareTis umaRles saswavleblebSi (am-

Jamad Cveni studentebi da kolegebi

imyofebian: norvegiaSi, TurqeTis res-

publikaSi, saberZneTSi, germaniaSi,

portugaliaSi, latviaSi, irlandiaSi,

ukrainaSi).

rogorc jandacvis, aseve sabune-

bismetyvelo mimarTulebis specialo-

baTa kursdamTavrebulebi dasaqmebu-

lebi arian: samecniero-kvleviT labo-

ratoriebSi, botanikur baRebSi, akva-

riumSi, delfinariumSi, zooparkSi,

bunebis dacvis organizaciebSi, dacul

teritoriebSi (nakrZalebSi, erovnul

parkebSi), warmoeba-dawesebulebebis

ekologiuri usafrTxoebis uzrun-

velyofis, ekologiuri monitoringis,

garemos dacvis erovnul samsaxurebSi,

samedicino klinikebSi, afTiaqebSi,

farmacevtul kompaniebSi, qimiur-

farmacevtul da kvebis mrewvelobis

sawarmoebSi, samedicino laboratori-

ebSi, sabaJo-sakarantino samsaxurebSi,

profilaqtikuri medicinis mimarTu-

lebiT, sazogadoebrivi jandacvis

sferoSi.

Cveni fakultetis kursdamTavre-

bulTa kompetenciebi aRiarebulia

ucxoeT¬Sic. isini profilis Sesabami-

sad dasaqmebulni arian ukrainaSi, ger-

maniaSi, saberZneTSi, ruseTSi, Tur-

qeTSi, gaerTianebul emiratebSi.

ratom virCevT sabunebismetyvelo

mecnierebaTa da jandacvis fakultets?

Page 6: BATUMI 02-2015.qxp

6 TTeebbeerrvvaallii

socialur da politikur

mecnierebaTa fakulteti uni-

versitetSi erT-erTi kompleq-

suri, mravaldargobrivi erTe-

ulia, romelic moicavs fsiqo-

logiis, saerTaSoriso urTi-

erTobebisa da evropismcodne-

obis programul mimarTule-

bebs.

Cveni saganmanaTleblo pr-

ogramebidan yvelaze xangrZli-

vi istoria fsiqologiis speci-

alobas aqvs. is damoukidebeli

saswavlo-samecniero kaTedris

saxiT Camoyalibda 1990 wels,

rac pirvelyovlisa ganpirobe-

buli iyo fsiqologTa rogorc

raodenobrivi, aseve xarisxob-

rivi zrdiT. xarisxobrivi zr-

dis erTi mTavari maCvenebeli

gaxda 2006 wels fsiqologiis

kaTedris dajildoveba dimit-

ri uznaZis saiubileo medliT.

amJamad fsiqologiis prog-

ramul mimarTulebas xelmZR-

vanelobs sruli profesori

guram Caganava. saganmanaTleb-

lo programas fsiqologiis mi-

marTulebiT vaxorcielebT

Semdeg programebs: fsiqolo-

giis sabakalavro saganmanaT-

leblo programas 2009 wlidan,

damatebiT (mainor) programas

da klinikuri fsiqologiis sa-

magistro saganmanaTleblo

programas 2006 wlidan. aman

kidev ufro gazarda universi-

tetSi da mis farglebs miRma

fsiqologTa aqtivoba. fakul-

tetze funqcionirebs fsiqo-

logiuri samsaxuri, romelSiac

CarTuli arian fsiqologiis

mimarTulebis leqtor-maswav-

leblebi.

fsiqologiis profesor-

maswavleblebi CarTuli arian

saerTaSoriso proeqtSi: “ink-

luziuri strategiebis ganvi-

Tareba da struqturuli gamo-

yenebis danergva umaRles sa-

ganmanaTleblo sivrceSi“.

saerTaSoriso urTierTo-

bebis saganmanaTleblo prog-

rama SedarebiT axalgazrdaa

(2006 wlidan), Tumca sakmao ga-

mocdileba SeiZina da warmate-

biT xorcieldeba, romelsac

xelmZRvanelobs asocirebuli

profesori irakli manveliZe,

ramac moiTxova politikuri

mecnierebebis kuTxiT saswav-

lo da samecniero muSaobis ga-

aqtiureba.

aRsaniSnavia, rom am mimar-

TulebiT aqtiurad vTanamS-

romlobT saqarTvelos wamyvan

umaRles saswavleblebTan da

kvleviT institutebTan, maT

Soris, Tsu-sa da saqarTvelos

politologiis institutTan,

romlebTanac gaformda Tanam-

Sromlobis memorandumi, aman

ki Segviqmna samarTlebrivi sa-

fuZveli erToblivi saswavlo,

samecniero da sxva RonisZiebe-

bis gansaxorcieleblad. ukve

momzadebuli gvaqvs da imeds

vitovebT, rom momavalSi amoq-

meddeba samagistro programa.

ukve mesame welia, rac aseve

warmatebiT vaxorcielebT ev-

ropismcodneobis saganmanaT-

leblo programas. aqve isic

minda vTqva, imis miuxedavad,

rom es ori saganmanaTleblo

programa sauniversiteto masS-

tabiT axlaxans avamoqmedeT,

erT-erTi yvelaze moTxovnadi

specialobebia. mxolod wle-

vandel wels saerTaSoriso ur-

TierTobebis mimarTulebaSi

erT sakonkurso adgilze oTxi

abiturienti modioda, konkur-

si gvqonda evropismcodneobis

mimarTulebaSic. samomavlod

vfiqrobT, gavzardoT misaRe-

bi kontingenti.

fakultetis aqtiuradaa

CarTuli sauniversiteto

cxovrebaSi. vcdilobT, ar Ca-

movrCeT Tanamedrove moTxov-

nebs da fexi avubaT axal gamow-

vevebs. 2009 wels damuSavda

sagranto Tema ,,transnaciona-

luri kompaniebi amierkavkasiis

qveynebis politikasa da ekono-

mikaSi: problemebi, tendencie-

bi, perspeqtivebi”.

2009 wels departamentis

profesorebi: irakli gorgila-

Ze da laSa baJunaiSvili ERAS-MUS MUNDUS proeqtis farg-

lebSi kvalifikaciis amaRle-

bis mizniT imyofebodnen por-

tugaliaSi, vianas politeqni-

kur institutSi da saberZneT-

Si Tesalonikis aleqsandres

saxelobis teqnologiur uni-

versitetsa da helenikis saer-

TaSoriso universitetSi.

2013 wlidan socialur mec-

nierebaTa departamentis saer-

TaSoriso urTierTobebisa da

evropismcodneobis mimarTu-

lebebi CarTulia TEMPUS-is

proeqtSi da msoflios 14 wamy-

van universitetTan erTad aq-

tiurad muSaobs swavlebisa da

swavlis inovaciur meTodebze.

2014 wels vrijis universitet-

Si (belgia) moxda gadamzadebis

pirveli etapis prezentacia.

2014 wels profesori irak-

li manveliZe grantis fargleb-

Si imyofeboda ungreTSi evro-

pis centralur universitetSi

da warmatebiT gaiara proeqti:

kvlevis evropuli standarte-

bi.

wina wlebi CvenTvis nayofi-

eri iyo sakuTriv, samecniero

akedemiuri aqtivobis Tvalsaz-

risiT. warmatebiT gaviareT

konkursebi, Sesabamisad, dRes

sam saganmanaTleblo progra-

mas vemsaxurebiT erTi sruli,

eqvsi asocirebuli da eqvsi

asistent - profesori. depar-

tamentSi momzadda da gamoica

araerTi monografia Tu saxel-

mZRvanelo, ramac studentebs

gauadvila rTulad xelmisawv-

domi masalis aTviseba.

departamenti aqtiurad mu-

Saobs saerTaSoriso kavSirebis

moZiebaze. momzadebuli gvaqvs

ramdenime winadadeba (ar minda

winaswar gavaxmiano) evropis

umaRles saswavleblebis Sesa-

bamis departamentebTan mra-

valmxrivi TanamSromlobis Se-

saxeb. rac Seexeba qveynis Sig-

niT es kavSirebi arsebobs da

vfiqrobT mis kidev ufro gaR-

rmavebaze.

ase, rom bevri ram gavakeTeT

da bevric gvaqvs gasakeTebeli.

saerTaSoriso urTierTo-

bebis I kursi: “saerTaSoriso

urTierTobebi interdiscip-

linuri dargia, rac imas niS-

navs, rom am specialobis arCe-

vis SemTxvevaSi students Se-

saZlebloba eqneba saerTaSo-

riso movlenebi da faqtebi ga-

nixilos farTo speqtrSi, Camo-

uyalibdes analitikuri xedva

da kritikuli azrovneba. yove-

live es saSualebas miscems

studentebs moaxdinon codnis

realizeba da xels Seuwyobs

maT integracias sociumSi. mo-

lodini, romelic fakultetis

arCevisas gvqonda, gagvimarT-

lda, radgan codnis gaRrmave-

baSi gvexmarebian maRalkvali-

ficiuri leqtorebi”.

evropismcodnebis 1-li ku-

rsi: “evropismcodneba - esaa

specialoba, sadac students

SeuZlia gamoavlinos Tavisi Se-

saZleblobebis maqsimumi. Tama-

mad SegviZlia vTqvaT, rom

codnis gaRrmavebaSi gvexmare-

bian maRalkvalificiuri leq-

torebi, romlebTan urTier-

Toba sasiamovnoa, saleqcio ma-

salac yvelasTvis xelmisawv-

domia. es specialoba saSuale-

bas gvaZlevs, mudmivad vimyo-

febodeT informaciis epicent-

rSi da ar ganvicdideT infor-

maciis vakuums. garda amisa, ga-

mogvimuSavdeba iseTi unar-Cve-

vebi, romlebic dagvexmareba

sazogadoebasTan urTierToba-

Si. Cven, evropismcodneobis 1-

li kursis studentebi, kmayo-

filebi varT am specialobiT.

Tu gsurT, rom iyoT warmate-

bulebi, socialurad aqtiure-

bi, saukeTesoebi Tqvens sfero-

Si, maSin girCevT, airCioT es

specialoba”.

fsiqologiis 1-li kursi:

“fsiqologia gvexmareba saku-

Tari Tavisa da sxva adamianis

SecnobaSi. fsiqologi yovelT-

vis cdilobs, daexmaros pirov-

nebas garemosTan adaptaciaSi.

am fakultetze Cveni mosvlis

ZiriTadi winapiroba swored

esaa. fsiqologia momavlis

profesiaa, romelic sakmaod

perspeqtiulia da uaxloes mo-

mavalSi yvelaze moTxovnadi

profesia iqneba saqarTvelo-

Si. yvelas vurCevT am profesi-

is arCevas, radgan is uadvilebs

adamians sazogadoebasTan ur-

Tierobas“.

socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti

Page 7: BATUMI 02-2015.qxp

7TTeebbeerrvvaallii

Zvirfaso abiturientebo!

yoveli adamianis cxovreba

ramdenime etapisagan Sedgeba.

Tqven axla Tqveni cxovrebis im

sawyis etapze xarT, roca profe-

siis arCevasTan dakavSirebuli

metad mniSvnelovani gadawyve-

tileba unda miiRoT. sworad ar-

Ceuli profesia da am profesiis

daufleba reitingul universi-

tetSi Tqveni samomavlo cxov-

rebis warmatebis gasaRebia.

brZens uTqvams, kargi dasawyisi

saqmis naxevariao. amitomac, Cven

SevecdebiT Tqveni cxovrebis am

sapasuxismgeblo etapze profe-

siis arCevasTan dakavSirebuli

gadawyvetilebis miRebaSi da-

gexmaroT.

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitets saswav-

lo da samecniero kvleviTi saq-

mianobis 80-wliani gamocdileba

gaaCnia. gamocdileba ki mniSvne-

lovani faqtoria imisaTvis, rom

universitetma swori orienta-

cia gaakeTos sazogadoebisa da

saxelmwifos moTxovnebze. Ses-

Tavazos abiturientebs maRali

xarisxis ganaTleba da misces

profesiis farTo arCevani. Cveni

universiteti iyo da aris ganaT-

lebis sferoSi erT-erT flagma-

nad. mas zogadad qveynis da gan-

sakuTrebiT, samxreT-dasavleT

saqarTvelos ganaTlebis, kul-

turuli aRorZinebisa da ekono-

mikur-politikur winsvlis saq-

meSi didi wvlili miuZRvis.

universitetSi aqtiur da

warmatebul saswavlo da samec-

niero-kvleviT saqmianobas axo-

rcielebs iuridiuli fakulte-

ti. igi maRali reitingiT gamo-

irCeva, rasac ganapirobebs is sa-

ganmanaTleblo programebi, ro-

melebic am fakultetze xorci-

eldeba da aseve, leqtor-maswav-

lebelTa profesionalizmi, ma-

Ti dauRalavi Sroma da fiqri

warsulze da momavalze.

iuridiul fakultetze amJa-

mad funqcionirebs 1 sabakalav-

ro da 1 samagistro programa.

pativcemulo abiturientebo,

bakalavriatis safexurze ga-

nacxadis gakeTebisas, Tqveni

momavali warmatebisaTvis, sa-

survelia airCioT baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetis samarTalmcodneobis

sabakalavro programa, radgan

iuridiuli profesia yovelTvis

iyo, rCeba da momavalSic iqneba

prestiJuli, saintereso da sar-

fiani profesia. kvlevebis sa-

fuZvelze dadgenilia, rom Cveni

fakultetis kursdamTavrebul-

Ta dasaqmeba, universitetis

damTavrebidan 2-3 wlis Semdeg

80 % aRwevs, amasTan, xSir SemTx-

vevaSi _ maRali anazRaurebiT.

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis samar-

Talmcodneobis sabakalavro sa-

ganmanaTleblo programa maRa-

li reitingis pirobebSi komp-

leqtdeba. am programaze, bolo

sami welia, pirveli adgilis ga-

nacxadiT, erT adgilze 5,6 stu-

denti modis, riTac saqarTve-

los masStabiT moTxovnis Tval-

sazrisiT pirvel adgils inar-

Cunebs.

samarTalmcodneobis Cveni

saganmanaTleblo programa ori-

entirebulia, rogorc Teoriul

aseve praqtikul swavlebaze.

studentTa praqtikuli unar-

Cvevebis gamomuSavebis mizniT

fakultetze funqcionirebs sa-

samarTlo saimitacio darbazi,

iuridiuli klinika da krimina-

listikis kabineti. gvaqvs ga-

formebuli memorandumebi sxva-

dasxva dawesebulebebTan, sadac

studentebi gadian praqtikul

swavlebas. fakulteti xels

uwyobs studentTa aqtiur

cxovrebas, isini monawileoben

sxvadasxva sazafxulo skoleb-

Si, ewevian kvleviT, kulturul,

inteleqtualur, SemoqmedebiT

Tu sportul saqmianobas.

iuridiuli fakulteti maq-

simalurad cdilobs SeinarCu-

nos Zveli tradiciebi da amas-

Tan, upasuxos im urTules ga-

mowvevebs, romelic civiluri

sazogadoebis swrafi ganviTa-

rebisa da globalizaciis ur-

Tulesi procesiT aris ganpiro-

bebuli. ganaTlebuli sazoga-

doeba aris myari garanti mSvi-

dobis SenarCunebis, demokrati-

is, humanurobis da samarTlia-

nobis principebis ganuxreli

gatarebisaTvis. imisaTvis, rom

iyoT warmatebulebi da gaiTavi-

soT es metad mniSvnelovani Ri-

rebulebebi, romelic ganaTle-

bis gareSe miuRwevelia, am ga-

naTlebis saukeTeso arCevani

namdvilad aris baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo uni-

versiteti da misi erT-erTi fa-

kultetis - iuridiuli fakul-

tetis saxiT, amitom gelode-

biT, mobrZandiT!

warmatebulia qveyana - warma-

tebulia ojaxi - warmatebulia

skola

tradiciuli `damgrovebeli“

ganaTleba `problemis dasmis“ ga-

naTlebiT Seicvala.

bednieri anu srulfasovani da

nayofieri cxovrebisaTvis adami-

ans sWirdeba ara marto damoukide-

beli nabijebis gadadgma, aramed

mis mier arCeul sferoSi daosta-

teba, sakuTar TavSi patiosnebis,

erTgulebis, simamacisa da samarT-

liani gansjis unaris gamomuSave-

bisaken swrafva.

- ganaTleba codnis miRebisa da

unar-Cvevebis Camoyalibebis Sede-

gia;

- aRzrda pirovnebis mizandasa-

xuli formirebaa;

pedagogis movaleobaa swavle-

ba-swavlis procesis organizeba da

masSi moswavlis aqtiuri CarTva.

maxasiaTeblebi:

- demokratiuli sazogadoebi-

saTvis saWiro, aqtiuri samoqala-

qo cnobierebis mqone pirovnebis

Camoyalibeba;

- gonebagaxsnili mamuliSvile-

bis aRzrda;

- mzadyofna mravalgvari pasu-

xismgeblobisaTvis;

- aqtiuri mdgomareoba;

- garemomcveli samyaros gark-

veuli xedva;

- uwyveti TviTganaTlebis

survili.

dawyebiTi skola - pirovnebis

CamoyalibebisaTvis mniSvnelovani

safexuria. maswavlebeli am dros

Tixis mkeTebel meTuned moiazre-

ba. swored maszea damokidebuli,

rogori gaizrdeba moswavle: gul-

qva, ugulo, mrisxane, boroti, ro-

gorc uxeSi qoTani Tu ibrwyinebs,

rogorc xelmarjve ostatis mier

gamoZerwili koxta sura.

Zvirfaso abiturientebo,

dadga dRe, roca Tqven umniSv-

nelovanesi gadawyvetileba unda

miiRoT. momavali profesiis swo-

rad arCeva Tqveni warmatebuli

cxovrebis sawindaria. arCevanis

gakeTeba rTulia, radgan saqarT-

velos umaRlesi saswavleblebi sa-

ganmanaTleblo programebis mra-

valferovnebiT gamoirCevian. am

mxriv arc baTumis SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universitetia ga-

monaklisi.

ganaTlebis fakulteti axor-

cielebs dawyebiTi ganaTlebis,

sportis, maswavleblis momzadebis

sabakalavro saganmanaTleblo

programebs, ganaTlebis administ-

rirebis, umaRlesi ganaTlebis me-

nejmentis da sabazo da saSualo

skolis sagnis/saganTa jgufis mas-

wavleblis samagistro saganmanaT-

leblo programebs, agreTve, ga-

naTlebis sadoqtoro programas.

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universiteti erTader-

Ti regionuli universitetia, ro-

melic dafuZnebulia pedagogiuri

institutis bazaze da aqvs 80 wlia-

ni gamocdileba. am da sxva mravali

mizezidan gamomdinare, bsu saqar-

Tvelos masStabiT erT-erTi

moTxovnadi universitetia.

mxolod bolo wlis monaceme-

biT rom vimsjeloT, 2013 wlis er-

Tian erovnul gamocdebSi monawi-

leobis misaRebad dawyebiTi ga-

naTlebis specialobaze gamocxa-

debul 60 adgilze sul daregist-

rirda 1410 abiturienti, maT Soris

pirveladi arCevani gaakeTa 122 abi-

turientma. specialobis istorias

Tu gadavxedavT, faqtobrivad arc

erT periodSi ar dafiqsirebula

vakansia gamocxadebul adgilebze.

gasaTvaliswinebelia is faq-

tic, rom mimdinare wlisgan gansx-

vavebiT, 2013 wels aRniSnuli spe-

cialoba Cvens universitetSi ar

finansdeboda saxelmwifos mier.

2013 wlidan bsu-Si amoqmedda ga-

naTlebis sadoqtoro saganmanaT-

leblo programa, ris Sedegadac

dawyebiTi ganaTlebis specialoba-

ze 2014 wlidan swavla ufaso iqne-

ba.

Tu Tvals gadavavlebT bsu-s

kursdamTavrebulTa dasaqmebis

bolo wlebis maCvenebels, SeiZle-

ba iTqvas, rom dawyebiTi klasebis

maswavleblis profesia erT-erTi

yvelaze moTxovnadia Sromis re-

gionul bazarze. gasaTvaliswine-

belia isic, rom Cveni kursdamTav-

rebulebi dasaqmebulni arian ara

mxolod aWaris, aramed mTlianad

dasavleT saqarTvelos masSta-

biT, rasac xels uwyobs sajaro da

kerZo skolebTan universitetis

aqtiuri TanamSromloba da peda-

gogiuri praqtikis mniSvnelovani

wili saganmanaTleblo programa-

Si.

XIX saukunis meore naxevris di-

di politikuri moRvawe, germaniis

imperiis pirveli kancleri oto

fon bismarki ambobda ,,oms igebs

ara mxedarTmTavari, aramed sko-

lis maswavlebeli“. genialuri po-

litikosi ar gulisxmobda pirda-

piri mniSvnelobiT saomar moqme-

debebs. Tuki Cven seriozulad Ca-

vufiqrdebiT Cvens momavals, dav-

rwmundebiT, rom cxovreba brZo-

laa da imisaTvis, rom Tanamedrove

globalizaciis epoqaSi gavuZloT

axal gamowvevebs, ar CamovrCeT

progress da amasTan SevinarCunoT

Cveni TviTmyofadoba, brZola gve-

saWiroeba da am brZolaSi wamyvani

Zala skolis pedagogebia. pedago-

gi ki umaRlesma saswavlebelma un-

da moamzados.

gonivruli arCevanicxovrebaSi dgeba periodi, roca arCevanis winaSe dgaxar, razec aris

Seni momavali damokidebuli. swored arCevanis winaSe davdeqi maSin, ro-

ca virCevdi profesias. arCevani gavakeTe dawyebiT ganaTlebaze, radgan

maswavleblobis survili Cemi piradi iniciativisa da Cemi pirveli mas-

wavleblis siyvaruliT iyo ganpirobebuli. minda, rom me TviTon aRvzar-

do bavSvebi da gadavce codna-gamocdileba, rac me SeviZine. es profesia

imdenad Zlieri mxareebiT warmomedgina da aris kidec, rom Cveni qveynis

momavali swored am profesiazea damokidebuli.

Cemi molodini pirveli kursidanve gamarTlda. velodebodi bevr mu-

Saobas, axlis Seswavlas, samecniero kvlevebs. velodebodi, rom profeso-

rebi, leqtorebi siaxles Seitandnen Cems fizikur, gonebriv ganviTareba-

Si da faqti saxezea. dRes me var mesame kursis studenti da vgrZnob, rogor

vizrdebi Cemi profesiis SeswavliT. vRebulob sxvadasxva samecniero kon-

ferenciebSi monawileobas, rac miyalibebs azrovnebas, Temis warmoCenisa

da prezentaciis unarebs, rac mniSvnelovania pedagogisaTvis.

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti maZlevs imis sa-

Sualebas, rom viyo profesionali, aseve maZlevs saSualebas Seviswavlo

swavlebis Tanamedrove meTodebi, rac gansxvavdeba skolaSi adre arsebu-

li tradiciuli swavlebisagan. universitetSi miRebuli codna ar Semoi-

fargleba TeoriiT da mas praqtikuli ganxorcielebac axlavs. dawyebiTi

ganaTlebis studentebs gvaqvs sxvadasxva skolaSi Ria gakveTilis Cata-

rebis saSualeba. miRebuli codna momcems imis saSualebas, rom davsaqmde

da viyo warmatebuli pedagogi warmatebul skolaSi.

Cemma arCevanma vTvli, rom sakmaod gaamarTla da mivaRwev dasaxul

miznebsac. es profesia maZlevs saSualebas viyo xelovani, romelsac saku-

Tari saqmis keTeba arasdros mobezrdeba.

eelliissoo bboollqqvvaaZZeedawyebiTi ganaTlebis III kursis studenti

ganaTlebis fakulteti

iuridiuli fakulteti

Page 8: BATUMI 02-2015.qxp

8 TTeebbeerrvvaallii

ekonomikisa da biznesi

fakulteti 2014 wels arse-

buli socialur mecniereba-

Ta, biznesisa da samarTalm-

codneobis fakultetis re-

organizaciis safuZvelze

Seiqmna. misi Seqmna ganapi-

roba masSi gaerTianebuli

saganmanaTleblo programe-

bis aqtualurobam, maTi

efeqtiani funqcionirebi-

saTvis adekvaturi organi-

zaciuli struqturis, Sesa-

bamisi materialur-teqniku-

ri bazis Seqmnis aucileblo-

bam. ekonomikisa da biznesis

fakulteti dakompleqtebu-

lia maRalkvalificiuri 27

akademiuri personaliT. fa-

kultetze amJamad swavlobs

1240 studenti.

ekonomikisa da biznesis

fakulteti axorcielebs sa-

mive safexuris saganmanaT-

leblo programas.

sabakalavro saganmanaT-

leblo programebi: finanse-

bi, sabuRaltro da sagadasa-

xado saqme, menejmenti, mar-

ketingi, ekonomika. ekonomi-

kis sabakalavro programa

srul saxelmwifo dafinan-

sebas iRebs.

samagistro saganmanaT-

leblo programebi: finanse-

bi da sabanko saqme, ekonomi-

ka, biznesis administrireba

koncentraciebiT: biznes ko-

munikaciis menejmenti; mar-

ketingi; biznesis organiza-

cia da marTva; saerTaSoriso

biznesi.

sadoqtoro saganmanaT-

leblo programebi: finanse-

bi, fulis mimoqceva da kre-

diti, biznesis administri-

reba, ekonomika.

fakultetze funqcioni-

rebs profesiuli sabuRalt-

ro skola.

yoveldRiurad izrdeba

biznesis sferosaTvis, zoga-

dad finansuri ekonomiki-

saTvis kvalificiuri ekono-

mistebis momzadebis moT-

xovna. qveyanaSi udavod ar-

sebobs uzarmazari moTxovna

aramxolod menejerebze, ar-

amed im adamianebis arseboba-

ze, romlebic icnoben da

praqtikaSi SemoqmedebiTad

iyeneben ekonomikisa da fi-

nansebis Tanamedrove Teo-

riebs, aqvT swavlebisa da

kvlevis unar-Cvevebi, SeuZ-

liaT monawileoba miiRon

fundamenturi ekonomikis

problematikis ganxilva-ana-

lizSi da ganviTarebaSi. swo-

red amgvari specialistebis

Camoyalibebis amocanis ga-

daWraSi wvlili Seqonda, Se-

aqvs da momavalSi Seitans

ekonomikisa da biznesis fa-

kulteti. fakultetze arse-

bobs saerTaSoriso konfe-

renciebis Catarebis tradi-

cia, rac gagrZeldeba moma-

valSic da xels Seuwyobs sa-

mecniero kvlevebis ganviTa-

rebas. fakultetze moqmed

saganmanaTleblo progra-

mebze yovelwliurad muSav-

deba studenturi proeqte-

bi.

swavlebis internaciona-

lizaciis farglebSi fakul-

tetis studentebi gacvliTi

programebiT swavlas agrZe-

leben evropis umaRles sas-

wavleblebSi. studentTa so-

cialuri mxardaWeris miz-

niT fakultetis profesor-

maswavleblebis xelfasidan

yovelTviurad iricxeba Ta-

nxebi socialurad daucvel

studentTa daxmarebis fon-

dSi. warCinebul studentebs

eniSnebaT sauniversiteto

da safakulteto semestru-

li da saxelobiTi stipendie-

bi.

ekonomikisa da

biznesis fakultetis

Zlieri mxareebia:

profesor-maswavle-

belTa samecniero-pedagogi-

uri potenciali;

saganmanaTleblo prog-

ramebis mravalferovneba

swavlebis samive safexurze;

profesor-maswavle-

belTa da studentTa akade-

miuri mobilobis, maT Soris

saerTaSoriso, gamocdile-

ba;

studentTa da profe-

sor-maswavlebelTa maRali

poziciebi saerTo sauniver-

siteto reitingebSi;

saerTaSoriso TanamS-

romloba;

sadisertacio sabWo;

kursdamTavrebulTa

dasaqmebis maRali maCvenebe-

li;

profesiuli skolebis

arseboba;

saxelmwifo programu-

li dafinanseba.

Cveni fakultetis arCe-

viT miiRebT xarisxian, ga-

naTlebas, eziarebiT sain-

tereso studentur cxov-

rebas da warmatebul moma-

vals!

bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo

uunniivveerrssiitteettiiss eekkoonnoommiikkiissaa ddaa bbiizznneessiiss ffaakkuulltteettii

Cveni saqmianobis prioritetul mimarTu-

lebad miviCnevT fakultetis misiiT gan-

sazRvruli amocanebis realizacebas. ker-

Zod, drois moTxovnaTa Sesabamisi kadrebis

momzadebas, maRali profesionalizmis damk-

vidrebas, ganaTlebis sistemis reformis Se-

sabamisad diferencirebuli swavlis prin-

cipebis dauyonebliv danergvas, fakulte-

tis specialuri, saswavlo–meToduri lite-

raturiT uzrunvelyofas, swavlebis pro-

cesSi informaciuli teqnologiebis daner-

gvas da ganviTarebas, swavlebis Tanamedrove

formebisa da meTodebis aqtiur gamoyenebas,

maRalkvalificirebuli specialistebis

mowvevas ucxoeTis saswavlo centrebidan,

saqarTvelosa da sazRvargareTis universi-

tetebis ekonomikuri profilis fakulte-

tebTan urTierTobebis damyarebas gamocdi-

lebis gaziarebis mizniT.

ekonomikisa da biznesis fakultetis Seq-

mna Cvens universitetSi ganapiroba masSi ga-

erTianebuli saganmanaTleblo programebis

aqtualurobam, maTi efeqtiani funqcioni-

rebisaTvis adekvaturi organizaciuli

struqturis, Sesabamisi materialur-teqni-

kuri bazis Seqmnis aucileblobam. ekonomi-

kisa da biznesis mimarTulebis saganmanaT-

leblo programebiT (bakalavriati, magist-

ratura, doqtorantura) specialistebis

momzadebis aqtualuroba ganpirobebulia

Sereuli, mravalwyobiani, socialurad ori-

entirebuli sabazro ekonomikis adekvaturi

institutebisa da urTierTobebis Camoyali-

bebis Seuqcevadi xasiaTiT. ekonomikuri da

finansuri regulirebis riskebis warmoSo-

bis pirobaa ekonomikuri da finansuri aras-

tabiluroba, saxelmwifos mier ekonomikaSi

intervenciebis molodini, spekulaciuri

zewola sargeblis misaRebad da a.S. am safi-

nanso-ekonomikur urTierTobebSi monawi-

leobs yvela agenti - saxelmwifo, biznes-

samyaro, samoqalaqo sazogadoeba. TiToeul

maTgans sakuTari interesi gaaCnia, romlis

kvintesenciaa miswrafeba fuladi Semosav-

lebis stabilurobisaken da gazrdisaken. Se-

sabamisad, gaCnda da yoveldRiurad izrdeba

ara mxolod biznesis sferosaTvis, aramed

zogadad finansuri ekonomikisaTvis kvali-

ficiuri ekonomistebis momzadebis moTxov-

na. qveyanaSi udaod arsebobs uzarmazari

moTxovna aramxolod menejerebze, aramed im

adamianebis arsebobaze, romlebic icnoben

da praqtikaSi SemoqmedebiTad iyeneben eko-

nomikisa da finansebis Tanamedrove Teori-

ebs, aqvT swavlebisa da kvlevis unar-Cvevebi,

SeuZliaT monawileoba miiRon fundamentu-

ri ekonomikis problematikis ganxilva-ana-

lizSi da ganviTarebaSi. swored amgvari spe-

cialistebis Camoyalibebis amocanis gadaW-

raSi wvlili Seqonda, Seaqvs da momavalSi Se-

itans Cveni, ekonomikisa da biznesis fakul-

teti.

fakultetis strategiuli

miznebi da amocanebi

Page 9: BATUMI 02-2015.qxp

9TTeebbeerrvvaallii

teqnologiuri fakulteti, ro-

melsac didi xnis istoria gaaCnia,

yovelTvis izidavda aqtiur, safuZ-

vliani codnis miRebis msurvel

axalgazrdebs. Cvens fakultets di-

di SesaZlebloba aqvs imisa, rom

studentebs misces ara mxolod Ta-

namedrove ganaTleba, aramed Camou-

yalibos maT iseTi unar-Cvevebi, ro-

melic mniSvnelovnad gazrdis maT

konkurentunarianobas sainJinro

da agraruli saqmianobis sferoSi.

CvenTan xorcieldeba sabakalavro,

samagistro, sadoqtoro da profe-

siuli akreditirebuli saganmanaT-

leblo programebi. maT Tavisebure-

bas ganapirobebs ZiriTad saswavlo

kursebTan integrirebuli marTvis

avtomatizirebuli sistemebis ise-

Ti sainJinro kompiuteruli prog-

ramebi, rogoricaa: AutoCAD, LIRA,MAthCAD, MATLAB, C++, SAP 2000….,romlebic pasuxoben teqnikisa da

teqnologiebis Tanamedrove

moTxovnebs.

baTumis SoTa rusTavelis saxel-

mwifo universitetSi moqmedi gacv-

liTi programebis saSualebiT

teqnologiuri fakultetis stu-

dentebs SeuZliaT swavla gaagrZe-

lon sazRvargareT, ucxoeTis wamy-

van universitetebSi.

fakultets sainJinro da agra-

ruli teqnologiebis mimarTule-

biT mWidro urTierToba aqvs evro-

pis wamyvan universitetebTan, maT

Soris: brandenburgis teqnologi-

uri universitetTan, ebersvaldes

mdgradi ganviTarebis umaRlesi

saswavlebelTan, turinis politeq-

nikuri universitetTan, stokhol-

mis samefo teqnologiur universi-

tetTan.

ucxouri gamocdilebis safuZ-

velze aris bsu-s teqnologiur fa-

kultetze organizebuli saswavlo

procesi da CvenTan, fakultetze

saganmanaTleblo programebi ori

mimarTulebiT - inJineriisa da ag-

raruli mimarTulebiT xorcielde-

ba. studentTa ganaTlebis srulyo-

fas emsaxureba kvalificirebuli

kadrebi, romelic warmodgenilia

37 profesorisa da daaxlobiT amde-

nive mowveuli specialistis saxiT.

teqnologiur fakultetze funqci-

onirebs oTxi departamenti: inJine-

riisa da mSeneblobis departamen-

ti, teqnologiebisa da sainJinro

menejmentis departamenti, agroe-

kologiisa da satyeo saqmis depar-

tamenti da agroteqnologiisa da

agroinJineriis departamenti.

teqnologiuri fakulteti saba-

kalavro doneze axorcielebs Sem-

deg saganmanaTleblo programebs:

mSenebloba (sruli saxelmwifo da-

finansebiT), arqiteqtura, teleko-

munikacia, transporti, samTo da

geoinJineria, agronomia (sruli sa-

xelmwifo dafinansebiT), sasursa-

To teqnologia, satyeo saqme, agro-

inJineria. samagistro safexurze

xorcieldeba Semdegi saganmanaT-

leblo programebi: samoqalaqo da

samrewvelo mSenebloba, telekomu-

nikacia, navTobisa da gazis mopove-

bis, transportirebisa da Senaxvis

teqnika da teqnologiebi, agraruli

teqnologiebi. sadoqtoro safe-

xurze swavlis msurvelebs vTava-

zobT - samoqalaqo da samrewvelo

mSeneblobasa da agroekologia mce-

nareTa dacvis programebs. fakul-

tetze sruli saxelmwifo dafinan-

sebiT xorcieldeba IV safexuris

Semdegi profesiuli saganmanaT-

leblo programebi: mSeneblobis

mwarmoebeli, arqiteqtor-teqniko-

si, kompiuteruli sainJinro grafi-

kis (AutoCAD) operatori, satele-

komunikacio qselebisa da sisteme-

bis eqpluataciis operatori, eleq-

troamZravisa da eleqtromommara-

gebeli danadgarebis ostati, nav-

Tobis da gazis meurneobis teqni-

kosi da mcenareTa dacvis teqniko-

si.

Cveni upirvelesi mizania, teqni-

kisa da teqnologiebis Tanamedrove

moTxovnaTa Sesabamisad movamza-

doT am dargebisaTvis maRalkvali-

ficiuri kadrebi. maTi dasaqmebis

ZiriTadi sferoebia: samSeneblo

kompaniebi (mSenebeli, arqiteqto-

ri, samuSaoTa mwarmoebeli, inJine-

ri), navTobis terminalebi, gazisa

da gazsadenebis kompaniebi, sat-

ransporto saSualebebi da trans-

portis infrastruqtura, satele-

komunikacio qselebi, agroservis-

centrebi, fermeruli meurneobebi

da sxv. fakultets gaformebuli

aqvs urTierTTanamSromlobis me-

morandumi regionis wamyvan sain-

Jinro da agraruli mimarTulebis

kompaniebTan, romlis safuZvelzec

studentebi gadian sawarmoo praq-

tikasa da staJirebas, aseve teqno-

logiur fakultetze aqtiurad mu-

Saobs studentTa dasaqmebis prog-

ramac, romelSic aqtiur monawile-

obas Rebuloben regionSi arsebuli

kompaniebi.

teqnologiuri fakultetis st-

udenturi cxovrebac siaxleebiT

datvirTuli, mimzidveli da sain-

teresoa, fakultetze arsebuli

studenturi TviTmoqmedi koleq-

tivebi aqtiurad arian Cabmuli sa-

zogadoebriv cxovrebaSi. teqno-

logiuri fakulteti mravali wa-

mowyebisa da RonisZiebis iniciato-

ri da avtoria. gasul wlis oqtom-

berSi, Cveni fakultetis iniciati-

viT teqnikis mecnierebaTa doqtor-

ma, saqarTvelos mecnierebaTa aka-

demiis akademikosma, profesorma

elguja meZmariaSvilma baTumis So-

Ta rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetSi sajaro leqciebi waikiTxa.

teqnologiuri fakultetis orga-

nizebiT moewyo teqnikis mecniere-

baTa doqtoris, profesor jemal

beriZis 70 wlisadmi miZRvnili saiu-

bileo saRamo da saqarTvelos teq-

nikuri universitetis profesor

rezo sturuas SemoqmedebiTi saRa-

mo.

teqnikisa da teqnologiebis sfe-

ro sakmaod rTuli, magram amavdro-

ulad yvelaze dasaqmebadi sferoa,

amitomac im abiturientebma, rom-

lebic swavlas gaagrZeleben teqno-

logiur fakultetze unda gaacno-

bieron, rom teqnologiebis sfero-

Si miRebuli ganaTleba dasaqmebis

garantiaa da Cveni kursdamTavre-

bulebi konkurentunarianebi arian

teqnologiebis nebismier sferoSi.

tteeqqnnoollooggiieebbiiss ssffeerrooSSii

mmiiRReebbuullii ggaannaaTTlleebbaa

ddaassaaqqmmeebbiiss ggaarraannttiiaaaa

Page 10: BATUMI 02-2015.qxp

10 TTeebbeerrvvaallii

2015 wlis 10 Tebervals, dabade-

bidan 75 weli da samecniero, peda-

gogiuri da sazogadoebrivi saq-

mianobis 50 weli Seusrulda gamoCe-

nil metyeve-ekologs, saqarTvelos

damsaxurebul metyeves, biologiis

mecnierebaTa doqtors, profesors,

saqarTvelos mecnierebaTa erovnu-

li akademiis wevr-korespondents,

Rirsebis ordenis kavalers, baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetis profesors vano papuni-

Zes.

SromiTi saqmianoba kolmeurne-

obaSi rigiT wevrad muSaobiT (1958-

1960 ww.) daiwyo.

1965 wels, v. papuniZem warmate-

biT daamTavra saqarTvelos sasof-

lo-sameurneo institutis satyeo-

sameurneo fakulteti.

jer kidev studentobis dros

miipyro man yuradReba, rogorc ni-

Wierma da mizanswrafulma axalgaz-

rdam, is, rogorc institutis stu-

dentTa samecniero sazogadoebis

aqtiuri wevri, moxsenebiT bevrjer

gamovida studentTa samecniero

konferenciaze. studentobis peri-

odSi Sesrulebulma Sromebma maRa-

li Sefaseba daimsaxura. isini gamoq-

veynda studentTa samecniero Sro-

mebSi da dajildoebul iqna insti-

tutis specialuri sigelebiT, umaR-

lesi da saSualo specialuri ganaT-

lebis saministros mier gamoecxada

madlobebi.

institutis damTavrebis Semdeg

(1965 w.) v. papuniZe, rogorc mzardi

specialisti, gaigzavna sakavSiro

gaerTianeba `tyeproeqtis~ a/k

satyeo-saproeqto sawarmoSi inJin-

ris Tanamdebobaze, sadac, akademi-

kos giorgi gigauris xelmZRvanelo-

biT, igi aqtiurad Caeba saqarTve-

los satyeo meurneobis ganviTare-

bis generaluri sqemis SedgenaSi. aq

man Tavi mouyara saqarTvelos tyis

meurneobis organizaciisa da ganvi-

Tarebis safondo masalebs, ris sa-

fuZvelzec, gaakeTa metad sainte-

reso da zusti analizi saqarTve-

los satyeo meurneobis ganviTare-

bis sakiTxebze, mis warsulze da Ta-

namedrove mdgomareobaze, gaakeTa

prognozi Soreuli perspeqtivisaT-

vis.

v. papuniZis mTel Segnebul

cxovrebasa da moRvaweobaSi SeiZle-

ba ramdenime mTavari mimarTuleba

gamoiyos. am mxriv, pirvel rigSi, aR-

saniSnavia misi samecniero moRvawe-

oba.

1967 wels, v. papuniZes Tbilisis

satyeo samecniero-kvleviT insti-

tutSi aspirantad iwvevs akademiko-

si vasil gulisaSvili, satyeo samec-

niero-kvleviTi institutis maSin-

deli direqtori. aq man, gamoCenili

mecnier-metyevis, akademikos vasil

gulisaSvilisa da tyis kulturebis

ganyofilebis xelmZRvanelis, pro-

fesor vladimer maTikaSvilis xelm-

ZRvanelobiT miiRo safuZvliani

codna da praqtikuli gamocdileba

tyeTmcodneobaSi, metyeveobaSi,

tyis resursebis racionaluri gamo-

yenebisa da dacva-aRdgenis sfero-

ebSi. misma niWma, erudiciam, saqmi-

sadmi siyvarulma da uaRresad spe-

takma, adamianurma Tvisebebma swra-

fad miiqcia institutis xelmZRva-

nelobis da mTliani koleqtivis yu-

radReba.

akademikosi vasil gulisaSvili

Tavidanve amCnevda v. papuniZis did

unars SemoqmedebiT Sromasa da mec-

nierul muSaobaSi. amitom is yovel-

mxriv cdilobda farTo SesaZleb-

loba da gza mieca mzardi axalgazr-

dis miswrafebisaTvis.

am droidan, v. papuniZe mtkice

nabijs dgams mecnierebaSi da Tan-

mimdevrobiT miiwevs win, am metad

rTul, Znel da eklian gzaze.

1972 wels v. papuniZe warmatebiT

icavs sakandidato disertacias da

erTxmad eniWeba soflis meurneobis

mecnierebaTa kandidatis samecnie-

ro xarisxi. am institutSi mas niSna-

ven jer laborantad, umcros da uf-

ros mecnier muSakis Tanamdebobaze.

metad saintereso da nayofieri ga-

modga satyeo samecniero-kvleviT

institutSi muSaoba. am periodSi

damuSavebuli samecniero Sromebis

umetesoba eZRvneba satyeo sanerge-

ebSi standartuli sargavi masalis

gamoyvanis intensifikaciis amaRle-

bis sakiTxebs, kolxeTis dablobis

daWaobebul teritoriaze maRalp-

roduqtiuli samrewvelo daniSnu-

lebis plantaciebis Seqmnis agro-

teqnikis da teqnologiis SemuSave-

bas, dasavleT saqarTvelos qarsa-

far zolebSi gamoyenebul mcenare-

Ta xmobis mizezebis dadgenisa da

axali zolebis aRdgenis mecnierul

Seswavlas, mTis degradirebul

satyeo farTobebze tyis kulture-

bis warmoebis da satyeo-sameliora-

cio RonisZiebebis SemuSavebis aq-

tualuri sakiTxebis damuSavebas.

1976 wlidan, akademikos vasil

gulisaSvilis da sxva cnobili

metyeve-ekologebis ideebze aRzr-

dili mkvlevari v. papuniZe ubrun-

deba Tavis mSobliur mxares, - aWa-

ras da iniSneba saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis baTumis botaniku-

ri baRis direqtoris moadgiled sa-

mecniero muSaobis dargSi. 1989-2006

wlebSi, v. papuniZe saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis baTumis bo-

tanikuri baRis direqtoria, amave

dros xelmZRvanelobda mcenareTa

introduqciisa da aklimatizacis

samecniero ganyofilebas. baTumis

botanikur baRSi muSaobis 34 wlis

manZilze (1976-2010ww.) v. papuniZes

ar Seunelebia botanikuri baRisad-

mi yuradReba da zrunva.

ganuzomelia profesor v. papu-

niZis, rogorc mecnieris da rogorc

xelmZRvanelis Rvawli, amagi da dam-

saxureba baTumis botanikuri baRis

floristuli Semadgenlobis mcena-

reTa saxeobrivi Semadgenlobis gam-

didrebis, baRis fitogeografiuli

ganyofilebebis, parkebisa da land-

Saftur-dekoratiuli obieqtebis

srulyofasa da ganviTarebaSi.

misi xelmZRvanelobiT, aqtiuri

samecniero-kvleviTi muSaoba wari-

marTa adgilobrivi florisa da bu-

nebis dacvis, mcenareTa seleqciisa

da genetikis, mcenareTa fiziolo-

giisa da bioqimiis, meyvavileobisa

da dekoratiuli mebaReobis da mce-

nareTa dacvis mimarTulebebiT.

udidesia v. pauniZis, rogorc

mecnieris da xelmZRvanelis Rvaw-

li, amagi da damsaxureba saqarTve-

loSi biologiuri codnis gavrce-

lebis, umaRlesi saswavleblebis,

mecnier-muSakebis da studenti-

axalgazrdobis erT-erTi mniSvne-

lovani keris – baTumis botanikuri

baRis floristuli Semadgenlobis,

parkebis, baRis landSaftur-deko-

ratiuli obieqtebis srulyofasa da

ganviTarebaSi. gansakuTrebuli aR-

niSvnis Rirsia, profesor vano papu-

niZis Zalisxmeva baTumis botaniku-

ri baRis nawil-nawil gasxvisebis aR-

kveTis saqmeSi, rasac nacionaluri

xelisufleba lamobda.

baTumis botanikur baRSi muSao-

bis periodSi, v. papuniZem safuZveli

Cauyara kapitalur gamokvlevebs

tyis meurneobisa da dekoratiuli

mebaReobisaTvis Zvirfasi swrafmo-

zardi egzotebis biologiuri Tavi-

seburebebis da sezonuri ganviTare-

bis ritmis Seswavlas, aWaris tyis

ekosistemebis anTropogenur cvli-

lebaTa da maTi produqtiulobis

amaRlebis ekologiuri safuZvle-

bis SemuSavebas, baTumis botanikuri

baRis mcenareTa introduqcis Sede-

gebs, aWaris mcenareuli resursebis

da ekologiuri potencialis trans-

formaciis, regionis socialur-

ekonomikur ganviTarebis, aWaris

zRvispireTSi subtropikul da

tropikul mcenareTa introduqciis

kanonzomierebis, saqarTvelos sub-

tropikul klimatur zonaSi mcena-

reTa introduqciis ekofiziologi-

uri Taviseburebebis Seswavlis me-

Todologiur sakiTxebs da sxva.

prof. v. papuniZis mier, fizio-

logiuri da biologiuri kvlevis

mravalmxrivi Sedegebidan gamomdi-

nare, dadgenilia, rom mcenareTa in-

troduqciaSi, ganviTarebis ritmi

ufro farTo mcnebad unda iyos ga-

gebuli, vidre, saerTod, aqamde iyo

miRebuli. aqedan gamomdinare, is

miCnevs, rom ganviTarebis fazebis

amJamad miRebuli aRwerisas, mxedve-

lobaSia misaRebi ama Tu im fenelo-

giuri fazis xangrZlivoba, rome-

lic, sxvadasxva biomorfebs Soris,

geografiuli mdebareobis mixedviT

Zalian gansxvavebulia da romelsac,

samwuxarod, aqamde, naklebi yu-

radReba eqceoda.

umniSvnelovanes debulebad Se-

iZleba CaiTvalos prof. v. papuniZis

originaluri daskvna imis Sesaxeb,

rom Tanamedrove botanikuri adap-

tacia, farTo gagebiT atarebs, ara

rogorc adre eko-morfologiur,

aramed, eko-fiziologiuri mecnie-

rebis xasiaTs. askvnis, rom dedami-

wis atmosferuli auzi, Zalzed da-

binZurebulia, rac qmnis imis auci-

lebel saWiroebas, raTa Seswavlil

iqnas mcenareTa ujredebze, qsovi-

lebsa da mTlianad, organizmze

airebis gavlenis meqanizmi da qimiz-

mi. am ganokvlevebs, mravalricxovan

statiebTan erTad, mis mier mieZRv-

na, an TanaavtorobiT gamoqveynebu-

li monografiebi: `baTumis botani-

kuri baRis xeebi da buCqebi~-is sam-

tomeuli, `mcenare janmrTeli gare-

mosaTvis~, `iSviaTi da gadaSenebis

piras misuli xeebi da buCqebi saqar-

TveloSi~, `aWaris tyeebi (kompleq-

suri gamoyenebisa da aRdgenis prob-

lemebi~ da sxva.

prof. v. papuniZis samecniero

TemebSi dasaxuli problemebis aq-

tualobisa da uaxlesi sacdel-eqs-

vano papuniZe

cnobili qarTveli mecnierisa da sazogado moRvawis, saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis wver-korespodent vano papuniZis 75 wlisadmi

miZRvnili saiubileo sxdoma gaimarTa baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi. biologiis mecnierebaTa doqtors, profesor vano papuni-

Zes mniSvnelovani wvlili miuZRvis saqarTveloSi agrosatyeo da zogadi biologiuri mecnierebis dargebis ganviTarebaSi, gamoqveynebuli aqvs 120-mde

samecniero naSromi, maT Soris 21 monografiuli xasiaTis wigni. mkvlevars iubile miuloces da warmatebebi usurves universitetis reqtoris moadgi-

leebma irakli baramiZem, naTia wiklaSvilma, saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis prezidentma, akademikosma giorgi kvesitaZem, aRmasrulebe-

li da sakanonmdeblo xelisuflebis warmomadgenlebma, kolegebma da megobrebma.

dabadebidan 75 da samecniero, pedagogiur-

sazogadoebrivi moRvaweobis 50 weli

Page 11: BATUMI 02-2015.qxp

11TTeebbeerrvvaallii

perimentuli meTodebis gamoyene-

biT maTi maRalxarisxovnad Sesru-

leba, maRal doneze Sefasda cnobi-

li metyeve-ekologis, ruseTis fe-

deracis mecnierebis damsaxurebu-

li moRvawis, profesor valentin

protopopovis da akademikos evgeni

velixovis mier, romelTa rekomen-

daciiT, Temebi Setanil iqna sabWo-

Ta kavSiris mecnierebaTa akademiis

or - `mTis tyeebis ekologiuri fun-

qcia~ da `ekologia~ seqciaSi, ro-

gorc TanaSemsrulebeli. Temebi ag-

reTve Setanilia iuneskos programa

- `adamiani da biosferos~ erovnuli

komitetis proeqtebSi.

rac ufro dro gadis, mecnieri v.

papuniZe rwmundeba Tu ra udides aq-

tiurobas iZens kvlevebi warsuli da

Tanamedrove mdgomareobis Rrma

mecnieruli analizis safuZvelze

praqtikuli satyeo sameurneo Ro-

nisZiebebis SemuSaveba aWaris regio-

nisaTvis, sadac aTeuli wlebis gan-

mavlobaSi bunebaTsargeblobaSi

daSvebuli uxeSi Secdomebis gamo

dairRva mTis mcenareulobis bio-

logiuri kavSirebi, biogeocenolo-

giis mdgradoba, wyaldacviTi, nia-

dagdacviTi, wyalmaregulirebeli,

zvavsawinaaRmdego da sxva ekologi-

uri funqciebi. ZiriTadSi swored

amiT aixsneba is kolosaluri mate-

rialuri zarali da adamianTa

msxverpli, rac ukanasknel aTwleu-

lebSi moxda aWaraSi bunebis stiqiu-

ri procesebis gaaqtiurebis gamo.

Tamamad SeiZleba iTqvas, rom

aWaris am rTuli regionisaTvis, sa-

dac mis calkeul xeobebSic ki sru-

liad gansxvavebuli suraTi gvxvde-

ba profesori v. papuniZe, ukve ma-

Ralkvalificirebuli, gamocdili

mkvlevari da praqtikosi, mTeli

mondomebiT da enTuziazmiT, erT-

erTi pirveli, ikvlevs saxalxo me-

urneobis sxva dargebTan mTlian

kompleqsSi, am mxaris socialur-

ekonomikur, ekologiur da mcenare-

uli resursebis racionaluri gamo-

yenebis, maTi dacvis arc ase advi-

lad gadasawyvet problemebs.

am miznis miRwevisaTvis, igi da-

bejiTebiT swavlobs respublikis

dablob da mTis raionebSi mcenareu-

lobis zrda-ganviTarebis ekologi-

ur pirobebs: msoflio literatu-

ruli wyaroebis, safondo, sauwyebo

da sxva masalebis ganzogadoebis da

analizis, agreTve mdidari sakuTa-

ri gamokvlevebis safuZvelze, sazo-

gadoebis yvela gazrdili, mravalm-

xrivi moTxovnilebebis dakmayofi-

lebisaTvis, iZleva respublikis

tyeebis warsuli da Tanamedrove

funqciebis raodenobriv da xaris-

xobriv maCveneblebs, ZiriTad tyis

gavlenas, dablobis pirobebSi da

sxvadasxva vertikalur sartylebSi,

umetesad gavrcelebuli tyis tipe-

bis sameurneo jgufebSi ganaxlebis

procesebis raodenobriv d xaris-

xobriv Sefasebas. avlens sasargeb-

lo mecnierul daskvnebs, aborige-

nul da introducirebul merqnian

mcenareTa saxeobebis, rogorc uni-

kaluri genetikuri fondis mwvane

mSeneblobaSi gamoyenebis SesaZleb-

lobebs. kvlevebis Sedegebi safuZv-

lad daedo, maRalproduqtiuli ko-

romebis formirebisa da zrdisaTvis

optimaluri klimaturi da niadagu-

ri pirobebis gansazRvras, raciona-

luri tyeTsargeblobis (tyis mTava-

ri sargeblobis Wra, movliTi da sa-

nitariuli Wra, swrafmozardi saxe-

obebisagan samrewvelo daniSnule-

bis plantaciebis Seqmna, agroteqni-

ka, tyis bunebrivi da xelovnuri ga-

naxleba da a.S.) intensifikaciis gaz-

rda, Tanamedrove teqnologiisa da

teqnikis gamoyenebiT.

prof. v. papuniZis kvlevebSi bu-

nebrivi da introducirebuli mce-

nareuli resursebis kompleqsuri

gamoyenebis erT-erT friad sayu-

radRebo da axal sakiTxs samkurna-

lo, kulinariuli, teqnikuri, de-

koratiuli daniSnulebis mcenareu-

li saxeobebis bioekologiuri daxa-

siaTeba, maTi gavrcelebis adgil-

samyofeli, fiziologiurad aqtiu-

ri nivTierebebis maxasiaTeblebis

Seswavla, mcenareTa Segroveba-ga-

damuSavebis da preparatebis doze-

bis, farmakologiuri da samkurna-

lod gamoyenebis Seswavla warmo-

adgens. am sakiTxebze mis mier da Ta-

navtorobiT gamoqveynebulia mra-

valtiraJiani monografiebi, ro-

gorc saxelmZRvaneloebi, ara mar-

to mkiTxvelTa farTo wris, aramed

praqtikos eqimTaTvis, samedicino

biologis profesionalTaTvis, mos-

wavle axalgazrdobis, studentebis

da mkvlevarTaTvis.

igi gansakuTrebul yuradRebas

uTmobs, mecnieruli rekomendacie-

bis praqtikaSi danergvas, romlebic

aWaris mcenareuli resursebis dac-

vas, maT kvlavwarmoebas da aRdgenis

sakiTxebs exeba. mis mierve Sedgeni-

lia mravali meToduri rekomenda-

cia, rac mTagorian pirobebSi, xels

Seuwyobs tyeebis stabilurobis Se-

narCunebas, maTi produqtiulobis

gazrdas. igi pirvelad adgens eko-

nomikuri, ekologiuri da tyeebis

dacviTi funqciebis gaumjobesebis

TvalsazrisiT, calkeuli regione-

bisaTvis tyianobis optimalur nor-

mebs, daamuSava, degradirebuli,

meCxeri da dabali sixSiris korome-

bis aRdgenisa da rekonstruqcis re-

komendaciebi, perspeqtiuli intro-

ducentebisa da merqniani aborige-

nuli saxeobebis danergvis, planta-

ciebis Seqmnis, soflis meurneobis

miznisaTvis dacviTi tyeebis, mwvane

mSeneblobis, tyis zeda sazRvrebis

maRla awevis, progresuli sameur-

neo RonisZiebebi. Teoriuli da

praqtikuli TvalsazrisiT, gansa-

kuTrebuli aRniSvnis Rirsia Seswav-

lili problemebi, romlebic moi-

cavs, kolxeTis sustad daWaobebul

teritoriebze introducirebuli,

swrafmozardi, merqniani jiSebis

samrewvelo daniSnulebis, maRalp-

roduqtiuli plantaciebis Seqmnis,

agroteqnikisa da teqnologis sa-

kiTxebs.

am gamokvlevebis safuZvelze

1990 wels, v. papuniZem daicva sadoq-

toro disertacia - `aWaris tyis

mcenareulobis racionaluri gamo-

yenebisa da dacvis mecnieruli sa-

fuZvlebi~ ori specialobiT - `bo-

tanika~ da `ekologia~ da mieniWa bi-

ologiis mecnierebaTa doqtoris

samecniero xarisxi (1991 w.). amave

wels mieniWa profesoris samecnie-

ro wodeba.

sayuradReboa, rom profesor

vano papuniZis kvlevis sferoSi sa-

Tanado adgils ikavebs saerTod qve-

yanaSi da mis calkeul regionebSi

soflis meurneobis mimarTulebis

sakiTxebis Seswavla. am dargis sa-

mecniero-kvleviTi samuSaoebis mi-

marTulebis sakiTxebi uSualoda

dakavSirebuli mis SromebSi: `saqar-

Tvelos agrosamrewvelo kompleq-

sis sistemaSi SromiTi resursebis

da sawarmoo faqtorebis gamoyene-

bis mecnierul-teqnikuri progre-

sis ZiriTadi mimarTulebebi sabaz-

ro urTierTobebis pirobebSi~,

`rCeva-darigeba sasoflo-sameur-

neo produqtebis warmoebis praqti-

kuli rekomendaciebi da winadadebe-

bi (qarTuli soflebis aRorZinebiT

dainteresebulTa da damwyeb fer-

merTa dasaxmareblad)~, `saqarTve-

lo-TurqeTis transsasazRvro eko-

logiuri problemebi~ da sxva, rom-

lebic dabeWdilia specialur sa-

konferencio Tu periodul SromaTa

krebulebSi, agreTve calkeuli mo-

nografiebis saxiT.

prof. v. papuniZe aris didi dia-

pazonis sazogado moRvawe, romel-

mac Tavisi SemoqmedebiT, qceviT, ni-

WiT da unariT gaiTqva saxeli saqar-

Tvelos farglebs gareTac. mas kar-

gad icnoben yofili sabWoTa kavSi-

ris respublikebSi, germaniaSi, bul-

gareTSi, aSS-Si, TurqeTSi, iranSi da

bevr sxva qveyanaSi.

prof. v. papuniZe aris mecniere-

bis kargi organizatori. igi farTo

kavSirebs amyarebs saqarTvelos da

sazRvargareTis cnobil mecniereb-

Tan da samecniero dawesebulebeb-

Tan. iwvevs maT aWaraSi, acnobs res-

publikis bunebriv-istoriul piro-

bebs, regionis socialu-ekonomikr

da ekologiur Taviseburebebs da

maTTan erTad akeTebs saTanado das-

kvnebs, amuSavebs winadadebebs da mi-

saReb rekomendaciebs soflisa da

tyis meurneobaSi, mwvane mSeneblo-

basa da sauwyebo organoebSi momuSa-

ve specialistebisaTvis, TviT sadi-

reqtivo organoebis CaTvliT. mona-

wileoba aqvs miRebuli saerTaSori-

so da regionul 60-ze met samecnie-

ro forumSi – konferenciebSi, sesi-

ebsa da SexvedrebSi. igi saintereso

moxsenebebiT gamodis evroaziis –

germanis, bulgareTis, poloneTis,

ungreTis, TurqeTis, yofil sabWo-

Ta kavSiris (moskovSi, babuSkinoSi,

aluStaSi, vladikavkazSi, kamCatkis

petropavlovskSi, yirimSi, baqoSi,

minskSi). mravali misi moxseneba dai-

beWda inglisur, rusul da Turqul

enebze. misi iniciativiT moewyo ara-

erTi gamsvleli samecniero sabWos

sesiebi da konferenciebi.

gadauWarbeblad SeiZleba iTq-

vas, rom aWaris tyis mcenareul sa-

fars, romelsac qveynis bunebriv

resursebs Soris pirveli adgili

uWiravs Tavisi mravalfunqciona-

luri rolis Sesrulebis da saxal-

xo meurneobrivi daniSnulebis

mxriv, Zalzed cota Tu yolia vano

papuniZisTana gulSematkivari da

Tayvanismcemeli. igi saqmiTac da

sityviTac TavgamodebiT ibrZvis

aWaris mTis tyeebis gadarCenisaT-

vis. zemoT aRniSnul problemebze

muSaobis 50 wlis ganmavlobaSi ga-

moqveynebuli aqvs 120-mde samecnie-

ro naSromi. mravalricxovan samec-

niero da sagazeTo statiebTan er-

Tad mis kalams ekuTvnis 21 monog-

rafiuli xasiaTis wigni, romelTa-

gan aRsaniSnavia: `aWaris tyeebi

(kompleqsuri aTvisebisa da aRdge-

nis problemebi)~, `iSviaTi da gada-

Senebamde misuli xeebi da buCqebi

saqarTveloSi (maTi dacvisa da aRd-

genis RonisZiebebi)~, `saqarTvelos

tyis samkurnalo mcenareebi~, `ba-

Tumis botanikuri baRis xeebi da

buCqebi (anotirebuli sia)~, baTumis

botanikuri baRis xeebi da buCqebi~-

s samtomeuli, `kivi~, `baTumis bo-

tanikuri baRis istoriuli narkvevi

(megzuri)~ da sxva.

prof. v. papuniZis SemoqmedebaSi

gansakuTrebiT aRsaniSnavia peda-

gogiuri da aRmzrdelobiTi moRva-

weoba. wlebis ganmavlobaSi kiT-

xulobda leqciebs didi jixaiSisa

da baTumis sasoflo-sameurneo teq-

nikumebSi, baTumis sasoflo-same-

urneo institutSi, baTumis samedi-

cino ekologiur institutSi.

profesor vano papuniZis peda-

gogiuri muSaoba gansakuTrebiT ga-

iSala baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetSi. mas aq 1992

wlidan, rogorc srul profesors,

wakiTxuli aqvs leqciebis kursi 20-

ze meti dasaxelebis sxvadasxva sa-

ganSi.

gansakuTrebiT aRniSvnis Rirsia

profesor vano papuniZis moRvaweo-

ba rogorc universitetis teqno-

logiuri fakultetis agroekolo-

gisa da satyeo saqmis departamentis

da satyeo saqmis mimarTulebis xel-

mZRvanelis.

prof. v. papuniZe aswavlis ara

marto studentebs, aramed siste-

matiurad amzadebs aspirantebs, ma-

Zieblebs, doqtorantebs. aWaris av-

tonomiuri respublikis umaRlesi

saswavleblebi da samecniero-kvle-

viTi dawesebulebebi, biologiis

dargSi, ZiriTadad vano papuniZis

mowafeebiT arian dakompleqtebu-

li. mis sazogadoebriv moRvaweobaSi

Sedis agreTve sakandidato da sa-

doqtoro disertaciebis dacvis

sabWos xelmZRvaneloba. aris mrava-

li disertaciis (sakandidato, sa-

doqtoro) oficialuri oponenti.

2009 wlidan prof. v. papuniZe

xelmZRvanelobs saqarTvelos mec-

nierebaTa erovnuli akademiis aWa-

ris avtonomiuri respublikis regi-

onul samecniero centrs.

1988 wels, profesor vano papu-

niZes aniWeben saqarTvelos respub-

likis damsaxurebuli metyevis sapa-

tio wodebas.

2001 wlis ianvarSi, prof. v. papu-

niZe arCeuli iqna saqarTvelos mec-

nierebaTa erovnuli akademiis wevr-

korespondentad. aris saqarTvelos

ekologiur mecnierebaTa, socia-

lur mecnierebaTa da afxazeTis

mecnierebaTa akademiis namdvili

wevri, akademikosi.

aseTi dauRalavi samecniero-

kvleviTi muSaobiT gaxda prof. v.

papuniZe didi mecnieri da momavali

specialistebis da samecniero kad-

rebis samWedlos meTauri, romleb-

mac waruSleli da mudam ganaTlebu-

li kvali daCnia gamoyenebiTi bio-

logis samTo satyeo da agrarul

mecnierebas.

profesor v. papuniZes, rogorc

gamoCenil mecniers, irCeven mTel

rig komisiebsa da sazogadoebriv

organizaciebSi. igi arCeulia iunes-

kos programis `adamiani da biosfe-

ro~ saqarTvelos erovnuli komite-

tis wevrad (1978): ssrk-is mecniere-

baTa akademis `metyeveobis proble-

mebis~ sabWos wevrad (1983): saqarT-

velos botanikuri sazogadoebis

wevrad da sazogadoebis aWaris gan-

yofilebis xelmZRvanelad (1999): sa-

qarTvelos botanikuri baRebisa da

parkebis asociaciis vice-preziden-

tad (1999) da sxva komisiebsa da sa-

zogadoebriv organizaciebSi.

profesori vano papuniZe da-

jildoebulia Rirsebis ordeniT

(2000).

prof. v. papuniZisaTvis damaxa-

siaTebelia pirovnuli maRali kul-

tura, saqmisadmi usazRvro siyvaru-

li, SemoqmedebiTi Sroma, obieqtu-

roba da maRali zneobrivi Tvisebe-

bi, pasuxismgebloba, yovel viTare-

baSi saimedo megobruli Tanadgoma

da daxmareba. aris mkacri da princi-

puli, saintereso mosaubre da komu-

nikabeluri, uaRresad daxvewili da

taqtikuri adamianebTan urTierTo-

baSi. igi SesaniSnavi meojaxe, mama,

babua da meuRlea.

vulocavT vano rafielis Ze pa-

puniZes 75-e wlisTavs da vusurvebT

mas janmrTelobas da Semdgom warma-

tebebs samecniero-pedagogiur saq-

mianobaSi.

bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo

Page 12: BATUMI 02-2015.qxp

12 TTeebbeerrvvaallii

C M Y K

redaqtori:

ioseb sanikiZe

specialisti:

nestan mamuWaZe

gazeTi daibeWda

gamomcemloba

`samSobloSi`

2 18 07 76; 5 99 95 31 90

mis.: q. Tbilisi,

robaqiZis 7

saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe

murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili

guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe

1971 wels iranis qalaq ramsarSi

miiRes konvencia „saerTaSoriso mniSv-

nelobis Warbteniani teritoriebis

Sesaxeb“. konvencia pirveli globalu-

ri saerTaSoriso xelSekrulebaa, ro-

melic mTlianad eZRvneba erTi tipis

ekosistemas –Waobs.

mas Semdeg, yovelwliurad, 2 Te-

bervali aRiniSneba. rogorc Warbte-

niani teritoriebis saerTaSoriso

dRe. am mxriv gamonaklisi arc saqarT-

veloa. Cveni qveyana ramsaris konven-

cias SeuerTda 1996 wels. qveyanaSi ga-

moiyo teritoriebi _ centraluri

kolxeTisa (imnaTis, nabadasa da Wuri-

is Waobebi) da ispanis Waobi qobuleTis

dablobSi, romlebmac miiRes saerTa-

Soriso Waobis mniSvneloba.

swored erT–erTi maTgani, qalaq

qobuleTis CrdiloeTiT, Savi zRvis

gaswvriv, sanapirodan, kerZod fiWvna-

ris ekoplaJidan daaxloebiT 300 met-

rSi mdebareobs. es aris 331 ha farTo-

bis, saerTaSoriso mniSvnelobis unika-

luri Warbteniani teritoria – ispani

II, romelsac bunebaSi udidesi da mra-

valmxrivi funqcia akisria.

warsulSi adamianebs Waobi miaCn-

daT aSmorebul adgilad, malariis ke-

rad, romelsac xalxisTvis mxolod

ubedureba mohqonda. samwuxarod, mo-

saxleobis did nawils dResac aseTi

warmodgena aqvs. sinamdvileSi, Waobi

bunebrivi garemos yvela komponentis

(reliefis, havis, zedapiruli da miwis-

qveSa wylebis, mcenareuli safaris da

a.S.) urTierTqmedebis Sedegia da bune-

bis iseTive ganuyofeli nawilia, ri-

gorc tye, stepi, mdelo, udabno, mdi-

nare, tba da sxva.

ispani II warmoadgens msoflio

unikalur perkolaciuri (percola-

tion ingl. - Setaneba, SeJonva) tipis

torfnars. is msoflioSi pirveli uni-

kaluri xeluxlebeli, cocxali sfag-

numiani torfnaria. sadac wylis dana-

kargi mxolod aorTqlebiT xorciel-

deba da sazrdoobs wvimis wyliT. ispa-

nis torfnari TiTqos tbaa niadagis

zedapiris zemoT, romelsac sabaniviT

axuravs 25-45 sm sisqis sfagnumi – TeT-

ri xavsi. igi mTlianad arasodes ifare-

ba wyliT. sfagnumi wyalTan erTad

qmnis sruliad gluv gumbaTs yovelg-

vari borcvakebis gareSe, romelic Se-

mogarenidan 4-5 metriT maRlaa wamo-

weuli. xavsi aq ise moqmedebs, rogorc

Rrubeli. mas SeuZlia wonasTan Seda-

rebiT 25-jer meti raodenobis wyali

Seiwovos. Zlieri kokispiruli wvime-

bisas, roca aremare wyliTaa dafaru-

li, am dros ispani II-is „gumbaTi“ mSra-

lia.

amrigad, torfnarebs didi wyal-

maregulirebeli da wyalSemakavebeli

funqcia akisriaT. sfagnumis xavsi

RrubeliviT Seisrutavs ra didi rao-

denobiT wyals, xangrZlivi droiT aka-

vebs mas da amiT xels uwyobs wylis re-

Jimis normalur regulacias, sagrZ-

noblad amcirebs Zlieri wyalmovard-

nis saSiSroebas da icavs xmeleTis ze-

dapirs warecxvisagan.

ispanis torfnars udidesi roli

akisria regionuli da lokaluri kli-

matis regulaciaSi. igi Jangbadis amo-

uwuravi wyaroa da umniSvnelovanes

rols asrulebs naxSirbadis Semcveli

organuli naerTebis warmoqmnis cikl-

Si. Waobis mcenareebis mier atmosfe-

rodan naxSirorJangis STanTqmis Sede-

gad torfnarebSi akumulirdeba sxva-

dasxva organul naerTebTan dakavSi-

rebuli naxSirbadis didi raodenoba.

garda amisa, qobuleTis torfna-

rebs sxva, metad mniSvnelovani Rire-

bulebebic gaaCniaT. isini inaxaven um-

niSvnelovanes arqeologiur Zeglebs.

ispanis torfqveS 1964 wels, sadrenaJe

arxis gaTxrisas, aRmoCenili iqna na-

mosaxlarebi, romlebic Zv. w. IV da III

aTaswleulis mijnis droindelia. aq 5-

6 aTasi wlis win dasaxlebula adamiani,

maSin roca es adgili ar iyo daWaobe-

buli.

Waobi, aseve, uzrunvelyofs klima-

turi pirobebis stabilizacias, aka-

vebs erozias da inarCunebs adgilob-

riv biomravalferovnebas. 1997 wli-

dan, is ramsaris konvenciis saerTaSo-

riso mniSvnelobis mqone, migrirebadi

da mozamTre frinvelebis dasasvenebe-

li mniSvnelovani Warbteniani teri-

toria.

qobuleTis daculi teritoriebis

Waobi mravali iSviaTi da gadaSenebis

piras mdgari mcenareTa da cxovelTa

saxeobebis sacxovrebeli habitatia.

qobuleTis daculi teritoriebis

torfiani Waobis saerTo fons qmnis

torfis xavsebi — sfagnumis saxeobe-

bi, e.w. „imeruli isli“, rinxosporebi

(TeTri rinxospora, kavkasiuri rin-

xospora), torfis isli, wylis samyura,

mrgvalfoTola drozera da zogierTi

sxva saxeobebi. am mcenareTa umetesoba

Crdilouri (borealuri) warmoSobi-

saa da kolxeTSi moxvda meoTxeuli pe-

riodis gamyinvarebis epoqebSi. aqaur

torfian WaobebSi izrdeba kolxuri

mcenareebic: Sqeri, ieli, ekalRiWi da

sxv. qobuleTis aRkveTilSi aseve

gvxvdeba iSviaTi saxeobis samefo gvim-

rac.

kolxeTis Waobebi da daWaobebuli

tyeebi (Waobis mdinareebTan da tbeb-

Tan erTad) saimedo TavSesafaria mce-

nareTa da cxovelTa iSviaTi saxeobe-

bisTvis. friad sagulisxmoa is faq-

tic, rom kolxeTis zRvispira Waobebi

da Warbteniani miwebi, maT farglebSi

arsebul mdinareebTan, tbebTan da Sa-

vi zRvis akvatoriasTan erTad, qmnian

gansakuTrebuli daniSnulebis regi-

ons, romelzec gadis azia-afrikis

wylisa da Waobebis gadamfreni frinve-

lebis erT-erTi gza. am regionSi bu-

dobs, izamTrebs, an gadafrenis dros

xanmokle droiT Cerdeba aTeuli saxe-

obis frinveli, romelTa nawili amJa-

mad gadaSenebis piras aris misuli da

gulmodgine dacvas saWiroebs.

amrigad, kolxeTis torfnarebi da

mimdebare reliqturi tyeebi sruliad

akmayofileben UNESCO -s msoflio

bunebrivi memkvidreobis ubnis nomina-

ciis mTavar kriteriumebs: msoflio

unikaluroba, geologiuri warsuli

da cocxali ekosistemebi, saxeobaTa

da ekosistemaTa unikaluri globalu-

ri biomravalferovneba.

2009 wels saqarTveloSi gamarTul

saerTaSoriso kongresze „biomraval-

ferovnebis konservacia da klimatis

cvlileba“, germaniis greifsvaldis

universitetis profesorma, hans ius-

tenma kolxeTis refugiums uwoda

„dRevandelo oqros sawmisi kolxeTSi

- legenda romelic grZeldeba“.

aRniSnulidan gamomdinare, kol-

xeTis Waobebs da daWaobebul tyeebs

didi samecniero da SemecnebiTi mniSv-

neloba aqvs. kolxeTis Waoburi land-

Saftebi Seicaven mdidar da metad sa-

intereso bio-geografiul da paleo-

geografiul masalas, romlis analizi

saSualebas iZleva gairkves kolxeTis

Tanamedrove floris Tavisebureba,

Semadgenloba, ganviTarebis istoria,

klimatis cvalebadoba da zRvis donis

ryevis xasiaTi axlo geologiur war-

sulSi. amasTan erTad, kolxeTis Waobi

da Warbteniani miwebi, sadac saswavlo

SemecnebiTi eqskursiebis mowyobiT,

kvalificiuri leqcia-saubrebis Cata-

rebiT, vizionerebs, moswavleebs, stu-

dentebs saSualeba eZlevaT gaecnon

Waobur landSaftebs, gaacnobieron,

rom am landSaftebis SenarCuneba sa-

zogadoebis yvela wevris movaleobaa.

swored, aqedan gamomdinare, rom

es adgilebi mecnieruli kvlevis uSre-

ti wyaroa. ramdenime wlis win, Cvens

universitetSi fitopaTologiisa da

biomravalferovnebis institutis ba-

zaze Camoyalibda kolxeTis torfna-

rebisa da wylis ekosistemebis konser-

vaciis ganyofileba. mis Seswavlas mi-

eZRvna ara erTi sabakalavro, samagis-

tro Tu sadoqtoro naSromi, gamoqvey-

nebulia Sesabamisi statiebi qarTveli

Tu ucxouri mecnierebis mier. samec-

niero kvlevebi, erToblivi proeqtebi

germaniis greifsvaldis universitet-

Tan, torfnarebis konservaciis saer-

TaSoriso jgufTan da eqstraordina-

lur profesorTan hans iustenTan

dResac grZeldeba. swored, man aRmoa-

Cina da msoflios gaacno msoflio

unikaluri perkolaciuri tipis ispani

2 da imnaTis torfnarebi. 2012 wels

hans iustenma klimatis cvlilebis

CarCo konvenciaSi (UNCCF), Seitana

calke punqti – „torfi“, rogorc kon-

servaciisa da klimatis cvlilebis re-

gulaciaSi monawile bioresursi“ da

ara rogorc „torfi – sawvavi an sasu-

qi“.

da bolos, mimdinare wlis 2 Teber-

vals, baTumis SoTa rusTavelis saxel-

mwifo universitetis fitopaTologi-

isa da biomravalferovnebis insti-

tutSi gaimarTa Warbteniani ekosis-

temebis dacvis saerTaSoriso dRisad-

mi miZRvnili seminari. seminaris mona-

wileebma, isaubres torfnarebis ro-

lisa da maTi dacvis mniSvnelobaze,

Semdeg ki institutis teritoriaze

harTvisisa da imeruli muxa CaTeses,

SemdgomSi degradirebuli torfnari

tyis aRdgenis mizniT. ewvivnen ispanis

sfagnumiani torfnaris ramsar saits.

„kacobriobis momavali - Warbteni-

ani teritoriebis konservaciaSia, da-

vicvaT isini Cveni da momavali Taobe-

bis sakeTildReod. SemogvierTdiT“

(02.02. 2015. qobuleTi).

gguugguullii dduummbbaaZZee – biologiis

mecnierebaTa kandidati, sabunebis-

metyvelo mecnierebaTa da jandac-

vis fakultetis asistent profeso-

ri

iizzoollddaa mmaaWWuuttaaZZee – biologi-

is akademiuri doqtori, kolxeTis

torfnarebisa da wylis ekosisteme-

bis konservaciis ganyofilebis gam-

ge, mTavari mecnier- TanamSromeli,

Warbtenianebis eqsperti

`dRevandeli oqros sawmisi kolxeTSi -

legenda, romelic grZeldeba~