batumi 02-2015.qxp
TRANSCRIPT
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #2. Tebervali. 2015.
C M Y K
9 Tebervals baTumis
SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universitetSi
studentTa samecniero
centris organizebiT
gaimarTa mefe daviT aR-
maSeneblis xsenebis dRi-
sadmi miZRvnili inte-
leqtualuri tipis Ta-
maSi _ `ra? sad? ro-
dis~? proeqtis mizania
saqarTvelos istoriis
popularizacia moswav-
leebSi, codnisa da cno-
bierebis gaRrmaveba,
erovnul-patriotuli suliskveTe-
bis gamovlineba. proeqtis mravalw-
lianma gamocdilebam cxadyo aRniS-
nuli RonisZiebis warmateba da dain-
tereseba moswavleebSi, rasac kidev
erTxel xazs usvams monawileobis
msurvelTa raodenoba, romelic yo-
velwliurad izrdeba. wels inte-
leqtualur TamaSSi monawileoba mi-
iRo baTumis ocdaTormeti sajaro
da kerZo skolis 130-ze metma mos-
wavlem. kompetenturi Jiuri 5 wev-
risgan Sedgeboda: roin malaymaZe
(niko berZeniSvili sax. kvleviTi ins-
titutis direqtori), oleg jibaSvi-
li (istorikosi), merab megreliSvi-
li (studentTa mxardaWeris da mom-
saxurebis samsaxuris specialisti),
zurab mesxiZe (studenturi TviTm-
marTvelobis Tavmjdomare), gvanca
TurmaniZe (studentTa samecniero
centris xelmZRvaneli).
Jiuris SefasebiT pirveli adgi-
li daikava meTxuTmete sajaro sko-
lis gundma “gladiatori”, meore ad-
gili pirveli sajaro skolis gundma
“pirvelebi”, xolo mesame adgili ki
meSvide sajaro skolis gund “pet-
ra”s ergo. inteleqtualuri TamaSis
monawile yvela skolas
gadaeca monawileobis
sertifikati. xolo ga-
marjvebuli gundebi
mxardamWerebisgan da-
jildovdnen wignebiTa
da fasiani saCuqrebiT.
aseve pirveli, meore da
mesame adgilis mflobe-
li gundebi erTdRiani
istoriul-SemecnebiTi
turiT qalaq quTaisSi
wavlen, sadac moinaxu-
leben gelaTis, bagra-
tis da mowameTas taZ-
rebs.
RonisZiebis mxardamWerebi iyvnen
baTumis botanikuri baRi, kino-Te-
atri apolo-baTumi, baTumis avtot-
ransporti, TviTmmarTveli q. baTu-
mis sakrebulo, niko berZeniSvils
saxelobis kvleviTi instituti,
studentTa mxardaWeris da momsaxu-
rebis samsaxuri da studenturi
TviTmmarTveloba.
ggvvaannccaa TTuurrmmaanniiZZeestudentTa samecniero centris
xelmZRvaneli
akademikos giorgi
kvesitaZis sajaro leqciasaqarTvelos mecnierebaTa
erovnuli akademiis prezidentma,
akademikosma giorgi kvesitaZem ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetSi sajaro leqcia wai-
kiTxa agrobiologiis dargis siax-
leebsa da aqtualur sakiTxebze.
momxsenebelma umaRlesi saganmanaT-
leblo dawesebulebis profesor-
maswavleblebsa da mkvlevarebs sa-
erTaSoriso samecniero proeqtebi:
„bioeTanoli, rogorc biosawvavi“,
„cilis produqtis warmoeba“ da „si-
mindis spirtis warmoeba“ warudgi-
na. leqcia dialogis reJimSi wari-
marTa da akademikosma giorgi kvesi-
taZem SekiTxvebs upasuxa.
kriminalistikis
saswavlo kabinet-
laboratoria gaixsnabaTumis SoTa rusTave-
lis saxelmwifo universi-
tetis iuridiul fakul-
tetTan kriminalistikis
saswavlo kabinet-labora-
toria gaixsna. saswavlo-
praqtikuli samuSaoebi wa-
rimarTeba kriminalisti-
kuri teqnikis ZiriTad mi-
marTulebaSi - trasolo-
giaSi (moZRvreba kvalTa
Sesaxeb). bakalavriatisa da magistraturis studentebi daeuflebian xilva-
di, naklebad xilvadi da uxilavi kvalis aRmoCenis, kvalis fiqsirebis, amo-
Rebis, SefuTvis, mis procesualur gaformebisa da gamokvlevis unar-Cve-
vebs. saswavlo procesSi gamoiyeneba meTodi „swavleba keTebiT“. krimina-
listikis saswavlo kabinet-laboratoriis bazaze aseve ganxorcieldeba
ori moklevadiani saganmanaTleblo programa: Jurnalisturi gamoZieba da
deteqtiv-kriminalisti.
aWaris regionuli saskolo
turniri futsalSibaTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetisa da
aWaris regionaluri futsalis
asociaciis organizebiT aWa-
ris regionuli saskolo tur-
niri gaixsna futsalSi. Cempio-
nati 15 Tebervals daiwyeba da
pirvelobisTvis baTumis saja-
ro da kerZo skolebis 38 nakre-
bi ibrZolebs. turniris gaxs-
nis Semdeg, umaRlesi saganma-
naTleblo dawesebulebis futsalis nakrebma Sejibris monawileebisaTvis
saCvenebeli TamaSi da masterklasi gamarTa. RonisZieba aWaris ganaTlebis,
kulturisa da sportis saministrosa da aWaris sportisa da axalgazrdobis
saqmeTa departamentis mxardaWeriT tardeba. gamarjvebuli gundebi saqar-
Tvelos CempionatSi miiReben monawileobas.
8 Tebervali - mefe daviT
aRmaSeneblis xsenebis dRe
2 TTeebbeerrvvaallii
2015 wlis 29 ianvars baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetSi, `sazRvargareT
mcxovreb qarTvelTa dasaxlebe-
bisa da yofis kvlevis“ progra-
mis farglebSi, gaimarTa qarTve-
lologiis centris saerTaSori-
so samecniero konferencia `mu-
hajirebi“.
erT-erTi moxseneba (erdoRan
Senolis da mustafa kolaTis
„qarTuli enis jgufi nuruosma-
nies skolaSi“) exeboda TurqeTSi
saqarias provinciis geives raio-
nis sofel nuruosmanies skolaSi
arsebul qarTuli enis jgufs,
romelic pirveli da jerjerobiT
erTaderTia TurqeTSi.
nurosmanieSi 200-ze meti kom-
lia. aq maradididan, ZiriTadad,
zeda maradididan, gadasaxlebul
muhajirTa STamomavlebi cxov-
roben. qarTvelologiis centris
eqspedicia (xelmZRvanelebi -
prof. m. faRava, asoc prof. z. Sa-
SikaZe) 2013 wlis zafxulSi iyo
nuruosmanieSi. maSin qarTuli
jgufi jer kidev ar iyo gaxsnili,
magram mustafa kolaTi, aw ukve
qarTuli enis maswavlebeli, am
Temaze saubars ar gaurboda.
gadauWarbeblad SeiZleba iT-
qvas, rom sofel nuruosmaniedan
SKYPE-s meSveobiT momxsenebel-
Ta pirdapiri CarTva konferenci-
is muSaobaSi, istoriuli mniSvne-
lobis faqti iyo .
simboluria, rom pirveli Car-
Tva TurqeTis qarTvelTa pirve-
li qarTuli saskolo jgufidan
swored universitetSi ganxorci-
elda. procesze zemoqmedebis
TvalsazrisiT Cveni SesaZleblo-
bebi metad mwiria, magram saqmiani
da sasargeblo uTierTobis pers-
peqtiva arsebobs. aq mxolod erT,
diaxac arsebiT sakiTxs SevexebiT:
qvemoT moyvanili werilidanac
Cans, rom qarTuli enis maswavle-
belTa problema aucileblad
iCens Tavs. CvenTan axlaxan dam-
Tavrda muSaoba kompleqsuri sa-
xelmZRvaneloze „qarTuli ena
ucxoelTaTvis“, (bsu-s mosamza-
debeli centris proeqtis farg-
lebSi) muSavdeba swavlebis stra-
tegiebi da meTodologia, ixvewe-
ba Sefasebis sistema. avtorTa
jgufi miznad isaxavs seminarebis
(treningebis) mowyobas qarTuli
enis ucxoeli maswavlebelTaT-
vis. amis Sesaxeb zemoxsenebul
konferenciazec iTqva da amasTan,
garkveuli nabijebic gadadgmu-
lia, arsebobs sasargeblo kon-
taqtebic. marTalia, proeqtis
ganviTarebas (mxedvelobaSi maqvs
qarTuli enis swavlebis programa
da masTan, saxelmZRvanelo) Tavi-
danve dahyva mravali (sruliad
araakademiuri) dabrkoleba, mag-
ram imedi maqvs, ideis realizacia
mainc moxerxdeba.
werili, romelsac universi-
tetis gazeTi beWdavs, konferen-
ciaze warmodgenili moxsenebis
nawilia. misi avtoria erdoRan Se-
noli, igive erekle daviTaZe, sam-
Soblos siyvaruliT savse saqari-
eli gurji. teqsti man qarTul
enaze dawera da Cvenc vamjobineT,
rom saredaqcio Careva minimalu-
ri yofiliyo.
malxaz CoxaraZe,
profesori.
19.02.2015
Zalian mixaria, rom CemTvis
yvelaze sayvareli da mSobliuri
qarTuli eniT meZleva mkiTxvel-
Tan kontaqtis SesaZlebloba...
swored am qarTulisTvis unda
vizrunoT Cven, rom garkveuli
mcire nawili ki ara, TurqeTSi mi-
lionobiT eTnikuri qarTvelebis
Svilebi dainteresdnen mSobliur
eniT da iqneb am gziT gaiRviZeba
maTi nawilis interesi qarTvelo-
bis mimarT...
TurqeTis sajaro saSualo
skolebSi ramdenime wlis win da-
iwyo eTnikuri umciresobebis ene-
bis arCeviT sagnad aRiarebis pro-
cesi, rac TurqeTis respublikis
evrointegraciis sakiTxs ukav-
Sirdeboda. evrosabWos pirobebis
Sesruleba imasac gulisxmobda,
rom Tu mSoblebi moiTxovdnen,
enis swavlebis ufleba formalu-
rad mainc unda micemuliyo. es
procesi 2000-ian wlebSi daiwyo.
2012 wels ki, maSindeli premier-
ministris gancxadebiT, saSualo
skolebSi daiwyo TurqeTSi arse-
buli e.w. cocxali enebis Seswav-
la... maSindel siaSi iyo qurTuli,
zazauri (qurTulis ganStoeba -
e.S), lazuri, Cerqezuli, afxazu-
ri... magram ara qarTuli... aRniS-
nul enebis programebi saTvisto-
moebis mier adreve iyo dasamtki-
ceblad Setanili TurqeTis erov-
nuli ganaTlebis saministroSi...
da premieris gancxadebamde dam-
tkicebulic ki iyo.
qarTvelebma ki daagvianes!
Sesabamisad, ukve 2012 wlis
seqtemberSi TurqeTis ramdenime
skolaSi gaixsna jgufebi erov-
nul umciresobaTa enebis swavle-
bisTvis... momdevno wels ki Savi
zRvis regionSi 2 lazuri klasi
(lazurs laTinuri anbnis safuZ-
velze aswavlian), qalaq duzjes
erT skolaSi Cerqezuli klasi ga-
ixsna... qarTulis arc programa
da, Sesabamisad, klasebi jer ar
Canda...
qarTuli enis Seswavlis prog-
rama 2013 wels momzadda, magram
erovnuli ganaTlebis saminist-
rom ar daamtkica. amis Semdeg
programa kidev ufro daixvewa
2014 wlis maisSi xelaxla Sevida
saministroSi (me amjerad ar vexe-
bi programis momzadebaSi CarTu-
li jgufis muSaobas. maT didi saq-
me gaakeTes da amaze sxva dros sa-
gangebod visaubreb)...
CvenTvis ki didi gulistkvivi-
li iyo, rom jer arcerTi qarTu-
li klasi ar iyo gaxsnili... ra
Tqma unda, me da sxva rigiTi qarT-
velebi vlaparakobdiT am sakiTx-
ze yovelTvis da cdas ar vakleb-
diT... magram isic unda vTqva, rom
problema sakmaod rTulad gada-
saWreli iyo da rTulia axlac,
imitom, rom aseuli wlebis ganmav-
lobaSi skolaSi mSobliuri enis
swavlebis SesaZlebloba ar iyo da
ver warmoidgenda adamiani Tur-
qeTSi msgavs rames... axlac warmo-
udgenelia milionebiT TurqeTe-
li eTnikuri qarTvelisaTvis...
klasi pirvelad, gaixsna saqa-
riaSi, geives raionis sofel nu-
ruosmanieSi, im sofelSi qarTuli
enis klasis gaxsnis idea maSin gaC-
nda, roca Cven, 2013 wels oqtom-
berSi, CamovayalibeT qarTuli
cekvis jgufi... kviraobiT stambu-
lidan mogvyavda qarTuli cekvis
maswavlebeli nuruosmanies bavS-
vebisTvis... am saqmeSi CemTan er-
Tad CarTuli iyo mustafa kola-
Ti (kolaTaSvili), romelsac na-
Tesavebi yavda im sofelSi am ur-
TierTobaTa gareSe ver moxerxde-
boda mocekvaveTa jgufis Camoya-
libebac, radgan intere-
sis gaRviveba am saqmis
mimarT Tavidanve Wir-
da...
mocekvaveTa gundis
arsebobam qarTuli kla-
sis idea Sva (SevniSnav,
rom me ara var nuruosma-
niedan da swored musta-
fas gamo, masTan erTad,
gadavwyviteT, rom im so-
felSi gaxsniliyo kla-
si)... vfiqrobdiT, rom
2014 wlis zafxulSi qar-
Tuli enis programa dam-
tkicdeboda, rac jgu-
fis organizebis SesaZ-
leblobas mogvcemda da
moxerxdeboda seqtemberSi klase-
bis gaxsna... kanonis Tanaxmad,
mSoblebi arCeviTi sagnebs gan-
sazRvravdnen ivnisis bolo kvi-
ras. mustafas ZalisxmeviT mSob-
lebma xeli moaweres gancxadebeb-
ze da Seitanes skolis direqtor-
Tan... es Zalian rTuli momenti
iyo: manamde xom warmoudgeneli
iyo mosaxleobisaTvis, rom SeiZ-
leba mimarTon sajaro skolas da
moiTxovon bavSvebisTvis qarTu-
li enis swavleba! marTali giTx-
raT, merideba kidec, magram mainc
unda vTqva, rom bevri saWirodac
ar Tvlida am mimarTulebiT ga-
naTlebis miRebas (qarTulis swav-
lebas bavSvebisTvis) da umravle-
soba jer kidev ase fiqrobs mTel
TurqeTSi... Tan amis, anu qarTu-
lis swavlebis magaliTic ar iyo
manamde... me kargad vici, rom zus-
tad ori kvira imuSava mustafam
da misma wrem am sakiTxze, TiTo-
ul ojaxSi mivida, Sexvda mSob-
lebs da sabolood daajera... Sei-
tana gancxadeba ocdaxuTi (mexu-
Te, meeqvse da meSvide klaseli)
bavSvis mSoblisa!.
samwuxarod 2014 wels, seqtem-
berSi, roca saswavlo weli da-
iwyo, jer kidev ar iyo damtkice-
buli qarTuli enis programa...
mustafac zrunvis da imedis gac-
ruebis zRvarze iyo... saswavlo
wlis dawyebidan oTxi kviris mere
damtkicda programa. me ar minda
imis Tqma, rom viRacam, ratomRac,
specialurad daayovna. mjera,
rom ase ar yofila... am periodSi
mustafa mudmiv kontaqtSi iyo ra-
ionis ganaTlebis xelmZRvanel-
Tan da skolis direqtorTan.
programa rom damtkicda, ro-
gorc vTqvi, skolebSi swavlis
dawyebidan oTxi kvira iyo gasu-
li, magram mustafas daJinebuli,
Seuwyveteli Txovnis Sedegad di-
reqciam miiRo gadawyvetleba,
rom dagvianebis miuxedavad
dawyebuliyo qarTuli enis gakve-
Tilebi...
mere iyo maswavleblis prob-
lema... rogorc viciT, TurqeTis
erovnuli ganaTlebis saminist-
ros kadrebs Soris ar aris qarTu-
li enis maswavlebeli. mustafam
aiRo pasuxismgebloba da gadawy-
vita, rom TviTon yofiliyo mas-
wavlebeli... sxva gza ar Canda.
verc Soridan wamovidoda maswav-
lebeli, Tundac imitom, rom
anazRaureba Zalzed mcirea. erT
klasSi kviraSi 2 saaTia da 1 saa-
Tis anazRaureba Seadgens 8 li-
ras; anu erT klasSi TveSi 8 gakve-
Tili tardeba da sul 64 lira er-
geba maswavlebels.
raionis ganaTlebis xelmZRva-
nelma mustafas rom uTxra, - ax-
ladgaxsnili ori klasisTvis Sen
miiReb TveSi 128 liras da gzaSic
ar geyofa, radgan qalaqidan da-
dixaro... mustafam upasuxa:
„oRond Tqven gaxseniT klasi, pi-
riqiT me gadagixdiT fuls... fu-
lis gulisTvis ar vakeTeb am saq-
meso!..“
mokled, daniSnes mustafa ko-
laTi maswavleblad da biznesSi
CrTuli es kaci yovelkvireulad
Tmobs Tavis saqmes da midis so-
felSi, raTa bavSvebs qarTuli as-
wavlos!... 30 oqtombridan dawye-
buli gakveTilebi warmatebiT
tardeba da 25 bavSvi ukve Tavi-
suflad da Zalian lamazad wers
Cveni SesaniSnavi qarTuli asoe-
biT... racaa SesaZlebeli kviraSi 2
gakveTilis farglebSi, is Zalian
kargad gaakeTa mustafam da, Cemi
azriT, warmatebas miaRwia...
imedia, momaval wels Turqe-
Tis sxvadasxva regionSi mraval
ojaxs eqneba survili da gaixsneba
axali jgufebi... am saqmes popula-
rizacia sWirdeba, saTanado rek-
lama da zrunvaa saWiro, yvelgan
rom gaCndes survili... Cvenc vgeg-
mavdiT SeZlebisdagvarad farTo-
masStabiani saqmianobis wamowye-
bas, gansakuTrebiT, maisis Tvidan
ivnisis bolomde (rogorc aRvniS-
ne, mSoblebi arCevT sagnebs gan-
sazRvravdnen ivnisis bolo kvira-
Si), magram, samwuxarod, viTareba
Seicvala. CvenTvis moulodne-
lad, ganaTlebis saministros axa-
li gankargulebiT, arCeviTi sag-
nebis gansazRvris vada 20 Teberv-
lamde dakanonda. jerjerobiT
ucnobia, ivnisSic iqneba arCevis
SesaZlebloba Tu ara. ucnobia
isic, ramden skolaSi gaixsneba
qarTuli jgufi momaval wels.
SevniSnav aseve, rom skolebi,
ra Tqma unda, TurqeTis erovnuli
ganaTlebis saministros eqvemde-
bareba da saxelmZRvanelozec sa-
ministrom unda izrunos. samwuxa-
rod, saxelmZRvaneloc ar aris
jer gamocemuli. isic maintere-
sebs, Tu rogori iqneba saminist-
ros mier miRebul-damtkicebuli
saxelmZRvanelos Sinaarsi!.
kidev erTi sakiTxi maswavleb-
lebis problemaa da adgilobrivi
saSualebebis garda jer gza ar
Cans, magram imedi isaa, rom Tu
moTxovna iqneba da erT skolaSi,
an erTmaneTTan axlomdebare sko-
lebSi bevri klasi gaixsneba, mo-
maval wlebSi iqneb saxelmwifom
sakadro sistemaSi qarTuli enis
maswavlebelic gaiTvaliswinos.
erekle daviTaZe (erdoRan Senoli)
TurqeTi, qalaqi saqaria.
29 ianvari - 15 Tebervali.
2015 weli
qarTuli enis jgufi
nuruosmanies skolaSi
3TTeebbeerrvvaallii
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-
fo universitetis humanitarul mecni-
erebaTa fakulteti universitetis
erT-erTi mniSvnelovani, mravalricxo-
vani da warmatebuli fakultetia.
humanitarul mecnierebaTa fakulte-
ti dakompleqtebulia maRalkvalificiu-
ri akademiuri personaliT, fakultetze
arCeulia 70 profesori.
humanitarul mecnierebaTa fakul-
tetze amJamad 1200-mde studenti swav-
lobs, maT Soris ucxoeli studentebic.
humanitarul mecnierebaTa fakulte-
ti axorcielebs samive safexuris saganma-
naTleblo programebs, kerZod, 10 sabaka-
lavro, 6 samagistro da 4 sadoqtoro sa-
ganmanaTleblo programas, aseve qarTul
enaSi mosamzadebel (somxurenovanTaTvis
da azerbaijanulenovanTaTvis) progra-
mas:
bakalavriati:
istoria
filosofia
Targmanmcodneoba
TurqeTismcodneoba
qarTuli filologia
rusuli filologia
Turquli filologia
inglisuri filologia
germanuli filologia
franguli filologia
bakalavriatis ori saganmanaTleblo
programa, - qarTuli filologia da is-
toria, - srul saxelmwifo dafinansebas
iRebs.
magistratura:
lingvistika
(qarTuli ena, rusuli ena,
Targmanmcodneoba);
literaturis
Teoria da qarTuli
literaturaTmcodneoba;
evropeistika (inglisuri,
germanuli, franguli
filologia, translatologia,
britanuli da amerikuli
literatura);
istoria (saqarTvelos
istoria, msoflio istoria);
eTnologia;
SavizRvispireTisa da
kavkasiis arqeologia
doqtorantura:
lingvistika
literaturaTmcodneoba
istoria
arqeologia
humanitarul mecnierebaTa fakul-
tetze funqcionirebs wlebis ganmavlo-
baSi, saqarTveloSi sxvadasxva qveynebis
saelCoebTan da saerTaSoriso organiza-
ciebTan urTierTobis bazaze Seqmnili
centrebi da kabinetebi - amerikanistikis
centri, Turqologiis centri, anglisti-
kis, romanistikisa da germanistikis, aseve
klasikuri filologiis, bizantinologi-
isa da neogrecistikis kabinetebi. es sas-
wavlo kabinetebi aRWurvilia speciali-
zebuli biblioTekebiTa da Tanamedrove
teqnikiT, rac did daxmarebas uwevs ro-
gorc studentebs, aseve profesor-mas-
wavleblebs.
fakultetze Camoyalibda mniSvnelo-
vani saerTaSoriso konferenciebisa da
simpoziumebis Catarebis tradicia, rac
momavalSic gagrZeldeba da xels Se-
uwyobs samecniero kvlevebis ganviTare-
bas, fakultetisa da universitetis popu-
larizacias akademiur wreebSi.
swavlebis internacionalizaciis gan-
viTarebisaTvis, saerTaSoriso ganaTle-
bis centrTan mWidro TanamSromlobiT,
sistematurad imarTeba gacvliTi prog-
ramebisa da saerTaSoriso proeqtebis
prezentaciebi.
studentebi aqtiurad arian CarTulni
gacvliT programebSi da swavlas agrZe-
leben evropis universitetebSi.
studentTa mxardaWerisa da mati in-
teresTa gaTvaliswinebiT, fakultetze
xorcieldeba saintereso proeqtebi: li-
teraturis mkiTxvelTa klubi, kinoklu-
bi, debatebis klubi da a.S. cnobili qarT-
veli da ucxoeli profesorebi kiTxulo-
ben sajaro leqciebs.
aqve SevniSnavT, rom studentTa socia-
luri mxardaWeris mizniT, fakultetis
profesor-maswavleblebis xelfasis 1%-s
yovelTviurad iricxeba socialurad da-
ucvel studentTa daxmarebis fondSi, gai-
cema stipendiebi socialurad daucvel
studentTaTvis, warCinebul studentebs
eniSneba sauniversiteto da safakulteto
semestruli da saxelobiTi stipendiebi.
pirveli kursis studentebs, romle-
bic erTiani erovnuli gamocdebis regis-
traciisas pirvel rigSi miuTiTeben bsu-s
Sesabamis fakultets/specialobas da me-
4 arCeviT saganSi eqnebaT maRali qula,
eniSnebaT stipendia 100 laris odenobiT!
humanitarul mecnierebaTa fakultetis Zlieri mxareebia:
akreditebuli saganmanaTleblo
programebis mravalferovneba;
studentTa stabiluri raodenoba;
gacvliTi programebis SesaZleb-
lobebi;
damsaqmebelTa interesi;
samecniero potenciali,
warmatebuli samecniero-kvlevi-
Ti muSaoba;
kompetenturi samecniero-pedago-
giuri kadrebi.
gaxdi baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis humanita-
rul mecnierebaTa fakultetis stu-
denti, airCie saintereso studenturi
cxovreba!
bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo uunniivveerrssiitteettiiss
hhuummaanniittaarruull mmeeccnniieerreebbaaTTaa ffaakkuulltteettii
`arCevani SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetze ramdenime wlis win SevaCere~
vfiqrobdi, rom arCevans ar vinanebdi da asec
moxda. universitetSi Cabarebamde met-naklebad
mqonda gaazrebuli ganaTlebis mniSvneloba, ro-
melic TanamedroveobaSi gansakuTrebiT didia.
leqtorebis daxmarebiT ukeT gavacnobiere dRe-
vandeli konkurenciis pirobebSi swavlis proce-
sis uwyvetobis aucilebloba, romlis stimuli-
rebasac universiteti axdens. saqarTvelos ganaT-
lebis sistemas samuSao namdvilad bevri aqvs, uni-
versitetSic aris xarvezebi, romelTa gamoswore-
baze, pirvel rigSi, swored Cven, studentebma, un-
da vizrunoT, radgan aq miRebul ganaTlebasa da
gamocdilebazea damokidebuli Cveni warmateba.
abiturientebs vurCev profesiuli arCevani
damoukideblad miiRon da maqsimaluri pasuxismgeblobiT moeki-
don swavlis process. maT visac filosofiis mimarTulebiT gsurT
swavlis gagrZeleba, garwmunebT, Tu arCevans baTumis SoTa rusTa-
velis saxelmwifo universitetze SeaCerebT, ar inanebT”.
nino inwkirveli
4 TTeebbeerrvvaallii
fizika-maTematikisa da kompi-
uterul mecnierebaTa fakul-
tets aqvs Rrma da Sinaarsiani is-
toria. misi istoriis furclebi
iwyeba jer kidev baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo pedago-
giuri institutidan. wlebis gan-
mavlobaSi fakulteti aerTianeb-
da maTematikis, zogadi fizikis,
Teoriuli fizikis, gamoyenebiTi
maTematikisa da informatikis da
zogadteqnikuri disciplinebisa
da Sromis kaTedrebs. dRes is aer-
Tianebs yvelaze fundamentur da
swrafad ganviTarebul dargebs,
fizikas, maTematikas, kompiute-
rul mecnierebebs. fakultets
hyavs kvalificiuri profesor-
maswavleblebi, romlebsac Tavi-
anTi saswavlo da samecniero saq-
mianobiT mniSvnelovani wvlili
SeaqvT, rogorc fakultetis, ase-
ve universitetis ganviTarebaSi.
fakultetis akademiuri pire-
bi da studentebi aqtiurad Car-
Tulni arian TEMPUS, rasmusMundus, UMTC, rusTavelis erov-
nuli samecniero fondis da sxva
adgilobriv da saerTaSoriso
saswavlo, samecniero da gacvliT
proeqtebSi. studentebs saSuale-
ba eZleva monawileoba miiRon,
rogorc adgilobriv, aseve saer-
TaSoriso samecniero konferen-
ciebSi da olimpiadebSi. fakul-
tets aqvs mniSvnelovani warmate-
bebi am kuTxiT.
fizika-maTematikisa da kompi-
uterul mecnierebaTa fakulte-
ti abiturientebs sTavazobs mra-
valferovan saganmanaTleblo
programebs swavlebis samive sa-
fexurze, kerZod: sabakalavro
saganmanaTleblo programebs:
„fizika“, „maTematika“, „kompiute-
ruli mecnierebebi“, „gamoyenebi-
Ti fizika“, „finansuri maTemati-
ka“, „kompiuteruli maTematika“,
samagistro saganmanaTleblo
programebs: „radiofizika“, „ma-
Tematika“, „biznes informatika“;
sadoqtoro saganamanTleblo pr-
ogramebs: „fizika“, „geometria-
topologia“, „Tanamedrove al-
gebra (naxevarjgufebi)“.
ratom unda avirCioT fizika-
maTematikisa da kompiuterul
mecnierebaTa fakulteti?
fakulteti aerTianebs yve-
laze fundamentalur, zust,
swrafad ganviTarebad, progre-
sul, Tanamedrove, maRalanazRa-
urebad dargebs: fizikas, maTema-
tikas, kompiuterul mecniere-
bebs;
fakultets yavs maRali aka-
demiuri donis, gamocdili pro-
fesor maswavleblebi da enTuzi-
azmiT savse, energiuli da Sromis-
moyvare axalgazrda Taoba;
fakultets aqvs saganmanaT-
leblo programebis ganxorcie-
lebisaTvis saWiro infrastruq-
tura, rogorc tradiciuli, aseve
Tanamedrove laboratoriebi,
kompiuteruli klasebi.
ras mogvcems fizika-maTema-
tikisa da kompiuterul mecnie-
rebaTa fakulteti?
studentebs SesaZlebloba
eZlevaT daeuflon, Tanamedrove
fundamenturi maTematikis (maTe-
matikuri analizi, topologia,
algebra da sxva), fundamenturi
da gamoyenebiTi fizikis da kompi-
uteruli mecnierebebis (Tanamed-
rove eleqtronikis, radiofizi-
kis, sainformacio da sakomunika-
cio sistemebis, lazerebis, maze-
rebis da meqanikuri Tu avtomatu-
ri marTvis sistemebis, fizikur,
programul da interfeisul sa-
fuZvlebs; gamoumuSavdeT praq-
tikuli, gamoyenebiTi unar-Cveve-
bi da Rirebulebebi.
ras SevZlebT fizika-maTema-
tikisa da kompiuterul mecnie-
rebaTa fakultetis warmatebu-
lad dasrulebis Semdeg?
fakultetis kursdamTavre-
bulebs eqnebaT amocanebis dasmis
da gadawyvetis unari, advilad ga-
erkvevian axali, Tanamedrove da-
nadgarebis muSaobis principebSi
SeeZlebaT swrafva inovaciuri
ideebisken. Sesabamisad mravalfe-
rovania fizikosebis, maTematiko-
sebis da kompiuteruli mecnier-
bebis studentebis dasaqmebis
sferoebi (kerZo firmebi, momsa-
xureobis sferoebi, saganmanaT-
leblo dawesebulebebi, kvleviTi
institutebi da samsaxurebi, sain-
formacio, sakomunikacio da same-
dicino sferoebi da sxva.)
erTi sityviT, fizika-maTema-
tikisa da kompiuterul mecniere-
baTa fakultetze momaval stu-
dentebs elis Rrma, Sinaarsiani,
Sromatevadi, saintereso da nayo-
fieri samuSao. maRal akademiur
da profesiul ganaTlebasTan er-
Tad, siaxleebis mudmivi Zieba,
TviTganviTareba, komunikabelo-
ba, gunduri muSaobis unari,
swrafva srulyofilebisaken war-
moadgens momavali kvalificiuri
specialistis aRzrdis safuZ-
vels.
turizmis fakultetis Camoya-
libeba regionSi turizmis in-
dustriis ganviTarebis aucileb-
lobam ganapiroba.
fakultetis mizania - turis-
tuli momsaxurebis saerTaSori-
so standartebis damkvidrebis
xelSewyoba da turizmis dargi-
saTvis maRalkvalificiuri, Sesa-
bamisi kompetenciebis mqone spe-
cialistebis momzadeba.
SemuSavda da dainerga Tana-
medrove moTxovnebis Sesabamisi
,,turizmis“ sabakalavro da ,,sas-
tumro saqmiswarmoebis“ profesi-
uli programebi, swavleba daiwyo
Tanamedrove meTodebis gamoyene-
biT, Tanamedrove teqnikiT aR-
Wurvil auditoriebSi.
turizmis fakulteti intensi-
urad muSaobs ucxoeTis umaRles
saswavleblebTan TanamSromlo-
bis gafarToebisaTvis. fakulte-
ti aqtiurad TanamSromlobs da
gacvliT programebs axorcie-
lebs Sverinis (germania), tele-
markis (norvegia) da ebersvaldis
(germania) universitetebTan, ham-
burgis evropis bizneskolejTan
(germania).
gacvliTi programebiT SesaZ-
lebeli gaxda swavlebis xarisxis
amaRleba, maRalkvalificiuri
specialistebis momzadeba. sagan-
manaTleblo programebi mTlia-
nad Seesabameba saerTaSoriso
standartebs.
mWidro TanamSromloba gvaqvs
germaniisa da amerikis universi-
tetebTan. mowveuli gvyavs da
fakultetze pedagogiur saqmia-
nobas ewevian turizmis ucxoeli
eqspertebi.
seriozuli pretenzia gvaqvs
viyoT pirvelebi. Cveni mizania
studentebs mivceT transferuli
codna, raTa SeZlon sazRvargare-
Tis qveynebSi TavianTi specialo-
biT dasaqmeba.
aq yvela pirobaa imisaTvis,
rom momzaddes konkurentunaria-
ni specialistebi. kerZod, gamoi-
yeneba Tanamedrove menejmentis
sistema. turizmis fakultetma
sastumros menejmentis maRalxa-
risxovnad swavlebisaTvis SeiZina
sastumros marTvis programa
`Opera“. am sistemiT sargebloben
sastumroebis iseTi cnobili
brendebi, rogorebicaa: `Shera-ton“, `Radisson“, `Hilton“ da sxva.
vaswavliT restornis menej-
mentis programul sistemas
`Micros”. fakultetze moqmedebs
turistuli saagento
`UNItour”, studentebs
adgilze SeuZliaT dae-
uflon turopereitings.
miuxedavad imisa, rom
turizmis fakulteti
arsebobis mxolod sam
wels iTvlis, is erTia-
ni erovnuli gamocdebis
ganacxadSi erT-erTi
yvelaze moTxovnadi fa-
kultetia saqarTvelo-
Si.
turizmis fakulte-
ti warmatebiT axorcie-
lebs mniSvnelovan prog-
ramebs da proeqtebs:
- turizmis fakulte-
tis 70-ze metma studentma saswav-
lo da sawarmoo praqtika gaiara
germaniis 5-varskvlavian sastum-
roebSi.
- turizmis fakultetis 9 pro-
fesor-maswavlebelma staJireba
gaiara germaniisa da norvegiis
universitetebSi.
- turizmis fakultetis 35
studenti sxvadasxva gacvliTi
programiT swavlobda norvegiis,
germaniis, poloneTisa da Turqe-
Tis universitetebSi.
- turizmis fakultetis orga-
nizebiT, yovelwliurad imarTeba
saerTaSoriso samecniero-praq-
tikuli konferencia „turizmi:
ekonomika da biznesi“, romelSic
monawileobas Rebulobs 20-ze me-
ti qveynis universitetebis pro-
fesor-maswavleblebi da turiz-
mis industriis warmomadgenlebi.
- turizmis fakultetis warma-
tebul studentebs saSualeba
aqvT 3-Tviani anazRaurebadi praq-
tika gaiaron germaniis turizmis
industriis organizaciebSi.
- turizmis fakultetis stu-
dentebis umravlesoba warmate-
biT saqmianobs cnobil saerTa-
Soriso kompaniebSi.
- turizmis fakultetis stu-
dentebis didi nawili zafxulSi
axladgaxsnil sastumro `Hilton“-
Si dasaqmdebian.
- germaneli partniorebis mo-
nawileobiT, axali saswavlo wli-
dan amoqmeddeba inglisurenova-
ni `saerTaSoriso maspinZlobisa
da turizmisa menejmentis“ sama-
gistro programa, rac saSualebas
miscems studentebs ramdenime
semestri ucxoeTSi iswavlon.
fakulteti agrZelebs inova-
ciur saqmianobas da maqsimalu-
rad cdilobs uzrunvelyos
studentebisaTvis mimzidveli
saswavlo garemo.
ratom unda avirCioT fizika-maTematikisa
da kompiuterul mecnierebaTa fakulteti?
Cven viswrafviT viyoT ukeTesebi...
turizmis fakulteti - miRwevebi da gamowvevebi
5TTeebbeerrvvaallii
fakultets samecniero da praqti-
kuli saqmianobisaTvis specialiste-
bis momzadebis 80-wliani gamocdileba
aqvs.
swavlebasa da kvlevas tradiciu-
lad emsaxureba fakultetze moqmedi
sabakalavro, samagistro, erTsafexu-
riani, sadoqtoro da rezidenturis
saganmanaTleblo programebi. fakul-
teti qarTul saganmanaTleblo sivr-
ceSi erT-erTi lideria biomravalfe-
rovnebis, ekologiuri sistemebis, Savi
zRvis ekologiuri da qimiuri monito-
ringis, genetikuri populaciebis
kvlevisa da swavlebis TvalsazrisiT.
sabunebismetyvelo da jandacvis
mimarTulebas irCevs adamiani, romel-
sac laboratoriuli kvleva aintere-
sebs, mogzauroba xiblavs an adamianis
janmrTelobis dacvis samsaxurSi yof-
nis survili aqvs.
TiTqmis yvela sabunebismetyvelo
dargi eqsperimentulia da aqedan ga-
momdinare, saganmanaTleblo progra-
mebis mniSvnelovani wili praqtikul
kursebs ukavia. biologiisa da qimiis
saswavlo kursebis aTviseba fakulte-
tis saswavlo laboratoriebSi mimdi-
nareobs. studentebi uSualod monawi-
leoben laboratoriul kvlevaSi. sama-
gistro da sadoqtoro programebis na-
wili ki universitetis samecniero
kvleviT institutebSi da regionSi
moqmed sxva samecniero dawesebule-
bebSi sruldeba, romlebTanac fakul-
tets gaformebuli aqvs memorandume-
bi.
geografiis, ekologiisa da biolo-
giis specialobebis daufleba mogzau-
robis gareSe warmoudgenelia. Sesaba-
misad, saganmanaTleblo programebi
moicavs savele praqtikebsa da eqspe-
diciebs. Savi zRvis problemebis Ses-
wavlis mizniT tardeba praqtikebi Savi
zRvis akvatoriaSi gasvliT. fakul-
tetze Seiqmna dasavleT saqarTvelos
qromatografiuli centri, sadac stu-
denti daeufleba qimiuri kvlevis Ta-
namedrove meTodebs.
medicinis, stomatologiisa da
farmaciis specialobebis studentebi
dargobriv kompetenciebsa da unar-
Cvevebs sauniversiteto klinikebSi
iZenen. fakultetze Seiqmna „samedici-
no ganaTlebisa da medikosTa profesi-
uli ganviTarebis centri“, romelic
studentebs saSualeba miscems, praq-
tikuli unar-Cvevebi CamouyalibdeT
simulaciuri meTodebiT mulaJebis ga-
moyenebiT. jandacvis mimarTulebiT
kursdamTavrebulebs saSualeba aqvT,
swavla gaagrZelon fakultetze moq-
med sarezidento programebze sxva-
dasxva specialobiT.
biologiisa da qimiis sabakalavro
programebze swavla ufasoa - studen-
tTa dafinanseba saxelmwifos mier
aris uzrunvelyofili.
warCinebuli da socialurad dauc-
veli studentebi uzrunvelyofilni
arian sxvadasxva saxis saxelobiTi
stipendiiT.
universitetis reitingis zrdam
da saxelmwifos mier dafinansebul-
ma programebma, gacvliTi proeqte-
bis warmatebulma muSaobam saSuale-
ba mogvca gagvezarda studentTa mi-
saRebi kontigenti. Sesabamisad, wels
medicinis da stomatologiis prog-
ramaze 45 studentis miRebis saSua-
leba gvaqvs; farmaciis sabakalavro
programaze - 15; fizikuri medicinisa
da samedicino reabilitaciis saba-
kalavro programaze - 15; biologiis
sabakalavro programaze - 30; qimiis
sabakalavro programaze - 15; ekolo-
giis, zRvis biologiisa da fizikuri
geografiis sabakalavro programeb-
ze - 50.
rac Seexeba samagistro progra-
mebs, fizikuri geografia, niadaguri
resursebi da garemos mdgradi ganvi-
Tarebis programaze - 5 studentis mi-
Rebis saSualeba gvaqvs; biologiis
programaze - 12; qimiis programaze -
5; sazogadoebrivi jandacvis prog-
ramaze -15.
fakultetze studenturi cxovre-
ba saintereso da mravalferovania.
isini aqtiurad arian CarTulni saswav-
lo da samecniero kvleviT procesebSi,
monawileoben skola-seminarebis, sa-
zafxulo skolebis, vork-Sopebis,
studenturi samecniero konferencie-
bis muSaobaSi, garemos¬dacviT Ronis-
ZiebebSi, SemecnebiT, kulturul da
socialur programebSi. studentebi
monawileoben adgilobriv da saerTa-
Soriso samecniero sagranto proeq-
tebSi. aqtiurad arian CarTulni sau-
niversiteto cxovrebaSi. fakultets
hyavs warmomadgenlebi universitetis
studentur TviTmmarTvelobasa da
warmomadgenlobiT sabWoSi. studen-
tebi monawileobas Rebuloben saqvel-
moqmedo aqciebSi. ewyoba eqskursiebi
da debatebi, tardeba gamofenebi. isini
monawileoben studentur gamokiTx-
vebSi, afiqsireben survilebsa da mo-
lodinebs. dainerga sazRvargareTis
universitetebis profilur sazafxu-
lo skolebSi studentebis monawileo-
ba.
fakultetis studentebi da axal-
gazrda mecnierebi gacvliTi progra-
mebiT xSirad miemgzavrebian sazRvar-
gareTis umaRles saswavleblebSi (am-
Jamad Cveni studentebi da kolegebi
imyofebian: norvegiaSi, TurqeTis res-
publikaSi, saberZneTSi, germaniaSi,
portugaliaSi, latviaSi, irlandiaSi,
ukrainaSi).
rogorc jandacvis, aseve sabune-
bismetyvelo mimarTulebis specialo-
baTa kursdamTavrebulebi dasaqmebu-
lebi arian: samecniero-kvleviT labo-
ratoriebSi, botanikur baRebSi, akva-
riumSi, delfinariumSi, zooparkSi,
bunebis dacvis organizaciebSi, dacul
teritoriebSi (nakrZalebSi, erovnul
parkebSi), warmoeba-dawesebulebebis
ekologiuri usafrTxoebis uzrun-
velyofis, ekologiuri monitoringis,
garemos dacvis erovnul samsaxurebSi,
samedicino klinikebSi, afTiaqebSi,
farmacevtul kompaniebSi, qimiur-
farmacevtul da kvebis mrewvelobis
sawarmoebSi, samedicino laboratori-
ebSi, sabaJo-sakarantino samsaxurebSi,
profilaqtikuri medicinis mimarTu-
lebiT, sazogadoebrivi jandacvis
sferoSi.
Cveni fakultetis kursdamTavre-
bulTa kompetenciebi aRiarebulia
ucxoeT¬Sic. isini profilis Sesabami-
sad dasaqmebulni arian ukrainaSi, ger-
maniaSi, saberZneTSi, ruseTSi, Tur-
qeTSi, gaerTianebul emiratebSi.
ratom virCevT sabunebismetyvelo
mecnierebaTa da jandacvis fakultets?
6 TTeebbeerrvvaallii
socialur da politikur
mecnierebaTa fakulteti uni-
versitetSi erT-erTi kompleq-
suri, mravaldargobrivi erTe-
ulia, romelic moicavs fsiqo-
logiis, saerTaSoriso urTi-
erTobebisa da evropismcodne-
obis programul mimarTule-
bebs.
Cveni saganmanaTleblo pr-
ogramebidan yvelaze xangrZli-
vi istoria fsiqologiis speci-
alobas aqvs. is damoukidebeli
saswavlo-samecniero kaTedris
saxiT Camoyalibda 1990 wels,
rac pirvelyovlisa ganpirobe-
buli iyo fsiqologTa rogorc
raodenobrivi, aseve xarisxob-
rivi zrdiT. xarisxobrivi zr-
dis erTi mTavari maCvenebeli
gaxda 2006 wels fsiqologiis
kaTedris dajildoveba dimit-
ri uznaZis saiubileo medliT.
amJamad fsiqologiis prog-
ramul mimarTulebas xelmZR-
vanelobs sruli profesori
guram Caganava. saganmanaTleb-
lo programas fsiqologiis mi-
marTulebiT vaxorcielebT
Semdeg programebs: fsiqolo-
giis sabakalavro saganmanaT-
leblo programas 2009 wlidan,
damatebiT (mainor) programas
da klinikuri fsiqologiis sa-
magistro saganmanaTleblo
programas 2006 wlidan. aman
kidev ufro gazarda universi-
tetSi da mis farglebs miRma
fsiqologTa aqtivoba. fakul-
tetze funqcionirebs fsiqo-
logiuri samsaxuri, romelSiac
CarTuli arian fsiqologiis
mimarTulebis leqtor-maswav-
leblebi.
fsiqologiis profesor-
maswavleblebi CarTuli arian
saerTaSoriso proeqtSi: “ink-
luziuri strategiebis ganvi-
Tareba da struqturuli gamo-
yenebis danergva umaRles sa-
ganmanaTleblo sivrceSi“.
saerTaSoriso urTierTo-
bebis saganmanaTleblo prog-
rama SedarebiT axalgazrdaa
(2006 wlidan), Tumca sakmao ga-
mocdileba SeiZina da warmate-
biT xorcieldeba, romelsac
xelmZRvanelobs asocirebuli
profesori irakli manveliZe,
ramac moiTxova politikuri
mecnierebebis kuTxiT saswav-
lo da samecniero muSaobis ga-
aqtiureba.
aRsaniSnavia, rom am mimar-
TulebiT aqtiurad vTanamS-
romlobT saqarTvelos wamyvan
umaRles saswavleblebTan da
kvleviT institutebTan, maT
Soris, Tsu-sa da saqarTvelos
politologiis institutTan,
romlebTanac gaformda Tanam-
Sromlobis memorandumi, aman
ki Segviqmna samarTlebrivi sa-
fuZveli erToblivi saswavlo,
samecniero da sxva RonisZiebe-
bis gansaxorcieleblad. ukve
momzadebuli gvaqvs da imeds
vitovebT, rom momavalSi amoq-
meddeba samagistro programa.
ukve mesame welia, rac aseve
warmatebiT vaxorcielebT ev-
ropismcodneobis saganmanaT-
leblo programas. aqve isic
minda vTqva, imis miuxedavad,
rom es ori saganmanaTleblo
programa sauniversiteto masS-
tabiT axlaxans avamoqmedeT,
erT-erTi yvelaze moTxovnadi
specialobebia. mxolod wle-
vandel wels saerTaSoriso ur-
TierTobebis mimarTulebaSi
erT sakonkurso adgilze oTxi
abiturienti modioda, konkur-
si gvqonda evropismcodneobis
mimarTulebaSic. samomavlod
vfiqrobT, gavzardoT misaRe-
bi kontingenti.
fakultetis aqtiuradaa
CarTuli sauniversiteto
cxovrebaSi. vcdilobT, ar Ca-
movrCeT Tanamedrove moTxov-
nebs da fexi avubaT axal gamow-
vevebs. 2009 wels damuSavda
sagranto Tema ,,transnaciona-
luri kompaniebi amierkavkasiis
qveynebis politikasa da ekono-
mikaSi: problemebi, tendencie-
bi, perspeqtivebi”.
2009 wels departamentis
profesorebi: irakli gorgila-
Ze da laSa baJunaiSvili ERAS-MUS MUNDUS proeqtis farg-
lebSi kvalifikaciis amaRle-
bis mizniT imyofebodnen por-
tugaliaSi, vianas politeqni-
kur institutSi da saberZneT-
Si Tesalonikis aleqsandres
saxelobis teqnologiur uni-
versitetsa da helenikis saer-
TaSoriso universitetSi.
2013 wlidan socialur mec-
nierebaTa departamentis saer-
TaSoriso urTierTobebisa da
evropismcodneobis mimarTu-
lebebi CarTulia TEMPUS-is
proeqtSi da msoflios 14 wamy-
van universitetTan erTad aq-
tiurad muSaobs swavlebisa da
swavlis inovaciur meTodebze.
2014 wels vrijis universitet-
Si (belgia) moxda gadamzadebis
pirveli etapis prezentacia.
2014 wels profesori irak-
li manveliZe grantis fargleb-
Si imyofeboda ungreTSi evro-
pis centralur universitetSi
da warmatebiT gaiara proeqti:
kvlevis evropuli standarte-
bi.
wina wlebi CvenTvis nayofi-
eri iyo sakuTriv, samecniero
akedemiuri aqtivobis Tvalsaz-
risiT. warmatebiT gaviareT
konkursebi, Sesabamisad, dRes
sam saganmanaTleblo progra-
mas vemsaxurebiT erTi sruli,
eqvsi asocirebuli da eqvsi
asistent - profesori. depar-
tamentSi momzadda da gamoica
araerTi monografia Tu saxel-
mZRvanelo, ramac studentebs
gauadvila rTulad xelmisawv-
domi masalis aTviseba.
departamenti aqtiurad mu-
Saobs saerTaSoriso kavSirebis
moZiebaze. momzadebuli gvaqvs
ramdenime winadadeba (ar minda
winaswar gavaxmiano) evropis
umaRles saswavleblebis Sesa-
bamis departamentebTan mra-
valmxrivi TanamSromlobis Se-
saxeb. rac Seexeba qveynis Sig-
niT es kavSirebi arsebobs da
vfiqrobT mis kidev ufro gaR-
rmavebaze.
ase, rom bevri ram gavakeTeT
da bevric gvaqvs gasakeTebeli.
saerTaSoriso urTierTo-
bebis I kursi: “saerTaSoriso
urTierTobebi interdiscip-
linuri dargia, rac imas niS-
navs, rom am specialobis arCe-
vis SemTxvevaSi students Se-
saZlebloba eqneba saerTaSo-
riso movlenebi da faqtebi ga-
nixilos farTo speqtrSi, Camo-
uyalibdes analitikuri xedva
da kritikuli azrovneba. yove-
live es saSualebas miscems
studentebs moaxdinon codnis
realizeba da xels Seuwyobs
maT integracias sociumSi. mo-
lodini, romelic fakultetis
arCevisas gvqonda, gagvimarT-
lda, radgan codnis gaRrmave-
baSi gvexmarebian maRalkvali-
ficiuri leqtorebi”.
evropismcodnebis 1-li ku-
rsi: “evropismcodneba - esaa
specialoba, sadac students
SeuZlia gamoavlinos Tavisi Se-
saZleblobebis maqsimumi. Tama-
mad SegviZlia vTqvaT, rom
codnis gaRrmavebaSi gvexmare-
bian maRalkvalificiuri leq-
torebi, romlebTan urTier-
Toba sasiamovnoa, saleqcio ma-
salac yvelasTvis xelmisawv-
domia. es specialoba saSuale-
bas gvaZlevs, mudmivad vimyo-
febodeT informaciis epicent-
rSi da ar ganvicdideT infor-
maciis vakuums. garda amisa, ga-
mogvimuSavdeba iseTi unar-Cve-
vebi, romlebic dagvexmareba
sazogadoebasTan urTierToba-
Si. Cven, evropismcodneobis 1-
li kursis studentebi, kmayo-
filebi varT am specialobiT.
Tu gsurT, rom iyoT warmate-
bulebi, socialurad aqtiure-
bi, saukeTesoebi Tqvens sfero-
Si, maSin girCevT, airCioT es
specialoba”.
fsiqologiis 1-li kursi:
“fsiqologia gvexmareba saku-
Tari Tavisa da sxva adamianis
SecnobaSi. fsiqologi yovelT-
vis cdilobs, daexmaros pirov-
nebas garemosTan adaptaciaSi.
am fakultetze Cveni mosvlis
ZiriTadi winapiroba swored
esaa. fsiqologia momavlis
profesiaa, romelic sakmaod
perspeqtiulia da uaxloes mo-
mavalSi yvelaze moTxovnadi
profesia iqneba saqarTvelo-
Si. yvelas vurCevT am profesi-
is arCevas, radgan is uadvilebs
adamians sazogadoebasTan ur-
Tierobas“.
socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti
7TTeebbeerrvvaallii
Zvirfaso abiturientebo!
yoveli adamianis cxovreba
ramdenime etapisagan Sedgeba.
Tqven axla Tqveni cxovrebis im
sawyis etapze xarT, roca profe-
siis arCevasTan dakavSirebuli
metad mniSvnelovani gadawyve-
tileba unda miiRoT. sworad ar-
Ceuli profesia da am profesiis
daufleba reitingul universi-
tetSi Tqveni samomavlo cxov-
rebis warmatebis gasaRebia.
brZens uTqvams, kargi dasawyisi
saqmis naxevariao. amitomac, Cven
SevecdebiT Tqveni cxovrebis am
sapasuxismgeblo etapze profe-
siis arCevasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebis miRebaSi da-
gexmaroT.
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitets saswav-
lo da samecniero kvleviTi saq-
mianobis 80-wliani gamocdileba
gaaCnia. gamocdileba ki mniSvne-
lovani faqtoria imisaTvis, rom
universitetma swori orienta-
cia gaakeTos sazogadoebisa da
saxelmwifos moTxovnebze. Ses-
Tavazos abiturientebs maRali
xarisxis ganaTleba da misces
profesiis farTo arCevani. Cveni
universiteti iyo da aris ganaT-
lebis sferoSi erT-erT flagma-
nad. mas zogadad qveynis da gan-
sakuTrebiT, samxreT-dasavleT
saqarTvelos ganaTlebis, kul-
turuli aRorZinebisa da ekono-
mikur-politikur winsvlis saq-
meSi didi wvlili miuZRvis.
universitetSi aqtiur da
warmatebul saswavlo da samec-
niero-kvleviT saqmianobas axo-
rcielebs iuridiuli fakulte-
ti. igi maRali reitingiT gamo-
irCeva, rasac ganapirobebs is sa-
ganmanaTleblo programebi, ro-
melebic am fakultetze xorci-
eldeba da aseve, leqtor-maswav-
lebelTa profesionalizmi, ma-
Ti dauRalavi Sroma da fiqri
warsulze da momavalze.
iuridiul fakultetze amJa-
mad funqcionirebs 1 sabakalav-
ro da 1 samagistro programa.
pativcemulo abiturientebo,
bakalavriatis safexurze ga-
nacxadis gakeTebisas, Tqveni
momavali warmatebisaTvis, sa-
survelia airCioT baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo univer-
sitetis samarTalmcodneobis
sabakalavro programa, radgan
iuridiuli profesia yovelTvis
iyo, rCeba da momavalSic iqneba
prestiJuli, saintereso da sar-
fiani profesia. kvlevebis sa-
fuZvelze dadgenilia, rom Cveni
fakultetis kursdamTavrebul-
Ta dasaqmeba, universitetis
damTavrebidan 2-3 wlis Semdeg
80 % aRwevs, amasTan, xSir SemTx-
vevaSi _ maRali anazRaurebiT.
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetis samar-
Talmcodneobis sabakalavro sa-
ganmanaTleblo programa maRa-
li reitingis pirobebSi komp-
leqtdeba. am programaze, bolo
sami welia, pirveli adgilis ga-
nacxadiT, erT adgilze 5,6 stu-
denti modis, riTac saqarTve-
los masStabiT moTxovnis Tval-
sazrisiT pirvel adgils inar-
Cunebs.
samarTalmcodneobis Cveni
saganmanaTleblo programa ori-
entirebulia, rogorc Teoriul
aseve praqtikul swavlebaze.
studentTa praqtikuli unar-
Cvevebis gamomuSavebis mizniT
fakultetze funqcionirebs sa-
samarTlo saimitacio darbazi,
iuridiuli klinika da krimina-
listikis kabineti. gvaqvs ga-
formebuli memorandumebi sxva-
dasxva dawesebulebebTan, sadac
studentebi gadian praqtikul
swavlebas. fakulteti xels
uwyobs studentTa aqtiur
cxovrebas, isini monawileoben
sxvadasxva sazafxulo skoleb-
Si, ewevian kvleviT, kulturul,
inteleqtualur, SemoqmedebiT
Tu sportul saqmianobas.
iuridiuli fakulteti maq-
simalurad cdilobs SeinarCu-
nos Zveli tradiciebi da amas-
Tan, upasuxos im urTules ga-
mowvevebs, romelic civiluri
sazogadoebis swrafi ganviTa-
rebisa da globalizaciis ur-
Tulesi procesiT aris ganpiro-
bebuli. ganaTlebuli sazoga-
doeba aris myari garanti mSvi-
dobis SenarCunebis, demokrati-
is, humanurobis da samarTlia-
nobis principebis ganuxreli
gatarebisaTvis. imisaTvis, rom
iyoT warmatebulebi da gaiTavi-
soT es metad mniSvnelovani Ri-
rebulebebi, romelic ganaTle-
bis gareSe miuRwevelia, am ga-
naTlebis saukeTeso arCevani
namdvilad aris baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo uni-
versiteti da misi erT-erTi fa-
kultetis - iuridiuli fakul-
tetis saxiT, amitom gelode-
biT, mobrZandiT!
warmatebulia qveyana - warma-
tebulia ojaxi - warmatebulia
skola
tradiciuli `damgrovebeli“
ganaTleba `problemis dasmis“ ga-
naTlebiT Seicvala.
bednieri anu srulfasovani da
nayofieri cxovrebisaTvis adami-
ans sWirdeba ara marto damoukide-
beli nabijebis gadadgma, aramed
mis mier arCeul sferoSi daosta-
teba, sakuTar TavSi patiosnebis,
erTgulebis, simamacisa da samarT-
liani gansjis unaris gamomuSave-
bisaken swrafva.
- ganaTleba codnis miRebisa da
unar-Cvevebis Camoyalibebis Sede-
gia;
- aRzrda pirovnebis mizandasa-
xuli formirebaa;
pedagogis movaleobaa swavle-
ba-swavlis procesis organizeba da
masSi moswavlis aqtiuri CarTva.
maxasiaTeblebi:
- demokratiuli sazogadoebi-
saTvis saWiro, aqtiuri samoqala-
qo cnobierebis mqone pirovnebis
Camoyalibeba;
- gonebagaxsnili mamuliSvile-
bis aRzrda;
- mzadyofna mravalgvari pasu-
xismgeblobisaTvis;
- aqtiuri mdgomareoba;
- garemomcveli samyaros gark-
veuli xedva;
- uwyveti TviTganaTlebis
survili.
dawyebiTi skola - pirovnebis
CamoyalibebisaTvis mniSvnelovani
safexuria. maswavlebeli am dros
Tixis mkeTebel meTuned moiazre-
ba. swored maszea damokidebuli,
rogori gaizrdeba moswavle: gul-
qva, ugulo, mrisxane, boroti, ro-
gorc uxeSi qoTani Tu ibrwyinebs,
rogorc xelmarjve ostatis mier
gamoZerwili koxta sura.
Zvirfaso abiturientebo,
dadga dRe, roca Tqven umniSv-
nelovanesi gadawyvetileba unda
miiRoT. momavali profesiis swo-
rad arCeva Tqveni warmatebuli
cxovrebis sawindaria. arCevanis
gakeTeba rTulia, radgan saqarT-
velos umaRlesi saswavleblebi sa-
ganmanaTleblo programebis mra-
valferovnebiT gamoirCevian. am
mxriv arc baTumis SoTa rusTave-
lis saxelmwifo universitetia ga-
monaklisi.
ganaTlebis fakulteti axor-
cielebs dawyebiTi ganaTlebis,
sportis, maswavleblis momzadebis
sabakalavro saganmanaTleblo
programebs, ganaTlebis administ-
rirebis, umaRlesi ganaTlebis me-
nejmentis da sabazo da saSualo
skolis sagnis/saganTa jgufis mas-
wavleblis samagistro saganmanaT-
leblo programebs, agreTve, ga-
naTlebis sadoqtoro programas.
baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universiteti erTader-
Ti regionuli universitetia, ro-
melic dafuZnebulia pedagogiuri
institutis bazaze da aqvs 80 wlia-
ni gamocdileba. am da sxva mravali
mizezidan gamomdinare, bsu saqar-
Tvelos masStabiT erT-erTi
moTxovnadi universitetia.
mxolod bolo wlis monaceme-
biT rom vimsjeloT, 2013 wlis er-
Tian erovnul gamocdebSi monawi-
leobis misaRebad dawyebiTi ga-
naTlebis specialobaze gamocxa-
debul 60 adgilze sul daregist-
rirda 1410 abiturienti, maT Soris
pirveladi arCevani gaakeTa 122 abi-
turientma. specialobis istorias
Tu gadavxedavT, faqtobrivad arc
erT periodSi ar dafiqsirebula
vakansia gamocxadebul adgilebze.
gasaTvaliswinebelia is faq-
tic, rom mimdinare wlisgan gansx-
vavebiT, 2013 wels aRniSnuli spe-
cialoba Cvens universitetSi ar
finansdeboda saxelmwifos mier.
2013 wlidan bsu-Si amoqmedda ga-
naTlebis sadoqtoro saganmanaT-
leblo programa, ris Sedegadac
dawyebiTi ganaTlebis specialoba-
ze 2014 wlidan swavla ufaso iqne-
ba.
Tu Tvals gadavavlebT bsu-s
kursdamTavrebulTa dasaqmebis
bolo wlebis maCvenebels, SeiZle-
ba iTqvas, rom dawyebiTi klasebis
maswavleblis profesia erT-erTi
yvelaze moTxovnadia Sromis re-
gionul bazarze. gasaTvaliswine-
belia isic, rom Cveni kursdamTav-
rebulebi dasaqmebulni arian ara
mxolod aWaris, aramed mTlianad
dasavleT saqarTvelos masSta-
biT, rasac xels uwyobs sajaro da
kerZo skolebTan universitetis
aqtiuri TanamSromloba da peda-
gogiuri praqtikis mniSvnelovani
wili saganmanaTleblo programa-
Si.
XIX saukunis meore naxevris di-
di politikuri moRvawe, germaniis
imperiis pirveli kancleri oto
fon bismarki ambobda ,,oms igebs
ara mxedarTmTavari, aramed sko-
lis maswavlebeli“. genialuri po-
litikosi ar gulisxmobda pirda-
piri mniSvnelobiT saomar moqme-
debebs. Tuki Cven seriozulad Ca-
vufiqrdebiT Cvens momavals, dav-
rwmundebiT, rom cxovreba brZo-
laa da imisaTvis, rom Tanamedrove
globalizaciis epoqaSi gavuZloT
axal gamowvevebs, ar CamovrCeT
progress da amasTan SevinarCunoT
Cveni TviTmyofadoba, brZola gve-
saWiroeba da am brZolaSi wamyvani
Zala skolis pedagogebia. pedago-
gi ki umaRlesma saswavlebelma un-
da moamzados.
gonivruli arCevanicxovrebaSi dgeba periodi, roca arCevanis winaSe dgaxar, razec aris
Seni momavali damokidebuli. swored arCevanis winaSe davdeqi maSin, ro-
ca virCevdi profesias. arCevani gavakeTe dawyebiT ganaTlebaze, radgan
maswavleblobis survili Cemi piradi iniciativisa da Cemi pirveli mas-
wavleblis siyvaruliT iyo ganpirobebuli. minda, rom me TviTon aRvzar-
do bavSvebi da gadavce codna-gamocdileba, rac me SeviZine. es profesia
imdenad Zlieri mxareebiT warmomedgina da aris kidec, rom Cveni qveynis
momavali swored am profesiazea damokidebuli.
Cemi molodini pirveli kursidanve gamarTlda. velodebodi bevr mu-
Saobas, axlis Seswavlas, samecniero kvlevebs. velodebodi, rom profeso-
rebi, leqtorebi siaxles Seitandnen Cems fizikur, gonebriv ganviTareba-
Si da faqti saxezea. dRes me var mesame kursis studenti da vgrZnob, rogor
vizrdebi Cemi profesiis SeswavliT. vRebulob sxvadasxva samecniero kon-
ferenciebSi monawileobas, rac miyalibebs azrovnebas, Temis warmoCenisa
da prezentaciis unarebs, rac mniSvnelovania pedagogisaTvis.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti maZlevs imis sa-
Sualebas, rom viyo profesionali, aseve maZlevs saSualebas Seviswavlo
swavlebis Tanamedrove meTodebi, rac gansxvavdeba skolaSi adre arsebu-
li tradiciuli swavlebisagan. universitetSi miRebuli codna ar Semoi-
fargleba TeoriiT da mas praqtikuli ganxorcielebac axlavs. dawyebiTi
ganaTlebis studentebs gvaqvs sxvadasxva skolaSi Ria gakveTilis Cata-
rebis saSualeba. miRebuli codna momcems imis saSualebas, rom davsaqmde
da viyo warmatebuli pedagogi warmatebul skolaSi.
Cemma arCevanma vTvli, rom sakmaod gaamarTla da mivaRwev dasaxul
miznebsac. es profesia maZlevs saSualebas viyo xelovani, romelsac saku-
Tari saqmis keTeba arasdros mobezrdeba.
eelliissoo bboollqqvvaaZZeedawyebiTi ganaTlebis III kursis studenti
ganaTlebis fakulteti
iuridiuli fakulteti
8 TTeebbeerrvvaallii
ekonomikisa da biznesi
fakulteti 2014 wels arse-
buli socialur mecniereba-
Ta, biznesisa da samarTalm-
codneobis fakultetis re-
organizaciis safuZvelze
Seiqmna. misi Seqmna ganapi-
roba masSi gaerTianebuli
saganmanaTleblo programe-
bis aqtualurobam, maTi
efeqtiani funqcionirebi-
saTvis adekvaturi organi-
zaciuli struqturis, Sesa-
bamisi materialur-teqniku-
ri bazis Seqmnis aucileblo-
bam. ekonomikisa da biznesis
fakulteti dakompleqtebu-
lia maRalkvalificiuri 27
akademiuri personaliT. fa-
kultetze amJamad swavlobs
1240 studenti.
ekonomikisa da biznesis
fakulteti axorcielebs sa-
mive safexuris saganmanaT-
leblo programas.
sabakalavro saganmanaT-
leblo programebi: finanse-
bi, sabuRaltro da sagadasa-
xado saqme, menejmenti, mar-
ketingi, ekonomika. ekonomi-
kis sabakalavro programa
srul saxelmwifo dafinan-
sebas iRebs.
samagistro saganmanaT-
leblo programebi: finanse-
bi da sabanko saqme, ekonomi-
ka, biznesis administrireba
koncentraciebiT: biznes ko-
munikaciis menejmenti; mar-
ketingi; biznesis organiza-
cia da marTva; saerTaSoriso
biznesi.
sadoqtoro saganmanaT-
leblo programebi: finanse-
bi, fulis mimoqceva da kre-
diti, biznesis administri-
reba, ekonomika.
fakultetze funqcioni-
rebs profesiuli sabuRalt-
ro skola.
yoveldRiurad izrdeba
biznesis sferosaTvis, zoga-
dad finansuri ekonomiki-
saTvis kvalificiuri ekono-
mistebis momzadebis moT-
xovna. qveyanaSi udavod ar-
sebobs uzarmazari moTxovna
aramxolod menejerebze, ar-
amed im adamianebis arseboba-
ze, romlebic icnoben da
praqtikaSi SemoqmedebiTad
iyeneben ekonomikisa da fi-
nansebis Tanamedrove Teo-
riebs, aqvT swavlebisa da
kvlevis unar-Cvevebi, SeuZ-
liaT monawileoba miiRon
fundamenturi ekonomikis
problematikis ganxilva-ana-
lizSi da ganviTarebaSi. swo-
red amgvari specialistebis
Camoyalibebis amocanis ga-
daWraSi wvlili Seqonda, Se-
aqvs da momavalSi Seitans
ekonomikisa da biznesis fa-
kulteti. fakultetze arse-
bobs saerTaSoriso konfe-
renciebis Catarebis tradi-
cia, rac gagrZeldeba moma-
valSic da xels Seuwyobs sa-
mecniero kvlevebis ganviTa-
rebas. fakultetze moqmed
saganmanaTleblo progra-
mebze yovelwliurad muSav-
deba studenturi proeqte-
bi.
swavlebis internaciona-
lizaciis farglebSi fakul-
tetis studentebi gacvliTi
programebiT swavlas agrZe-
leben evropis umaRles sas-
wavleblebSi. studentTa so-
cialuri mxardaWeris miz-
niT fakultetis profesor-
maswavleblebis xelfasidan
yovelTviurad iricxeba Ta-
nxebi socialurad daucvel
studentTa daxmarebis fon-
dSi. warCinebul studentebs
eniSnebaT sauniversiteto
da safakulteto semestru-
li da saxelobiTi stipendie-
bi.
ekonomikisa da
biznesis fakultetis
Zlieri mxareebia:
profesor-maswavle-
belTa samecniero-pedagogi-
uri potenciali;
saganmanaTleblo prog-
ramebis mravalferovneba
swavlebis samive safexurze;
profesor-maswavle-
belTa da studentTa akade-
miuri mobilobis, maT Soris
saerTaSoriso, gamocdile-
ba;
studentTa da profe-
sor-maswavlebelTa maRali
poziciebi saerTo sauniver-
siteto reitingebSi;
saerTaSoriso TanamS-
romloba;
sadisertacio sabWo;
kursdamTavrebulTa
dasaqmebis maRali maCvenebe-
li;
profesiuli skolebis
arseboba;
saxelmwifo programu-
li dafinanseba.
Cveni fakultetis arCe-
viT miiRebT xarisxian, ga-
naTlebas, eziarebiT sain-
tereso studentur cxov-
rebas da warmatebul moma-
vals!
bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo
uunniivveerrssiitteettiiss eekkoonnoommiikkiissaa ddaa bbiizznneessiiss ffaakkuulltteettii
Cveni saqmianobis prioritetul mimarTu-
lebad miviCnevT fakultetis misiiT gan-
sazRvruli amocanebis realizacebas. ker-
Zod, drois moTxovnaTa Sesabamisi kadrebis
momzadebas, maRali profesionalizmis damk-
vidrebas, ganaTlebis sistemis reformis Se-
sabamisad diferencirebuli swavlis prin-
cipebis dauyonebliv danergvas, fakulte-
tis specialuri, saswavlo–meToduri lite-
raturiT uzrunvelyofas, swavlebis pro-
cesSi informaciuli teqnologiebis daner-
gvas da ganviTarebas, swavlebis Tanamedrove
formebisa da meTodebis aqtiur gamoyenebas,
maRalkvalificirebuli specialistebis
mowvevas ucxoeTis saswavlo centrebidan,
saqarTvelosa da sazRvargareTis universi-
tetebis ekonomikuri profilis fakulte-
tebTan urTierTobebis damyarebas gamocdi-
lebis gaziarebis mizniT.
ekonomikisa da biznesis fakultetis Seq-
mna Cvens universitetSi ganapiroba masSi ga-
erTianebuli saganmanaTleblo programebis
aqtualurobam, maTi efeqtiani funqcioni-
rebisaTvis adekvaturi organizaciuli
struqturis, Sesabamisi materialur-teqni-
kuri bazis Seqmnis aucileblobam. ekonomi-
kisa da biznesis mimarTulebis saganmanaT-
leblo programebiT (bakalavriati, magist-
ratura, doqtorantura) specialistebis
momzadebis aqtualuroba ganpirobebulia
Sereuli, mravalwyobiani, socialurad ori-
entirebuli sabazro ekonomikis adekvaturi
institutebisa da urTierTobebis Camoyali-
bebis Seuqcevadi xasiaTiT. ekonomikuri da
finansuri regulirebis riskebis warmoSo-
bis pirobaa ekonomikuri da finansuri aras-
tabiluroba, saxelmwifos mier ekonomikaSi
intervenciebis molodini, spekulaciuri
zewola sargeblis misaRebad da a.S. am safi-
nanso-ekonomikur urTierTobebSi monawi-
leobs yvela agenti - saxelmwifo, biznes-
samyaro, samoqalaqo sazogadoeba. TiToeul
maTgans sakuTari interesi gaaCnia, romlis
kvintesenciaa miswrafeba fuladi Semosav-
lebis stabilurobisaken da gazrdisaken. Se-
sabamisad, gaCnda da yoveldRiurad izrdeba
ara mxolod biznesis sferosaTvis, aramed
zogadad finansuri ekonomikisaTvis kvali-
ficiuri ekonomistebis momzadebis moTxov-
na. qveyanaSi udaod arsebobs uzarmazari
moTxovna aramxolod menejerebze, aramed im
adamianebis arsebobaze, romlebic icnoben
da praqtikaSi SemoqmedebiTad iyeneben eko-
nomikisa da finansebis Tanamedrove Teori-
ebs, aqvT swavlebisa da kvlevis unar-Cvevebi,
SeuZliaT monawileoba miiRon fundamentu-
ri ekonomikis problematikis ganxilva-ana-
lizSi da ganviTarebaSi. swored amgvari spe-
cialistebis Camoyalibebis amocanis gadaW-
raSi wvlili Seqonda, Seaqvs da momavalSi Se-
itans Cveni, ekonomikisa da biznesis fakul-
teti.
fakultetis strategiuli
miznebi da amocanebi
9TTeebbeerrvvaallii
teqnologiuri fakulteti, ro-
melsac didi xnis istoria gaaCnia,
yovelTvis izidavda aqtiur, safuZ-
vliani codnis miRebis msurvel
axalgazrdebs. Cvens fakultets di-
di SesaZlebloba aqvs imisa, rom
studentebs misces ara mxolod Ta-
namedrove ganaTleba, aramed Camou-
yalibos maT iseTi unar-Cvevebi, ro-
melic mniSvnelovnad gazrdis maT
konkurentunarianobas sainJinro
da agraruli saqmianobis sferoSi.
CvenTan xorcieldeba sabakalavro,
samagistro, sadoqtoro da profe-
siuli akreditirebuli saganmanaT-
leblo programebi. maT Tavisebure-
bas ganapirobebs ZiriTad saswavlo
kursebTan integrirebuli marTvis
avtomatizirebuli sistemebis ise-
Ti sainJinro kompiuteruli prog-
ramebi, rogoricaa: AutoCAD, LIRA,MAthCAD, MATLAB, C++, SAP 2000….,romlebic pasuxoben teqnikisa da
teqnologiebis Tanamedrove
moTxovnebs.
baTumis SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universitetSi moqmedi gacv-
liTi programebis saSualebiT
teqnologiuri fakultetis stu-
dentebs SeuZliaT swavla gaagrZe-
lon sazRvargareT, ucxoeTis wamy-
van universitetebSi.
fakultets sainJinro da agra-
ruli teqnologiebis mimarTule-
biT mWidro urTierToba aqvs evro-
pis wamyvan universitetebTan, maT
Soris: brandenburgis teqnologi-
uri universitetTan, ebersvaldes
mdgradi ganviTarebis umaRlesi
saswavlebelTan, turinis politeq-
nikuri universitetTan, stokhol-
mis samefo teqnologiur universi-
tetTan.
ucxouri gamocdilebis safuZ-
velze aris bsu-s teqnologiur fa-
kultetze organizebuli saswavlo
procesi da CvenTan, fakultetze
saganmanaTleblo programebi ori
mimarTulebiT - inJineriisa da ag-
raruli mimarTulebiT xorcielde-
ba. studentTa ganaTlebis srulyo-
fas emsaxureba kvalificirebuli
kadrebi, romelic warmodgenilia
37 profesorisa da daaxlobiT amde-
nive mowveuli specialistis saxiT.
teqnologiur fakultetze funqci-
onirebs oTxi departamenti: inJine-
riisa da mSeneblobis departamen-
ti, teqnologiebisa da sainJinro
menejmentis departamenti, agroe-
kologiisa da satyeo saqmis depar-
tamenti da agroteqnologiisa da
agroinJineriis departamenti.
teqnologiuri fakulteti saba-
kalavro doneze axorcielebs Sem-
deg saganmanaTleblo programebs:
mSenebloba (sruli saxelmwifo da-
finansebiT), arqiteqtura, teleko-
munikacia, transporti, samTo da
geoinJineria, agronomia (sruli sa-
xelmwifo dafinansebiT), sasursa-
To teqnologia, satyeo saqme, agro-
inJineria. samagistro safexurze
xorcieldeba Semdegi saganmanaT-
leblo programebi: samoqalaqo da
samrewvelo mSenebloba, telekomu-
nikacia, navTobisa da gazis mopove-
bis, transportirebisa da Senaxvis
teqnika da teqnologiebi, agraruli
teqnologiebi. sadoqtoro safe-
xurze swavlis msurvelebs vTava-
zobT - samoqalaqo da samrewvelo
mSeneblobasa da agroekologia mce-
nareTa dacvis programebs. fakul-
tetze sruli saxelmwifo dafinan-
sebiT xorcieldeba IV safexuris
Semdegi profesiuli saganmanaT-
leblo programebi: mSeneblobis
mwarmoebeli, arqiteqtor-teqniko-
si, kompiuteruli sainJinro grafi-
kis (AutoCAD) operatori, satele-
komunikacio qselebisa da sisteme-
bis eqpluataciis operatori, eleq-
troamZravisa da eleqtromommara-
gebeli danadgarebis ostati, nav-
Tobis da gazis meurneobis teqni-
kosi da mcenareTa dacvis teqniko-
si.
Cveni upirvelesi mizania, teqni-
kisa da teqnologiebis Tanamedrove
moTxovnaTa Sesabamisad movamza-
doT am dargebisaTvis maRalkvali-
ficiuri kadrebi. maTi dasaqmebis
ZiriTadi sferoebia: samSeneblo
kompaniebi (mSenebeli, arqiteqto-
ri, samuSaoTa mwarmoebeli, inJine-
ri), navTobis terminalebi, gazisa
da gazsadenebis kompaniebi, sat-
ransporto saSualebebi da trans-
portis infrastruqtura, satele-
komunikacio qselebi, agroservis-
centrebi, fermeruli meurneobebi
da sxv. fakultets gaformebuli
aqvs urTierTTanamSromlobis me-
morandumi regionis wamyvan sain-
Jinro da agraruli mimarTulebis
kompaniebTan, romlis safuZvelzec
studentebi gadian sawarmoo praq-
tikasa da staJirebas, aseve teqno-
logiur fakultetze aqtiurad mu-
Saobs studentTa dasaqmebis prog-
ramac, romelSic aqtiur monawile-
obas Rebuloben regionSi arsebuli
kompaniebi.
teqnologiuri fakultetis st-
udenturi cxovrebac siaxleebiT
datvirTuli, mimzidveli da sain-
teresoa, fakultetze arsebuli
studenturi TviTmoqmedi koleq-
tivebi aqtiurad arian Cabmuli sa-
zogadoebriv cxovrebaSi. teqno-
logiuri fakulteti mravali wa-
mowyebisa da RonisZiebis iniciato-
ri da avtoria. gasul wlis oqtom-
berSi, Cveni fakultetis iniciati-
viT teqnikis mecnierebaTa doqtor-
ma, saqarTvelos mecnierebaTa aka-
demiis akademikosma, profesorma
elguja meZmariaSvilma baTumis So-
Ta rusTavelis saxelmwifo univer-
sitetSi sajaro leqciebi waikiTxa.
teqnologiuri fakultetis orga-
nizebiT moewyo teqnikis mecniere-
baTa doqtoris, profesor jemal
beriZis 70 wlisadmi miZRvnili saiu-
bileo saRamo da saqarTvelos teq-
nikuri universitetis profesor
rezo sturuas SemoqmedebiTi saRa-
mo.
teqnikisa da teqnologiebis sfe-
ro sakmaod rTuli, magram amavdro-
ulad yvelaze dasaqmebadi sferoa,
amitomac im abiturientebma, rom-
lebic swavlas gaagrZeleben teqno-
logiur fakultetze unda gaacno-
bieron, rom teqnologiebis sfero-
Si miRebuli ganaTleba dasaqmebis
garantiaa da Cveni kursdamTavre-
bulebi konkurentunarianebi arian
teqnologiebis nebismier sferoSi.
tteeqqnnoollooggiieebbiiss ssffeerrooSSii
mmiiRReebbuullii ggaannaaTTlleebbaa
ddaassaaqqmmeebbiiss ggaarraannttiiaaaa
10 TTeebbeerrvvaallii
2015 wlis 10 Tebervals, dabade-
bidan 75 weli da samecniero, peda-
gogiuri da sazogadoebrivi saq-
mianobis 50 weli Seusrulda gamoCe-
nil metyeve-ekologs, saqarTvelos
damsaxurebul metyeves, biologiis
mecnierebaTa doqtors, profesors,
saqarTvelos mecnierebaTa erovnu-
li akademiis wevr-korespondents,
Rirsebis ordenis kavalers, baTumis
SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versitetis profesors vano papuni-
Zes.
SromiTi saqmianoba kolmeurne-
obaSi rigiT wevrad muSaobiT (1958-
1960 ww.) daiwyo.
1965 wels, v. papuniZem warmate-
biT daamTavra saqarTvelos sasof-
lo-sameurneo institutis satyeo-
sameurneo fakulteti.
jer kidev studentobis dros
miipyro man yuradReba, rogorc ni-
Wierma da mizanswrafulma axalgaz-
rdam, is, rogorc institutis stu-
dentTa samecniero sazogadoebis
aqtiuri wevri, moxsenebiT bevrjer
gamovida studentTa samecniero
konferenciaze. studentobis peri-
odSi Sesrulebulma Sromebma maRa-
li Sefaseba daimsaxura. isini gamoq-
veynda studentTa samecniero Sro-
mebSi da dajildoebul iqna insti-
tutis specialuri sigelebiT, umaR-
lesi da saSualo specialuri ganaT-
lebis saministros mier gamoecxada
madlobebi.
institutis damTavrebis Semdeg
(1965 w.) v. papuniZe, rogorc mzardi
specialisti, gaigzavna sakavSiro
gaerTianeba `tyeproeqtis~ a/k
satyeo-saproeqto sawarmoSi inJin-
ris Tanamdebobaze, sadac, akademi-
kos giorgi gigauris xelmZRvanelo-
biT, igi aqtiurad Caeba saqarTve-
los satyeo meurneobis ganviTare-
bis generaluri sqemis SedgenaSi. aq
man Tavi mouyara saqarTvelos tyis
meurneobis organizaciisa da ganvi-
Tarebis safondo masalebs, ris sa-
fuZvelzec, gaakeTa metad sainte-
reso da zusti analizi saqarTve-
los satyeo meurneobis ganviTare-
bis sakiTxebze, mis warsulze da Ta-
namedrove mdgomareobaze, gaakeTa
prognozi Soreuli perspeqtivisaT-
vis.
v. papuniZis mTel Segnebul
cxovrebasa da moRvaweobaSi SeiZle-
ba ramdenime mTavari mimarTuleba
gamoiyos. am mxriv, pirvel rigSi, aR-
saniSnavia misi samecniero moRvawe-
oba.
1967 wels, v. papuniZes Tbilisis
satyeo samecniero-kvleviT insti-
tutSi aspirantad iwvevs akademiko-
si vasil gulisaSvili, satyeo samec-
niero-kvleviTi institutis maSin-
deli direqtori. aq man, gamoCenili
mecnier-metyevis, akademikos vasil
gulisaSvilisa da tyis kulturebis
ganyofilebis xelmZRvanelis, pro-
fesor vladimer maTikaSvilis xelm-
ZRvanelobiT miiRo safuZvliani
codna da praqtikuli gamocdileba
tyeTmcodneobaSi, metyeveobaSi,
tyis resursebis racionaluri gamo-
yenebisa da dacva-aRdgenis sfero-
ebSi. misma niWma, erudiciam, saqmi-
sadmi siyvarulma da uaRresad spe-
takma, adamianurma Tvisebebma swra-
fad miiqcia institutis xelmZRva-
nelobis da mTliani koleqtivis yu-
radReba.
akademikosi vasil gulisaSvili
Tavidanve amCnevda v. papuniZis did
unars SemoqmedebiT Sromasa da mec-
nierul muSaobaSi. amitom is yovel-
mxriv cdilobda farTo SesaZleb-
loba da gza mieca mzardi axalgazr-
dis miswrafebisaTvis.
am droidan, v. papuniZe mtkice
nabijs dgams mecnierebaSi da Tan-
mimdevrobiT miiwevs win, am metad
rTul, Znel da eklian gzaze.
1972 wels v. papuniZe warmatebiT
icavs sakandidato disertacias da
erTxmad eniWeba soflis meurneobis
mecnierebaTa kandidatis samecnie-
ro xarisxi. am institutSi mas niSna-
ven jer laborantad, umcros da uf-
ros mecnier muSakis Tanamdebobaze.
metad saintereso da nayofieri ga-
modga satyeo samecniero-kvleviT
institutSi muSaoba. am periodSi
damuSavebuli samecniero Sromebis
umetesoba eZRvneba satyeo sanerge-
ebSi standartuli sargavi masalis
gamoyvanis intensifikaciis amaRle-
bis sakiTxebs, kolxeTis dablobis
daWaobebul teritoriaze maRalp-
roduqtiuli samrewvelo daniSnu-
lebis plantaciebis Seqmnis agro-
teqnikis da teqnologiis SemuSave-
bas, dasavleT saqarTvelos qarsa-
far zolebSi gamoyenebul mcenare-
Ta xmobis mizezebis dadgenisa da
axali zolebis aRdgenis mecnierul
Seswavlas, mTis degradirebul
satyeo farTobebze tyis kulture-
bis warmoebis da satyeo-sameliora-
cio RonisZiebebis SemuSavebis aq-
tualuri sakiTxebis damuSavebas.
1976 wlidan, akademikos vasil
gulisaSvilis da sxva cnobili
metyeve-ekologebis ideebze aRzr-
dili mkvlevari v. papuniZe ubrun-
deba Tavis mSobliur mxares, - aWa-
ras da iniSneba saqarTvelos mecnie-
rebaTa akademiis baTumis botaniku-
ri baRis direqtoris moadgiled sa-
mecniero muSaobis dargSi. 1989-2006
wlebSi, v. papuniZe saqarTvelos
mecnierebaTa akademiis baTumis bo-
tanikuri baRis direqtoria, amave
dros xelmZRvanelobda mcenareTa
introduqciisa da aklimatizacis
samecniero ganyofilebas. baTumis
botanikur baRSi muSaobis 34 wlis
manZilze (1976-2010ww.) v. papuniZes
ar Seunelebia botanikuri baRisad-
mi yuradReba da zrunva.
ganuzomelia profesor v. papu-
niZis, rogorc mecnieris da rogorc
xelmZRvanelis Rvawli, amagi da dam-
saxureba baTumis botanikuri baRis
floristuli Semadgenlobis mcena-
reTa saxeobrivi Semadgenlobis gam-
didrebis, baRis fitogeografiuli
ganyofilebebis, parkebisa da land-
Saftur-dekoratiuli obieqtebis
srulyofasa da ganviTarebaSi.
misi xelmZRvanelobiT, aqtiuri
samecniero-kvleviTi muSaoba wari-
marTa adgilobrivi florisa da bu-
nebis dacvis, mcenareTa seleqciisa
da genetikis, mcenareTa fiziolo-
giisa da bioqimiis, meyvavileobisa
da dekoratiuli mebaReobis da mce-
nareTa dacvis mimarTulebebiT.
udidesia v. pauniZis, rogorc
mecnieris da xelmZRvanelis Rvaw-
li, amagi da damsaxureba saqarTve-
loSi biologiuri codnis gavrce-
lebis, umaRlesi saswavleblebis,
mecnier-muSakebis da studenti-
axalgazrdobis erT-erTi mniSvne-
lovani keris – baTumis botanikuri
baRis floristuli Semadgenlobis,
parkebis, baRis landSaftur-deko-
ratiuli obieqtebis srulyofasa da
ganviTarebaSi. gansakuTrebuli aR-
niSvnis Rirsia, profesor vano papu-
niZis Zalisxmeva baTumis botaniku-
ri baRis nawil-nawil gasxvisebis aR-
kveTis saqmeSi, rasac nacionaluri
xelisufleba lamobda.
baTumis botanikur baRSi muSao-
bis periodSi, v. papuniZem safuZveli
Cauyara kapitalur gamokvlevebs
tyis meurneobisa da dekoratiuli
mebaReobisaTvis Zvirfasi swrafmo-
zardi egzotebis biologiuri Tavi-
seburebebis da sezonuri ganviTare-
bis ritmis Seswavlas, aWaris tyis
ekosistemebis anTropogenur cvli-
lebaTa da maTi produqtiulobis
amaRlebis ekologiuri safuZvle-
bis SemuSavebas, baTumis botanikuri
baRis mcenareTa introduqcis Sede-
gebs, aWaris mcenareuli resursebis
da ekologiuri potencialis trans-
formaciis, regionis socialur-
ekonomikur ganviTarebis, aWaris
zRvispireTSi subtropikul da
tropikul mcenareTa introduqciis
kanonzomierebis, saqarTvelos sub-
tropikul klimatur zonaSi mcena-
reTa introduqciis ekofiziologi-
uri Taviseburebebis Seswavlis me-
Todologiur sakiTxebs da sxva.
prof. v. papuniZis mier, fizio-
logiuri da biologiuri kvlevis
mravalmxrivi Sedegebidan gamomdi-
nare, dadgenilia, rom mcenareTa in-
troduqciaSi, ganviTarebis ritmi
ufro farTo mcnebad unda iyos ga-
gebuli, vidre, saerTod, aqamde iyo
miRebuli. aqedan gamomdinare, is
miCnevs, rom ganviTarebis fazebis
amJamad miRebuli aRwerisas, mxedve-
lobaSia misaRebi ama Tu im fenelo-
giuri fazis xangrZlivoba, rome-
lic, sxvadasxva biomorfebs Soris,
geografiuli mdebareobis mixedviT
Zalian gansxvavebulia da romelsac,
samwuxarod, aqamde, naklebi yu-
radReba eqceoda.
umniSvnelovanes debulebad Se-
iZleba CaiTvalos prof. v. papuniZis
originaluri daskvna imis Sesaxeb,
rom Tanamedrove botanikuri adap-
tacia, farTo gagebiT atarebs, ara
rogorc adre eko-morfologiur,
aramed, eko-fiziologiuri mecnie-
rebis xasiaTs. askvnis, rom dedami-
wis atmosferuli auzi, Zalzed da-
binZurebulia, rac qmnis imis auci-
lebel saWiroebas, raTa Seswavlil
iqnas mcenareTa ujredebze, qsovi-
lebsa da mTlianad, organizmze
airebis gavlenis meqanizmi da qimiz-
mi. am ganokvlevebs, mravalricxovan
statiebTan erTad, mis mier mieZRv-
na, an TanaavtorobiT gamoqveynebu-
li monografiebi: `baTumis botani-
kuri baRis xeebi da buCqebi~-is sam-
tomeuli, `mcenare janmrTeli gare-
mosaTvis~, `iSviaTi da gadaSenebis
piras misuli xeebi da buCqebi saqar-
TveloSi~, `aWaris tyeebi (kompleq-
suri gamoyenebisa da aRdgenis prob-
lemebi~ da sxva.
prof. v. papuniZis samecniero
TemebSi dasaxuli problemebis aq-
tualobisa da uaxlesi sacdel-eqs-
vano papuniZe
cnobili qarTveli mecnierisa da sazogado moRvawis, saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis wver-korespodent vano papuniZis 75 wlisadmi
miZRvnili saiubileo sxdoma gaimarTa baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi. biologiis mecnierebaTa doqtors, profesor vano papuni-
Zes mniSvnelovani wvlili miuZRvis saqarTveloSi agrosatyeo da zogadi biologiuri mecnierebis dargebis ganviTarebaSi, gamoqveynebuli aqvs 120-mde
samecniero naSromi, maT Soris 21 monografiuli xasiaTis wigni. mkvlevars iubile miuloces da warmatebebi usurves universitetis reqtoris moadgi-
leebma irakli baramiZem, naTia wiklaSvilma, saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis prezidentma, akademikosma giorgi kvesitaZem, aRmasrulebe-
li da sakanonmdeblo xelisuflebis warmomadgenlebma, kolegebma da megobrebma.
dabadebidan 75 da samecniero, pedagogiur-
sazogadoebrivi moRvaweobis 50 weli
11TTeebbeerrvvaallii
perimentuli meTodebis gamoyene-
biT maTi maRalxarisxovnad Sesru-
leba, maRal doneze Sefasda cnobi-
li metyeve-ekologis, ruseTis fe-
deracis mecnierebis damsaxurebu-
li moRvawis, profesor valentin
protopopovis da akademikos evgeni
velixovis mier, romelTa rekomen-
daciiT, Temebi Setanil iqna sabWo-
Ta kavSiris mecnierebaTa akademiis
or - `mTis tyeebis ekologiuri fun-
qcia~ da `ekologia~ seqciaSi, ro-
gorc TanaSemsrulebeli. Temebi ag-
reTve Setanilia iuneskos programa
- `adamiani da biosferos~ erovnuli
komitetis proeqtebSi.
rac ufro dro gadis, mecnieri v.
papuniZe rwmundeba Tu ra udides aq-
tiurobas iZens kvlevebi warsuli da
Tanamedrove mdgomareobis Rrma
mecnieruli analizis safuZvelze
praqtikuli satyeo sameurneo Ro-
nisZiebebis SemuSaveba aWaris regio-
nisaTvis, sadac aTeuli wlebis gan-
mavlobaSi bunebaTsargeblobaSi
daSvebuli uxeSi Secdomebis gamo
dairRva mTis mcenareulobis bio-
logiuri kavSirebi, biogeocenolo-
giis mdgradoba, wyaldacviTi, nia-
dagdacviTi, wyalmaregulirebeli,
zvavsawinaaRmdego da sxva ekologi-
uri funqciebi. ZiriTadSi swored
amiT aixsneba is kolosaluri mate-
rialuri zarali da adamianTa
msxverpli, rac ukanasknel aTwleu-
lebSi moxda aWaraSi bunebis stiqiu-
ri procesebis gaaqtiurebis gamo.
Tamamad SeiZleba iTqvas, rom
aWaris am rTuli regionisaTvis, sa-
dac mis calkeul xeobebSic ki sru-
liad gansxvavebuli suraTi gvxvde-
ba profesori v. papuniZe, ukve ma-
Ralkvalificirebuli, gamocdili
mkvlevari da praqtikosi, mTeli
mondomebiT da enTuziazmiT, erT-
erTi pirveli, ikvlevs saxalxo me-
urneobis sxva dargebTan mTlian
kompleqsSi, am mxaris socialur-
ekonomikur, ekologiur da mcenare-
uli resursebis racionaluri gamo-
yenebis, maTi dacvis arc ase advi-
lad gadasawyvet problemebs.
am miznis miRwevisaTvis, igi da-
bejiTebiT swavlobs respublikis
dablob da mTis raionebSi mcenareu-
lobis zrda-ganviTarebis ekologi-
ur pirobebs: msoflio literatu-
ruli wyaroebis, safondo, sauwyebo
da sxva masalebis ganzogadoebis da
analizis, agreTve mdidari sakuTa-
ri gamokvlevebis safuZvelze, sazo-
gadoebis yvela gazrdili, mravalm-
xrivi moTxovnilebebis dakmayofi-
lebisaTvis, iZleva respublikis
tyeebis warsuli da Tanamedrove
funqciebis raodenobriv da xaris-
xobriv maCveneblebs, ZiriTad tyis
gavlenas, dablobis pirobebSi da
sxvadasxva vertikalur sartylebSi,
umetesad gavrcelebuli tyis tipe-
bis sameurneo jgufebSi ganaxlebis
procesebis raodenobriv d xaris-
xobriv Sefasebas. avlens sasargeb-
lo mecnierul daskvnebs, aborige-
nul da introducirebul merqnian
mcenareTa saxeobebis, rogorc uni-
kaluri genetikuri fondis mwvane
mSeneblobaSi gamoyenebis SesaZleb-
lobebs. kvlevebis Sedegebi safuZv-
lad daedo, maRalproduqtiuli ko-
romebis formirebisa da zrdisaTvis
optimaluri klimaturi da niadagu-
ri pirobebis gansazRvras, raciona-
luri tyeTsargeblobis (tyis mTava-
ri sargeblobis Wra, movliTi da sa-
nitariuli Wra, swrafmozardi saxe-
obebisagan samrewvelo daniSnule-
bis plantaciebis Seqmna, agroteqni-
ka, tyis bunebrivi da xelovnuri ga-
naxleba da a.S.) intensifikaciis gaz-
rda, Tanamedrove teqnologiisa da
teqnikis gamoyenebiT.
prof. v. papuniZis kvlevebSi bu-
nebrivi da introducirebuli mce-
nareuli resursebis kompleqsuri
gamoyenebis erT-erT friad sayu-
radRebo da axal sakiTxs samkurna-
lo, kulinariuli, teqnikuri, de-
koratiuli daniSnulebis mcenareu-
li saxeobebis bioekologiuri daxa-
siaTeba, maTi gavrcelebis adgil-
samyofeli, fiziologiurad aqtiu-
ri nivTierebebis maxasiaTeblebis
Seswavla, mcenareTa Segroveba-ga-
damuSavebis da preparatebis doze-
bis, farmakologiuri da samkurna-
lod gamoyenebis Seswavla warmo-
adgens. am sakiTxebze mis mier da Ta-
navtorobiT gamoqveynebulia mra-
valtiraJiani monografiebi, ro-
gorc saxelmZRvaneloebi, ara mar-
to mkiTxvelTa farTo wris, aramed
praqtikos eqimTaTvis, samedicino
biologis profesionalTaTvis, mos-
wavle axalgazrdobis, studentebis
da mkvlevarTaTvis.
igi gansakuTrebul yuradRebas
uTmobs, mecnieruli rekomendacie-
bis praqtikaSi danergvas, romlebic
aWaris mcenareuli resursebis dac-
vas, maT kvlavwarmoebas da aRdgenis
sakiTxebs exeba. mis mierve Sedgeni-
lia mravali meToduri rekomenda-
cia, rac mTagorian pirobebSi, xels
Seuwyobs tyeebis stabilurobis Se-
narCunebas, maTi produqtiulobis
gazrdas. igi pirvelad adgens eko-
nomikuri, ekologiuri da tyeebis
dacviTi funqciebis gaumjobesebis
TvalsazrisiT, calkeuli regione-
bisaTvis tyianobis optimalur nor-
mebs, daamuSava, degradirebuli,
meCxeri da dabali sixSiris korome-
bis aRdgenisa da rekonstruqcis re-
komendaciebi, perspeqtiuli intro-
ducentebisa da merqniani aborige-
nuli saxeobebis danergvis, planta-
ciebis Seqmnis, soflis meurneobis
miznisaTvis dacviTi tyeebis, mwvane
mSeneblobis, tyis zeda sazRvrebis
maRla awevis, progresuli sameur-
neo RonisZiebebi. Teoriuli da
praqtikuli TvalsazrisiT, gansa-
kuTrebuli aRniSvnis Rirsia Seswav-
lili problemebi, romlebic moi-
cavs, kolxeTis sustad daWaobebul
teritoriebze introducirebuli,
swrafmozardi, merqniani jiSebis
samrewvelo daniSnulebis, maRalp-
roduqtiuli plantaciebis Seqmnis,
agroteqnikisa da teqnologis sa-
kiTxebs.
am gamokvlevebis safuZvelze
1990 wels, v. papuniZem daicva sadoq-
toro disertacia - `aWaris tyis
mcenareulobis racionaluri gamo-
yenebisa da dacvis mecnieruli sa-
fuZvlebi~ ori specialobiT - `bo-
tanika~ da `ekologia~ da mieniWa bi-
ologiis mecnierebaTa doqtoris
samecniero xarisxi (1991 w.). amave
wels mieniWa profesoris samecnie-
ro wodeba.
sayuradReboa, rom profesor
vano papuniZis kvlevis sferoSi sa-
Tanado adgils ikavebs saerTod qve-
yanaSi da mis calkeul regionebSi
soflis meurneobis mimarTulebis
sakiTxebis Seswavla. am dargis sa-
mecniero-kvleviTi samuSaoebis mi-
marTulebis sakiTxebi uSualoda
dakavSirebuli mis SromebSi: `saqar-
Tvelos agrosamrewvelo kompleq-
sis sistemaSi SromiTi resursebis
da sawarmoo faqtorebis gamoyene-
bis mecnierul-teqnikuri progre-
sis ZiriTadi mimarTulebebi sabaz-
ro urTierTobebis pirobebSi~,
`rCeva-darigeba sasoflo-sameur-
neo produqtebis warmoebis praqti-
kuli rekomendaciebi da winadadebe-
bi (qarTuli soflebis aRorZinebiT
dainteresebulTa da damwyeb fer-
merTa dasaxmareblad)~, `saqarTve-
lo-TurqeTis transsasazRvro eko-
logiuri problemebi~ da sxva, rom-
lebic dabeWdilia specialur sa-
konferencio Tu periodul SromaTa
krebulebSi, agreTve calkeuli mo-
nografiebis saxiT.
prof. v. papuniZe aris didi dia-
pazonis sazogado moRvawe, romel-
mac Tavisi SemoqmedebiT, qceviT, ni-
WiT da unariT gaiTqva saxeli saqar-
Tvelos farglebs gareTac. mas kar-
gad icnoben yofili sabWoTa kavSi-
ris respublikebSi, germaniaSi, bul-
gareTSi, aSS-Si, TurqeTSi, iranSi da
bevr sxva qveyanaSi.
prof. v. papuniZe aris mecniere-
bis kargi organizatori. igi farTo
kavSirebs amyarebs saqarTvelos da
sazRvargareTis cnobil mecniereb-
Tan da samecniero dawesebulebeb-
Tan. iwvevs maT aWaraSi, acnobs res-
publikis bunebriv-istoriul piro-
bebs, regionis socialu-ekonomikr
da ekologiur Taviseburebebs da
maTTan erTad akeTebs saTanado das-
kvnebs, amuSavebs winadadebebs da mi-
saReb rekomendaciebs soflisa da
tyis meurneobaSi, mwvane mSeneblo-
basa da sauwyebo organoebSi momuSa-
ve specialistebisaTvis, TviT sadi-
reqtivo organoebis CaTvliT. mona-
wileoba aqvs miRebuli saerTaSori-
so da regionul 60-ze met samecnie-
ro forumSi – konferenciebSi, sesi-
ebsa da SexvedrebSi. igi saintereso
moxsenebebiT gamodis evroaziis –
germanis, bulgareTis, poloneTis,
ungreTis, TurqeTis, yofil sabWo-
Ta kavSiris (moskovSi, babuSkinoSi,
aluStaSi, vladikavkazSi, kamCatkis
petropavlovskSi, yirimSi, baqoSi,
minskSi). mravali misi moxseneba dai-
beWda inglisur, rusul da Turqul
enebze. misi iniciativiT moewyo ara-
erTi gamsvleli samecniero sabWos
sesiebi da konferenciebi.
gadauWarbeblad SeiZleba iTq-
vas, rom aWaris tyis mcenareul sa-
fars, romelsac qveynis bunebriv
resursebs Soris pirveli adgili
uWiravs Tavisi mravalfunqciona-
luri rolis Sesrulebis da saxal-
xo meurneobrivi daniSnulebis
mxriv, Zalzed cota Tu yolia vano
papuniZisTana gulSematkivari da
Tayvanismcemeli. igi saqmiTac da
sityviTac TavgamodebiT ibrZvis
aWaris mTis tyeebis gadarCenisaT-
vis. zemoT aRniSnul problemebze
muSaobis 50 wlis ganmavlobaSi ga-
moqveynebuli aqvs 120-mde samecnie-
ro naSromi. mravalricxovan samec-
niero da sagazeTo statiebTan er-
Tad mis kalams ekuTvnis 21 monog-
rafiuli xasiaTis wigni, romelTa-
gan aRsaniSnavia: `aWaris tyeebi
(kompleqsuri aTvisebisa da aRdge-
nis problemebi)~, `iSviaTi da gada-
Senebamde misuli xeebi da buCqebi
saqarTveloSi (maTi dacvisa da aRd-
genis RonisZiebebi)~, `saqarTvelos
tyis samkurnalo mcenareebi~, `ba-
Tumis botanikuri baRis xeebi da
buCqebi (anotirebuli sia)~, baTumis
botanikuri baRis xeebi da buCqebi~-
s samtomeuli, `kivi~, `baTumis bo-
tanikuri baRis istoriuli narkvevi
(megzuri)~ da sxva.
prof. v. papuniZis SemoqmedebaSi
gansakuTrebiT aRsaniSnavia peda-
gogiuri da aRmzrdelobiTi moRva-
weoba. wlebis ganmavlobaSi kiT-
xulobda leqciebs didi jixaiSisa
da baTumis sasoflo-sameurneo teq-
nikumebSi, baTumis sasoflo-same-
urneo institutSi, baTumis samedi-
cino ekologiur institutSi.
profesor vano papuniZis peda-
gogiuri muSaoba gansakuTrebiT ga-
iSala baTumis SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetSi. mas aq 1992
wlidan, rogorc srul profesors,
wakiTxuli aqvs leqciebis kursi 20-
ze meti dasaxelebis sxvadasxva sa-
ganSi.
gansakuTrebiT aRniSvnis Rirsia
profesor vano papuniZis moRvaweo-
ba rogorc universitetis teqno-
logiuri fakultetis agroekolo-
gisa da satyeo saqmis departamentis
da satyeo saqmis mimarTulebis xel-
mZRvanelis.
prof. v. papuniZe aswavlis ara
marto studentebs, aramed siste-
matiurad amzadebs aspirantebs, ma-
Zieblebs, doqtorantebs. aWaris av-
tonomiuri respublikis umaRlesi
saswavleblebi da samecniero-kvle-
viTi dawesebulebebi, biologiis
dargSi, ZiriTadad vano papuniZis
mowafeebiT arian dakompleqtebu-
li. mis sazogadoebriv moRvaweobaSi
Sedis agreTve sakandidato da sa-
doqtoro disertaciebis dacvis
sabWos xelmZRvaneloba. aris mrava-
li disertaciis (sakandidato, sa-
doqtoro) oficialuri oponenti.
2009 wlidan prof. v. papuniZe
xelmZRvanelobs saqarTvelos mec-
nierebaTa erovnuli akademiis aWa-
ris avtonomiuri respublikis regi-
onul samecniero centrs.
1988 wels, profesor vano papu-
niZes aniWeben saqarTvelos respub-
likis damsaxurebuli metyevis sapa-
tio wodebas.
2001 wlis ianvarSi, prof. v. papu-
niZe arCeuli iqna saqarTvelos mec-
nierebaTa erovnuli akademiis wevr-
korespondentad. aris saqarTvelos
ekologiur mecnierebaTa, socia-
lur mecnierebaTa da afxazeTis
mecnierebaTa akademiis namdvili
wevri, akademikosi.
aseTi dauRalavi samecniero-
kvleviTi muSaobiT gaxda prof. v.
papuniZe didi mecnieri da momavali
specialistebis da samecniero kad-
rebis samWedlos meTauri, romleb-
mac waruSleli da mudam ganaTlebu-
li kvali daCnia gamoyenebiTi bio-
logis samTo satyeo da agrarul
mecnierebas.
profesor v. papuniZes, rogorc
gamoCenil mecniers, irCeven mTel
rig komisiebsa da sazogadoebriv
organizaciebSi. igi arCeulia iunes-
kos programis `adamiani da biosfe-
ro~ saqarTvelos erovnuli komite-
tis wevrad (1978): ssrk-is mecniere-
baTa akademis `metyeveobis proble-
mebis~ sabWos wevrad (1983): saqarT-
velos botanikuri sazogadoebis
wevrad da sazogadoebis aWaris gan-
yofilebis xelmZRvanelad (1999): sa-
qarTvelos botanikuri baRebisa da
parkebis asociaciis vice-preziden-
tad (1999) da sxva komisiebsa da sa-
zogadoebriv organizaciebSi.
profesori vano papuniZe da-
jildoebulia Rirsebis ordeniT
(2000).
prof. v. papuniZisaTvis damaxa-
siaTebelia pirovnuli maRali kul-
tura, saqmisadmi usazRvro siyvaru-
li, SemoqmedebiTi Sroma, obieqtu-
roba da maRali zneobrivi Tvisebe-
bi, pasuxismgebloba, yovel viTare-
baSi saimedo megobruli Tanadgoma
da daxmareba. aris mkacri da princi-
puli, saintereso mosaubre da komu-
nikabeluri, uaRresad daxvewili da
taqtikuri adamianebTan urTierTo-
baSi. igi SesaniSnavi meojaxe, mama,
babua da meuRlea.
vulocavT vano rafielis Ze pa-
puniZes 75-e wlisTavs da vusurvebT
mas janmrTelobas da Semdgom warma-
tebebs samecniero-pedagogiur saq-
mianobaSi.
bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeellmmwwiiffoo
12 TTeebbeerrvvaallii
C M Y K
redaqtori:
ioseb sanikiZe
specialisti:
nestan mamuWaZe
gazeTi daibeWda
gamomcemloba
`samSobloSi`
2 18 07 76; 5 99 95 31 90
mis.: q. Tbilisi,
robaqiZis 7
saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe
murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili
guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe
1971 wels iranis qalaq ramsarSi
miiRes konvencia „saerTaSoriso mniSv-
nelobis Warbteniani teritoriebis
Sesaxeb“. konvencia pirveli globalu-
ri saerTaSoriso xelSekrulebaa, ro-
melic mTlianad eZRvneba erTi tipis
ekosistemas –Waobs.
mas Semdeg, yovelwliurad, 2 Te-
bervali aRiniSneba. rogorc Warbte-
niani teritoriebis saerTaSoriso
dRe. am mxriv gamonaklisi arc saqarT-
veloa. Cveni qveyana ramsaris konven-
cias SeuerTda 1996 wels. qveyanaSi ga-
moiyo teritoriebi _ centraluri
kolxeTisa (imnaTis, nabadasa da Wuri-
is Waobebi) da ispanis Waobi qobuleTis
dablobSi, romlebmac miiRes saerTa-
Soriso Waobis mniSvneloba.
swored erT–erTi maTgani, qalaq
qobuleTis CrdiloeTiT, Savi zRvis
gaswvriv, sanapirodan, kerZod fiWvna-
ris ekoplaJidan daaxloebiT 300 met-
rSi mdebareobs. es aris 331 ha farTo-
bis, saerTaSoriso mniSvnelobis unika-
luri Warbteniani teritoria – ispani
II, romelsac bunebaSi udidesi da mra-
valmxrivi funqcia akisria.
warsulSi adamianebs Waobi miaCn-
daT aSmorebul adgilad, malariis ke-
rad, romelsac xalxisTvis mxolod
ubedureba mohqonda. samwuxarod, mo-
saxleobis did nawils dResac aseTi
warmodgena aqvs. sinamdvileSi, Waobi
bunebrivi garemos yvela komponentis
(reliefis, havis, zedapiruli da miwis-
qveSa wylebis, mcenareuli safaris da
a.S.) urTierTqmedebis Sedegia da bune-
bis iseTive ganuyofeli nawilia, ri-
gorc tye, stepi, mdelo, udabno, mdi-
nare, tba da sxva.
ispani II warmoadgens msoflio
unikalur perkolaciuri (percola-
tion ingl. - Setaneba, SeJonva) tipis
torfnars. is msoflioSi pirveli uni-
kaluri xeluxlebeli, cocxali sfag-
numiani torfnaria. sadac wylis dana-
kargi mxolod aorTqlebiT xorciel-
deba da sazrdoobs wvimis wyliT. ispa-
nis torfnari TiTqos tbaa niadagis
zedapiris zemoT, romelsac sabaniviT
axuravs 25-45 sm sisqis sfagnumi – TeT-
ri xavsi. igi mTlianad arasodes ifare-
ba wyliT. sfagnumi wyalTan erTad
qmnis sruliad gluv gumbaTs yovelg-
vari borcvakebis gareSe, romelic Se-
mogarenidan 4-5 metriT maRlaa wamo-
weuli. xavsi aq ise moqmedebs, rogorc
Rrubeli. mas SeuZlia wonasTan Seda-
rebiT 25-jer meti raodenobis wyali
Seiwovos. Zlieri kokispiruli wvime-
bisas, roca aremare wyliTaa dafaru-
li, am dros ispani II-is „gumbaTi“ mSra-
lia.
amrigad, torfnarebs didi wyal-
maregulirebeli da wyalSemakavebeli
funqcia akisriaT. sfagnumis xavsi
RrubeliviT Seisrutavs ra didi rao-
denobiT wyals, xangrZlivi droiT aka-
vebs mas da amiT xels uwyobs wylis re-
Jimis normalur regulacias, sagrZ-
noblad amcirebs Zlieri wyalmovard-
nis saSiSroebas da icavs xmeleTis ze-
dapirs warecxvisagan.
ispanis torfnars udidesi roli
akisria regionuli da lokaluri kli-
matis regulaciaSi. igi Jangbadis amo-
uwuravi wyaroa da umniSvnelovanes
rols asrulebs naxSirbadis Semcveli
organuli naerTebis warmoqmnis cikl-
Si. Waobis mcenareebis mier atmosfe-
rodan naxSirorJangis STanTqmis Sede-
gad torfnarebSi akumulirdeba sxva-
dasxva organul naerTebTan dakavSi-
rebuli naxSirbadis didi raodenoba.
garda amisa, qobuleTis torfna-
rebs sxva, metad mniSvnelovani Rire-
bulebebic gaaCniaT. isini inaxaven um-
niSvnelovanes arqeologiur Zeglebs.
ispanis torfqveS 1964 wels, sadrenaJe
arxis gaTxrisas, aRmoCenili iqna na-
mosaxlarebi, romlebic Zv. w. IV da III
aTaswleulis mijnis droindelia. aq 5-
6 aTasi wlis win dasaxlebula adamiani,
maSin roca es adgili ar iyo daWaobe-
buli.
Waobi, aseve, uzrunvelyofs klima-
turi pirobebis stabilizacias, aka-
vebs erozias da inarCunebs adgilob-
riv biomravalferovnebas. 1997 wli-
dan, is ramsaris konvenciis saerTaSo-
riso mniSvnelobis mqone, migrirebadi
da mozamTre frinvelebis dasasvenebe-
li mniSvnelovani Warbteniani teri-
toria.
qobuleTis daculi teritoriebis
Waobi mravali iSviaTi da gadaSenebis
piras mdgari mcenareTa da cxovelTa
saxeobebis sacxovrebeli habitatia.
qobuleTis daculi teritoriebis
torfiani Waobis saerTo fons qmnis
torfis xavsebi — sfagnumis saxeobe-
bi, e.w. „imeruli isli“, rinxosporebi
(TeTri rinxospora, kavkasiuri rin-
xospora), torfis isli, wylis samyura,
mrgvalfoTola drozera da zogierTi
sxva saxeobebi. am mcenareTa umetesoba
Crdilouri (borealuri) warmoSobi-
saa da kolxeTSi moxvda meoTxeuli pe-
riodis gamyinvarebis epoqebSi. aqaur
torfian WaobebSi izrdeba kolxuri
mcenareebic: Sqeri, ieli, ekalRiWi da
sxv. qobuleTis aRkveTilSi aseve
gvxvdeba iSviaTi saxeobis samefo gvim-
rac.
kolxeTis Waobebi da daWaobebuli
tyeebi (Waobis mdinareebTan da tbeb-
Tan erTad) saimedo TavSesafaria mce-
nareTa da cxovelTa iSviaTi saxeobe-
bisTvis. friad sagulisxmoa is faq-
tic, rom kolxeTis zRvispira Waobebi
da Warbteniani miwebi, maT farglebSi
arsebul mdinareebTan, tbebTan da Sa-
vi zRvis akvatoriasTan erTad, qmnian
gansakuTrebuli daniSnulebis regi-
ons, romelzec gadis azia-afrikis
wylisa da Waobebis gadamfreni frinve-
lebis erT-erTi gza. am regionSi bu-
dobs, izamTrebs, an gadafrenis dros
xanmokle droiT Cerdeba aTeuli saxe-
obis frinveli, romelTa nawili amJa-
mad gadaSenebis piras aris misuli da
gulmodgine dacvas saWiroebs.
amrigad, kolxeTis torfnarebi da
mimdebare reliqturi tyeebi sruliad
akmayofileben UNESCO -s msoflio
bunebrivi memkvidreobis ubnis nomina-
ciis mTavar kriteriumebs: msoflio
unikaluroba, geologiuri warsuli
da cocxali ekosistemebi, saxeobaTa
da ekosistemaTa unikaluri globalu-
ri biomravalferovneba.
2009 wels saqarTveloSi gamarTul
saerTaSoriso kongresze „biomraval-
ferovnebis konservacia da klimatis
cvlileba“, germaniis greifsvaldis
universitetis profesorma, hans ius-
tenma kolxeTis refugiums uwoda
„dRevandelo oqros sawmisi kolxeTSi
- legenda romelic grZeldeba“.
aRniSnulidan gamomdinare, kol-
xeTis Waobebs da daWaobebul tyeebs
didi samecniero da SemecnebiTi mniSv-
neloba aqvs. kolxeTis Waoburi land-
Saftebi Seicaven mdidar da metad sa-
intereso bio-geografiul da paleo-
geografiul masalas, romlis analizi
saSualebas iZleva gairkves kolxeTis
Tanamedrove floris Tavisebureba,
Semadgenloba, ganviTarebis istoria,
klimatis cvalebadoba da zRvis donis
ryevis xasiaTi axlo geologiur war-
sulSi. amasTan erTad, kolxeTis Waobi
da Warbteniani miwebi, sadac saswavlo
SemecnebiTi eqskursiebis mowyobiT,
kvalificiuri leqcia-saubrebis Cata-
rebiT, vizionerebs, moswavleebs, stu-
dentebs saSualeba eZlevaT gaecnon
Waobur landSaftebs, gaacnobieron,
rom am landSaftebis SenarCuneba sa-
zogadoebis yvela wevris movaleobaa.
swored, aqedan gamomdinare, rom
es adgilebi mecnieruli kvlevis uSre-
ti wyaroa. ramdenime wlis win, Cvens
universitetSi fitopaTologiisa da
biomravalferovnebis institutis ba-
zaze Camoyalibda kolxeTis torfna-
rebisa da wylis ekosistemebis konser-
vaciis ganyofileba. mis Seswavlas mi-
eZRvna ara erTi sabakalavro, samagis-
tro Tu sadoqtoro naSromi, gamoqvey-
nebulia Sesabamisi statiebi qarTveli
Tu ucxouri mecnierebis mier. samec-
niero kvlevebi, erToblivi proeqtebi
germaniis greifsvaldis universitet-
Tan, torfnarebis konservaciis saer-
TaSoriso jgufTan da eqstraordina-
lur profesorTan hans iustenTan
dResac grZeldeba. swored, man aRmoa-
Cina da msoflios gaacno msoflio
unikaluri perkolaciuri tipis ispani
2 da imnaTis torfnarebi. 2012 wels
hans iustenma klimatis cvlilebis
CarCo konvenciaSi (UNCCF), Seitana
calke punqti – „torfi“, rogorc kon-
servaciisa da klimatis cvlilebis re-
gulaciaSi monawile bioresursi“ da
ara rogorc „torfi – sawvavi an sasu-
qi“.
da bolos, mimdinare wlis 2 Teber-
vals, baTumis SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universitetis fitopaTologi-
isa da biomravalferovnebis insti-
tutSi gaimarTa Warbteniani ekosis-
temebis dacvis saerTaSoriso dRisad-
mi miZRvnili seminari. seminaris mona-
wileebma, isaubres torfnarebis ro-
lisa da maTi dacvis mniSvnelobaze,
Semdeg ki institutis teritoriaze
harTvisisa da imeruli muxa CaTeses,
SemdgomSi degradirebuli torfnari
tyis aRdgenis mizniT. ewvivnen ispanis
sfagnumiani torfnaris ramsar saits.
„kacobriobis momavali - Warbteni-
ani teritoriebis konservaciaSia, da-
vicvaT isini Cveni da momavali Taobe-
bis sakeTildReod. SemogvierTdiT“
(02.02. 2015. qobuleTi).
gguugguullii dduummbbaaZZee – biologiis
mecnierebaTa kandidati, sabunebis-
metyvelo mecnierebaTa da jandac-
vis fakultetis asistent profeso-
ri
iizzoollddaa mmaaWWuuttaaZZee – biologi-
is akademiuri doqtori, kolxeTis
torfnarebisa da wylis ekosisteme-
bis konservaciis ganyofilebis gam-
ge, mTavari mecnier- TanamSromeli,
Warbtenianebis eqsperti
`dRevandeli oqros sawmisi kolxeTSi -
legenda, romelic grZeldeba~