baş ağrısı
TRANSCRIPT
Dr.Dr. BengBengüü MUTLUMUTLU
TTüüm acil servis bam acil servis başşvurularvurularıınnıınnyaklayaklaşışık % 4k % 4’ü’ü babaşş aağğrrııssııddıırr
Acil doktorunun asAcil doktorunun asııl gl göörevi yarevi yaşşamamııtehdit eden batehdit eden başş aağğrrııssıı nedenlerininedenlerinitantanıımlamaktmlamaktıırr
HayatHayatıı tehdit eden ikincil batehdit eden ikincil başşaağğrrıılarlarıınnıınn hhıızlzlıı tantanııssıı, birincil ba, birincil başşaağğrrıılarlarıınnıın ise hn ise hıızlzlıı tedavisitedavisi öönemlidirnemlidir
EPEPİİDEMDEMİİYOLOJYOLOJİİ
Migren kadMigren kadıınlarda %17, erkeklerdenlarda %17, erkeklerde%5 oran%5 oranıında gnda göözlenirzlenir
Acil servise yapAcil servise yapıılan balan başşvurularvurularıınn ççooğğuuprimerprimer babaşş aağğrrııssııddıırr
Fakat %3,8 oranFakat %3,8 oranıındanda sekondersekonder babaşşaağğrrıılarlarıına da rastlanna da rastlanıırr
KRKRİİTTİİK SEKONDERK SEKONDERNEDENLERNEDENLER
VaskVasküülerlerSAKSAKİİntraparankimalntraparankimal hemorajihemorajiEpiduralEpidural hematomhematomSubduralSubdural hematomhematomİİnmenmeKavernKavernöözz sinsinüüss trombozutrombozuAVAV malformasyonmalformasyonTemporalTemporal arteritarteritKarotidKarotid veyaveya vertebralvertebral arterarter diseksiyonudiseksiyonu
KRKRİİTTİİK SEKONDERK SEKONDERNEDENLERNEDENLER
SSS enfeksiyonlarSSS enfeksiyonlarııMenenjitMenenjitEnsefalitEnsefalitSerebralSerebral abseabse
TTüümmöörr PseudotPseudotüümmöörr serebriserebri OftalmikOftalmik
GlokomGlokomİİritisritisOptikOptik nnööritrit
KRKRİİTTİİK SEKONDERK SEKONDERNEDENLERNEDENLER
İİlalaççla ilila ilişşkilikiliNitrat veNitrat ve nitritlernitritlerMAOiMAOiAlkol geriAlkol geri ççekilmesiekilmesi
ToksikToksikCO zehirlenmesiCO zehirlenmesi
KRKRİİTTİİK SEKONDERK SEKONDERNEDENLERNEDENLER
EndokrinEndokrinFeokromasitomaFeokromasitoma
MetabolikMetabolikHipoksiHipoksiHipoglisemiHipoglisemiHiperkapniHiperkapniYYüüksek irtifaksek irtifa serebralserebral öödemidemiPreeklampsiPreeklampsi
REVERSREVERSİİBL SEKONDERBL SEKONDERNEDENLERNEDENLER
NonNon SSS enfeksiyonlarSSS enfeksiyonlarııFokalFokalSistemikSistemikSinSinüüzitzitOdontogenikOdontogenik otitotit
İİlalaççla ilila ilişşkilikiliKronik analjezik kullanKronik analjezik kullanıımmııMonosodyumMonosodyum glutamatglutamat
ÇÇeeşşitli durumlaritli durumlarLP sonrasLP sonrasıı
PRPRİİMER BAMER BAŞŞ AAĞĞRISIRISISENDROMLARISENDROMLARI
MigrenMigren
KlusterKluster
TansiyonTansiyon
PATOFPATOFİİZYOLOJZYOLOJİİ
BeyinBeyin parankimiparankimi bbüüyyüük oranda ak oranda ağğrrııyayaduyarsduyarsıızdzdıırr
AAğğrrıı bbüüyyüük orandak oranda kranialkranial damarlar,damarlar,proximalproximal intrakranialintrakranial damarlar vedamarlar veduramaterduramater’’denden kaynaklankaynaklanıırr
AnteriorAnterior damarlardamarlar trigeminaltrigeminal sinirinsinirinoftalmikoftalmik daldalıı taraftarafıındanndan innerveinnerve olurlarolurlar
PosteriorPosterior fossa ise C2fossa ise C2’’nin dallarnin dallarıı taraftarafıındanndaninnerveinnerve olurolur
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
19961996 ACEPACEP’’inin babaşş aağğrrııllıı yetiyetişşkinlerinkinlerinklinik yklinik yöönetimi protokolnetimi protokolüüne gne gööre bare başşaağğrrııssıı 4 gruba ayr4 gruba ayrıılmlmışışttıır;r;
ACEP BAACEP BAŞŞ AAĞĞRISI KATEGORRISI KATEGORİİSSİİBABAŞŞ AAĞĞRISIRISI
KATEGORKATEGORİİSSİİÖÖRNEKLERRNEKLER
Acil ayrAcil ayrıım ve tedavim ve tedavigerektiren kritikgerektiren kritik sekondersekondernedenlernedenler
SAK, menenjit, ICP artSAK, menenjit, ICP artışıışıile giden beyin tile giden beyin tüümmöörrüü
Acil ayrAcil ayrıım ve tedavim ve tedavigerektirmeyen kritikgerektirmeyen kritik sekondersekondernedenlernedenler
ICP artICP artışıışı olmaksolmaksıızzıın beyinn beyinttüümmöörrüü
GenellikleGenellikle benignbenign veve reversiblreversiblsekondersekonder nedenlernedenler
SinSinüüzit, HT, LP sonraszit, HT, LP sonrasıı babaşşaağğrrııssıı
PrimerPrimer babaşş aağğrrııssıı sendromusendromu Migren, tansiyon tip veyaMigren, tansiyon tip veyaclustercluster
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ACEP ve diACEP ve diğğerer guidelinelerguidelineler taraftarafıındanndanbabaşş aağğrrııssıınnıın den değğerlendirilmesindeerlendirilmesindeanamnezinanamnezin öönemi vurgulanmaktadnemi vurgulanmaktadıırr
AtipikAtipik ööykyküü, ba, başş aağğrrııssıı paternindepaternindededeğğiişşiklik, yiklik, yüüksek riskli hastalar,ksek riskli hastalar,ööncekinceki ööykyküüleri acil servisteleri acil servistesorgulanmalsorgulanmalııddıırr
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ İİlk delk değğerlendirilecekler;erlendirilecekler;
İİlk ciddi balk ciddi başş aağğrrııssııŞŞu ana kadarki enu ana kadarki en şşiddetli baiddetli başş aağğrrııssııBirkaBirkaçç ggüün in iççinde sinde süürekli krekli kööttüüleleşşmeninmenin
olmasolmasııÖÖnceki banceki başş aağğrrııssıı ssüürecinde belirginrecinde belirgin
dedeğğiişşikliklerin olmasikliklerin olmasııİİlilişşkili semptomlarkili semptomlar
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşşlanglangııçç;;
Ani baAni başşlanglangııççllıı babaşş aağğrrııssıı öönceliklencelikleefor(efor(ööksksüürme,rme,ııkkıınma..v.b) snma..v.b) sıırasrasıında isenda iseintrakranialintrakranial patolojiyi dpatolojiyi düüşşüündndüürmelidirrmelidir(%25 oran(%25 oranıında SAK gnda SAK göörrüüllüür)r)
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıınnıın lokalizasyonu;n lokalizasyonu;
BaBaşş aağğrrııssıınnıın lokalizasyonun lokalizasyonu nonspesifiktirnonspesifiktirMigren genellikle tek taraflMigren genellikle tek taraflıı olurken,olurken,
gerilim tipi bagerilim tipi başş aağğrrııssıı bilateralbilateral olurolurOksipitonukkalOksipitonukkal lokalizasyon,lokalizasyon, intrakranialintrakranial
patolojiyi dpatolojiyi düüşşüündndüürrüür [(+)r [(+) prediktifprediktifdedeğğeri %16eri %16’’ddıır, akut SAK ir, akut SAK iççin en sin en sııkkggöörrüülen lokalizasyondur]len lokalizasyondur]
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıı ile iliile ilişşkili dikili diğğer semptomlar;er semptomlar;
SenkopSenkop ööykyküüssüü,, mentalmental durumdurumdedeğğiişşikliikliğği,i, konfkonfüüzyonzyon, boyun a, boyun ağğrrııssıı vevesertlisertliğği, atei, ateşş veya nveya nööbet,bet, persistanpersistan ggöörselrselrahatsrahatsıızlzlııklar olmasklar olmasıı öönemlinemlisemptomlardsemptomlardıırr
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıı ile iliile ilişşkili dikili diğğer semptomlar;er semptomlar;
NNöörolojik olmayan durumlarla ortayarolojik olmayan durumlarla ortayaççııkabilecek bakabilecek başş aağğrrııssıı semptomlarsemptomlarıı dadasorgulanmalsorgulanmalııddıır (gr (göörsel dersel değğiişşiklikler veiklikler veggööz az ağğrrııssıı glokom veglokom ve iritiiriti destekleyebilir;destekleyebilir;ççeneene kladikasyosukladikasyosu temporaltemporal arteritiarteritidestekler,destekler, konjesyonkonjesyon veve fasialfasial aağğrrıısinsinüüziti destekler)ziti destekler)
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıı ile iliile ilişşkili dikili diğğer sorulmaser sorulmasıı
gerekenler;gerekenler;MedikasyonlarMedikasyonlar (nitrogliserin, kronik(nitrogliserin, kronik
analjezik kullananaljezik kullanıımmıı,, MAOiMAOi,,antikoagantikoagüülanlarlanlar))
TravmaTravma ööykyküüssüüToksikToksik durumlar (COdurumlar (CO intoksikasyonuintoksikasyonu))
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıı ile iliile ilişşkili dikili diğğer sorulmaser sorulmasıı
gerekenler;gerekenler;ÖÖnceki banceki başş aağğrrııssıı ööykyküüssüüÖÖnceden uygulanan gnceden uygulanan göörrüüntntüülemeleme
yyööntemlerintemleriMalignensiMalignensi, HIV,, HIV, koagkoagüülopatilopati, HT vb, HT vb
komorbidkomorbid durumlardurumlarıın varln varlığıığı
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıınnıın aile hikayesi;n aile hikayesi;
Migrende genellikle aile hikayesiMigrende genellikle aile hikayesibulunmaktadbulunmaktadıırr
1. ve 2. derece akrabalardaki SAK1. ve 2. derece akrabalardaki SAKsorgulanmalsorgulanmalııddıır (r (çüçünknküü,, rrüüptptüürereintrakranialintrakranial anevrizmaanevrizma ööykyküüssüünnüün olmasn olmasıı4 kat artm4 kat artmışış risk ile ilirisk ile ilişşkilidir)kilidir)
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
FFİİZZİİK MUAYENEK MUAYENE HastanHastanıın genel gn genel göörrüünnüümmüü vitalvital
bulgular bizebulgular bize öönemli ipunemli ipuççlarlarıı verebilirverebilir[ate[ateşş …… enfeksiyon (menenjit,enfeksiyon (menenjit,sinsinüüzit,SAK); HTzit,SAK); HT …… hipertansifhipertansifurgencyurgency//emergencyemergency)])]
BaBaşş aağğrrııssıı yapabilecek nyapabilecek nöörolojikrolojikolmayan patolojiler de dikkateolmayan patolojiler de dikkatealalıınmalnmalııddıırr
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
FFİİZZİİK MUAYENEK MUAYENE SinSinüüzit azit aççııssıındanndan sinuslersinusler
dedeğğerlendirilmelidirerlendirilmelidir TemporalTemporal arterarter palpasyonundapalpasyonunda
hassasiyet veya azalmhassasiyet veya azalmışış pulsasyonpulsasyon,,temporaltemporal arteriti darteriti düüşşüündndüürmelidirrmelidir
DiDişşler veler ve temporomandibulartemporomandibular eklemeklemhassasiyeti dehassasiyeti değğerlendirilmelidirerlendirilmelidir
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
FFİİZZİİK MUAYENEK MUAYENE GGööz muayenesi akut glokom,gz muayenesi akut glokom,göörmerme
alanalanıı defektidefekti veyaveya iritisiiritisi ddışışlamak ilamak iççininyapyapıılmallmalııddıırr
FundoskopiFundoskopi ileile venvenöözz pulsasyonpulsasyonyokluyokluğğu, ICP artu, ICP artışış belirtileri,belirtileri,subhyaloidsubhyaloid kanama hakkkanama hakkıında bilginda bilgiedinilir (bunlaredinilir (bunlarıın varln varlığıığı SAKSAK’’ııdestekler)destekler)
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
FFİİZZİİK MUAYENEK MUAYENE Dikkatli nDikkatli nöörolojik muayenerolojik muayene öönemlidirnemlidir MentalMental durum,durum, kranialkranial sinirler, motorsinirler, motor
ve duyu muayenesi,refleksler, yve duyu muayenesi,refleksler, yüürrüüyyüüşş,,serebellerserebeller testler detestler değğerlendirilmelidirerlendirilmelidir
MenengialMenengial irritasyonirritasyondedeğğerlendirilmelidirerlendirilmelidir
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
FFİİZZİİK MUAYENEK MUAYENE PapilPapil öödem,dem,mentalmental durum dedurum değğiişşikliikliğğii
veyaveya fokalfokal nnöörolojikrolojik defisitdefisit ICPICPartartışıışınnıın destekleyicileridirn destekleyicileridir
BaBaşş aağğrrııssııyla beraber nyla beraber nöörolojik patolojirolojik patolojivarlvarlığıığında acil gnda acil göörrüüntntüüleme gereklidirleme gereklidir
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ÖÖZEL DURUMLARZEL DURUMLAR KadKadıınlar;nlar;
MigrenMigren hormonalhormonal faktfaktöörlerden (OKSrlerden (OKSkullankullanıımmıı,y,yüüksekksek ööstrojen dstrojen düüzeyi,zeyi,menarmenarşş,,menstruasyonmenstruasyon, gebelik..) etkilendi, gebelik..) etkilendiğği ii iççininkadkadıınlarda daha fazla gnlarda daha fazla göörrüüllüürr
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ÖÖZEL DURUMLARZEL DURUMLAR İİleri yaleri yaşş;;
50 ya50 yaşş üüststüündeki kindeki kişşilerde ani bailerde ani başşlayanlayanbabaşş aağğrrııssıı öönceliklencelikle sekondersekonder nedenlerinedenleriakla getirmelidirakla getirmelidir
Buna raBuna rağğmen yapmen yapıılan birlan bir ççalalıışşmada bumada buddöönemde denemde de primerprimer babaşş aağğrrıılarlarıınnıın sn sııkkolduolduğğu gu göösterilmisterilmişştirtir
ACACİİL SERVL SERVİİSDE BASDE BAŞŞ AAĞĞRILIRILIHASTAYA YAKLAHASTAYA YAKLAŞŞIMIM
ÖÖZEL DURUMLARZEL DURUMLAR HIV veHIV ve immunimmun supresyonsupresyon varlvarlığıığı;;
SSSSSS lenfomaslenfomasıı,, ToxoplazmosisToxoplazmosis vbvbdurumlar sdurumlar sıık gk göörrüüllüürr
MentalMental durum dedurum değğiişşikliikliğği, yeni ni, yeni nööbetbetaktivitesi, 3 gaktivitesi, 3 güünden uzun snden uzun süüren baren başşaağğrrııssıı yyüüksek risk kriterleridirksek risk kriterleridir
KARAR VERKARAR VERİİRKEN KULLANILANRKEN KULLANILANKLKLİİNNİİKK İİPUPUÇÇLARILARI
AnamnezAnamnez ve fizik muayene ile bave fizik muayene ile başşaağğrrııssıı ACEPACEP’’ee ggööre kategorize edilirre kategorize edilir
KritikKritik sekondersekonder nedenlerin varlnedenlerin varlığıığında,nda,gerekli konsgerekli konsüültasyonlar istenir veltasyonlar istenir vetedavisi batedavisi başşlanlanıırr
BenignBenign ve spesifik nedenlere bave spesifik nedenlere bağğllııbabaşş aağğrrıılarlarıında ise gerekli tedavinda ise gerekli tedaviverilerek hasta taburcu edilirverilerek hasta taburcu edilir
ACEP BAACEP BAŞŞ AAĞĞRISI KATEGORRISI KATEGORİİSSİİBABAŞŞ AAĞĞRISIRISI
KATEGORKATEGORİİSSİİÖÖRNEKLERRNEKLER
Acil ayrAcil ayrıım ve tedavim ve tedavigerektiren kritikgerektiren kritik sekondersekondernedenlernedenler
SAK, menenjit, ICP artSAK, menenjit, ICP artışıışıile giden beyin tile giden beyin tüümmöörrüü
Acil ayrAcil ayrıım ve tedavim ve tedavigerektirmeyen kritikgerektirmeyen kritik sekondersekondernedenlernedenler
ICP artICP artışıışı olmaksolmaksıızzıın beyinn beyinttüümmöörrüü
GenellikleGenellikle benignbenign veve reversiblreversiblsekondersekonder nedenlernedenler
SinSinüüzit, HT, LP sonraszit, HT, LP sonrasıı babaşşaağğrrııssıı
PrimerPrimer babaşş aağğrrııssıı sendromusendromu Migren, tansiyon tip veyaMigren, tansiyon tip veyaclustercluster
KARAR VERKARAR VERİİRKEN KULLANILANRKEN KULLANILANKLKLİİNNİİKK İİPUPUÇÇLARILARI
2002 ACEP k2002 ACEP kıılavuzu hayatlavuzu hayatıı tehdittehditeden baeden başş aağğrrııssıınnıın tann tanıınmasnmasıındandaggöörrüüntntüüleme yleme yööntemlerininntemlerinin ööneminineminivurgulamaktadvurgulamaktadıırr
KARAR VERKARAR VERİİRKEN KULLANILANRKEN KULLANILANKLKLİİNNİİKK İİPUPUÇÇLARILARI
LevelLevel AA……ggöörrüüntntüülemeye gereksinimlemeye gereksinimyokyok
LevelLevel BB……yeniyeni fokalfokal defisitdefisit, akut ani, akut anibabaşşlayan balayan başş aağğrrııssıı, HIV (+) ba, HIV (+) başşaağğrrııllıı hastahasta
LevelLevel CC…… >50 ya>50 yaşş ve yeni bave yeni başşlayanlayanbabaşş aağğrrııssıı--normal nnormal nöörolojik muayenerolojik muayene
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERBEYBEYİİN TOMOGRAFN TOMOGRAFİİSSİİ
Acil serviste baAcil serviste başş aağğrrııllıı hastanhastanıınnaraaraşşttıırrıılmaslmasıında genellikle kontrastsnda genellikle kontrastsıızzCT yeterlidir,akut SAK tanCT yeterlidir,akut SAK tanııssıındandaöönemlidirnemlidir
KonrastlKonrastlıı CT; pahalCT; pahalıı, zaman kayb, zaman kaybııilailaçç yan etkisi nedeniyleyan etkisi nedeniyleöönerilmemektedirnerilmemektedir
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERBEYBEYİİN TOMOGRAFN TOMOGRAFİİSSİİ
CT(CT(--) olmas) olmasıı SAKSAK ‘‘ıı ekarte etmezekarte etmez En kesin tanEn kesin tanıı yyööntemi LP yapmaktntemi LP yapmaktıırr ÇÇok kok küçüüçük lezyonlar kontrastsk lezyonlar kontrastsıız CTz CT
ile gile göözden kazden kaççabilirabilir YYüüksekksek şşüüpheli durumlarda IVpheli durumlarda IV
kontrastla CT ya da MR gereksinimikontrastla CT ya da MR gereksinimiolabilirolabilir
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERLUMBAR PONKSLUMBAR PONKSİİYONYON
Menenjit ve/veya SAKMenenjit ve/veya SAK şşüüphesindephesindeCTCT’’ninnin ((--) oldu) olduğğu durumlardau durumlardagereklidirgereklidir
KontrendikasyonlarKontrendikasyonlarıı;;ICP yICP yüüksekliksekliğğiiLP yerinde enfeksiyonLP yerinde enfeksiyonTrombositopeniTrombositopeni(hematolojik hast(hematolojik hastalalııklarklar))
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERLUMBAR PONKSLUMBAR PONKSİİYONYON
PapilPapil öödemi, hdemi, hıızlzlıı geligelişşen ICPen ICPyyüüksekliksekliğğinde ginde göörrüülemeyecelemeyeceğğindenindenakut dakut döönemdenemde papilpapil öödeminindemininolmamasolmamasıı ggüüvenilir devenilir değğildirildir
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERLUMBAR PONKSLUMBAR PONKSİİYONYON
Disk kenarDisk kenarıındanda venvenöözz pulsasyonunpulsasyonunfundoskopikfundoskopik muayene ile gmuayene ile göörrüülmesilmesinormalnormal ICPICP’’ninnin ggöösterilmesi isterilmesi iççininggüüvenilir bir gvenilir bir gööstergedirstergedir
ICP yICP yüüksekliksekliğği,i, papilpapil öödem olmamasdem olmamasıı,,normal fizik muayenenin ve bilinnormal fizik muayenenin ve bilinççddüüzeyinin olmaszeyinin olmasııyla dyla dışışlanlanıırr
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERMAGNETMAGNETİİK RESONANSK RESONANS
Acil serviste akut baAcil serviste akut başş aağğrrııssıı tantanııssıındandaCT kadar faydalCT kadar faydalıı olmadolmadığıığından vendan vepahalpahalıı olduolduğğundan fazlaundan fazlakullankullanıılmamaktadlmamaktadıırr
TANISAL TETKTANISAL TETKİİKLERKLERMAGNETMAGNETİİK RESONANSK RESONANS
Beyin hasarBeyin hasarıınnıın (n (diffdiffüüzz aksonalaksonal hasar,hasar,kküçüüçükk parankimalparankimal kontkontüüzyonlarzyonlar,,izodensizodens subduralsubdural hemorajihemoraji,, ççooğğuuttüümmöörler) derler) değğerlendirilmesindeerlendirilmesinde MRMR’’ıınnggüüvenilirlivenilirliğğii CTCT’’denden daha fazladdaha fazladıırr
AkutAkut SAKSAK’’ıınn ilk birkailk birkaçç ggüünnüünde MR, CTnde MR, CTkadar gkadar güüvenilir devenilir değğildirildir
CT ve LP acil serviste baCT ve LP acil serviste başş aağğrrııssıınnıınndedeğğerlendirilmesi ierlendirilmesi iççin yeterlidirin yeterlidir
HAYATI TEHDHAYATI TEHDİİT EDENT EDENBABAŞŞ AAĞĞRILARIRILARI
SAKSAK -- EPEPİİDEMDEMİİYOLOJYOLOJİİ
ABDABD’’de yde yııllllııkk insidansinsidansıı 1/100001/10000’’dirdir Acil servise baAcil servise başşvuran ani/ciddivuran ani/ciddi
babaşşlanglangııççllıı babaşş aağğrrıılarlarıınnıın, normaln, normalnnöörolojik muayeneli olanlarrolojik muayeneli olanlarıınnıınn%12%12’’de SAK gde SAK göörrüülmlmüüşşttüürr
SAK, genSAK, gençç populasyondapopulasyonda ve ortalamave ortalama50 ya50 yaşşlarlarıında snda sıık gk göörrüüllüürr
6 ayl6 aylııkk mortalitesimortalitesi %50%50’’dirdir
SAKSAK -- KLKLİİNNİİKK
HastalarHastalarıın %50n %50’’sinde nsinde nöörolojikrolojikmuayene (muayene (vitalvital bulgular, bilinbulgular, bilinççdurumu, ense sertlidurumu, ense sertliğği) normaldiri) normaldir
BaBaşş aağğrrııssıı şşiddetli ve aniiddetli ve anibabaşşlanglangııççllııddıırr
BaBaşş aağğrrııssıı geneldegenelde oksipitonukkaloksipitonukkalbböölgedirlgedir
SAKSAK -- KLKLİİNNİİKK
Ani baAni başşlayan ense alayan ense ağğrrıılarlarııradikradiküülopatilopati olabilirolabilir
SAK aSAK ağğrrııssıı,, subaraknoidsubaraknoid kankan spinalspinalkanal ile akanal ile aşşaağığı inebileceinebileceğği ii iççin,in,servikalservikal vertebralaravertebralara dodoğğru kayarru kayar
SAKSAK -- TANITANI
SAKSAK öön tann tanııssıı ddüüşşüünnüüldldüüğğüünde ilknde ilktantanıı yyööntemintemi CTCT’’dirdir
YapYapıılanlan ççalalışışmalarmalar CTCT’’ninnin erkenerkenddöönem SAK tannem SAK tanııssıında duyarlnda duyarlııllığıığınnıınnyyüüksek olduksek olduğğunu gunu gööstermistermişştirtir
Ancak tek baAncak tek başışınana CTCT’’ninnin ((--) gelmesi) gelmesiSAKSAK’’ıı ddışışlamazlamaz
BazBazıı yazarlar (yazarlar (--) CT sonras) CT sonrasıı LPLP’’ninninşşart olduart olduğğunu sunu sööylemektedirylemektedir
SAKSAK -- TANITANI BOS sBOS sııvvııssıı ssüüpernatanpernatanıındanda ksantokromininksantokrominin
varlvarlığıığı tantanıı koydururkoydurur LP 12 saat veya aLP 12 saat veya ağğrrıınnıın ban başşlanglangııccıındanndan
uzun suzun süüre sonra yapre sonra yapıılmlmışışsa ve BOS analizisa ve BOS analiziiiççinin spektrofotometrispektrofotometri kullankullanııllıırsa;rsa;ksantokromiksantokromi kanamaykanamayıı izleyen 2 haftadanizleyen 2 haftadanfazla sfazla süüre neredeyse %100re neredeyse %100 sensitiftirsensitiftir
ÇÇııplak gplak göözlezle ksantokromiyiksantokromiyi saptamaksaptamakvakalarvakalarıın %50n %50’’de yanlde yanlışış ((--) olarak) olaraksonusonuççlanlanıırr
TEDAVTEDAVİİ
NRNRŞŞ konskonsüültasyonu istenirltasyonu istenir HUNTHUNT--HESS sHESS sıınnııflamasflamasıı cerrahi icerrahi iççinin
seseççilme durumunu saptama veilme durumunu saptama veprognozuprognozu dedeğğerlendirmedeerlendirmedekullankullanıılabilinirlabilinir
BaBaşş aağğrrııssıı olan ve majolan ve majöör nr nöörolojikrolojikşşikayet veya bulgusu olmayanikayet veya bulgusu olmayanhastalar muhtemelenhastalar muhtemelen gradegrade 11--22ciddiyetindedir, bu hastalarciddiyetindedir, bu hastalar anjiografianjiografive cerrahi mve cerrahi müüdahale idahale iççin uygunin uygunadaylardadaylardıırr
******
NNİİMODMODİİPPİİN: 60 mgN: 60 mg popo--6 saatte6 saatteverilmesininverilmesinin insidansinsidansıı azalttazalttığıığıggöörrüülmlmüüşşttüürr
FENFENİİTOTOİİN:N:ProflaktikProflaktik fenitoinfenitoin verilmesiverilmesiICPICP’’ıı arttarttıırabilme riski olan nrabilme riski olan nööbettenbettenkakaççıınmak inmak iççin verilebilirin verilebilir
SAKSAK’’DA HUNT VE HESS SINIFLAMASIDA HUNT VE HESS SINIFLAMASISINIFLAMASINIFLAMA SEMPTOMLARSEMPTOMLAR
GradeGrade 11 AsemptomatikAsemptomatik veya minimal baveya minimal başşaağğrrııssıı ve hafifve hafif nukkalnukkal rijiditerijidite
GradeGrade 22Orta veya ciddi baOrta veya ciddi başş aağğrrııssıı,, nukkalnukkalrijiditerijidite,, kranialkranial sinir felcinden basinir felcinden başşkakannöörolojikrolojik defisitdefisit yokyok
GradeGrade 33 Uyuklama,Uyuklama, stuporstupor veya hafifveya hafif fokalfokaldefisitdefisit
GradeGrade 44 StuporStupor, orta veya, orta veya şşiddetliiddetli hemiparezihemiparezi,,erkenerken deserebredeserebre rijiditerijidite olasolasııllığıığı,,bitkisel rahatsbitkisel rahatsıızlzlııkk
GradeGrade 55 Derin koma,Derin koma, deserebredeserebre rijiditerijidite,, öölmeklmeküüzere olan durumzere olan durum
MENENJMENENJİİTT
MenenjitMenenjit’’in tin tüüm (m (viralviral--bakteriyel)bakteriyel)formlarformlarıı babaşş aağğrrııssıı nedenidir, banedenidir, başşaağğrrııssıı hhıızlzlıı/ciddi ba/ciddi başşlanglangııççllıı vevegenelliklegenellikle menengismusmenengismus eeşşliliğğindedirindedir
İİmmunsupresifmmunsupresif hastalardahastalarda((kriptokokalkriptokokal menenjit..v.b ) sinsimenenjit..v.b ) sinsibabaşşlanglangııççllıı olabilir, beraberinde ateolabilir, beraberinde ateşşveve menengismusmenengismus olmayabilirolmayabilir
ŞŞüüpheli olgularda LP yappheli olgularda LP yapıılmallmalııddıırr
İİNTRAKRANNTRAKRANİİAL HEMORAJAL HEMORAJİİ VEVESEREBRALSEREBRAL İİSKEMSKEMİİ
İİntrakranialntrakranial hemorajilihemorajili hastalarhastalarıınn%65%65’’inde bainde başş aağğrrııssıı semptomusemptomuggöörrüülmektedirlmektedir
İİskemikskemik SVHSVH’’llıı hastalarhastalarıın isen ise%6%6’’ssıında banda başş aağğrrııssıı semptomusemptomuggöörrüülmektedirlmektedir
SUBDURAL HEMATOMSUBDURAL HEMATOM
AnamnezindeAnamnezinde antikoagantikoagüülanlan kullankullanıımmıı,,kronik alkol alkronik alkol alıımmıı, ya, yaşşllıı, ge, geççmimişştetenonpenetrannonpenetran kafa travmaskafa travmasıı ööykyküüssüüolan ve akut baolan ve akut başş aağğrrııssıı nedeniylenedeniyleacile gelen hastalardanacile gelen hastalardan subakutsubakut//kronikkronik subduralsubdural hematomhematomddüüşşüünnüülmelidirlmelidir
TANI: CT normal iseTANI: CT normal ise kontraslkontraslıı CTCTveya MRveya MR
BEYBEYİİN TN TÜÜMMÖÖRRÜÜ
%70%70’’den fazlasden fazlasıında banda başş aağğrrııssıı semptomusemptomuvardvardıırr
%8%8’’inde anormal ninde anormal nöörolojik bulgular vardrolojik bulgular vardıırr BaBaşş aağğrrııssıı dahadaha ççok sabahlarok sabahlarıı ggöörrüüllüür,r,
pozisyonla ilipozisyonla ilişşkilidir ve bulantkilidir ve bulantıı--kusma ilekusma ileberaberdirberaberdir
TTüümmööre bare bağğllıı babaşş aağğrrıılarlarıındanndanşşüüpheleniliyorsa 24 saat gpheleniliyorsa 24 saat göözlem sonraszlem sonrasııpapilpapil öödem yok ise NRdem yok ise NRŞŞ klinikliniğğii öönerisiylenerisiyleayaktan takip edilirayaktan takip edilir
BABAŞŞ AAĞĞRISININRISININSEKONDER NEDENLERSEKONDER NEDENLERİİ
TEMPORAL ARTERTEMPORAL ARTERİİTT
KadKadıınlarda snlarda sıık gk göörrüüllüürr 1515--30/10000030/100000 insidanstainsidansta ve 50 yave 50 yaşş
üüststüünde snde sıık gk göörrüüllüürr PatofizyolojisiPatofizyolojisi:: ElastinliElastinli arter duvararter duvarıınnıı
tutan setutan seççici ve sistemikici ve sistemik panarterittirpanarterittir Klinik:%60Klinik:%60--90 oran90 oranıında en snda en sııkk
semptomu basemptomu başş aağğrrııssııddıırr Ciddi, zonklayCiddi, zonklayııccıı,, frontotemporalfrontotemporal
bböölgelge üüzerinde lokalizedirzerinde lokalizedir
TEMPORAL ARTERTEMPORAL ARTERİİTT ÇÇeneene klaudikasyosuklaudikasyosu//polimiyaljikapolimiyaljika
romatikaromatika ile birliktelik sile birliktelik sııktktıırr TutulanTutulan temporaltemporal arterarter
nonpulsatilnonpulsatil/hassas veya nab/hassas veya nabıızdazdaazalma gazalma göörrüüllüürr
En ciddi komplikasyonu,En ciddi komplikasyonu, iskemikiskemikoptikoptik nnööriterite babağğllıı olarak golarak göörmermekaybkaybııddıırr
TEMPORAL ARTERTEMPORAL ARTERİİTT 50 ya50 yaşş üüststüü Akut baAkut başşlanglangııççllıı, lokalize a, lokalize ağğrrıı TemporalTemporal arter hassasiyeti/nabarter hassasiyeti/nabıızz
azalmasazalmasıı SedimentasyonSedimentasyon > 50> 50 Anormal arter biyopsisiAnormal arter biyopsisi
……33’ü’ünnüün olmasn olmasıı tantanıı koydururkoydurur
OFTALMOFTALMİİK BOZUKLUKK BOZUKLUK
Akut glokom,Akut glokom, iritisiritis, optik, optik nnööritrit..vb..vbdurumlarda da akut badurumlarda da akut başş aağğrrııssııggöörrüüllüürr
HTHT’’A BAA BAĞĞLI BALI BAŞŞ AAĞĞRISIRISI
SekonderSekonder nedenler ekarte edildiktennedenler ekarte edildiktensonra (sonra (preeklampsipreeklampsi,, feokromasitomafeokromasitoma,,inme..vb) tansiyonun dinme..vb) tansiyonun düüşşüürrüülmesilmesihastada rahatlamayhastada rahatlamayıı sasağğlarlar
SSİİNNÜÜZZİİTT
SinSinüüzit;zit; fasialfasial aağğrrıı ve bave başş aağğrrııssıı yaparyapar BaBaşş aağğrrııssıı pozisyonla ve sinpozisyonla ve sinüüssüünn
lokalizasyonuna glokalizasyonuna gööre yer dere yer değğiişştirirtirir
İİLALAÇÇ/TOKS/TOKSİİK MADDE veyaK MADDE veyaMETABOLMETABOLİİK BAK BAŞŞAAĞĞRISIRISI
Nitrat,Nitrat, MAOiMAOi kullankullanıımmıı, kronik alkol, kronik alkolkullankullanıımmıı, kronik analjezik kullan, kronik analjezik kullanıımmıı,,hipoksihipoksi, CO, CO intoksikasyonuintoksikasyonu,,hiperkapnihiperkapni babaşşllııcaca sebeblerdirsebeblerdir
Bu durumlarBu durumlarıın ayrn ayrıımmıındanda anamnezanamnezöönemlidirnemlidir
BENBENİİNGNG İİNTRAKRANNTRAKRANİİAL HTAL HT(PS(PSÖÖDOTDOTÜÜMMÖÖR SEREBRR SEREBRİİ))
Nadir gNadir göörrüüllüür,dahar,daha ççokok obezobez, gen, genççlerde velerde veuzun suzun süüreli bareli başş aağğrrııssıı olan hastalardaolan hastalardaddüüşşüünnüülmelidirlmelidir
Hastalarda bulantHastalarda bulantıı, kusma, g, kusma, göörmermebulanbulanııklklığıığı vardvardıırr
Etiyoloji:Etiyoloji: İİdiyopatikdiyopatikOKS veOKS ve TetrasiklinTetrasiklin kullankullanıımmııVitamin A alVitamin A alıımmııTroidTroid hormon bozukluhormon bozukluğğuu
BENBENİİNGNG İİNTRAKRANNTRAKRANİİAL HTAL HT(PS(PSÖÖDOTDOTÜÜMMÖÖR SEREBRR SEREBRİİ))
TanTanıı::PapilPapil öödemdemNormal bilinNormal bilinçç durumudurumuNormal CTNormal CT LPLP’’dede bariz BOS P artbariz BOS P artışıışınnıın olmasn olmasıı
Tedavi:Tedavi:AsetozolamidAsetozolamid veyaveya steroidsteroid babaşşlanglangııçç tedavisitedavisi
olarak verilirolarak verilirBu tedaviye yetersizlik durumunda tekrarlayanBu tedaviye yetersizlik durumunda tekrarlayan
LPLP’’lerlelerle BOS drene edilir veya cerrahi tedaviBOS drene edilir veya cerrahi tedaviyapyapııllıır (BOSr (BOS şşantantıı veya optik sinir pencere kveya optik sinir pencere kııllııffııyapyapııllıır)r)
İİNTERNAL KAROTNTERNAL KAROTİİD veD veVERTEBRAL ARTERVERTEBRAL ARTER
DDİİSSEKSSSEKSİİYONUYONU DisseksiyonDisseksiyon spontanspontan veya travmaya baveya travmaya bağğllıı
ggöörrüülebilirlebilir Hastalar genellikle genHastalar genellikle gençç yayaşştadtadıırlarrlar İİnternalnternal karotidkarotid arterarter disseksiyonudisseksiyonu
Tek taraflTek taraflıı,, anterioranterior boyun aboyun ağğrrııssıı veveberaberinde baberaberinde başş aağğrrııssıı olan hastalardanolan hastalardanşşüüphelenilmelidir, genellikle aphelenilmelidir, genellikle ağğrrıı ggööz vez ve frontalfrontalalan ialan iççerisindedirerisindedir
ÇÇooğğu hastada mevcut veya sonuu hastada mevcut veya sonuççta Gta GİİA,A,strokestroke,, hornerhorner sendromu, tek taraflsendromu, tek taraflıı kköörlrlüük,k,kranialkranial sinir felci... vb nsinir felci... vb nöörolojik belirtilerrolojik belirtilerggöörrüüllüürr
İİNTERNAL KAROTNTERNAL KAROTİİD veD veVERTEBRAL ARTERVERTEBRAL ARTER
DDİİSSEKSSSEKSİİYONUYONU VertebralVertebral arterarter disseksiyonudisseksiyonu:: GGİİA,A, strokestroke ve beyin sapve beyin sapıı belirtileri ilebelirtileri ile
beraberberaber posteriorposterior boyun aboyun ağğrrııssıı veyaveyaoksipitaloksipital aağğrrıı barizdirbarizdir
LP SONRASI BALP SONRASI BAŞŞ AAĞĞRISIRISI
LP yapLP yapıılan hastalarlan hastalarıın %10n %10--3636’’ssıındanda2424--48 saat i48 saat iççerisindeerisinde duradanduradan BOSBOSssıızzııntntııssıı sonucusonucu şşiddetli baiddetli başş aağğrrııssııgeligelişşirir
TEDAVTEDAVİİ: IV kafein/s: IV kafein/sııvvıı, NSA, NSAİİİİ ileiletedavi edilebilir, tedavitedavi edilebilir, tedaviyetersizliyetersizliğğinde kan yamasinde kan yamasıı gereklidirgereklidir(LP seviyesinde(LP seviyesinde otologotolog kankanıınn epiduralepiduralenjeksiyonu ile yapenjeksiyonu ile yapııllıır)r)
SİNÜZİT KÜME GERİLİM MİGREN
PRPRİİMER BAMER BAŞŞ AAĞĞRISIRISISENDROMLARISENDROMLARI
MMİİGRENGREN
SSıık gk göörrüüllüür, br, büüyyüükk ççocuklukocukluk ççaağığındandababaşşlarlar
ABDABD’’de yaklade yaklaşışık %10k %10--20 s20 sııklklııklaklaggöörrüüllüürr
ErkeklerdeErkeklerde prevalansprevalansıı %5,%5,kadkadıınlarda %15nlarda %15--17 civar17 civarıındadndadıırr
Her iki cins iHer iki cins iççin de, 40 yain de, 40 yaşş civarcivarıındandapik yapar sonra azalpik yapar sonra azalıırr
MMİİGRENGREN AnormalAnormal vaskvasküülerler yapyapıı,, konstriksiyonkonstriksiyon
ileile auraaura veve reboundrebound vazokontriksiyonvazokontriksiyonile zonklayile zonklayııccıı babaşş aağğrrııssıı oluoluşşurur
GGüünnüümmüüzde beyin dokusunun birzde beyin dokusunun birtetikleyici fakttetikleyici faktööre yanre yanııttıı olarakolarakggöörrüülmektedirlmektedir
AuralarAuralarıınn beyin dokusundabeyin dokusunda gezici birgezici birnnööronalronal aktivite azalmasaktivite azalmasıına bana bağğllııolduolduğğuu ddüüşşüünnüülmektedirlmektedir
MMİİGRENGREN
Dura ve kan damarlarDura ve kan damarlarıı gibi agibi ağğrrııya duyarlya duyarlııbböölgelerde sallgelerde salıınannan nnööropeptitlereropeptitlere babağğllııinflamasyoninflamasyon oluoluşşurur
Bu olayBu olay selektifselektif 55--HTHT1D1D ((serotoninserotonin))agonistiagonisti olanolan sumatriptansumatriptan taraftarafıından vendan veergotlarergotlar,, indometazinindometazin ve dive diğğerer NSANSAiiilailaççlarcalarca öönlenebilirnlenebilir
MMİİGRENGREN
AurasAurasıızz migren tmigren tüüm migrenlerinm migrenlerin%80%80’’ini oluini oluşştururturur
SSııklklııkla yavakla yavaşş babaşşlar ve 4lar ve 4--72 saat72 saatkadar skadar süürerrer
Tipik olarakTipik olarak pulsatilpulsatil ve tekve tektarafltaraflııddıırr, b, bulantulantıı, kusma, foto, kusma, foto--fonofobifonofobi,, skalpteskalpte duyarduyarllııllııkkggöörrüülebilirlebilir
MMİİGRENGREN AuralarAuralar dakikalar idakikalar iççinde geliinde gelişşir, 60ir, 60
dakikadan az sdakikadan az süürer, geri drer, geri döönnüüşşllüüddüürr SkotomlarSkotomlar,, parlakparlak ışıışıklarklar,, hemiparestezihemiparestezi veve
hemiparezilerhemipareziler, afazi veya di, afazi veya diğğer konuer konuşşmamabozukluklarbozukluklarıı tipiktipik auralardauralardıırr
LLetarji, esneme, depresyon, gevietarji, esneme, depresyon, gevişş getirme,getirme,polipoliüüriri veya sveya sııvvıı retansiyonuretansiyonu gibgibi migreni migrenprodromlarprodromlarıındanndan ayayıırt edilmelidirlerrt edilmelidirler
MMİİGRENGREN AtipikAtipik migren tmigren tüürleri;rleri;
OftalmoplejikOftalmoplejik migrenmigrenRetinalRetinal migrenmigrenKomplike migrenKomplike migren
BaBaşş aağğrrııssıı + N+ Nöörolojikrolojik defisitdefisit varsavarsattüüm migren tm migren tüürleri ekarte edilmelidirrleri ekarte edilmelidir
Migrene baMigrene bağğllıı nnöörolojikrolojik defisitlerdefisitlerhemen her zaman 60 dakikadahemen her zaman 60 dakikadaddüüzelir!!!zelir!!!
MMİİGRENGREN
TedavideTedavide öönemli faktnemli faktöörler;rler;Migreni durdurmaMigreni durdurmaDDiiğğer semptomlarer semptomlarıın da gerilemesin da gerilemesiNNormal aktivitelere dormal aktivitelere döönme zamannme zamanııYYan etkileran etkilerKKontrendikasyonlarontrendikasyonlarBBedeledelUUygulama kolaylygulama kolaylığıığı
MMİİGRENGREN
DihidroergotaminDihidroergotamin (DHE)(DHE)55--HTHT1D1D agonistiagonisti,,Klasik birKlasik bir ““ilk seilk seççenektirenektir””,,ŞŞiddetli bulantiddetli bulantıı--kusma yaparkusma yapar
SumatriptanSumatriptanDHEDHE’’ee ggööre dahare daha selektifselektif birbir agonistagonist,,Daha pahalDaha pahalıı, daha s, daha sıık ancak mink ancak minöör yanr yan
etkiler yapar,etkiler yapar,24 saatlik24 saatlik rekreküürrensrrens hhıızzıı daha ydaha yüüksektirksektir
MMİİGRENGREN
DiDiğğer faydaler faydalıı olduolduğğu gu göösterilmisterilmişşilailaççlar;lar; MetoklopromidMetoklopromid,,KlorpromazinKlorpromazin veve KetorolaktKetorolaktıırr
Sessiz ve loSessiz ve loşş bir ortam sabir ortam sağğlanmallanmalııddıırr IVIV hidrasyonhidrasyon veve deksametazondeksametazon
OpioidlerOpioidler saysayıılan ilalan ilaççlar kadarlar kadarbabaşşararııllıı dedeğğildirildir
MMİİGRENGREN Gebelerde;Gebelerde;
SSııklklııkla gerileme gkla gerileme göösterirsterirAtakta ilaAtakta ilaççssıız tedavi denenmelidirz tedavi denenmelidirGerekirseGerekirse AsetaminofenAsetaminofen,,
MetoklopromidMetoklopromid, NSA, NSAİİ ilailaççlarlarkullankullanıılabilir (Klas B)labilir (Klas B)
ProfilaksiProfilaksiİİSA (SA (--)) --blokerlerblokerler,, kalsiyum kanalkalsiyum kanal
blokerleriblokerleri,, trisikliktrisiklik antidepresanlarantidepresanlartercih edilebilirtercih edilebilir
GERGERİİLLİİM TM TİİPPİİ BABAŞŞAAĞĞRILARIRILARI
EkstrakranialEkstrakranial kas yapkas yapıılarlarıınnıın gerilimin gerilimisorumlu tutulmusorumlu tutulmuşşturtur
BilateralBilateral,, pulsatilpulsatil olmayan, dolmayan, dışışuyaranlarla ve bulantuyaranlarla ve bulantıı--kusma ilekusma ileiliilişşkisizkisiz
HafifHafif--orta ataklarda basitorta ataklarda basitanaljezikler yeterli iken,analjezikler yeterli iken, şşiddetliiddetliataklar migren gibi tedavi edilmelidirataklar migren gibi tedavi edilmelidir
KKÜÜME TME TİİPPİİ BABAŞŞAAĞĞRILARIRILARI Nadir gNadir göörrüüllüür ve kr ve kıısa ssa süürelidirrelidir Erkeklerde ve 20 yaErkeklerde ve 20 yaşş sonrassonrasıı daha sdaha sııkk EtyolojideEtyolojide trigeminaltrigeminal sinir patolojilerisinir patolojileri 1515--180 dakika s180 dakika süüren ciddi, tek taraflren ciddi, tek taraflıı
orbitalorbital,, supraorbitalsupraorbital veyaveya temporaltemporalaağğrrıılarlar
KKonjonktivalonjonktival öödem,dem, lakrimasyonlakrimasyon, nazal, nazalkonjesyonkonjesyon,, rinorerinore, y, yüüzde terleme,zde terleme,miyozismiyozis veyaveya pitozispitozis eeşşlik edebilirlik edebilir
KKÜÜME TME TİİPPİİ BABAŞŞAAĞĞRILARIRILARI GGüünlnlüük ataklar (kk ataklar (küümeler) halinde,meler) halinde,
aylarca saylarca süürebilirrebilir
HHıızlzlıı etkili ajanlar kullanetkili ajanlar kullanıılmallmalııddıır (r (DHEDHEveve sumatriptasumatriptann gibi)gibi)
Oksijenden fayda gOksijenden fayda göörrüürlerrler
Uzun dUzun döönemde NSAnemde NSAİİ ilailaççlarlar remisyonuremisyonuhhıızlandzlandıırrıır,r, rekreküürrensirrensi azaltazaltıırr
KRANKRANİİAL VE FASAL VE FASİİYALYALAAĞĞRILARRILAR
TEMPOROMANDTEMPOROMANDİİBBÜÜLERLERBOZUKLUKBOZUKLUK
TME etrafTME etrafıındaki kas ve bandaki kas ve bağğ yapyapıılarlarıınnıınnfonksiyonel bozuklufonksiyonel bozukluğğuna bauna bağğllıı ssüüreklireklibir rahatsbir rahatsıızlzlıık hissidirk hissidir
TMETME’’dede ses ve ases ve ağğrrıı varlvarlığıığı, k, kııssııtlanmtlanmışışççene hareketleri,ene hareketleri, ççene aene aççıılmaslmasııssıırasrasıında kilitlenme, dinda kilitlenme, dişşleri gleri gııccıırdatmardatmave dil, dudak veya yanakve dil, dudak veya yanak ııssıırmarma gibigibisemptomlarsemptomlarıı vardvardıırr
TEMPOROMANDTEMPOROMANDİİBBÜÜLERLERBOZUKLUKBOZUKLUK
BaBaşş aağğrrııssıı yapabilir, ancak sayyapabilir, ancak sayıılanlan
semptomlar basemptomlar başş aağğrrııssıına ikincil dena ikincil de
olabilirolabilir
Tedavide basit analjezikler denenebilirTedavide basit analjezikler denenebilir
YaklaYaklaşışım sm sııklklııkla konservatiftirkla konservatiftir
TRTRİİGEMGEMİİNAL NEVRALJNAL NEVRALJİİ
TTrigeminalrigeminal sinirsinir innervasyoninnervasyon alanalanıındanda
paroksismalparoksismal geligelişşen, saniyeler sen, saniyeler süürenren
şşiddetli aiddetli ağğrrıı ataklarataklarıı ve normalve normal
nnöörolojik muayene bulgularrolojik muayene bulgularıı ileile
karakterizedirkarakterizedir
TRTRİİGEMGEMİİNAL NEVRALJNAL NEVRALJİİ
Tedavi cerrahi veya medikal olabilir.Tedavi cerrahi veya medikal olabilir.
KarbamKarbamaazepinzepin ççok etkili bir tedavidirok etkili bir tedavidir
DirenDirenççli hastalardali hastalarda nnööroloji veyaroloji veya
nnööroroşşirurji konsirurji konsüültasyonu istenmelidirltasyonu istenmelidir