barazia gjinore në shqipëri - rotary albania - trajnim per... · raporti mes gjinisë dhe...

BARAZIA GJINORE në Shqipëri

KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL

Dhuna në familje

Dhuna në familje është një problem i mbarë shoqërisë;

Legjislacioni aktual e kërkon tashmë ngritjen e një sistemi të mekanizmi

referimi;

Asnjë institucion/individ i vetëm nuk mund t’i bëjë ballë këtij fenomeni, pa

koordinuar veprimet me aktorë të tjerë;

Kjo iniciativë përkon me prioritetin e vendosur nga vetë qeveria shqiptare

dhe është pjesë e proceseve për integrimin nëhur me çështjet gjinore

Zgjerimi i njohurive lidhur me përfshirjen e perspektivës gjinore në punën me

median


Dhuna në familje

Dhuna ndaj grave është një çështje publike dhe jo private, si rrjedhim ajo kërkon vëmendje të veçantë nga e gjithë shoqëria;

Shkaku kryesor i dhunës është pushteti i pabarabartë që ekziston në çift;

Dhuna i lëndon të gjithë, jo vetëm gratë;

Gratë përjetojnë forma të ndryshme dhune, shpesh disa forma në të njëjtën kohë;

Çdo person ka të drejtë të jetojë i lirë nga çdo formë dhune;

Çdo person është përgjegjës për sjelljen e tij, dhuna është zgjedhje, dhunuesi është përgjegjës për dhunën e ushtruar;

Ndryshimi është i mundshëm veçanërisht me ndihmën e komunitetit;

Ndryshimi është një proces i gjatë. Përballë tij shfaqen një sërë pengesash dhe vështirësishë që duhen përballuar;

Ekzistojnë edhe mënyra të tjera përveç dhunës, me anë të të cilave të zgjidhen konfliktet.


Disa çështje të Barazise Gjinore

Roli advokues/lobues i shoqërisë civile për të drejtat e gruas/të njeriut

Forcimin e kapacitetet e OSHC-ve dhe të na japë mundesine te luajme rol

aktiv dhe efektiv ne barazine gjinore duke e promovuar ne institucionet

qeveritare lokale dhe politikat publike. Lobimi i perbashket me te gjithe

aktoret

Mekanizmat praktikë mbi fuqizimin e vajzave dhe grave në jetën

shoqërore e politike

Legjislacioni dhe zbatimi i tij per buxhetimin gjinor

OSHC-të kanë vite që po bëjnë një përpjekje të përditshme për barazinë

gjinore, ne kete kontekst, çfarë arritjesh konkrete kanë në sfidën e tyre,

problematikën që kanë hasur dhe si mendojnë t’i eliminojnë të gjitha

barrierat për të shkuar drejt një shoqëri pa diskriminim gjinor.


Mekanizmat, mbi te cilat funksionon ligji elektoral mbi arritjen e barazise

gjinore per zgjedhjet lokale dhe parlamentare

Investigimi mediatik mbi ceshtje me baze te ndjeshme gjinore.

Raste te diskriminimit gjinor dhe lidhja e tyre me mediat

Mbrojtja dhe te drejtat e femijeve te abuzuar ne nje familje te dhunuar

Korrupsioni qe behet ne dhenjen e projekteve sipas njohjes dhe perfitimit.

Disa çështje të Barazise Gjinore

Përkatësia seksuale

dhe ajo gjinore


Përkatësia gjinore dhe seksi

Seksi

Ka të bëjë më anatominë dhebiologjinë

Si rregull, nuk ndryshon gjatëjetës

Seksi nuk ndryshon nga njëkulturë në tjetrën

Përkatësia gjinore

Cilësi dhe sjellje që shoqëriapret nga një burrë dhe një grua

Rolet gjinore mësohen

Rolet gjinore ndryshojnë nëkohë për shkak të faktorëve tëndryshëm

Rolet gjinore ndryshojnë nganjë kulturë në tjetrën


Stereotipet gjinore

Stereotipet janë përgjithësime të një shkalle të lartë për njerëzit e një

kategorie të caktuar shoqërore;

Bindje të tilla kanë tendenca të jenë pjesë e përgjithshme e

shoqërisë dhe krijohen në kuadër të procesit të rritjes në atë

shoqëri;

P.sh., lodrat, veshjet, sjelljet, profesionet që priten nga një vajzë dhe

nga një djalë.


Të jesh vajzë & grua në Shqipëri

në 1985 & 2015

Arsimimi

Shëndeti

Jeta profesionale

Roli në familje

Roli në komunitet

Roli në sferën

publike përtej lagjes

e vendit të punës


Përkatësia gjinore si identitet

Si e identifikoni veten?

Raporti mes gjinisë dhe aspekteve të tjera të identitetit: raca, etnia,

mosha, besimi fetar, shkalla e arsimimit, gjendja ekonomike,

përkatësia ideologjike, vendbanimi, etj.

A ka një hierarki të aspekteve të identitetit?

Të drejtat e grave si

të drejta të njeriut


Barazia gjinore

Barazi gjinore është pjesëmarrja e barabartë e grave dhe burrave në të

gjithat fushat e jetës, pozita e barabartë ndërmjet tyre, mundësi e shanse të

barabarta për të gëzuar të drejtat dhe për të përmbushur detyrimet në

shoqëri, duke përfituar njëlloj nga arritjet e zhvillimit të saj.

Ligji Nr. 9970, datë 24.7.2008, “Për barazinë gjinore në shoqëri”, neni 4


Fytyra e pabarazisë gjinore

Vetëm 1% e aseteve/pasurive të botës janë në emër të një gruaje

70% e njerëzve të botës që jetojnë në mizerje (me më pak se $1 në ditë) janë gra

Paga e grave përbën mes 70-90% të pagës së burrave.

Mëmësia vazhdon të jetë arsye për diskriminim në punë.

Ka vetëm 26 gra CEO ndër 500 korporatat më të mëdha në botë – ishte

vetëm një grua në 1998.

Vetëm 22% e antarëve të parlamenteve dhe senateve në gjithë botën janë

gra.

Më shumë të dhëna në: genderstats.org


Dokumente kryesorë ndërkombëtare - 1

Konventa për Eliminimin e të Gjtha Formave të Diskriminimit ndaj Gruas

(CEDAW). U adoptua nga Asambleja e Kombeve të Bashkuara në vitin 1979

si marrëveshja ndërkombëtare kryesore dhe më e plotë për të drejtat e

grave. U pasua me nje Protokoll Fakultativ në 2000.

Konferenca e Katërt Botërore të Kombeve të Bashkuara për Gratë dhe

Platforma për Veprim, 1995. Përcaktoi 12 qëllime strategjike për zbutjen e

pabarazive mes burrave dhe grave në të gjithë nivelet.


Dokumentat kryesorë ndërkombëtare - 2

Marrëveshja e Bashkimit Europian (1992). Kjo marrëveshje garanton

barazinë gjinore dhe shanset e barabarta në kuadër të mekanizmave që

krijuan BE-në.

Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit. Këto objektiva të miratuara nga

Organizata e Kombeve të Bashkuara (2000) trajtojnë, mes të tjerash,

çështjet e barazisë gjinore dhe të drejtave të grave.

Konventa e Këshillit të Europës “Për parandalimin dhe luftimin e dhunës

kundër grave dhe dhunës në familje“ – Konventa e Stambollit (2011).


Dokumentat kryesorë ndërkombëtare - 3

Udhëzues për Barazinë midis Grave dhe Burrave për 2006 - 2010. Ky

udhëzim i BE-së e përcakton përfaqësimin e barabartë në vendim-marrje si

një nga fushat prioritare të politikave të BE-së për arritjen e barazisë gjinore.

Karta për Barazinë e Grave dhe Burrave në Jetën Lokale (2006). Ndër

parimet e kësaj karte janë pjesëmarrja e balancuar e grave dhe burrave në

vendim-marrje si parakusht për një shoqëri demokratike dhe përfshirja e

perspektivës gjinore në të gjitha aktivitetet e qeverive lokale dhe rajonale.


Dokumenta kryesore mbi barazinë gjinore - 1

1993 Shqipëria ratifikon Konventën e OKB-së “Për eliminimin e të gjitha

formave të diskriminimit” (CEDAW)

1996 Shqipëria ratifikon konventat për të drejtat dhe liritë themelore të njeriut –

deklarata universale; të drejtat politike dhe civile; ekonomike, shoqërore,

kulturore

2002 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për shëndetin riprodhues”.

2003 Miratohet dhe hyn në fuqi Kodi i Familjes i Republikës së Shqipëri

2003 Shqipëria ratifikon Protokollin Fakultativ të Konventës “Për eliminimin e të

gjitha formave të diskriminimit ndaj gruas” (CEDAW).


Dokumenta kryesore mbi barazinë gjinore - 22006 Shqipëria ratifikon Konventën e Këshillit të Evropës “Për masat kundër

trafikimit të qenieve njerëzore"

2006 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për masa ndaj dhunës në marrëdhëniet

familjare”

2008 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për barazinë gjinore në shoqëri

2008 Miratohet dhe hyn në fuqi “Kodi zgjedhor i Republikës së Shqipërisë” -

kuota gjinore

2010 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për mbrojtjen nga diskriminimi”

2011 Shqipëria nënshkruan Konventën e Këshillit të Europës “Për parandalimin

dhe luftimin e dhunës kundër grave dhe dhunës në familje".


Përse ka rëndësi barazia gjinore? - 1

Pabarazia gjinore – në kuptimin e aksesit në edukim, shëndetësi, punësim

në sektorin formal, dhe të ardhura – mbetet një pengesë serioze për zhvillim

në shumë vende.

Raporti mbi Zhvillimin Botëror 2012, Banka Botërore


Përse ka rëndësi barazia gjinore? - 2

“...të investosh tek gratë është jo vetëm gjëja e drejtë që duhet bërë.

Është edhe gjëja e mençur që duhet bërë. Unë jam thellësisht i

bindur se gratë përbëjnë potencialin më të rëndësishëm, por edhe

më të pashfrytëzuar për zhvillim dhe paqe, që bota ka në

dispozicion”.

Ban Ki Moon, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, mars 2008


Argumenta në favor të barazisë gjinore

Dy lloj argumentash:

Argumenta mbi ndikimin negativ të pabarazisë gjinore në shpërndarjen e

burimeve dhe mundësive mbi mirëqenien, rolin dhe të drejtat e grave –

barazia gjinore si qëllim në vetvete që ka të bëjë me dinjitetin njerëzor dhe

drejtësinë sociale (‘gjëja e drejtë që duhet bërë’)

Argumenta që ofrojnë fakte të dokumentuara mirë, të cila dëshmojnë se

barazia gjinore në shpërndarjen e burimeve dhe mundësive është një mjet

efektiv për të arritur qëllime të tjera të zhvillimit të përgjithshëm (‘gjëja e

mençur që duhet bërë’).


Si ndikon pa/barazia gjinore në ekonomi? - 1

Pabarazi në arsimim dhe në shfrytëzimin e talenteve dhe aftësive të

grave (punësimi)

Shtrembërim i tregut

Kufizim artificial i potencialeve në dispozicion të zhvillimit ekonomik

Ulje e produktivitetit të kapitaleve njerëzore

Ulje e ritmeve të zhvillimit ekonomik



Akses më i madh i grave në arsim dhe në punësim dhe

Pjesëmarrja më e madhe grave në vendim-marrje në familje

Investim më i madh në kapitalin njerëzor të fëmijëve të tyre

Përmirësim i produktivitetit të brezit të ardhshëm të punonjësve



Nivele më të larta të arsimit dhe të pjesëmarrjes së grave në tregun e punës

Ulje e nivelit të lindshmërisë

Reduktim i barrës së varësisë së grave dhe familjeve nga ekonomia dhe rritja e

kursimeve


Grupi 1 – Sfidat në jetën private

Balancimi i jetës private me atë profesionale

Ndarja e punëve të shtëpisë mes burrave dhe grave

Rolet gjinore në familje

E drejta pronësore

Dhuna në familje - pranimi i saj

Ide tradicionale lidhur me jetën seksuale

Pranimi me vështirësi nga shoqëria i grave të pavarura e të

realizuara profesionalisht.


Grupi 2 – Sfidat në arsim dhe shëndetësi

Mungesat ekonomike që

ndikojnë në arsimim

Përfshirja e perspektivës

gjinore në tekstet mësimore e

metodat e mësimit

Shërbim shëndetësor i

pamjaftueshëm për gratë në

nevojë dhe shtatzana

Roli i grave në vendim-marrje

në arsim dhe shëndetësi

Mungesa e depistimit periodik

Zgjedhja nga vajzat e degëve

të studimit në fusha ku pagat

janë më të ulta

Përdorimi i lejes së lindjes si

diskriminim ndaj grave në

vendin e punës


Grupi 3 – Sfidat në jetën profesionale

Nevoja për përkrahje për

avancimin profesional të grave

Diferenca në pagë për punë të

barabartë

Pabarazia në vendim-marrje

Pabarazia në qasje në tregun

e punës

Promovimi i pamjaftueshëm i

grave nga media

Nevoja për gra në zanat

jotradicionale për to

Mungesa e bashkëpunimit

mes burrave dhe grave

Pasiguria e vendit të punës

(shembulli i lejes së lindjes)


Grupi 4 – Sfidat në jetën publike

Angazhimi i ulët i burrave në përkrahje të barazisë gjinore

Zbatimi i pamjaftueshëm i kuotës gjinore

Mungesa e sistemeve mbështetëse për gratë, duke përfshirë

shërbimet sociale

Mungesa e besimit tek gratë dhe vajzat

Mungesa e vlerësimit të kontributit të grave dhe vajzave


Feminizmi


Momente kulmore të feminizmit

Vala e parë – fillimi i shekullit XX: e drejta e votës, e trashëgimisë

Vala e dytë – vitet 1960 - 1970: dhuna ndaj grave, e drejta

riprodhuese, normat shoqërore e kulturore

Vala e tretë – vitet 1990 - 2000: pluralizmi i nevojave dhe i të

drejtave të grave


Burime në Internet

Qendra “Aleanca Gjinore per Zhvillim”

http://www.gadc.org.al

International Center for Research on Women

http://www.icrw.org/

Women Watch: http://www.un.org/womenwatch

European Institute for Gender Equality http://eige.europa.eu/

Aktorët kryesorë për

barazinë gjinore në

Shqipëri


Punë në grup: Roli i aktorëve kryesorë në

barazinë gjinore në Shqipëri

1. Shteti

2. Sektori privat

3. Shoqëria civile

4. Institucionet fetare

5. Sektori akademik


Roli i burrave dhe djemve - 1

Burrat mund e duhet ta përdorin fuqinë e tyre për ta çuar përpara

barazinë gjinore – filloi me shëndetin riprodhues

Lufta për barazi gjinore është luftë për drejtësi

Përfitimet nga pjesëmarrja e plotë e grave në ekonomi dhe jetë

publike


Roli i burrave dhe djemve - 2

Ruajtja e pabarazisë gjinore ka pasoja për burrat (dhe gratë):

Cilësia e marrëdhënieve me nënën, gruan, vajzën, kolegen,

përcakton cilësinë e jetës;

Shëndeti

Aksidente në vende pune të ndara

barazia gjinore në shqipëri - rotary albania - trajnim per... · raporti mes gjinisë dhe...

Documents