aydınlık gazetesi kitap eki 07aralik

7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 07Aralik

1/24

AydnlkBU SAYIDA

32KTAP

TANITILIYOR

7 Aralk 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 41

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

K I T A P. Toplam: 1355Umak mre

bedeldir*

Talat ve FitnatnAk

Pier Paolo Pasolinistne Bir Kronoloji

Denemesi

Mutluluu ArayanAdam: Spinoza

Kulak Osmannserveni

Aratrmac-yazar zlem Kumrular ile

slamkorkusunun

temellerizerine


2/24


3/24

aaa

Ayayayayayaayaya

yayayayaayayayay

NDEKLER SUNU

Haftann Portresi: Ouz Atay s. 4

Umak mre bedeldir* s. 5

Talat ve Fitnatn ak s. 6

s. 7

Rekabetten arndrlm dnya s. 8

s. 9

Mutluluu arayan adam: Spinoza s. 10

Kulak Osmann serveni s. 11

s. 12

lme gtren yazlar antolojisi s. 14

s. 15

Yolun yarsndaki veda: Ali Rza Ertan s. 16

s. 17

Yeni kanlar s. 18-19

s. 20

s. 21

Alnt Test-Bulmaca s. 22

7 ARALIK 2012 CUMA 3Aydnlk KTAP

[email protected]

Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti.Orureis Cad. Remzi zkaya Sok. No:16Bahelievler / stanbul Tel: 0212 655 44 34

Ynetim Yeristiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbulTel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04

Faks: 0212 252 51 22

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Anadolum Gazetecilik Basm YaynSan. ve Tic. A..

adna sahibi:Mehmet Sabuncu

Genel Yayn Ynetmeni:Serhan Bolluk

Sorumlu Mdr:Mehmet Bozkurt

Genel Mdr Yardmcs (Reklam):

Saynur Okurolu

AydnlkK I TA P.

Sayfa Sekreteri: Alev zgen

Editr: Pnar Akko

Yazileri: rem Hal, Deniz Antepolu, Cenk zda

Yazileri Mdr: Damla Yazc

Pier Paolo Pasolini stne

Bir Kronoloji Denemesi

Kent girdabnda ilikileri kalplara

hapseden erkek ve kadnlar

Kapak: zlem Kumrularla son kitab

slam Korkusu zerine rportaj

Tanpnar: Hakiki realizm,teferruat saymak deildir

Yazn hayatm Atatrk devrimlerini

budayanlara kar mcadeleyle geti

ocuk-Gen: Mektup mail oldu,

ocuk ayn ocuk

Sahaf: Basiretsiz bir komutann

dt hal!


4/24

Everest Yaynlar, Ahmet mit edi-trlnde kard polisiye kitaplara Das-hiell Hammett serisiyle devam ediyor.Daha evvel Raymond Chandler serisini ye-niden kazandran yaynevi Kara Roman ak-mnn ustas Dashiell Hammett ile klasik-leri kazandrmaya devam ediyor. Serinin sonkitab, Hammettn filme de ekilmi, enmehur roman Malta ahini.

Daha evvel Raymond Chandlern Gl-deki Kadn isimli polisiye romann tant-mtm ve yazmda Kara Roman akmn-dan da bahsetmiti. Bu akm ABD iin n-giliz polisiyelerinden kopmak anlamna ge-liyordu ve dedektiflerin deiimini simgeli-

yordu. Hammett ve yaratt dedektif tiple-mesi Sam Spade ise ak-mn kukusuz nde gelenismi. Zira Hammettn ya-ratt bu dedektif tiple-mesi Chandlera da ilhamolacak ve polisiyenin dei-imi salamlaacaktr. Mal-ta ahini kitabndan yolakacak olursak dedektifkanl canl, bizden biri. Son-rasnda Chandlerda da g-receimiz gibi ikici, uya-nk, zaman zaman yoldan -kyormu hissi verse de dai-ma adalete sadk.

Kitabn konusu ise ky-metli bir heykelin kaybol-mas ile ilgili, yani konu tamamen para. G-zel, para peinde, ihtirasl kadnlar roma-nn tamamnda var, gerek ana karakter ge-rekse yan karakterler olarak. Zengin ve maf-

yatik i adamlar, kumarbazlar ve doland-rclarla dolu bir roman Malta ahini. An-cak dedektifimiz de pek iyi bir adam ol-masa da her eye ramen adaletin peinde.

Romana geersek, polisiyelerin o bili-nen youn temposunu ve srkleyiciliinikitaptan beklerken annda o havaya gire-miyorsunuz. Kitap esasnda srkleyici,ancak zamanla ald kansndaym. n-celeri dank anlatmla kar karya ol-duunuzu hissederken konu ilerleyip olay-lar ve karakterler i ie getike danklkkayboluyor ve beklediiniz srkleyicilik ge-liyor. Roman bitirdikten sonra ise da-nkln sebebinin olaylar gizemli brakpokuyucuyu dnmeye sevk ederken ara-da kopukluklar olmasna baladm. HattaChandlern kitabnn bu romana kyasla okdaha dzgn ilerlediini ve okuyucuyu an-

latmda kopukluklar yapmadan artabil-diini fark ettim. Hammett yeni bir yol atkukusuz. Polisiyeyi yeryzne indirdi. An-cak Chandler ayaklarnn daha da salambasmasn salad kanmca.

Ancak kitapta ana karakter Spadein an-latt bir olay yazarn sadece polisiyeyle il-gilenen biri olmadn, sadece maceralar

yaratma derdine olmadn anlamanzsalyor. Olaya gre her eye ve iyi bir ai-leye sahip emlak zengini bir adam aniden,

yanna hi para almakszn kaybolur. Kar-s adamn yaadna dair duyumlar alp de-dektifimizi tutar. Ve dedektif, adamn y-rrken hemen yanna inaat iskelesi dmesi

zerine lmden dnd-n ve hayatnn deitiinirenir. Adam, esasndahayatn her an tehlikelerledolu olduunu anlar ve ha-yatn sorgular. Gerekmutluluun iyi bir aileye

veya paraya sahip olma ilezde olmasnn kendisinedayatldn, esasen mut-lu olmadn fark eder.Ailesine kendilerine ye-tecek kadar para brakt-n dnerek gider, bir-ka yl sonra baka biriy-le evlenir. Bu ksack olay-da bir insann lmle bu-

run buruna gelmesi nede-niyle hayatnn tamamen deimesini ve z-grlk ile mutluluk kavramlarn tekrar d-nmesini anlatyor. Yazarn fikrine katlpkatlmamak nemli deil bence burada.Zira nemli olan, yazarn bak asnn ol-mas, dnd birtakm eylerin olmas

ve polisiyeye bu anlamda katk salamas.Kitabn belki de nemsiz bir ksmndan bah-sediyorum. Ama yazarn getirmeye alt- yenilii anlamak ve sadece maceralarretme derdinde olmadn, aksine hayatlada lm araclyla derdi olan bir yazarlakar karya olduunuzu belirtmek istiyo-rum.

Sonu olarak klasik olmasnn yan sranitelikli bir polisiye olmas sebebiyle oku-manz tavsiye ederim. Neticede kendisi deeski dedektif olan bir yazarn, yarattolaylar da yaadklar ve lme yaknly-la harmanlannca daha gereki ve keyifliromanlar kyor.

(Malta ahini, Dashiell Hammett,Everest Yaynlar, ev: Sinan Fiek, 260 s.)

Hammettn yaratt budedektif tiplemesi kanlcanl, bizden biri.

Sonrasnda Chandlerdada greceimiz gibi ikici,uyank, zaman zamanyoldan kyormu hissiverse de daimaadalete sadk

ahinin peinde7 ARALIK 2012 CUMA4 Aydnlk KTAP

DENZ [email protected] Dashiell Hammett

HAFTANIN PORTRES

Ouz Atay(12 EKM 1934 - 13 ARALIK 1977)

Eserlerinde kk burjuva insann seer, insannkendine ve hayata yabanclamasn irdeler.

Karakterlerini intihar ettirir, ldrr veya kaybettirir.Ancak Atay, kaybolmular anlatrken ve onlar yok

ederken bu duruma esasen isyan etmektedir

Edebiyatmzda eserleriyle r aanOuz Atay, 1934 ylnda Kastamonudadodu. Ankara Kolejini bitirdikten son-ra, 1957de T naat Fakltesindenmezun oldu. 1975 ylnda doent olan

Atay, ilk romann yaynlayana kadar e-itli dergi ve gazetelerde makaleleri vesyleileri yaymland. lk roman Tu-tunamayanlar 1970 ylnda tamamla-d ve ayn yl TRT Roman dln ka-zand. Tutunamayanlar, edebiyat ev-

resinde byk bir tartmay da berabe-rinde getirdi. Roman, ilk postmodern ro-man sayld ve edebiyata farkl tarzylabyk yenilikler getirdi. Eletirmen Ber-na Moran, roman hem sylediklerihem de syleyi biimiyle bir bakald-r olarak nitelendirilmitir. Moranagre Tutunamayanlardaki edebi yet-kinlik, Trk romann ada romananlayyla ayn hizaya getirmi ve onaok ey kazandrmtr.

Ardndan 1973te yaymlad ikinciroman Tehlikeli Oyunlar ile getirdi-i yeniliki izgiyi korumu ve edebi-

yattaki yerini salamlatrmtr. yk-lerini Korkuyu Beklerken isimli kita-bnda toplamtr. 1973 ylnda yaymla-

nan Oyunlarla Yaayanlar adl oyunuDevlet Tiyatrosunda sahnelenmitir.1911-1967 yllar arasnda yaam Prof.Mustafa nann hayatn anlatan Bir Bi-lim Adamnn Romann 1975 ylnda

yaymlamtr.Eserlerinde kk burjuva insann

seer, insann kendine ve hayata yaban-clamasn irdeler. Karakterlerini intiharettirir, ldrr veya kaybettirir. Ancak

Atay, kaybolmular anlatrken ve onla-

r yok ederken bu duruma esasen isyanetmektedir. Hem de olduka erken birdnemde. nk 1980li yllarla berabergelen apolitikleme ve yalnzlama

Atayn eserlerinde oktan hissedilme-ye balanmtr. nceden grmtr,yaamtr ve yazmtr.

Atay, beyninde kan tmr nede-niyle byk projesi TrkiyeninRuhunu yazamadan 13 Aralk 1977de,stanbulda hayatn kaybetmitir. Vefa-tnn ardndan, 1987de Gnlk,1998de ise Eylembilim adl kitapla-r yaymlanmtr. Yaamnda kitaplarikinci basksn dahi yapmamken ve-fatnn ardndan kitaplar byk ilgigrm ve defalarca baslmtr.


5/24

68 kua yazarlarndan ve bu kuannde gelen temsilcilerinden Uwe Timm, CanYaynlar tarafndan dilimize evrilen Yar-

glgede bizi 1930larn Almanyasna I. Dn-ya Savandan km, sava borlarndan, is-tikrarsz politikalardan ve muhtemel sava teh-ditleri ile henz glgeye tam girmese de tmbu skntlarn sorumlusunun Yahudilik ve de-mokrasi olduunu ilan eden ar bir lideri ma-kul bulabilecek, onun glgesinde kaybolabi-lecek kadar gvensiz/kafas kark bir toplumhaline gelen Almanyaya gtryor.

Roman Berlinin en byk mezarlklar-nn birinde balyor. Orijinal adyla nvali-defriedhof, 1748 ylnda Prusya Kral II. Fri-edrich tarafndan askeri personel iin kurul-mu, yllar iinde Almanyann savalarna vedevrimlerine ilikin bir ant ha-line gelmi. 1848 devrimininkahramanlar, I. Dnya Sava-

nn krmz baronu Manfredvon Richthofen, Nazi st dzeyyneticileri, sava tutsaklar, pekok Yahudi ve sivilin de yatt bumezarlkta ller dile gelse anla-trlard trajik Alman tarihini..

Nitekim bu romanda yine bumezarlkta yatmakta olan Al-manyann ilk kadn pilotlarndanMarga von Etzdorf dile geliyor vehikyesini anlatyor, halihazrdadinleyici bulmuken hikyesini anlatmak is-teyen dier llerden frsat bulduka.

JAPONYADA HAYAL AKMarga Von Etzdorf Berlinden Japonyaya

Sibirya zerinden uarak gemi ilk kadn pi-

lot. Yazar, Margann evrak stnde kalm ya-antsn hayal gcyle beziyor ve Japon-

yada karsna Christian von Dahlem ismin-de bir subay karyor. Dahlemin kendi oda-sn bir perde ile blerek paylama teklifiylebalayan bir akn etrafnda gelien romandak ve glge oyunlar salt dnem itibariyle ya-

rglgeye girmi Almanya iin deil, Etz-dorfun Japonyadaki ilk gecesinde Japonglge sanatna atfedercesine btn gece ha-

yallerini bir perdenin arkasndan Dahleminglgesine anlatmasnda da, anlatm tekniindede grlyor. yle ki roman anlatcsnn kim-lii belirsiz, Dantenin lahi Komedyasndakirehberi Virgili anmsatan Gri ismini takt hr-pani Prusya kyafetleriyle mezarlkta gezen an-latcya yol gsteriyor, kimi zaman llere ter-cman oluyor, kimi zaman onlarn hikayele-rini birbirine balyor, kendisi hibir hikye-

ye taraf olmadan.Birinci olmay istiyordu. Hi kimsenin ol-

mad bir yerde olmak istiyordu. Bir eylerinkefedilecei, yzlerce kez zerine yazlp i-

zilmemi bir ey. nsann kendi-siyle ilgili bir baka tecrbede bu-lunabilecei o yeni ey. Kendisi-ni kefedecei, tehlikede ve za-

rurette, hi olmad kadar ken-dini bulabilecei, o dehet y-znden tam, o btnyle ya-banc olan ey yznden. Bu ka-dnda diyor Gri, takdir ettiimey bu ite.

Etzdorfun kendi zel ua-n bir kazada kaybetmesindensonra Nasyonel Sosyalist Al-manya iin yapt Suriye uu-

unda inite yaad kazadan sonra kendi el-leriyle hayatna yirmi be yanda son ver-mesinin stndeki gizem perdesi aralanyor,sorgulanyor. Etzdorf nc kez kaza yapmolmay m kaldramad, Nasyonel Sosyalizmmisyonuna bir ekilde hizmet etmeyi mi,

yoksa biz izobarlarz dedii Dahlemin

onunla e hava basncna sahip olmamasnm? Buna okuru karar verecek, her okur ken-di sebebinin anlatcs olacak nihayetinde.

*Marga Von Etzdorfun mezar tanda ya-zl kendi sz

(Yarglge, Uwe Timm, Can Yaynlar,ev: Melike ztrk, 232 s.)

DLAN [email protected]

5Aydnlk KTAP

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

Umakmre

bedeldir*

KTAPTANKzlordu. Askerler, toprak kahverengisi niformalar. En batakileri grdmde,

onlara doru yrmeye baladm. Nihayet diye dndm, herey tuzla buz olmu. yibyle, herey yerin dibini boylamal, un ufak olmal, ancak byle yeni bir ey gelebilir. Yep-

yeni bir ey. Yerin dibine gemeli, tezahrat yapanlarn tm, ufak bayraklaryla hepsi,bastne diyenler, hazr ola ge, Heil diye haykr, gelirken onlar herkes grsn. Kur-tulu tamam ama asla malubiyetten dem vurma. Zaferdi. Kzl Orduculara diyor ma-kinist, kar yrdm. Ve haykrdm da yoldalar, diye. Druba diye haykrdm.

Romanda k ve glge oyunlar salt dnem itibariyleyarglgeye girmi Almanya iin deil, EtzdorfunJaponyadaki ilk gecesinde Japon glge sanatnaatfedercesine hayallerini bir perdenin arkasndanDahlemin glgesine anlatmasnda da grlyor

Uwe Timm


6/24

Ne iindeyim zamann,Ne de bsbtn dnda;Yekpre, geni bir nn

Paralanmaz aknda.A.Hamdi Tanpnar

Ekmek verdiimiz evlerinhepsinde de bu hasrlar ok temiztutarlar, sanki cilalanm gibi parla-trlard. Zaten hi kimse sokak ayak-kabsyla ieriye giremezdi. Ayak-

kaby kartp, terlik ya da oraplaieriye girmek bir Dou ve Asya ge-leneidir. Evlerdeki bir baka gele-nek, namahrem kuralyd. Her kadnharemdi ve namahrem kurallarnatabiydi. Kendi kocas dnda, akra-bas olmayan erkeklerle gremez,onlara grnemezdi. Acaba, ha-remlerin kafesli pencerelerinin ar-dnda ne yaparlard?

Dnemin gndelik hayatnnesintilerini tayan bu satrlar, bir Os-manl Ermenisi olan Hagop Mint-zuriye ait Tarih Vakf Yurt Ya-

ynlar tarafndan stanbul Anlar1897-1940 adyla yaymlanan kitap,Tanzimatla balayp devam edenkkl bir toplumsal deiiminin fo-torafn ekmemize olanak salyor.

Yegane hakk nefes almak olan,sosyal hayattan soyutlanm, erk inerkekler elinde topland bir d-zende yaayan kadnn, ok deilbundan 100-150 yl nceki halini yan-str; Mintzurinin stanbulu

Zaman zaman, Beyolunun obyl ta binalar arasnda dola-rken veya kendimi Galatann gri

yokuundan, Karakyn slak gen-zine brakrken; yanmdan eski s-tanbul insanlarnn getiini hayalederim. Zihnimin s kylarndan,kayklarla gelirler. lerinde kadn-lar tek tktr; efendiler ise fesleri-nin altnda dalgn!

te bu gezintilerin birinde, lberOrtaylnn o tespiti kafamda n-lad:

Dou-Bat kltr kutupla-mas bizim toplumumuzda da mo-dernleme ile balad. Bizim toplu-mumuzda da diyorum, nk Tr-kiye, modernlemenin getirdii bugibi sorunlarla karlaan tek lke ol-mad gibi, atmann temelinde ya-tan asl neden slamlk-Hristiyanlkayrl da deildir. Pekala HristiyanRusyann ve Budist Asyann da ayniddetle bu problemi yaadn g-ryoruz. (lber Ortayl, GelenektenGelecee, sy:15, Tima Yaynlar)

Gnmzde de devam eden a-tmann odana din olgusu kon-sa dahi, gerein bu olmadn gs-teren delillerden biridir; Ortaylnntespiti Zira Dostoyevski, nlPukin Konumasnda da ayndertten muzdarip ola-rak, Batclarla Slavc-lar, halka aydnlar, Rus-

yayla Avrupay uzla-trmaya alr. ( Kaynakeser; Dostoyevski, PukinKonumas, ev: Tekta

Aaolu, letiim Yayn-lar ) Modernizmin girdi-i her toplumda yaananbu kutuplama, zellikleTrk toplumu gibi; ge-be genetiine sahip olma-s nedeniyle, yerleik kl-trn derhal etkisi altnagiren ve her daim geitoplumu olma zellii gs-termi bir kitlede daha da derin ay-rmalara yer amaktadr.

Peki, kadn mihenk alarakatmz bahiste, srtmenin te-meline neyi koymak gerekir? Niya-zi Berkesin, 200 Yldr Neden Bo-calyoruz? adl eserinde yer verdi-

i u grleri belki yolu-muza fener tutabilir:

Aslnda Babalinin biramac, nerede ise stan-bula dayanmak zere olanMehmet Aliye kar ngil-tereden askeri yardm sa-lamakt. Trk ordusununngiliz subaylarnn emrine

veri lmesini isteyen Pal-merstonun teklifini Mah-mut reddedince ( 2.Mah-mud ) ngiltere askeri yar-dm fikrinden vazgeti; bu-nun yerine bir Ticaret Ant-lamas teklif etti. Bu ant-lama ile ngiltere, Osmanl

mparatorluunu yzyldan beriyeni Avrupa ekonomisine kar e-peevre koruyan birok geri usulle-rin kaldrlmasn istiyordu. stan-bulda ve Londrada Trk devletadamlarnn etrafn saran d yardm

ve Trkiye uzmanlar Trkiye bumuahedeyi uygulamakla Bat uy-garlna girecek diyorlard.(Cumhuriyet Yaynlar, sy:33)

Sebep buydu belki de ifahitoplum oluumuz Sosyal hayat-mz tamamen zan- lar zerinebina ediimiz Devrimle, ykn-meyi ayrt edemeyiimizTanzi-matla birlikte, sarn yerine fesgetiriliini sokaklara dklerek pro-testo eden gya dindarlarn, iki yz-

yl sonra fesin yerine apka getirili-ini protesto ettiini yine bu kede

yazmam mydk? slamiyet nam-na Arap yaam tarznn, ilericilik na-

mna Bat hayatnntesiri altnda kal-mak, yerleik kl-trn hegemonya-sna boyun emeeilimi gsterengebe kltrnbir sonucu muy-du? Oysa ayn g-ebe kltr, ka-dn ve erkei fark-l grmeyen biralgya dayanyor-du. Getiimizgnlerde, Atlasdergisinde ya-

ymlanan Kayp Trkler bel-geselinde yazar; Dukha Trkleriiin unlar yazacakt:

Dukhalarda kadnlar ve erkek-ler olduka eitliki ilkelere sahip. Birefleri yok, rengeyikleriyle, ortak-lamac, hiyerarisiz bir toplumu

yzyllardr srdryorlar. TpkAnadolu kltr gibi

Byle bir srncemenin en alev-li yerinde yazlmt; Taauk- Ta-lat ve Fitnat Bir baka deyile, Ta-lat ve Fitnatn ak 1872 ylndaHadika gazetesinde tefrika edilme-

ye balayan roman, 1875 ylnda ki-tap olarak baslmtr. Tanzimatn et-kilerinin grlmeye baland top-lumsal hayatta, edebiyat alannda danemli deiimler ba gstermi vebunlarn neticesinde Trk edebiya-tndaki ilk roman olarak kabul edi-len Taauk- Talat ve Fitnatla ba-layarak; roman trnde st steeserler verilmeye balanmt.

Roman bir ak roman olmakla

birlikte, gnn itimai hayatna, bil-hassa kadn ve erkek ilikilerine aynatutmas bakmndan olduka nem ta-r. Kap Yaynlarndan baslan ki-tapta, birbirini seven iki gencin sonulmle biten ackl hikyesi, bugndahi okurun fazla zorlanmadan oku-

yabilecei sade bir dille yazlmtr.Dnemin kltrel atmosferine para-lel olarak, Fransz Edebiyatnn ger-ekilik modasnn etkisindeki em-settin Saminin kitab, doal olarakgerek bir olaydan hareketle kalemealnmtr. Kitabn bu zelliinin yansra, kadnn toplumsal hayattaki ye-rini ve en azndan eini kendi see-bilme hakknn bulunmayn alttanalta eletirmesi de bir dier unsur ola-rak karmza kyor.

Roman teknii ve hikye rgsasndan bir hayli zayf olan eser,Trk edebiyat ve Trk sosyal haya-t asndan bir belgesel olarak kabuledilebilir. Kap Yaynlarndan,lmsz Klasikler bal ile -kartlan drtlemenin dier kitaplar;Recaizade Mahmut Ekremin Ara-ba Sevdas, Namk Kemalin nti-bah ve Nabizade Nazmn Zeh-rasdr. Bu yekpare geni ann, par-alanmaz akna tanklk etmek is-teyenlere tavsiye olunur; sevgili okur!

Okuyucuya Not: Saygdeerokur, kadn kulana defa fle-dim ve Karanla Mektuplar de-dim kenin adna Bundan byle,iki haftada bir tantacam her kitap;karanla gnderilmi bir mektupolacaknk kelimedir, mumutututuran

(Taauk- Talat ve Fitnat,emsettin Sami,

Kap Yaynlar, 153 s.)

Talat ve Fitnatn akTaauk- Talat ve Fitnat kadnn toplumsal hayattaki yerinive en azndan eini kendi seebilme hakknn bulunmayn

alttan alta eletiriyorDAHAN [email protected]

Roman bir akroman

olmaklabirlikte, gnn

itimaihayatna,

bilhassa kadnve erkekilikilerine

ayna tutmasbakmndan

olduka nemtar. Kap

Yaynlarndanbaslan kitapta,birbirini seveniki gencin sonu

lmle bitenackl hikyesi,

bugn dahiokurun fazla

zorlanmadanokuyabileceisade bir dille

yazlmtr

emsettin Sami

7 ARALIK 2012 CUMA6 Aydnlk KTAP KARANLIA MEKTUPLAR. 1


7/24


8/24


9/24

7 ARALIK 2012 CUMA 9Aydnlk KTAP

Reklam ve medya dnyasndan gelengen bir yazar Can Papuuolu. Komu-nuz Mehmet Yatak Odasndan Bildiriyoradl bu ilk kitabnn kapak tasarmnda veadndaki ekliyle ele alnmasndan dem vu-rup muhalif bir yaynda derdine derman bul-mak istediini belirttiinde ardmz iti-

raf edelim. Ancak kitabn merakl okurla-ra hitab, aslnda bir okur olarak nyarg-l olduumuzu yzmze arpmad desek

yalan olur. Pek ok Aydnlk Kitap okurununsayfamzda grdnde garipseyebilecei bukitab yazaryla konumadan edemedik. Bel-li bir refah dzeyine erimi ve kltrl kentinsannn kalplarla yaamasn, bunda met-ropoln etkisini, kadn ve erkeiyle moderninsan yazar Papuuolu'yla konutuk.

Byle bir kitap yazmaya nasl kararverdiniz?

Balangta Komunuz Mehmet olarakhi tasarlamamtm. 2008de gndeme ge-len Kriz teet geti. lafna ok sinirlenerekbir yaz yazdm. Krizin komunuz olan sra-dan adam, Ahmeti ya da Mehmet'i nasl et-

kilediini anlattm. Sonra baktm ki hakimolduu bir alan deil, ekonomi bilmem ben.Fakat Komunuz Mehmet fikri houma git-ti. Sonra onu ikili ilikiler hakknda bir ka-raktere dntrdm. Ayr ayr ykler;bir dier komuyla btnlenerek insanlar e-lendiren ama ayn zamanda 30lu yalarda s-tanbul'da yaayan insanlar mizahi bir dilleeletiren bir kitap haline geldi.

k noktanz byleyken neden ya-tak odasn hem imgeselolarak hem de kapakta mer-kez haline getirdiniz?

nsanlar bir eyin d g-rnne bakarak Aaaa seks-ten bahsediyor. ok satardiye dnyorlar; ben de de-dim ki Alsnlar ama ondansonra bunun byle olmadngrsnler. Bu tamamen bununiindi. Okurun Kalplara gre

yayoruz ve olayn biraz daiine bakmak gerek. mesajnalmasn istedim. Ama kendikazdm kuyuya dtm. Bizbu adamn deiimini kitaptagrdk ve kendi hayatmzdaki deiimlereciddi anlamda rnekler kardk. diyenleroldu ama bu 100 kiiden 2sidir.

Seimlerinizi gerekten siz mi yapyor-sunuz?

Komunuz Mehmet karakteri, stan-bulda belli bir refah dzeyinde yaayan, kl-trl gen bir erkek. Onun Biricik Kom-usu da yle. Aslnda kendi seimlerini ya-

ayabilecek bu insanlarla ilgili bir dnt al-dnz m okurdan?

Enterasandr, evet aldm. Bu kitabn enbyk tezlerinden biri, bilinli olarak yapt-mz seimlerin o kadar da bilinli olmad-. stanbulda 20 milyonda 1.5 milyon insanbelli bir refahla ama reklamlarda grp

zendirildiimiz gibi yayor. Ben iyi parakazanacam, iyi profesyonelim. Yalapapkltre de bularm. diyen erkekler, Ka-riyerimi ocuumla beraber yaparm diyenkadnlar... Bunun iyi bir zm olduunu d-nyorlar. Ama bu bir ablon ve hayat hiyle deil. Bu kez bocalama balyor. Bu s-rada dier insanlara bakyor, kt; ortam,Trkiye, i, seks kt. Sonradan anlyor ki,aslnda bu mutsuzluun temeli kendi. Niye?nk bilinli olarak yaptnz sandnzseimi gerekte siz yapmadnz ama sonu-larn siz ekiyorsunuz.

Ne yapyor peki u an KomumuzMehmet?u anda girdii bunalmdan kurtulmaya

alyor, hala bunalmda nk evlenerekkurtulduunu zannediyor (glyor). Fakatorada da kalplara bal olduu iin gene birbocalama yayor.

Kurtulu o kadar kolay deil mi?Kolay deil, hayr.zm ya siyah ya beyazda m?Yazarna soralm madem, kurtulunasl olacak?Bir kere iin kolayna kamay brakma-

l. Sonra yaamaktan kork-mayacak; yaayacak, yinehata yapacak. Eer stan-bul'da yayor ve Hemdaha iyi bir hayat iin a-balaym dier yandan rek-lamcla devam edeyim,sosyal eylerden de mah-rum kalmayaym dersenizyle bir kurtuluunuz szkonusu deil. Ya tama-men brakacaksnz o ile-ri ya da daha uzun bir s-rete gnn sonundaEvet, stanbul ya da Xehrinde yayorum g-rnrde ama gnn so-

nunda mutluyum diyebileceiniz bir safhayageleceksiniz.

Kent insannn durumu o kadar siyah be-yaz m gerekten? Yoksa sadece stanbul gibimetropoller iin mi geerli?

Aslnda benim bahsettiim gri nk buiin siyah beyaz olsa her ii brakp sadecemutluluunuza konsantre olabilirsiniz.Ya-pabiliyor musunuz pratikte? Hayr. Siyah be-

yaz olmas gerekirken mecburiyetten dola-y fiiliyatta griyi yayoruz. Ayrca X ehrin-deki insana da stanbul pompalanyor. s-

tanbul pompalandka, dayanamyor zeni-yor, imreniyor, istiyor. Bu, ister istemez onamutsuzluk veriyor.

Peki bu konuda kadn ve erkek arasn-da bir fark var m size gre?

Bireysel olarak baktmzda yok ama ta-bii ki toplumsal olarak ok farkl. BiricikKomu'nun Komunuz Mehmet'e yaptkla-r, aslnda Komunuz Mehmet tarafndan ha-lihazrda gerek hayatta yaplm eyler. Er-kek yapt zaman "Oooo ne gzel!", kadn

yapt zaman "Tu kaka!". yle bir dnyannolmadn insanlarn artk anlamas lazm.70'lerdeki cinsel devrim, Trkiye'de belkidaha yeni yeni oturuyor.

KENT ERKE VE KADINININKLEMLERKadnlar bu deiimi yeterince haz-

metti mi size gre?Kadnlar u anda bu hediyeyi alm ama

o hediyenin deerini bilmiyor. Ellerindeki z-grl ya ok abartyor ya da nasl kulla-nacaklarnn farknda deiller. Kendilerinegre bir sr yanl seim yapyor ve dahamutsuz oluyorlar. Bu kez "Aaa demek ki -zm evlilikteymi" deyip balangca dn-

yorlar. Evlendikten 2 yl sonra da ayrlyor-lar. Dolaysyla onlar da bir bocalama d-neminde. Kadnlarn bu zgrl hazmet-mesindeki en byk kolaylk da, tabii ki er-keklerin onlara nasl davrand.

Peki erkek yeterince hazmetti mi bu de-

iimi?Erkek kadndan daha beter. Kadnlar

doru bildikleri yolda ilerlemeye devam

ederlerse, erkekler de buna seve seve ayakuydurmak zorunda. br trl hayatlarn-daki ideal kadn zaten ortadan kalkm du-rumda ve aslnda yle bir kadn yok. Kadnlarbir adm nde bu deiimde ve kadnlarn er-kekler zerindeki gc kadnlarn zannetti-inden fazla. Bunu bir erkek olarak kabul et-tiiniz zaman, problemlerinizin %50si -zlyor.

Komunuz Mehmet ok kritik bir den-ge buluyor sanki, deil mi?

Evet, nk o da anlyor ki; ok iyi oy-narm dedii o oyunun kural koyucusu fi-lan deil. Komunuz Mehmet, kurallar birekilde koyulmu bir oyunda oynayan bir tip.Mutlu olmak iin belki kendi inanlarn veyakendi ideallerini pe atabilen bir adam. Bu

anlamda cesur. Dolaysyla Komunuz Meh-metin yaad ikilem, metropol erkeinin bi-rebir yaad bir ikilem.

Bunda ilikilere dair beklentilerin payvar m?

Kadn ve erkek ilikilere ayn ekilde ba-kamyor. Yap itibariyle bakmyorlar. Bir-birleriyle empatiye girmemeleri ise en byksknt. Ayrca o Amerikanvari Erkeinizielde tutmann 10 yolu, Kadn tavlamann68 yolu gibi ablonlar var. nce kendibeklentilerimizin kar cinse gre farkl ol-duunu kabullenip sonra toplumun yaratt- kalplardan kendimizi ayrmalyz.

(Komunuz Mehmet Yatak Odasn-dan Bildiriyor, Can Papuuolu, Destek

Yaynlar, 264 s.)

Kent girdabnda ilikileri kalplarahapseden erkek ve kadnlar

Metropolde yayorsunuz, belli bir refah dzeyinde, kendinize gre iyi bir yaam sryorsunuz. AmaMutsuzum mu diyorsunuz? Peki seimlerinizi gerekten kendinizin yaptndan emin misiniz? YazarCan Papuuolunun Destek Yaynlarndan Temmuz aynda kan roman Komunuz Mehmet Yatak

Odasndan Bildiriyor modern insann ilikilerine dair bir sorgulama yaatabilirSEZA [email protected]

Seza zdemir

Can Papuuolu

ile birlikte...


10/24

Tarikat ve mistik dncelerin kolgezdii bir ortamda, bunlarn dnda bir yoltutan Moris Fransez adl yurttamz Spi-nozann Taosu Akll nantan nanl

Akla balkl almasyla 2012nin Eyllaynda felsefe okurlarnn nne kt.

FELSEFECLER VE

FLOZOFLAREserin belki de en nemli yan felsefeci

ve filozof arasnda yapt ayrmdr. Bu ay-rmda ikinci konuma dmeyi yeleyen ya-zar, yapt ayrm yle zetlemektedir:

1. Felsefeciler: Bunlar, felsefe mesle-inin profesyonel bazen de amatr er-babdr. Zahmete katlanp, her trl felsefiakm renirler, retirler. Bu retilerinkendi yaamlarnn bir paras olmas ge-rekmez ve genelde, rettikleri baka, ken-di yaadklar bakadr.

2. Filozoflar: Bunlarn ilgi oda isefel-sefe deilyaamdr. Srekli olarak, hem bi-reysel hem de toplum iindeki yaamdahaiyi yaamann yolunu bulmaya ve sras ge-lince de, bakalarna gstermeye alrlar.

rettikleri gibi yaamalar en azndanbunu istemeleri beklenir. (s. 113)

MUTLULUK ARAYIIOLARAK FELSEFE

Yazar bu ayrma gre Spinozay vekendisini ikinci gruba dahil etmektedir. Birbakma hakldr da. Felsefe, zellikle So-krates dneminde, mutlu yaamann, haya-tn anlamnn ve bilgece yaamn izlerinisrmtr. Bu izi srmeye sadk kalmaya a-lan yazar, bir filozof olarak Spinozannamacn u szlerle dile getiriyor: ... Geneldefilozoflar felsefe yapmaya iten gdBil-

gi aray iken, Spinozay gdeninMutlulukaray olduu sylenebilir. (s. 79)

Alntda grlen mutluluk ile bilgi ara-ylar arasndaki ayrm, ikisinin arasndakiilikinin ne trden bir iliki olduu sorusu-nu gndeme getirebilir. Mutluluk, Spino-zann syleminde belirgin bir biimde ortayakar. J. S. Millin ortaya koyduu bir hazilkesi deildir sz konusu olan. Mutluluktankast insann sebat etme ilkesine (conatus)uygun bir yaama erimesidir. Bu adan mut-luluu aramak ve mutluluk iin gerekli ko-ullar bilmeye almak bir ve ayn srecinfarkl grnmleridir. Benzer bir ekilde,Fransez, anlamak bal altnda unlarsylyor:

Aslnda doam tanmak, bir yerde,onu deitirmek anlamna da gelir. nkdoam hakknda elde edeceim bilgi, benimdmda, l bir fikir olmayacak, beni de-

itiren bir fikir olacaktr. ...Zihnim fikirle-rimin bir kab deildir, fikirlerimin ta ken-disidir. Dolays ile doamn zn tanmak,benim iin, doamn, zndeki safla ula-masn salamak, yani doam iyiletirmekanlamna gelecektir. (s.100)

BLSEL TERAP VE SPNOZA

Bilisel terapi, bilindii gibi, zihindeoluan imgelerin ve dnce kalplarndanhareketle onlar deitirmek eklinde i g-ren bir terapi yntemidir. Zihinde yerlemidnce ve imgelerin yol at eylemlerin or-tadan kaldrlmas ve/veya deitirilmesiiin bu dnce ve imgelerin deitirilmesigerektii dnlr. nsanlarn eylemleri vetutumlar zihinlerinde

yerlemi dncele-rin ve dsal koullarnbasks altnda (ya dabunlarn etkin olmassonucu) vuku bulur. Buadan bakldnda, iyi-kt, doru-yanl yok-tur. yi ve kt, bir ey

hakknda yargda bulu-nan kiilerin bak a-sndan domaktadr.Benzer ekilde doru ve

yanl da belirli ltleraltnda olgu ve olaylarndeerlendirilmesi sonucubu olgu ve olaylara yk-lenen sfatlardr. Spinozada da bilisel te-rapinin benimsedii dnce kipinin birbenzerini gryoruz.

SPNOZADA ZGRLK VEZORUNLULUK LKS

Spinoza iyi ve kt zerine gelitirdii d-ncesinde bunlarn tek bana bir anlam-nn bulunmadn dnmektedir. Yazar bu

konuda unlar sylemektedir:Spinozaya gre bir eye ancak belli bir

adan iyiya dakt denebilir. yilik ve k-tlk grelidir ve bir ve ayn eye, deiikalardan, hem iyi hem de kt denilebilir.(s. 97)

yi ya da kt olan zerine genel geeryarglar bildirmektense, esas mesele, in-sanlarn eylemlerini neden yaptn ve ken-di varlklarn srdrmeleri iin (sebat etmeilkesi gerei, conatus gerei) neler yapabi-leceklerini anlamaktr. Spinozaya gre in-sanlar zgr istenleri olduklarn d-nrler. Oysa bu bir yanlsamadr. nsanlar ey-lemlerinin nedenlerini bilmediklerinden ey-lemlerini kendi istenlerinin zgrce belir-lediine inanrlar. Spinozaya gre iin asl,

insanlarn dsal koullarsonucu oluturduklarimgelerle ve bu koulla-rn sonucu olarak ey-lemde bulunurlar. Spinozann bu konuda g-rlerini, yazar, u szlerle zetlemektedir:

nsann, tutkularna tutsak olmas zo-runludur ama kaderi deildir. nsann do-

asnda, tutkulara dmesini zorunlu klanzellikleri bulunduu gibi, onu bu tutsak-lktan zgr klacak olanaklar da mevcuttur.Belirli koullarda zgrle kavumas daayn zorunlulukla gerekleecektir. Zatendnyada gerekleen her ey zorunluluk al-tnda gerekleir ve zgrlk, zorunluluk-tan kurtulmak deil, zorunluluk kullan-

larak istenen deiimin eldeedilmesi anlamna gelir. (s.250).

Bu alntda, Spinozann yu-karda sz edilen sahte z-grle kar ne tr bir zgr-l savunduu aktr. Onagre zgrlk, insann kendidoasna (conatus a) uymas-

dr. Burada kullanlan insandoas, 18. yzyl siyaset fel-sefecilerinin kulland an-lamda belirtik bir insan doa-s deildir. nsann u veya buzellikleri insan doas altn-da dnlmez. nsan doa-sndan kast insann bedeni ve

zihni arasnda Spinozann olduunu d-nd iliki ve insann sebat etme ilkesi-dir (conatustur).

DEM, MUTLULUKVE BLG

Spinozann zgrlkle zorunluluk ara-snda kurduu iliki erevesinde yukardasz edilen mutluluk aray birletirildiinde

bilginin oturduu konum daha kolay anla-lacaktr. Bilgi, insann eylemlerinin ardn-daki nedenlerin anlalmas ve bu sayede in-sann kendi doasna uygun hareket ede-bilmesi iin gerekli koullarn yaratlmas s-recinde nem kazanr. Bilgi, bu konumuy-la, bir anlamda eylemdir de. Kiinin koul-larn deitirmesi, mevcut durumunu de-itirmek iin kendini anlamas ve kendinianlayarak deitirmesi bilgiye ulama sre-ciyle bir ve ayn sretir.

DORU VE YANLIBilgilenme srecinde yanl fikrin yeri ve

bu fikrin nasl ele alnaca doru fikre, bil-giye ulamak asndan ok nemlidir. Yazar,bu konuda ilgin bir yorumda bulunuyor:

Spinozaclk, yanln ne eksik, ne de g-nah olarak grlmedii ve bir kuramnn ka-leme alnd tek felsefedir. Spinozac d-ncede, doru bilgi ile sonulanan sretendeiik bir srele retildii iin, yanl,

dorunun tersi deildir. (s. 183).

SPNOZANIN NEDENLERVE ETKS

Dolaysyla, Spinoza felsefesinde yanl-n kendisi de bilginin konusudur. Bu tutum,

yanltan doruya ilerleyii diyalektik bir bi-imde serimleyen Tinin Grngbiliminin

yazar Hegelde de kolaylkla grlebilir. Za-ten, Fransez de, Spinozann etkilerini ele al-d son blmde, filozofun Freud, Marx,Einstein ve Hegel gibi dier dnrlerle ara-sndaki ilikiye yer vermektedir. Bunca nlkiinin arasnda, Trkiyede benzer bir h-rete kavuamam Spinozann etkisini gr-mek Trk okur iin artc olacaktr.

Tarihe ve gereklie kat bir nedensellikle

bakan Spinozann kendisi de bu nedensel-lie tabidir. Fransez bu olgudan hareketleSpinozay hazrlayan koullar, ilgin anek-dotlarla birlikte, ele alm. Kitabn ilk bl-mn oluturan bu tarihsel arkaplan, Spi-nozann temel eseri olarak grlen EtikinSpinozann dier eserlerinden de faydala-narak yorumlanmas izlemektedir. Son b-lmde de, Spinozann etkileri zl bir bi-imde ele alnmaktadr.

KTAP ZERNE SON NOTFelsefe bilgisini gelitirmek, zellikle

de Spinoza gibi etin ceviz bir filozofu an-lamak ve yaamn bilgelikle donatp de-itirmek isteyen okuyucunun muhakkakokumas gereken bu kitaba ilikin eletirimizi

sunmay yazarna bir bor biliyoruz. Buksa yazda eserinin birok blmne dei-nemediimizden bizi affetsin. Ancak, ese-rinde, zellikle son blmde dindarlkla(ya da yazarn deyiiyle ilahi takdirle)Marx, Freud ya da Einstein gibi adlarn bir-likte anlmas biraz talihsiz olmu. Esasnda,

yazar, bu hamlesini temelsiz brakmyor.Ama, bunun yerine, kendisinin de kullandikin yasa, yasallk, ussallk gibi te-rimleri kullanmakla yetinmi olsa yazarn ba-

vurduu alntlara getirdii yoruma itiraz edil-mesi ok daha zorlard. Bu eseri okuyucuylabuluturduu iin Kabalc Yaynevine te-ekkr ederiz.

(Spinozann Taosu, Moris Fransez,Kabalc Yaynevi, 368 s.)

Genelde filozoflar felsefe yapmaya iten gd Bilgi arayiken, Spinozay gdenin Mutluluk aray olduu sylenebilir.CENK [email protected]

7 ARALIK 2012 CUMA10 Aydnlk KTAP

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: Spinoza

Mutluluu arayan

adam: SpinozaSpinoza


11/24

KulakOsmann serveni

Ercment Cengiz, bu ilk romannda bambaka bir temay

ilemi. Kitabn en ok dikkat eken yan kurgusu. lginmeknlar, beklenmedik sonu, kvrak anlatmyla Grnatacinsan bir yandan 19. yzyl sonlar stanbuluna, bir yandan

da 1950lerin caz kulplerine gtryor

Defin treninden sonra komularn ge-tirdii, yourt orbasnn, patlcanl pilavn,zm hoafnn buruk lezzetiyle bir kedeolanlar anlamaya alrken, babasnn kadimdostlarndan biri, ivesi bozuk bir amca, onubir kenara ekip bir sre teselli etmiti. Son-ra da, uzun tahta bir kutudan imdiye kadargrdklerine hi benzemeyen, siyah kaplamal,

kocaman bir klarnet karp uzatmt: Al ba-kalm, bu senin bundan byle

Sadece kula iin deil, duyduu seslerihafzasnda iyi saklad iin adna Kulak Osman da denen grnatac Os-mann 1890larda balayan ve 1950lilerinortalarna dek sren, s-tanbuldan Chicagoyauzanan servenini anlat-

yor Grnatac.Everest Yaynlarnn bu

yl yedincisini dzenlediilk Roman dln ka-zanan Ercment Cengizinroman. Kitapta yer alanksa biyografisine bakt-mzda Cengizin bir tp dok-

toru olduunu okuyoruz. B-tnne bakldnda ise ken-di biyografisinin de romanadhil olduunu grdmzyazarn, doktorluunun yansra mzie, zellikle de caza ilgisi dikkatler-den kamyor.

KPL MEYHANEDENAMERKAYA

Grnatac allmn tesinde bir temayasahip. Bugnden Osmanlya yolculuk yapt-ryor. Galatada Kpl Meyhanede grnata a-lan Kulak Osmann Abdlhamitinemriyle 1893te Chicago Jackson Parkta a-lan bir sergiye gnderilen musiki heyeti ie-risinde yer almas ve sonrasnda deien ha-

yat anlatlyor. Her anna mziin elik etti-i ve yirmi be blmden oluan roman, ilkolarak Bluesla balyor ve okuyucuyu1950ler New Yorkunda bir caz kulbne g-tryor.

Natalie adndaki gen bir kadnn hayat hi-kyesini dinlemeye balyorsunuz ilkin, din-lerken sanki sahnedeki yal grnatacnn mu-

sikisi kulaklarnzda alnyor.Natalie, kocas Barkevin ilgisizliinden ya-

knmaktadr, Barkev ise sorunlu bir i yaa-m olan, politikayla ilgili bir Ermeni milli-

yetisidir.Barkev, gnlerden bir gn eski eyalarn

ierisinde 1890lara ait bir fotorafa rastlar. De-desinin de ierisinde yer ald bu fotorafta,iki kii daha yer almaktadr.

te bu kare bizi gnmzden Osmanlyadoru yolculua karr.

Ei benzeri bulunmaz stanbul ehrinde,tarih ierisinde bir seyahatte 1893 ylndayz-dr ve artk anlatlan Osmann hikyesidir.

Barkevin dedesinin de yer ald fotorafkaresindeki iki genten birisidir Grnatac Os-man.

stanbulda olduka nldr.Ermeni bir kza, Melineye aktr.O sralar henz on yedi yandadr.

BR MEKTUPLADEEN HAYAT

Ve gnn birinde Saraydangelen bir mektupla hayat deiir.1893te Chicago Jackson Parktaalan bir sergiye gnderilen mu-siki heyeti ierisinde yer alr.

Scott Joplinin kefedeceiOsman, artk caz gruplar ara-snda yer almaya balar.

Amerikada yeni aklara yel-ken aar ve ak Melineyi unutur. Unuttuusadece ak deildir, memleketini de unutur.

Amerikada kalmaya karar verir.Aradan hayli bir zaman gemi ve Osman

Lincolns Gardenn devaml mzisyenlerin-den biri olmutur. Bir gn Grnatac Osmanile Barkev tesadfen rastlarlar. Osman sah-neden inip Natalie ve kocas Berklevin yan-na gider. Bu andan Barkev Osmanla sohbe-te balayacak ve zaman tnelinde bir yolcu-lua kacaktr. Sonunda da dedesiyle ilgili ba-lar yakalayacaktr.

Ercment Cengiz, bu ilk romannda bam-

baka bir temay ilemi.Kitabn en ok dikkat eken yan kurgu-su. lgin meknlar, beklenmedik sonu, kv-rak anlatmyla Grnatac insan bir yandan19. yzyl sonlar stanbuluna, bir yandan da1950lerin caz kulplerine gtryor

(Grnatac, Ercment Cengiz,Everest Yaynlar, 335 s.)

ENOL [email protected]

11Aydnlk KTAP

KTAPTAN() Belki de bu yzden, sanat eserleri, hayatn bizatihi kendisinden daha ger-

eki ve samimi olabilirler, biliyor musunuz? te, ben de lkeleri, ehirleri, dnya-y dolap, grmediim tablolarn, heykellerin, hasl tam da hayatn peinden ko-uyorum. Beni hayalperest bulanlar, hayatn srrnn aslnda yaadklarmzda deil,hayallerimizde sakl olduunu bilmiyorlar. Simyaclar, hayatn gereinin labora-tuvarlarnda, bense dnyann her kesinde aryorum bir bakma


12/24

Yllardr sregelen Dou ve Batarasndaki bilinmeyen ve tanmla-namayan eyler korku ve nyargoluumuna da neden oldu. likile-rin nyarglar ve korkular etkisindekurulduunun eitli yansmalarngnmzde gryoruz. er eksenigibi kavramlar, siyasi, ekonomik vedini olarak kartlklarn isimlerihaline geliyor. Din ise bu kartlk-larn en hareketli elemanlarndan. s-lam'n terrle ilikilendirildii g-nmzde bu odaklanmann tarihselde bir altyapsnnolduu konusu ise

gereklik arayndanem kazanyor. s-lam gerekten kor-kulacak bir kavramm yoksa dmanlk-larn devam ettiril-mesi iin bu kavramakar bir nyarg mkurulmalyd Batda?Bunu geni bir ara-trma mecrasna yaya-rak, tarihsel nyargla-rn toplumsal deyiler-de, edebiyatta, atlar-da karlnn mutlakaolacandan yola karak gl biraratrma rnei sunan zlem Kum-

rular'la son kitab slam Korkusu-Kkenleri ve Trklerin Rol ze-rine bir sylei gerekletirdik.

slam Korkusu kitabnzTrk Korkusuadl ilgi gren ki-tabnzn ardndan ayn titizlikle, 8ayr dildeki kaynaklardan yarar-lanlarak, lkemizde ve dnyadadeerli tarihilerin de katklarn-dan beslenerek oluturduunuzalmanz. Byle bir konuda eser

vermedeki amacnz neydi?Avrupada uzun

sredir slam korku-sundan bahsediliyor.

Ayn ekilde Trki-yede ska ad ge-en bir konu bu, la-kin hakknda nere-deyse ciddi anlamdahi aratrma yapl-mam durumda.Yaplan almalarda son yzyl, hattason yirmi yl konualyor. Ben hi kim-senin yapmad bireyi yapmak ve ko-nuyu tarihsel sreiinde hi kullanl-

mayan kaynaklarla incelemek iste-dim. Yllar nce doktora iin s-

panyaya gittiimde Kanuni dne-mine ait farkl arivlerden toplam50.000 sayfa belge getir-mitim. Bu eserde deiime yaradlar.2008de kanTrk Korkusukitabm bittiin-de syleyecekszm bitme-miti. Bu kitap-la da bitmedigaliba. O kadarok belge ve eser

var ki bu konuda,

imdiye kadar kimsegrmemi.slam korkusunu b-

yk akmlar zerinden deil de, in-sanlarn hayatlar ve ara ara ede-biyat elerini kullanarak anlat-

yorsunuz. Bu tercihin sebebi nedir?Ben tarihi sradan insanlarn

hayatlar zerinden zmlemeyiseviyorum. slam korkusu gibi birkonunun siyasi tarih zerinden in-celenmesi ok sradan olurdu, Av-rupada ok yazlp izildi. Btnsrtme sosyal farkllklardan k-t iin ncelikle isimsiz insan-larn hikyeleriyle bu tarihi yeniden

yazmay tercih ettim. Romanslar,

romanlar, valye romanslar, at-lar, arklar, trkler, operalar,

trl trl nesir ve na-zm eserde Msl-

manlar olabildi-ince negatif bir

ekilde lm-szletirilmi-tir Avrupada.Bunlar tektek buldum,daha ziyadeonlar beni

buldu en umul-madk yerlerde.

Bir ehre, bir l-keye gidince onca te-la arasnda uradm

drt yer oluyor: kitap, sahaf, k-tphane ve ariv. Tarih alannda herdilde yeni kanlar takip etmeye a-lyorum ve az ok nerede ne ara-

yacam biliyorum. Sadece Os-manl arivine kapanarak tarih ya-zamazsnz. Yazsanz da o sadecesizin tarihiniz olur. Ben olaylaradrt farkl ynden bakmaya al-

yorum.slam Korkusu nu hazrlar-

ken, Byk bir ksm beni de a-kna eviren srpriz bilgileri hepdnyann br ucunda buldum.

DAMLA [email protected]

Memleketimizde muhafazakr

bir tarihanlay sz

konusu.zellikleOsmanl

tarihilerisadece

Osmanlcabelgelerle bir

Osmanl tarihiyazlabileceini,dardan gelen

her trlbelgenin

gvenilmezolduunu

dnyorlar

zlem Kumrular

7 ARALIK 2012 CUMA12 Aydnlk KTAP KAPAK

Benhikimsenin

yapmadbireyi

yapmak vekonuyu

tarihselsreiindehi

kullanlmayankaynaklarla

incelemekistedim.

O kadarokbelgeve

eservarkibukonuda,

imdiyekadar

kimse

grmemi

ZLEM KUMRULARLA SON KTABI SLAM KORKUSU ZERNE...

Sadece Osmanl

arivinekapanarak tarihyazamazsnz

Sadece Osmanl


Sadece Osmanl


Sadece Osmanl


Sadece Osmanl


Sadece Osmanl


Sadece Osmanl


Sadece Osmanl



13/24

diyorsunuz. Toplumlar iin iinde ken-dilerine dokunan yanlar varsa tarihi ar-ptabiliyorlar m? Geree ulamak iindnyann br ularna ihtiya duyma-mzn nedeni nedir?

Toplumlar ve herkesten nce tarihi-ler bunu yapyor. arptmak, iine geldi-i gibi yazma tarihte her dnemde, her si-

yasi gcn yapt bir ey. Trkiyedeki esassorun bu deil bence. Memleketimizdemuhafazakr bir tarih anlay sz konu-su. zellikle Osmanl tarihileri sadece Os-manlca belgelerle bir Osmanl tarihi ya-zlabileceini, dardan gelen her trl bel-genin gvenilmez olduunu dn-

yorlar. Klasik dnem tarihilerimizdenbiri birka makalemi kullanm ve dip-notlarn hepsine htiyatla baklmaldr.

yazm. spanyol arivlerinden bulduumbelgeleri sorguluyor. Koskoca kitapta buibareyi sadece benim iin kullanm. Ka-dnsanz ve pek ok dilde tarihe farkl kay-naklar getiriyorsanz Trkiyede imkns-zn peindesinizdir demek. Tarihimizin engvenilir kaynaklarnn byk bir ksm d-arda. Bunu reddetmek sama.

Mslman toplumlar dardan naslgrnyorlar,incelemelerinizden edindi-iniz sonu ne oldu? slam modern dn-

yada nasl alglanyor?slam Avrupada her trl negatif d-

ncenin karl diyebiliriz. Bu Msl-manlarn ok sayda olmad Kuzey Av-rupa lkelerinde de, parmakla saylacakkadar az olduu Kuzey Akdeniz lkele-rinde de, Cezayir bata olmak zere pekok Arap lkesinden gelen Mslmann veTrkn olduu Fransada, Almanyada,Balkanlarda da byle. Gemite bunu hereyden nce bir askeri istila ile ak-layabiliriz. Oysa bugn bu dahaziyade sosyal yaamn fark-llklarndan rahatsz olan

Avrupann dert yan-mas olarak kyorkarmza. Kadnntoplum iindeki yeri,kyafet, sokaa taanibadet, erkek egemenbir toplum, sofraadetleri ve Avrupahalkn rahatsz edenpek ok unsur var. Ka-pal duvarlar ardnda iba-detlerini yapan Hristiyanlar,Mslmanlarn bunu alenen yap-masndan rahatsz oluyor. zellikle Hacmevsiminde kalabalk kafilelerin seferi ol-duklar halde toplu olarak d meknlar-da namaz klmalar Avrupallar rahatszediyor.

Kardelik, hogr, iyilik gibi savu-nular olan slamn sre ierisindeolumsuz pek ok kavramla yan yana anl-masnn nedenleri nelerdir?

Btn dinler bu kavramlar zerine ku-rulmutur zaten. Temelinde kardelik, ho-gr, iyilik olmayan din yoktur. Avrupa da-

yak yedii zaman dier yanan gsterensann karsna, klla dinini yayan Mu-hammedi koyarak bundan bir sylem -karm ve bunu kullanmtr. slamn ba-ta daha ziyade cihat yoluyla yaylm olmasda bu korkunun temelini oluturuyor tabii.Ortaadan bu yana Mslmanlarn iko-nografik olarak hep elinde silahla gste-rilmesinin esas sebebi bu. Bu da dolaysy-la toplu bellekte yzyllarca saklanyor ve

agresifliin eanlamls oluyorAvrupalnn zihninde.

Cezayir asll yazar

Yassir Benm iloudunslam insann Tanrtarafndan smrl-mesidir, slamclk datam tersi. szndekikeskin sylemden yolakarak, slam ve

slamclk konusunasizin baknz nedir?

Bu kitap bence Trk-eye de evrilmesi gereken

bir kitap: Allah Sperstar.

Cezayir asll bir Franszn Fransada ya-adklarn tatl-sert bir getto diliyle anla-tyor. Bu sz de kendisine ait. slamn ve

slamcln birbirinden uzak olduu kesin.slamcln iki trn modern bir lke iinok tehlikeli gryorum: Siyasi olann vetoplum tarafndan sokaa tanann. Sa-dece slam iin geerli, deil bu. En ya-kndan tandm spanyada Franconunlmne kadar kiliseye gitmek zorunluy-du. Devletin dini bu eit platformlarda zo-runlu hale getirmesi sonradan toplumlardaciddi patlamalara yol ayor. Bugn s-panyollar yllar yl bastrlm olmann ac-sn karp, hayat hezeyan halinde ya-

yorlar. Din sadece iki kii iindir, Tanr vekul arasnda yaanr. nc kii iin ii-ne girince bence o din olmaktan kar vesiyasi bir arenaya dnr bu aslnda ikikiilik ritel.

Batda slamiyetin sava ve terrleranld u gnlerde insanlk bir kltr-ler savana doru mu gidiyor?

-Kesinlikle evet. Bu da Medeniyetler t-tifaknn aslnda hibir yere gitmeyen birel skma olduunu gsteriyor. Kitabnnsznde kullandm, Salamanca ni-

versitesi slam tarih profesr Felipe Ma-illo Salgadonun aktard vaka gerektenbunu gsteriyor: 2010 Nisannda bir grupMslman eskiden cami olan Crdoba Ka-tedralinde paskalyann gbeinde topluolarak dini bir ayin yapmaya kalkmtr.Yarm milenyum nce kiliseye evrilen bircaminin hncn almaya almak neden?Mslmanlar slamla ilgili en kk birmeselede ok abuk provoke oluyor ve he-men karlk verme ihtiyac duyuyorlar. Buda toplumlar arasnda atlak yaratyor.Yzyllar sonra alnmaya alan bir inti-kama bir rnek daha: Bolognada San Pet-ronio Bazilikasnn bir apelini ssleyenMaometto allinferno (Muhammed Ce-hennemde) adl fresk 11 Eyllden sonrasorun oluyor ve El- Kaide tarafndan ba-zilika bombalanma tehdidi altnda kalyor.Hatta iki terrist kilisede yakalanyor. 15.

yzylda yaplan bir freski 600 yzyl son-ra yok etmeye yeltenmek neden? Bolog-nada halkla yaplan rportajlar izledim.

Avrupann ilk niversitesinin bulunduubu akademik ve dini gelenekten ksmenuzak ehirde bile halkn kilisesi sz konusuolduunda zaman din evresinde toplan-d grdm.

Bat toplumlarnn bir slam fobisin-den bahsetmek mmkn m? Bu fobininne kadar eitli siyasi ve ekonomik karevrelerinin bir manivelas olarak kur-gulanmaktadr?

Terrle birlikte tm Mslmanlar sal-drgan insanlar damgas yediler. Bu da yz-

yllardr yerlemi olan olumsuz imgeyi ci-lalam oldu. iddet devam ediyor. Dahabirka gn nce Afganistanda dans etti-i iin Taliban tarafndan ldrlen 17 si-

vilin haberi yayld. Bu medeniyet d g-rnty kullanan gler kendilerine sal-dr hakk yaratyorlar. Bu da ksr dngybesliyor.

7 ARALIK 2012 CUMA 13Aydnlk KTAPKAPAK

Romanslar, romanlar, valye romanslar,atlar, arklar, trkler, operalar, trl

trl nesir ve nazm eserde Mslmanlarolabildiince negatif bir ekildelmszletirilmitir Avrupada.

slamAvrupadaher

trlnegatif

dnceninkarl

diyebiliriz.Bu

Mslmanlarnoksayda

olmadKuzeyAvrupa

lkelerindedebyle,

MslmannveTrkn

olduuFransa,

Almanya,Balkanlarda

dabyle

Damla Yazc zlem Kumrular ile birlikte...


14/24

lme gtrenyazlar antolojisi

Sabahattin Ali, Abdi peki, lhanDarendeliolu, Sami Baaran,Kamil Baaran, etin Eme,Turan Dursun, Musa Anter, UurMumcu, Ahmet Taner Klal,Hrant Dink cinayetlerinebytecini tutan Nuri Kay, adgeen gazeteci-yazarlarn hangiyazlar ve kitaplar nedeniylehedef seildiini belirlemeyealyor, deyim yerindeyseyazlar ve kitaplar zerindeotopsi yapyor

Gnlk yayor, siyasi aktrlerin ortayaatt eften pften konular ciddi lke so-runlarym gibi gnlerce tartyoruz.

Toplumsal hafzamz adeta alzheime-ra yakalanm gibi. Yakn gemite yaa-nanlar bile ok abuk unutuluyor.

te byle bir ortamda eski RTKBakan Nuri Kayn Tanyeri Yaynlararasnda kan lme Gtren Yaz-lar kitab byk nem tayor, bizi hiunutmamamz gereken olaylarla, suikast-lerle yzletiriyor.

Sabahattin Ali, Abdi peki, lhan Da-

rendeliolu, Sami Baaran, Kamil Baaran,etin Eme, Turan Dursun, Musa Anter,Uur Mumcu, Ahmet Taner Klal, HrantDink cinayetlerine bytecini tutan NuriKay, ad geen gazeteci-yazarlarn hangi

yazlar ve kitaplar nedeniyle hedef seil-diini belirlemeye alyor, deyim yerin-deyse yazlar ve kitaplar zerinde otopsi ya-pyor. Kitab lme Gtren Yazlar An-tolojisi diye nitelendirmek de mmkn.

LM GELRKENKitapta yeralan bilgilere gre, Saba-

hattin Ali, Markopaa ve Malumpaa gibimizah gazetelerine yazd yazlarn ikti-dar rahatsz etmesi yznden hedef seildi.Cinayetin ardnda derin gler vard.

Abdi peki, Milliyet gazetesinin Ge-nel Yayn Mdr ve bayazaryd. lkesorunlarna saduyuyla yaklayor, siyasiliderlerin anari ve ekonomik sorunlar kar-snda uzlamasn neriyordu.

lhan Darendeliolu, kitaplar ve gazeteyazlaryla lkc diye tanmlanan sagrl genleri derinden etkilemiti. Ko-mnizmin Trkiye iin byk tehlike ol-duunu savunuyordu. 12 Eyll askeri dar-besi ncesinde faili mehul bir cinayetekurban gitti.

Gazete isimli gazetenin muhabiriSami Baaran, hakknda yaymlanan ma-gazin haberlerine kzan bir airet reisininhedefi oldu.

Yine ayn gazetenin yazar Kamil Ba-

aran, zabta denetimiyle ilgili bir haber-de ad geen bir restoran sahibinin ta-bancasndan kan kurunlarla yaama

veda etti.etin Eme, Atatrk ve laik izgide

sert yazlar kaleme alyordu. ldrlme-sinde bu kimliinin yan sra lkeyi kar-trmak isteyen derin glerin arzular roloynad.

Turan Dursun, dini eitim ald, yllar-ca mft ve mft yardmcs olarak alt.Daha sonra ateist bir anlaya yneldi, diniinanlar sorgulayan yazlar kaleme ald.

Cinayete kurban gitmesi Tahran Radyo-sunca Trkiyenin Salman Rdisi l-drld diye duyuruldu.

Musa Anter, Krt kkenli bir gazete-ci-yazard. Krt milliyetiliinin fikir ba-balarndan biri olarak kabul ediliyordu. Ya-zlarnda Krt sorununu eitli boyutlarylainceliyor, devletin Krt politikasn sert birslupla eletiriyordu.

Uur Mumcu, yolsuzluklarn stnekorkusuzca gidiyor, bu arada, silah veuyuturucu kaaklnn terrle balan-ts, radikal dinci rgtlerin faaliyetleri gibikonulara eiliyordu. Son yazlarndan bi-rinde, Krt milliyetileriyle istihbaratajanlar arasndaki baa k tutacak bel-geler aklayacan belirtmiti.

Ahmet Taner Klal da Atatrk velaik kimliiyle tannyor, yazlar ve kitap-larnn yan sra verdii dersler ve konfe-ranslarla da geni kitlelere ulayordu.Trbanla ilgili bir yazsnn ardndan ra-dikal dinci bir gazetede eletirilmi, fo-torafnn stne arp iareti atlmt.

Hrant Dink, Ermeni kkenliydi. Er-meni cemaatine hitap eden Agos gazete-sinin ynetici ve yazarlarndan biriydi.

Agosta yer alan Sabiha Hatunun Srrhaberi ile, yine ayn gazetede yaymlanan

yaz dizisinde geen bir cmlenin yanl an-lalmas yznden baz evrelerce hedefseildi ve gazetesinin nnde vuruldu.

(Nuri Kay, lme GtrenYazlar, Tanyeri Yaynlar, 272 s.)

EMEL TELC

14 Aydnlk KTAP


15/24


16/24

7 ARALIK 2012 CUMA16 Aydnlk KTAP

Kendi iirini zmleme cesa-retini gstermi airlerdendir o.Herkesin kendisini Nazm, Neruda,Eluard zannettii bir dnem iin de-miyorum, btn dnemler iin deonun kendi iirine yaklam ve -zmlemeleri estetik bir uyar nite-

liine sahiptir.iirimizin bir gn varaca du-rakta bulurum kendimi; imgeci-toplumcu durakta. mgeci ama ka-pal-armc deil; toplumcu amaematik-sloganc deil.

Az yazmann getirdii az ya-ymlama, yaymlama yolunun kst-l olmasyla da kitleyle ba kurmaglklerini tar iirim.

1976 ylnda syledikleriyle ii-rimizin imge younluklu bugnk

yapsn ngrebildiini syleyebili-riz Ali Rza Ertann. Ayrca ya-

ymlama yolunun kstllna iaretetmesi bugnn btn airlerimizin

yegne meselesi deil midir ?

MARJNALLKTENTOPLUMSALCILIA

Yksek sesli iirlerin sylendi-i 1970li yllarn uultulu atmos-ferinde, bir kyda, bir baka iirinpeine dtn, genel eilimin d-nda kendi kozasn rme abasiinde olduunu anlyoruz szle-rinden. Hedefini belirlemi bir a-irdir o ve ulamak istedii iir durada bellidir.

Kitleyle ba kurma glklerieken bir iirden yana olmasn sa-nat derecesi yksek bir iir kurmaistei olarak anlyorum. Bu neden-le olmal az yazmtr ve 1979 yln-

da otuz be yanda ldnde ba-slm drt kitab bulunmaktadr. So-nu olarak az yazmann, titizlikle

yazmann damtlmlklardr ondanbize kalanlar.

Szckleri iyice iine sindirdik-ten, onlarla gl bir sevgi ilikisi ya-adktan sonra iirine dhil ettiiniilk iirinden son iirine dek kesintisizsren zenli ve ll anlatmndankarabiliyoruz. Bu zenli anlatm,minik ironilerle, mizahi kprda-nlarla nefeslendirilip renklendi-riliyor. Tam da burada bir ayra a-mak isterim: airimiz byk bir i-tenlikle ilk iirlerini deerlendirmeltfunda bulunmutur: Tad adl

ilk betiimde deformasyon, ironi ve

kara mizaha yaslank yar toplum-cu yar bireyci iirler verdiimi sa-nyorum.

Tam da burada unu sylemekisterim: Ben Ali Rzada kara mi-zaha hi rastlamadm. airimiz bubelirlemeyi ya kendisini yceltmek

iin yapyor ya da gelebilecek ola-s eletirileri batan gslemekistiyor ve tabii ki bunlar deilse ii-rinin yle olmasn istedii iin ii-rine bylesi bir vasf yklyor.

Ali Rza Ertann 1971de ya-ymlanan Tadnn bir aray r-n olduunu biliyoruz, bunun ken-disi de farkndadr. Genel anlamdatoplumsal bir ynelile erevelen-mi olsa da Tad, aykr syleyi-lerin younluu, mantksal eliki-lerin hoyrata sunulmas, imge ad-na retilmi marjinalliklere yaslan-mas bakmndan toplumcu iir fel-sefesinden hayli uzaktr. Bir rnek:

bay mandan ho geldiniz

viskiyle mi ykadnz elleriniziimdi bir apka giyinvarsn lsn telefonbu ne am ne paspas ne filistinoturun oturduuz yerdettnleri eskitintanr zeusu kzdrmayn ta

olursunuz biraz kireskt beni bu noktalar virgllerhepsi everest tepesindesiyatikten hi anlamam pardesyse akam gazetesine(arliston)

kinci Yeninin olduka basma-kalp ve o oranda u rneklerinianmsatan bu tarz iirlerin oka bu-

lunduu Taddan sonra EskiYeni(1972)de Ali Rza Ertann diliningndelik dile daha bir yaklatngryoruz. Konutuumuz Trkeyionda bulmaya balyoruz. Mantksilsilesi de yerli yerine oturuyor. ai-rimiz, szcklerin dizim srasnbozarak, aykr badatrmalarabavurarak iir yazma anlayngeride brakm grnyor. Belir-lemelerimize Ayrlk Zaman adliiri gzel bir rnek tekil etmek-tedir:

Birka gn ncedenker iimize acs,

Bavullar geceden hazrlanr,

Yolluklar hi sevmem

Yola gitmeyi anstrlar diyeOysa daha hora geer

Hareketten birka dakika nceverilenBir hediye.Kimi gzya dker,Kimi buruk bir tebessm asar ikidudanaAlbmlere de smayan bir an drAyrlk Zaman.

Eski Yenide grld gibiAli Rza Ertann dilinin gndelikdile daha bir yaklat aikrdr. An-lam alanndaki belirginlemeninde altn izebiliriz. En nemli ge-lime ise mantk dzlemindeki asladntr. mgelerin okur tarafndanda karl kavranabilir bir algzerinden retilmi olmas Ali RzaErtann toplumcu gereki iirindeimez deerlerine yaklamasbakmndan ok nemli ve kat edil-mi bir mesafedir.

HALK DENZNE VARAN ARBtn bu atlmlarn, ileri gidi-

lerin, ynelilerin ve abann ve sa-mimiyetin sonularn ise 1976 y-lnda alyoruz. 1976 ylnda yaym-lanan ve ad Glle Byyordu Adolan kitabnda airimiz btn ruhu

ve bedeniyle, birikimi ve itenliiy-le artk halk denizindedir.

Halk denizinde olmak her airgibi onu da kendine getirmitir. Ar-tk ileyen bir vicdan ve bu vicdannolmazsa olmaz sorumluluklar var-dr. Sesini, oradan doru ykseltir.Sesi gerekten ykseltilmesi gereken

yerden ykselen bir sestir ve ayn za-manda tam yerindedir. Olabildiin-

ce de gzeldir:Acy karla, g konu

Parklarda dolama, sabrl olSakallarn uzasn varsn

Kavgada yerin var senin,honut olGl hazrla, dikeni kovVe direncin kardei ol

Konu dikili aa stneKavgada yerin var senin,honut olzntn bouna dememi

miydiler sanaGezginci dostlarn,

kr iekleriUnutma szn, nn topla

Sesin var senin kavgada.

Ali Rza Ertannbu yaptnn hem ierikkurgusu hem biimseldzenleme asndantoplumcu gerekiiir birikimine oknemli bir katk ol-duuna ben dai-ma inanmmdr.

Ayrca onunotuz beini aanbir air olabil-seydi eer bize

yepyeni zen-ginlikler su-nacana, enazndan sunma abasn srdre-ceine de ayn itenlikle inanyo-rum.

Hayatn adil olmadn biliyo-ruz. Fakat talihsizlik de mi buna d-hildir?

KUKU GRD ARAMIZAHalsizlik, ba dnmesi, az

kuruluu, yutma gl ikye-tiyle hastaneye yatyor Ali RzaErtan. Btn tetkikleri iyiyken ikignn sonunda grafikler hayattan

yana sonular iletmekte ekinirhle geliyor. Hastamz fenalayor

ve solunum gl sonucu lmgerekleiyor.

Sadece iki gn iinde, Ali RzaErtan, ev yapm bir konserveninkurban oluyor.

Doktorlar botilismus tehisikoyuyor. Bizim anladmz dilde bugda zehirlenmesi anlamna ge-liyor.

lmyle ilgili bir kukumuzyok. Belki de ender kukusuz hl-lerimizdendir bu.

Oysa o, 1978 ylnda yaymlan-m yaptnda Kuku Girdi Ara-mza diyor.

Bu yapttaki iirlerinin yoru-munu tabii ki okurlarna brakyo-rum.

Ama eserin ad benim iin gn-cel bir metafora denk dyor.

Bu metafor ii snf ile burju-vaziyi, ulusal glerle kar gler,devrimcilerle kardevrimcileri ifa-de ediyor.

Trkiyenin gerek siyasal manz-arasn gzlerimiz nne seriyor.Bylesi bir anmsanmann tabii kiher aire nasip olmasn isterim.

Glle Byyordu Ad kitabnda airimiz btn ruhu ve bedeniyle, birikimi ve itenliiyle artkhalk denizindedir. Halk denizinde olmak her air gibi onu da kendine getirmitir. Artk

ileyen bir vicdan ve bu vicdann olmazsa olmaz sorumluluklar vardr

Yolun yarsndaki veda:

Ali Rza ErtanCAFER [email protected]

Kuku GirdiAramza eserinin

ad benim iingncel bir

metafora denkdyor. Bu

metafor ii snfile burjuvaziyi,ulusal glerle

kar gler,devrimcilerle

kardevrimcileriifade ediyor.

Trkiyenin gereksiyasal

manzarasngzlerimiz nne

seriyor


17/24

7 ARALIK 2012 CUMA 17Aydnlk KTAPARAKABLO

Ahmet Oktay, daha sonra hangikitabnda yer aldn u an bilemedi-im Cumhuriyet Dnemi zerineBir Deneme yazsn (Yeni Dergi, S:78, Mart 1971), Marxn Dantedenand u szlerle bitiriyordu: Seguiil tuo corso, e lascia dir le genti / Yo-lundan ama, onlar ne derlerse de-

sinler. O sralar, Dou - Bat a-tmas temelinde Osmanly veCumhuriyeti kkl biimde yeni-den tartan Kemal Tahir, ulusaldevrimci kltr tartmalarna daivme katmt. Nitekim Oktay, bu-gn de nemini koruyan ve 3-4 for-malk kitap oylumundaki bu in-celemesinde bir yandan Osman-ldan gnmze edebiyat bi-imlendiren temeli sergiliyor,bir yandan da bu temel zerindeykselen edebiyatn ve gemiindeerlerinin deyim yerindeysealvyonlarnda ulusal devrimci

kltrn ortaya kma koullar-n Marx, Lenin ve Maoya gnder-melerle belirlemeye alyordu:

Bir edebiyat gemiin deerleri-ne dnmek, onlar diriltmekle ulusal ol-

maz. ... gemiin deerlerini ulusallkadna benimsemek, bize doru bir tu-

tum gibi gelmiyor. ... [bu] deerlerde, ulusallk da ancak snfsal adanortaya konabilir. ... Ulusal devrim-ci kltr, smrnn iktisadi ieri-ine olduu kadar felsefi ve artis-tik ieriine de kesinlikle kardr.

Sonra sz, MDD (Mill ulusal Demokratik Devrim) iz-gisinin kurucu nderi Mihri Bel-liye brakyordu: Ulusal dev-rimci kltr, Trkiye toplumunungemiinde salam ne varsa, ulu-sal ve devrimci ne varsa onun mi-rassdr. Bu kltr, ayn za-manda yabanc kltrlerde sa-lam ve devrimci olandan yarar-

lanr. Ve yabanc kltrlerden ald-n kendi ulusal znde eritir. ... ayn za-manda... Bu kltr, amzn gereinien baarl biimde ifade eden artistikbiimi aramak ve bulmakla ykml-dr. ( Ayrca, bkz: Mihri Belli, Yaz-lar, s. 340, Sol Y., Haziran 1970)

Fatih Eitim Entitsnde (Trab-zon) siyasal eylemlerden frsat bul-duka bu konular birok arkada-mzla ama en ok da yk ve eleti-ri kitaplaryla tannan Fahrettin De-mirle tartrken, De Y. ve Payelin es-tetik stne kitaplarnn yan sraNzmn Kemal Tahire Mahpusa-neden Mektuplarn (Bilgi Y. 1968)

ve Ahmet Hamdi Tanpnarn Ede-biyat zerine Makaleler (MEB Y.,Mays 1968) kitabn pirin aykla-macasna didikliyorduk. Tanpnarnzellikle, ark ile Garp Arasnda G-rlen Esasl Farklar (s. 132 - 135 /Cumhuriyet, 6 Eyll 1960) yazs, ognlerdeki felsefi ve politik yne-limleri zmlemeye de k tutan, sonderece zl bir denemeydi bildiridense yeri!

BTNSEL BR

OLUUMUN ENDE50li yllarda ve yalarda (d. 1901),

arkadalarnn aba ve desteiyle Fran-saya gitme olana bulan Tanpnarnikinci gidii, onun kiiliinde, ideolo-

jik ve sanatsal ltlerinde yeni bir evrebalatr. Bu son derece salam ve ce-sur deerlendirmelerle ykl yazsn-da yazar, handiyse Yahya Kemalle bir-likte rd kendi gemiini de tar-tmaya am, lkeye ve kendisine yenibir tarihsel grngeden yaklamannilkelerini salamtr. Tanpnar, yerege koyamad Osmanl dn vesanatndan, Sleymaniye ve Itri ileDede Efendi dnda, Batnn karsnakarlacak gte sanatsal ve dnsel

yapt yaratlamad gereini keyifli biracyla gnlklerinde ne srne bu

yazda zemin hazrlamtr. Dahas,arlklarndan kurtulurken, 40 yldrher eyiyle yklendii Yahya Kemalide srtndan indirivermitir: Hakikirealizm, teferruat saymak deil, hayatnbtnn grmek ve zerinde d-nmektir. (s. 382 / Varlk, 15 Tem-muz 1961)

Hegel ve Marx belki de hi oku-mam olmakla birlikte, Tanpnarnbaka dnrler ve eilimlerle girdi-i ilikilerin genel balamnda bile olsa,Bat dncesinin evrensel yapsnadalgalarn ve ses tonlarn belirgin bi-

imde aktm olan bu iki dnrndnyay alglama biimine bulatnburada apak gryoruz. Nitekimdn sonras tm gnlk ve yazla-rnda onu dncesindeki aydnlan-mac ve yurtsever izgilerin daha da ko-

yulat bir yazar kimliiyle buluyoruz.evresinde kimi arkadalar kar vemutazarrr olduu halde, onun okak biimde 27 Mays Devrimine

yanda bir tavr izlemesi, politik olduukadar, tarihsel ve toplumsal yndenson derece derin saptamalar getirmesi,Cumhuriyet saflarndaki konumunukukuya yer brakmayacak bir kesin-likle pekitirmitir.

Tanpnar, sanatsal ve dnsel ge-

nileme atlmn politik belirginlikle ta-

mamlayarak ideolojik sramann ei-ine geldii bir aamada yitirdik. m-rnn bu son yllarnda stnde okalt Eik iiri de sanki kendindekibtnsel yeniden olumay ima eder:Hakikat ok uzak, karanlk, derin / Birdille konuur, byk kklerin / Top-rakla ezelden karm dili!

Ne ki Tanpnar yadsmasa dabenimsemesi, Selahattin Hilavn a-balarna karn, sol iin hep mkl-lerle dolu bir edim olarak kald. Birkere zor bir yazard Tanpnar; gerek i-irleri ve romanlar, gerekse deneme veedebiyat tarihi yazlar Dou ve Batkltr stne birikimli okur istiyor-du. stelik eyann tabiatna ve tarihedair, mistisizmle materyalizmin ara-kesitindeki bak srt konular ili-

yordu. Kald ki lkemizde Batnn yz-yllardr sregelen yok edici basksnkkl biimde duyan sol, varolu kav-gasn hep ivedi ynelilerle srdrmekzorunda kalyor, derinlikli ve kuatcbirikim oluturmaya giriemeden pra-tik zmler deniyor, siyasal giriim-lere skyor, Tanpnarla ilikisini i-selletirecek g ve zaman enine bo-

yuna yaratamyordu.

NSAN: DNEN SAZSovyetlerin kt gnlerde, mu-

halif Kagarlitski, Dnen Sazlk(Metis Y., Mart 1991) kitabnn tan-tm iin stanbula gelmi, Kurue-mede verdii konferans sonrasndaokurlarnn sorularn yantlam, ay-rca 1917den gnmze Sovyet dev-leti ve entelekteller konulu bu yaptimzalamt. Yazar, kitabnn adn,Pascaln Dnceler (1670) adl

yaptndaki u dnceden esinlenerekkoymutu:

Dnen saz. Ben deerimi me-knda deil, dncelerimin dze-ninde aramalym. ... nsan bir saz gi-

bidir, doadaki en gsz ey; ama d-nen bir saz.Nurullah Ata, bir denemesinde,

insann evrendeki konumu stnePascaln buradaki dncesini tart-rken bu saz benzetmesini atlar.Oysa yllarca nce Tanpnar, nsan veCemiyet balkl yazsnda (lk, 16Mart 1944), sze, Diyalektik, insantarife alt diye girdikten sonra,insan bir tezatlar mecmuasdr cm-lesinin ardndan, bizi bu benzetmeyegnderir: Pascaln insan hakknda

verdii dnen saz tarifi, iirin diliylesylendii iin bu cinsten tecritlerin engzeli, belki en mnalsdr. nsano-lunun en kudretli ve gerekten yara-

tc olduu tarafyla en zayf noktas-

n, kader karsndaki aczini birletirir.Buradaki kaderi tarihsel zorunlulukolarak da okuyabilirsiniz. Ama asl s-tnde durulmak gereken nokta, Tan-pnarn 50 yl nce bu benzetmeninada diyalektik derinliini kavramolduunu fark etmek iin bizim Ka-garlitskiyi beklemek zorunda kal-mzdr. Gerekten de, grmek istedi-imiz dndaki ey elimizin altnda bileolsa gremiyoruz (mu ne?).

TYAPta yazar arkadalar ara-snda konu aldnda, Tekin Sn-mezin 5 yldr sren ksknlm-ze aldrmayarak, Tanpnar iin bykbir kurtarma sava balattn. Israrlasrdr, acele etmeden, ynakta yan-l yapmadan, verileri toparla, yann-dayz demesi elbette cesaret verici...Yllardr masamn stnden kaldr-mayp sk sk bavurduum 1908Devriminin Halk Dinamii (Kay-nak Y.) kitabnn yazar H. ZaferKarsn mektubu da yle: Aydnlk Ki-taptaki yazlarnz zevkle okuyorum.Son yazlarnzda Ahmet Hamdi Tan-pnar hakknda verdiiniz bilgiler, on-dan yaptnz alntlar kendisi hak-knda ne byk bir yanlg yaand-n / yaadm gstermesi nedeniylezellikle vgye deer. YazlarnznTanpnar tartmaya yer brakmaya-cak biimde gerek yerine, Cumhuri-

yetin ve Atatrkn safna oturtan birkitapla sonulanmasn dilerim. Amadaha anlaml olan, uyarp dzeltme-si (vglerdense dzeltmeler elbetteok daha yapc):

Bu vesileyle 30 Kasm tarihli ya-znzdaki bir anlam kaymasna dikka-tinizi ekmek istiyorum. Tabiye st-lah, keli parantez iinde doallkterimi olarak aklanm. Osmanl-ca-Trke Szlkte (http://www.os-manlicaturkce.com) tabiye szc-nn karlklar ise yle: 1. Askerleri

bir arazide dmana kar tam tedbirve nizam zere yerletirme, 2. Muha-rebe toplarnn yeri, istihkm paras,3. Muvaffakiyet iin kullanlan vs-talar. Tmcenin bandaki ricat (ge-rileme) szcne bakldnda bukarlklardan birincisinin daha uy-gun olduu sonucuna varlabilir.

Ferit Develliolunun szlneyeniden baktmda, uyarsnn yerin-de olduunu grdm; Karsa teek-kr bor biliyorum. Bu arada Tan-pnarn Derghtaki kitaplarna aln-mayan ve Cumhuriyette kan bir

yazsn 68liler Birlii Bakan SnmezTargann, Ulustaki bir baka yazs-n ise Osman Erbilin Ankaradan

gnderecei haberini paylarm.

lkemizde Batnn yzyllardr sregelen yok edici basksn kkl biimde duyan sol,varolu kavgasn hep ivedi ynelilerle srdrmek zorunda kalyor, derinlikli vekuatc birikim oluturmaya giriemeden siyasal giriimlere skyor

Tanpnar: Hakiki realizm,teferruat saymak deildir

[email protected]

SEYYTNEZR

AhmetOktay

YahyaKemal


18/24

7 ARALIK 2012 CUMA18 Aydnlk KTAP YEN IKANLAR

Son Bakta Sanat

Polisiye-gerilim edebiyatnn ustaismi Ruth Rendelldan, insan ruhununkaranlk kelerine dair bir bayapt.

Bat Londrann antika dkknlar, sa-haflar ve bitpazarlaryla nl soka Por-tobelloyu mekn tutan roman, bir sa-nat galerisi sahibi, bir izofren ve bir hr-szn ykleri etrafnda ekilleniyor.Ruth Rendell, ok iyi bildii ve m-kemmel tasvir ettii bir atmosferde, ka-rakterlerini her trl snfsal iliki ve e-liki iinde resmederken, okuru daok hareketli, eksantrik bir arnniine ekiyor. Portobello Soka, k-k bir srprizin ve gnlk yaamdakisrad bir davrann nasl gerilimli birhl alabileceini gsteren; tuhaf bir ba-mllk ekli ve ak zerine de dikkatekici vurgularda bulunan, birinci snfbir Ruth Rendell roman.

Portobello Soka

Babam, ben daha yedi yandaykenark hizmetini yapmak zere Ar Di-

yadine gnderilmiti. Orada kaldmz

sre ierisinde Krtlerle olan arka-dalm bende unutulmaz anlar b-rakt. Kk bir ocuk gzyle dahi olsaonlar yakndan tanmak ve yaantla-rn grme frsatm olmutu. Ta ki1947de bir tatbikat sonras babamn ve-fatna kadar... Bir asker kz olarak uzun

yllardr devam eden Trkiyedeki terrolaylar, bunun yan sra lkemizde vednyada son on yldr daha da hzla-narak artan siyaset ve sosyal hayattakikirlenme, beni bir sredir iten ie okrahatsz ediyordu. ocukluk ve genkzlk dnemime ait anlarmla har-manladm 1962ye kadar geen sreierisinde kh iyi, kh sancl ksa hi-kyemi bulacaksnz bu kitapta.

Krtler Arkadamd

Gotonun lgn ve karanlk dn-yasnda bir yolculua kmaya hazrolun... Sevgi dolu ama ihmalkr bir an-

nenin tek kz olan Melanie Tamaki ev-rede pek rabet grmeyen bir ocuk-tur. Fakat bir gn okuldan eve dnpannesinin ortadan kaybolduunu farketmesiyle tm hayat deiir: Bay Tut-kal adl pespaye bir yaratk onu YarmDnyaya gtrmtr. Bylece Me-lanie annesini kurtarmak zere YarmDnyaya doru zorlu ve karanlk bir

yolculua kar. dll yazar HiromiGotodan macera dolu, arpc bir ro-man... Hayao Miyazakinin Neil Gai-mann Coralinenini filme ektiini ha-

yal edin... Gotonun lgn ve karanlkdnyasnda bir yolculua kmaya ha-zr olun... Srad ve unutulmaz bireser. -Neil Gaiman-

Yarm Dnya

Osmanl hkimiyeti altnda drtasr (1516-1918) kalan Suriyenin, ha-reketliliin en hzl olduu 19. yzyldaki

edebi ve kltrel hayatn inceleyen bualmada; Batllama sancsnn bucorafyada nasl yaand, edebi ve kl-trel hayata tesir eden amiller, eitimkurumlar, edebi ve kltrel yaynlar ilebu yaynlarda Osmanllara ve Trkle-re bak, ayrca stanbuldaki edebi vekltrel hayatn Suriyeye yansmalarele alnm ve o dnemin karanlkta ka-lan baz yanl anlamalarna k tutul-mas amalanmtr. Batl oryantalist-lerin etkisiyle kimi Arap lkelerinde dil-lendirilen, Osmanl dneminde Arapdil, kltr ve edebiyatnn duraklad

ve hibir aama kaydetmedii fikrininarka plan aratrlarak objektif bir e-kilde tahlil edilmitir.

Suriye Tarihi

Can Gknil, son derece yaln birdille, akllardan hi kmayacak bir sestonuyla sevginin, barn, dostluun de-erini fsldyor. Yaammz, asla gr-mezden gelinmeyecek gzelliklerledolu; kavgann, kiisel karlarn, g-rltnn yerini, doann dinginliialabilir. Yeter ki nereye bakacam-z, nasl bakacamz bilelim. DenizKokusu, adyla bile bu yaln erdemin

adresini aklayan bir yk kitab.Kukusuz yalnzca okunacak deil,grlecek, duyulacak ve iine ekile-cek ykler bunlar... O gn denizinruhuyla bulutuk gibi gelmiti bana. Bi-liyordum zaten eninde sonunda yolu-muza kacan, dndm gibide oldu. Onu karmda grnce iim-deki sevgi ylesine byd ki, taya-madm, denize akt. Hani bazen y-reinize ok sevgi dolarsa iinize s-mayp taar ya, ite yle.

Deniz Kokusu

ardan geerken her yerde yal-nz olduunu dndn. Her yerde.Iklarn gzlerini artk ne kadar a-rttn, o krk gzl yaptrman ge-rektiini; nefes alp verilerini kontroletmen, konuurken bouluyormu gibidavranmaman, heyecandan tkanma-man, souk havada azndan kandumanlarn arasnda kaybolmaman,

birine inanman, bir bakas tarafndanokanm san, ayn bedendeki eller ta-rafndan taranm hakir greceine...Eyann fikrine inanman gerekir. Akinanmaktr. Sylemitim.

Onur Caymaz, Gkyz Sinema-sndaki iki uzun yksnde birbirinedeen, arpan hayatlar ve hayattan

vazgememek iin direnen insanlar an-latyor. Caymazdan tek biletle iki no-

vella...

Gkyz Sinemas

Demokratikleme ya da tota-literleme tek siyasal gndem olun-ca, muhalefet kadar iktidarlar da ey-lemlerini kendinden menkul bir de-mokrasi ilkesi ile aklyorlar. GillesDauv ve Karl Nesic ise, demokrasi-nin yneten-ynetilen ayrmna ya datahakkm ilikilerine kar kmakla,zgrlemeyle ayn ey olmadn,

dahas siyasal zgrln bu ekildekutsanmasnn, hayr ve erri btnylesiyasetten bilmenin, aslnda insan

yurtta ve birey olarak ikiye blen ka-pitalizmle uzlamak ve siyasal iktida-r mutlaklatrmak olduunu sergili-

yorlar. Bylece, toplumu mevcut ha-liyle kabullenen solun demokrasi kav-ramna drt elle sarlmasnn ve de-mokrat kimliinin amazlarn orta-

ya koyuyorlar.

Demokrasinin tesinde

Can Gknil, Can Yaynlar, 88 s. Taylan Altu,Yap Kredi Yaynlar, 320 s.

Doadan kopan insana akl ekil ver-meye baladka duyular kreliyor. Aklher eyi belirler olduunda bilgi, bilimde uzmanlaarak btnselliini yitiriyor.Uzmanlaan insan da btnsel bak ge-litirmekten uzaklayor. Dolaysylaoumuz iin biim ierikten dahanemli bir hale geliyor. Taylan Altu, ki-tabn adna Son Bakta Sanat demi.

Buradaki Son Bak, kendi ifadesiy-le ilk elde, felsefi estetiin sanata ve sa-nat eserlerine bakn ima ediyor. Ya-zar, felsefi estetiin sonda gelen, son-radan gelen bir son-gr olarak, sanat-la olan zorunlu bana, etkileimine vekarlkl bamllna bir telmihte bu-lunuyor; bir umut araynn, felsefi es-tetik erevesinde, sanatn bir eyi ifa-de ederken ayn zamanda onu gizleyenzelliinin peine dyor.

Edip Kamran Kuranel Gkkaya,Logos Yaynlar, 112 s.

Gilles Dauve, Sel Yaynclk,ev: hya Kahraman, 168 s.

Ruth Rendell, Doan Kitap,ev: Lale Akaln, 260 s.

Hiromi Goto, thaki Yaynlar,ev: Blent O. Doan, 216 s.

mer shakolu,Kabalc Yaynevi, 422 s.

Onur Caymaz,letiim Yaynevi, 243 s.


19/24

7 ARALIK 2012 CUMA 19Aydnlk KTAPYEN IKANLAR

Gerekilik, Yeniden!

Bu kitapta; fotorafa balarken ennemli konu olan doru fotoraf mal-

zemesi seiminden, fotoraf ekerkendikkat edilmesi gereken temel pren-siplere kadar birok konu irdelenmitir.Bu konular arasnda; fotoraf makine-sinin temel ayarlarn doru yapma,

yatay ya da dikey kadrajn kararn ver-me, alan derinliini kontrol etme, net-lii doru yere yapma, konuya gre do-ru rtc hz seme, objektiflerin pers-pektife olan etkisini kullanma, fla et-kili kullanma, mimaride deyleri kont-rol etme, konu fon ilikisi oluturma, al-tn oran kontrol etme, ufuk izgisinin

yerini iyi seme, makro ekimler yapma,kontrast vurgulama, ritmi yakalama,ters k ile etki yaratma ve renk armo-nisini dzenleme bulunmaktadr.

Fotorafn TemelPrensipleri

Yazar Aye Siret Akduman nan-cn Mucizesi adl kitabn bbreinibalayarak onu hayata balayan kar-

deine hitaben yazm. Angina Pec-toris bu hasta kalbime konan tehisti.Hah, bir bu eksikti dedim kendikendime. Bu bir isyan deil, daha okneden hep ben? sorusunun cevabnaramakt. Bir kez daha yeni bir has-talkla uramak zorunda kalacamgereiyle karlamtm. Kendimi

yorgun hissediyordum. Zaten hayatmboyunca hep snanmtm. Bbrek

yetmezlii nedeniyle yorgun denyazara kardei yeniden can veriyor. Birmucize sonucu bir bbrei dierindenkk olduu tespit edilen karde, uy-gun olan bbreini ablasna armaanediyor. Kitabn geliri ocuk BbrekVakfna balanacaktr.

nancn Mucizesi

Edebiyatmzda Terimlerin be-inci basksnda; slmiyet ncesi Trk

Edebiyat, slm Trk Edebiyat, DivanEdebiyat, Tekke Edebiyat, TanzimatDnemi Edebiyat, Servet-i FnnEdebiyat, Mill Edebiyat, Mill Mca-dele Dnemi Edebiyat, CumhuriyetDnemi Edebiyat ve bu edebiyatlariinde yer alan akmlar, terimler, kav-ramlar tek tek anlatlmtr. Yine d-nemleri ve edebiyatn temeli olmueserleri de terimler iinde deerlen-dirilmitir. Dr. Tekin, terimlerin bu-rada genel bir ifade olduunu, dnem-lerden ve eserlerden bahsetmenin, ede-biyat tarihinin akndan bahsetmekolduunu belirtmektedir. Yazarn, Ede-biyatmzda simler adl kitab da bueserin tamamlaycs niteliindedir.

EdebiyatmzdaTerimler

Yirminci yzyln en etkili d-nrlerinden olan psikanalist Jacques La-

can, gncelliini korumaya ve tartl-maya devam ediyor. Dncelerininzgrlklerden ziyade baskclarnamalarna hizmet ettiini iddia eden-ler olduu gibi, ahs hakknda da olum-lu ve olumsuz birok mit ortaya atlyor.Psikanalist ve tarihi Elisabeth Roudi-nesco temelsiz iddialar rtmek ve bunemli ahsiyeti gerek insan olarak ge-rek dnceleriyle daha iyi tanmam-z salamak iin sz alyor. Lacann psi-kanalizi ve felsefesi hakknda yaymla-nacak bir dizi kitabn ilki olan Hereye ve Herkese Kar Lacan, tanmakisteyenler iin olduu kadar tandndnenler iin de iyi bir kaynak: Can-l bir portre ve buna paralel bir analiz.

Yakamoz Avna kmak, Neca-ti Tosunerin yaamn sanki dleri an-dran ve stnden zaman getiktensonra d gibi hatrlanan anlarn an-latt yklerden oluuyor. Yazarumudu ve umutsuzluu anlarla d-ler arasndaki gelgite yerletirirken,yk trnn snrlarn geniletenbaarl bir biim almasn da ger-

ekletiriyor.Ve bunca yl sonra... Hep arad o

umudu hi de bulamayacan bilen,bunu oktan renmek zorunda kalmolan bir adam gelecekti bu kyya.Umutlanmann boa umutlanmaklasonulanacan bilen, yine de umut-lanmay, yeniden.. yeniden umutlanmaykendine hi yasaklamam olan; oysa,umutlara kolayca kaplma yan daiyice geride brakm olan, bir adam...

Yakamoz Avna kmak

1968 senesi. Cape Wilde kasaba-sndaki bir erkekler okuluna, md-rnn btn itirazlarna ramen bir ka-

yt hatas nedeniyle ilk kez bir kz -renci kabul edilir: Carol Faust on be

yanda, siyah, parlak, dik bal bir kz-dr. Peki erkekler okulunda ilk kz ol-mak nasl bir eydir? Carolyn Cooke,

gen kzlarn ve kadnlarn yaamlar,babas olmayan kzlarn yaad dip-siz aresizlik, radikal bir toplumsaldeiimin zirvesindeki sekin bir NewEngland kasabasndaki paternalist ik-tidarn yaratt erozyon hakknda sonderece zeki ve duygulara hitap eden birroman yazm. Devrimin Kzlar,tarihin nemli anlarn simgeleyen ka-rakterlerle kurulmu baarl olay r-gsyle dramatik bir toplumsal roman.

Devrimin Kzlar

Azgelimi ve yar smrge duru-muna getirilmi bir slam lkesinde;dnya tarihinde eine bir daha rastla-namayacak ekilde adalama ve de-mokratiklemenin nn Trk Hu-kuk Devrimi amtr. Laik TrkiyeCumhuriyetinin kmesi ve param-para olmasyla sonulanaca, aklbanda olan vatandalarmzca giderek

daha iyi anlalan emperyalizm g-dml Kar Devrime dur diyebil-mek; Kemalizmin ve Trk HukukDevriminin geni kitlelere daha iyi an-latlabilmesi ve benimsetilmesiyle mm-kndr. Bu kitap, bu amaca katkda bu-lunmak iin yazlmtr. Hukuk konu-sundaki tartlmaz bilgi ve bilgelii,aratrma konusunda snr tanmazsabr ile tannan Onursal C. Basavc-s Savan son kitab.

Devrimci Hukuk

Necati Tosuner, BankasKltr Yaynlar, 96 s.

Ylmaz Onay,Yordam Kitap, 304 s.

Gerekilik tartmalarna yenibir boyut ve canllk kazandracak olanbu kitap, Brechtyen estetikin lke-mizdeki ilk ve en nemli temsilcilerin-den Ylmaz Onayn kapsaml bir ince-lemesi ve manifestosu. Gerekilikin,bir sanatsal akm ya da 19. yzyla aitsanatsal bir biim olarak grlmesi-ne itiraz eden Onay, bu dar kavrama

zengin bir ierik kazandryor. Yalnzcakendine zgrlk bir aznln de-magoji ve yalanlarla ynettii gnmzdnyasnda gerekilik, sanatla yaambirletiren bir st-kavram, ezilen kitle-lerin elinde gl bir silah olarak beli-riyor. Kitabn gl tezleri, H. Pinter, J.Baudrillard, B. Brecht, A. Seghers,G.N. Pospelov, zdemir nce ve NzmHikmet gibi yazar ve kuramclardan ge-ni alntlarla destekleniyor

Aye Siret Akduman, kinciAdam Yaynlar, 140 s.

Vural Sava,Bilgi Yaynevi, 480 s.

zer Kanburolu,Say Yaynlar, 360 s.

Arslan Tekin,Boazii Yaynlar, 391 s.

Elisabeth Roudinesco, MetisYaynlar, eviri : Nami Baer, 128 s.

Carolyn Cooke,Ayrnt Yaynlar,

ev: Gizem akar, 192 s.

Her eye ve HerkeseKar Lacan


20/24

Bu hafta elime Zehra priolunun,Aziz Nesinin unutulmaz roman imdikiocuklar Harikadan esinlenerek yazd

imdiki ocuklar Hl Harika adl kitabgeti. Bu bahaneyle nce Aziz Nesinin ki-tabn aldm ve bilmem kanc kez yenidenokudum. Elbette her okuduumda ayn co-kuyu yaamyorum, ilkokulda okuduumdakatla katla gldm hatrlyorum. Artko kadar gldrmese de -ki bu kitabn deil,okuyucunun kabahati- ayn scakl, sami-miyeti hissetmek, ocukluumu, ilkokul ar-kadalarm, retmenlerimi anmsamak veher okuduumda yeni bir ayrnty fark etmekhouma gidiyor. Adam Yaynlar'ndan kankitabn kapak resmine hala bakar dururum.

Zehra priolunun kitab ise aslnda2006 ylnda Toroslu Yaynlar tarafndan ba-slm ilk olarak. ada Yaa-m Destekleme Derneinin,

rencilere okumay sevdir-mek, onlar edebiyatn deiiktrleriyle tantrmak, edebi-

yatla resim sanatn birletir-mek, kitapla ocuk arasndafarkl balar kurmak ve kuru-lan balar kitap okuma eyle-minden sonrasna tamakamacyla oluturduu Yara-tc Okuma dizisinin kitapla-rndan biriymi. Dizideki dierkitaplar Sevim Akn GkteBiri Var, Seza Kutlar Ak-soyun iko Patates, Mavisel Yenerin iirSaldm Gkyzne ve Nazan priolununResimlerle Konualm isimli kitaplar.

FARKLI OCUKLAR AYNISORUNLAR

Can Yaynlar tarafndan yeniden ocuk vegenlerle buluturulan bu kitabn ocuk kah-ramanlar Deniz ve Doan, iki samimi arka-dalar. Tpk Aziz Nesinin Zeynep ile Ahmetigibi. Doan baka ehre tannca birbirle-rinden kopmamak iin dzenli olarak elek-tronik posta yoluyla haberleme karar al-

yorlar. Elbette e-postadaki dzen, AhmetleZeynepin haftalk mektuplarndan farklolarak gnbirlik. Deniz ve Doann yaz-malar aslnda stanbul ve Fethiye sakinleri-nin topluca yazmalar. Akdenizin sevimlikenti Fethiyede yaayan Doann ailesi ka-saba insannn tipik zelliklerini tayor. s-tanbulun bat yakasnda yaayan Deniz ise ka-

labaln ve grltnn tam ortasnda. Dola-

ysyla bu yazmalar aslnda mekanlarn, ya-am biimlerinin, farkllklarn ve farkl so-runlarn ipularn veriyor. ocuklar zaman za-man geleneksel aile yapsyla modern aile ya-psnn ekimelerinin iinde buluyorlar ken-dilerini. Sonuta ocuklar da sz edilen ai-lelerin bir paras, yaadklar ortama kuba-k bakmyorlar, olaylarn tam iindeler.

Aziz Nesinin 1967 ylnda yazd im-diki ocuklar Harika, basld dnemdetm dikkatleri zerine ekmi. ocuklar ye-tikinlerden stn tutup, ocuklarn gzn-den ebeveynlerin ve retmenlerin hatalarnaparmak bast iin sregelen kurgularndna km, stelik kimi roman yarma-

larnda retmenleri kk

dren ifadeler barndrdgerekesiyle ok nemli ya-zarlardan oluan jriler tara-fndan elenmi ya da yasak-lanm. Kitap, dnemin aksa-

yan eitim sisteminin adetakaynakas olduu iin sakn-cal bulunmu.

Zehra priolu kendi res-mi sitesinde kitab zerine yaz-d yazda yle diyor: AzizNesinin altml yllarda yazd- imdiki ocuklar Harikadan

bu yana ne deiti, ne deimedi? Bu sorubeni imdiki ocuklar Hl Harika adl mailroman yazmaya ynlendirdi. Aradan geenneredeyse yarm yzyllk sre iinde baz ey-ler srekliini koruyor, ocua pek sz hak-k tanmayan baskc okul sistemi ya da ata-erkil aile yaplanmas ya da kz erkek ay-rmcl gibi. Teknolojik alanda ok ey de-iti ama beyinler deimedi. Tersine otori-ter sistem giderek rndan kt. Bugn id-det kltrnn iinde yayoruz. ocuklar-mz da bundan paylarn alyor. Nesin Vak-fn karalama olay bunun en son rnei.

Ama u da var ki, imdiki ocuklar Hl Ha-rikann ocuklar gzlemleyici ve sorgulaycgizilgleriyle Aziz Nesinin ocuklar. Bu dakaranlk bir dnemde tek umut, tek k bel-ki de. Tpk Nesin Vakfnda yetien onca o-cuun sat k gibi.

yi okumalar diliyoruz.(imdiki ocuklar Hl Harika,

Zehra priolu, Can Yaynlar, 152 s.)

7 ARALIK 2012 CUMA20 Aydnlk KTAP OCUK - GEN

REM [email protected]

Hdk, Gdk, Bir De Bdk, Rap Rap Rap!

Sokak hayvanlarnn hayatta kalma m-cadelesi, unutulmaz bir dayanma rne-i! Hzl Tosbi, Muhteem kili ve a-kn Cengver gibi sevilen ocuk kitaplarnn

yan sra eski Anadolu uygarlklarn canlan-drd benzersiz romanlaryla da tannan s-met Bertan, yeni romannda ocuklarn dik-katini hayvan haklarna ekiyor. Bertan, bel-geselci gzlem gc ve sinematografik diliy-le insanlar, sokaktaki hayvanlarn gerekdnyasna gtryor. Anlk heveslerle eve al-np, eskimi bir ss eyas gibi sokaa atlanhayvanlarn yaam mcadelesini onlarn g-znden aktaran roman, okurunu sokak hay-

vanlarnn zor koullarna tank ediyor. G-rnleri gibi karakterleri de, sorunlar da fark-l olan hayvann arkadaln ileyen kitap,lkemizde endie uyandran yasa tasarsnn gndeme tad hayvan haklarnngrmezden gelinmesi konusunu ustaca ele alrken, sevgi ve dayanma zeri-ne etkileyici bir yk anlatyor. Yavru bir kpekken bir ailenin yanna tananHdk'n ev hayat uzun srmez. Sahiplerinin hevesinin kamasyla kendini so-kakta bulur. Birok tehlikeyle dolu sokaklarda babo dolarken, fino cinsi birkpek olan Gdk ve yavru kedi Bdk ile tanr. Evden atldn bir trl ka-bul edemeyen Gdk'le, ezildiini bilmedii annesini arayp duran Bdk, H-dk'n dostluuna snrlar. Ancak, sokan etin koullarnda pati patiye ve-ren lnn peine Kara Kpek etesi dmtr...

La Fontaineden Masallar

17. yzyln en tannm Fransz airi La Fon-tainein baz insan karakterlerini hicvetmek ama-cyla, kahramanlar hayvanlar araclyla kurgu-layp manzum olarak kaleme ald mesel fabllarHindistan'dan ran, Anadolu ve Avrupaya yayl-m, btn dnyaca nlenmitir.

La Fontaineden Masallar, edebiyat masallabalatan dnya airi Nazm Hikmetin cezaevin-deyken Ahmet Ouz Saruhan takma adyla ve ken-di ifadesiyle Okunduunda hece vezniyle yazl-d intiba uyandracak (...) hece veznine stilizeedilmi serbest vezinle yapt evirinin syleyi biimindeki yalnlk ve Trk-e lezzetiyle okunduka renklenen, hi eskimeyecek, evrensel bir kitap.

Bir Anne Dile!

Her gn ikyet ettiiniz anneniz, bir gn ani-den her istediinizi tam istediiniz gibi yapan bi-risine dnebilir mi? Bruno boks yapmak isti-

yor. Ama annesi onun dnyann en byk pi-yanisti olacana inanm. Sofia biraz dikkat ek-mek istiyor. Ama annesinin ii bandan akn vegz de kardei Niklastan bakasn grmyor.Emily ise annesinin bitmez tkenmez sakarlk-larndan yorulmu; onun arkasn toplamak ye-rine biraz kendi ocukluunu yaamak istiyor. Birgn, bu ocuk okuduklar dergide dnyannen korkun annesi yarmasn grnce, bu ya-rmaya bavuruyorlar. Sonra ne mi oluyor? Bir-ka gn sonra kap alyor ve her birinin kap-snda, Anna Teyze diye biri beliriveriyor. Ve ayngn, kendi anneleri ortadan kayboluyor. Annelerin yerine geen Anna Tey-zelerin her ne kadar tuhaf davranlar olsa da, ocuklar ne istiyorsa, onu enmkemmel ekilde yapyorlar. Adeta programlanm birer robot gibi! Peki an-nelere ne oluyor? Onlar bir adada. Yarmaya katlan baka ocuklarn an-neleriyle birlikte, gzden uzak bir yerde, zel bir okulda buluyorlar kendile-rini. Ve macera balyor!..

smet Bertan, GnKitapl, 120 s.

Sabine Ludwig,letiim Yaynevi,

ev: Tuvana Glcan,259 s.

Nazm Hikmet Ran,Yap Kredi Yaynlar,

200 s.

imdiki ocuklar Hala Harikann

ocuklar gzlemleyici vesorgulayc gizilgleriyle AzizNesinin ocuklar. Bu da karanlkbir dnemde tek umut, tek k belkide. Tpk Nesin Vakfnda yetienonca ocuun sat k gibi.

Mektup mail oldu,ocuk ayn ocuk

AzizN

esin


21/24

grnmez bir mezarlktr zamanairler dolar saf saf

tenhalarnda iir syleyerekkim duysa / korkudan lr-tahrip gc yksek-

saatli bir bombadr patlaran gelirAttil lhan lr

Ve an gelir, Attil lhan yoktur artk. iirleri,eserleri, fikirleri ile zenginliimiz olan Attil l-hann byk edebiyat kimliidir geriye kalan.Yazar 60 yllk yaz hayatnda, edebiyatn her t-rnde eser verdi. 1948de Duvar adl iir kita-byla edebiyat servenine ilk admn atan, ar-dndan Sisler Bulvar, Yamur Kaa, BenSana Mecburum, Bel iei, Yasak Sevi-mek, Tutuklunun Gnl, Byle Bir Sev-

mek, Elde Var Hzn, Korkunun Krall,Ayrlk Sevdaya Dahil gibi bir ok kitaba imzaatan, hatta pek oumuzun ezberinde mutlaka biriirinin bulunduu bir ustadr Attila lhan

Attil lhan Askda Yaamak diyor kendi-si gibi yaayanlara ve bunu bir rportajnda Be-nim kitaplarmdan bir blmnn ad Askda Ya-amaktr. Askda yaamak ite budur, bir dakikasonrann ne olaca belli deildir diye aklyor.

Kaptan olarak hafzalarmzda yerini ko-ruyan Attil lhan arklarda da bizlerle birlikte.Etkileyici szleri ve bir beste gibi akan iirleri m-zisyenlerin bu g zerinden arklar yazmasnada sebep oldu.

Ahmet Kaya herhalde airin iirlerini en okbesteleyen sanatdr. Byle Bir Sevmek, Yan-

gn Gecesi, Cinayet Saati, Jilet Yiyen Kz

gibi pek ok eseri Attil lhan iirinden bestele-mitir.

Ahmet Kayann 1986 tarihinde piyasaya -kard An Gelir albm hem adn bir Attillhan iirinden alr, hem de ierisinde tane At-tila lhan iirinden besteledii arky barndrr:An Gelir, Lili Marlen Trks, Sen nsan-sn.

Ahmet Kayann gene bir Attil lhan iirinibestelemesi sonucu ortaya kan Mahur Bes-tenin hikayesi ise Can Dndarn yazsnda biz-lere ulayor. Ahmet Kaya besteyi Kaptana din-letmeye gider ve Kaptandan iirin yazl hi-kayesini dinler: 12 Mart sonrasnn kahr gn-leriydi. Bir sabah radyoda duyduk ar haberi: De-nizlere kymlard. Karyakadan zmire gemekiin vapura bindim. Deniz bulankt; simsiyah, al-alm bir gkyznn altnda hrn, alkantl...

Ac bir yel esintisinin ortasnda aklma dt ilkmsra... Vapurda sessiz bir ke

aydınlık gazetesi kitap eki 07aralik

Documents