aydınlık gazetesi kitap eki 28 eylul kitap eki
TRANSCRIPT
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
1/23
AydnlkBU SAYIDA
41KTAP
TANITILIYOR
28 Eyll 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 31
Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir
K I T A P. Toplam: 1073Tesadfen gelen
intikam
Bir duayenin
kaleminden direngbir aydnlanma
savas
Kpekler ve Efendil
Anlamsz birdnyann anlamnarayan adam: Cam
zmszlkteboulan Kbrs
Arafta
yaayanlar
Japon asll ngiliz yazarKazuo Ishiguronun
dilimize evrilen son kitabUzak Tepeler
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
2/23
TEF stanbul Tanpnar Edebiyat Festivali , 14 Ekimde stanbulda,
Ekimde Ankarada, 56 Ekimde zmir ve 56 Ekimde Hatayda okurlarla
luacak. Drdncs gerekleecek festivalin 2012 temas ehir ve Korku o
cak. Okuma ve tartma etkinlikleri, rencilerle bulumalar, atlye alm
lar, imza etkinlikleri ve edebiyat partileri ile Trk ve Dnya edebiyatnn en
rnekleri TEF kapsamnda sunulacak. ehir ve Korku bal festival ta
tmnda yle aklanm: Syleilerde korku, edebi bir tr, bir kip, bir rom
kahraman, bir motivasyon olarak en geni anlamyla ele alnacak; yazarlar k
ku kavramnn edebiyattaki karlnn yan sra bireysel korkulara ve ifa
sini gnmzn toplumsal ve siyasal karklklarnda bulan ortak korkul
da deinecek. TEF Festival Kitab, festival sonrasnda stanbul Kitap Fu
zamannda okurlarla buluacak. Edebiyatseverlere duyurulur.
***
Byk ozan Neet Erta kaybettik. Gnlerdir zntmz yaarken
sz duyuyoruz evremizde. Neet Ertan lm haberini kabullendikten s
ra dnp tekrar bakyoruz bu cmleye. En etkileyici kelimeyi buluyoruz: Oza
Szle baktmzda ksack bir aklamasn buluyoruz bu szcn; air. D
nyoruz sonra. Neet Erta bir airden fazlas. Szcklerin ezgiyle birle
noktada balyor onun fazlal. Gzel Trkemizin tm zenginliiyle k
lanld trkler gelecek kuaklara brakacamz en byk miras. Miras
diysek yanl anlalmasn. Parada pulda gzmz yok. Ozann dedii gibi N
leyim yalan dnya mal ziyneti... Her gzel eyin yitip gittii duygusuna
pldmz bugnlerde geride braklan miras sayesinde yeni ozanlarn yetceinden eminiz. Ustay sayg ve rahmetle anyoruz...
Haftaya grmek dileiyle...
NDEKLER SUNU
Yekta Kopan, Kediler Gzel UyanrKopann bu yk kitabnda her biri birbirinden fark-l hikyeler anlatlm. Her biri okurda farkl hisleruyandran, kendisini zdeletirip youn duygularakaplmasna sebep olan hikayeler... Okurken hid-detlenip gaza geliyorsunuz kimi zaman. Bir yandanda bir o kadar yumuak bir ton hissediliyor. nsan-da ak olma istei uyandryor...
Paulo Coelho, Veronika lmek stiyorNormal olmak nedir? Akll olduumuzu zanne-den bizler miyiz doruyu gren, deliler mi? Oku-ru gerein peine dren bir kitap. Grdklerimizin,bildiklerimizin gerek olmama ihtimalini, bunlarn
bir kurgudan ibaret olma ihtimalini akllara kazyo
Dennis Kelly, Sondan Sonrau anda sahneye koyduumuz oyunun ismi. Okuyucularmz oyunun tam metnini bulabilirler mi blemiyorum, bulamazlarsa da oyunumuza beklerizKellynin bu eseri g dengeleriyle alakal... Oyun karsndakine istediini yaptrmak isteyen, onlara sa
hip olabileceini dnen kiileri anlatyor. Bu kiilezerinden toplumsal bir dzene atf yaplyor aslnda. Bahsi geen dzen faizm. Faizm sadece yukardan aaya doru toplumsal bir dzlemde ekilenmiyor, bireyler zerinden de gzlemlenebiliyoBu adan metin kayda deer bir yaklam ieriyo
neriYorum
AHUTRKPENEAHUTRKPENEAHUTRKPENE
1)
2)
3)
Haftann Portresi: mile Franois Zola s. 4
Tesadfen gelen intikam s. 5
s. 6
Kabuu sert, ii yumuak meyve s. 7
ykleriyle farkll yakalayanlar s. 8
Kpekler ve Efendiler s. 9
Hayat yakalayan demokrasi: Komnizm s. 10
s. 11
s. 12
Kaosun sesi ve hayatn hikyesi s. 14
s. 15
Mslman Roma masallar s. 16
Madonnaya gnderilen lokum s. 17
Yeni kanlar s. 18-19
ocuk: irkinsen kaybettin! s. 20
Sahaf: Cell Bayarn Ben de Yazdm s. 21
Alnt Test-Bulmaca s. 22
28 EYLL 2012 CUMA 3Aydnlk KTAP
Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti.Orureis Cad. Remzi zkaya Sok. No:16Bahelievler / stanbul Tel: 0212 655 44 34
Ynetim Yeristiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbulTel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04
Faks: 0212 252 51 22
Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir
Anadolum Gazetecilik Basm Yayn
San. ve Tic. A..
adna sahibi:Mehmet Sabuncu
Genel Yayn Ynetmeni:Serhan Bolluk
Sorumlu Mdr:Mehmet Bozkurt
AydnlkK I TA P.Reklam Mdr: Saynur Okurolu
Sayfa Sekreteri: Alev zgen
Editr: Pnar Akko
Yazileri: rem Hal, Deniz Antepolu, Cenk zda
Yazileri Mdr: Damla Yazc
Bir duayenin kaleminden
direngen bir aydnlanma savas
Rousseau: Onu sadece kuvvet yerindetutuyordu; imdi sadece kuvvet deviriyor.
Anlamsz bir dnyann anlamnarayan adam: Camus
Kapak: Japon asll ngiliz yazar:
Kazuo Ishiguro Arafta yaayanlar...
Festival zaman
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
3/23
Alg Kalesinin kapan ilk grdmdebeenmitim ama biraz karanlk gelmiti. Ki-tab okuyup bitirdikten sonra kapak benimiin daha anlaml bir hale geldi, hatta ka-ranln bile bir anlam vard artk. Kitabnkapan atnzda bir baka kapakla benim
yardmc kapak diye adlandrdm, ya-ynevi h2o Kitapn tm kitaplarnda dayer alan eski tarzda (vintage) bir kapakla kar-layorsunuz. Bir uurumun kenarndayalnz ve zgn bir kadnn zerine harfleryayor illstrasyonda. ki kapaa bir kezdaha bakp roman ile ilgili bir ipucu yaka-lamaya alyor, iinizden ngrler olu-turuyorsunuz hepsinin az sonra yazar tara-fndan birer birer yklacanbile bile.
Sonra bir sayfa daha evi-riyorsunuz ve okurun aklna ilkmerak tohumu atlyor: Bu ki-tap belli baz nedenlerle yaza-rn da izni alnarak ilk blmkartlarak yaymlanmtr.
Okur olarak bu oyuna katlyor,inanm grnerek ilk blmyani aslnda rivayete gre ikin-ci blm okumaya balyoruz.Ama blm bitirdiimizde okulak ard ettiimiz bilgi iimi-zi kemirmeye balyor. Okurher yeni blmde o boluun gittike b-ydn duyumsuyor ve bu duygu kitabnsonuna kadar onu hi brakmyor.
CESUR VE SAMMKitap az ama nemli karakterlerden olumubir hikyeye sahip ve biz ilk blmde nere-deyse tm karakterleri tanyoruz. Alg Ka-lesi ilk blme aslnda finallere yakr bir
sahneyle balyor, aryor ama ayn za-manda meraklanyoruz. Yazarn bence enbyk baarlarndan biri bu merak duygu-sunu kitabn sonuna kadar koruyabilmesi,okuru hep uyank tutabilmesi.
Alg Kalesinin, okuru hemen avcununiine alabilmesinin en byk sebebinin, ouzaman kendi kendimize sorduumuz, ykseksesle dillendirmekte zorlandmz sorular ce-saretle sormas ve bunlara samimi bir ekil-de cevap aramas olduunu dnyorum. Ya-zar her sorusuyla aslnda okurun aklna birentik atyor, kitab okumaya devam edenokur, bu entik att yerlere defalarca gidipgelmeye baladn fark ediyor. Cevab ara-nan her soru yeni sorular douruyor ve so-nunda hi bitmeyen blnerek oalan bir
dngye evriliyor.Hikye, stanbulda 1873 ylnda geiyor.
Yazar okurun bu zaman solumas iin; keli-
melerini zenle semi, karakterlerinin hatavrlarn adeta izmi ve eski stanbul
virleriyle hikyesini desteklemi. Yazarnlime bilgisi, Trkeye hkim olmas ve budar naftalinli kelimeye ramen metnin akln koruyabilmesi beni etkiledi.
Kitabn ilk blmnde Tahir Ustaonun bir nevi rencisi saylabilecek Levile tanyoruz ve elbette bir de Akil HocaKitap bu karakter zerinden yryor. kn karakter Levend olsa da ben Akillerol paylatklarn dnyorum ve bu bekitapta ok houma giden bir durum. k iki ayr hikyeyi sanki bir sa rer ryor yazar. Okur da bu rgy t
ederken Tahir Ustay da kbn sonuna kadar hi unutyor, bir yerlerde brakmyosayfalar boyu onu da yantayor. Yazar bunun dlise okura son blmde verBir bohay balar gibince Akil ve Levendin h
yelerini balyor sonra lerine son dm Tahir Uile atyor. Okur bohay bdaha kartrmak isterkenzar onu srtlanp hzlca ulayor.
YOUN BLG AKTARIMILevendin bilgiye olan tutkusu,
meye olan al merakl okur iin de ada bir okuma izlei karmasn salayabAma ayn zamanda hzl temposu ve argi yklemesi zaman zaman sabrsz okipin ucunu karma endiesi yaatabilir
Yazarn bilinli bir tercihi miydi biyorum ama kadn karakterler ve aklar,
ki ba erkek karakterlerin etkileyiciliinege drmesin diye geri planda brakgibi geldi bana. Oysa ben Neva ve Tahirtann akn biraz daha okumak, Nevdaha yakndan tanmak isterdim. Ayrca bana gelen felaketten kurtulduktan sosanki bir sre kendi derdine dp Melikunuttu. Oysa ona ulaamasa da aklndaduunu okur olarak bilmek istedim venun eksikliini hissettim.
Kitabn arka kapak yazsndaki szetlyorum: Bir solukta okuyacak ama bir mada yutamayacaksnz. nk yazarrularn Levend, Akil ve Tahir Usta arayla sizin zihninize brakp gidecek. Hesoru kozalaklarn tutumas gibi patlayaparalara ayrlacak ve iinizdeki yangn
gide byyecek(Alg Kalesi- Rastlant ve Devin
Gltekin Karaku, h2o Kitap, 190
HAFTANIN PORTRES
Natralizm akmnn ncs nl Fran-sz yazar mile F. Zola, 1840 ylnda Pa-riste dodu. Babas talyan asllyd vemhendisti. Ancak kk yata babas-n kaybetti. Zolann bundan sonra ya-am zorluklarla geti ve lise eitimini ya-rda brakarak almak zorunda kald.1862de bir yaynevinde almaya ba-lad ve hayat deiti. 1864te ilk ykleribasld. Figaro Gazetesine makale ver-meye balad. Yazarlna duyduu g-ven sayesinde kendini tamamen edebi-yata adamak iin yaynevindeki iinden
ayrld ve 1867de mehur roman The-rese Raquin yaymlad. En az bu romankadar deerli olan eserlerinden birkaNana, Germinal ve Meyhanedir.
Zolann edebiyat asndan nemikukusuz Natralizm akmn edebiyatakazandrmasndan ve deneysel roman ge-leneini balatmasndan ileri gelmekte-dir. Natralizm akm hayat gzlemle-yip tm plaklyla edebiyata aktarmayngrmektedir. Tasvirlerin gereklilii vekarakterlerin ruhsal ynleri eserlerdenem kazanmtr. Zolann eserlerindetoplumunun hemen hemen her kesi-minden insanla karlamak mmkndr.Eserlerini olutururken aratrmalaryapm ve eserlerini olduka salam te-
meller zerine ekillendirmitir. Doalve gereki slubuyla dneminde kim-
senin yapmad eyi yapm ve eserle-rinde ak ve cesur bir ekilde toplumsalgerekleri yanstmay baarmtr.
Zolann edebiyat dndaki hretiise, Dreyfus Davasnda taknd aydntavrndan kaynaklanmaktadr. 1897 y-lnda Fransz ordusunda Yahudi olma-sndan dolay askeri yargnn duyarszl-na kurban giden yzba Dreyfusu h-kmetin btn basklarna ramen sa-vunan ve Fransa devlet bakanna hita-ben tham Ediyorum makalesini ya-ynlayan Zola, hapis cezasna arptrlm
ve basklardan dolay Fransay terkedipbir sre Londrada yaamak zorunda kal-mtr. abalar sonucunda Dreyfus Da-vasnn yeniden grlp adaletin yerinibulmas ile bir yllk srgn hayatndansonra yurduna dnm ve Pariste m-tevazi bir hayat srmtr. Hatta son ro-man Dreyfus Olaynn bir retim ku-rumuna uyarlanmasdr. 1902de baca ze-hirlenmesinden lmtr, ancak l-mnn aibeli olduunu dnenler devardr.
Hakszlklara kar mcadele etmiusta edebiyaty, lm yldnmnde ucmlesiyle anyoruz:
Gerek topran altna kapatldzaman, orada yle bir toplanr, yle bir
patlama gc kazanr ki patlad gn hereyi kendisiyle birlikte havaya uurur.
mile Franois Zola(2 NSAN 1840 29 EYLL 1902) Alg Kalesinin, okuru hemen avcunun iine alabilmesin
en byk sebebinin, ou zaman kendi kendimizesorduumuz, yksek sesle dillendirmekte zorlandmsorular, cesaretle sormas ve bunlara samimi bir ekild
cevap aramas olduunu dnyorum
Rastlantnnkurgusu
28 EYLL 2012 CUMA4 Aydnlk KTAP
SBEL NAL
Zolann edebiyat asndan nemi kukusuzNatralizm akmn edebiyata kazandrmasndanve deneysel roman geleneini balatmasndanileri gelmektedir. Natralizm akm hayat gz-lemleyip tm plakl-yla edebiyata aktar-may ngrmektedir.
Tasvirlerin gereklili-i ve karakterlerinruhsal ynleri eserler-de nem kazanmtr.Zolann eserlerin-de toplumununhemen hemenher kesimin-den insanlakarlamak
mmkn-dr
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
4/23
Vahetin tarihesini aratran bir doktorun,deliliin penesinde aklarn yaamaya alaniki sevgilinin ve savaa katlm ama insanln
sava alannda brakm bir adamn, bircinayetle kesien hayatlarnn yks Kuds
5Aydnlk KTAP
Portekizli yazar Gonalo M. Tavaresin sonroman Kuds, Krmz Kedi Yayn-evinden kt. Vahetin tarihesini arat-ran bir doktorun, deliliin penesinde ak-larn yaamaya alan iki sevgilinin ve sa-vaa katlm ama insanln sava alann-da brakm bir adamn, bir cinayetle kesi-en hayatlarnn yks Kuds. Arka ka-pakta da belirttii gibi insann karanlk y-zne korkusuzca bakmaya alan bir an-lat. zellikle kitab elinize aldnzda Sa-ramagonun da tavsiye cmlesiyle karla-nca iyice meraklandran bir kitap.
Roman, karakterlerin hayatlarnn ke-siecei ve tamamen deiecei geceylebalyor. Karakterlerden biri bir doktor ve
vahetin tarihesiyle ilgileniyor.nsanlar iddete iten et-menleri inceleyerek iddetinyzyllara gre deiiminibir grafikle aklamaya al-yor. Bu ekilde vahetinzamanla azalp azalmayaca-n veya yok olup olmaya-can anlamaya alyor.Doktorun eski kars ise birizofren ve yatrld hasta-nede kocasn aldatarak ba-ka bir izofrenle beraber olu-yor ve ocuklar oluyor. Dok-tor ocuu olu olarak kabulediyor ve dierlerine gster-miyor. Savaa katlm adam
ise bir fahienin dostu ve geimini onun ka-zancyla salyor. Sradan bir gecede dok-torun fahieyle tanmas, izofren kadnnrahatszlanp kendini sokaa atmas ve eskisevgilisini yanna armas, savaa katl-m adamn adam ldrme drtsylesokaklarda ava kmas ve doktorun o-lunun babasn bulmak zere dar k-masyla karakterlerin hepsinin hayat ke-simi oluyor. Ve gece cinayetle son bulu-yor. in ilgin taraf katilin de cinayete kur-ban giderek, maktuln kannn yerde kal-mamas. Ancak bu durum sadece tesa-dfler sonucunda oluuyor.
SALAM KARAKTERLERLETKEZLEMEKKitaba balaynca olay rgs, karakter-lerin ilginlii hemen insan saryor ve say-
falar nasl hzla getiinizi anlayamyor-sunuz bile. Olay gecesi, karakterlerin o es-nada yaptklaryla balayan anlat, geriyednlerle karakterleri ekillendiriyor veyazar, her birinin yksn yaratmayabalyor. Romann karakterleri iyi kurgu-lanm ve zellikle doktorun aratrmasylailgili ksmlar insan vahet zerine d-nmeye tevik ediyor. Yani sadece ka-rakterin bir zellii olmaktan kp yaza-rn vahet zerine dncelerini de -renme frsat veriyor, romana derinlik ka-tyor. Ancak belli bir noktada vahet ko-nusunda da yazarn tkanma yaad, ka-rakterine ciltlerce kitap yazdrp baar-szla srklemesinden belli oluyor. Ya-
zar karakterleri oluturmaesnasnda ok baarl, an-cak bu kadar detayl ve il-gin karakterler dahi ro-mann sonunun iyi bala-namamasna engel olam-yor.
TESADF SONKarakterlerini bu kadarrenkli ve olay rgs so-nuca kadar gayet iyi gelenkitap, sonuyla artyor.Son, sadece hayatn tesa-dflerle ilerlediine dairbir gndermeden ibaret.
Karakterler, olay, vahet, insann karanlkyz bir rpda kenara itilmi oluyor. Te-sadf tm olaya yn veriyor ve dierleri bu-nun iin feda edilmi oluyor. Roman iingerekten zlyorsunuz. Ama yazar yinede aklnzda kalyor. Sonu hari geri kalanmkemmel yaratan yazarn bir dahaki ki-tabnn daha iyi olabilecei umuduyla di-er kitab beklemeye karar veriyorsunuz.
Sonu olarak kitaptaki tek kusur ya-zarn sonu iyi balayamayarak o kadaremekle yaratt karakterlerini heba et-mesi. Ve vahetle ilgili derinlemesine d-nrken, dndrtrken bir anda sonucaulaamayarak konuyu kenara atp tesa-dflere odaklanmas hayal krkl yara-tyor.
( Kuds, Gonalo M. Tavares,Krmz Kedi Yaynevi,
ev: Pnar Sava, 191 s.)
DENZ [email protected]
Gonalo M. Tavares
Tesadfengelen
intikam
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
5/23
28 EYLL 2012 CUMA6 Aydnlk KTAP
nsan, mrn bir ta yont-makla geirir ve sonunda kendiheykeli kar ortaya
lhan Seluk
Tahsin Ycel Onun iin; Bakma-yn grnne, bakmayn aradabir tekleyen yreine, hep gldr,gl olmutur lhan Seluk di-yor. Onun yaam yksn ne degzel anlatyor bu cmle.
Gazetecilik mesleinin duayen-lerinden Orhan Karaveli, bir bakaduayeni, altm yllk dostu lhan Sel-uku anlatyor
Tevfik Fikret, Nazm Hikmet, Sa-kall Celal ve Ziya Gkalp gibi bir-ok nemli ismin biyografilerineimza atan Karaveli, Kendi Heyke-lini Yapan Adam kitabnda da an-larn ve mektuplarn nda lke-
mizin en nemliaydnlarndan, birCumhuriyet neferi,babadan Kuvvac,Cumhuriyet gaze-tesinin bayazar l-han Selukun ay-dnlanmac kiilii-ne tanklk ediyor.
nszn ustaromancmz AdnanBinyazarn kalemeald ve Orhan Ka-ravelinin onuncu ki-tab olma zelliinesahip bu eser blmden oluuyor.lk blmde Selukun ailesi, evresive kendisinden; ksacas yaam se-rveninden sz ediliyor. kinci b-lmde dostlarnn aktard anlarayer verilirken, nc ve son b-lmde ise son gnleri aktarlyor.
Kitabn hazrlanmasnda Selukailesinin yz yllk arivinden yarar-lanm Karaveli, zellikle lhan Sel-ukun kz kardei lfet Ertelindestei byk olmu. Mengnnanlar, bu efsane dn adamnnyaam izgisini ve felsefesini yanst-makta olduka nemli bir rol stle-niyor.
Ayrntl bir biyografi olmann ya-nnda, bir an ve sayg kitab da
olan Kendi Heykelini YapanAdam, lhan Selukun yaamnnyannda, lkemizin bir dnemini
de gzler nne seriyor. Yine Sel-ukun yaknndaki dier nemliisimler de, en bata byk izerTurhan Seluk olmak zere, ayrn-tl portreleriyle eserde yer alyor.
Cumhuriyet yazar ve doktoruDr. Erdal Atabek, Prof. Dr. EmreKongar, Prof. Dr. Grbz Barlas,Alev Cokun, Ali Sirmen, GufranKurtbke, Prof. Dr. Tahsin Ycel,Turhan Seluk ve Mehmet Benli an-latmlaryla kitaba byk katk sa-lyor.
VATAN SEVDALISI,CUMHURYET AII1925te zmirde dnyaya gelmitirlhan Seluk...
Kuvvac bir yzba Kasm Efen-dinin oludur. ocukluk yllarndan
itibaren iire dkn, iirle
yatp kalkan, kardeleriy-le iir atmalar yapanbir insandr.
Yunus Emre ve HacBekta- Veli okur:
Hararet nardadrsacda deildir
Keramet batadr,tacda deildir
Ve bir Tevfik Fikretsevdalsdr, yani vatansevdalsdr, aydnlanmasevdalsdr.
Yazarl TrkiyeCumhuriyetinin kurulu
felsefesi ve Cumhuriyet gazetesiylebtnlemitir lhan Selukun ve Dr.Erdal Atabekin de belirttii gibiHayatta en ok kimi sevdin? diyesorsalard, sanrz hi tereddt et-meden Atatrk derdi.
ELBET SABAHOLACAKTIR, SABAH OLURGECELERTevfik Fikret gibi Elbet sabah ola-caktr. Sabah olur geceler diye d-nr lhan Seluk, 21 Mart 2008gn sabah saat 4te kaps alnpgzaltna alndnda da byle d-nr.
Kardei Turhan Selukla birlikteadeta bir ruh ikizi gibi yaam, ayn
yola ba koymutur. 12 Mart yaa-m, Ziverbey ikencehanelerindengemitir:Kontrgerillaya gtr-
lrken iimden demitim ki, Ulan l-han nnde bir sre var. Bugnekadar oluturduun kiilie ya dakendi ellerinle yaptn yontuya tersdecek bir ey yaptn m, yaarkenldn!..
leri demokrasi diyerek ikti-dara gelenlerin cumhuriyet devri-mini ve onun aydnlarn hedef alansaldrsndan o da nasibini almtr.Elli saat boyunca gzaltnda, san-dalye zerinde ve uykusuz... Erge-nekon dalgas onun da kapsn al-mtr. Ama o lhan Seluktur, onunrahle-i tedrisatndan geenlerin ifa-desiyle lhan Abidir, yine dimdikkacaktr.
Bu gzalt srecinden sonra ikiyl daha lkenin karanla gtrlsrecine tanklk edecek, 21 Haziran2010da, yaknlarna, dostlarna,
meslektalarna ve okuyucularnaveda edecektir. Pencere kapana-cak ve Onun doduu bir 11 Marttaaramzdan ayrlan ruh ikizinin, Tur-han Selukun yanna gidecektir.Ancak bu kadar dayanabilmitiOndan ayr kalmaya
Yaam felsefesini benimsediiHac Bekta- Veli Derghnda bir-birinden ayrlmaz iki para bulu-mutur. Turhan ve lhan Seluk;iki Cumhuriyet neferi, iki ylmaz ay-dnlanma savas artk sonsuzakadar beraberdirler.
BR MERHABA KTABI
Orhan Karavelinin byk bir bo-luu dolduran bu kitab, Hasan Ce-malin Cumhuriyeti ok Sevmi-tim benzeri bir Cumhuriyet gaze-tesi kitab deil, Onu yakndan ta-nmak isteyenler iin adeta bir mer-haba kitab zelliinde.
Neler yok ki bu kitapta;Ailesi, kardeleri, okul yaam,1950li yllarn Mevhibe Beyat
nam- dier gnller fatihi Lavi-niayla evlilik, ikinci ei HandanHanmla krk bir yl
Baba Albay Kasm Beyin emek-lilik yllarnda yaanan 6-7 Eyllolaylar srasnda Kurtulutaki ye-rinde refleksi,
Adana Mensucat Sporun ra-kiplerine kk sktren kadrosundayer alan lhan Seluk,
Vatanda yazarla balay,Cumhuriyet gazetesine geii,Turhan ve lhan Selukun 12
Mart gnleri,Annesine yazd mektuplarda l-
han Seluk,Dostlarna yazd mektuplar-
da lhan Seluk,
Turhan Selukun kaleminden l-han Seluk,Tanyanlarn kaleminden lhan
Seluk,etin Altan, Hasan Cemal ve l-
han SelukDoan Avcoluyla neden ay-
rldlar?Siyasete neden girmedi?Cumhuriyet gazetesinin inili-
kl gnleriBu ve benzeri birok olaya ta-
nklk edeceiniz, Orhan Karaveligibi gazeteciliin duayenlerindenbir ismin kaleme ald bu eserimutlaka okumalsnz
(Kendi Heykelini YapanAdam: lhan Seluk, Orhan Kara-
veli, Doan Kitap, 224 s.)
Bir duayenin kalemindendirengen bir aydnlanma savas
Birok nemli ismin biyografilerine imza atan Karaveli, bu kitabnda da anlarn ve mektuplarnnda lkemizin en nemli aydnlarndan, bir Cumhuriyet neferi, babadan Kuvvac, Cumhuriy
gazetesinin bayazar lhan Selukun aydnlanmac kiiliine tanklk ediyor
ENOL [email protected]
Ayrntlbiyografi olma
yannda, bir ve sayg kitab
olan KeHeykelini Yap
Adam, lhSeluk
yaamyann
lkemizindnemingzler n
seri
Orhan Karaveli
KTAPTANTAPTANTAPTANFutbolcu olmak isterdim; nl bir futbolcu!.. Yeil saha-larda gol attka alklanan. nce hastalk etkiledi kii-liimi, nce duyarl bir gen sonra da yazar oldum.
eyrek yzyl gemiti ki enfarkts gelip vurdu. Bek-lemiyordum desem yalan olur. Byle ince ve hasta bir y-rek nasl dayanabilirdi olup bitenlere (gzyalar)? Ama herhastaln kendine gre zgl nitelikleri var. Enfarkts, incehastaln tersine insan baka biimde etkiliyor. Bundanbyle streslere dayanmak iin egoist, duyarsz, vurdum-duymaz, kaba, terbiyesiz bir adam olmak gerekiyormu. Eh,
mademki yle; niin olmamaym? te sana bir ay sonra ya-nt veriimi de umursamyorum. Af da dilemiyorum; ne is-tersen dn, ben byleyim ite mi?
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
6/23
Kabuu sert,ii yumuak meyve
imdi Kadnlar romannn lgn kzl Tammieninilham kayna Cupcakes, aslnda o kadar da lgn, okadar da kevae deildim diyor; kendi gerekliinde
neler olduunu anlatyor bize
7Aydnlk KTAP
Ona dahi diyenler var, buna ben de katlrm.Esiz bir biimde karmak, harikulade bir ek-santirikti. Sz berraklk ve kolaylkla dizmeyeteneiyle hayat kor halinde bir tutkuyla ya-ad- gcn genellikle aktan ve fkeden ala-rak.Ruhunu amaktan korkmadan, oklar-
nn ele alnmayacak kadar mahrem ve tabubulduklar konularda i bir drstlkle yaz-d. Onu farkl klan hayatn mstehcen yan-na dair mizah, vakar ve zarafetle yazarak mil-yonlarca insan etkilemesiydi- ben de bunlar-dan biriydim.
Bukowskiyle yirmi yamda tantm.Yaadm ehirden baka birine tanmtm,
yllar sonra birbirimize kar ok gaddarz ga-liba diyecek olan sevgilimden ve onu a-rtran her eyden uzaklamaya alyordum,bir ehirden gitmek kadar kolay olduunu sa-nyordum bir aktan gitmeyi.. ounluun ak-sine nce Fante vard benim iin sonra onuokuduu, ona tanrm dedii iin Bukowski.akndm, yazar olma hayallerim, gereki-liini yitirmeye balamt, yazdklarm kii-seldi, gzel cmlelerdi ama bir gnlkten te-
ye gidemiyorlard gzmde, kzgndm, iyi birokur olduum iin bir araya getirebiliyorumbyle cmleleri diyordum, kimbilir belki deokuduum eylerdi yazyorum sandklarm,bakalarnn cmleleriydi. Son-ra Hank geldi yeraltndan;geree tutunarak yazdmhayali diyaloglarn, Beyo-lunun arka sokaklarndan bi-rinde, pejmrde odada geengaddarln/akn sevgilimlebenim aramda deil benimlebenim aramda getiini, tm ocmlelerin gerekte deil, be-nim kafamda getiini anlatt
bana, gnlk yazmaya devamettim bylece, yaanmam gn-lkler
imdi Kadnlar roman-nn lgn kzl Tammienin ilham kaynaCupcakes, aslnda o kadar da lgn, o kadarda kevae deildim diyor; kendi gerekli-inde neler olduunu anlatyor bize. Ger-ek susuz yenen bir portakaldr diyen Bu-kowskinin yazdklarnn da bir gnlk ol-maktan ok te olduunu ispatlarcasna.
Bukowski Tammie iin;Yataa girip salarn dndm. Gerek birkzlla birlikte olmam tm o gne kadar.Yangn gibiydi. Cennette akan bir yldrm gibi.Yzn o kadar da sert bulmuyordum artk ne-dense.
Pamela Cupcakes Wood, Charles Bu-kowski ile 23 yanda tanm kendi cm-leleri ile o zamanki kendini yle anlatyor:
Be yllk plann can cehenneme, anniinde yaamak beni yeterince megul ediyor-du. Kendimi ya da hayat fazla ciddiye alm-yor, genellikle kolay honut oluyordum. Gen-lik ve gzellik benden yanayd- bir paket si-garam, dinleyecek gzel bir mziim ve ucuzbir ie ampanyam varsa, iyi b ir gnd.
Bylece balayp, iki yl sren ilikilerininanlatld kitapla Kadnlar romannn kah-ramanlarndan biri dile geliyor ve adeta Chi-naski ile Bukowskinin ayn adam olmad-n sylyor, bu kez nasl anlatld deil kiminanlatld nemli benim iin. Bu sebeple ona
aslnda hi ak olmadn syle-yen Kzln vcudunun hatlarnvurgulayan spagetti izgili de-kolte elbisesi ile Hankten son kezbor isteyiinden te greme-dim, bu kitabn yazl sebebini,belki de biraz kskanarak...
Kitab bitirdikten sonra ta-biki Born nto This belgese-lini tekrar izlemek, Bukows-kinin arabasnn n camnn sa-
ndaki atlan Cupcakesinsivri topuklarnn eseri oldu-unu bilerek ve sanki orday-masna kikirdemek, Ka-
dnlardaki Tammieyi hatrlamak farz oldu,ilk defa znesi ben olan bir kitap tantm ya-zs yazmak cesareti geldi; tm Bukowski ki-taplar raftan indirildi, bol bol i ekildi Bu-kowskivari.. Bu noktada bu kitab takdiretme sebebim yayn ynetmenlerinden e-nol Erdoann bahsettii gibi sadece oku-ru deil bir Bukowski dkn olmamdanileri gelebilir. Pis moruk; btn bu sertlii-nin altnda eski kafal, romantik bir orospuocuunun olduunu hissetmitim kukusuz,bir otel odasnn harikalar diyar olduunuhissetmem gibi.
(Charles Bukowskinin Kzl,Pamela Wood, Altkrkbe Yaynlar,
ev. : Avi Pardo, 312 s.)
DLAN [email protected]
Charles Bukowski
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
7/23
28 EYLL 2012 CUMA8 Aydnlk KTAP
yk dergilerinden tandmz BoraAbdo, teki Kn Kitab adl ykkitabyla okuyucuyla bulutu. Kitap, ya-
ymcla yeni adm atan ve zellikleykcle verdikleri nemle gzdolduran Alakarga Sanat Yaynla-rndan kt. teki Kn Kitab,Bora Abdonun Karak lemesiadl lemesinin ilk kitab. Gerek dili,gerek yklerindeki renkli karakter-leriyle imdiden farkll yakalam vedikkate deer bir yazar Bora Abdo. Buhafta kendisiyle kitab ve Trkiyede-ki ykclk zerine bir rportaj yap-tk. Keyifli okumalar.
Alakarga Yaynlarndan kan ilkyk kitabnz teki Kn Kitab ileokuyucuyla bulutunuz. Neden yk
yazmay setiniz?teki Kn Kitab yazn dnyamda,
Karak lemesi adn verdiim -lemenin ilki. br ikisi ise roman ola-rak srp, bitecek. Bu yzden salt yk
ve roman ayrmndan ok yazma ey-lemine girime sebebimden bahse-debilirim. Anlayamadmz, bizi birkarmaann iinde yayor hissetme-mize sebep olan izleklerin, boucu e-
yalarn ve olaylarn, tuhaf bir biimdeyolumuza kan ve kendi irademizleyn veremediimiz bir sr eyin,ilikinin, tketilmenin, yaplp yaplp
yok edilmelerin, varlklarn yaam-mzn merkezine sokan insanlar yaz-mak istedim. O insanlarn hayatla-rndaki kk renk tplerini, ayrnt-
larn. ykyle balama tercihim ise sa-nrm onun bu bakaldran yapsna bi-linli tanklmdan ve genelde sz-cklerin de saaltc ve byl etki-sindendir. Bir de ykde okura, onuayrntlara bomadan, ok ak, bam-baka bir gz nerebilirsin.
Trkiyede ykclk size gre ne du-rumda? ykclk derinleti mi s-lat m?2000lerin ortalarndan sonra yknndil ve anlatm olanaklarn zorlama vebiimsel gelime gstermediini d-nyorum. Son zamanlarda yazlanyklerde 1950lerin ncesindeki gibisadece olay anlatmak ve bunu yapar-ken gdml, gereki bir dil kullan-ma kolayclna kalmas ykcl-mz asndan tehlikeli. yknngndelik dille yazlmas gerektiine
dair tutucu bir gr var nk ouyazarda. ou yk birbirine benziyor,nk ayn ksr dille yazlyor. 1990l
yllarda yazlan ykler imdi yazlanou ykden daha heyecan verici. uanki yk damar izleyebildiim ka-daryla sradan ve demode. Fakat okiyi ykler yazan az sayda gen y-kcnn de hakkn vermek gerekli.90larn ustalar bence tay bir haylifazla ykseltip, yky basit bir olayanlatr gibi yazmaktan uzaklatrp, sa-natn ve edebiyatn yeniliki yollarnakardlar. Dnya leinde de iyieserler verdiler ancak romanclar-mz kadar bilinemediler. yk, lke-mizde biraz daha az zerinde durul-mu bir yazn tr ne yazk ki. Her nekadar son zamanlarda roman yazyorolsam da yk kitaplarnn daha ok
kmasn, ok sayda yk dergisi ya-ymlanmasn umuyorum.
Kitabnzn isminin debelirttii gibi, her yk-de k, frtna hissedili-
yor. Kn sizin iin an-lam ne, neden k?K her insan gibi bendede karanlk ve kasvetliarmlarla ilerlememeneden oluyor yazdkla-rmda. K, kar, ocuklu-umuzda, genliimizdehibir zaman varslladenk gelmemi, hep bireylerin eksikliini duyur-
mutur bize, gizliden gizliye. Yazma-ya ve anlatmaya altm, ktan ok,teki K.
yklerinizin dili allmn dnda.Genelde cmleler yarm veya olduk-a ksa. Cmlenin kelimelerinin herbiri blnm. Bu tarz bir dili nedensetiniz?1995 ylnda, ilk yazmaya baladmzamanlar ben de allm cmleler ku-ruyordum. Sonrasnda uzun bir sreara verip yeniden dndmde na-sl anlatsam? kaygsn yaamayabaladm. imde yazmak istediim hereyi nasl damtabilirdim. Biimsel vedil olarak sahte bir gerekilie hibirekilde yanamadan iirsel ve imgeselbir yaz anlay yakalamaya altm.Kitapta uzun cmlelerim de var. O fi-kir ya da duygu beni uzun uzun an-
latmaya srklyorsa bazen uzun dayazyorum.
Her yknzde karakterler olduka
farkl ve ykleriniz bu adan ol-duka zengin. Karakterler ilgin, herseferinde bambaka bir hayata dhilolduunuzu hissediyorsunuz. Ka-rakterlerinizin oluumunda neler-den besleniyorsunuz?Hayal gcmden. Kurgu ve deneysel
yazma zgrlmden. Ayrca iyi biryazarn sadece kendi iine bakarakyazmas ksa bir sre sonra kreltiyoronu. Artk yazamyor ya da tekrara d-yor. Benim de yeni yeni anladmbir alg bu. Kendi karakterlerimi ya-ratrken artk eskisi kadar iime bak-myorum. Baka hayatlar, varolula-r, insanlar da grmek gerekiyor.Okuma kltrm de dnyas farkl,
baka yazarlar kefederek genilet-meye abalarm hep.Bylelikle kendi dn-yamn uzanda kalan-larn zengin ayrntlar-n da gzlemlerim. Kur-macayla paralel yaz-mak zaten zelliksizkarakterleri dlar.
ykleriniz pek okedebiyat dergisinde ya-ymland. Hatta enson, ilk saysyla oku-yucuya ulaan Sarnyk dergisinde y-
knz yaymland. ykcln ge-
liiminde dergilerin rol nedir sizce?Yeni yeni yazmaya balam ve sesiniduyurmaya abalayan bir yazar adayiin byk lde ok nemli bir rol
var tabii ki. ykc, dergilerde ya-ymlanan adalarnn ya da ustala-rnn neler yazdn gzlemleyip ken-di yazn dnyasn da gelitirmek zo-runda hisseder kendini. Daha farkl vedaha yeni yazmaya alr. En azndanalmaldr. Dergiler her eyden ncedaha nitelikli ykler, ykclmzhakknda kuramsal metinler yaymla-
yarak ykclmzn tasn yk-seltebilir.
Bugn Trkiye'deki edebiyat dnya-
snda (yaynevleri, editr kadrolar,yazarlar, edebiyat dergileri vb.) genyazarlarn ncelii ve ncl ne du-
rumda? Tatmin edicilii konusundane dnyorsunuz?Bu biraz lkemizdeki okur saysyla dailintili aslnda. Okumuyoruz. Dzen-li dergi takip edenlerimizin says az.ou yaynevi yk kitab basmaktan
yana satmaz endiesiyle olumsuz g-
r bildiriyor yeni ve gen yazarlara.lkemizin toplumsal ve sanatsal du-rumu da tetikliyor bunu. thal fikirle-ri beeniyor. ou taklit. Dnm-
yor. Yaratc deiliz. Yaynevleri tari-hi ya da cinselliin sulandrld, id-det ve silah ieren romanlar, kitaplarbekliyor yazardan. Alakarga Yayn-larn kitabm yaymladklar iindeil gerek anlamda yeni yazarlaradestek olma ve en ufak bir kr gt-meden yalnzca nitelikli ve iyi edebi-
yatn peinde kotuklar iin tebrik veteekkr etmek gerekir. Bu, sadece bir
yazarn deil, yazmak isteyenlerin deinancn tazeliyor. Yaynevlerinde y-
kcler iin kitap yaymlatmak zor birolaslkken, dergiler gen yazarlar iininanlmaz objektif davranabiliyorlar.Sarn yk, sadece iyi yk slo-ganyla yola kp sonraki saylarndagen yazarlara ok yeni kaplar apkendilerini gsterme imkn suna-cak. Notos, Kitap-lk, Szckler ve di-er dergiler de edebiyatmza yllardr
yeni ykcler kazandrma konusun-da ok tarafsz ve nitelikli yk ya-
ymlamada yeterince titizler. Hemokuyanlarn hem yazanlarn ncelik-le dergileri sahiplenmeleri gerekiyor.Bir dnem pe pee dergiler kapanr-ken imdi birilerinin cesaretle bununzerine gidip yeniden yeniden dene-
meleri de mutluluk verici.(teki Kn Kitab, Bora Abdo,
Alakarga Sanat Yaynlar, 128 s.)
ykleriyle farkll
yakalayanlarAnlayamadmz, bizi bir karmaann iinde yayor hissetmemize sebep olan izleklerin, bouceyalarn ve olaylarn, tuhaf bir biimde yolumuza kan ve kendi irademizle yn veremediimibir sr eyin, ilikinin, tketilmenin, yaplp yaplp yok edilmelerin, varlklarn yaammzn
merkezine sokan insanlar yazmak istedimDENZ [email protected]
2000leortalarnd
sonra yknnve anla
olanakla
zorlamabiimsel geligstermedidnyoru
Son zamanlayazlan ykle
1950lencesindeki g
sadece oanlatmak ve bu
yapargdml, gere
bir dil kullankolaycl
kalmykclm
asndan tehlik
Bora Abdo
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
8/23
KpeklerveEfendiler
Cennette torpil geilir. Eer hakky-la deerlendirilseydi, siz darda kalr-dnz ve kpeiniz ieri girerdi.
Mark Twain
Bu hafta okuduum kitaplar arasndaAndrew OHagann Maf kitab dier-lerinden biraz ne kt. Bu ne kta ki-tabn edebi deerinin fazlal, yazmn-daki kalite vb. den ziyade, edebi adan bukede ilenebilecek ve biraz da baka yer-de rastlanabileceinden daha farkl bir ko-nuyu ele alma frsat sunduu iin benidaha fazla heyecanlandrdn syleye-bilirim. Andrew OHagann 1968 sko-ya doumlu olduunu, henz gen bir ya-zar olmasna karn kurgusal anlamda OurFathers (1999), Personality (2003), BeNear Me (2006, OHagann kitaplararasnda kiisel favorimdir, kltr oku ya-amak iin bire birdir) ve nihayetinde Maf(2010, Tembel Hayvan Yaynlar bu yl di-limize kazandrd), kurgu dolarak da The Missing (1995,kayp insanlar hakknda de-rin ve etkileyici bir kitaptr)ve The Atlantic Ocean(2008) kitaplarn yazdnhatrlayalm. Maf temel
olarak Marilyn Monroenunkpeinin gznden Mon-roeyu, dnemi ve dolay-syla hayat anlatmak zerekurgulanm bir roman.Monroe, Sinatra, mevzu-bahis dnem (60lar) ve birkpein gznden her eyin anlatm gibiilk rpda orijinal grnen bir kurgu(yaznn devamna baknz) bir araya ge-lince, olduka kazanan bir forml ortayakm grnyor. Mafn Hollywood ta-rafndan da kefedilmesi as-lnda srpriz saylmaz veakas kendi adma, filmi-nin, kitabndan daha baarlolacan dnyorum, ne-denlerine ve incelemeye bi-razdan geliyoruz.
ANLATICIKPEKLERlk evcilletirilen hayvanolmasyla birlikte kpekler,insanlar ile tarih sahnele-rinde hep yan yana bu-lunmulardr. Kendilerine biilen eliketme grevi zaman zaman insani kendizmz aklamakta da bizlere yardmcolduundan ve yadsnamaz gereklikle-rini gz ard edemeyeceimizden dolayda edebiyat tarihi boyunca da kitaplarnierisinde en az efendileri kadar unu-
tulmaz karakterlere dnmlerdir. r-neklemek gerekirse Odysseyden Argos,Oz Bycsnden Toto, David Cop-
perfieldden Jip, Stephen KingdenCujo, Peter Panden Nana, Jack Lon-dondan Beyaz Di ve niceleri sayla-bilir. yknn yan karakterleri ve ana te-malarn oluturmann yannda, Mafokuyan belirli kiilerin de fark edebile-cei zere edebiyatta kpekler zaman za-man kurgunun iinde anlatc koltuunada oturabilirler. Nasl oturmasnlar ki b-tn dnyalar kokularla renklenen, nor-mal koullarda sahiplerinin bacaklarnnveya ayaklarnn hizasnda dnyay sey-reyleyen ve balln ne demek olduu-nu varlklaryla kantlayan insanla l-tuf bu canllar baz eyleri anlatmak iinkoltua oturtmayp da kim oturtulacak-tr ki? Aklma belli belirsiz kpek eiti-mi grntleri geliyor. Asl olan kpek-lerin de sahiplerini hem de bu ii ovadkmeden adm adm baz konulardaeitmeleridir. Kpekleri olan okuyucu-larmz ne demek istediimi hemen an-layacaktr.
Mafn orijinal bulunanyanlarndan biri olarak g-rlen Marlyn Monroenun
ve dneminin yksnnbir kpein gznden anla-tm aslnda zannedildii ka-
dar da dahiyane bir fikirveya bir yenilik deildir. n-cesine gidersek orada Paul
Auster ve Timbuktu (CanYaynlar, 1999) romanngrrz. Paul Asuternlmszletirdii Mr. Bo-
nesda (Kemik Bey) yknn ana anla-tcsdr. Brooklyni ve air sahibi Willyninyksn bizlere anlatr. Ama durun birdakika! Ayn yla gidelim ve benim de fa-vori yazarlarmdan biri olan John Ber-gerin King: A Street Story (1999,
Kral: Bir Sokak Hikayesi,Metis Yaynlar 2001) kita-bn da hatrlayalm. phe-siz Kral bir kpein g-znden gerek dnyann na-sl anlatlmas gerektiininen gzel rneidir. Bir kiidurumuna sokularak can-landrlan kpei dnya, ger-eklik ve efendileri hakkndakonutururken dlecek tu-zaklardan biri phesiz kpeitamamen gerekliin dna it-
mektir. Bu bakmdan kpei anlatckonumuna koyarak pek ok ykde ol-duu gibi can yolda olmak vb. gibi ko-nularla beraber tamamen her eyi kari-katrize edip bir mizah yks yazmakne kadar kolay ise Maf, Timbuktu veKraldaki gibi gerek bir drama, gerek
bir anlaty sunmak ise o kadar zordur.Yazp yazmamak konusunda yazarnn elibalanacandan, yazy elikilere sok-
mak, hatta tamamen sahte grnmle-re brndrme riskini de tamaktadr.Bu adan John Berherin u ana kadaredebiyat tarihinde bunu hakkyla tekbaaran yazar olduunu sylememiz ka-nlmaz. Nedenlerine gelirsek, gerekTimbuktuda gerek Mafda ok fazlasonradan eklenildii belli olan faktrlekarlarz. Sz gelimi Mafta kpeinfelsefi dncelere gn-derimleri sklkla olduk-a elenceli bir okumaserveni sunarken buretilmi dnce tar-znn roman boyuncafazla zorlandn ve ya-
zarnn sklkla karak-terine mdahale edipdurum veya durumlariin yorumda bulunmazorunluluu ortaya koy-duunu grrz. YineTimbuktuda Bay Ke-mikin eylemleri ve ha-reketleri rttrl-meye allrken, gerek dnyann birnebze de olsa ona ayak veya dayanak sa-lamak amacyla eildiini ve nne ke-mirmesi iin atlan bir kemik durumunaindirgendiini grrz. Bay Kemik, sa-dece kendi inandrclntpk Maf gibi rsele-mekle kalmaz ayn za-
manda air Willy, Mon-roe ve dnemi de birer sisperdesinin arkasna iter.
EFENDY GZARDI ETMEKMafta en ok dikkateken kusurlardan biriher ne kadar yazar gn-derimde bulunduu ge-rek edebiyat gerekse fel-sefi eserlerde inanlmaz bir baar yaka-ladysa da Monroeyu, terapi seanslar ha-ricinde gerek bir karakter olmaktansklkla uzaklatrr. Hlbuki bu tip an-latmn en vurucu yan olan efendileri
hakknda olma etkisini tamamen yitirir.Bylelikle de kurguyu da bir anlamszlksilsilesi iine itmi, daha ok yazarn
kendi vzltlarn (rant) sylevlere yaymaadna kulland paravan kaldrm olursunuz. Gerek Maf, gerek Timbuktunun yaad temel sorunlar bunlardYanl anlalmasn istemem, eer JohBergerin Kral ki muazzam bir eseolmasn tamamen her eyi doal brakpgerekleri ve karakterleri maniple etmeden, dolayl anlatma kalkmada
ve sabit, sreen drama faktr ile oku
yucuyu ba baa brakan yaznna borludur- yazlmam olsayd ve en azndaben okumam olsay
dm her iki kitaptada (Maf ve Timbuktu) etkilenmi olabilirdim. Ancak sonuta ayn eksiklik hislerini tayacaktm. Bibakma bu nedenlMafn kurgusunukurban olduunu sy
lemek mmkn. Aksi halde kitap iin devasa boyutta bir aratrma ve olgunlamsrecinin getii aka grlyor. Peok edebiyat eserine, felsefeye (zellikle de iinde hayvanlar da barndran fe
sefi grlere) ve dneminiolaylarna ki yazar 60l yllargzlemleyebilecek kadar ya
ayamam olmasna karnbu eksikliini hi sezdirmiyordnk kullanlan referanslaolduka zengin ve kitab bandan sonuna kadar gtrmenize yardmc oluyor. Ksaca zetlemek gerekirse, kurgusundaki kusurlar gz ardedebilirseniz okuyunca pimanlk uyandracak cinsten bikitap kesinlikle deil.
Her eye ramen Mafn kurgusunderin bir i ekile beraber, bu hafta dJohn Bergerden bir alntyla vedalaalmBir daha hibir hikye, bir tek o varmgibi anlatlamayacak.
(Maf, Andrew OHaganTembel Hayvan Yayev: Cihat Taolu, 307 s.
28 EYLL 2012 CUMA 9BABL BALII Aydnlk KTAP
M. SALH [email protected]
AndrewOHagan
JohnBergerPaulAsut e
r
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
9/23
TANRILAMA ZORUNLULUUYA DA NSANIN YETERSZLEer Tanrlardan oluan bir halk olsayd, de-mokratik olarak ynetilirdi (Rousseau,Toplum Szlemesi, III. Kitap, Blm IV).Jean-Luc Nancynin Murat Eren tarafndan
evrilerek Monokl Yaynlar tarafndan 2010Ekiminde baslan Demokrasinin Hakika-ti adl kitab bu alntyla balyor. Kitabn so-nuna eklenen, Nancynin 28 Ekim 2010da s-tanbulda Demokrasi Fikri adl konferansasunduu metnin evirisini de Atakan Kara-k stlenmi. Bu metnin ad ise le-olmak
ve Demokrasi. Dolaysyla, bu kitapta iki ayrmetin bulunmaktadr.
Alntya dnersek, Rousseaunun bu s-znde halkn bireylerinin demokratik olarak
ynetilebilmesi iin insanlklarndan kur-tulmu olmas gerektii imleniyor. Dolaysyla,ima aktr: nsan kendi kendini ynetmeyehali hazrda muktedir deildir, ya da byle bir
ynetim demokratik olamayacaktr. nsan
kendini aabilmeli, Tanrlamaldr. Burada,Nancyye gre rtk bir teolojik tutum var-dr. Dinin almas olarak yeni bir insan do-as, yeni bir insan gereklidir. Yeni insan, Tan-ry gereksizletiren yeni bir Tanrdr, bu ta-hayyle gre. Rousseaunun insann yeter-sizliinin zlemez olduunu, yani insannkendisini aamayacan dnmemi olsa daalntnn anlam insann insan olarak de-mokrasi hayalinin ulalamaz olduudur.
68N GEREK ANLAMInsann obann arad, ya da bana diki-len obann oluturduu siyasi biimler se-risinin serimlendii tarih boyunca bireyin ve-rili koullar tarafndan biimlendirildii bir
ortamda Rousseaunun bunun aksini d-nmesi olanakszdr. Ancak, Nancynin dik-kat ektii tarih bu olanakszln dnl-d 1968 ylnn Parisidir. Sarkozynin 29Nisan 2007de 68 ruhuna ynelik saldrsnacevaben Nancynin syledikleri bu olanakszaiaret eder: 68in derin hareketi, kendindesiyaseti ve kendinde kapitalizmi muhatap al-
yordu. Atelilii, iletmeye dayal demokra-siye atyordu ve daha da nce, teebbs edi-len ey, demokrasinin hakikati zerine bir sor-gulamayd (s. 9). 68 bu anlamyla bitmeyen
ve bu nedenle lmemi ve miras olmayan birsretir (s. 11). Ancak, 11. sayfada yer alanevirmen notuna katlmyoruz. Notta 68inTrkiyeyi de kapsayacak ekilde tasa-rmland bir ifade yer almaktadr. Trki-
yenin 68i bambaka koullarn rn vebambaka rnleri veren bir olaydr. Bununtartmasna burada girmek kitaptan kopmak
olacaktr. Ksaca deinmek yerindeyse Paris68i yaratan Trkiye gibi lkelerin 68i, yanimilli kurtulu hareketidir. Bu nedenle Paris68, Che Guevera, Castro, Ho ih Minh, Cha-ru Mazumdar ve Mao gibi komnist vemilli kurtuluu liderleri bayrak edinmitir.Onlarda yakalad damar, yeni bir sosyalistseenek olduu kadar yepyeni bir teori or-taya karmalardr: Marksizmin kara kapldefterindense, ezberleri bozan yepyeni birkurtulu teorisi.
VLEN 68N BAARISIZLIIDIR.Bu kurtulu teorisi tam da Nancynin dein-dii eyin demokrasinin yeniden, halkn sa-
vam ierisinde kefidir. Nancynin sorgulamadedii eyin tarihteki temsili Maonun KltrDevrimidir. Kltr Devriminin nesnelliin-den ok Avrupann devrimci kuann ze-rindeki etkisi burada belirleyici olmutur.
Avrupalnn Avrupalln sorgulad birortamda bundan bakas da beklenmezdi:Avrupa, hangi lde artk
olmu olduunu sand ey ol-madn ya da, belki, hangi l-de yine de dourmaya a-balad ey; yani ruhani ken-dilik ve jeopolitik birlik olarakAvrupa haline gelemediinigrmyordu (s. 15). Avru-pann bu krlne karn,devrimci kuak, bu krln ar-dndaki gerei, Vietnamn,Kbann direniini yakalama-
ya alyor ve kendisi iin yenibir kurtulu tasarlyordu. Bukurtulu varolusal bir mca-deleydi ve varolmak yerineuyumlu olmay seti. Varolan sorgulamahali olarak, Nancynin vd politik belir-sizlik, esasnda 68 hareketinin baarszlnnznel nedenini ortaya koyuyordu: nderlik
veya liderlik eksiklii. Bu eksiklik tarihin z-nesi olacak bir tzn yokluu anlamna geli-
yordu. Bunun varlnda ise tabu szck olantotalitarizm hortlayacak ve Stalinin beliri-inden korkanlar dalacaklard. Avrupannnesnellii buydu. Bu bahsi kapatyoruz.
DEMOKRASNN ELKSNNKEF OLARAK PARS 68Yzeysel bir ekilde: saldrya urayan de-mokrasiyi grdk, ama onun da kendisini sal-drlara atn ve eskiden olduu gibi savu-nulmaya olduu kadar yeniden icat edilme-
ye de ihtiya duyduunu anlamadk. 68, by-
le bir icada olan ihtiyacn ilk ortaya kdr.(s. 20). Nancynin de dedii gibi hastalnsemptomunu belirtmesi asndan Paris 68in
olumlu bir ilevi oldu. Demokrasinin srek-li klnmas gereklilii aksi halde sekteye u-rayan kesikli demokrasinin oligarik bir ti-ranla dnt Paris 68in hazin sonucu-dur. Byle bir ortamda yeniden olumsuz bir
varoluuluk, Nietzschecilik hortlamtr.Nancynin de dedii gibi Nietzschenin tmdeerlerin yeniden deerlendirilmesi ar-s edimsel hale geliyordu (s. 21). Tm de-erlerin yeniden ele aln, deersizleme so-nucunu rettirmiti Avrupal aydna. Bu de-ersizlemenin sonucunda deer salt bir m-badele ortam salam, kapitalist dei-tokuretim olmakszn hayat mbadele etmitir.Bu yanyla artk herey politiktir.
Her eyin politik oluuna kar bir ba-kaldr olarak 68, artk gerein ters yz edil-mi yanss deil, dnce gvdeleri, fikirle-rin biimlendirilmesini arzuluyordu. (s.25). Ters yz edilmi gereklik olarak Marxnideoloji tanmna rtk olarak yer verenNancy, ideolojisizletirilmi gereklik olarak
hakikatin izini srd 68
okumasnda, genel olaraktarihi, genel olarak halk,genel olarak insanl deil,tekil insan, somut insan, de-mokratik ynetimin znesive nesnesi olarak halk ara-maktadr. Varolan okkl-trcle kar zgrlkaraynn bir temsili ola-rak ararken gnmznkandrmacalarn betimli-yor: Bugn demokrasiyedair gerek ya da szde zeletiriler etrafnda pek okmulaklk ba gsterebilir.
Aslnda demokratik ilkeler kendilerine kar- dndrlebilir ve insan haklarn saptr-mak iin fazla aikar bir zayflktan yararla-nlabilir, tpk dini tutumlara kar yrtleneletiriler rklk olarak nitelendiinde yada, siyasi olarak doru ile okkltrc-lkadna kadnlarn baml klnmasn ak-lamak iin zmler retildiinde yapldgibi. (s. 29). Bu sahte demokrasinin kar-snda gerek demokrasinin belirmesi biranlamda okkltrclkn kabul edeme-
yecei bir hakikat arayn zorunlu klar. An-cak, aranan hakikatin bulunmasyla, ya da bu
yolda yrnmesiyle okkltrcln de-ersizliinin rtt deer ortaya kabilir vedeeri rten rt kaldrlabilir.
HERKESN HERHANG BR
KMSE OLABLDDEMOKRAS: KOMNZMBu rt kaldrldnda somut insan belire-
bilir. Somut insann herhangi bir insan olabildii dnlrse (aksi takdirde belirli insanlar kimi nitelikleri dolaysyla somut olacaktr ve bu somutluk dier bazlarn soyuklacaktr yahut bu nitelikler soyutluklar nedeniyle insan insan olmayan yoluyla insanlatrm olacaktr. Her ekilde somut insaelde edilemeyecektir) Nancynin radikaletirilmi demokrasi olarak komnizmaklk kazanacaktr: Eer demokrasinin bianlam varsa, bu; iinde, hep birlikte, herke
ve herkesten biri olma biimindeki gerek bolanan ifade edildii ve tannd bir arzuy bir istence, bir beklentiye, bir dnceye ait olandan baka bir yerden ve baka bir saikten hareketle saptanabilir olan bir otoriteysahip olmama anlam olsa gerektir. (s. 31Bu sahip olmama bir bakma hayatn kucaklanmas demek olacaktr. Zira, politikahayatn geri kalann darda brakt hade iine alm gibi yapar. Bu nedenle demokrasi, politikann olanan ortadan kadrmakla ykmldr (snf atmas). Ha
yatn kucaklanmas politikann gerek anlamda almas olacaktr. Egemenlik hi kimsede konumlandrlamaz, hibir erevede betimlenemez, hibir antta ykseltilemez.Bu anlamda demokrasi anariyle edeerldir... Demokratik kratein (ynetme), halkiktidar; en nce archieyi (erki) mat etme vsonra da, bylece aydnla kavuturulmusonsuz akln, herkes ve her bir (birey) tarafndan stlenilmesi iktidardr. (s. 64 65Bu adan bakldnda hepimiz birimiz, brimiz hepimiz iar demokrasinin, demokratik siyasetin en zl ifadesidir.
Hayatn gerekliinde herkesin bir oldubir hakikat vardr. Bu anlamn ortaya koyduu ey dnyaya yaklaldka, uzaklald
nda elde edilen ayrmlarn gerek ayrmlar rttnn ve gerek birlii bulandrdnn grnmesidir. Demokrasi anlamn ikinliinin bir ynetim biimine ad verir haka ikinlik, olanlar btnne ikinlik, dn
yaya ikinlik. (s. 91). Dnyaya ikinliin sonucu bellidir: laiklik, hayatn sonsuzlunedeniyle srekli olarak geree ulama vgereklii biimlendirme olarak praksis ve srekli olarak erki ortadan kaldrma olarak devrim. te bu sreklilik demokratik olann ifadesidir. Bu ynyle demokrasi politika ya dpolitik bir biim deildir (s. 67), aksine politik mcadele sonucu ortaya kabilen ancaortaya k ile politikay aan ve onu ortadan kaldran bir hakikattir. Bu hakikatin nazarnda herkes eittir. te bu hakikat demokrasinin hakikatidir, komnizmdir.
(Demokrasinin Hakikati, Jean-LuNancy, MonoKL, ev: Murat Eren, 96 s
Demokrasi, bir biimde komnist de olmas gerektiini, aksi takdirde, arzudan, yaniruhtan, solukyan anlamdan yoksun, sadece zorunluluklar ve kar yollar ileyen bir vekil
olacan yeterince belleinde tutamad
28 EYLL 2012 CUMA10 Aydnlk KTAP
Hayat yakalayan demokrasi:
KomnizmCENK [email protected]
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
10/23
28 EYLL 2012 CUMA 11Aydnlk KTAP
Jean-Paul Sartren ifadesiyle ahlaklar ge-leneinin gnmzdeki mirasn sahiplenen,iflah olmaz hmanist Albert Camus nemlibir noktada durur. Kanmca genleri ya da okgeni bir kitleyi etkilemesinden gelmez bunem. Yahut daha geni bir kitlenin onu sa-hiplenmeye almasyla alakas yoktur bunun.Camusnn nemini anlamamz salayanletiim Yaynlarndan kan Stephan EricBronnerin, Camus: Bir Ahlaknn Portre-si adl kitab okuyucuyla bulutu.
7 Kasm 1913te doan Albert Camusnnocukluu bir Fransz smrgesi olan Ceza-
yirde gemitir ve Bronnerin ifadesiyle bu o-cukluk, ona sefaletin ne demek olduunu -retmitir. Camus, o yzden, oka ifade etti-i gibi gszlerle iten bir ekilde empatikurabilmitir. Bu yzden Bakaldry sefa-letten deil, Marxtan rendim. diyecektirsonralar.
Camusnn empati kurabilmesinin zn-
de yalnzca sefaleti yaayarak renmesi yat-maz. Doduu ve ergenliine kadar yaadCezayirin Belcourt kentinin demografik ya-psnn etnik dalmyla daalakaldr bu. Biraz da Tanryaulama biimleri farkl olaninan sistemlerine tapnan in-sanlarn ayn uzam payla-malaryla alakaldr. Belcourt;Mslmanlar, Avrupallar veMusevilerin bir arada yaad- kozmopolit bir uzamdr.
Kopkuyu karanlklarn iin-de geer Camusnn ocuklu-u: Yoksulluk, kitapszlk, sev-gisizlik... Henz bir yandaykenkaybettii babasndan belle-inde hemen hibir ey kal-maz. Baba Lucien, Lucien Ca-musnn domasndan ksa birsre sonra, mutsuz kitleyle birlikte, mutlu veonurlu bir ekilde lmek iin Marne Savanaarlr; ksa bir sre sonra geriye dnen ken-disi deil, lm haberidir.
Mondavi Kyndeki evi bir yas br-mtr artk. Bir arap fabrikasnda alanbaba Lucien ldkten sonra Camus ailesi (s-panyol kkenli, okuma yazmas olmayan,kulaklar sar olan ve glkle konuabilenanne Catherine, abi Lucien Camus, Albert Ca-mus, Katherinenin annesi ve abileri Josephile Ettienne) Belcourttaki Proletarya semtindeoturan Katherinenin annesinin yanna ta-
nrlar. odal kck bir dairede yaaya-caklardr artk. Camus, sonralar, hem mad-d hem manev sefaletin yaand bu kapka-
ra uzam Defterlerinde anlatacaktr.Gariptir: Yaanan bunca acnn, yokluun
ve skntnn ardndan hibir yaknma belirti-si grmeyiz Camusde. Aksine, mutluluun mi-nicik bir yerine tutunarak yaayan bir Camusgrrz: ocuk Camusdr bu. Minik yre-i heyecanla atan ufak bedenli Camusdr.1930da, ilk tberkloz atan geirecek vehasta olacak olan Camusdr.
1918de bir devlet okulunda ilkokula ba-lar. Orada, ikinci babam dedii retmeniLouis Germain ile tanr. 1957 ylnda yapt- Nobel konumasn ona ithaf edecektir Ca-mus. Hayatnda hep nemli bir yeri igl ede-cektir Germain.
1924te, Cezayir Lisesine bursla girer. Am-cas ile birlikte yaar. Gz alc ve ayn zamandabir uyuturucu bamls olan aktrist SimoneHie ile bu yllarda tanacaktr. Evlenirler.Uzun srmez. Bunda, Simonenin madde ba-mlln yenememesi en nemli sebebi
oluturur. Camus, Simone ile birlikte olduuve ayrld zamanlarda yannda olan ve ha-yatnn sonuna kadar yakn arkada olaca iki
rencisi Jeanne- Paul Si-card ve Marguerite Dob-rennle tanr bu srete.Onlar birbirlerine balayantiyatro sevgisidir, sanat sev-gisidir, bohem yaama tarz-lardr ve Komnist Partiyeye olmalardr. - Fakat Ca-mus artk Komnist Partiyeye deildir- l, Ceza-yirin tepelerinde birlikteyaayacaklar ayn eve ta-nrlar: Dnyann Ucunda-ki Eve.
Dnyann UcundakiEv nemlidir. Bir ka uza-m olarak kar karmza.
ANLAMSIZ BR DNYADAANLAMLAR OLUTURMAKStephan Eric Bronner, Camusnn eserleri-ni keskin izgilerle olmasa da zaman bala-mnda birka blme ayrr. lk dnemi olu-turan eserleri absrd zerine kuruludur. An-lamsz bir dnyaya skan bireylerin sknt-s ve varolu problemlerini ortaya koyar Ca-mus bu dnemde. 1937 ylnda yaymlanan de-nemesi ve ayn zamanda ilk almas Mut-lu lm, Aziz Augistinein ilk almasolan Mutlu Yaama ironik gndermelerde
bulunur. Varoluuna kar bir yorgunluk his-seden ve doal lm beklemeye zorlan-maktan ikyet eden ktrm retmen
Zagreus, rencisi bakahraman Mersault ta-rafndan ldrlr. yerinde onu bekleyenkaderden nefret eden ve eski retmenininparasnn ekimine kaplan Mersault, cinayetebir intihar ss vermeye alr ve mutlu bir
yaam salama umudu ileZagreusun paralarn alar.
Avrupaya gider. Avrupannkasvetli ortam, onun bura-dan sklmasna neden olur.Gnei zlemitir. Ceza-
yire dner. Bir kadnla ev-lenir. Dnyann UcundakiEve benzer bir ekilde,ayn evi paylarlar. Camus,burada, pagan ehvetini,dm ve km olan H-ristiyan dnyasna yant ola-rak sunar. Bunu yeler.Sonra Tersi ve Yz isim-li eserini yaymlayacaktr.
Mutlu lm, Bronnerinifadesiyle Yabancnn birprovasdr.
DNSEL ATEZM1930lar Churchill, Hitler, Mussolini, Roose-
velt, Stalin gibi gl kiilerin olduu bir d-nemdi. Dnemin genlii gibi Camus de bu
yllarda Halk Cephesine katlarak aktivizmiseti ve savaa srklenen kasvetli Avru-pada, kendini siyasi kamplamalarn iindebuldu. Cezayir Komnist Partisine girdi. Fa-izme ve hakszla kar hayatnn sonuna ka-dar savat. Yanl bulduklarn eletirdi. Dog-matizmle srekli savam iindeydi. Bu yz-den dine mesafeliydi. Camus, Voltaire gibi din-den bamsz bir dnr olmad mesela; kar- ktmz eylerin bak as, kar kt-mz eye gre belirleniyordu ne de olsa. y-le yazar Bronner: Camus, ne bir Katolik nede dini batl inanla ok benzer gren Voltairegibi dinden bamsz bir dnrd. Dindenbamsz bak as, kar kt din inancy-la belirleniyordu ve bu adan ounlukla din-sel ateizm olarak tannan genel bir felsefi ak-m tarif ediyordu. Bu akmn Friedrich Ni-etzsche, Martin Heiddeger, Karl Jaspers gibifelsefi savunucularnn her biri radikal birey-ler ve sofistike entelektellerdi . Genlik en-dieleri ya da politik tutkular ne olursa olsun,olgun dnrler olarak onlar herhangi bir ki-liseye mensup deillerdi, herhangi bir dini dog-may benimsemiyorlard ve herhangi bir kit-
le hareketine temel oluturmuyorlard.kinci Dnya Sava ve Sovyet Rusyann
-Camusye gre- yanl tutumlar, onu sosya-
lizmden uzaklatrd. Partiden ayrld.Camusnn 21 ubat 1941de gnln
dt notta da belirttii zere absrdYabanc, Sisyphus Syleni ve Caligulaylbirlikte tamamlanmt.
Bu balamda, en obilinen eserlerinden olaYabancy anlamangerektii kanaatindeyim
Absrdn baarl biekilde ilendii eserde, bakahraman Mersault, Bronnerin ifadesiyle yaamabsrdlnden ok, babsrdle verilen bir tepkiyi ortaya koyuyordu. Bakahraman Mersault, key
ve nedensiz bir biimdArap neden ldrmtMersaultun Arap nedeldrd sorusuna yazar
nesnel bir yant yoktu. Olmamalyd. Camus, Mer
saultun bu ldrme eyleminin sebebinin vyantnn olmadn gstermek iin ok uramt nk. Malraux, Gide, Dostoyevsksrrealistler ve baka yazarlarn iinde olduubir edeb gelenekle yant bulabilir bu: Amasz bir hareket, aslnda anlamsz bir dnyann
yansmasdr. ne de olsa.kinci Dnya Sava, Camus ile birlikt
eserlerinin yrngesini de deitirecektirAbsrdn yerini direni meruiyeti ve da
yanma alacaktr. Tek bana isyan artyerini dayanma, ortaklk gibi kavramlara brakr. Yabancdan Vebaya yaanadeiimin baat noktasn da bu oluturur.
kinci Dnya Savann o kasvetli ortamnyanstan; acy, hzn en iyi anlatan romanlardandr sonuta Veba. yle yazacaktBronner: Devrim, varoluu dzeltme giriimi ve Camusnn din dndaki yaamda bi
ynetim kural olarak adlandrd eyi aka ifade etme arzusu karsnda boyun eerte Vebann 1947 ylnda yaymlandnd
vermek istedii mesaj buydu.Stephan Eric Bronner, Camus: Bir Ah
laknn Portresinde Camusy ve eserlerinbir biyografiden ok farkl olarak kritik ederek ortaya koyuyor; farkl bir okuma biimiyl
yapyor bunu. Kendisinin ve mer Erdemiifadesiyle politik bir amac olan, entelektel bir tarih almas karyor ortaya. Bize dkeyifle okumak kalyor.
(Camus: Bir Ahlaknn Portresi, Stephan Eric Bronner, ev: Tuba Salamletiim Yaynlar, 189 s.
Anlamsz bir dnyann
anlamn arayan adam: CamusStephan Eric Bronner, Camus: Bir Ahlaknn Portresinde Camusy ve eserlerini, birbiyografiden ok farkl olarak kritik ederek ortaya koyuyor; farkl bir okuma biimiyle yapyorbunu. Kendisinin ve mer Erdemin ifadesiyle politik bir amac olan, entelektel bir tarih
almas karyor ortayaUTKU [email protected]
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
11/23
28 EYLL 2012 CUMA12 Aydnlk KTAP KAPAKKAZUO ISHGURODAN DLMZE KAZANDIRILAN YEN BR KTAP: UZAK TEPELER
Yazma serveninin alar boyu s-reklilii devam ederken pek ok
yazan kii de bu edebiyat denizi-ne kitaplar retir. Fakat bunlarn birksm yazar olabilme yeterlili-inde eserler vermilerdir ve hemokuyucunun hem de edebiyat ev-relerinin kabullendii isimler ol-mulardr. Kimi yazarlar andansonra kefedilmitir, kimileri a-nda kavumas gereken deereulamtr. Kimileri vardr ki a-ndan ok sonraya hitap etmi veharcanm, kimileri bundan kazan-l kmtr. Edebiyatn duygu vedncelerden kp teorilere dn-t gnmzde eserler zerinetezler yazlmaya balanm ve sos-yoloji tasniflerinin temel kaynaklarhaline getirilmilerdir. Yazarlkkurslar dnya edebiyatna da yereledebiyata yazarlar kazandrmayabalamtr. Kefedilmek gemi-e gre daha m kolaylamtr ya dadaha m zordur, tartlr, fakat ar-tk parlayan veya parlatlan gr-memek zor.
Japon asll ngiliz yazarKazuo Ishiguroda dnemimizdeverd ii eserleri,dili, kurgusu ileparlayan isimler-den oldu. Gn-mz Bat Edebiya-
tnda bestsellerkapsamnda dahayenilir yutulur eser-lerin artt d-nemde edebiyatdili, kurgusu ve i-erii bakmndandaha dndrcve zaman zama nzorlayan eserler ve-ren yazarlarn azalmas Kazuo shi-guro adn daha deerli klyor. Japonkkenli bir yazar olarak ngiltereyeg yaamak ve bu nedenle iselolarak ok farkl iki kltrn yans-malarn tayor olmak retilen ese-re de tand zaman elbette zen-ginlik douruyor. shiguronun ge-miinin yansmas bir ok eserinderastlayabileceimiz bir ey.
UZUN BR YOLCULUK1954te Japonyann Nagazaki ken-tinde dnyaya gelen yazar, alt ya-na kadar burada yaad. Okya-nusbilimci olan babasnn petrolaratrmalar grevi nedeniyle n-gilterenin Surrey kentine tandlar.Babasnn kendilerini bir gmenolarak grmediini ve bir gn mut-laka geri dneceklerine inandnsyleyen yazar bunun tam bir golduunu 15 yanda anlad. lk-okula balayan Ishiguro, onu ma-tematikten daha baka bir alanayazmaya ynlendiren akfikirli birhocaya sahip oldu. Mzie olduk-a ilgiliydi ve sk bir Leonard Co-hen, Bob Dylan ve Joni Mitchell
hayranyd. Salam bir gitar ko-leksiyonuna hl sahip olduunu bi-liyoruz. Liseyi bitirdikten sonra ya-zarn otostopuluk yllar balad veABDde uzun sre yolculuk yapt.University of Kentte ngiliz Ede-biyat ve felsefe okumaya balayanyazar daha sonra University of EastAngliada yaratc yazarlk yksek li-
sans yapt. Arkada-larnn ona bak onusessiz ve kendi halin-de biri olduu ynn-deydi fakat yazd ilkmetinler bu gzlemintersine bir tablo ser-giliyordu. Salammetinler karyorduyazar. Bu yazmznda k noktas olanUzak Tepeler(APale View of Hills)kitab da yksek li-sans tezi olarak ka-leme alnd.
Uzak Tepelergetiimiz haftalarda Yap KrediYaynlar tarafndan dilimize ka-zandrld. Yaynevi daha nce ya-zarn nemli iki eseri olan Avu-namayanlar (The Unconsoled) veBeni Asla Brakma (Never LetMe Go ) kitaplarn da dilimize ka-
zandrmt. Uzak Tepeler yaza-rn ilk roman olmas asndan ol-duka nemli iken ayrca konu-
sunda barndrd ve karakterler-le sembolize edilen olduka nem-li sosyolojik ve psikolojik olgularbize aktarmas asndan da deerkazanyor. Bir Japon olarak haya-tnn uzun yllarn Nagazakide ge-
irdikten sonra ngiltereye gitmibir kadnn; Etsukonun azndananlatlyor kitap. (Yazarn hayatn-
dan izlerin kitaba yansdn gre-biliyoruz bu noktada.) Etsukonunbyk kz Keikonun yalnz yaadngilteredeki evinde intihar ettii-ni reniyor okuyucu ilk olarak. Et-sukonun dier kz Niki bu olaysonras annesini ziyarete geliyorve tam anlamyla Bat eitimi almolan Niki ile Dou kltrnden bes-
Japon asll ngiliz yazar: Kazuo Ishiguro
Arafta yaayanlar...Uzak Tepeler nesiller aras atma, gelenekilik ve yenilikilik atmas, zgrlkler vesorumluluklar atmas, kltr atmas gibi pek ok arada kalmln bireyler zerindeki
psikolojik ve travmatik yansmasn salam bir ekilde bize sunuyor
DAMLA [email protected]
Uzak Tepelkitab yaza
yksek lisans olarak kale
al
Kazuo Ishiguro
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
12/23
28 EYLL 2012 CUMA 13KAPAK Aydnlk KTAP
lenen annesi Etsuko arasndaki diyaloglariki kltrn ekillendirdii insanlar ara-sndaki atmay yanstyor. Etsuko ka-rakterinin gemie dnleri ile toplum-sal dnmn bireyler zerindeki etkisi,sorumluluklarla zgrlkler arasndakiatma, kltr atmas okura aktarlyor.
NOSTALJ DEALZMN
KARDEDRKazuo Ishiguronun nostaljiyi kullanma-s ve geri dnlerle hikyeyi daha merakuyandrc hale getirmesi eletirmenlercede kitabn dikkat ekici zelliklerinden.unu sylemeliyim ki bu, kitaba saplan-may salayan nemli bir teknik. Baar-sz bir ekilde kurgulandnda btn ese-ri mahvedebilecek olan bu dnler Ishi-guroda doru ekilde yol alyor. Yazar nos-taljiye verdii nemi bir rportajnda y-le dile getirmi: Baz durumlarda nostaljison derece iyi duygular hissettirebilir.Daha iyi bir dnyay resmetmemize izin ve-rir. dealizmle bir tr kardetirler.
Yazarn Uzak Tepelerde anlatc
karakterin anlatmndan geri dn ve nos-taljiyi kullanmas bir pimanlk ve zlemfikrini mi sembolize ediyor hissiyat uyan-drabiliyor. Tarihsellikten yararlanma vehatralarn okura anlatann gerek za-manda neler yaadna dair tahminler ya-ratmamz salarken birok soru iareti deyantszlk ihtimaliyle karlayor. Kitababu noktada bir okur olarak sunabileceimeletiri -ki pek ok yabanc eletirmen deayn eletiriyi sunuyor- kitabn sonunda ce-vapsz kalm sorular brakmas olabilir.
SONUSUZSORGULAMALARKitap iinde pek ok soruyu barndryor ve
pek ok temay iliyor demitik. Etsu-konun gemie dnerek Nagazakide ha-trlad komusu Sachiko ve onun kkkz Mariko ile yaadklar da bize ok sorudouruyor. Sachiko kocas ldkten sonrakz Mariko ile hayatta kalmaya alr vetaradaki amcasnn yanndan ayrlp e-hirde bir kulbeye yerleir. Bir gn Ame-rikaya gitme hayalleriyle birikim yapmayaalr, oraya gittii takdirde hereyin d-zeleceine, kz iin gzel bir gelecein ora-da onu beklediine inanyordu. Hovardasevgilisinin temizlikilik yaparak biriktirdiibtn paray gnde ikiye yatrmasnaramen ne hayalinden vazgemiti ne de ho-varda sevgilisinden. Sachikoya gre hayatbir kadn iin Amerikada daha kolayd.Gerekten de yle miydi? Sachiko Ameri-kada umduunu bulabilmi miydi? Ce-vapsz kalan sorulard. Etsuko ise kkleri-nin ateli bir savunucusu olmasa da dahayerel bir karakter olarak karmza kyordufakat kitabn banda da anladmz gibi za-mann 2. Dnya Sava sonras Bat yn-ne akmas onu da srklemiti ngiltereye.Byk kz Keikonun intihar ise modernada kltrel araynn ve toplumsal d-nmlerin yansyan en ar bedelini de-miti. Kazuo shiguro bu karakterde ken-dini iledi yorumlarna karlk benim g-rm hikyenin btn karakterlerine ya-zarn kendinden bir para brakt y-nnde. Cevapsz sorular belki yazar iin de
hl cevapsz.Etsukonun dier kz Niki kitapta son
nesil Batnn sembol durumunda. Ni-
kinin adnn konma hikyesi aslnda ki-tabn temasn bize sunmakta;
Kk kzma sonunda verdiimizNiki ad bir ksaltma deil, babasyla bizibuluturan bir ortak noktayd. Ne tuhaf-tr ki ona Japon ismi vermeyi isteyen ko-camd, bense belki de bencilce davranpbana gemii anmsatmasn istemedi-imden, bir ngiliz ad olmasnda diret-
mitim. Sonunda Douyla ilgili belli be-lirsiz bir arm da bulunduundan,Nikide karar kld.
ATIMALAR SLSLESUzak Tepeler nesiller aras atma,gelenekilik ve yenilikilik atmas, z-grlkler ve sorumluluklar atmas, kl-tr atmas gibi pek ok arada kalml-n bireyler zerindeki psikolojik ve trav-matik yansmasn salam bir ekilde bizesunuyor.
Yazarn dier eserleri-ne baktmzda BeniAsla Brakma farkl ko-nusu ile tekilerden ayr-
lyor. Ishiguronun bir bi-lim-kurgu yazar olarakanlmasna sebep olan eseraslna baklrsa yazarn is-tisnai eserlerlerinden. Ese-rin bilim- kurgu olduunadair dahi tartmalar variken byle bir snflandrmayapmak olduka gereksizolur. Fakat eser HailshamYatl Okulunda bytlen,darsyla ve aileleriyle hi-bir ba kuramayan ve be-denlerine iyi bakmakla ykml, organ ih-tiyac olan insanlara organlarn balamakiin klonlanm rencilerin hayat zeri-ne kurgulanm. inde klonlanma tekni-
ini ve gerek d faktrleri kulland iinbilim- kurgu olarak adlandrlan eser bu-nun yannda baz distopya zellikleri de ba-rndrmakta. 2010 ylnda ynetmen MarkRomanek tarafndan filme uyarlanan ki-tap yabanc okur tarafndan beenildii ka-
dar Trk okuru tarafndan da ilgiye deergrld. Film aktarmnn da olduka iyiolduunu syleyebiliriz.
ISHGURO VE SNEMAYazar Kazuo Ishiguronun dier dein-memiz gereken yn sinema ile olan ili-kisi. ki televizyon dizisi iki de sinema fil-mi senaryosu hayata geirilen yazarn
Beni Asla Brakma dan nce barolle-rini Anthony Hopkins ve Emma Thomp-sonn oynad The Remains of the Dayfilmi Booker dll Gnden Kalan-lar(Can Yaynlar 1993, Turkuvaz Ya-ynlar 2009) romanndan uyarlanmt. Ha-yat boyunca soylu bir adam olan LordDarlingtona hizmet eden bir ua anla-tan roman yazarn en byk baars ola-rak kabul ediliyor.
1982 ylnda ngiliz vatandalna ge-en yazar 1983te ngilte-renin nemli edebiyat der-gisi Grantann En yiGen ngiliz Yazarlar dos-yasna girdi. Yazar gn-
mzde Martin Amis, Juli-an Barnes ve Ian McE-wanla birlikte ngiliz Ede-biyatnn drt byn-den biri olarak gsteriliyor.Kltrel adan farkl te-mellere sahip olmas onuayr ve ilgi ekici klyorhaliyle.
Kazuo Ishiguro gibison dnemde srrealistyazar olarak lkemizde
de olduka ilgiyle karlanan Japon yazarHaruki Murakami, Ishiguro hakkndaYazdklar bize ait gibi geliyor, ok tan-dk" diyor. Farkl bir temelin yazara kattzenginlik rettii eserlerin ieriini de o
derecede zenginletiriyor. Gelecee ta-nacak yazarlardan biri olaca tartmaszolan Kazuo Ishiguronun daha pek ok ese-rini daha dilimizde greceiz gibi duruyor.
(Uzak Tepeler, Kazuo Ishiguro, YapKredi Yay., ev:Pnar Besen, 161 s.)
Anthony Hopkins ve Emma Thompson'n oynad The Remains of the Day filminden bir kare
(Beni Asla Brakma, KazuoIshiguro, YKY, ev: Mne
Haydarolu, 272s.)
(Avunamayanlar,Kazuo Ishiguro, YKY,
ev: Roza Hakmen, 544s.)
(Gnden Kalanlar, KazuoIshiguro, Turkuvaz Yaynlarev: ebnem Susum, 248s.)
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
13/23
28 EYLL 2012 CUMA14 Aydnlk KTAP
Kaosun sesi vehayatn hikyesi
Kitabn kahraman Bilal Kayann, sanki bizi hissediyormugibi benzer sorularla kendini sorgulamas, ak, kadnlar,
kmaz sokaklar ve insana dair ne varsa her eyi, yaadolaylarla ve rol modeli olarak grd amcasnn
hayatndan grp kendine pay bitii paralarla resmitamamlamaya alyorsunuz
Her hikye iinde bir hayat barndrr.Ama her hayattan bir hikye kmaz. Ha-yat, iinde ksa dzen dnemlerinin oldu-u bir kaostur. Yarn ne olacan kimse bi-lemez. Yine de her eye ramen, planlar ya-par, hayaller kurar, k oluruz. Ama hayattm bunlar sekteye uratabilir. ounluklada uratr. Sonuta geriye skc m skc biryaam kalr. Ama hikyeler byle kurula-maz. Biri size hikyesini anlatyorsa, mut-laka plann sonuca ulatrm, hayallerinigeree evirmi ya da k olduu kzla veyaerkekle evlenmitir. Gerekte olmasa bilezihninde bunu baarmtr. Aksi halde onukimse dinlemez. Bu yzdendir ki her hayatnbir hikyesi vardr ama bu hikyeler o-unlukla anlatlamaz. Anlatldnda eminolun ki, orada hayat yoktur. Anlatacak bolbol hikyeleri olduunu syleyenler, asln-da yaamayanlardr. O yzden en gzel hi-kyeleri, daima ller anlatr.
BLAL KAYANIN BR GNYazarn hayata ve kitaba dair ksa bir ze-ti, bu ksack paragrafta mevcut. Kitab okur-ken; Bilal Kayann birgnnden yola karak,zaman tneli ierisinde,hayata, insana ve ilikileredair bir gezintiye ktmzsrkleyici macerada bu-luyorsunuz kendinizi.Dede Resul Kayann ra-dikal bir karar vererek Ko-nak Oteli ina projesi vealn bizzat Atatrknyapmasn istemesi haya-liyle balayan bu serven,okuduunuz her sayfada bi-raz daha kendinizi sorgula-manz salayan, ironik so-rularla iine eken bir hikyeye dnyor.Dede Resul Kayann defterlerinden yolakarak, torunun da ayn yollardan ayn duy-gularla geiine tank oluyorsunuz. Gemiive bugn ayn anda grmenizi salayanolaylar rgsyle kendinizi bir filmin ie-risinde buluyorsunuz. Kitabn ritmi apan-sz sorulan sorularla hi dmyor, aksinebiraz daha merakla okumaya devam edi-yorsunuz. Kitabn kahraman Bilal Ka-yann, sanki bizi hissediyormu gibi benzersorularla kendini sorgulamas, ak, ka-dnlar, kmaz sokaklar ve insana dair ne
varsa her eyi, yaad olaylarla ve rol mo-deli olarak grd amcasnn hayatn-dan grp kendine pay bitii paralarla res-
mi tamamlamaya alyorsunuz.
HER EY HAVVANIN ADEMEGLMSEMESYLE BALADI.nsanla dair ne varsa, en bakahraman-lardan yola karak sorgulayan yazar, kitapierisindeki olay rgsyle gemii ve bu-gn rahat slubu ve esprili anlatmyla oku-yucuya iyi bir ekilde yanstyor. Yazm di-lindeki sadelik ve olaylar arasndaki kurduuba sayesinde, okurken her karakteri birazdaha tanmaya ve kendi iinizde sorgula-maya devam ediyorsunuz.
Ak, kalandan ok gidendir. Bunu an-cak onun arkasndan el sallarken anlarz.
likide bir yatak ne zaman sadece biryatak olur?
Kitabn ierisinde yazara ait kk not-lar sayesinde siz de kahramanla birlikte busorulara cevap bulmaya alyorsunuz.
Yazarn zgemiine baktmzda yaz-
may hayatnn merkezi yapm bir kii g-ryoruz. Yazar Umut Dastan 2002 ylndaukurova niversitesi ktisat Fakltesini bi-tirdi. Bir bankada alt. Ardndan yaz a-
lmalarna arlk vermek iiniinden ayrlp Antalyaya yerle-ti. Yerel dergilerde ve ulusal ga-zetelerde yazlar yaymland. Evlive hayatn okuyup yazarak gei-riyor. Yazmann bir hobiden okdaha te bir ey olduunu gs-teren cesur bir seim onunkisi.
Yirmi yl akn bir sredir,dnce ve sanat dnyasnnusta kalemleri Ayrnt Yaynla-r'nn listesini zenginletirdi vezenginletiriyor. 22 ylda eit-li diziler halinde 560'dan fazlakitap yaymlad ama sevine-
rek syleyebiliyoruz ki, bu yk henz bit-medi; tersine yeni alanlara da alaraktm heyecanyla srdrmeye devam ediyor.Bu yola Umut Dastann Boluun Sesikitab da katlm durumda.Yazarn AyrntYaynlarndan kan ve ikinci kitab olanBoluun Sesi, elenceli, hznl ve ri-tim duygusunu hi kaybetmeyen bu bir gn-lk hikyenin arka plannda ise Cumhuri-yet tarihinin ve bu tarihsel srete taral birailenin ok canl bir tablosu iziliyor.
Trk Edebiyatna gnl vermi, yeni ya-zarlar ve farkl dnyalar kefetmek isteyenherkesin Boluun Sesini severek oku-
yacana eminim.(Boluun Sesi, Umut Dastan,
Ayrnt Yaynlar, 176 s.)
zmszlkteboulan Kbrs
Adada grlebilir birgelecekte, tek bir devletin
yaratlmasn olasgremediini ifade eden
Tuncer, gerek Kbrsl Trklergerek Kbrsl Rumlar, kend
kimliklerini brakmaya ve ortakbir kimlikte bir araya gelmeye
niyetli gzkmediklerinedikkat ekiyor
CNEYT AKALIN
Do. Dr. Hner Tuncer, Kaynak Yaynla-rndan yeni kan Kbrs Sarmal, Nasl Birzm? balkl kitabnda, yllardan beri -zmszlkle i ie yaayan Kbrs sorunununtarihine ve geliimine gz attktan sonra, or-taya atlan zm nerilerini deerlendiriyor.
Adada yaayan Kbrsl Trkler ile Kb-rsl Rumlarn, dilleri, dinleri, kltrleri,gelenek ve grenekleri asndan birbirindenfarkl iki toplum olduu grnden hare-ketle, Tuncer, bu iki toplumun bar ve is-tikrar iinde bir arada yaayabilmesining olduunun, yllar ierisinde meydana ge-len olaylarn bunu gzler nne serdiininaltn iziyor.
KIBRIS VE EGEMENLKTuncer Kbrs Sarmal kitabnda, Kbrs So-rununun, ncelikle bir egemenlik sorunuolduunu anlatyor. Kbrsl Trkler ile Rum-larn, dn ve bugn ortak bir egemenlik kav-ram zerinde uzlamaya varamadklar veksa bir sre ierisinde byle bir uzlamaya va-rabilmelerinin de pek mmkn olamayaca- kitapta vurgulanyor.
Kbrs Trk toplumunun egemenlikkavramndan anlad, aznlk statsndebulundurulmamak, mutlak Rum egemenliialtnda ynetilmemek, Adada iki kesimli-liin kabul edilmesi ve Trk halknn can vemal gvenliini koruyabilmek amacyla,Trkiyenin etkin gvencesinin srdrl-mesidir. Kbrs Rum toplumu ise, Adadakendi hegemonyalar altnda bir ynetiminkurulmasn, Trk toplumunun aznlk sta-tsnde bulundurulmasn, Rum ve Trkhalklarna dolam ve mlk edinme zgr-lnn tannmasyla, iki kesimliliin su-landrlmasn ve Kbrstan Trk askerininkartlmasn murad ediyor.
Kbrs Trk ile Rum taraflarnn, Kb-rs Sorununun ne anlama geldii konusun-daki grleri birbirleriyle badatrlama-
yacak niteliktedir. Bu durum, Kbrs Soru-nunun zmszln de beraberindegetiriyor. Kbrs Sorununun taraflar olanKbrsl Trkler ile Kbrsl Rumlar, -zmszln nedenini kar tarafta buluyor,
birbirini kyasya suluyor; bu da, zm-szl bsbtn perinliyor.Tuncer, kitabnda, u sorularn yantlarn
aryor: Byk Atatrkn ta 1920lerdenemine dikkat ektii Kbrs konusunda, acaba Trk hkmetleri yeterince bilinli dav-ranabilmi, bu soruna gerektii lde sahipkabilmi midir? Kbrs sorununa bugne de-in bir zm bulunamamasnda, Trk hkmetlerinin rol ve pay ne olmutur? Trkhkmetleri, genellikle, Kbrs konusunda neden rkek ve ekingen davranmtr? Trkiye, neden Yunanistana kyasla, Kbrs sorununda daha boynu bkk bir tutum sergilemitir? Trkiye neden Yunanistan gibyumruunu masaya vuramam ve Kbrgrmelerinde daha ok dn veren tarafdurumuna dmtr?
ADADAK ZMSZLKDo. Dr. Hner Tuncer Adann bugn vegelecei hakknda u vurguyu yapyorUluslararas toplumun u gerei gz ardetmemesi gerekir ki, Adann kuzeyinde Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetinin kurulu-undan bu yana, yani Kbrsta kendi snrlar ierisinde varlklarn srdren iki bamsz ynetimin oluturulmasndan bugne dein, Kbrsl Trkler ile Kbrsl Rumlar arasnda kayda deer hibir fiili atma
yer almam ve Adada greceli bir bar dnemi hkm srmtr. zellikle KbrslTrkler, Adadaki Trk askerinin gvencesi altnda, can ve mal korkusu olmadan g
venlikli bir yaam srdrebilmektedir. Kbrsl Trklerin amac, Kuzey Kbrs TrkCumhuriyetinin uluslararas toplum tarafndan tannmas ve devletlerinin uluslararasdzeyde yasallk kazanmasdr.
Adada grlebilir bir gelecekte, tek bidevletin yaratlmasn olas gremediini ifade eden Tuncer, gerek Kbrsl Trkler gerek Kbrsl Rumlar, kendi kimliklerini b-rakmaya ve ortak bir kimlikte bir araya gel-meye niyetli gzkmediklerine dikkat eki
yor. Do. Dr. Hner Tuncer, Rauf Denktan, u anda ve gemite hibir zaman birKbrs ulusu olmamtr szlerine gnderme yaparak, Kbrs sorununa zm ara-
ylarnda, Adada mevcut iki farkl ulus ileiki ayr devlet olgularnn mutlaka dikkate
alnmas gerektiine iaret ediyor.(Kbrs Sarmal, Do. Dr. HneTuncer, Kaynak Yaynlar, 264 s.)
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
14/23
28 EYLL 2012 CUMA 15Aydnlk KTAP
Say Yaynevi, Jean Jacques Rousse-aunun (1712-1778) Btn Yaptlar di-zisini srdryor. Temmuz balarnda u-radmda, 300. doum yldnm ol-duu halde yaptlarnn hi tartlmadkonuuluyordu. Arkadalardan biri,Diderotnun 200. lm yldnmndeDn Dergisindeki tartma ne gzelolmutu dedi. Gerekten de lhan Sel-
uk, Adnan Cemgil, Ulu Nutku, Sel-hattin Badatl, Afar Timuinin katl-dklar ve benim ynettiim toplu sylei(Temmuz 1984), Dn Dergisini biranda btn cezaevlerine tamakla kal-mam, 12 Eyll karanlna kar ay-dnlanmann ateini flemiti. Byle birtartmaya yine gereksinme var ama in-sanlar gncel ve yerel politik deerlen-dirmeye ylesine skt ki, ban kald-rp da Rousseaunun derin, upuzun ba-klarn grecek hal kimsede yok.
Olmaz olur mu? Daha yaz bitmeden,hem de A. M. Cell engr, CBTde(Cumhuriyet Bilim ve Teknik) cephedenbir saldr balatt: Jean Jacques Rous-seau: Erdemsiz bir bilim ve akl dma-
n (24.08.12, S: 1327). engr, Rous-seaunun ykc etkisini iledii yaz-snda, ciddi felsefeciler, felsefe tarihi-leri ve bilim tarihileri arasnda onu met-heden tek bir tane yoktur. dedikten son-ra, eletiri adna dnce tarihinde Ro-usseau stne sylenmi ne kadar kemsz varsa hepsini yazya boca ediyor. 12bin vuruun stnde olduunu tahminettiim yazda krd ceviz krk at iinbunlar tek tek gstermekle baa kmakbirka yaz gerektiriyor, ama biri var ki,Sayn engrn meramn da ak edi-yor: zel mlkiyetin her trl fenalnbabas olduu fikrindeydi (onun iin sol-cular Rousseauyu yere ge koyamaz).
CBTnin ayn saysnda Osman Ba-
hadr, Dijon Akademisinin at yar-maya Bilimler ve Sanatlar stne Sy-lev (1949) yaptyla katlan Rousse-aunun bu almasn, gnmz insan-lna bilimsel ve teknolojik gelimelerinkimi olumsuz sonular konusunda er-kenden gnderilmi bir uyar olarak al-mann nemini vurgulayarak okurlar d-nsel ynden son derece gerilimli birtartmaya hazrlad.
ROUSSEAU AYDINLANMAYIKARARTTI MI?Ertesi hafta Bozkurt Gven, Rousse-aunun hafife alnacak bir dnr ol-madn ima ederek, yalnz Proudhonve Nietzsche gibi solcular ve anarist fi-
lozoflarca deil, akll uslu bilim ve d-n insanlar arasnda Rousseauyu des-tekleyen yazarlar da var dedikten son-ra, Spengler, Huxley, Polanyi, Orwel,Snow, Habermas, Hoebel, Galbraith,Durning, Zerzan, Stiglitz, Reesin yansra kimi kurumsal giriimleri de anarak,dnrn bilimsel ve teknolojik ge-limelerin olumsuz sonular stne
uyarsnn akld bir hayal olmadynnde Bahadra katldn anlatt(CBT, 1328). Ayn sayfada Yiit Aka-l, onun Kant ve Fichteyi derinden et-kilemi bir dnr olduuna deinerektartmaya katld. Osman Bahadr, tar-tmay kendi kesinden srdrerek,onun yaptlarndaki balca temalar be-lirtti; Rousseau btn ktlkleringerek kayna olarak bilimleri ve sa-natlar deil, mlkiyetin ortaya kngrmektedir saptamasn bir geneldoruyla birlikte anmsatt: Bir d-nr deerlendirmenin en doru ve er-demli yolu, o dnrn fikirlerini veeserlerini incelemekten geer.
A. M. Cell engr, Rousseau ve
Aydnlanmann Kararmas adl ikinci ya-zsnda (CBT, 1329), daha nce Rousse-au dmanl iin yandalna bavur-duu Russeldan sonra, bu kez de ngi-liz eletirmen Samuel Johnsonn sald-rsna yer verdi: ... o en kt insanlardanbiridir. Toplumun dna itilmesi gerekenbir alaktr ki zaten itilmitir. Drt lke-den onu kovmutur ve bu lkede ko-runuyor olmas bir utan vesilesidir.engr, hzn alamayp Hitlerin katlia-myla bir tuttuu, insanln bana gel-mi en byk felaketlerden biri olarakgrd Fransz htilalini aydnlanmaidealine ihanet ve en byk hakaret ola-rak nitelendirdikten sonra, Robert Aca-demydeki ngilizce hocas Mr. Lowettin
varsaymn okurlaryla paylat: Voltai-re hayatta olsayd, Fransz htilali yap-lamazd. Bu arada, zaten Avrupanndrt lkesinin nden kovulan Rous-seaunun da Voltaireden iki ay sonra l-dn ve onun yokluundan pek de ya-rarlanamadn, olanca titizliine karn,nedense atlayan engr, ardndan, Nazi
Almanyasnn yan sra Komnist Rus-ya ve inde, Rousseaunun kurtardiddia edilen milyonlarca ocuun nelerektiini gzleriyle grdn de ifaedince, tartmann endazesinden kt-na karar vermi olmal ki, BozkurtGven, engrn bilim adna at ci-hat karsnda havlu att (CBT, 1330):
Osmanllar, slb- beyan aynyla
insan! (Konuma tarz kiinin aynasdr)demiler. Ciddi fikir ve kayglar komikbulup kmseyen, eletirmenlerine atgzlklerinden arnmay neren bir bi-lim mcahidi ile tartmaya burada sonveriyorum.
ROUSSEAUYU PE M ATALIM?Gvenin yazsnn altnda engr, bir n-
ceki hafta Sinclairin Rousseauya nedenkzyorsun? sorusunu anmsatan Ba-hattin Baysal da yantlar: Cevabmbasit: Rousseau, Upton Sinclair gibiadamlara sempatik grnd iin banaantipatik, fikirleri de zrva geliyor. Ro-usseau stne didimeyi futbol ekime-si keyif ve adabyla srdrmekten kendinikurtarp Rousseaunun zrva fikirleri-ni tartmaya bir trl gelemeyen en-gre, C. Aka Ata da iyi bir pas karr:...biliyorsunuz, Emille diye pedagoji ki-tab yazyor ama z ocuklarn elleriyle
yetimhaneye gnderiyor. Yine de politikteorisini olduu gibi pe atmaya imkn
yok. Her eyden nce, Aristotelyan birteori, sfr olamaz o yzden. Ama Aris-
to varken JJR niye okuyaym diyen birivarsa da ona hak vermek gerekir.
Bekir Onur, bu beklenmedik ataustaca karlyor: Lockeun tersine,Rousseau, ocuu kendi yazgsnn be-lirleyicisi olarak grr, tpk Rousseauyadayanan Piagetin ocuu kendi gelii-minin mimar olarak grmesi gibi.
ROUSSEAUNUN GNCELLVE EVRENSELLTartmay Rousseauya kendi yaptla-rndan ynelme izgisine tayan OsmanBahadr, kesinde, dnrn Narcis-se adl komedisinin nszne de yer ve-rir (CBT, 1331): Kartlarm ... okuyu-cunun dikkatini temel konudan ustaca
saptracaklar. Bir hayaletle savaacaklarve benim yenik dtm ileri sre-cekler. Aslnda mlk sahiplerinin okeski alardan beri korkuyla anmsa-dklar ve Rousseaunun nsanlar Ara-sndaki Eitsizliin Kayna (AEK) adlbayaptnda (ev.: Erdoan Baar, Ana-dolu Y., ocak 1968) muhteem bir sez-giyle apak sergiledii bu hayaleti ya-kndan tanyoruz. Rousseau, kitabnnikinci blmne, bizde kentlerin halyamalanma yntemini andran u cm-leyle balyordu (s. 131):Bir toprak parasnn etrafn itle eviripBu, bana aittir. diyebilen, buna inanacakkadar saf insanlar bulabilen ilk insan, uy-gar toplumun gerek kurucusu oldu.
Ardndan, bu iti skp atarak, uy-gar insann bir gn karsna kaca kor-kusuyla binyllardr uykusunu karan ha-yaleti tanmlyor: Bu sahtekra kulakvermekten saknnz! Meyvalarn herkeseait olduunu, topran ise kimsenin ol-madn unutursanz mahvolursunuz.nl felsefecimiz Macit Gkberk, onuniin, Kant, Fichte, Hegel ve romantizm
zerinde derin etkileri vardr dedii Fel-sefe Tarihinde (Remzi K. Y., aralk 1966,s. 382-386), Rousseaunun konumunuyle belirler: ... o bsbtn aydnlan-mann dnda deildir; bir yandan iin-dedir, br yandan da Aydnlanmaysona erdirecek anlaylarn balca kay-naklarndan biridir.
Server Tanilli, Yzyllarn Gereive Mirasnda (IV. cilt, Cem Y., ocak1989, s. 89-93), halkn yeni Tanrs olupkan Rousseauyu yle sunar: Ynlabireyci, romanesk ve duygusal yazararasnda; duyarln dinleyen, ama aynzamanda akla da tutkun ve ortaya sar-slmaz bir mantkla bir sistem koymu b-tn romantikler iinde en by ve ken-
disinden sonra gelenlerin ustas... Kantaise yle balar: Rousseaunun ennemli mezi Kanttr. (s. 94)
engr; Pozantda tecavze ura-yan ve intihar eden, Kuran kurslar yet-medi imdi lkenin btn okullarnda4+4+4lerle kafalar ve ruhlar tlenenocuklar da aklmza drerek, Rous-seaunun 250 yldr eitim asndan ol-duu kadar, toplumbilim ve siyaset felse-fesi asndan gncelliini ve evrenselliini
yaptlar zerinde tartma zorunluunugndeme tad. Gelecek haftalarda sr-drmek zere, yazy AEK kitabndan biralntyla kapatyoruz (s. 170):
... szlemesi zorba istibdat ynetimitarafndan ylesine bozulmutur ki,
mstebit, ancak en kuvvetli olduu s-rece efendidir, hkmeder. Yerinden at-lr atlmaz da, kendisine zor kullanlmolmasna kar hibir ikyet sebebi ol-maz. Bir sultan tahttan indirmek ya dabomakla sonulanan ayaklanma, o sul-tann bir nceki gn uyruklarnn ha-yatlar ve mallar zerinde tasarruf etti-i eylemleri kadar hukuki bir eylemdir.Onu sadece kuvvet yerinde tutuyordu;onu sadece kuvvet deviriyor.Orhan Hanerliolunun Dnce Ta-rihi (Remzi K. Y., 1970, s. 269-275) ile Af-ar Timuinin Dnce Tarihi kitapla-rnda (Bulut Y., ubat 2008, s. 444-450)Rousseaunun nasl yer aldn da yinegelecek yazmzda gstereceiz...
SEYYTNEZR
Vahet halindeki insan ile uygar insan birbirinden ruhlarnn temeli veeilimleri bakmndan ylesine ayrlr ki, birini en yce mutlulua gtren,
tekini mutsuzlua srkleyecektir
ARAKABLO
Rousseau: Onu sadece kuvvetyerinde tutuyordu; imdi sadece
kuvvet [email protected]
-
7/29/2019 Aydnlk Gazetesi Kitap Eki 28 Eylul Kitap Eki
15/23
28 EYLL 2012 CUMA16 Aydnlk KTAP
Akam gazetes indeki kesindebyklere masallar anlatan AtlganBayar, bu masallar daha da geni-leterek Mslman Roma / Trki-
ye Cumhuriyeti Devletinin YaknGelecei ve Deiim Diyalektiiadyla kitaplatrd. Kitap, siparizerine mi yazld bilinmez fakat ce-maat rzgaryla kendini Trkiyenintink tenk kuruluu zannedecek ka-dar umu. Bununla da yetinmemi,Trkiyenin yeni iddiasnn Ms-lman Roma olduunu savlam,
yeni Osmanl veya kendi deyimiyleNeo Osmanl kavramnn kendibuluu olduunu da ilan etmi.Kavram Avcs Bayar, verdii r-portajlarn birinde aynen yle di-
yor: . Neo Osmanl kavram-n ilk kez kullanan biri olarak bunukayda geirmek zorundaym. Bu-luu adna kendisini kutluyoruz an-cak yunanca neos szcndentreyen, en basi-tinden Trke kar-l yeni olanbu szck, asrlarncesi kefedilmi
ve dolama sokul-mutu. Kendisinin
kt bir vakanvisbile olamayacanburadan tm okur-lara duyuruyor veiki olmazsa olmazseenei nne ko-
yuyoruz. Ya Trki-yenin gereklerin-den fersah fersahuzaktasnz veya st-lenmi olduunuz rol gerei Ilm-l slam projesi iin toplum tasa-rmcl yapyorsunuz. Doru se-enein ikincisi olduunun altn daiziyoruz.
MSLMAN ROMA
D KURMACASIDIRYeni Osmanl kavramn ortayailk atanlar, Sultan Abdlaziz reji-mine kar olan bir grup gen elit-lerdir. 1865 ylnda stanbulda giz-lice Yeni Osmanl Cemiyeti adaltnda toplanmlardr fakat r-gtsel, tutarl ve belli hedefleri ol-madndan, 1889 ylnda kurulanttihat ve Terakki Cemiyetininiinde eriyip kaybolmulardr. 1839
ylnda balayan Tanzimat re-formlarn yeterli bulmayan bu genelitler, Osmanlnn modernleme-si iin Fransz Devriminin kav-ramlarn benimsemi, brokratikmilliyeti ve demokratik zm
ngrmlerdir. Biraz daha yakntarihe gelecek olursak bu kavramtam 38 yl nce yani 1974 Kbrs ha-reketinde, Yunanllar tarafndan
yeniden bir teori olarak gndemegetirilmitir. Atlgan Bayar ise 16 ylnce Yeni Osmanly kefetmi,bu ok nemli buluu da sahiplen-mi. Bayarn kavram icatlar gznnde bulundurulduunda, dahaevvel Kk Amerika, imdilerdeise Yeni Osmanl hayalleriyleavutulan Trkiye Hkmetin,
ABDnin Think Thank kuruluunakart, tez elden bir Kavram Ens-tits kurmas ve tepesine AtlganBayar oturtmas zaruri ihtiya gibigrlmektedir.
Hatrlanaca zere ABD Ye-il Kuak projesini revize ederek
yerine Ilml slam, AKP eliyleuygulamaya koymutu. AslndaMslmanln asimilasyonu ve
Trklerin Hristiyan-latrlmas demekolan Ilml slamile Atlgan Bayarn M s l m a nRomas, ABD d-nce kurulularn-
da gelitirilen mo-dernist, protestan s-lamn yorumudur.Yeni Osmanlnnzerine MslmanRomay ina etmefikrini, Trkiyeniniddias olarak orta-ya srmesi ise top-lumla boyutlu
kafa bulmaktan teye gidemiyor.Szm ona, icat edilmi kavramla-r bile doru cmle iinde kullanmabecerisini gsterememi, kavramlariinde bocalam.
DRDNC ROMA
OLMAYACAKTIRtopik kurmacadan teye gide-meyen, yabanc kavramlar satraralarna yerletirerek akademikbir nitelik kazandrmaya alt ki-tapta ,tutarsz fikirleri ne srerek,cevab bilinen sorular sorarak ana-lizler yapmaya abalyor. Ona greCumhuriyet, fetihi / irrendentistdeilmi ama kltr ve ekonomi-siyle dnyaya tesir ediyormu. r-rendentist; kelime anlamyla kendimemleketinde kaybettii toprakla-r geri isteyen demek. Burada pa-rantez aarak sormak gerekiyor: Ta-rihi 1919la balayan, sadece vatansavunmas yapan ve bugn bln-
me tehlikesi yaayan Tr-kiye Cumhuriyeti, u gnekadar kimden toprak ta-lebinde bulunmutur?Devrimle kurulmu olanCumhuriyetin, kuruluruhunda bile byle birey sz konusu deilkenneyi kefetmenin derdin-desin? Bu sorunun ceva-b da basit aslnda. Ger-ek fikrini ortaya direktkoymak yerine, Cumhu-riyeti perde olarak kul-lanmaktadr.
Atlgan Bayara gre;Saidi Krdi cumhuriyet-iymi sonradan saltanat- olmu. En soldaki siviltoplum rgt glen ce-maatiymi ve frsat eitli-i iin kurulmu. Trk-Krt kardelii mmkndeilmi, illaki Msl-man Roma olmalym.
Aka unu demeye ge-tiriyor; Modern bilim da-hil her ey dine refereedilerek mmeti / kle toplumunageri dnlmelidir. AKPnin ulus-
devlet anlayn srdrdn or-taya atmas ise komiklik ile glnduruma dmenin saf deitirme-sine sebep oluyor. ABDnin ulus-devletleri Ortadoudaki karlariin tehdit olarak grmesi
ve bu balamda Or-tadouda Bl-y-net politikasy-la kanl sava
ve atmalar k a r m a s gncelliinikoruyorken,
ABDnin be-lirledii poli-tikalar oldu-
u gibi uygula-yan AKPnin,ulus-devlet anlay-n srdrd sonu-cunu karmak, akl tutul-masnn en ar tezahr olsa gerek.Bu savlara baktnzda sanrsnz kiOsmanldan nce cumhuriyet var-m veya Osmanl mparatorlukdeil, cumhuriyet ile ynetiliyormu.Sonucu; yukarda da belirttiimgibi tarihilerin bu konuda ki g-rleriyle bitirelim.
Tarihte nc Romann Os-manl imparatorluu olduunu sy-leyen Prof. lber Ortayl drdncbir Romann olamayacan ke-
sinkes ifade ederken, talyan tarihiPierangelo Catalano, Prof. Dr. Ha-
lil nalck da ayn gr destek-leyen makaleler yazm, sylem-lerde bulunmulardr. Yine yaknzamanda Mahalle basks kavra-mn ortaya atan Prof.Dr. erif
Mardin, din ve ideoloji temel-li birok kitap yaynlam
ve son olarak YeniOsmanlnn Dou-
su adl kitabyla M s l m a nRomann hl-yadan ibaret ol-duunun altnizmitir. EvinEsmen Ksak-
rek ve Arda K-
sakrekin birliktehazrlad ve ilkiBizimkiler-lk ile
balayan ve tamam 27kitaptan oluan klliyatn on
drdnc kitab, Bizimkiler-Ms-lman Roma mparatorluudur.Bizimkiler-Evrim yirmi yedinci veson kitaptr. yleyse tarihilerin bukonudaki kesin grn bir kezdaha tekrarlayalm; lk ikisi Hris-tiyan olmak zere Osmanl mpa-ratorluu tarihte ki nc Ms-lman Romadr ve drdncs ol-mayacaktr.
(Atlgan Bayar, MslmanRoma, Meydan Yaynevi, 456 s.)
Hatrlanaca zere ABD Yeil Kuak projesini revize ederek yerine Ilml slam, AKPeliyle uygulamaya koymutu. Aslnda Mslmanln asimilasyonu ve Trklerin
Hristiyanlatrlmas demek olan Ilml slam ile Atlgan Bayarn Mslman Romas, ABD
dnce kurulularnda gelitirilen modernist, protestan slamn yorumudur
Mslman Roma masallar
VEYSEL BOATEPE
ABDnin ulus-devletleri
Ortadoudakikarlar iin te