ARAŞTIRMA-İNCELEME

Bu PDF dokümanı, kitabın bir kısmını içermektedir. DBY okurları için özel olarak oluşturulmuştur.

İçindekiler

Takdim ........................................................................................... 9

Türkiye Nasl Paylaşld? .......................................................... 17

1. Niçin Bir Şark Meselesi Mevcut? ...................................... 21

2. Türkiye’nin Tehdit Edilmesi ................................................ 29

3. Rumlarn Bağmszlğ ve Srplarn Muhtariyeti .............. 33

4. Avrupa’nn Türkiye’yi Himaye Etmesi.............................. 39

5. Bir Kongre Kararlarnn Ne Kymeti Varmş? ................ 47

6. Rusya’nn İntikam Teşebbüsü ............................................. 51

7. Bir Kongre Kararlarnn Ehemmiyeti ............................... 59

8. 1912-1913 Buhran ................................................................ 65

Son Söz ........................................................................................ 77

Dizin ............................................................................................. 81

Tpkbasm .................................................................................. 87

TÜCCARZADE İBRAHİM HİLMİ (ÇIĞIRAÇAN), 1879 ylnda Tuna boyunda bir Romanya kenti olan Tulça (Tulcea)’da doğmuştur. Aslen Kazanl olup Romanya muhacirlerindendir. 1883 ylnda ailesiyle beraber İstanbul’a yerleşen İbrahim Hilmi, ekonomik skntlar nedeni ile Ticaret Okulu’nun üçüncü snfnda iken okuldan ayrlmak zorunda kalmştr. Yaynclk hayatna 1895 ylnda İkdam Gazetesi’nde mürettip (dizgici) olarak atlan Çğraçan, çok sevdiği kitapçlk mesleğine, biriktirdiği beş Osmanl altn ile 1896 ylnda Bâb- Âlî Caddesi’nde Kitabhane-i İslam adnda açtğ kitapç dükkân ile başlamştr. Türk yayn dünyasna askerî, ilmî, siyasî, tarihî, edebî ve ksmen de dinî eserler kazandran İbrahim Hilmi Çğraçan, ölüm tarihi olan 12 Haziran 1963 tarihine dek yayn dünyasnn bizzat içinde yer almştr. Ölümüyle beraber kitabevi de ardnda braktğ başar dolu geçmişiyle birlikte Bâb- Âlî Caddesi’nin tarihine gömülmüştür.

EMRE GÖR, 1987 ylnda Manisa’da doğdu. İlköğrenimini Üsküdar’da, ortaokul ve liseyi Gaziantep’te tamamlad. 2008 ylnda Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden mezun oldu. Ayn yl başladğ Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ndeki yüksek lisans öğrenimini “Halep Vilâyet Sâlnâmelerine Göre Rakka (1886-1908)” isimli tezle 2010 ylnda tamamlad. Yazar halen Hacettepe Üniversitesi’nde “II. Abdülhamid Döneminde Osmanl İstihbarat Ağ (1876-1909)” başlkl doktora tezi üzerinde çalşmalarna devam etmektedir.

9

Takdim

XIX. yüzyl başlarndan itibaren iç ve dş etkenlerle da-ğlma sürecine girdiği kabul edilen Osmanl İmpara-torluğu, hâkimi olduğu geniş topraklarda Avrupa’nn büyük güçlerine karş bilhassa diplomatik ve askerî ni-telikleri ön plana çkan bir “var olma” savaş vermiş-tir. 1789 Fransz İhtilali’nin Avrupa’da ortaya çkardğ milliyetçilik/uluslaşma akm, önceleri diğer Avrupa im-paratorluklaryla birlikte Osmanl İmparatorluğu’nu etkilerken, zamanla sadece Osmanl İmparatorluğu üze-rinde yoğunlaşan bir akm haline dönüşmüştür. Kuş-kusuz, imparatorluğun egemenliği altnda bulunan et-nik topluluklarn uluslaşma ve ulus devletlerini kurma yolunda Osmanl İmparatorluğu’ndan ayrlma girişim-leri, esas olarak iç dinamiklerin ürünü olan olgulard. Fakat büyük güçlerin Osmanl İmparatorluğu’ndaki aznlk ayaklanmalarn çeşitli bahanelerle kşkrtmalar,

| Türkiye Nasl Paylaşld? |

10

bunun sadece imparatorluğun iç etkenleriyle ilgili ol-madğn ortaya koyuyordu.

Osmanl İmparatorluğu hâkim olduğu geniş top-raklar dolaysyla çok çeşitli etnik ve dinî aznlğa sa-hip bir ülkeydi. Kendine has bir “millet” sistemiyle yö-netilen bu aznlklarn imparatorluğun snrlar içinde çeşitli bölgelere yaylmş bulunmalar ve bu bölgelerin ( Suriye, Msr veya Makedonya gibi) başta İngiltere, Fransa ve Rusya olmak üzere “ Düvel-i Muazzama”nn ilgi alan olmas, aznlklarn haklarn korumak baha-nesiyle yabanc devletlerin sk sk Osmanl iç işlerine müdahalesine sebep olmuştur. İngiltere’nin Hindis-tan yolunu kontrol altna alma, Fransa’nn Suriye ve Lübnan’a hâkim olma, Rusya’nn ise scak denizlere inme emelleri çerçevesinde açkça görülen bu müda-hale politikas, 1800’lerin başndan itibaren Balkan-larda başlayan uluslaşma aşamasnda “parçalayp pay-laşma” politikasna dönüşmüştür.

Sanayi devrimiyle başlayan Avrupa erken kapitaliz-minin yerini 1860’lardan itibaren emperyalist sömür-geciliğin almasyla, büyük güçler arasnda dünyann nüfuz alanlar olarak paylaşlmas süreci hz kazan-mştr. Tarihin en büyük sömürge imparatorluklarn kurmuş olan İngiltere, Fransa, Rusya, Amerika Bir-leşik Devletleri ve İspanya ile birliğini tamamladktan sonra Almanya, XIX. yüzyln ikinci yarsna gelindi-ğinde dünyann %90’na yaknn sömürgeleştirmiş-lerdi. XIX. yüzyldan itibaren Avrupa devletlerinin

11

| Takdim |

bu sömürgecilik faaliyetleri, sömürülecek başka top-raklar kalmadğ için Osmanl, İran ve Çin gibi kadim imparatorluklarn üzerinde yoğunlaşmşt. Bunlardan Osmanl İmparatorluğu’nun sömürgeleştirilme ça-bas büyük oranda silah zoruyla olmuştur. Osmanllar Karlofça (1699) ve Berlin (1878) Antlaşmalaryla bü-yük topraklar kaybettikten başka, Fransa’nn Cezayir (1830) ve Tunus’u (1881), İngilizlerin Msr’ (1882) ve İtalyanlarn da Trablusgarp’ (1912) işgal etmelerini en-gelleyememişlerdi. Tüm bu işgaller, büyük devletlerin her birinin farkl dayanaklar olan geleneksel çkar ve emelleriyle ilintiliydi.

Bu kavgada, Osmanl tebaas olan Hristiyan toplu-luklarn yaşadğ topraklar Avrupa’nn büyük güçleri-nin kşkrtma ve ayrlk çkarma çabalarnn birincil ve en yoğun olduğu bölgelerdi. İnanca dayanan “din kar-deşliği”, etnik kökene dayanan “Slav kardeşliği” gibi kalplar ile “din ve rk kardeşlerimizi Müslüman/Türk zulmünden kurtarmak” gibi söylemler, başta Rusya ol-mak üzere batl güçlerin Osmanl topraklarn paylaş-mak için kullandklar araçlardand. Bu noktadaki baş-lca gerekçe ise çok daha eskilere dayanyordu: “ Şark Meselesi’nin halli”.

XIX. yüzylda Batl diplomatlarca politik bir terim olarak kullanlmaya başlanan Şark Meselesi’nin tarihî kökenleri oldukça eskidir. Bu terimle anlatlmak is-tenen husus, 1071’den (Malazgirt Meydan Muhare-besi) 1918 ya da 1923’e ( Osmanl İmparatorluğu’nun

| Türkiye Nasl Paylaşld? |

12

sonu) kadarki Hristiyan Bat âlemiyle Türk-İslâm âlemi (Selçuklu-Osmanl Devletleri) arasndaki mü-nasebetlerin tümüdür. Zaman ve mekana bağl olarak bu münasebetlerin çeşitli adlar altnda ve değişik şekil-lerde ortaya çktğn görüyoruz. Hangi ad ve şekilde olursa olsun Bat âlemi, Selçuklu-Osmanl İmparator-luklarnda Hristiyanlar ilgilendiren herhangi bir ko-nuyu Şark Meselesi ad altnda ele almştr. Türklerin Anadolu’ya girmeleri ve 1071’de Malazgirt’te Bizans’ mağlup etmeleriyle “mesele” ortaya çkmştr.

Şark Meselesi’ni iki safhada ele almak mümkün-dür. Birinci safha 1071-1683 (Malazgirt Zaferi- Viyana Bozgunu) tarihleri arasnda gerçekleştirilmiştir. Bu saf-hada Türkler Bat’ya doğru ilerlemektedirler. Anadolu ve Rumeli Türk vatan yaplmştr. Türkler, Asyal bir kavim olarak Anadolu ve Rumeli’yi yurt tutmakla kal-mamşlar, ayn zamanda Hristiyanlğn karşsnda Müs-lümanlğn hâmiliğini ve İslam dünyasnn liderliğini de üstlenmişlerdir.

Avrupa için birinci safhada Şark Meselesi’nin he-defi Hristiyanlarla meskûn topraklarn ( Anadolu, Bal-kanlar vs.) Türkler tarafndan fethini engellemekti. Bat bu hedefine ancak, 1683’te Türklerin Viyana önlerinde mağlup olmas ve 1699 Karlofça Antlaşmas’nn imza-lanmasyla varabilmiştir. Artk Türkler Viyana’da dur-durulmuştur. Böylece birinci safha tamamlanmş ve sona ermiştir. 1683 ylndan itibarense Şark Meselesi’nin ikinci safhas başlamştr. Bu sefer, Avrupa taarruzda,

13

| Takdim |

Türkler savunmadadr. Haçl zihniyeti ağrlkl olarak sürdürülen Şark Meselesi’ne, ikinci aşamada, özellikle XIX. yüzyln ikinci yarsndan itibaren emperyalist zih-niyet de ilave edilmiştir. Bu görüşe göre Türkler Ru-meli ve Anadolu’dan tamamen atlmal ve geldikleri topraklara geri gönderilmeliydiler. Netice itibariyle, 1683-1918/1923 yllar arasnda Şark Meselesi’nin ta-mamen Türklerin zararna geliştiğini ve nihaî hedefi-nin de Osmanl İmparatorluğu’nu parçalayp ykmak olduğunu tarih ispat etmiştir.

Fransz ilim adam Paul Hourie’nin “ Türkiye Nasl Paylaşld?” adyla Tüccarzade İbrahim Hilmi tarafndan Türkçeye tercüme edilen bu eseri, ksaca açklamaya ça-lştğmz Şark Meselesi ve Osmanl İmparatorluğu’nun paylaşlma süreci hakknda Balkan Savaşlar’nn (1912-1913) hemen ardndan yazlmş bir eser olarak dikkate değerdir. Kitabn başlarndan itibaren hemen dikkati çeker ki, eser “ Osmanl İmparatorluğu’nun paylaşl-mas” meselesine Avrupa/Bat âlemi bakş açsyla yo-rumlar getirmektedir. Tüccarzade İbrahim Hilmi’nin bu eseri Türkçeye çevirmesindeki amacnn, bu bakş açsn okurlarnn dikkatine sunarak artk bir uyanma-nn hâsl olmasn sağlamak olduğu anlaşlmaktadr. Za-ten İbrahim Hilmi sahibi olduğu Kitabhane-i İslam ve Askerî Yaynevi’nde, Osmanl İmparatorluğu’nun uğra-dğ felaketlere dikkat çekip ülkede fikrî ve ilmî uyanş sağlamak amacyla “Kitabhane-i İntibah (Uyanş Kü-tüphanesi)” adl bir dizi eser neşretmiştir. Elinizdeki

Paul Hourie

Türkiye Nasıl Paylaşıldı?

1638'de Osmanlı Devleti zirvesinde üç kıtada toprağa hakimdi Kaynak: tr.wikipedia.org/wiki/Doğu_Sorunu (E.T.: 15.03.2016)

| Türkiye Nasl Paylaşld? |

14

bu çalşma da Kitabhane-i İntibah serisinin on birinci eseri olarak Rumi 1329 (1913) ylnda yaymlanmştr. Eser altmş alt sayfadan müteşekkil olup Matbaa-y Hayriye ve Şürekâs’nca baslmştr. Eserin giriş bö-lümünde Paul Hourie’nin önsözüne yer veren İbra-him Hilmi, dikkat çekici bir tespitte bulunarak; “…Emin olmalyz ki, siyasî ve içtimaî hayatmzda bu ka-rarszlk, zihinlerimizde bu cehalet bâki kalacak olursa, Rumeli’nin başna gelen felaket ayniyle Anadolu’ya da intikal edecektir; çünkü ayn ihtiraslar Anadolu hakknda da geçerlidir.” der.

Eserin giriş bölümünü takip eden diğer bölümleri “Niçin Bir Şark Meselesi Mevcut?”, “ Türkiye’nin Tehdit Edilmesi”, “Rumlarn Bağmszlğ ve Srplarn Muhta-riyeti”, “ Avrupa’nn Türkiye’yi Himaye Etmesi”, “Bir Kongre Kararlarnn Ne Kymeti Varmş?”, “ Rusya’nn İntikam Teşebbüsü”, “Bir Kongre Kararlarnn Ehem-miyeti” ve “1912-1913 Buhran” başlklarn taşmak-tadr. Eser Tüccarzade İbrahim Hilmi’nin “Bu son fe-laketler artk bizim için bir ibrete sebep olur, zannederiz” sözüyle sona erer.

Eserin okurlara faydal olmasn temenni ediyor ve bu tür eserlerin okur ve araştrmaclarla buluşmasn sağlayarak bilim ve kültür hayatmza önemli hizmet-lerde bulunan Dün Bugün Yarn Yaynlar’na içten te-şekkür ediyorum.

Emre Gör Ankara, 2016

17

Türkiye Nasl Paylaşld?

Türkiye’nin paylaşlmas Şark Meselesi’nin esasdr. Balkan hükümetlerinin son teşebbüsleri üzerine bu mesele tekrar mevzubahis olmuştur. Mezkûr devlet-ler tarafndan icra olunan harp 1, Rumeli’nin yeniden paylaşlmasyla neticelenmiş ve bu meseleye Düvel-i Muazzama 2 diplomasisi de müdahale etmiştir. Şimdi, meselenin son safhasn açkça anlamak icap eder. Fa-kat bu safha, bir tekerrürden ibaret olduğu gibi fail-leri de meçhulümüz değildir. Yirminci asr, bu faillerin yine ayn mesele karşsnda mevki aldklarn görmüş ve bu vaziyet -söz konusu devletlerin köklü menfaatle-rine göre- hiç değişmemiştir. Bu sebepten dolay Şark

1 1912-1913 Balkan Savaşlar kastedilmektedir (hazrlayann notu).

2 Düvel-i Muazzama: Büyük güçler, büyük devletler anlamna gelen ve “ Avrupa’nn büyük devletleri” anlamnda kullan-lan Osmanlca bir tabir (h.n.).

| Türkiye Nasl Paylaşld? |

18

Meselesi’nin hallinde her hükümetin ananevi bir hare-ket tarz vardr ki son Balkan meselesinde de bu nok-tay nazar- itibara almamak mümkün değildir. Bundan başka, her hükümetin köklü menfaatlerinin bulunmas, daimi ve mevzubahis edilen meselelerin de genel iti-bariyle birbirine benzer olmas hasebiyle, bu sayede meydana gelen birlik ve dayanşma 3 mevcut durumu son derece açk bir şekle koymaktadr.

İşte bu dayanşmay göstermek ve bugün efkâr- umu-miyeyi 4 heyecana getiren bir meseleyi aydnlatmak için bu ufak kitap vücuda getirilmiştir. Kitapta âlimâne mü-talaalara dayanlmştr ve harp olaylar yalnz netice-lerini izah için tekrar olunmuştur. Hükümetler, ken-dilerini idare eden kişilerin isimleriyle değil, temsil ettikleri kavmin ismi ile gösterilmiş ve bu sayede söz konusu hükümetleri tahrik eden menfaatlerin bugün bâki olduğu açk bir surette anlatlmştr.

Paul Hourie

3 “Birlik ve dayanşma”dan kast, büyük devletlerin I. Dünya Savaş öncesi “İttifak” ve “İtilaf” devletleri olarak birleşme-leridir (h.n.).

4 Efkâr- Umumiye: “Kamuoyu” anlamna gelen Osmanlca tabir (h.n.).

19

| Türkiye Nasl Paylaşld? |

Eserin müellifi Paris Darülfünunu (Üniversitesi) mu-allimlerinden Paul Hourie, Şark Meselesi’ne, yani Türkiye’nin paylaşlmasna dair yazdğ eserin giriş bölü-münde bu ksa mütalaalarda bulunur. Paul Hourie’nin bu eseri, biz Osmanllar için gayet mühimdir. Bu se-bepten hiçbir tabirini değiştirmeden aynen tercüme ediyoruz. Bu eser, evvela Şark Meselesi’nin sade ve açk bir hülâsasdr. 5 İkinci olarak, başmza gelen fela-ketlerin siyasî menşelerini, Osmanl İmparatorluğu’nu paylaşmaya karar veren devletlerin hareket tarzlarn, aralarndaki ihtiras ve rekabetlerin esasn gösterir bir rehberdir. Bizim için bu eserden edilecek istifade, va-tanmza göz diken devletlerin temayüllerini bilmek, ona göre insan olmann, medenî Avrupa’da yaşaya-bilecek fikir ve irfan kazanmann çaresine bakmak-tr. Yoksa, emin olmalyz ki, siyasî ve içtimaî hayat-mzda bu tezebzüb 6, zihinlerimizde bu cehalet bâki kalacak olursa, Rumeli’nin başna gelen felaket ay-niyle Anadolu’ya da intikal edecektir. Çünkü ayn ih-tiraslar, Anadolu hakknda da geçerlidir.

Tüccarzade İbrahim Hilmi

5 Hülâsa: Özet (h.n.).6 Tezebzüb: Kararszlk (h.n.).

81

Dizin

Atina 35, 66Avrupa 9, 10, 11, 12, 13,

14, 17, 19, 21, 22, 23, 25, 27, 30, 31, 33, 34, 35, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 49, 51, 53, 54, 56, 57, 60, 61, 62, 63, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 74, 77, 78, 79

Avusturya 22, 26, 27, 29, 30, 31, 33, 34, 40, 41, 42, 47, 49, 51, 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 65, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75

Ayastefanos Muahedesi 55, 57

BBağdad 26Balkan Harbi 54

1905 Rusya-Japonya Sa-vaş 61

AAbdülhamid (II) 52, 53,

54, 55, 60, 62, 63Abdülmecid 44, 49Adalar Denizi 61, 69, 74Akdeniz 25, 26, 27, 31,

43, 79Aleksandr Cuza 48Aleksandr de Battenberg

60Aleksandr (II) 36, 47, 60Aleksandr Obrenoviç 67Almanya 10, 24, 33, 34,

49, 56, 57, 61, 67, 73, 75Anadolu 12, 13, 14, 19,

74, 75Arnavutluk 67, 70, 72, 79

21

1 Niçin Bir Şark Meselesi Mevcut?

Bir Şark Meselesi mevcut; çünkü Orta Asya’dan ge-len Türkler, Moğollar Orta Çağlardan beri Doğu Avrupa’y istila etmişler, oralarda hâkimane yerleş-mişlerdir. Ehl-i salibin 1 muvaffakiyetsizliği, muhte-lif Avrupa hükümetlerinin dâhili teşkilatnda durak-lama devrinin ortaya çkmas, Kostantiniyye’deki Rum İmparatorluğu’nun 2 uğradğ fetret, on dördüncü asr-dan sonra Türklerin batya doğru muzafferane yürü-melerini kolaylaştrmşt. 1389’da (Hicri 791) Kosova Meydan Muharebesi’nden sonra Srp Krallğ’nn y-klmas; 1453’te (Hicri 857) Kostantiniyye’nin ele geçi-rilmesi ile Rum İmparatorluğu’nun ortadan kalkmas; 1529’da (Hicri 932) Budapeşte’nin zapt ile beraber

1 Ehl-i Salib: Hristiyanlar, Haçllar (h.n.).2 Bizans İmparatorluğu (h.n.).

82

Balkan Hristiyanlar 25, 27, 36, 69

Balkan hükümetleri 17, 65, 66, 67

Balkan ittihad 68Balkan kavimleri 56Balkan(lar) 10, 12, 24, 55,

57, 62, 68, 69Balkanlardaki Hristiyan

hükümetler 37Balkanlardaki Slav cemi-

yeti 51Balkanlarda Müslüman-

lar 52Balkan meselesi 18, 55Balkan Savaşlar 13, 17Balkan Slavlar 26Balkan statükosu 70Balkan Yarmadas 68,

72, 78Baltk Denizi 25Belgrad 29, 36, 66Berlin Antlaşmas 11Berlin Konferans 27Berlin Kongresi 56, 57, 59,

60, 61, 65Bismarck 56Boğazlar 25, 27, 30, 41, 42,

43, 49, 53, 74, 75Boğdan 39, 44Bosna 29, 55, 57, 61Bukovina 30Bulgaristan 52, 55, 56, 60,

61, 66, 67, 68, 73, 74

Bulgarlar 24, 54, 55, 65, 66, 67, 69

Bükreş 40Büyük Petro 25

CI. Carol (I) (Şarl de Ho-

henzollern) 48, 67

ÇÇanakkale Boğaz 42Çekler 74Çeşme Liman 30

DDebre 69Düvel-i Muazzama 10, 17,

25, 48, 52, 53, 60, 62, 67, 68, 73, 77

EEdirne Muahedesi 35, 40Eflak 39, 44Epir 61, 70Ergiri 69

FFerdinand 60, 67, 68Filibe İhtilali 60Fransa 10, 11, 26, 31, 33,

35, 40, 42, 43, 48, 49, 57, 61, 73, 78

Fransa İnklâb 33

GGenç Türk Frkas 50, 52Genç Türkler 52, 54, 63

83

George (Yunanistan Kral) 62, 67

Girit 61, 62, 67

HHabsburg(lar) 22, 29Hersek İhtilali 53Hrvatlar 74Hünkâr İskelesi Muahe-

desi 41, 42

IIslahat Ferman (1856 Fer-

man) 49

İİngiltere 10, 26, 31, 35, 40,

41, 42, 43, 44, 47, 49, 51, 53, 55, 56, 59, 62, 67, 70, 71, 72, 74, 75İpek 69İstanbul 25, 27, 28, 30, 31,

37, 40, 41, 43, 51, 52, 55, 66, 69, 71, 79, 87İstanbulof 60, 68İşkodra 69, 71, 72İtalya 24, 67, 70, 72, 79

JJaponlar 61Joseph (II) 27, 30

KKanun- Esasi 40, 54

Karadağ 52, 55, 57, 67, 70, 71

Karadeniz 25, 31, 41, 42, 43, 49, 74

Kara Yorgi 36Karlofça Antlaşmas 11,

12, 22Katerina (II) 27, 31, 40, 42Kaynarca Muahedesi 30,

39Kbrs 55Krm Harbi 26, 43, 49Kosova Meydan Muhare-

besi 21Kostantiniyye 21

LLondra 42

MMacaristan 22, 29, 73, 74Macar Krallğ 22Macarlar 74Mahmud (II) 23, 40, 41,

53Makedonya 10, 55, 57, 62,

63, 65, 66, 68Manastr 69Maria Theresia 30Meclis-i Mebusan 79Mehmed Ali Paşa (Msr

Valisi) 34Mençikof 42Metternich 33, 40, 78

85

Tesalya 61Trablusgarp 11, 79Tuna 24, 29, 30, 31, 35, 43,

47, 74Türk İmparatorluğu 23,

26, 27, 48, 63Türkiye 13, 14, 15, 17, 19,

24, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 37, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 50, 51, 55, 56, 60, 66, 67, 77, 78

Türkler 12, 13, 21, 22, 23, 24, 29, 30, 34, 36, 54, 60, 61, 62, 68

ÜÜçlü İtilaf 71, 72Üçlü İttifak 70Ülgün 69

VVardar 74Viyana 12, 22, 33, 74

WWilhelm (II) 49, 63

YYanya 69Yeniçeri 23, 36Yenipazar 69Yunanistan 35, 48, 61, 62,

66, 67, 69

84

Msr 10, 11, 34, 40Midhat Paşa 52, 54Miloş Obrenoviç 36Moğollar 21Murad (V) 52Mürzsteg 63

NNapolyon (Bonapart) 33,

36Napolyon (III) 43, 48Navarin 35Nikola (I) 31, 40, 43

OOrta Asya 21Osmanl İmparatorluğu 9,

10, 11, 13, 19

PParis Kongresi 43, 47, 48,

49, 51, 59, 60Piyer Karacorceviç 67Polonya 25Prizren 69Prusya 49

RRomanya 25, 48, 54, 55,

57, 59, 67, 73, 74Romenler 24, 30, 39, 40,

44, 54Rum İmparatorluğu 21Rusya 10, 11, 14, 25, 26,

27, 29, 30, 31, 34, 35, 36,

37, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 60, 61, 62, 63, 65, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75

SSakz ktali 53Selanik 27, 29, 52, 61, 69,

72Selim (III) 36Serfice 69Srbistan 29, 36, 48, 53, 55,

57, 60, 61, 67, 70, 73Srp Krallğ 21Srplar 36, 52, 53, 57, 65,

69, 73, 74Sivastopol 43Slavlar 26, 71, 73Slovenya 61Sofya 60, 66Suriye 10, 40

ŞŞark Meselesi 11, 12, 13,

14, 17, 19, 21, 22, 24, 28, 29, 31, 34, 45, 47, 49, 51, 55, 56, 65, 69, 70, 74, 75, 77, 80Şarl de Hohenzollern (I.

Carol) 48, 67

TTalleyrand 78Taşlca 69

148 149

147 150