anayasa mahkemesi25 . birle~tirme karan sonrasmda yargilamaya istanbul 24. agu ceza mahkemesince...

TURKiYE CUMHURiYETi

ANAYASA MAHKEMESi

iKiNCi BOLUM

KARAR

OZCAN GUR<;AY BA~VURUSU

(Ba~vuru Numaras1: 2016/76717)

Karar Tarihi: 9/1/2019

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

Ba~kan

Uyeler

Raportor

Ba~vurucu

: 2016/76717 : 9/1/2019

iKiNCi BOLUM

KARAR

Engin YILDIRIM

Recep KOMURCU

Celal Mtimtaz AKINCI

Muammer TOP AL

M. EminKUZ

Murat BASPINAR

Ozcan GUR<;::A Y

I. BASVURUNUN KONUSU

1. Ba~vuru; darbe te~ebbtistiyle baglantih olarak ytirtittilen soru~turmada uygulanan tutuklama tedbirinin hukuki olmamas1, gizlilik karan nedeniyle ilgili belgelerin incelenememesi ve tutukluluk incelemelerinin hakim/mahkeme ontine 91kanlmaks1zm yap1lmas1 nedenleriyle ki~i htirriyeti ve gtivenligi hakkmm ihlal edildigi iddiasma ili~kindir.

II. BASVURU SURECi

2. Ba~vuru 11/11/2016 tarihlerinde yapilm1~tlf.

3. Ba~vuru, ba~vuru formu ve eklerinin idari yonden yap1lan on incelemesinden sonra Komisyona sunulmu~tur.

4. Komisyonca ba~vurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Boltim tarafmdan yap1lmasma karar verilmi~tir.

5. Ba~vuru belgelerinin bir omegi bilgi i<;in Adalet Bakanhgma (Bakanhk) gonderilmi~tir. Anayasa Mahkemesi i<;ttiztigti'ntin 71. maddesinin (2) numarah f1kras1 uyannca ba~vurunun i<;tihadm olu~tugu alana ili~kin oldugu degerlendirilerek Bakanhk cevab1 beklenmeden incelenmesine karar verilmi~tir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Ba~vuru formu ve eklerinde ifade edildigi ~ekliyle ve Ulusal Y arg1 Ag1 Bili~im Sistemi (UY AP) arac1hg1yla eri~ilen bilgi ve belgeler 9er9evesinde olaylar ozetle ~oyledir:

2


: 2016/76717 : 9/1 /2019

7. Ttirkiye 15/7/2016 tarihinde askeri bir darbe te~ebbtistiyle kar~1 kar~1ya kalm1~, bu nedenle 21/7/2016 tarihinde tilke genelinde olagantistti hal ilan edilmesine karar verilmi~tir. Olagantistti hal 19/7/2018 tarihinde son bulmu~tur. Kamu makamlan ve yarg1 organlan -olgusal temellere dayanarak- bu te~ebbtistin arkasmda Ttirkiye'de 90k uzun y11lardir faaliyetlerine devam eden ve son y1llarda Fetullah91 Teror Orgtitti (FETO) ve/veya Paralel Devlet Yap1lanmas1 (PDY) olarak isimlendirilen bir yap1lanmanm oldugunu degerlendirmi~lerdir (Aydin Yavuz ve digerleri [GK], B. No: 2016/22169, 20/6/2017, §§ 12-25).

8. Darbe te~ebbtisti s1rasmda ve sonrasmda tilke genelinde Cumhuriyet ba~savc1hklan tarafmdan, darbe giri~imiyle baglantih ya da dogrudan darbe giri~imiyle baglantih olmasa bile FETO/PDY'nin kamu kurumlanndaki orgtitlenmesinin yam sira egitim, saghk, ticaret, sivil toplum ve medya gibi farkh alanlardaki yap1lanmasma yonelik soru~turmalar ytirtittilmti~; 90k say1da ki~i hakkmda gozalt1 ve tutuklama tedbirleri uygulanm1~tlf (Aydin Yavuz ve digerleri, §§ 51, Mehmet Hasan Altan (2) [GK], B. No: 2016/23672, 11/01/2018, § 12).

9. Sermaye Piyasas1 Kurulu (SPK) Ba~kanhgmda bili~im uzman yard1mc1s1 olarak gorev yapmakta olan ba~vurucu, istanbul Cumhuriyet Ba~savc1hg1 tarafmdan FETO/PDY ile baglantih su9lardan ytirtittilen bir soru~turma kapsammda 2/9/2016 tarihinde istanbul il Emniyet Mtidtirltigtince gozaltma almm1~t1r.

10. Ba~vurucu hakkmda ytirtittilen soru~turma dosyasma ili~kin olarak dosyay1 incelemesinin veya belgelerden omek almasmm soru~turmanm amacm1 tehlikeye dti~tirebilecegi gerek9esiyle mtidafinin soru~turma dosyasm1 inceleme yetkisinin kis1tlanmasma istanbul 4. Sulh Ceza Hakimligince 25/7/2016 tarihinde karar verilmi~tir.

11. Ba~vurucu 2/9/2016 tarihinde ifadesi almmak tizere istanbul Cumhuriyet Ba~savc1hgmda hazir edilmi~tir. Ba~vurucunun ifade alma i~lemi sirasmda mtidafii de hazir bulunmu~tur. Ba~vurucu ifadesinde ozetle FETO/PDY ile bir ilgisinin bulunmad1gm1 savunmu~tur. Ba~vurucu mtidafii, atih su9lan i~ledigine dair dosyada delil bulunmamas1 nedeniyle mtivekkilinin serbest b1rakilmasm1 talep etmi~tir.

12. Ba~vurucu, ifadesi almd1ktan sonra FETO/PDY'ye tiye olma su9undan tutuklanmas1 istemiyle istanbul 1. Sulh Ceza Hakimligine sevk edilmi~tir.

13 . Ba~vurucunun sorgu sirasmdaki ifadesi ~oyledir:

"Oncelikle ben FETO teror orgiitiine iiye degilim, bu orgiitle herhangi bir ilgim ve alakam bulunmamaktadzr, bu konuyla ilgili de emniyetteki savunmamz aynen tekrar ederim, sur;suzum. Ben Turk Telekoma 2009 yzlznda kurumun yaptzgz yazzlz ve sozlii sznavla girdim, gorevim miihendistir, 2010 yzlz ocak ayznda aynldzm, aynldzktan sonra 2015 yzlznda SPK'da bili$im uzman yardzmczsz olarak r;alz$maya ba$ladzm, halen bu kurumda r;alz$maktayzm. FETO teror orgiitiine ait yurt ve evlerde kalmadzm, dershanesine ve okullarzna da gitmedim. Bank Asya'da hesabzm yoktur, Fethullah Giilen cemaatine ait gazete ve dergiye herhangi bir aboneligim bulunmamaktadzr. Bylock programznz telefonuma yiiklemedim, bu programz kullanmadzm, naszl ve ne $ekilde bylock programznz kullandzgzmz anlamz$ degilim, aynca bu programz kullandzgzma dair varsa yazzlz bir belg£ bu belgeyi de kabul etmiyorum."

3


: 2016/76717 : 9/1 /2019

14. istanbul 1. Sulh Ceza Hakimligince 2/9/2016 tarihinde "atzlz sur;un niteligi, mevcut deli! durumu, kuvvetli sur; §iiphesinin varlzgznz gosteren somut delillerin varlzgz, atzlz sur;un yasada ongoriilen cezasznzn iist sznzrz, kar;ma ve delilleri karartma §iiphesi nazara alzndzgznda bu a§amada adli kontrol hiikiimlerinin uygulanmasznzn yetersiz kalacagz anla§zldzgzndan CMK I 00 ve devamz maddeleri uyarznca" gerek9esiyle ba~vurucunun tutuklanmasma karar verilmi~tir.

15. Amlan karara kar~1 yap1lan itiraz, istanbul 2. Sulh Ceza Hakimliginin 21/9/2016 tarihli karanyla kesin olarak reddedilmi~tir.

16. Ba~vurucuya karar 14/10/2016 tarihinde teblig edilmi~ ve 11/11/2016 tarihinde bireysel ba~vuru yapilm1~tu.

17. istanbul Cumhuriyet Ba~savc1hgmm 8/2/2017 tarihli iddianamesi ile ba~vurucunun silahh teror orgtitti tiyesi olma sm;unu i~lediginden bahisle cezalandmlmas1 istemiyle aym yer Agu Ceza Mahkemesinde dava a91lm1~tu. iddianamede ba~vurucu d1~mda doksan iki ~tipheli hakkmda da aym sm;lardan cezalanduma talebinde bulunulmu~tur. FETO/PDY'ye ve ByLock programma ili~kin genel a91klamalann yer ald1g1 iddianamede, diger samklarla birlikte ba~vurucu yontinden de ByLock programma ili~kin degerlendirmeler yer alm1~tu. Ba~vurucu hakkmda By Lock programma ili~kin yapilan degerlendirme ~oyledir:

" ... Emniyetten gelen rapora gore 01354100093858 zmez numaralz ve 551 409 21 31 numaralz hattzyla yapzlan tespite gore 14/3/2015 tarihinde B YLOCK programznz yukledigi

,,

18. istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesinin 13/2/2017 tarihli iddianamenin iadesine ili~kin yap1lan itiraz1 istanbul 25. Agu Ceza Mahkemesinin 17/2/2017 tarihinde verdigi kararla kabul edilerek iddianamenin kabultine karar verilmi~, yapilan tefrikle E.2017 /7 4 say1h dosya tizerinden ba~vurucu ile birlikte otuz dort ~tipheli bakimmdan kovu~turma a~amas1 ba~lam1~ ve 1/3/2017 tarihli yap1lan tensip incelemesi ile yetkisizlik karan verilerek dosyanm Ankara Agu Ceza Mahkemesine gonderilmesine ve ba~vurucunun tutuklulugunun devamma karar verilmi~tir.

19. Ankara 18. Agu Ceza Mahkemesince yap1lan tensip incelemesi ile birlikte 22/5/2017 tarihinde kar~1 yetkisizlik karan verilerek dosyanm yetkili ve gorevli mahkemenin belirlenmesi i9in Y arg1tay 5. Ceza Dairesi Ba~kanhgma gonderilmesine karar verilmi~tir.

20. Yarg1tay 5. Ceza Dairesi 2/10/2017 tarihli karanyla istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesinin 9/10/2017 tarihli yetkisizlik karannm kaldmlmasma karar vermi~tir.

21. Y arg1lamaya istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesinin E.2017 /277 say1h dosyas1 tizerinden devam edilmi~tir. Ba~vurucunun 27/10/2017 tarihli tensip incelemesinde " ... iizerine atzlz sur;un vasif ve mahiyeti, mevcut deli! durumu kapsamznda kuvvetli sur; §iiphesinin varlzgznz gosteren mii§ahhas deliller bulunmasz, sanzklara isnat edilen sur;un kanunda ongoriilen cezalarznzn alt ve iist sznzrlarznzn kar;ma §iiphesini dogurmasz, Anayasznzn 13. maddesindeki hukuki diizenlemede degerlendirildiginde sanzklarzn eylemlerinin subiita ermesi halinde sanzklara verilmesi muhtemel ceza veya giivenlik tedbiri ile tutuklama tedbirinin olr;iilii olmasz, sanzklar iizerinde adli kontrol hiikiimleri ile yeterli ve etkili hukuksal denetim saglanamayacak olu§u ... " gerek9esiyle tutuklulugunun devamma ve ByLock kullamm1yla ilgili ara~tirmalann yap1lmasma karar verilmi~tir.

4


: 2016/76717 : 9/1/2019

22. Ba~vurucunun 25/1//2018 tarihli duru~mada savunmas1 almm1~ ve 11atzh su9un vasif ve mahiyeti, mevcut deli! durumu kapsammda kuvvetli su<; !jiiphesinin varhg1m gosteren mii:Jahhas deliller bulunmas1, samklara isnat edilen su9un kanunda ongoriilen cezalarmm alt ve iist s1mrlarmm ka9ma !jiiphesini dogurmas1, Anayas1mn 13. maddesindeki hukuki diizenleme de degerlendirildiginde samklarm eylemlerinin subiita ermesi halinde samklara verilmesi muhtemel ceza veya giivenlik tedbiri ile tutuklama tedbirinin 61<;:iilii olmas1, samklar iizerinde adli kontrol hiikiimleri ile yeterli ve etkili hukuksal denetim saglanamayacak olu:ju II gerek<;;esiyle tutuklulugunun devamma karar verilmi~tir.

23. bte yandan Ankara Cumhuriyet Ba~savc1hgmca FETO/PDY ile baglantih yurlitiilen diger bir soru~turma kapsammda 23/11 /2017 tarihli iddianame ile ba~vurucunun silahh teror orgtitii kurma veya yonetme su<;;unu i~lediginden bahisle cezalandmlmas1 istemiyle aym yer Agu Ceza Mahkemesinde dava a<;;1lm1~tu. FETO/PDY'ye ve ByLock programma ili~kin genel a<;;1klamalann yer ald1g1 iddianamede ba~vurucunun ByLock programm1 kulland1gma ili~kin degerlendirmeler yer alm1~tu. Ba~vurucu hakkmda yapilan degerlendirme ozetle ~oyledir:

" ... feto/pdy silahlz teror orgiitii emniyet mahrem hizmetler yapzlanmasznda yer almak suretiyle miisnet teror orgiitii yonetmek sur;unu i$ledigi ifade tutanaklarz, te$his tutanaklarz, dijital materyallerin incelenmesi sonucu tanzim olunan raporlar, arama ve elkoyma tutanaklarz, ara$tzrma tutanaklarz ve tiim soru$turma evrakz kapsamzyla anla$zldzgzndan ... "

24. Ankara 25. Agu Ceza Mahkemesince 11/1/2018 tarihinde iddianamenin kabultine karar verilerek yeni bir kovu~turma a~amas1 ba~lam1~ ve 1/2/2018 tarihli kararla davanm istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesinin E.2017/277 say1h dosyas1yla birle~tirilmesine karar verilmi~tir.

25 . Birle~tirme karan sonrasmda yargilamaya istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesince E.2017 /277 say1h dosya tizerinden devam edilmWir. Mahkemece 2/10/2018 tarihli dordtincti duru~mada ba~vurucu yontinden dosyanm tefrik edilerek ayn bir esasa kaydedilmesine ve 11at1h su9un vasif ve mahiyeti, dosya kapsam1 itibariyle mevcut deli! durumu, bylock tespit degerlendirme tutanaklarz, dijital inceleme raporlarz, tamk beyanlarz, birle:Jen dosya kapsamlarz birlikte degerlendirildigine kuvvetli su<; !jiiphesinin varhgm1 gosteren somut olgularm bulunmas1, samklarzn iizerlerine atzh su9un CMK 100/3-a maddesi say1lan su9lardan olmas1, samklarzn iizerlerine at1h su9larm yasa maddesine ongoren alt ve iist s1mrlarz Anayasmm 13. Maddesindeki hukuki diizenleme de degerlendirildiginde tutuklama tedbirinin ol<;iilii olmas1, samklar iizerinde adli kontrol hiikiimleri ile yeterli ve etkili hukuksal denetim saglanamayacak olu:ju II gerek<;;esiyle tutuklulugun devamma karar verilmi~tir.

26. Dava, bireysel ba~vurunun incelendigi tarih itibanyla istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesinin E.2018/307 say1h dosyasmda derdesttir ve ba~vurucunun tutukluluk hali devam etmektedir.

IV. iLGiLi HUKUK

27. 4/12/2004 tarihli ve 5271 say1h Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 11Tutuklama nedenleri 11 kenar ba~hkh 100. maddesinin ilgili k1sm1 ~oyledir:

5


: 2016/76717 : 9/1/2019

11(1) Kuvvetli sur; Jiiphesinin varlzgznz gosteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunmasz halinde, Jiipheli veya sanzk hakkznda tutuklama kararz verilebilir. jJin onemi, verilmesi beklenen ceza veya giivenlik tedbiri ile olr;iilii olmamasz halinde, tutuklam, kararz verilemez.

(2) AJagzdaki hallerde bir tutuklama nedeni var sayzlabilir:

a) $iipheli veya sanzgzn kar;masz, saklanmasz veya kar;acagz Jiiphesini uyandzran somut olgular varsa.

b) $iipheli veya sanzgzn davranzJlarz;

1. Delilleri yok etme, gizleme veya degiJtirme,

2. Tanzk, magdur veya baJkalarz iizerinde baskz yapzlmasz giriJiminde bulunma, Hususlarznda kuvvetli Jiiphe oluJturuyorsa.

(3) AJagzdaki sur;larzn iJ!endigi hususunda kuvvetli Jiiphe sebeplerinin varlzgz halinde, tutuklama nedeni var sayzlabilir:

a) 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayzlz Turk Ceza Kanununda yer a/an;

11. Anayasal Diizene ve Bu Diizenin jJ/eyiJineKarJz Sur;lar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),

II

28. 5271 say1h Kanun'un 11Tutuklama karan 11 kenar ba~hkh 101. maddesinin (1) ve (2) numarah fikralan ~oyledir:

11(1) SoruJturma evresinde Jiiphelinin tutuklanmaszna Cumhuriyet savczsznzn istemi iizerine sulh ceza hakimi tarafindan, kovuJturma evresinde sanzgzn tutuklanmaszna Cumhuriyet savczsznzn istemi iizerine veya re'sen mahkemece karar verilir. Bu istemlerdf. mutlaka gerekr;e gosterilir ve adlf kontrol uygulamasznzn yetersiz kalacagznz belirten hukukf ve jiilf nedenlere yer verilir.

(2) Tutuklamaya, tutuklamanzn devamzna veya bu husustaki bir tahliye isteminin reddine iliJkin kararlarda;

a) Kuvvetli sur; Jiiphesini,

b) Tutuklama nedenlerinin varlzgznz,

c) Tutuklama tedbirinin olr;iilii oldugunu,

gosteren deliller somut olgularla gerekr;elendirilerek ar;zkr;a gosterilir. Kararzn ir;erigi Jiipheli veya sanzga sozlii olarak bildirilir, ayrzca bir ornegi yazzlmak suretiyle kendilerine verilir ve bu husus kararda belirtilir. 11

6


: 2016/76717 : 9/1 /2019

29. 5271 say1h Kanun'un "Mudafiin dosyayz inceleme yetkisi" kenar ba~hkh 153. maddesinin ilgili fikralan ~oyledir:

11(2) Miidafiin dosya i<;erigini inceleme veya belgelerden ornek alma yetkisi, soruJturmanzn amacznz tehlikeye diiJiirebilecek ise Cumhuriyet savczsznzn istemi iizerine hdkim kararzyla kzsztlanabilir. Bu karar ancak aJagzda sayzlan su<;lara iliJkin yiiriitiilen soruJturmalarda verilebilir:

a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayzlz Turk Ceza Kanununda yer alan;

7. Anayasal Diizene ve Bu Diizenin jJ/eyiJine KarJz Su<;lar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316),

(3) Yakalanan kiJinin veya Jiiphelinin ifadesini i<;eren tutanak ile bilirkiJi raporlarz w adz ge<;enlerin hazzr bulunmaya yetkili olduklarz diger adli iJlemlere iliJkin tutanaklar hakkznda, ikinci fikra hiikmii uygulanmaz.

(4) Miidafi, iddianamenin mahkeme tarafindan kabul edildigi tarihten itibaren dosya i<;erigini ve muhafaza altzna alznmzJ delilleri inceleyebilir; biitiin tutanak ve belgelerin orneklerini har<;szz olarak alabilir. "

30. 6/9/2004 tarihli ve 5237 say1h Turk Ceza Kanunu'nun "Sildhlz orgut" kenar ba~hkh 314. maddesinin (1) ve (2) numarah fikralan ~oyledir:

11(1) Bu kzsmzn dordiincii ve bqinci boliimlerinde yer alan su<;larz iJlemek amaczyla, silahlz orgiit kuran veya yoneten kiJi, on yzldan onbeJ yzla kadar hapis cezasz ile cezalandmlzr.

(2) Birinci fikrada tanzmlanan orgiite iiye olanlara, bq yzldan on yzla kadar hapis cezasz verilir. 11

31. 12/4/1991 tarihli ve 3713 say1h Terorle Mticadele Kanunu'nun "Teror sur;larz" kenar ba~hkh 3. maddesi ~oyledir:

1126/9/2004 tarihli ve 5237 sayzlz Turk Ceza Kanununun 302, 307, 309, 311, 312, 313 314, 315 ve 320 nci maddeleri ile 310 uncu maddesinin birinci fikrasznda yazzlz su<;lar, teror su<;larzdzr. 11

32. 3713 say1h Kanun'un "Cezalarzn artzrzlmasz" kenar ba~hkh 5. maddesinin birinci fikrasmm birinci ctimlesi ~oyledir:

113 ve 4 iincii maddelerde yazzlz suc;larz iJleyenler hakkznda ilgili kanunlara gore tayif edilecek hapis cezalarz veya adlf para cezalarz yarz oranznda artzrzlarak hiikmolunur. 11

33. 23/7/2016 tarihli ve 29779 say1h Resmi Gazete'de yay1mlanarak yururltige giren 22/7/2016 tarihli ve 667 say1h Olagantistu Hal Kapsammda Alman Tedbirlere ili~kin Kanun Htikmtinde Karamame'nin (KHK) (18/10/2016 tarihli ve 6749 say1h Kanun'un) "Soru§turma ve kovu§turma i§lemleri" kenar ba~hkh 6. maddesinin ilgili kism1 ~oyledir:

7


: 2016/76717 : 9/1 /2019

1126/9/2004 tarihli ve 5237 sayzlz Turk Ceza Kanununun jkinci Kitap Dorduncu Kzszm Dorduncu, BeJinci, Altzncz ve Yedinci Boliimunde tanzmlanan sU<;lar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayzlz Terorle Mucadele Kanunu kapsamzna giren sU<;lar ve toplu iJlenen sur;lar bakzmzndan, olaganustu ha/in devamz suresince;

z) Tutuklulugun incelenmesi, tutukluluga itiraz ve tahliye talepleri dosya uzerinder. karara baglanabilir.

II

34. 27/7/2016 tarihli 29783 Miikerrer say1h Resmi Gazete'de yay1mlanarak yiiriirliige giren 25/7/2016 tarihli ve 668 say1h Olaganiistii Hal Kapsammda Almmas1 Gereken Tedbirler ile Baz1 Kurum ve Kurulu~lara Dair Diizenleme Yap1lmas1 Hakkmda KHK'nm (8/11/2016 tarihli ve 6755 say1h Kanun'un) "Soru,Jturma ve kovu,Jturma i,Jlemleri" kenar ba~hkh 3. maddesinin ilgili kism1 ~oyledir:

1126/9/2004 tarihli ve 5237 sayzlz Turk Ceza Kanununun jkinci Kitap Dorduncu Kzszm Dorduncu, BeJinci, Altzncz ve Yedinci Boliimunde tanzmlanan sur;lar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayzlz Terorle Mucadele Kanunu kapsamzna giren sur;lar ve toplu iJlenen sur;lar bakzmzndan, olaganustu ha/in devamz suresince;

c) Tutukluluk kararzna itiraz edilen sulh ceza hdkimligi veya mahkeme, itirazz yerindE gorurse kararznz duzeltir; yerinde gormezse en r;ok on gun ir;inde, itirazz incelemeye yetkili olan mercie gonderir.

r;) Tahliye talepleri en ger; otuzar giinluk surelerle tutuklulugun incelenmesi ile birlikte dosya uzerinden karara baglanzr.

II

V. iNCELEME VE GEREK(:E

35. Mahkemenin 9/1/2019 tarihinde yapm1~ oldugu toplant1da ba~vuru incelenip geregi dii~iiniildii:

A. Tutuklamanm Hukuki Olmad1gma ili~kin iddia

1. Ba~vurucunun iddialan

36. Ba~vurucu; sm; i~ledigine dair somut bir kamt bulunmamasma ve tutuklama tedbiri i9in mevzuatta ongoriilen ko~ullar ger9ekle~memesine ragmen tutukland1gm1, soz konusu orgiitle ili~kilendirilmesinin hukuksuz oldugunu ve yaptlg1 itirazm basma kahp ifadelerle gerek9esiz olarak reddedildigini belirterek ki~i hiirriyeti ve giivenligi hakkmm ihlal edildigini ileri siirmii~tiir.

8


: 2016/76717 : 9/1/2019

2. Degerlendirme

37. Anayasa'nm "Temel hak ve hiirriyetlerin sznzrlanmasz" kenar ba~hkh 13. maddesi ~oyledir:

"Temel hak ve hiirriyetler, ozlerine dokunulmakszzzn yalnzzca Anayasanzn ilgi/1 maddelerinde belirtilen sebeplere baglz olarak ve ancak kanunla sznzrlanabilir. Bu smzrlamalar, Anayasanm soziine ve ruhuna, demokratik toplum diizeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve olc;iiliiliik ilkesine aykzn olamaz."

38. Anayasa'nm "Ki$i hurriyeti ve giivenligi" kenar ba~hkh 19. maddesinin birinci fikras1 ile ii<;iincii fikrasmm birinci ciimlesi ~oyledir:

"Herkes, ki$i hiirriyeti ve giivenligine sahiptir.

Suc;lulugu hakkznda kuvvetli belirti bulunan ki$iler, ancak kac;malarznz, delillerin yokedilmesini veya degi$firilmesini onlemek maksadzyla veya bunlar gibi tutuklamayz zorunlu kzlan ve kanunda gosterilen diger hallerde hakim kararzyla tutuklanabilir. "

39. Ba~vurucunun bu boliimdeki iddialannm Anayasa'nm 19. maddesinin ii<;iincii fikras1 baglammda ki~i hiirriyeti ve giivenligi hakk1 kapsammda incelenmesi gerekir.

a. Uygulanabilirlik Yoniinden

40. Anayasa'mn "Temel hak ve hiirriyetlerin kullanzlmasznzn durdurulmasz" kenar ba~hkh 15. maddesi ~oyledir:

"Sava$, seferberlik, szkzyonetim veya olaganiistii hallerde, milletlerarasz hukuktan dogan yiikiimliiliikler ihlal edilmemek kaydzyla, durumun gerektirdigi olc;iide temel hak ve hiirriyetlerin kullanzlmasz kzsmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar ic;in Anayasada ongoriilen giivencelere aykzn tedbirler almabilir.

Birinci fikrada belirlenen durumlarda da, sava$ hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen oliimler dz$znda, ki$inin ya$ama hakkzna, maddf ve manevi varlzgznzn biitiinliigiine dokunulamaz; kimse din, vicdan, dii$iince ve kanaatlerini apklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayt suc;lanamaz; sue; ve cezalar gec;mi$e yiiriitiilemez; suc;lulugu mahkeme kararz ile saptanmcaya kadar kimse suc;lu saydamaz. "

41. Anayasa Mahkemesi, olaganiistii yonetim usullerinin uyguland1g1 donemlerde ahnan tedbirlerle ilgili bireysel ba~vurulan incelerken Anayasa'nm 15. maddesinde ortaya konulan temel hak ve ozgiirliiklere ili~kin giivence rejimini dikkate alacagm1 belirtmi~tir (Aydzn Yavuz ve digerleri, §§ 187-191). Soru~turma mercilerince ba~vurucuya yoneltilen ve tutuklama tedbirine konu olan sus;lama FETO/PDY'ye iiye olma iddias1d1r. Anayasa Mahkemesi, amlan sus;lamanm olaganiistii hal ilamm gerekli kllan olaylarla ilgili oldugunu degerlendirmi~tir (Selr;uk Ozdemir [GK], B. No: 2016/49158, 26/7/2017, § 57; Aydzn Yavuz ve digerleri, §§ 237,238).

9


: 2016/76717 : 9/1 /2019

42. Bu itibarla ba~vurucu hakkmda uygulanan tutuklama tedbirinin hukuki olup olmad1gmm incelenmesi Anayasa'nm 15. maddesi kapsammda yap1lacaktir. Bu inceleme sirasmda oncelikle ba~vurucunun tutuklanmasmm ba~ta Anayasa'nm 13. ve 19. maddeleri olmak uzere diger maddelerinde yer alan guvencelere aykm olup olmad1g1 tespit edilecek, aykmhk saptanmas1 halinde ise Anayasa'nm 15. maddesindeki ol9utlerin bu aykmhg1 me~ru k1hp k1lmad1g1 degerlendirilecektir (Aydzn Yavuz ve digerleri, §§ 193-195, 242; Selc;uk Ozdemir, § 58).

b. Genel ilkeler

43 . Anayasa'nm 19. maddesinin birinci fikrasmda, herkesin ki~i hurriyeti ve guvenligi hakkma sahip oldugu ilke olarak ortaya konduktan sonra ikinci ve ti<;tincu fikralannda, ~ekil ve ~artlan kanunda gosterilmek ko~uluyla ki~ilerin ozgurlugunden mahrum b1rakilabilecegi durumlar smirh olarak sayilm1~tir (Murat Narman , B. No: 2012/1137, 2/7/2013 , § 42) .

44. Ki~i hurriyeti ve guvenligi hakkma yonelik bir mudahale olarak tutuklamamn Anayasa'nm 13 . maddesinde ongorulen ve tutuklama tedbirinin niteligine uygun du~en, kanun tarafmdan ongorulme, Anayasa'nm ilgili maddelerinde belirtilen hakh sebeplerden bir veya daha fazlasma dayanma ve ol9ululuk ilkesine aykm olmama ko~ullanna uygun olup olmad1gmm belirlenmesi gerekir (Halas Asian, B. No: 2014/4994, 16/2/2017, §§ 53, 54).

45 . Anayasa'nm 19. maddesinin ti<;tincu fikrasma gore tutuklama ancak suc;lulugu hakkznda kuvvetli belirti bulunan ki:jiler bakimmdan mumkundur. Bir ba~ka anlatimla tutuklamanm on ko~ulu, ki~inin su9lulugu hakkmda kuvvetli belirtinin bulunmas1dir. Bunun i9in su9lamanm kuvvetli sayilabilecek inandmc1 delillerle desteklenmesi gerekir (Mustafa Ali Balbay, B. No: 2012/1272, 4/12/2013, § 72).

46. Ote yandan Anayasa'nm 19. maddesinin ti<;tincu fikrasmda, tutuklama karannm kac;ma ya da delillerin yak edilmesini veya degi!jtirilmesini onlemek amac1yla verilebilecegi belirtilmi~tir. 5271 say1h Kanun'un 100. maddesine gore de ~upheli veya samgm ka9mas1, saklanmas1 ya da ka9acag1 ~uphesini uyand1ran somut olgulann bulunmas1, ~upheli veya samgm davram~lannm delilleri yok etme, gizleme ya da degi~tirme, tamk, magdur veya ba~kalan uzerinde baski yapilmas1 giri~iminde bulunma hususlannda kuvvetli ~uphe olu~turmas1 hallerinde tutuklama karan verilebilecektir. Maddede aynca i~lendigi konusunda kuvvetli ~uphe bulunmas1 ~art1yla tutuklama nedeninin varsayilabilecegi su9lara ili~kin bir listeye yer verilmi~tir (Halas Asian, §§ 58, 59).

4 7. Diger taraftan Anayasa'nm 13. maddesinde tern el hak ve ozgurluklere yonelik smirlamalann olc;uliiliik ilkesine aykm olamayacag1 belirtilmi~tir. Bu baglamda dikkate almacak hususlardan biri tutuklama tedbirinin isnat edilen su9un onemi ve uygulanacak olan yaptmmm agirhg1 kar~1smda ol9ulu olmas1dir (Halas Asian , § 72).

48. Her somut olayda tutuklamanm on ko~ulu olan su9un i~lendigine dair kuvvetli belirtinin olup olmad1gmm, tutuklama nedenlerinin bulunup bulunmad1gmm ve tutuklama tedbirinin ol9ululugunun takdiri oncelikle amlan tedbiri uygulayan yarg1 mercilerine aittir. Zira bu konuda taraflarla ve delillerle dogrudan temas halinde olan yarg1 mercileri Anayasa Mahkemesine k1yasla daha iyi konumdadir (Giilser Yzldmm (2) [GK], B. No: 2016/40170, 16/11/2017, § 123).

10


: 2016/76717 : 9/1 /2019

49. Bununla birlikte yarg1 mercilerinin belirtilen hususlardaki takdir arahgm1 a~1p a~mad1g1 Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir. Anayasa Mahkemesinin bu husustaki denetimi, somut olaym ko~ullan dikkate almarak ozellikle tutuklamaya ili~kin sure<; ve tutuklama karannm gerek9eleri iizerinden yap1lmahdir (Erdem Gui ve Can Dundar [GK], B. No: 2015/18567, 25/2/2016, § 79; Sel<;uk Ozdemir, § 76; Gulser Yzldmm (2), § 124). Nitekim 5271 say1h Kanun'un 101. maddesinin (2) numarah fikrasmda, tutuklamaya ili~kin kararlarda kuvvetli su<; ~iiphesini, tutuklama nedenlerinin varhgm1 ve tutuklama tedbirinin ol9iilii oldugunu gosteren delillerin somut olgularla gerek9elendirilerek a91k9a gosterilecegi belirtilmi~tir (Halas Asian, § 75; Sel<;uk Ozdemir, § 67).

c. ilkelerin Olaya Uygulanmas1

50. Ba~vurucu, darbe te~ebbiisiiniin arkasmdaki yapilanma oldugu belirtilen FETO/PDY mensubu oldugu iddias1yla yiiriitiilen soru~turma kapsammda silahh teror orgiitii iiyesi olma su9lamas1yla 5271 say1h Kanun'un 100. maddesi uyannca tutuklanm1~tlf. Dolay1s1yla ba~vurucu hakkmda uygulanan tutuklama tedbirinin kanuni dayanag1 bulunmaktadir.

51. Kanuni dayanag1 bulundugu anla~ilan tutuklama tedbirinin me~ru bir amacmm olup olmad1g1 ve ol9iiliiliigii incelenmeden once tutuklamanm on ko~ulu olan su9un i§lendigine dair kuvvetli belirti bulunup bulunmad1gmm degerlendirilmesi gerekir.

52. Ba~vurucu hakkmdaki soru~turma belgelerinde ve diizenlenen iddianamelerde; ba~vurucunun FETO/PDY iiyelerinin kendi aralanndaki ileti~imi saglad1g1 ifade edilen ByLock uygulamasmm kullamc1s1 oldugu belirtilmi~tir (bkz. §§ 13, 17, 23, 25).

53. Anayasa Mahkemesi, ByLock uygulamasmm ozellikleri gozoniine almd1gmda ki~ilerin bu uygulamay1 kullanmalannm veya kullanmak iizere elektronik/mobil cihazlanna yiiklemelerinin soru~turma makamlannca FETO/PDY ile olan ilgi bak1mmdan bir belirti olarak degerlendirilebilecegini belirtmektedir (Aydin Yavuz ve digerleri, §§ 106, 267). Buna gore soru~turma makamlannca ve tutuklama tedbirine karar veren mahkemelerce FETO/PDY iiyesi olmakla su9lanan ba~vurucunun ByLock uygulamasm1 kullanmasmm somut olaym ko~ullanna gore su9un i~lendigine dair kuvvetli belirti olarak kabul edilmesi, amlan programm ozellikleri itibanyla temelsiz ve keyfi bir tutum olarak degerlendirilemez (Sel<;uk Ozdemir; § 74, Neslihan Aksakal, B. No: 2016/42456, 26/12/2017, § 57).

54. Diger taraftan ba~vurucu hakkmda uygulanan tutuklama tedbirinin me~ru bir amacmm olup olmad1gmm degerlendirilmesi gerekir. Bu degerlendirmede tutuklama karannm verildigi andaki genel ko~ullar gozard1 edilmemelidir.

55. Darbe te~ebbiisii sonrasmda te~ebbiisle baglantih veya dogrudan te~ebbiisle olmasa da FETO/PDY ile baglantih su9lara ili~kin soru~turmalarda, delillerin saghkh bir ~ekilde toplanabilmesi ve soru~turmalann giivenlik i9inde yiiriitiilebilmesi i9in tutuklama d1~mdaki koruma tedbirlerinin yetersiz kalmas1 soz konusu olabilir. Yine FETO/PDY ile baglantih ki~ilerin te~ebbiis sirasmda veya sonrasmda ortaya 91kan karga~adan yararlanmak suretiyle ka9ma imkam ve bu donemde delillere etki edilmesi ihtimali normal zamanda i~lenen su9lara gore 90k daha fazladir (Aydin Yavuz ve digerleri, §§ 271, 272; Sel<;uk Ozdemir, §§ 78, 79).

11


: 2016/76717 : 9/1 /2019

56. Ba~vurucunun tutuklanmasma karar verilen silahh teror orgutli uyesi olma srn;u, Turk hukuk sistemi i9inde agir cezai yaptmmlar ongorulen su9 tipleri arasmda olup (bkz. §§ 27-29) isnat edilen su9a ili~kin olarak kanunda ongorulen cezanm agirhg1 ka9ma ~uphesine i~aret eden durumlardan biridir ( aym yondeki degerlendirmeler i9in bkz. Huseyin Bun;ak, B. No: 2014/474, 3/2/2016, § 61; Devran Duran [GK], B. No: 2014/10405, 25/5/2017, § 66). Aynca amlan su9, 5271 say1h Kanun'un 100. maddesinin (3) numarah fikrasmda yer alan ve kanun geregi tutuklama nedeni varsay1labilen su9lar arasmdadir (bkz. § 27; Gulser Yildmm (2), § 148).

57. Somut olayda istanbul 1. Sulh Ceza Hiikimligince ba~vurucunun tutuklanmasma karar verilirken i~lendigi iddia olunan silahh teror orgutline uye olma su9unun niteligine, su9a ili~kin kanunda ongorulen yaptmmm agirhgma, ka9ma ve delilleri karartma ~uphesinin varhgma dayamld1g1 gorulmektedir (bkz. § 14).

58. Dolay1s1yla tutuklama karannm verildigi andaki genel ko~ullar ve somut olaym yukanda belirtilen ozel ko~ullan ile istanbul 1. Sulh Ceza Hiikimligi tarafmdan verilen karann i9erigi birlikte degerlendirildiginde ba~vurucu yonunden ozellikle -su9un agirhgma atfen- ka9ma ~uphesine yonelen tutuklama nedenlerinin olgusal temellerinin oldugu soylenebilir.

59. Ba~vurucu hakkmdaki tutuklama tedbirinin ol9ulu olup olmad1gmm da belirlenmesi gerekir. Bir tutuklama tedbirinin Anayasa'nm 13. ve 19. maddeleri kapsammda ol9ululugunun belirlenmesinde somut olaym tum ozellikleri dikkate almmahdir ( Gulser Ylldmm (2) , § 151).

60. Oncelikle teror su9lannm soru~turulmas1 kamu makamlanm ciddi zorluklarla kar~1 kar~1ya b1rakmaktadir. Bu nedenle ki~i hurriyeti ve guvenligi hakk1, adli makamlar ve guvenlik gorevlilerinin -ozellikle organize olanlar olmak uzere- su9larla ve su9lulukla etkili bir ~ekilde mucadelesini a~m derecede gu9le~tirmeye neden olabilecek ~ekilde yorumlanmamahdir ( aym yondeki degerlendirmeler i9in bkz. Suleyman Bagnyamk ve digerleri, B. No: 2015/9756, 16/11/2016, § 214; Devran Duran, § 64). Ozellikle darbe te~ebbusuyle veya FETO/PDY ile baglantih soru~turmalann kapsam1 ve niteligi ile FETO/PDY'nin ozellikleri (gizlilik, hucre tipi yapilanma, her kurumda orgutlenmi~ olma, kendisine kutsalhk atfetme, itaat ve teslimiyet temelinde hareket etme gibi) de dikkate almd1gmda, bu soru~turmalann diger ceza soru~turmalanna gore 90k daha zor ve karma~1k oldugu ortadadir (Aydm Yavuz ve digerleri, § 350).

61. Somut olaym yukanda belirtilen ozellikleri dikkate almd1gmda istanbul 1. Sulh Ceza Hiikimliginin isnat edilen su9 i9in ongorulen yaptmmm agirhgm1, i~in niteligini, onemini, ka9ma ve delilleri karartma ~uphesini de gozonunde tutarak ba~vurucu hakkmda uygulanan tutuklama tedbirinin ol9ulu oldugu ve adli kontrol uygulamasmm yetersiz kalacag1 sonucuna varmasmm (bkz. § 14) keyfi ve temelsiz oldugu soylenemez.

62. A91klanan gerek9elerle ba~vurucunun tutuklamanm hukuki olmad1g1 iddiasma ili~kin olarak bir ihlalin bulunmad1g1 a91k oldugundan ba~vurunun bu k1smmm a91kc;a dayanaktan yoksun olmas1 nedeniyle kabul edilemez olduguna karar verilmesi gerekir.

63. Buna gore ba~vurucunun ki~i hurriyeti ve guvenligi hakkma tutuklama yoluyla yap1lan mudahalenin bu hakka dair Anayasa'da (13. ve 19. maddelerde) yer alan guvencelere aykmhk olu~turmad1g1 goruldugunden Anayasa'nm 15. maddesinde yer alan ol9utler yonunden aynca bir inceleme yap1lmasma gerek bulunmamaktadir.

12


: 2016/76717 : 9/1 /2019

B. Soru~turma Dosyasma Eri~imin Kis1tland1gma ili~kin iddia


64. Ba~vurucu; atih srn;;la ilgili fiillerin ve somut delillerin kendisine gosterilmedigini, soru~turma dosyasmdaki bilgi ve belgelere eri~iminin engellendigini ve boylece savunma hakkmm k1s1tland1g1m belirterek adil yarg1lanma hakkmm ihlal edildigini ileri surmu~tiir.

2. Degerlendirme

65. Anayasa'nm 19. maddesinin sekizinci fikras1 ~oyledir:

"Her ne sebeple olursa olsun, hiirriyeti kzsztlanan ki$i, kzsa siirede durumu hakkznda karar verilmesini ve bu kzsztlamanzn kanuna aykzrzlzgz halinde hemen serbest bzrakzlmasznz saglamak amaczyla yetkili bir yargz merciine ba$vurma hakkzna sahiptir. "

66. Anayasa Mahkemesi, olaylann ba~vurucular tarafmdan yapilan hukuki nitelendirmesi ile bagh olmay1p olay ve olgulann hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Bu itibarla ba~vurucunun bu bolumdeki iddialannm Anayasa'nm 19. maddesinin sekizinci fikras1 baglammda ki~i hurriyeti ve guvenligi hakk1 kapsammda incelenmesi gerekir.

a. Uygulanabilirlik Yonilnden

67. Ba~vurucunun ~ikayetlerine konu k1s1tlama karannm hakkmda olaganustii hal ilamna sebebiyet veren darbe te~ebbusu kapsammda bir faaliyete kat1ld1g1 iddias1yla yurutiilen soru~turmada verilmi~ olmas1 nedeniyle bu karann hukuki olup olmad1gmm, bir ba~ka ifadeyle karann ki~i hurriyeti ve guvenligi hakk1 uzerindeki etkisinin incelenmesi Anayasa'nm 15. maddesi kapsammda yapilacaktir. Bu inceleme s1rasmda oncelikle kis1tlama karannm ve bu karann uygulamasmm Anayasa'nm 19. maddesinde yer alan guvencelere aykm olup olmad1g1 tespit edilecektir.

b. Genel ilkeler

68. Anayasa Mahkemesi, 5271 say1h Kanun'un 153. maddesine gore verilen kis1tlama kararlannm ki~i hurriyeti ve guvenligi hakk1 ve ozellikle tutuklu ki~ilerin tutukluluga yonelik itirazda bulunma haklan uzerindeki etkisini bin;;ok karannda incelemi~ ve amlan kararlarda inceleme yontemine ili~kin ilkelerini belirtmi~tir ( Giinay Dag ve digerleri [GK], B. No: 2013/1631, 17/12/2015, §§ 168-176; Hidayet Karaca [GK], B. No: 2015/144, 14/7/2015, §§ 105-107; Erdem Giil ve Can Diindar, §§ 46-48; Siileyman Bagnyamk ve digerleri, §§ 248-257).

69. Anayasa'nm 19. maddesinin dorduncu fikras1, yakalanan veya tutuklanan ki~iye yakalama veya tutuklama sebeplerinin ve haklanndaki iddialann hemen yaz1h olarak bildirilmesini, yaz1h bildirimin mumkun olmamas1 halinde sozlu olarak derhal; toplu srn;;larda ise en gev hakim huzuruna vikanlmcaya kadar bildirilmesini ongormektedir ( Giinay Dag ve digerleri, § 168).

13


: 2016/76717 : 9/1 /2019

70. Diger taraftan Anayasa'nm 19. maddesinin sekizinci fikras1 uyannca, hurriyeti k1s1tlanan ki~i k1sa surede durumu hakkmda karar verilmesini ve bu k1s1tlamanm kanuna aykmhg1 halinde hemen serbest b1rak1lmasm1 saglamak amac1yla yetkili bir yarg1 merciine ba~vurma hakkma sahiptir. F1krada ongorulen bu usulde, adil yarg1lanma hakkmm butun guvencelerini saglamak mumkun degil ise de iddia edilen tutmanm ko~ullanna uygun somut guvencelerin yarg1sal nitelikli bir kararla saglanmas1 gerekir (Mehmet Haberal, B. No: 2012/849, 4/12/2013, §§ 122, 123).

71. Ozellikle ti<;tincu ki~ilerin temel haklanm korumak, kamu menfaatini gozetmek veya adli makamlann soru~turma yaparken ba~vurduklan yontemleri guvence altma almak gibi ama9larla soru~turma a~amasmda baz1 delillere eri~im yonunden kis1tlama getirilmesi gerekebilir. Bu nedenle soru~turma evresinin saghkh bir ~ekilde yurutulebilmesi amac1yla mudafinin dosya inceleme yetkisinin k1s1tlanmasmm demokratik toplum duzeni bak1mmdan gerekli olmad1g1 soylenemez. Ancak dosyaya eri~im hakkma getirilecek kis1tlamamn kis1tlama karanyla ula~ilmak istenen ama9 ile orant1h olmas1 ve savunma hakkmm yeterince kullamlmasm1 engelleyecek nitelikte bulunmamas1 gerekmektedir (AYM, E.2014/195, K.2015/116, 23/12/2015, § 107).

72. Yakalanan bir ki~iye, yakalanmasmm temel maddi ve hukuki sebepleri teknik olmayan ve anlayabilecegi basit bir dilde apklanmah; boylece ki~i, uygun gorurse hurriyetinden yoksun b1rakilmasmm Anayasa'nm 19. maddesinin sekizinci f1kras1 kapsammda kanuna uygunluguna itiraz etmek uzere mahkemeye ba~vurma imkanma sahip olabilmelidir. Anayasa'nm 19. maddesinin dorduncu fikras1, yakalama veya tutuklama s1rasmda verilen bilgilerin yakalanan veya tutuklanan ki~iye isnat edilen su9larm tam bir listesini i9ermesini, bir ba~ka deyi~le hakkmdaki su9lamalara esas tum delillerin bildirilmesini ya da a91klanmasm1 gerektirmemektedir ( Gunay Dag ve digerleri, § 175).

73. ifadesi ya da savunmas1 ahmrken ba~vurucuya eri~imi k1s1tlanan belgelerin i9erigine ili~kin sorular sorulmu~ ve ba~vurucunun tutukluluk karanna yonelik itirazmda bu belgelerin i9erigine atifta bulunmu~ olmas1 durumunda ba~vurucunun tutukluluga temel te~kil eden belgelere eri~iminin oldugunun, i9erikleri hakkmda yeterli bilgiye sahip bulundugunun ve bu nedenle de tutukluluk halinin gerek9elerine yeterli bi9imde itiraz etme imkamm elde ettiginin kabulu gerekmektedir. Boyle bir durumda ki~i, tutukluluga temel te~kil eden belgelerin i9erigi hakkmda yeterli bilgiye sahiptir (Hidayet Karaca, § 107).

c. ilkelerin Olaya Uygulanmas1

74. istanbul Cumhuriyet Ba~savc1hgmca hazulanan 8/7/2017 tarihli iddianameden anla$1ld1g1 uzere ba$vurucu hakkmda yurutulen soru$turma dosyasma ili$kin olarak dosyasm1 inceleme yetkisinin kis1tlanmasma istanbul 4. Sulh Ceza Hakimligince 25/7/2016 tarihinde karar verilmi$tir. Bununla birlikte istanbul 24. Agu Ceza Mahkemesince iddianamenin kabul edildigi 17/2/2017 tarihi itibanyla k1s1thhk, 5271 say1h Kanun'un 153. maddesinin (4) numarah fikras1 uyannca kendiliginden sona ermi~ bulunmaktadu.

75. Ba~vurucuya yoneltilen su9lamaya ili~kin olgular temelde ByLock uygulamasmm kullamc1s1 olmas1du. Ba~vurucunun soru~turma a~amasmda alman ifadeleri incelendiginde kendisine isnat edilen su9lamalara ili$kin olarak a91klamada bulunuldugu ve bu su9lamalara konu eylemlerle ilgili sorular yoneltildigi, ba~vurucunun da isnat edilen eylem ve su9lamalara kar~1 savunma yaptlg1, ba~vurucunun savunmasmda su9lamay1 kabul etmedigi gorulmektedir.

14


: 2016/76717 : 9/1/2019

76. Diger taraftan istanbul 1. Sulh Ceza Hakimligince yap1lan sorgu s1rasmda ba~vurucuya yiiklenen srn;un anlat1ld1g1 ve bu s1rada ba~vurucunun miidafiinin de haz1r bulundugu anla~dm1~tlr. Ba~vurucu, su9lamalardan ve su9lamalarm dayanaklanna ili~kin bilgi ve belgelerden haberdar olduktan sonra miidafiiyle birlikte hakim oniinde savunmasm1 sozlii olarak dile getirmi~; bu savunmasmda da kolluktaki anlatlmlan dogrultusunda su9lamalan kabul etmemi~tir.

77. Aynca ba~vurucunun -5271 say1h Kanun'un 153. maddesinin (3) numarah flkrasma aykm olarak- kuralda belirtilen ifadelerini i9eren tutanaklar, bilirki~i raporlan ve haz1r bulunmaya yetkili oldugu diger adli i~lemlere ili~kin tutanaklara eri~iminin kls1tland1g1 yoniinde bir ~ikayeti de bulunmamaktad1r. Dolay1s1yla ba~vurucunun ve miidafiinin isnat edilen su9lamalara ve tutukluluga temel te~kil eden bilgilere eri~imlerinin oldugu anla~Ilmaktad1r.

78. Bu itibarla su9lamalara dayanak olan temel unsurlarm ve tutmanm hukukiliginin degerlendirilmesi i9in esas olan bilgilerin ba~vurucuya veya miidafiine bildirilmi~ ve ba~vurucuya bunlara kar~1 savunmas1m ileri siirme imkam verilmi~ olmas1 dikkate ahnd1gmda birka9 ay siiren soru~turma a~amasmda uygulanm1~ olan kls1thhk karan nedeniyle ba~vurucunun tutukluluga kar~1 etkili bir ~ekilde itirazda bulunamad1gmm kabulii miimkiin goriilmemi~tir (benzer yondeki bir degerlendirme i9in bkz. Deniz Ozfirat, B. No: 2013/7929, 1/12/2015, § 91).

79. A91klanan gerek9elerle ba~vurucunun kls1tlama karan nedeniyle tutukluluga 1t1raz baglammda savunma hakkmm kls1tland1g1 iddiasma ili~kin olarak bir ihlalin bulunmad1g1 a91k oldugundan ba~vurunun bu klsmmm da ar;zkr;a dayanaktan yoksun olmasz nedeniyle kabul edilemez olduguna karar verilmesi gerekir.

80. Buna gore ba~vurucunun ki~i hiirriyeti ve giivenligi hakkma yonelik olarak soru~turma dosyasmda kls1tlama karan verilmesi suretiyle yap1lan miidahalenin Anayasa'da -ozellikle 19. maddenin sekizinci flkrasmda- yer alan giivencelere aykmhk olu~turmad1g1 goriildiigiinden Anayasa'nm 15. maddesinde yer alan 6l9iitler yoniinden aynca bir inceleme yapilmasma gerek bulunmamaktad1r.

C. Tutukluluk incelemelerinin Hakim/Mahkeme Oniine <;1kanlmaks1zm Y ap1ld1gma ili~kin iddia


81. Ba~vurucu, tutuklanmasma karar verildigi tarihten itibaren kendisi ve miidafii dinlenilmeden tutukluluk incelemelerinin dosya iizerinden yaplld1gm1 belirterek ki~i hiirriyeti ve giivenligi hakkmm ihlal edildigini ileri siirmii~tiir.

2. Degerlendirme

82. Anayasa Mahkemesine bireysel ba~vuru, iddia edilen hak ihlallerinin derece mahkemelerince diizeltilmemesi halinde ba~vurulabilecek ikincil nitelikte bir kanun yoludur. Bireysel ba~vuru yolunun ikincil niteligi geregi Anayasa Mahkemesine bireysel ba~vuruda bulunabilmek i9in oncelikle olagan kanun yollanmn tiiketilmesi zorunludur (Ay§e Zzraman ve Cennet Ye§ilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, §§ 16, 17).

83. Anayasa Mahkemesi, tutukluluk incelemelerinin hakim/mahkeme onune 91kanlmaks1zm yap1ld1gma ili~kin ba~vurular baklmmdan bireysel ba~vurunun incelendigi

15

Ba$vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2016/76717 : 9/1/2019

tarih itibanyla ki$i hakim/mahkeme oniine 91kanlm1$ ise -ilgili Yarg1tay i9tihatlanna atlf yaparak- 5271 say1h Kanun'un 141. maddesinde ongoriilen tazminat davas1 a9ma imkammn tiiketilmesi gereken etkili bir hukuk yolu oldugunu kabul etmi$tir (Salih Sonmez, B. No: 2016/25431, 28/11/2018, §§ 166-177).

84. Somut olayda bireysel ba$vuruda bulunduktan sonra 25/1/2018 tarihinde mahkeme oniine 91kanlan ba$vurucunun tutukluluk incelemelerinin hakim/mahkeme oniine 91kanlmaks1zm yapild1gma ili$kin iddias1, 5271 say1h Kanun'un 141. maddesi kapsammda a9Ilacak davada incelenebilir. Bu madde kapsammda a91lacak dava sonucuna gore ba$vurucunun tutuklulugunun makul siireyi a$tlgmm tespiti halinde gorevli mahkemece ba$vurucu lehine tazminata da hiikmedilebilecektir. Buna gore 5271 say1h Kanun'un 141. maddesinde belirtilen dava yolu, ba$vurucunun durumuna uygun telafi kabiliyetini haiz, etkili bir hukuk yoludur ve bu olagan ba$vuru yolu tiiketilmeden yapilan bireysel ba$vurunun incelenmesi bireysel ba$vurunun ikincillik niteligi ile bagda$mamaktad1r.

85. A91klanan gerek9elerle ba$vurucunun tutukluluk incelemelerinin hakim/mahkeme oniine 91kanlmaks1zm yap1ld1gma ili$kin iddias1 ile ilgili olarak yarg1sal ba$vuru yollan tiiketmeden bireysel ba$vuru yapt1g1 anla$1ld1gmdan ba$vurunun bu kismmm diger kabul edilebilirlik $artlan yoniinden incelenmeksizin ba§vuru yollarznzn tuketilmemi§ olmasz nedeniyle kabul edilemez olduguna karar verilmesi gerekir.

VI. HOKUM

A91klanan gerek9elerle;

A. 1. Tutuklamanm hukuki olmamas1 nedeniyle ki$i hiirriyeti ve giivenligi hakkmm ihlal edildigine ili$kin iddiamn ar;zkr;a dayanaktan yoksun olmasz nedeniyle KABUL EDiLEMEZ OLDUGUNA,

2. Soru$turma dosyasma en$1mm kis1tlanmas1 nedeniyle ki$i hiirriyeti ve giivenligi hakkmm ihlal edildigine ili$kin iddianm ar;zkr;a dayanaktan yoksun olmasz nedeniyle KABUL EDiLEMEZ OLDUGUNA,

3. Tutukluluk incelemelerinin hakim/mahkeme oniine 91kanlmaks1zm yapilmas1 nedeniyle ki$i hiirriyeti ve giivenligi hakkmm ihlal edildigine ili$kin iddiamn ba§vuru yollarznzn tuketilmemi§ olmasz nedeniyle KABUL EDiLEMEZ OLDUGUNA,

B. Yarg1lama giderlerinin ba$vurucu iizerinde BIRAKILMASINA 9/1/2019 OYBiRLiGiYLE karar verildi.

Dye Ba$kan Engin YILDIRIM Recep KOMDRCD

Dye Muammer TOPAL

Dye Celal Miimtaz AK.INC!

Dye M.EminKUZ

16

anayasa mahkemesi25 . birle~tirme karan sonrasmda yargilamaya istanbul 24. agu ceza mahkemesince...

Documents