yazma becerİsİ - ankara Üniversitesi

L/O/G/O

YAZMA BECERİSİ

Başarılı yazarların yazma sürecindeki planlama, taslak oluşturma ve düzeltme aşamalarını uygularken bazı stratejiler kullandıkları belirtilmektedir.

Planlama Stratejileri

Yazma amacını ve okuyucu grubunu belirleme,

beyin fırtınası yapılarak yazılacak konu hakkında bilgi üretme,

üretilen fikirleri kategorilere ayırma

Ör. Mnemonic stratejisi: STOP & LIST (Graham & Harris, 2005).

Stop, Think Of Purpose, List Ideas, and Sequence Them

Dur, Amacını Düşün, Fikirlerini Listele, Onları Sırala (DAD & FLOS)

POW/ POWER (Plan, Organize, Write, Edit, Revise)

Planla-Organize et-Yaz-Düzenle-Gözden geçir

Taslak Oluşturma Stratejileri

Yapılan plana göre fikirleri yazılı ifadeye çevirme,

planlanan fikirleri metin yapısına göre sıralama,

metin yapısına uygun olarak ilişkileri göstermek için bağlaçlar ve geçiş cümleleri kullanma

Düzeltme Stratejileri

Yazılanların yeterliliğini kontrol etme;

yazma amacına, metin yapısına ve okuyucuya ulaşıp ulaşmadığına göre kontrol etme,

uygun olmayan yerler varsa düzeltme,

son olarak yazılanları gözden geçirme ◦ (Englert ve Mariage, 1991).

Başarılı yazarlar yazma sırasında hangi stratejileri hangi durumda kullanacaklarına karar verebilmek için üstbilişsel bilgilerine başvurmaktadırlar.

Üstbilişsel bilgi, yazarın bilişsel işlemlerini kontrol etmesi, kendini izlemesi ve anlamasıdır.

Başarılı bir yazarın bütün yazma sürecini düzenleyebilmesi için yazma stratejilerini ayırt etme, anlama problemlerinin ne zaman ortaya çıktığını fark etme, uygun stratejileri kullanma, anlamayı kontrol etme, ne zaman planlama, taslak, düzeltme yapacağını bilme gibi üstbilişsel bilgiye sahip olması gerekmektedir

Bilgilendirici ve karşılaştırma metni yazmada metin yapısı stratejilerinin öğretiminde

POWER (planla, organize et, yaz, düzelt, gözden geçir) stratejisi

Öğretim:

metin yapısı analizi,

model olma,

rehberli ve bağımsız uygulamalar

Kendini Düzenleme Stratejisi Geliştirme Modeli(Self-Regulated Strategy Development Model (Graham, Harris, MacArthur ve Schwartz, 1991)

amaç koyma,

kendini izleme,

kendine yönerge verme ve

Kendini pekiştirme gibi kendini düzenleme stratejileri

Bu öğretim modelinin öğrencilerin planlama ve düzeltme strateji bilgi ve kullanımlarını, yazdıkları metin kalitesini artırmakta

Kendini Düzenleme Stratejisi Geliştirme ModeliBeceriye özgü planlama ve yazma stratejileri öğretmeyi amaçlayan 6 aşamadan oluşmaktadır:

önbilgilerini geliştirme,

stratejiyi tartışma,

stratejiye model olma,

stratejiyi ezberleme,

rehberli uygulamalar ve

bağımsız uygulamalar).

Bu aşamalar, öğrencilerin stratejiyi kullanmaları için gerekli olan önbilgilerini geliştirmeyi, öğrenme stratejilerinin yararlarını keşfetmelerini, stratejinin nasıl kullanılacağını görmelerini, stratejilerin aşamalarını ezberlemeyi, öğretmen desteği ile strateji kullanmayı, bağımsız strateji kullanmalarını sağlamaktadır

Öğrencilere planlama ve yazma için bir strateji öğretileceği, bu öğrenme stratejisinin daha iyi yazar olmasını sağlayacağını söylenir.

Önbilgilerini geliştirme (Develop background knowledge): Öncelikle öğrencilere kendini düzenleme stratejisi hakkında bilgi verilir ve kompozisyon yazarken bu stratejiyi nasıl kullanacağı öğretilir.

Ayrıca yazılacak metin yapısı öğretilir.

Tartışma (Discuss it): Sınıfta aynı metin yapısıyla yazılmış metinler okunur ve metin yapısında bulunması gereken elemanların örnekleri bulunur.

Farklı konularda kompozisyon yazmak için beyin fırtınası yapılarak tartışma ortamı oluşturulur.

Model olma (Model it): Daha önceden yazılan bir metin incelenir ve metinde bulunması gereken özellikler ve her birinin kalitesi tartışılır.

Öğrencilerle yazarken düşündükleri planlama-yazma süreci hakkında konuşulur.

Öğretmen bir görüş/tartışma kompozisyonu yazmak için kullanılabilecek ODİS stratejisi ile ilgili açıklama yapar.

Yararları, kullanılma amacı – işlevi - nerede kullanılacağı hakkında bilgi verir.

İkinci aşama, yazmadan önce yazılacak taslağın içeriğini oluşturma ve organize etme aşamasıdır.

Bu aşamada dört aşamalı bir strateji olan ÖDİS kullanılır.

Bu strateji yazılacak içeriği oluşturma, organize etme ve değerlendirme konusunda bir metin yapısı sunmaktadır.

Önermeni belirle (Determine your premise),

Önermeni Desteklemek için kanıt topla (Assemble reasans to supportyour premise),

Karşı tarafın İddalarını reddet (Reject arguments for the other side),

Bir Sonuçla bitir (End with a conclusion)

Stratejiyi öğretmek için her bir aşamaya sesli düşünerek model olur.

Öğrencilere kendini izleme ve değerlendirme stratejisini öğrenerek kendi yazdıkları metinleri inceleyebileceği ve düzeltebileceği, planlama ve yazma stratejilerini kullanabileceği söylenir.

İlk önce kompozisyonlar üzerinde çalışılıp metin yapısına göre içinde bulunması gereken özellikleri incelenir. Metin yapısındaki elemanlar metin üzerinden gösterilip açıklanır.

Araştırmacı sesli düşünerek planlama ve yazma stratejisinin kullanımına model olur.

Ezberleme (Memorize it): Model olma aşamasına öğrencilerin katılımı sağlanacaktır. Planlama ve notlar almada, ilk taslağı yazmada onlara yardım edilecektir. Öğrencilerle birlikte konu ile ilgili beyin fırtınası yapılacaktır. Metinde hangi düşüncelere ya da cümlelere yer verileceğine karar verilecek ve bunlar sıralanacaktır. Yazarken ilk planlanan metin geliştirilmeye devam edilecektir. Model olma, stratejiyi kullanma, yazma süreci ve yazma davranışı için, araştırmacı sesli düşünerek kendine yönerge verecektir.

Problemi tanımlarken, planlarken ve kendini değerlendirirken sesli düşünür (Ne yapmalıyım, ilk önce ihtiyacım olan…., gerçekten inandığım şeyi söyledim mi?).

Kompozisyon bittiğinde öğrenciler ile öğretmen kompozisyonunun tamamlanıp tamamlanmadığını kontrol eder

(Bütün planlanan bilgileri içeriyor mu? Kompozisyonda bulunması gereken 4 temel unsuru içeriyor mu?).

Öğrencilerin sevmedikleri bir işi yaptıkları zaman, kendilerine yönerge vermeleri öğretilir. «çok çalış - iyi yaz(work hard-write beter) ve endişelenme» ve

ODİS stratejisini ezberlemeleri istenir.

Rehberlik et (Support it): Daha sonraki derste öğretmen kompozisyon yazarken planlama-yazma stratejisini kullanma, kendine yönerge verme, kendini kaydetme ve izleme aşamalarını öğrenciler uygularken rehberlik eder.

Burada amaç öğrencilerin her bir aşamayı bağımsız ve başarılı bir şekilde uygulamasını desteklemektir.

Öğretmen verdiği destek aşamalı olarak azaltır.

Öğrencilerin güçlük çektikleri aşamalarda, öğretmen onlara tekrar model olarak yardımını azaltır.

Kompozisyonların yazımı tamamlanınca öğrencilerin yazdıklarını kontrol etmeleri ve metin yapısında olması gereken özellikleri incelemeleri istenir.

Metinde düzenleme yapılması gerektiğinde ekleme-değiştirme-çıkarma yapmaları sağlanır.

Öğrenciler pekiştirilecek ve yazdıkları kompozisyonları arkadaşlarıyla paylaşmaları için teşvik edilir.

Bağımsız performans (Independent performance): Öğrencilerin bir konuda bir kompozisyon yazmaları istenir. Öğrencilerin herhangi bir ipucu ya da yardım olmadan öğretilen stratejileri kullanmaları sağlanır

Öğrencilerin yazma öncesinde hazırlık ve planlama yapmalarını sağlayacak, kompozisyonu planlama, planlananları genişletme ve değiştirerek yazmayı içeren bir strateji öğretilir.

DPY stratejisi öğrencilere doğrudan öğretim ile öğretilir. Bu strateji üç aşamadan oluşmaktadır.

Düşün (think): Öğrencinin yazma amacını ve kim için yazacağını düşünmesi istenir. Örneğin yazılacak metin sınıf arkadaşlarıyla ve ailesiyle paylaşılacaksa, bunlar planlanan okuyucular olarak belirlenir.

Planla (plan): Öğrencinin ne yazacağını planlaması istenir.

Yaz ve daha çok yaz (write): Öğrencinin planladıklarını yazması ve gözden geçirerek eklemeler yapması sağlanır.

Taslağın içeriğini oluşturma ve organize etme aşamasıdır.

Bu aşamada dört aşamalı bir strateji olan ÖDİS kullanılır.

Bu strateji yazılacak içeriği oluşturma, organize etme ve değerlendirme konusunda bir metin yapısı sunmaktadır.

Önermeni belirle (Determine your premise),

Önermeni Desteklemek için kanıt topla (Assemble reasans to supportyour premise),

Karşı tarafın İddalarını reddet (Reject arguments for the other side),

Bir Sonuçla bitir (End with a conclusion)

POW + WWW, W=2, H=2 Öyküleyici yazma için POY+KNN,Ne=2, Nasıl=2Fikirlerini Planla (Pick my ideas)

Beyin fırtınası yapılmış fikirler arasından seçim yapın

Hikaye başlangıçlarından seçin

Konu fikri bankasından seçim yapın

Notlarını Organize et (Organize my notes )

Hikaye fikirlerini düzenlemek için WWW, W = 2, H = 2 stratejisini kullanın

Hikayenin her bölümü için bir fikir düşünün

Yazın ve daha fazlasını söyle (Write and say more)

Hikayede yedi parçanın da bulunduğundan emin olun

Hikayenize notlarınızda bulduğunuzdan daha fazlasını ekleyin

WWW, W=2, H=2

Ana karakter kim?

Bir ana karakter seçin

Bir ad verin

Bu karakterin ne tür bir kişiliğe sahip olacağına karar ver

Hikaye ne zaman geçiyor?

Günün saatini düşünün

Dönemi düşünün

Hikayenin zaman aralığını düşünün

Hikaye nerede geçiyor?

Yer

Kurgusal veya kurgusal olmayan

Sonra ne oluyor?

Ana karakterin eylemleri

Hikayenin ana konusu/komplo

Olaylar

Diğer karakterlere ne oluyor?

Ana konudan nasıl etkileniyorlar?

Ana karakterin eylemlerinden nasıl etkileniyor?

Olaylardan nasıl etkilendiler?

Hikaye nasıl bitiyor?

Önceden bir bitiş planlayın

Ana karakteri düşünün

Destekleyici karakterler düşünün

Sonun ana konuyla nasıl uyumlu olacağını düşünün

Gelişen olay dizisini göz önünde bulundurun

Ana karakter nasıl hissediyor; diğer karakterler nasıl hissediyor?