wiedza o kulturze

Wiedza o kulturze

skojarzenia:

wiedza o kulturzekongres kultury polskiejkultura bakteriikultura logicznakultura rolnakultury pierwotnekultura dziennikarskakultura osobistakultura fizycznakultura jezyka

Czym jest kultura?

• Fenomen towarzyszący życiu ludzkiemu jaki i kategoria zaczerpnięta z języka potocznego i naukowego

• Jeden z podstawowych przedmiotów badań nauk humanistycznych i społecznych

• Kategoria wieloznaczna, przez niektórych uznana za niedefiniowalną

Etymologia terminu kultura

źródłosłów łaciński colo, colui, cultum -

pielęgnować, hodować, uprawiać (rolę), zdobić

Pierwotnie termin kultura wiązano z uprawą roli (cultura agri), dzięki Cyceronowi jednak zaczął funkcjonować w nowym znaczeniu, jako cutura animi, tj. uprawa umysłu, aktywność duchowa, filozofia

odpowiedniki w j. greckim:

• ‘pelomai’ - wysiłek zmierzający do przekroczenia sfery ludzkiego myślenia

• ‘paideia’ - wychowanie, kształtowanie w człowieku ideału człowieczeństwa

XVIII w. we Włoszech, Francji i AngliiKultura - życie umysłowe człowieka, jego cechy

i wytwory

W Niemczech Kultura - kształcenie, proces ewolucji ludzkości

od najniższego poziomu, wspólnota kulturowa narodu

W języku polskim:Joachim Lelewel ,,Wykład dziejów

powszechnych”.Wg Lelewela kultura obejmowała moralność,

religię, obyczaje, organizację społeczną, pracę fizyczną i umysłową, nauki i sztuki.

Sposoby definiowania kultury

R. Linton: „Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem

to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu z dociekaniami określonego rodzaju „

(R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości)

zbiory definicji kultury

- A. L. Kroebera i C. Klukhohna, Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions – 168 określeń terminu kultura.

- W J. POLSKIM:Antonina Kłoskowska, Kultura

masowa. Krytyka i obrona

6 sposobów definiowania kultury

wg Antoniny Kloskowskiej

• Definicje opisowo-wyliczające (albo nominalistyczne)

• Definicje historyczne• Definicje normatywne• Definicje psychologiczne• Definicje strukturalizujące• Definicje ze względu na genezę

kultury

Definicje opisowo-wyliczające

• Kultura jako określony zbiór konkretnych przedmiotów.

• Definiowanie kultury sprowadza się do wyliczania jej części składowych.

• Np. definicja E. Tylora: „Kultura czyli cywilizacja jest to złożona

całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa. „

Definicje historyczne• Tradycja jako mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego• określenia: dziedziczenie, dorobek, tradycja• Kultura to charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu

minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom w drodze wychowania i nauczania

• Np. definicja Stefana Czarnowskiego: „kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń…; o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym”

Definicje normatywne• podporządkowywanie się zachowań ludzkich

normom, wzorom, wartościom i modelom. To elementy konstytutywne kultury.

• Kultura to zespół norm obowiązujących członków danej zbiorowości ludzkiej i warunkujących jej trwanie

• Bliskie ujęciu A. L. Kroebera i T. Parsona: kultura to „przekazane i stworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania.”

Definicje psychologiczne• Skupiają uwagę na psychicznych mechanizmach

kształtowania się kultury • analizują mechanizmy uczenia się, formowania

nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości i wartości przez tę zbiorowość uznawanych

• wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek

Np. definicja Stanisława Ossowskiego: „Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji

psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich.”

Strukturalistyczny sposób definiowania kultury

• Przedmiot zainteresowania: • struktura konkretnej kultury, tzn.

zasadnicze elementy tej kultury oraz ich wewnętrzne powiązania

• Zazwyczaj wymienia się 4 kategorie elementów kultury:

• materialno – techniczne• społeczne• ideologiczne • psychiczne (dot. wczuć i postaw)

• Definicje tego typu badają strukturę konkretnych kultur – nie dotyczą kultury w ogóle

definicje genetyczne(definiowanie kultury ze wzgledu na jej

geneze )• pochodzenie kultury jako cecha definiująca

• 2 grupy definicji genetycznych:• 1. dotyczy wewnętrznego rozwoju kultury,

wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z form innych (niższych, wcześniejszych);

• 2. dotyczy problemu wyłaniania się kultury z natury

• Kultura to suma wytworów zachowań ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni akcentują bardziej aktywność intelektualną a inni fizyczną, pracę ludzką w całym jej zróżnicowaniu

Inne aspekty opisywania

kultury

• wartościujący i opisowy• atrybutywnie i

dystrybutywnie• wskazując na jej

podstawowe elementy• w opozycji do dwóch

pojęć: natura i cywilizacja

Wartosciujacy i opisowy sposób okreslania kultury

Wartościujący • zawiera ocenę kultur poszczególnych

zbiorowości ludzkich (kultury lepsze i gorsze, wyższe i niższe, bardziej lub mniej cywilizowane).

• Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne

Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk,

których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania

Przymiotniki: kulturalny i kulturowy

kulturalny

kulturowy

wartościujący

opisowy

Atrybutywne i dystrybutywne

rozumienie kultury

Atrybutywne rozumienie kultury

• kultura jest cechą stałą, czyli atrybutem ludzkości jako całości (ujęcie globalne) lub poszczególnego człowieka jako przedstawiciela gatunku ludzkiego (ujęcie jednostkowe)

• termin kultura wyłącznie w lp.(kultura, nie kultury!)

Dystrybutywne rozumienie kultury

• zbiór cech kultury określonej zbiorowości• termin kultura może być używany w lp. jak i lm.

(należy ustalić, o czyją kulturę chodzi)

• Sposób przypisania kultury określonej zbiorowości może mieć charakter konkretny lub typologiczny. Konkretny -> kultura konkretnego społeczeństwa (kultura francuska, polska)

Typologiczny -> kultura związana ze zbiorowością określonego typu (kultura robotnicza, szlachecka)

Szerokie i waskie rozumienie pojecia kultura

wszystko, co stworzył człowiek od zarania dziejów i co ma trwały, zobiektywizowany charakter

działalność artystyczna, idee wyznaczające obraz świata, religia

Kultura a…

Kultura a natura• W refleksji antropologicznej kultura u natura stanowią dwa

przeciwstawne sobie porządki:1. natura jest stanem charakteryzującym się chaotycznym

niezróżnicowaniem, kultura jest czymś uporządkowanym i można ją rozumieć;

2. Natura jest tym co pierwotne i bezpośrednie, kultura to przede wszystkim społeczna organizacja, coś co się nadbudowuje na porządku naturalnym;

3. Natura jest ciągła, kultura nieciągła;4. W naturze istnieje wolność, kultura to człowieczeństwo;5. Natura to zewnętrzność, kultura to reguły i normy6. Natura to zjawiska biologiczne, kultur jest mentalna7. Natura jest światem nie przetworzonym, kultura przetworzonym

• Współcześnie zaciera się antagonistyczna opozycja kultura – natura (idea ta pojawiła się w pracach E. Cassirera, K. Lorenza i E. Morina). Kultura to przedłużenie rozwoju biologicznego

• Kultura przeciwstawiana jest naturze w sensie ontogenetycznym, wynika z natury w sensie filogenetycznym

Kultura a cywilizacja• Pomieszanie dwóch terminów; oba terminy mają

rodowód łaciński, często były używane zamiennie• Odróżnia się cywilizację od kultury, wskazując iż

cywilizacja to całość dorobku kulturalnego, organizacyjnego i technicznego człowieka, natomiast kultura to religia, ideologia i sztuki piękne

• Współcześnie dominuje tendencja do nierozdzielania tych pojęć. Coraz częściej używa się ogólnego terminu kultura, natomiast cywilizacja, stosuje się na określenie pewnego etapu rozwoju kultura (cywilizacja miejsko-przemysłowa), bądź w odniesieniu do zjawisk globalnych

podstawowe kategorie kultury

(dzialy kultury)

1. działania i zabiegi techniczne, które służą zaspokajaniu naturalnych, bytowych potrzeb człowieka

2. struktura społeczna - regulowanie stosunków, ról, układów i wzajemnych powiązań ludzkich

3. świat zjawisk transcendentnych i autotelicznych – stanowiących cel sam w sobie

(sztuka, filozofii, religii, tzw. kultura duchowa i symboliczna)

Podzial na typy kultury

(zasadza sie zazwyczaj na

kryterium grupy ludzkiej i

wystepujacych w niej rodzajach

wiezi)

Ze wzgledu na przynaleznosc do okreslonych warstw i grup społecznych

rycerskąszlacheckąmieszczańskąchłopskąludowąrobotnicząinteligencką (elit kulturalnych)

Ze wzgledu na charakterystyczny typ gospodarowania i układu stosunków

między ludźmi np.• kultury pasterskie

• kultury myśliwskie

• ….

Ze wzgledu na przynależność do religii lub dystansowania się wobec niej

• typ kultury świeckiej (laickiej) • typ kultury religijnej- buddyjskiej- chrześcijańskiej (katolickiej,

protestanckiej, prawosławnej)- Islamu- …..

Ze wzgledu na charakter aktywnosci ludzi w róznych dziedzinach

a) intelektualna –> typ kultury intelektualnej, humanistycznej, technicznej, informatycznej

b)Artystyczna –> typ kultury literackiej, plastycznej, muzycznej, filmowej

c) typ zawodu -> kultura kulinarnej, pedagogiczna itd.

d)ze względu na ogólną egzystencję fizjoloigczno -emocjonalną człowieka ->kultura zdrowotną, erotyczną, seksualną

• globalną• kontynentalna• narodowa• regionalna

Ze wzgledu na na zakres wystepowania określonych cech

Ze wzgledu na poziom kultury

• typ kultury wysokiej (elitarnej)

• typ kultury masowej (popularnej)

Ze wzgledu na przynaleznosc do grupy wiekowej

młodzieżową różne subkultury

Ze wzgledu na stosunek do obowiazujacej polityki panstwa

kulturze oficjalna kulturę alternatywną kontrkulturę

Podstawowe elementy kultury• Rzeczy, przedmioty stanowiące wytwory i

obiekty ludzkiej działalności• Znaki – nośniki informacji A)Znaki w formie materialnej jako rzeczyB)Znaki występujące w formie zachowań (systemy –

kody; uczestnictwo -> posługiwanie się kodami)C)JęzykD)Symbole*Zachowania ludzkie, które mają charakter

społecznie ustalonych i stanowią realizację określonego wzoru kultury

Podstawowe elementy kultury cd.

• Wytwory/dobra: materialne i niematerialne: przekonania, idee i ideały

• Wartości będące przedmiotami materialnymi, ideami i przekonaniami

• Normy i wzory• Zachowania, stanowiące odbicie w dużej mierze

norm i wzorów• Obyczaje uznane w danej społeczności jako

wzory zachowań

Dobra kultury• W zależności od tego jak rozumiemy kulturę, jej

dobra mogą oznaczać szerszy bądź węższy zbiór• Mówi się o ochronie dóbr kultury w muzeach,

mając na myśli rzeczy, dzieła sztuki; gdy mówi się o ochronie dóbr duchowych ludzi wierzących, bądź niewierzących, dobra oznaczają zjawiska z zakresu postaw, idei, doktryn, świadomości ludzkiej

• Wyróżnia się nieraz dobra instrumentalne (pośrednie), stanowiące środki do osiągnięcia innych dóbr i dobra autoteliczne, stanowiące cel sam w sobie (np. wykształcenie)

Wartości kultury• Cecha, bądź własność obiektywna

przysługująca danemu przedmiotowi, bądź też przypisana mu przez podmiot

• Ze względu na tę wartość, podmiot – jednostka lub zbiorowość, przyjmuje wobec niej postawę szacunku, przypisuje jej ważną rolę w swoim życiu, bądź wyraża wolę jej osiągnięcia

• Wartości przypisane do dóbr tworzą ich hierarchie; zjawisko to uwarunkowane jest społecznie

Normy i wzory kulturowe• Wzór kulturowy to dające się zaobserwować

prawidłowości, powtarzanie się pewnych zachowań, to mniej lub bardziej ustalony w zbiorowości sposób zachowania i myślenia (taki sposób zachowania i myślenia, który odzwierciedla stałe sposoby działania i myślenia członków zbiorowości)

- aspekt normatywny (norma, według której ktoś postępuje)- aspekt behawioralny (realizacja normy w konkretnym

zachowaniu członków zbiorowości• Np.: przeprosiny; ktoś wie, co należy zrobić w przypadku, gdy

obrazi drugiego człowieka i daje temu wyraz w określonym sposobie zachowania

• Wzory można podzielić na: 1. postulowane i realizowane, 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane, 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione), 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne

Normy i wzory kulturowe cd.

• Wzory : 1. postulowane i realizowane2. wzory surowo wymagane i nie

wymagane3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań

wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione)

4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne

Kanon kultury• To zestaw tekstów prawomocnych i uznanych

za obowiązujące, stanowiące w pewnym sensie przymus edukacyjny

• Kanon pełni funkcje restrykcyjne, np. przekroczenie granicy tego, co uznane w religii oznacza odejście od dozwolonych praw wiary i jest herezją

• Ustala obowiązujące we wspólnotach wartości kulturowe

• Instytucjonalizacji kanonu służą instytucje i placówki upowszechniania kultury – szkoły, teatry, filharmonie, muzea, galerie, biblioteki, czasopisma

• Kanon ma charakter uniwersalny

Obyczaje, zwyczaje, obrzędy, rytualy

• Obyczaj to powszechnie przyjęte sposoby postępowania, najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i dotyczący pewnej grupy ludzi

• Zwyczaje to sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji przyzwyczajania i jako takie mogące się przekształcić w obyczaje

• Zwyczaje nie są obarczone sankcjami i nie mają charakteru trwałego; dzieli się je na grupowe i indywidualne

• Obrzędy utożsamiane niekiedy z ceremoniami i obyczajami są definiowane jako uświęcone tradycją zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom rodzinnym, społecznym, religijnym (o. inicjacyjne, afirmacyjne, współżycia, izolacji)

• Rytuały to zespoły czynności stanowiące formę zewnętrzną obrzędu religijnego, uroczystości, ceremonii; wiążą się z przymusem ich realizacji i świadczą o doniosłości wykonywanej czynności. Zakorzenione są w konkretnych wartościach i dają zbiorowościom poczucie wspólnoty

Mit i symbol

Instytucja kultury• Pojęcie weszło do nauki o kulturze dzięki szkole

funkcjonalnej• Instytucje to sieć społecznych i zarazem

kulturowych stosunków organizujących daną zbiorowość i decydujących o jej specyfice

• Pojęcie instytucji obejmuje z jednej strony wszelkie treści zawarte w pojęciu wzoru kulturowego (zjawiska normatywne i behawioralne), a z drugiej treść związaną z podłożem ludzkim i organizacją życia zbiorowego. W pierwszym znaczeniu instytucja to uznany i ustalony zwyczaj rządzący określonymi stosunkami między ludźmi (np. instytucja prawa). W drugim znaczeniu instytucja to organizacja ludzi podtrzymująca istnienie kompleksu zwyczajów rządzących stosunkami międzyludzkimi

Zjawisko kultury

Zjawisko kultury• Jest wielowymiarowe• Jego wielowymiarowość łatwiej

ukazać wskazując na podstawowe, akceptowane powszechnie przez przedstawicieli antropologii, historii, filozofii i socjologii:

a) wątki kulturya)istotne cechy zjawisk kulturyb)płaszczyzny zjawisk kultury

Istotne watki i cechy zjawiska kultury

• Jest związana z człowiekiem jaką jej twórcą; człowiek jest przez kulturę kierowany, za jej pomocą wyraża swoje potrzeby, emocje i wrażenia; manipuluje kulturą jako narzędziem w życiu zbiorowym

• Jest zjawiskiem społecznym (ponadjednostkowym); nie byłoby kultury gdyby nie byłoby życia zbiorowego

• Jest regularna, tj. zalicza się do niej zjawiska odznaczające się powtarzalnością i które można ujmować w prawa/k. trwa i zmienia się według pewnych praw i regularności; można ją nie tylko opisywać, ale także szukać zasad jej działania

• Jest zbiorem zjawisk wyuczonych, nie jest przekazywana na drodze biologicznej, za pośrednictwem genów, ale na drodze wychowania i uczenia się;

• Jest aparatem adaptacyjnym człowieka• Ma wymiar czasowy• Ma wymiar przestrzenny• Jest systemem, jest złożona z elementów tworzących całość;

między jej elementami zachodzi proces integracji, często bardzo skomplikowany

Płaszczyzny zjawisk kultury• Materialna: zjawiska kulturowe mają swój wymiar

materialny; dzięki przedmiotom istnieje możliwość recepcji tych zjawisk;

• Behawioralna: zjawiska kulturowe nierozerwalnie związane są z zachowaniami motorycznymi (wewnętrzne, zewnętrzne, werbalne)

• Psychologiczna: wartościowanie, oceny, postawy, motywy, znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom materialnym i zachowaniom

• Aksjomatywna: odnosi się do wartości i norm podzielanych przez zbiorowość i dających się sformułować po bliższym zapoznaniu się z kulturą

Nauki o kulturze

Nauki o kulturze• Antropologia kultury i jej działy:

antropologia społeczna, etnografia, etnologia, antropologia społeczności pierwotnych, a. społeczności chłopskich, a. społeczności miejskich, a. historczna

• Dyscypliny splatające się z antropologią kultury: archeologia, lingwistyka, relizgioznastwo, antropologia filozoficzna

• Nauki pokrewne antropologii: socjologia, historia

Antropologia kultury • początki w XIX w.• rozwój – XX w. (ukształtowanie się i rozwój

najważniejszych odmian – kierunków w antropologii)

• Miejsce powstania: Europa - nauka par exelence „europejska”

• Główne czynniki sprzyjające jej powstaniu:- rozwój nauk (w szczególności przyrodniczych)- rewolucja techniczna- rozwój geograficzny• zaliczana jest do nauk humanistycznych i

społecznych

Przedmiot antropologii kultury

• pojęcie kultury. Funkcjonuje ono w dwojakim sensie: 1. w odniesieniu do podstawowego przymiotu

człowieczeństwa (kultura ludzka)2. w kontekście konkretnych społeczeństw

reprezentujących odmienne wersje kulturowych sposobów życia

• człowiek jako twórca i reprezentant unikatowej w świecie przyrody umiejętności jaką jest nabywanie, przekazywanie i transformowanie kultury

Przedmiot antropologii zmieniał się wraz z rozwojem nauk humanistycznych i przekształcającymi się realiami życia

Przedmiot, c.d.• Tendencje w badaniach antropologii

kulturowej• - Różnorodność kultur

• - Społeczeństwo pierwotne• względy historyczne (fakt spostrzeżenia różnorodności

kultur) • względy praktyczne (nie interesowała się nimi żadna nauka;

większa czytelność mechanizmów)• W związku z utratą niegdyś podstawowego przedmiotu

badać, a. musi swój przedmiot zmieniać • => nowe tematy: zainteresowania procesem zderzenia

cywilizacji, rodzeniem się nowych zjawisk kulturowych, zaczęto zajmować się społeczeństwem zachodnim

• - Subiektywny sens zjawisk kulturowych ( w odróżnieniu od socjologii)

• - Całościowe podejście do człowieka (zajmuje się wszystkimi specyficznie ludzkimi aspektami życia człowieka

Metody badawcze• 2 nurty (problem statusu twierdzeń)- podejście historyczne (ograniczoność

czasoprzestrzenna)- podejście scjentystyczne (ogólność)

• Analiza faktów:1.Dobór danych (bezpośrednim przedmiotem

antropologii są wypowiedzi i zachowania)2.Metoda porównawcza3.Sposoby wyjaśniania i rozumienia

(wyjaśnianie genetyczne, czyli przyczynowe; wyjaśnianie teleologiczne, czyli funkcjonalne; wyjaśnianie kontekstowe, czyli strukturalne

Problemy wynikajace z badania obcych kultur

• Dystans kulturowy• Kulturowy solipsyzm – zasada uczestnika• Wspólnota natury ludzkiej• Wspólnota kulturowej natury człowieka• Przenoszenie kategorii kultury badacza na

kulturę badaną• Dylematy psychologiczne badacza obcych

kultur +• Problemy związane z badaniem kultury

własnej

Techniki badan

• Metoda terenowa• Badanie kultury poprzez jednostki

(wywiad kierowany, autobiografia)• Element subiektywny w badaniach

antropologicznych

Kierunki i szkoly

w antropologii kultury

• Ewolucjonizm• Dyfuzjonizm• Funkcjonalizm• Holizm• Kierunek etnopsychologiczny • Strukturalizm• Kultura w ujęciu marksistowskim• Kultura we współczesnej myśli

katolickiej

Ewolucjonizm• Inspiracja naukami przyrodniczymi (Darwin)• Świat zmienia się stopniowo w sposób

ciągły i jednokierunkowy – kultura również:Formy proste -> złożone

Zjawiska homogeniczne -> heterogeniczne

Ewolucjonizm cd.

„okresy etniczne” wg Morgana- początkowy – dzikości- barbarzyństwa- cywilizacji

+ podział na niższy, średni, wyższy

Ewolucjonizm cd.

Przedstawiciele:H. MorganH. SpencerE. Tylor

Dyfuzjonizm• DYFUZJA – rozprzestrzenianie się

elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej.

• główny czynnik rozwoju – zapożyczenie

• istotny wpływ wysoko rozwiniętych ośrodków na rozwój całej ludzkości

• w badaniach chodzi o ustalenie, skąd pochodzi dany wytwór

=>Porównawcze badania terenowe

Ewolucjonizm a dyfuzjonizm

Dyfuzjonizm cd.

Przedstawiciele:F. BoasE. SapirC. WisslerA. L. Kroeber

Funkcjonalizmpojęcie z wielu dyscyplin naukowychtwórca: B. MalinowskiPodstawowe założenia funkcjonalizmu:

1. sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych jako spekulatywnych2. punktem wyjścia i dojścia każdego antropologa powinien być teren; podstawą pracy antropologa powinny być badania empiryczne czyli badania terenowe.

Funkcjonalizm cd.• Kultura ujmowana w aspekcie funkcji

pełnionych w życiu badanej społeczności • początkowo – opisy statyczne (bez

uwzględnienia zmian historycznych)• Funkcje jawne i ukryte• Poszczególne elementy można zrozumieć,

gdy rozpatruje się je jako powiązane ze sobą oraz dostrzega się wzajemne związki i pełnione funkcje

Holizm• Całościowe traktowanie kultury oraz

badanie w pierwszym rzędzie funkcji kulturowych, jaką pełnią one w całokształcie systemu

• Uwzględnienie mechanizmów zawartych w teorii potrzeb

• Trójfazowy cykl:impuls – czynność – stan zaspokojenia• Uwzględnienie instytucji i zwrócenie

uwagi na mechanizmy ich działania

• Istotne znaczenie dla rozwoju teorii odegrał B. Malinowski

Kierunek etnopsychologiczny• Powstał pod wpływem koncepcji

psychologicznych (behawioryzm, teoria Freuda)

• Zainteresowanie uwarunkowaniami osobowości

• Zamiast pojęcia całościowej kultury operowano kategoriami, takimi jak: wzór, wartość, norma, motywacja, rola społeczna, zwyczaj

• Kultura kształtuje osobowość, co stanowi podstawę do wyjaśnienia regularności i zróżnicowania ludzkich zachowań

-> „wpływ kulturowy”

Kierunek etnopsychologiczny

Przedstawiciele:R. BenedictM. MeadC. KluckhohnE. SapirR. Linton

Strukturalizm• pojęcie z wielu dziedzin naukowych• badanie formy traktowanej jako

najgłębszy wyraz treści• analiza rzeczywistości kulturalno-

społecznej, prowadząca do odkrycia nowej nieznanej rzeczywistości oraz struktur tworzonych w umyśle w celu uładzenia świata

Strukturalizm cd.• postępowanie badawcze:Analiza rzeczywistości prowadząca

do wytworzenia modelu.

Przedstawiciele:C. Levi-Strauss

Ujecie marksistowskie• Kultura to „świat człowieka”

powstały w jego walce o podporządkowanie rzeczywistości przyrodniczej

• Istotna rola pracy ludzkiej• Rozwój w wyniku przechodzenia od

jednego ustroju do drugiego• Rewolucja proletariacka jest

powiązana z rewolucją kulturalną

Kultura we wspólczesnej mysli katolickiej

• Istotna rola J. Maritaina• Kościół – rzeczywistość

nadprzyrodzonaKultura – rzeczywistość doczesna

Współistnienie jak dusza (Kościół) w ciele (świat)

• Przenoszenie religii do głębin kultury(inkulturacja, nie akulturacja – ścieranie i

niszczenie)

• Dążenie do przezwyciężania rozłamów