verbenaceae رده بندی گیاهی تیره شاه پسند

به نام خدا

(Verbenaceaeتیره شاه پسند )رده بندی گیاهی

تهیه کنندگان

s.akbrzd@gmail.com سهیل اکبرزاده

farzad.mokhtari71@gmail.com فرزاد مختاری

جناب دکتر قرخلو: استاد راهنما

دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

91بهار

جایگاه خانواده در طبقه بندی

Order Family Genus توضیحات نام فارسی

Lamiales Verbenaceae

Avicennia L. درخت حرا شورپسند

ریشه های هواییدارای

Verbena L.

پسندشاه

صلیبگیاه

فندقهمیوه آذین سنبله مرکبگل

Vitex L. پنج انگشتی مانندمیوه شفت

پنجه ایبرگ

Lamialesراسته

.باشد می گلدار ای دولپه گیاهان از ای راسته•

(1) .باشد می گونه 11000 و خانواده 20 شامل راسته این•

•Boraginaceae و Verbenaceae های خانواده جز .شوند می محسوب راسته این کوچک

(Verbenaceae)خانواده شاه پسند

(2) .باشد می گونه 1200 و جنس 35 شامل خانواده این•

های جنس از زیادی تعداد فیلوژنتیک، های بررسی از بعد• .شدند جدا آن از خانواده این

خانواده، این از شده جدا های جنس مهمترین از یکی•Avicennia L. شناخته ایران در حرا نام با که بود مانگرو یا

شده نامگذاری سینا ابوعلی افتخار به که جنس این .شود می (3).گرفت قرار Avicenniaceae نام به جدیدی خانواده در بود

ایاالت کشاورزی دپارتمان» مانند مراجعی توسط همچنین• یعنی خانواده این مهم های جنس از یکی «امریکا متحده

Vitex L. خانواده در و شده جدا خانواده این از نیز Lamiaceae (4) .است گرفته قرار

(5)کلید شناسایی جنس های شاه پسند

ای خوشه آذین گل .1 .Verbena L ای دانه یک خانه هر ای، چهارخانه تخمدان .2 دارای خانه هر عدد، دو (سنگی دانه) ناشکوفا و خشک فندقه ای، خانه دو تخمدان .2

دانه یک .Lantana L (آبدار) گوشتی بر برون مانند، سته میوه .3 Phyla Loureiro خشک کپسول، میوه .3

گرزن آذین گل .1 ساده، ها برگ .(Pyrena) ناشکوفا و خشک هسته چهار دارای کپسول، میوه .4 .Caryopteris Bge بیضوی

سته میوه .4 .Vitex L ای پنجه ها برگ .ناشکوفا و خشک هسته یک دارای سته .5

به ناشکوفای و خشک هسته دو یا ناشکوفا و خشک هسته چهار دارای سته .5 .Clerodendrun L متقابل کامل، ها برگ .چسبیده هم

اطالعات عمومی خانواده

(Herbaceus)گیاهانی علفی •

(Shrubby)و یا درختچه ای •

اطالعات عمومی خانواده

برگ ها متقابل•

(Opposite)

و یا فراهم• (Cyclic)

اطالعات عمومی خانواده

برگ ها بدون گوشواره• (Exstipulate)

اطالعات عمومی خانواده

گل آذین سنبله•

(Spike)

و یا گرزن• (Cyme)

اطالعات عمومی خانواده

برگه دار خوشه مرکب• (Panicle)

اطالعات عمومی خانواده

گل ها نر و ماده، معموال کم و بیش نامنظم• (Lobed)دندانه یا لوب 5-2دارای ( Calyx)کاسه گل •

اطالعات عمومی خانواده

(Sympetalous)جام گل پیوسته گلبرگ • لوب 2لوب، غالبا کم و بیش 4-5•

( دو بلند و دو کوتاه)پرچم ها چهارتایی، دو به دو مساوی •(Didynamous)

اطالعات عمومی خانواده

خانه ای 4-2تخمدان فوقانی یا گل پایینی، •

(Hypogenous)

اطالعات عمومی خانواده

(.Axillary P)تمکن معموال محوری •

اطالعات عمومی خانواده

تخمک در هر خانه منفرد•

خامه انتهایی، منفرد، سرسان یا دو لوبه•

اطالعات عمومی خانواده

میوه سته• (Berry)

فندقه ی یک دانه ای 4-2و یا •

(Nut)

ساقه علفی با برگ های ساده، شانه ای بریده یا •

شانه ای بخش

Pinnatisect

اطالعات عمومی خانواده

(Digitate)ساختار درختچه ای با برگ های پنجه ای •

Vitex L.

اطالعات عمومی خانواده

(Medifixed)برگ ها با کرک های میان چسب • (Phyla Loureiro)بدون کرک های غده ای پایک دار •

برگ ها با کرک های ساده ی بن چسب و کرک های غده • ای پایک دار

Verbena L.

اطالعات عمومی خانواده

(6)جنس های پر اهمیت خانواده

Aloysia Citharexylum L.

Duranta L. Glandularia

Lantana L. Lippia L.

Nashia Petrea L.

Phyla Priva

Rhaphithamnus Stachytarpheta

Verbena L. Vitex L.

Xolocotzia

Aloysiaجنس

(7) .باشد می گونه 35 شامل•

.هستند aromatic خاصیت با ای درختچه گیاهانی• با که دارد نام Aloysia citrodora آن گونه ترین معروف•

بیشتر در Lemon Verbena نام با و ایران در «لیمو به» نام (8) .شود می شناخته جهان نقاط

توسط که بوده جنوبی امریکای گونه، این اولیه خواستگاه• راه ایران به سپس و اروپا به هفدهم قرن در ها اسپانیایی

.است یافته در سرما، به باال حساسیت علت به گیاه این ایران در•

.شود می کشت شمالی های استان

Aloysia citrodoraخواص دارویی

شبیه بویی که هستند آن های برگ گیاه این دارویی بخش• .دارد لیمو ی میوه به

را آن برگ ایران در صنعتی، دارویی مصارف بر عالوه• .کنند می استفاده چای کنار در کرده دم یا ادویه بصورت

برگ عصاره و ساالد در گیاه این برگ روغن امریکا و اروپا در• (9) .شود می استفاده Tea Veron برند با چای نوعی در آن

عصبی، دردهای نفخ، هاضمه، سوء درمان :درمانی خواص• (9) .سرماخوردگی عالئم و سرگیجه

.شود می استفاده نیز عطرسازی صنایع در گیاه این اسانس•

Aloysia citrodora (10)

Citharexylumجنس

(11) .باشد می ای درختچه گاهی و درختی عمدتا گونه 70 شامل•

امریکای کشورهای در جنس این پراکندگی و خواستگاه• .است فلوریدا و تگزاس جنوبی مناطق همچنین و جنوبی

خاصیت با چوب داشتن جنس، این درختان خواص از یکی • را درختان این چوب اینرو از و است بودن ارتجاعی و محکم

می ای کمانچه چوب یا Fiddlewood نام با مناطق این در (7) .شناسند

.رسد می متر پانزده به گاهی جنس این درختان طول• با کالتیوارهایی C. spinosum و C. caudatum گونه دو از•

(11) .دارد وجود زینتی مصارف

Citharexylum caudatum (12)

Durantaجنس

(13) .باشد می ای درختچه گونه 17 شامل•

جنوب و جنوبی امریکای در عمدتا جنس این پراکندگی• Duranta گونه از کالتیوارهایی ایران در .باشد می فلوریداerecta نوشهر و چالوس اطراف در زینتی مصارف بعنوان (14) .یابد می پرورش

و رسد می متر شش به گاهی جنس این درختان طول• (15) .دارند سال در متر نیم معادل رشدی

سمی طبیعی بصورت D. erectra گونه ی میوه و گل برگ،• کوچک پستانداران و کودکان مرگ موجب تواند می و است (16) .است خطر بی شهدخوار پرندگان برای اما .شود

Duranta erectra (17)

Duranta erectra (17)

Glandularia )18(جنس

.باشد می علفی عمدتا گونه 70 شامل• و باشد می گسترده جنس این پراکندگی طیف•

یعنی خود خواستگاه از آن مختلف های گونه ها جاده حاشیه مناطق، این در که جنوبی امریکای

گرفته فرا را ایران شمالی مناطق تا پوشانده، را .است

Mock Vervain نام با که G. Pulchella گونه• شده شناخته از شود، می معرفی «مسخره» بمعنی .هاست جاده حاشیه در پراکنده های گونه ترین

Glandulariaتحقیقات ژنتیک روی جنس

روی بر خود تحقیقات نتایج واشنگتن دانشگاه 2008 سال در• از خبر که کرد منتشر را Glandularia جنس از هایی گونه

را Horizontal Gene Transfer روش به کلروپالست تزریق (19) .داد می

از orcuttiana و hastata های گونه ژن تحقیقات این در• از bipinnatifida و pulchella گونه به Verbena جنس .شد تزریق Glandularia جنس

این تکامل شناخت در تحول بر عالوه تحقیقات، این نتایج• .شد G. pulchella گونه کنترل افزایش موجب جنس،

Glandularia canadensis (20)

Glandularia pulchella (20)

Lantanaجنس

.باشد می ای درختچه و علفی گونه 150 شامل• جنس این حضور ها قاره تمام معتدل بخش در تقریبا•

و شمالی های استان در عمدتا ایران در .شود می دیده درختی پسند شاه نام با و شده یافت معتدل مناطق

(21) .شود می شناخته

های رنگ از ترکیبی جنس این های گل رنگ طیف• با هایی واریته که است زرد و بنفش قرمز، آبی، سفید،

.شود می یافت نیز دیگر های رنگ .باشند می سمی عمدتا جنس این های برگ و ها میوه•

Lantanaخواص دارویی جنس

هرز های علف انجمن» سوی از camara گونه جنس، این در• در و شده معرفی خطرناک سمی گونه یک بعنوان «فلوریدا بعلت مکزیک و استرالیا هند، هاوایی، تگزاس، از مناطقی

(22) .است شده ساز مشکل علفزارها، در گونه این پراکندگی

(23) .شود می نورگریزی موجب دام توسط گیاه این چرای•

می استفاده بُر تب داروی بعنوان گیاه این از برزیل بومیان• .کنند

به توان می امریکا و هند در گونه این کاربردهای سایر از• استخراج همچنین و گیاه این های گلخانه در پروانه پرورش (24) .کرد اشاره گیاه این های باکتریال آنتی صنعتی

Lantana camara (25)

Lantana camara (25)

Lippiaجنس

(26) .باشد می ای درختچه عمدتا گونه 200 شامل•

می شامل را دنیا تمام تقریبا جنس این پراکندگی دامنه• .شود

:مانند ضروری های روغن حاوی و معطر عمدتا گیاهانی• (26) .هستند لیمونن و کارواکرول استراگول، لینالول،

L. graveolens چون خاصی های گونه برگ مکزیک، در• (27) .شود می استفاده غدا چاشنی بعنوان کوهی پونه مانند

Vitexجنس

و ای درختچه عمدتا گونه 250 شامل گسترده جنسی• 35 تا یک حدود ها، گونه در متغیر ارتفاعی با درختی

(28) .باشد می متر

و گرم مناطق در عمدتا جنس این اقلیمی پراکندگی• .باشد می مرکزی امریکای و اوراسیا مرطوب

خاصیت با چوب ،aromatic خواص با هایی گونه• با گیاهانی و دارد کاربرد دستی صنایع در که ارتجاعی

حضور جنس این در ای شده شناخته دارویی خواص (29) .دارند

Vitex agnus-castusمعرفی

ای پنجه های برگ و زیبا های گل با ای درختچه ای گونه• (30) .تایی پنج و

می پاکدامن معنی به chasteberry گیاه این دیگر نام• گیاه این کردند می گمان گذشته در راهبان که زیرا .باشد

(30) .شود می جنسی میل کاهش موجب

پنج نام با و تزئینی گیاه بعنوان عمدتا گیاه این ایران در• .یابد می پرورش انگشت

castus-agnus Vitex (31)خواص دارویی

مشخص دقیق بطور گیاه این دارویی اثر مکانیسم اگرچه• می شمرده آن برای بسیاری دارویی خواص اما نیست

.شود

کمک گوارش دستگاه عملکرد بهبود به گیاه این میوه• مثانه و کلیه برای آن برگ جوشانده همچنین و کرده .باشد می مفید

رفع و خون فشار کاهش موجب آن برگ در ترکیباتی•

.شود می سردرد

castus-agnus Vitex (31)خواص دارویی

vitagnus مانند داروهایی ساخت در گیاه این خشک عصاره• اختالالت درمان جهت که شود می استفاده agnugol و

.شود می مصرف عفونت و رحمی های ورم قاعدگی،

سطح افزایش موجب گیاه این برگ عصاره مصرف• داروهای ترکیبات در اینرو از و شده مردان در تستوسترون

.شود می استفاده سازان بدن برای وزن افزایش

های اسانس ساخت به توان می گونه این کاربردهای سایر از• .کرد اشاره آن با حشرات دافع

Vitex agnus-castus (32)

L. Vitex (33)سایر گونه های مهم

•V. lignum-vitae و متر 20 حداکثر ارتفاع با است درختی که .استرالیا بومی

•V. Lucens 20 از بیش ارتفاع با است سبز همیشه درختی که

.نیوزلند بومی و متر

•V. negundo پراکنده و متر 8 تا 2 ارتفاع با است درختی که .مرطوب و گرم نواحی در

.Vitex Lسایر گونه های مهم

•V. pinnata دارای و متر 15 تا 2 ارتفاع با درختی است ای گونه سال تمام در گونه این .kg/m3 930 چگالی با محکم بسیار چوبی

(34) .دهد می میوه و گل

•V. trifolia بومی و دار کرک های ساقه با ای، درختچه ای گونه

(34) .بومیان برای مختلف مصارف با هایی میوه و افریقا شرق

•V. rotundifolia ارتفاعی با الرشد سریع و ای درختچه ای گونه

از جلوگیری هدف با آرام اقیانوس سواحل در که متر یک حدود خواص دارای گونه این .شود می کاشته ساحل در خاک فرسایش

(35) .باشد می castus-agnus .V مشابه دارویی

Vitex puriri (36)

Vitex negundo (36)

Vitex trifolia (36)

Vitex rotundifolia (37)

Verbena (38)جنس

مناطق در پراکنده ای درختچه و علفی گونه 250 شامل• .افریقا و کانادا شیلی، بومی عمدتا و جغرافیایی مختلف

ارزش با و زیبا های گل و aromatic های گونه دارای•

ی عالقه مورد و پروانه پرورش های گلخانه در فراوان در Appias lyncida نام با پروانه از باارزشی ی گونه .حشرات بندی طبقه

Verbena (39)اسامی گونه های معروف جنس

سربنفش پسند شاه به معروف V. bonariensis گونه• در که ای برگچه پسند شاه به معروف V. bracteata گونه•

.روید می ها صخره میان .برزیلی پسند شاه به معروف V. brasiliensis گونه• جهنم یا کالیفرنیایی پسند شاه به معروف V. californica گونه•

.سرخ .آبی پسند شاه به معروف V. hastata گونه• .غربی پسند شاه به معروف V. lasiostachys گونه• .ساحلی پسند شاه به معروف V. litoralis گونه• .مانند پسند شاه به معروف V. menthifolia گونه• .سفید پسند شاه به معروف V. urticifolia گونه•

Verbena bonariensis (39) Verbena lasiostachys (39)

Verbena bracteata (39)

Verbena hastata (39)

fficinalisoV. (40)گونه

.متر دو تا یک ارتفاع با و چندساله پایا، ای، درختچه ای گونه• اروپا، امریکا، جمله از دنیا سرتاسر در وسیعی طور به گیاه این•

.باشد می پراکنده آسیا و شمالی افریقای رشت تا نوشهر ی فاصله در وسیعی بطور گیاه این ایران در•

خزر، دریای اطراف در آن حضور نقاط سایر و شود می دیده .است سنندج و کردستان شیراز، کرج، تهران،

فضای طراحی در که مختلف های رنگ با و زیبا های گل دارای• دارویی خواص همچنین و گیرد می قرار استفاده مورد سبز

.گونه این خاص

Verbena officinalis (41)

.officinalisV (42)خواص دارویی گونه

در که است آن هوایی های اندام گیاه این استفاده مورد قسمت• گس آن طعم ولی شود می ساطع آن از مطبوعی بوی ،مالش اثر

.است تلخ و

تونیک و معرق اسپاسم، ضد بخش، آرام عنوان به پسند شاه از• .شود می استفاده مو و پوست

اشتها بهبود برای کبد محرک و موثر اعصاب کننده تقویت• .می شود استفاده گلو التهاب رفع برای گیاه این کرده دم .است ویتامین کمبود و است مفید سرماخوردگی کردن برطرف برای

.کند می جبران را ث

.officinalisV (42)خواص دارویی گونه

و شود می موضعی چاقی رفع موجب پسند شاه برگ ی کرده دم• می خونریزی از جلوگیری و ها زخم التهاب، رفع باعث آن کمپرس

.شود

عضالت، گرفتگی ضد آور، خواب افسردگی، ضد اثرات دارای• می باشد نیز بدن عرق و شیر ترشح محرک

می مختلف کشورهای در معتبری داروهای ساخت پایه پسند، شاه•

به کالموفیتوم و سینوپرت آتئرا، برندهای مثال عنوان به که باشد وجود فرانسه و آلمان انگلیس، کشورهای دارویی بازار در ترتیب دارند

Verbena officinalis

Verbena VS. Officinalis

معنی به التین ی کلمه یک ی ریشه از officinalis گونه نام• .است شده گرفته «باستانی های افسانه»

(طبیعت الهه) ایزیس اشک از گیاه این باستان، مصر های افسانه طبق• .است روییده

به و کردند درمان گیاه این با را مسیح های زخم که است معروف• .است محترم راهبان نزد و نامند می «صلیب گیاه» را آن علت همین

و هفدهم قرن در «ورونا» متولد گرای طبیعت فیلسوف پلینیوس،• سیاره از گونه این که بود معتقد «طبیعی تاریخ نامه دانش» نویسنده .است آمده زمین به مشتری

مقابله های راه از یکی «آشام خون یک خاطرات» عنوان با سریالی در• .باشد می پسند شاه گیاه از استفاده و داشتن همراه ها، آشام خون با

:با تشکر فراوان از راهنمایی و حمایت های بی دریغ

جناب دکتر قرخلو• جناب دکتر یامچی• جناب دکتر گل علیزاده• هرباریوم نوشهر• هرباریوم کرج•

منابع1. biologie.uni-hamburg.de

2. Angiosperm Phylogeny Website – Lamiales

3. Elsevier's Dictionary of Trees

4. GRIN. genera sometimes placed in Verbenaceae

5. 416 .ص ،1379 امیرکبیر، انتشارات موسسه دوم، جلد ،(ها ای دولپه) گیاهی بندی رده ،...ا ولی مظفریان،

6. GRIN Genera of Verbenaceae

7. CRC World Dictionary of Plant Names: A-C

8. Armada, J. & A. Barra. 1992. On Aloysia Palau (Verbenaceae)

9. TEIXEIRA DUARTE Marta Cristina et al., Journal of ethnopharmacology, 2005,

vol. 97, no2, pp. 305-311

10. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture

11. Whistler, W. Arthur (2000). Tropical Ornamentals: a Guide. Timber Press. pp. 128–130

12. Missouri Botanical Garden. Retrieved 2010-01-25

13. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture

14. Gorman, Helen. Mexican Flowering Trees & Plants, Ammex Associados, 2004

15. United States Forest Service (PDF)

منابع16. Poisonous Plants in Australia: Enabling consumers to buy safe plants (PDF)

17. Missouri Botanical Garden. Retrieved 2008-12-11

18. GRIN Glandularia Species Profile

19. USDA Plants Profile: Verbena bonariensis

20. berkeley.edu Photo Gallery

21. A Dictionary of Common Wildflowers of Texas & the Southern Great Plains

22. Florida Exotic Pest Plant Council: List of Invasive Species

23. Medical Toxicology of Natural Substances: Foods, Fungi, Medicinal Herbs,

Plants, and Venomous Animals

24. Floridata LC (2007). Floridata LC. Retrieved September 19, 2007

25. TROPICOS. Missouri Botanical Garden. Retrieved 2009-10-18

26. The Encyclopedia of Herbs: A Comprehensive Reference to Herbs of Flavor

27. Duke, James A. (2008). Duke's Handbook of Medicinal Plants of Latin America.

pp.414–415

28. Raymond M. Harley, The Families and Genera of Vascular Plantsvolume VII.

Springer-Verlag: Berlin; Heidelberg, Germany

منابع29. David J. Mabberley. 2008. Mabberley's Plant-Book third edition (2008).

Cambridge University Press: UK

30. Umberto Quattrocchi. 2000. CRC World Dictionary of Plant Names volume I,

page 91

31. Wuttke, W; Jarry H, Christoffel V, Spengler B, Seidlová-Wuttke D. (May 2003).

Chaste tree (Vitex agnus-castus)-pharmacology and clinical indications

32. GRIN. United States Department of Agriculture. Retrieved 2010-12-12

33. R.C. Cooper and R.C. Cambie (1991) New Zealand's economic native plants

34. Ray Harley, "In search of Labiatae", Vitex: A Newsletter for Lamiaceae &

Verbenaceae Research

35. Virginia Department of Agriculture and Consumer Services. "Board of agriculture

and consumer services issues permanent beach vitex quarantine". Retrieved 23

June 2010

36. GRIN online database. Retrieved September 7, 2011

37. Infestation, runners stripped of fruit - Randy Westbrooks. U.S. Geological Survey

38. "Genus: Verbena L.". Germplasm Resources Information Network. United States

Department of Agriculture. 2004-01-29. Retrieved 2011-08-29

منابع39. "GRIN Species Records of Verbena". GRIN. United States Department of

Agriculture. Retrieved 2011-08-29

40. Faiths and folklore: a dictionary of national beliefs, Volume 2. New York: Charles

Scribner's Sons. p.611. Retrieved 2010-09-15

41. Common Vervain (V. officinalis) fromDeutschlands Flora in Abbildungen by

Johann Georg Sturm and Jacob Sturm, 1796

42. Gledhill, D. (2008). The Names of Plants. Cambridge University Press. p. 399