türk kültür ve medeni̇yeti̇ ders slaytlari

Türk kelimesi siyasi bir isim olarak ilk kez GÖKTÜRKLER tarafından kullanılmıştır.

Türk adından ilk kez ÇİN yıllıklarında bahsedilmiştir..

Coğrafi bir terim olarak TÜRKİYE ifadesi ilk kez BİZANS kaynaklarında kullanılmıştır..

GÖÇLERİ KOLAYLAŞTIRAN SEBEPLERHayvancılıkla uğraşılmasıAt arabaları kullanılmasıKonar-göçer yaşam tarzı

GÖÇLERİN SONUÇLARIOrta Asya Türk kültürü dünyaya yayıldı.Maden işlemeciliği dünyaya öğretildi.Göç ettikleri yerlerde devlet yönetimi ve askeri teşkilatlanma açısından örnek oldular.

Türklerin yaptığı bu göçler Türk tarihinin bir bütün halinde incelenmesini zorlaştırmıştır.

Karadeniz’in kuzeyinde yaşadılar. Göçlerle kültürlerini Avrupa’da yaydılar. İskit-Pers Savaşları İskitlerin ALPER TUNGA(ŞU) Destanına,

İranlılarında ŞEHNAME Destanına konu olmuştur. Genellikle konargöçer hâlde yaşayan ve hayvancılıkla meşgul

olan İskitler, çadır şekline getirilmiş arabalar içinde yaşamışlardır ve at üstünde ok atmakla ünlenmişlerdir.

Ölülerini atı ve silahıyla gömerler.(AHİRET İNANCI) Göktanrı Dinine inanırlardı. Sanatlarında “hayvan üslubu” kullandılar. Altın gümüş

işçiliğinde ustaydılar. Atı evcilleştiren ilk Türk topluluğudur. Ordularında AMAZON adı verilen kadın askerler bulunmaktadır.

Firdevsi’nin Şehnamesi’nde Alper Tunga’dan AFRASİYAP ismiyle bahsedilmiştir.

Hükümdarları TOMRİS dünyanın ilk kadın hükümdarı olarak bilinmektedir.

Hun Türkleri M.Ö. 4. yy’da siyasi bir güç haline geldiler. Hun Türklerinin siyasi gücünü kabul eden beş Çin beyliği ile Hunlar arasında M.Ö. 318 yılında bir ittifak anlaşması yapıldı. Hunlarla ilgili tarihte bilinen ilk yazılı belge, bu anlaşmadır.

Mete Han M.Ö. 200’de Çin ile bir anlaşma yaptı. Bu anlaşma Doğu Asya tarihinde bilinen ilk resmi anlaşmadır.

Qin Shi Huang

Türk-Çin mücadelesin

in temel sebebidir.

Mete Han Türkleri ilk kez bir bayrak altında toplamıştır.

Orduda ONLU SİSTEM’i oluşturmuştur.

Çin’i vergiye bağlamıştır.

İpek Yolu hakimiyetini ele geçirmiştir.

Vatan kavramından ilk kez bahsetmiştir.

Mete Han ISLIK ÇALAN OKU bulmuştur.

Oğuz Kağan Destanı (SÖZLÜ EDEBİYAT)Esik Kurganındaki Altın Elbiseli Adam (ALTIN İŞLEMECİLİĞİ) Pazırık Kurganındakidünyanın en eski halısı ( DOKUMACILIK)

Güney Sibirya’da Altay dağları eteklerinde pazırık’ta m.ö. III.-II.Yüzyıllardan kalma kurganda hunlara ait mumyalanmış ceset, atiskeleti, dört tekerlekli araba ve halı bulunmuştur. Buna göreHunlarla ilgili olarak,I. Ölümden sonra hayatın devam ettiği inancına sahip oldukları,II. Yerleşik hayata geçtikleriIII. Dokuma eşya kullandıklarıBilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 Ve 3D) 2 Ve 3 E) 1,2 Ve 3

Kavimler Göçü’nden sonra Avrupa’da hristiyanlık yayıldı. Skolastik Düşünce ve

Feodalite Sistemi Avrupa’ya egemen oldu.

Aşağıdakilerden hangisi Hunların nedenOlduğu Kavimler Göçü’nün sonuçlarındanbiri değildir?A) Avrupa’nın etnik yapısının değişmesiB) Avrupa’da bir Hun devleti kurulmasıC) Roma İmparatorluğu’nun bütünlüğünü ve

üstünlüğünü yitirmesiD) Avrupa’da skolastik düşüncenin egemen olması

E) Göktürk Devleti’nin yıkılması

Avrupa’da kurulan ilk büyük Türk devletidir. Anadolu’ya ilk akınları yapan Türk devletidir. Kurucuları Balamir devleti Macaristan merkezli olarak kurmuştur. Avrupa Hunlarının temel politikasını ULDIZ belirlemiştir. Bu politika *Doğu Roma’yı baskı altında tutmak *Batı Roma ile iyi ilişkiler kurmaktır. En ünlü hükümdarları Attila Doğu Roma ile MARGUS ve

ANATOLYUS Barışlarını imzalamış, Batı Roma üzerine ise GALYA ve İTALYA Seferlerine çıkmıştır. Onun ölümünden sonra devlet zayıflayıp yıkılmıştır.

Romalı General Aetyus komutasındaki orduyla Katalan

Ovası’nda savaştı.( GALYA SEFERİ)

Almanların Nibelungen Destanı’nda Attila’dan ETZEL adıyla bahsedilir.

FLAGELLUM DEL

Avrupalılar Hunlarla yaptıkları mücadeleleri anlatan destanlar meydana getirdiler. Örneğin; Nibelungen Destanı

Hun-Burgant çatışmalarını anlatmaktadır.

Karadeniz’in kuzeyindeki düzlüklere çekilen Hunlar bölgedeki Oğuzlarla

karışarak Bulgar ve Macarlar’ın ortaya çıkmasına zemin hazırladılar.

AŞINA

Sasanilerle birleşerek Akhunları yıkmıştır.

Bizans’la birleşerek Sasanilerle savaşmıştır.

630

659

Orta Asya’dan Bizans’a ilk resmi heyet 568’de Göktürkler zamanında gitmiştir.

Orta Asya’dan Bizans’a ilk resmi heyet 568’de Göktürkler zamanında gitmiştir.

KÜRŞAD İHTİLALİ(639)

Kürşad Ayaklanması Türk Tarihindeki ilk bağımsızlık mücadelesi olarak bilinir.

ŞANTAN SAVAŞI

TONYUKUK Türk Tarihinin ilk veziri olarak kabul edilir.

1. Kutadgu Bilig2. Orhun Yazıtları3. Manas DestanıTürk tarihi’ne ait bu eserlerden hangileriGöktürklerden kalmıştır?A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3D) 1 Ve 3 E) 2 Ve 3

MANİHAİZMİN ETKİLERİ• Savaşçılık yeteneğinin azalması• Yerleşik hayata geçilmesi• Tarım yapılması• Kitap basımı ve matbaa kullanımı• Çin ile ticari ilişkiler• Sanat alanında gelişme

UYGURLARIN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ• Tarım kültürünü oluşturdular.• Yerleşik hayata geçtiler.• İlk kez kağıt üzerine yazılı belgeler bıraktılar.• İlk kez ilkel matbaa kullandılar.• İlk kez mimari eserler bıraktılar.• İlk şehirleşme faaliyetlerini oluşturdular.• İlk yazılı hukuku oluşturdular.• İlk kez kütüphane kurdular.

Türeyiş ve Göç Destanları, Karabalgasun, Sine Uşi , Moyençur, Taryat ve Süci Yazıtları Uygurlara aittir.

Heykelcilik, Minyatür, Fresk, Resim, BEDİZCİ Mimari, Çini, Tiyatro

İslamiyet’ten önce Türklerin, 1. tarımda sulama kanalları yapmaları2. halı-kilim dokumacılığı yapmaları3. silah, at koşumları, süs eşyası imal etmeleriUğraşlarından hangileri yerleşik hayatageçtiklerinin kesin bir kanıtıdır?A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3D) 1 Ve 2 E) 2 Ve 3

1. Duvar Resmi2. Dokuma3. MimariUygurların yukarıdaki sanat alanlarınınhangilerinde etkinlik göstermeleri, onlarınyerleşik hayata geçtiklerine bir kanıtsayılabilir?A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3D) 1 Ve 3 E) 1,2 Ve 3

Aşağıdakilerden hangisinin Uygurların matbaalarınınolduğuna ve baskı yaptıklarına bir kanıt olduğusavunulabilir?A) Tahtadan yapılmış harflerB) Çeviri eserlerC) 18 harften oluşan alfabeD) Taş üzerine yazılmış kitabelerE) Kâğıt üzerine yazılmış belgeler

YERLEŞİK HAYATTarımsal faaliyetlerDeğirmenlerSaban, orak gibi tarım aletleriTohumluk buğday ambarlarıSulama kanallarıHalktan ev, toprak veya ürün vergisi alınmasıSaray, tapınak, ev gibi mimari eserlerFresk, vitray gibi sanat dalları

GÖÇEBE HAYATTemel geçim kaynağının hayvancılık olmasıMimari, fresk, vitray gibi sanat dallarının olmamasıTaşınabilir sanat eserleriÇadır kültürüUzun süreli hapis cezasının olmaması

Türk Devletleri.exe

AVARLAR: İstanbul’u kuşatanilk Türk topluluğudur.

Üzengi kullanımı AvarlarlaBirlikte ortaya çıkmıştır.

Hem Asya’da hemAvrupa’da devletkurmuşlardır.

Mezarlara eşya, yiyecek veiçecek gibi şeylerkoymuşlardır.

Devlet adamlarının ölülerinideriye sararak lahit içineyerleştirmişlerdir.

BULGARLAR:Avarlardan sonra ikinci kezİstanbul’u kuşattılar.

(KurumHan)

Tuna Bulgarları TürkTarihinde ilk kez HANUnvanı yerine ÇAR unvanınıKullandılar ve hristiyanlığıkabul ederek milliKimliklerini kaybettiler.(BORİS HAN)

İtil(Volga-Kama) Bulgarlarıİslamiyeti kabul etmiştir.Günümüzde Kazan Türkleriolarak bilinirler.(ALMIŞHAN)

OĞUZLAR(UZLAR): Türk tarihinin en kalabalık

ve en etkili boyudur.

Müslüman olanlarına TÜRKMEN denmiştir.

Bizans ordusunda paralı askerlik yaptılar.

Osmanlı ve SelçukluDevletlerininKuruluşunda etkili oldular.

Bizans tarafından Romanya’nın Dobruca bölgesine yerleştirilenleri günümüzde GAGAVUZ TÜRKÜ olarak bilinir.

HAZARLAR: Museviliğibenimseyen tek Türktopluluğudur. (BULANKAĞAN)

Geniş bir dini hoşgörüyesahiptirler. Hz. Osman ve EmevilerZamanlarındaMüslümanlarlasavaştılar.(ilk)

Kafkasya ve Karadeniz’inkuzeyinde İslamiyetinYayılmasını engellediler.

KIRGIZLAR:400000 mısradan oluşanMANAS DESTANI veYENİSEY YAZITLARIKırgızlara aittir.

Orta Asya’da egemenlikkuran son Türk boyudur.

Cengiz Han’a itaat eden ilkTürk topluluğudur.

MACARLAR:

Hristiyanlığı kabul ederekMilli kimliklerinikaybetmişlerdir.(KATOLİK)

Krallık sistemine dayalı biryönetim biçimi benimsemişlerdir.

Balkanların Almanlaşmasınıengellemişlerdir. AyrıcaSlavların bir araya gelmesini de önlediler.

TÜRK KURULTAYI

Türk kültür,dil ve tarihine ait ilk çalışmaları başlattılar.1870’de Budapeşte’de ilk Türkoloji Enstitüsü’nü açtılar.

PEÇENEKLER: Ruslarla mücadele ederekgüneye inmeleriniengellediler.

Malazgirt Savaşı’ndaSelçukluların tarafınageçtiler.

1090’da Çaka Bey’leanlaşarak İstanbul’ukuşattılar.

KIPÇAKLAR(KUMANLAR):Hristiyanlığı kabul ederekMilli kimliklerinikaybetmişlerdir.

Oğuzlarla mücadeleleriDEDE KORKUTHİKAYELERİ’NDEanlatılmıştır. Ayrıca Ruslarlamücadeleleri İGORDESTANI’NA konu

olmuştur.

CODEX CUMANİCUS adlı ikiciltlik sözlükleri vardır.

Karadeniz’in Türkleşmesinekatkıda bulundular.( Zonguldak, Trabzon,

Artvin

DEŞTİ KIPÇAK-KOMANYA

Balkanların Slavlaşmasınıgeciktirdiler.

SABİRLER(SİBİRLER):Bugünkü Sibirya’ya adlarınıvermişlerdir.

Avrupa Hunları’ndan sonraAnadolu’ya akınlar yapan Türk topluluğudur.

BAŞKIRTLAR:Altınorda Devleti’nebağlanarak İslamiyeti kabulettiler.

Günümüzde RusyaFederasyonu’na bağlı olarakyaşamaktadırlar.

TÜRGEŞLER:Yerleşik hayata geçmişlerve ticarete önemvermişlerdir.

Müslümanlarlasavaşarak Orta Asya’nınAraplaşmasınıengellemişlerdir. (SULUKAĞAN)

Bilinen ilkhükümdarları Baga Tarkankendi adına para bastıran ilkTürk hükümdarıdır.(YARMAK)

KARLUKLAR:İslamiyet'i kabul eden ilkTürk boyudur.

Cengiz Han’a itaat eden ilkmüslüman Türktopluluğudur.

Talas Savaşı’ndamüslümanları destekleyerekOrta Asya’nın Çinlileşmesiniengellemişlerdir.

KİMEKLER:Yemekler diye de bilinir.

Göktürk Devleti’nin yıkılmasıyla bağımsız olan Kimekler daha sonra Kıpçakların egemenliğine girmiştir.

AKHUNLAR(EFTALİTLER):İran’daki Mazdek İsyanı’nın bastırılmasında etkili oldular.

Göktürkler Sasaniler’le birleşerek bu devlete son verdi.

KADINDAN GAYRİ HERŞEY ORTAK

Türklerin Avrupa’da milli benliklerini koruyamamalarının sebebi nedir?

I. BulgarlarII. MacarlarIII. GöktürklerYukarıdaki Türk kavimlerinden hangileriHristiyanlığı kabul etmiştir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

Devlete il veya el ismi verilir. İlin başında han, hakan, kağan unvanlı hükümdar bulunur.

HAKAN

TANHU

ORDU

TAHT(ÖRGİN) DAVUL KOTUZ

YAYKEMER(

KUR)

OTAĞ

KILIÇ KAMAKAMÇI(BERGE) TOY

TUĞ

DEVLET(İL VEYA EL)

BODUN(MİLLET)

BOY

SÜLALE(URUG)

AİLE(OĞUŞ)

Türk Devletlerinde,I. taht kavgalarının ortaya çıkması,II. toprakların, gelirlerine göre bölümlere

ayrılması,III. çeşitli dinlere inanılmasıdurumlarından hangileri “ülkenin hükümdarAilesinin ortak malı olması” töresinin sonuçlarıarasındadır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) I, II ve III

İlk Türk devletlerinde yabgu iç işlerinde serbest, dışişlerinde doğudaki hakana bağlıydı.Bu durumun aşağıdakilerden hangisine kanıt olduğusavunulabilir?

A) Hakanın iç işlerine, dış işlerinden daha az önemverdiğineB) Komşu devletlerin güçlü olduğunaC) Ülkenin federal bir yapıya sahip olduğunaD) Hakandan sonra tahta çıkma hakkının yabguyaait olduğunaE) Türklerin Gök-Tanrı inancının dışındaki inançlarada açık olduğuna

HATUN(KATUN)

Hatunlar kurultaya katılabilir ve elçi kabul edebilir. (TürkTarihinde kadına verilen önemi gösterir.)

Hükümdarın oğullarına TİGİN adı verilir.

Tiginleri devlet yönetimi konusunda yetiştiren eğitmenlere deATAMAN(İNAL/İNANÇ) denirdi.

Kurultaya katılma hakkı olanlara TOYGUN denir.Hükümdarın olmadığı durumlarda kurultaya AYGUCI(VEZİR)

başkanlık eder.Kurultayda din adamları yer almaz.

Danışma meclisi özelliği gösterir.

Devletten devlete farklılık göstermekle birlikte kurultayın aldığıkararlar genellikle bağlayıcı niteliktedir. Kağan kurultayınkararlarını dikkate almak zorundadır. Alınan kararlara uymazsaortaya çıkan sonuçlardan sorumlu tutulabilir. Kurultayhükümdarın uygulamalarını kabul etmeyebilir.

Kurultay üyelerinin temsil niteliğinin olması, kanun yapma,hakan seçme, hakanı denetleme ve onun yetkilerini kısıtlama;gerekirse azletme gücüne sahip olmaları demokratik bir niteliktaşıdıklarını göstermektedir.

İL GİDER, TÖRE KALIR.

BİLGE KAĞAN DÖNEMİNİN TÖRESİNDEN BAZI ÖRNEKLER

Devlet ve halk arasındaki ilişkiler töreye göre düzenlenirdi.

İdare eden ve edilenlerin uymaya mecbur oldukları ve Bir tek şahsın iradesiyle değişmeyen sözlü hukuk kurallarıdır.

Hükümdar törenin dışına çıkamaz. Töre Türk geleneklerine dayanırdı. Kısa süreli hapis cezaları uygulanırdı.

KUTADGU BİLİGE GÖRE TÖRENİN DEĞİŞMEYECEK HÜKÜMLERİ

İYİLİKUZLUK

EŞİTLİKTÜZLÜK

ADALETKONİLİK

İNSANLIKKİŞİLİK

Yazılı hukuk ilk kez Uygurlar’da görülür.Yerel mahkemelere Yargan(yargucu) denen hakimler bakar.Hükümdarın başkanlık ettiği Yargu adlı mahkemede siyasi konular görüşülür.

Tabiat Olaylarına İnanmaAtalar Kültü(Animizm)ŞamanizmGöktanrı DiniTotemizm

Kurgan adı verilen mezarlarınetrafında balballar mevcuttur.Balballar kahramanlığınölçütüdür. Ayrıca heykelsanatında gelişildiğiningöstergesidir.

Ölünün arkasından ölü aşı dağıtılır.

Ölünün arkasından yuğ adı verilen törenler düzenlenir.

Cennete uçmağ, cehenneme tamu adı verilir.

Kurgan adı verilen mezarlar mevcuttur.

Bunların dışında Manihaizm,Budizm, Hıristiyanlık, Musevilikve İslamiyete inanmışlardır.

MANYAK

İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde farklıinançlara sahip Milletler bir arada yaşardı.Yukarıdaki bu durum aşağıdakilerden hangisiningöstergesidir?a) Türkler Arasında Hoşgörünün Yaygın OlmasınınB) Türklerin Yerleşik Hayata GeçtiğininC) Çok Eski Kültüre Sahip OlunduğununD) Ülkenin Kısımlara Ayrılarak İdare EdildiğininE) Kurultay Denen Meclislerinin Olduğunun

Türklerde;Cesetlerin mumyalanmasıKurgan adı verilen mezarların varlığıMezarlara değerli eşyaların, hayvanların, silahların gömülmesiCennet ve cehennem inançlarının olmasıBalbal denilen mezar taşlarının dikilmesiAhiret inancının göstergesidir.

Ordu-millet geleneği mevcuttur.

Ordu teşkilatının temelini Mete Han oluşturmuştur.

En yaygın savaş tekniğiTuran(hilal) Taktiğidir.

Hilal Taktiði.exe

TÜRKLERİN ASKERİ ALANDAKİ ETKİLERİ Roma ordusunda ve Cengiz’in ordusunda

onlu sistem uygulandı. Bizans ordusunda turan taktiği uygulandı. Çinliler Türk süvari kıyafeti olan ceket,

pantolon ve çizme kullandılar. Çin ve Avrupalılar et konservesi yapmayı

öğrendi.

Ordu komutanlarına Tarkan,Subaşı, Böri veya Noyan denir.

Ordudaki askerlerin giydiğihayvan postundan yapılanbaşlığa Tolga veya Börk denir.

Uygurlara kadar atlı göçebe(konargöçer) yaşam tarzı benimsediler. Göçebe hayat tarzına uygun olarak çoğunlukla hayvancılıkla uğraştılar.

Uygurlar döneminde yerleşikhayata geçmişler ve iki katlıbeyaz badanalı evlerdeoturmuşlardır.

AİLE YAPISIKang, ög, ekzogami, monogami,kalıng, gelin-güvey, zina,

Nevruz(YENİGÜN)bayramlarında at yarışlarıdüzenlenir, şarkılar söylenir,dans edilir.

Kımız, begni-bekni, boza, lo adlıiçecekleri vardır.

Çavgan(cirit) adı verilen ve atüstünde oynanan savaş oyunuünlüdür.

Dokumacılık, silah üretimi,maden işlemeciliği, demircilikte ilerlemişlerdir.

İpek yolu ve Kürk Yolu’ndanfaydalanmışlardır.

Uygurlar ticarette önemli bir ödeme aracı olarak kağıt para(Çav) kullanmıştır.

Kamdu adı verilen ve üzerinde hakanın mührü bulunan bez parçaları ticarette değişim aracı olarak kullanılmıştır.(Böz, Kuanpo)

Orta Asya’da topraklarınmülkiyeti devlete ait olduğuiçin;1.Kölelik sistemi görülmemiştir.2. Toprağa dayalı ayrıcalıklı

sınıflar oluşmamıştır.

BOZKIRLININ NAZARINDA SABİT

OLAN ŞEYİN FAYDASI YOKTUR.

Göçebe yaşadıkları için daha çok taşınabilir malzemeden sanat eserleri vermişlerdir.

Deri, kumaş, maden ve ahşap işlemeciliğinde ilerlediler.

Yerleşik hayatla birlikte tapınak mimarisi gelişti.

Birçok din ve medeniyetten tercüme yapılmış, bilim adamlarına önem verilmişti. Uygurlar ilk kez örgün eğitim kurumları oluşturmuştu. Kağıt, matbaa, kütüphane, çiçek aşısı,sudoku,

Tayanç ve Keneşçi denilen fikir adamları devlet adamlarına danışmanlık yapmışlardır.

En önemli müzik aleti kopuzdur. Ayrıca kudüm, obua, çevgan, kithara, timpani(davul), köpürge diğer müzik aletleridir.Uygur ressamlarına bedizci adı verilir.

Sanat eserlerinde insan, bitki, hayvan figürleri, geometrik şekiller kullanılmıştır.

Uygurlar kitaplarını minyatürlerle süsleyerek canlı ve parlak renkleri kullandılar.

Aşağıdakilerden hangisinin Türklerin köklü ve eskibir kültüre sahip olduklarının bir göstergesi olduğusavunulabilir?A) Yerleşik hayata geçmeleriB) İlk devletlerini orta Asya’da kurmalarıC) Çeşitli dini inanışları benimsemeleri ve bunlarıyaşantılarına yansıtmalarıD) Boylar halinde birlikte yaşamalarıE) İslam dinini kabul etmelerine rağmen özKimliklerini korumaları

Türk edebiyatının ilk sözlüörnekleri;Sav: AtasözüSagu: Ölen büyüklerin ardındansöylenen şiirlerKoşuk: Kopuz eşliğindesöylenen şiirlerdir.

ÖNEMLİ DESTANLAR Hunların Oğuz Kağan İskitlerin Alp Er Tunga Göktürklerin Bozkurt Ve

Ergenekon Uygurların Göç Ve Türeyiş Kırgızların Manas Destanları

önemlidir.

Göktürkler 38 harften oluşanGöktürk Alfabesini kullanmışlardır.İlk Türk alfabesidir. GöktürkKitabeleri bu alfabe ile yazılmıştır.

Uygurlar 18 harften oluşan UygurAlfabesini kullanmışlardır.

Bunların dışında Arap, Kiril, Soğdve Latin Alfabeleri kullanıldı.

Aşağıdaki alfabelerden hangisi Türklereözgüdür?A) SogdB) KirilC) OrhonD) LatinE) Sanskrit

Türkçe yazılmış en eski metinlerdir.

Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir.

I. Göktürk devletinin yıkılışını , Türklerin esaret yıllarını ve 2. Göktürk devletinin kuruluşunu anlatır.

Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinlerdir.

Devlet adamlarının halka hesap vermesi söz konusudur.Devlet ve halkın karşılıklı görevleri belirtilir.Bu özellikleriyle Türklerde devlet anlayışının kavranması açısından önemlidir.

1893’de Danimarkalı dilbilimci WİLHELM THOMSEN çözmüştür. Okuduğu ilk kelime TENGRİ’DİR.

Bilimsel alandaki en önemli çalışma ONİKİ HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ’DİR.

Bir toplumun takvim hazırlaması astronomi alanda geliştiğinin göstergesidir.

Kimya, ilaç yapımı, veterinerlik, tıp, dört işlem matematik gibi bilim dallarıyla ilgilendiler.

YORUM: Altın Elbiseli Adam Zırhı altın işlemeciliği, halı ise dokumacılık alanında gelişildiğini gösterir.

-Altaylarda Pazırık kurganlarında bulunan halı-Kazakistan’da Alma Ata şehri yakınlarındaki Esik kurganındaki altın elbiseli adam zırhıYukarıdaki buluntular aşağıdakilerden hangisine aittir?A)Tabgaçlar B) Göktürkler C) Uygurlar D) Hunlar E) Kırgızlar

YORUM: Karluklar İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyudur.

Aşağıdaki gelişmelerin hangisinde Karlukların etkisi vardır?A) Avrupa’da kurulan Avar Devleti’nin yıkılmasındaB) Çin’in Orta Asya’ya egemen olmasındaC) İstanbul’un Sasanilerle birlikte kuşatılmasındaD) Hun Devleti’nin ikiye ayrılmasındaE) Talas Savaşı’nı Müslümanların kazanmasında

YORUM: Matbaa ilk kez Uygurlar Dönemi’nde kullanılmıştır.

Türk tarihinde,I. düzenli ordunun kurulması,II. devlet teşkilatının kurulması,III. hareketli harf sistemine dayanan matbaanın bulunmasıgelişmelerinden hangileri Hunlar Dönemine aittir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

YORUM: Orta Asya’daki temel mücadele sebebi İpek Yolu’dur.

Ticaret yollarından biri olan İpek Yolu’nun tarih boyunca farklı güzergâhlar izlemesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi olduğu savunulabilir? A) Egemen güçlerin değişmesinin B) Kabileler arasında kültür farklılıkları olmasının C) İpeğin ticari bir değişim aracı olarak kullanılma-sının D) Ticari malların Avrupa’ya götürülmesinin E) Kervan ticareti yapılmasının

YORUM: Türklerin kendilerine özgü iki alfabesi Göktürk ve Uygur Alfabesidir.

Aşağıdakilerden hangisi Uygurlar ve Göktürklerin ortak özelliklerinden biridir? A) Kendilerine özgü alfabelerinin olması B) Hakanlarının “idikut” unvanı taşıması C) Kâğıt üretmeleri D) Baskıda, hareketli harf sistemini kullanmaları E) Mani dinini resmî din olarak kabul etmeleri

YORUM: Avarlar ve Hunlar hem Orta Asya’da hem Avrupa’da güçlü devletler kurmuşlardır.

Asya ve Avrupa’nın siyasi ve kültürel yapısının değişmesinde, I. Türgiş, II. Avar, III. Hun devletlerinden hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

YORUM: Bu aletler tarımsal üretimin göstergesi olmasından dolayı yerleşik hayatında göstergesidir.

Türklerin göçebe bir hayat tarzından yerleşik toplum düzenine geçmeleri, beraberinde pek çok değişiklik getirmiştir.Aşağıdakilerden hangisinin bu değişikliklerdenbiri olduğu savunulabilir?A) Ticaret yapmalarıB) Sanata ilgi duymalarıC) Ekip biçme aletlerine sahip olmalarıD) Topluluklar halinde yaşamalarıE) Kendilerine özgü dilleri kullanmaları

YORUM: Türk tarihinde şehircilik ve mimariye ait ilk eserler Uygurlara aittir.

I. GöktürklerII. HunlarIII. UygurlarYukarıdaki ilk Türk devletlerinin hangilerinde şehirlerinkurulmasıyla, günümüze kadar gelen evler, tapınaklar, saraylar inşa edilmiştir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

YORUM: Yönetimde kadınlara önem verilmiştir.

İslamiyet’ten önce Türk devletlerinde kağanın eşine“hatun” unvanı verilirdi.Hatunun,I. elçileri kabul etmesi,II. sarayının olması,III. oğlunun veliaht olmasıdurumlarından hangileri, kağanı temsil etme yetkisinin olduğunu gösterir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

YORUM: Göçebe toplumların temel geçim kaynağı hayvancılık, yerleşik toplumların temel geçim kaynağı tarımdır.

I. Türk topluluklarının farklı boylardan oluşmasıII. Türk topluluklarının genelde yerleşik düzenegeç geçmeleriIII. Türk topluluklarının dini inançlarıOrta Asya’daki Türk devletlerinin başlangıçta,ekonomilerinin temelini hayvancılığın oluşturmasında yukarıdakilerden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) II ve III

YORUM: Yukarıda verilen öğeler Türklerin göçebe hayat yaşadığının göstergesidir.

İslamiyet Öncesi Orta Asya Türk Devletleri’nde;- Mimari gelişmemiştir.- Uzun süreli hapis cezaları yoktur.- Bilimsel faaliyetler ve yazı kullanımı azdır.Bu durumun oluşmasında;I. Hukuk sistemiII. Etnik yapıIII. Egemenlik anlayışıIV. Yaşam tarzıgibi etkenlerden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A)Yalnız II B) Yalnız III C) Yalnız IVB)D) I ve III E) III ve IV

YORUM: Orta Asya’da meclisin varlığı demokratik anlayışa sahip olunduğunun göstergesidir.

‘Orta Asya’da kurulmuş Türk devletlerinde yönetim; hakan, hatun ve Kurultay adı verilen meclis tarafından yürütülmüştür. Siyasi, askeri ve ekonomik konuların görüşüldüğü “Kurultay danışma meclisi niteliğindedir.’Kurultay’ın varlığı aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Laik devlet anlayışınınB) Oligarşik devlet işleyişininC) Teokratik devlet yapısının D) Demokratik uygulamanınE) Mandater Sistemin

YORUM: Toy, kurultay, kengeş isimleriyle bilinen meclis danışma meclisi özelliği gösterir.

İlk Türk devletlerinde kurultayın savaş, barış gibi önemli konularda aldığı kararlar kağanı bağlamazdı. Buna göre kurultay aşağıdakilerden en çok hangisine benzemektedir?a)Meclis Hükümetib)Olağanüstü Meclisc)Kurucu Meclis d)Ulusal Meclise)Danışma Meclisi

YORUM: Göçebe toplumlar taşınabilir sanat eserleri oluşturmuşlardır.

İslamiyetten önce Türk sanatında hayvanları ve bu hayvanların birbirleriyle mücadelelerini gösteren motifler ön planda olmuştur. Bu motifler kemer tokası, kılıç, hançer kabzası, süs eşyası, koşum takımı gibi taşınabilir malzeme üzerine işlenmiştir.Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?a)Yer altı zenginlikleri bol olan bölgelerde sanatın erken geliştiğib)Sanatın, yerleşik yaşama geçtikten sonra başladığıc)Sanatın toplumların yaşam koşullarını yansıttığıd)El sanatlarının gelişmesinde ticaretin önemli bir yeri olduğunue)Sanata verilen önemin toplumdan topluma değiştiğini

YORUM: Göktürkler Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.

Göktürklerle ilgili bilgilerden bazıları şunlardır: I- İlk kez "Türk" adını taşıyan kavim olarak ortaya çıkmışlardır. II- Doğu batı olmak üzere iki koldan yönetilmişlerdir. III- Kendilerine özgü yazıya geçmişlerdir. IV- Orta Asya'da devlet kurmuşlardır V- Hükümdarları, komşu ülke hanedanlarıyla akrabalık kurmuşlardır. Bu bilgilerden hangilerine dayanarak Göktürklerde ulusçu bir devlet anlayışı olduğu söylenebilir? a)1 ve 3 b) 2 ve 3 c) 2 ve 4d) 3 ve 4 e) 4 ve 5

YORUM: Din değiştirmeleri Uygurların sadece savaşçı özelliklerini kaybetmelerine yol açmıştır.

Uygur Türkleri, başta Budizm olmak üzere çeşitli dinlere bağlı değişik kültürlerle ilişki kurdukları halde, dini terimlerin bile Türkçe karşılıklarını kullanmaya özen göstermişlerdir. Uygurlar bu davranışlarıyla aşağıdakilerden hangisini korumaya çalışmışlardır?a)Toprak bütünlüğünüb)Yönetim biçimlerinic)Milli benliklerinid)Toplumda eşitlik anlayışınıe)Eski inanç sistemlerini

YORUM: Mezarlara kişisel eşyaların konması ahiret inancının varlığını gösterir.

Türkçe'de buğday, arpa, darı gibi tahıl adları ile altın, gümüş, bakır, kurşun, demir gibi metal adlarının bulunması ve kurganlardan kılıç , süngü, bıçak ve balta gibi silahların çıkması, Türklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi için bir kanıt olamaz?a)Tarım ürünlerini tanıdıklarınab)Savunma amacıyla kullanılabilecek araçlar edindiklerinec)Mezarlara kişisel eşyalarında konulduğunad)Metal eşyalardan yararlandıklarınae)Komşu ülkelerle iyi ilişkiler içinde olduklarına

YORUM: Metehan Çin’i ele geçirebilecek güce sahipken asimilasyon endişesiyle Çin’i vergiye bağlamakla yetinmiştir.

Büyük Hun hükümdarı Mete, askeri açıdan üstünlük kurmasına karşın, Çin'i doğrudan topraklarına katmamış dışarıdan baskı altına almayı çıkarları açısından daha uygun görmüştür.Aşağıdakilerden hangisinin, Mete‘yi bu politikayı izlemeye yönelten temel etken olduğu savunulabilir?A) Çin'e yerleşilmesi durumunda kültürel özelliklerin kaybedileceği düşüncesiB) Düzenli ordunun kurulmuş olmasıC) Batıdaki fetihlere ağırlık verilmesiD) Çin topraklarının verimsiz olmasıE) Mimari çalışmaların yetersiz kalması

YORUM: İlk kez toplu şekilde din değiştiren ve kağıt ve matbaayı ilk kez kullanan Türk devleti Uygurlardır.

Uygurlarla ilgili özelliklerden bazıları şunlardır:I. Manihaizm dininin benimsenmesiII. Kendilerine özgü alfabe kullanılmasıIII. Yönetimde kurultay kararlarının etkili olmasıIV. Kağıt ve matbaa tekniğinin gelişmesiBunlardan hangilerinin kendilerinden önceki Türk devletlerinden farklı olarak ortaya çıkan gelişmeler olduğu savunulabilir?A) I ve IV B) Yalnız I C) II ve IIID) Yalnız IV E) Yalnız II

YORUM: Uygurlar Maniheizmi, Hazarlar Museviliği, Karluklar İslamiyeti kabul etmişlerdir.

— Uygurlar— Hazarlar— Karluklargibi Türk topluluklarının ortak özelliği olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?A) Yerleşik yaşama geçmeleriB) Eski inançlarını terk ederek yeni bir dini inancı benimsemeleriC) Siyasi varlıklarını Avrupa'da devam ettirmeleriD) Müslüman-Araplarla savaşmalarıE) Kendilerine özgü alfabe kullanmaları

Bu slaytların hazırlanmasında aşağıda adı verilen kaynaklardan faydalanılmıştır.www.eba.gov.trwww.mebvitamin.comwww.osym.gov.tr Osman Saraç tarih sunularıTarih 9. sınıf, Tarih 10. sınıf, Tarih 11. sınıf ve T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitapları, MEB YAYINLARI