str. 1wl1.ump.edu.pl/media/uid/89e065eee4ad69855480/ffab71.pdf · choroby układu pokarmowego:...

str. 1

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO

NA WYDZIALE LEKARSKIM I

ROK AKADEMICKI 2016/2017

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW

1. NAZWA PRZEDMIOTU: Patomorfologia

2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:

Zakład Patomorfologii Klinicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu

Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:

Adres: ul. Przybyszewskiego 49, 60–355 Poznań

Tel. /Fax: 61 869 14 66 / 61 869 15 09

Internet: www.patklin.ump.edu.pl

E-mail: patomorf@ump.edu.pl

4. Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.

5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.

6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do

platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) :

Nazwisko: prof. dr hab. med. Przemysław Majewski

Tel. kontaktowy: 61 869 14 66

Możliwość kontaktu – konsultacje (dni, godz., miejsce): w dni robocze od godziny

800 do 1330 poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej

E-mail: pmajewski@ump.edu.pl

Osoba zastępująca: dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM

Kontakt: w dni robocze od godziny 800 do 1330 poprzez sekretariat Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, e-mail: awozniak@ump.edu.pl

str. 2

7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:

Rok: III

Semestr: V i VI

8. Liczba godzin ogółem: 170 liczba pkt.ECTS: 14

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

Semestr zimowy/letni

liczba godzin

W Ć Ćwiczenia

kategoria

S

Zakład Patomorfologii Klinicznej 34/12 64/20 B 0/40

Razem: 46 84 B 40

9. SYLABUS

Nazwa

przedmiotu/modułu Patomorfologia

Wydział Wydział Lekarski I

Nazwa kierunku studiów Kierunek lekarski

Poziom kształcenia Jednolite studia magisterskie

Forma studiów Stacjonarne, 6-letnie

Język przedmiotu Polski

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowy fakultatywny

Rok studiów/semestr

I II III IV V VI

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12

Liczba godzin zajęć

dydaktycznych z

podziałem na formy

prowadzenia zajęć

170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 – ćwiczenia, 0 – fakultety

Założenia i cele

przedmiotu

Założeniem i celem zajęć z patomorfologii dla studentów III roku kierunku

lekarskiego jest przyswojenie wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu

lekarza w zakresie patomorfologii ogólnej i patomorfologii szczegółowej

narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem choroby nowotworowej.

Symbol

efektów

kształcenia

zgodnie ze

standardami

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Metody weryfikacji

osiągnięcia

zamierzonych efektów

kształcenia:

WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

Grupa treści

podstawo-

wych A. 8.

Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w

krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i

nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii

szczegółowej narządów i układów ze szczególnym

Student zdaje

2 sprawdziany

z histokliniki,

sprawdzian z zajęć

str. 3

uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki

histopatologicznej nowotworów.

sekcyjnych

i sprawdzian

wyjściowy

po zaliczeniu bloku

seminariów

z patomorfologii

narządowej.

UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

Grupa treści

podstawo-

wych A. 8.

Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań

morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych

występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników

badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do

badań.

cd.

Stopień za 2 działy

ćwiczeń z

histokliniki

wystawiany jest na

podstawie wyniku

testu, sprawdzianu

ustnego i średniej

oceny za ćwiczenia.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

- - -

PUNKTY ECTS 14

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:

Tematyka Forma (wykłady,semina-

ria,, ćwiczenia,

zaj.fakultatywne,

itp)

Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały,

rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.

Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja).

Zwyrodnienia, martwice i apoptoza – definicje, patomechanizmy, przykłady.

Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja. Choroby

o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu

I, II, III, IV.

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe,

różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ

nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe.

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca – definicja, patomechanizmy, formy

morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i

lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego,

kardiomiopatie.

Choroby płuc: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały,

patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Nowotwory łagodne

i złośliwe płuc.

Choroby układu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta’a, zapalenia

Wykłady

str. 4

żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespoły złego wchłaniania,

idiopatyczne zapalenia jelit. Nowotwory łagodne i złośliwe i zmiany rzekomo

nowotworowe przewodu pokarmowego.

Choroby wątroby i dróg żółciowych: stłuszczenie wątroby, zapalenia wątroby,

marskość – definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady,

powikłania, alkoholowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa. Choroby nowotworowe

i nienowotworowe egzokrynnej trzustki.

Choroby nienowotworowe nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica.

Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek.

Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego

układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty.

Nowotwory jąder i prącia.

Niedokrwistość – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy

krwotoczne – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe

nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego: przykłady,

patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania.

Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i przysadki (zespoły kliniczno

patomorfologiczne, które im towarzyszą). Choroby nowotworowe gruczołów

wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje,

patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby

przenoszone drogą płciową.

Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i

nowotworowe choroby gruczołu piersiowego.

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza,

rozmiękanie kości, nowotwory kości.

Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe,

czerniak.

Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar

niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym,

zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego – pojęcia podstawowe.

Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki,

zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca,

ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba

dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały.

Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie

komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie

komórek, martwice i apoptoza.

Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie.

Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące.

Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób

nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania

DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa).

Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic

Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki

krwionośne i limfatyczne. Ziarniniak naczyniasty. Choroby serca: niewydolność

lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna,

zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie.

Ćwiczenia z

mikroskopii

wirtualnej

str. 5

Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza,

niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek

białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina,

chłoniaki przewodu pokarmowego.

Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy

zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno

sercowy. Nowotwory płuc oraz głowy i szyi.

Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka

robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak

okrężnicy. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość),

nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska.

Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy,

nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego.

Choroby nadnerczy.

Choroby nerek: odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek,

nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania.

Nowotwory układu moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia

jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne).

Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza,

nowotwory macicy, nowotwory janika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby

gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-torbielowate, rak piersi.

Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe.

Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby

naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu

nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory

ośrodkowego układu nerwowego.

Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok.

Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego:

a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu

pacjenta,

b) sekcja zwłok,

c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego.

Ćwiczenia

sekcyjne

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich.

Nowotwory układu oddechowego.

Nowotwory narządu rodnego.

Nowotwory przewodu pokarmowego.

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i przysadki.

Nowotwory układu moczowego i prostaty.

Nowotwory wątroby, trzustki i ślinianek.

Patomorfologia zapaleń wątroby.

Nowotwory układu chłonnego.

Nowotwory gruczołów dokrewnych.

Patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek.

Patomorfologia serca.

Patomorfologia nowotworów sutka.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe skóry

Seminaria

z patologii

narządowej

str. 6

LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:

I. Podstawowa:

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014.

II. Uzupełniająca:

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie

drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III, PZWL,

Warszawa, 2007.

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL, Warszawa,

1990.

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Zaliczenie zajęć: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów po

zakończeniu działu 1 i 2 ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia

sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z

histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej

w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach

zajęć.

Egzamin teoretyczny:

Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego

wyboru. Za próg zaliczenia egzaminu przyjęto 60% prawidłowych odpowiedzi. Do pierwszego terminu

egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem

studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego.

Ostateczną ocenę z przedmiotu ustalamy na podstawie oceny z testu egzaminacyjnego stanowiącej 70%

oceny egzaminacyjnej i średniej ocen uzyskanych w czasie zajęć z patomorfologii stanowiącej 30%

oceny egzaminacyjnej.

Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza

się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku.

Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił

dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę

niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy

termin egzaminu testowego.

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem

sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.

str. 7

10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów

Wykłady - Semestr zimowy/letni

Sala Wykładowa im. Zeylanda w budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej

Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 1.

Wprowadzenie do patomorfologii. Patomorfologia

procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost,

metaplazja). Zwyrodnienia, martwice i apoptoza –

definicje, patomechanizmy, przykłady.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 2.

Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie,

obrzęk i wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały,

rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Wykład 3.

Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje,

przykłady. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 4.

Choroby o immunologicznym mechanizmie

uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu I,

II, III, IV. Amyloidoza.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 5.

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory

łagodne i złośliwe, różnicowanie, dojrzewanie,

anaplazja, kataplazja, dysplazja. Szerzenie się chorób

nowotworowych. Wpływ nowotworu na ustrój

gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 6.

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca –

definicja, patomechanizmy, formy morfologiczne,

powikłania.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 7.

Choroby serca: niewydolność krążenia

prawokomorowa i lewokomorowa, choroba

niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego,

kardiomiopatie.

Prof. Przemysław

Majewski

str. 8

Wykład 8.

Niedokrwistość – definicje, przykłady,

patomechanizm, powikłania. Skazy krwotoczne –

definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania.

Choroby rozrostowe nienowotworowe i

nowotworowe układu krwiotwórczego i

limfatycznego - przykłady, patomechanizm, postacie

morfologiczne, powikłania.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 9.

Testowy sprawdzian wiadomości z działu I

ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej.

Prof. Przemysław

Majewski/dr hab.

Aldona Woźniak,

prof. UM

Wykład 10.

Choroby płuc nienowotworowe: rozedma, zapalenia

płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały,

patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady,

powikłania.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 11.

Patomorfologia chorób nowotworowych płuca:

nowotwory łagodne, złośliwe, nowotwory

neuroendokrynne i stany rzekomo nowotworowe.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 12.

Patomorfologia chorób górnego odcinka przewodu

pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk

Barretta’a, zapalenia żołądka, choroba wrzodowa

żołądka i dwunastnicy, nowotwory przełyku i

żołądka.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 13.

Patomorfologia chorób dolnego odcinka przewodu

pokarmowego: zespoły złego wchłaniania,

idiopatyczne zapalenia jelit, nowotwory łagodne,

złośliwe i zmiany rzekomo nowotworowe

Prof. Przemysław

Majewski

str. 9

Wykład 14.

Choroby wątroby i dróg żółciowych: zwyrodnienia,

zapalenia, marskość, kamica żółciowa oraz

nowotwory łagodne i złośliwe. Choroby

nowotworowe i nienowotworowej części

egzokrynnej trzustki.

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Wykład 15.

Patomorfologia chorób nienowotworowych nerek:

zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica.

Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo

nowotworowe nerek.

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Wykład 16.

Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza

moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego:

zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak

prostaty. Nowotwory jąder i prącia.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 17.

Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i

przysadki (zespoły kliniczno-patomorfologiczne,

które im towarzyszą). Patomorfologia chorób

nowotworowych gruczołów wydzielania

wewnętrznego.

Dr med.

Małgorzata

Janicka-Jedyńska

Wykład 18.

Testowy sprawdzian wiadomości z działu II

ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej.

Prof. Przemysław

Majewski/dr hab.

Aldona Woźniak,

prof. UM

Wykład 19.

Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje,

patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia

jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby przenoszone

drogą płciową.

Dr med. Katarzyna

Iwanik

str. 10

Wykład 20.

Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników.

Nienowotworowe i nowotworowe choroby gruczołu

piersiowego.

Dr med. Katarzyna

Iwanik

Wykład 21.

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby

kości: krzywica, osteoporoza, rozmiękanie kości,

nowotwory kości.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 22. Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty

nabłonkowe, znamiona barwnikowe, czerniak.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 23.

Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego,

tętniaki mózgu, udar niedokrwienny i krwotoczny

mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym,

zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu,

nowotwory ośrodkowego układu nerwowego –

pojęcia podstawowe.

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej - Semestr zimowy/letni

Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA

Ćwiczenie 1

Zaburzenia w krążeniu:

zakrzepica, wstrząs:

przekrwienie czynne i bierne,

krwotoki, zakrzepica, zespół

wykrzepiania

wewnątrznaczyniowego, zatory

(płuca, ogólnoustrojowe,

wodami płodowymi, zatory

gazowe, choroba kesonowa,

choroba dekompresyjna, zatory

tłuszczowe), zawały.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 2

Zmiany wsteczne i zmiany

adaptacyjne: wzrost,

dojrzewanie i różnicowanie

komórek, przerost, rozrost,

zaniki, metaplazja, dysplazja,

zwapnienia, uszkodzenie

komórek, martwice i apoptoza.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

str. 11

Ćwiczenie 3

Zapalenia: zapalenia ostre i

przewlekłe. Regeneracja,

naprawa, bliznowacenie.

Mechanizmy biorące udział w

odpowiedzi zapalnej i czynniki

je warunkujące.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 4

Nowotworzenie - pojęcia

podstawowe. Diagnostyka

laboratoryjna chorób

nowotworowych (badania

cytologiczne, histologiczne,

immunohistochemia, badania

DNA, cytometria przepływowa,

mikroskopia elektronowa).

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 5

Choroby naczyń: etapy

powstawania blaszki

miażdżycowej, stwardnienie

tętnic Moenckeberga, udary

mózgu, zawał serca. Guzkowe

zapalenie tętnic. Naczyniaki

krwionośne i limfatyczne.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 6

Choroby serca: niewydolność

lewo- i prawokomorowa serca.

Zawał mięśnia serca. Gorączka

reumatyczna, zapalenia

wsierdzia, nadciśnienie,

kardiomiopatie.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 7

Zaburzenia w zakresie

krwiotworzenia i przemiany

hemoglobiny: hematopoeza,

niedokrwistości, retikulocytoza.

Żelazica wątroby. Zaburzenia w

zakresie krwinek białych:

chłoniaki, histiocytozy, aplazja

szpiku. Typy choroby Hodgkina,

chłoniaki przewodu

pokarmowego.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

str. 12

Ćwiczenie 8 Sprawdzian z działu I:

ćwiczenia 1 – 7.

Prof. Przemysław

Majewski / dr hab.

Aldona Woźniak

prof. UM

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 9

Choroby płuc: rozedma,

przewlekłe zapalenie oskrzeli,

astma oskrzelowa, typy

zapalenia płuc, ostra

niewydolność oddychania

dorosłych, pylice. Zespół płucno

sercowy. Nowotwory płuc

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 10

Choroby układu pokarmowego:

choroba wrzodowa, zapalenie

wyrostka robaczkowego, rak

przełyku i żołądka, polipy

nowotworowe i

nienowotworowe, rak okrężnicy.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 11

Choroby wątroby i dróg

żółciowych: zapalenia wątroby

(marskość), nowotwory wątroby.

Choroby trzustki: zapalenia

trzustki, martwica Balserowska.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 12

Choroby układu dokrewnego:

zespół Waterhouse-

Friederichsena, zapalenia

tarczycy, nowotwory tarczycy,

nowotwory przysadki, zespół

pustego siodła tureckiego.

Choroby nadnerczy.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 13

Choroby nerek: odmiedniczkowe

i kłębuszkowe zapalenia nerek,

nadciśnienie w chorobach nerek.

Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i

powikłania. Nowotwory nerek.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

str. 13

Ćwiczenie 14

Choroby męskiego układu

rozrodczego: zapalenia jąder,

łagodny przerost prostaty, rak

prostaty. Nowotwory jąder

(germinalne). Choroby skóry:

znamiona, czerniak złośliwy,

nowotwory nabłonkowe.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 15

Choroby żeńskiego układu

rozrodczego: ciąża

pozamaciczna, endometrioza,

nowotwory macicy, nowotwory

jajnika, zaśniad groniasty,

kosmówczak. Choroby gruczołu

piersiowego: zmiany włóknisto-

torbielowate, rak piersi.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 16

Choroby układu nerwowego:

zakażenia ośrodkowego układu

nerwowego, choroby

naczyniowe ośrodkowego

układu nerwowego. Nowotwory

ośrodkowego układu nerwowego

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenie 17 Sprawdzian z działu II:

ćwiczenia 9 – 16

Prof. Przemysław

Majewski / dr hab.

Aldona Woźniak

prof. UM

Sale

ćwiczeniowe

nr: 4, 5, 6, 8.

Ćwiczenia sekcyjne - Semestr letni

Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA

Ćwiczenie 1.

Wprowadzenie: przepisy prawne

i zasady techniki sekcyjnej

zwłok

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Sala

sekcyjna.

Ćwiczenie 2, 3 i 4.

Omówienie bieżącego lub

archiwalnego przypadku

sekcyjnego:

a) zagadnienia związane z

chorobą podstawową oraz

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Sala

sekcyjna

str. 14

patomechanizmem zgonu

pacjenta,

b) sekcja zwłok,

c) ustalenie przyczyny zgonu

pacjenta i sformułowanie

rozpoznania sekcyjnego.

Ćwiczenie 5.

1.Omówienie bieżącego lub

archiwalnego przypadku

sekcyjnego:

a)zagadnienia związane z

chorobą podstawową oraz

patomechanizmem zgonu

pacjenta,

b)sekcja zwłok,

c)ustalenie przyczyny zgonu

pacjenta i sformułowanie

rozpoznania sekcyjnego.

2.Zaliczenie ćwiczeń

sekcyjnych

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Sala

sekcyjna

Seminaria - Semestr letni

Tematyka seminariów Osoba odpowiedzialna SALA

Seminarium 1.

Nowotwory i choroby

nienowotworowe ośrodkowego

układu nerwowego i przysadki

Dr med. Donata

Jarmołowska –

Jurczyszyn

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 2.

Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe przewodu

pokarmowego

Dr med. Katarzyna

Iwanik

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 3.

Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe układu

oddechowego.

Prof. Wiesława

Biczysko

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

str. 15

Seminarium 4.

Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe narządu rodnego i

sutka

Lek. med.

Katarzyna

Bednarek-Rajewska

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 5.

Nowotwory wątroby, trzustki i

gruczołów ślinowych oraz

patomorfologia zapaleń wątroby

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 6.

Nowotwory układu moczowego,

prostaty i patomorfologia

kłębuszkowych chorób nerek

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 7. Patomorfologia chorób serca Prof. Przemysław

Majewski

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 8.

Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe gruczołów

dokrewnych i skóry

Dr med. Małgorzata

Janicka-Jedyńska

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 9. Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe tkanek miękkich

Dr med. Paweł

Kurzawa

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

Seminarium 10.

1. Nowotwory układu chłonnego

2. Zaliczenie zajęć –

sprawdzian testowy

1.Dr med. Janusz

Kaczmarek

2.Dr hab. Aldona

Woźniak,

prof. UM

Sala

ćwiczeniowa

3 i 6.

str. 16

11. Organizacja zajęć:

UWAGA:

Na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej obowiązuje całkowity zakaz

używania telefonów komórkowych, jak i innego sprzętu mogącego robić

dokumentację zdjęciową zajęć dydaktycznych.

Zajęcia z patomorfologii na III roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu:

1. Wykłady z patomorfologii (23 wykłady x 2 godziny) dla studentów III roku Wydziału

Lekarskiego I w roku akademickiego 2016/2017 odbywają się w Sali Wykładowej im.

Zeylanda w budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej w poniedziałki w godzinach od

1330 do 1500 począwszy od dnia 26 września 2016 roku.

2. Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej (17 ćwiczeń x 4 godziny) dla studentów III roku

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017 odbywają się w salach ćwiczeń

(4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia

27 września (wtorek) 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat odrębnych

dla poszczególnych grup studenckich: grupa 3 i 4 we wtorki od 1330 do 1630 , grupa 1 i 2

we wtorki od 1700 do 2000 , grupa 7 i 8 w czwartki od 1330 do 1630 , grupa 9 i 10 w

czwartki od 1700 do 2000 , grupa 5 i 6 w piątki od 1545 do 1845 .

3. Ćwiczenia sekcyjne zblokowane (1 tydzień - 4 ćwiczenia x 3 godziny i 1 ćwiczenie

piątkowe x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku

akademickim 2016/2017 odbywają się w Sali Sekcyjnej na parterze budynku Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 06 marca (poniedziałek) 2017 roku, od

poniedziałku do czwartku w godzinach od 0815 do 1030 i w piątek od 0815 do 1115.

4. Seminaria zblokowane (2 tygodnie - 10 seminariów x 4 godziny) dla studentów III roku

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017 odbywają się w budynku

Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 20 lutego (poniedziałek) 2017

roku, od poniedziałku do piątku w godzinach od 0815 do 1145 z uwzględnieniem 30

minutowej przerwy.

Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki:

www.patklin.ump.edu.pl oraz na internetowej platformie WISUS.

str. 17

REGULAMIN ZAJĘĆ:

Regulamin ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej dla studentów III roku Wydziału

Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017

Na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej obowiązuje całkowity zakaz używania

telefonów komórkowych, jak i innego sprzętu mogącego robić dokumentację zdjęciową

zajęć dydaktycznych.

Ćwiczenia trwają 17 tygodni (4 godziny tygodniowo) i odbywają się w salach ćwiczeń (4, 5,

6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 27

września 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania

zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). Jeden asystent prowadzi

ćwiczenia z połową grupy studenckiej.

1. Ćwiczenia obejmują następujące działy:

a) patologię ogólną, patologię naczyń i serca oraz patologię układu krwiotwórczego,

b) patologię układu oddechowego, układu pokarmowego i układu dokrewnego oraz

patologię układu moczowego, męskiego układu rozrodczego, żeńskiego układu

rozrodczego, sutka, skóry, układu kostno-stawowego i układu nerwowego.

2. Po ukończeniu pierwszego i drugiego działu odbywa się sprawdzian, na którym

obowiązuje rozpoznanie i omówienie preparatów oraz ocenia się opanowanie

wiadomości z materiału teoretycznego danego działu w formie ustnej i testowej.

Sprawdziany testowe będą odbywać się w terminach wykładu z patomorfologii po

ukończeniu danego działu. Za próg zaliczenia sprawdzianu testowego przyjęto 60%

prawidłowych odpowiedzi. Zdanie dwóch sprawdzianów i zaliczenie wszystkich

ćwiczeń jest warunkiem zaliczenia zajęć.

3. W ramach 4-godzinnych ćwiczeń odbywa się:

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego studenci referują zagadnienia ujęte w

planie ćwiczeń z uwzględnieniem danych klinicznych i obrazów morfologicznych,

b) pokaz prezentacji multimedialnej,

c) oglądanie i omówienie preparatów histologicznych z zastosowaniem mikroskopii

wirtualnej i mikroskopii świetlnej,

d) omówienie następnego ćwiczenia.

4. Asystent zalicza ćwiczenie po sprawdzeniu wiadomości teoretycznych.

5. Asystent wystawia ocenę ogólną za dwa działy ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej na

podstawie ocen uzyskanych podczas ćwiczeń i sprawdzianu. Stopień na sprawdzianie z

str. 18

mikroskopii wirtualnej wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu

ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie ćwiczeń.

a) Do średniej oceny za dział ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej liczy się ocena

uzyskana w trakcie ćwiczeń (1/3), z sprawdzianu testowego (1/3) i sprawdzianu

ustnego (1/3).

b) Do średniej za III rok studiów liczą się oceny z 2 sprawdzianów z ćwiczeń z

mikroskopii wirtualnej, ocena ze sprawdzianu po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i

ocena z sprawdzianu po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.

6. W przypadku uzyskania oceny niedostatecznej za dział ćwiczeń z histokliniki,

studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania oceny niedostatecznej, u

osoby prowadzącej zajęcia, we wspólnie uzgodnionym terminie.

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu

Patomorfologii Klinicznej.

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana

9. Do sprawdzianów po pierwszym i drugim dziale student musi mieć zaliczone wszystkie

ćwiczenia.

10. Na salach ćwiczeniowych nie wolno palić papierosów i pić napojów oraz prowadzić

głośnych rozmów.

11. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku, nie mogą

przystąpić do egzaminu końcowego.

Regulamin ćwiczeń sekcyjnych dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w

roku akademickim 2016/2017

1. Ćwiczenia trwają 1 tydzień (3 godziny dziennie od poniedziałku do czwartku i 4

godziny w piątek) i odbywają się w sali sekcyjnej na parterze budynku Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 06 marca 2017 roku w terminach

str. 19

wyznaczonych przez Dziekanat.

2. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 815 i kończą się od poniedziałku do czwartku o godz.

1030 a w piątek do godz. 1115

3. W ramach 3 godzinnych zajęć odbywa się:

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego asystent omawia zagadnienia związane

z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta

b) sekcja zwłok

c) wspólne ustalenie przyczyny zgonu pacjenta.

4. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie

pozytywnej oceny z testu. Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany jest w ostatnim

dniu zajęć sekcyjnych w dodatkowej 4 godzinie. Za próg zaliczenia sprawdzianu

testowego z ćwiczeń sekcyjnych przyjęto 60% prawidłowych odpowiedzi.

5. Do średniej za III rok studiów liczy się ocena ze sprawdzianu po zakończeniu ćwiczeń

sekcyjnych i oceny z 2 sprawdzianów z ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej oraz ocena z

sprawdzianu po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.

6. W przypadku oceny niedostatecznej studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego

poprawiania oceny u dr n. med. Donaty Jarmołowskiej Jurczyszyn asystenta

odpowiedzialnego za przebieg ćwiczeń z diagnostyki sekcyjnej, we wspólnie

uzgodnionym terminie.

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Katedry

Patomorfologii.

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana

9. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).

10. W czasie drugiej części zajęć (sekcja) studenci zobowiązani są ubierać fartuchy

ochronne, otrzymane przed ćwiczeniami.

11. Na sali sekcyjnej należy zachować powagę stosowną do miejsca, nie wolno prowadzić

str. 20

głośnych rozmów.

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku nie mogą

przystąpić do egzaminu końcowego.

Regulamin seminariów z patomorfologii narządowej dla studentów III roku Wydziału

Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017

1. Seminaria z patomorfologii narządowej trwają 2 tygodnie (4 godziny dziennie), i

odbywają się w sali ćwiczeniowej 3 i 6 na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii

Klinicznej, począwszy od dnia 20 lutego 2017 roku w terminach wyznaczonych przez

Dziekanat.

2. Seminaria dla dwóch grup równoczasowo rozpoczynają się o godz. 0815 i kończą się o

godz. 1145 z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Seminarium dla każdej grupy

studenckiej prowadzone jest oddzielnie, w dwóch salach przez dwóch asystentów.

3. Na zakończenie zajęć seminaryjnych obowiązuje zdanie sprawdzianu wyjściowego,

obejmującego materiał omówiony w czasie seminariów. Zdanie wyjściówki i

odrobienie wszystkich seminariów jest warunkiem zaliczenia zajęć. Sprawdzian

końcowy ma miejsce w ostatnim dniu zajęć, jest sprawdzianem testowym, z pytaniami

jednokrotnego wyboru. Za próg zaliczenia sprawdzianu końcowego przyjęto 60%

prawidłowych odpowiedzi.

4. Do sprawdzianu wyjściowego może przystąpić wyłącznie student, który zaliczył

wszystkie seminaria.

5. Nieobecność usprawiedliwia na podstawie przedłożonych dokumentów osoba

odpowiedzialna za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału

Lekarskiego I dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysław

Majewski. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się

studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na zajęcia

uzależnia się od decyzji Dziekana.

6. W przypadku nieobecności na zajęciach seminaryjnych, odrobienie zajęć

umożliwia się tylko tym studentom, którzy przedstawią udokumentowane

usprawiedliwienie. Termin odrabiania zaległych zajęć uzgadnia się z osobą

odpowiedzialną za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału

Lekarskiego I, dr hab. med. Aldoną Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab.

Przemysławem Majewskim. Student ten może przystąpić do sprawdzianu

wyjściowego dopiero po uzupełnieniu i zaliczeniu zaległości.

str. 21

7. W wypadku nie zdania sprawdzianu wyjściowego student ma prawo do dwukrotnego

poprawienia oceny, w terminie uzgodnionym z osobą kierującą organizacją zajęć. Nie

zgłoszenie się w tym terminie powoduje nie zaliczenie zajęć.

8. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu

Patomorfologii Klinicznej.

Student może przystąpić do egzaminu końcowego z patomorfologii po uzyskaniu zaliczenia

ze wszystkich zajęć na III roku, na które składają się: 2 sprawdziany z ćwiczeń z mikroskopii

wirtualnej, sprawdzian po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i sprawdzianu po zakończeniu

bloku seminariów z patologii narządowej.

PROGRAM ZAJĘĆ:

Szczegółowy program zajęć opracowany przez dziekanat WLI podano powyżej. W trakcie

zajęć na student powinien opanować wiedzę o zmianach morfologicznych organizmu

człowieka w chorobie i cierpieniu; zrozumienie strukturalnych i czynnościowych zmian w

komórkach, tkankach i narządach, jako miejscu chorobowego procesu; poznanie technik

morfologicznych, immunologicznych i molekularnych, które pozwalają wyjaśnić, dlaczego i

w jaki sposób objawy, które wystąpiły u chorego składają się na całościowy obraz choroby.

Student powinien opanować umiejętności rozważania przyczyn, mechanizmów i skutków

wybranych (najczęściej spotykanych) chorób, zwłaszcza nowotworowych oraz rozumienia na

tej podstawie zaburzeń czynnościowych; opanować umiejętności ustalenia rokowania;

rozumienia i prawidłowej interpretacji wyników badań diagnostycznych morfologicznych;

znajomości wskazań do wykonywania badań morfologicznych; znajomości możliwości

stosowania technik specjalnych oraz zasad pobierania i zabezpieczania materiału tkankowego.

Opis przedmiotu:

Patologia ogólna i szczegółowa (narządowa); podstawowe reakcje komórek i tkanek na

nieprawidłowe bodźce leżące u podłoża choroby; podstawowe składniki procesu

chorobowego: przyczyny (etiologia), mechanizmy rozwoju choroby (patogeneza), zmiany

struktury (patomorfologia) i konsekwencje czynnościowe (w aspekcie klinicznym);

podstawowe działy zmian w patologii: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, zapalenia i

nowotwory, zjawiska podobne lub wspólnie leżące u podstaw tych działów, uchwytna dla

zmysłów i instrumentów (rozdzielczość).

str. 22

Zaburzenia w krążeniu: zjawiska chorobowe związane z upośledzeniem funkcjonowania

naczyń krwionośnych, chłonnych, serca i płynów, które znajdują się w sercu, naczyniach,

przestrzeniach pozakomórkowych i w komórkach, skutki niedokrwienia i niedotlenienia,

uszkodzenia po reperfuzji, cechy morfologiczne uszkodzeń odwracalnych i nieodwracalnych,

przyczyny i skutki zawału.

Zmiany wsteczne: zaniki, zwyrodnienia, martwice, odniesienie do podstawowych torów

metabolicznych.

Zapalenia: naczyniowe, komórkowe i humoralne składowe procesu, specjalne układu reakcji

zależne od gatunków drobnoustrojów i umiejscowienie choroby; osobnicze właściwości

chorych zależnych i od nich cech dziedzicznych i przebytych chorób.

Nowotwory: podstawy klasyfikacji nowotworów i ich mianownictwo, główne mechanizmy

nowotworzenia, sposoby szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka dla głównych grup

nowotworów, wpływ choroby nowotworowej na ustrój chorego oraz ustroju chorego na

biologię nowotworu; charakterystyka głównych grup nowotworów występujących w układzie

oddechowym, przewodzie pokarmowym, układzie moczowo-płciowym, skórze i ośrodkowym

układzie nerwowym.

Histoklinika i kliniczno-morfologiczne aspekty chorób zwłaszcza nowotworowych: tkanek

miękkich, układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego, przewodu

pokarmowego, wątroby, trzustki, ślinianek, narządów płciowych, narządów dokrewnych,

układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu chłonnego, skóry oraz patomorfologii

płodu, noworodka i dzieci.

PROGRAM NAUCZANIA

Wymagania wstępne: W Zakładzie Patomorfologii Klinicznej nie prowadzimy wejściówek,

czy też innych form sprawdzenia wiadomości przed przystąpieniem do cyklu ćwiczeń z

mikroskopii wirtualnej, ćwiczeń sekcyjnych i seminariów z patologii narządowej.

Przygotowanie do zajęć: Student na ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej i seminaria z

patologii narządowej przychodzi przygotowany, w oparciu o zalecane podręczniki i wykłady

z patomorfologii oraz wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i histologii zdobytą podczas zajęć

na pierwszych latach studiów. Wstępne przygotowanie studentów umożliwia prowadzenie

zajęć w formie dyskusji studentów z prowadzącym zajęcia. Tematyka ćwiczeń sekcyjnych

zależy od aktualnie omawianej autopsji i dlatego student wszelkie informacje o omawianych

zagadnieniach otrzymuje w trakcie zajęć.

str. 23

Wymagania końcowe: Student zobowiązany jest do opanowania wiedzy w zakresie

podanym w programie zajęć. Stopień opanowania wiedzy sprawdzany jest w czasie dwóch

sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej,

sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego

seminaria z patologii narządowej.

12.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny

Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,

testowy)

1. Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami

jednokrotnego wyboru. Za próg zaliczenia egzaminu końcowego przyjęto 60%

prawidłowych odpowiedzi. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić

obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim ustala

się trzy terminy egzaminu testowego.

2. O ostatecznej ocenie z przedmiotu decyduje wynik testu egzaminacyjnego stanowiący

70% oceny końcowej i średnia z wszystkich ocen uzyskanych w czasie zaliczeń z zajęć

z patomorfologii stanowiąca 30% oceny. Studenci którzy nie zdali egzaminu

końcowego mają do „indeksu” wpisaną ocenę niedostateczną a studenci którzy zdali

egzamin końcowy na ocenę bardzo dobrą mają wpisaną do „indeksu” ocenę bardzo

dobrą niezależnie od średniej z wszystkich ocen uzyskanych w czasie zaliczeń z zajęć z

patomorfologii.

Przykład

Średnia ocen w czasie zajęć z patomorfologii = 3,4 (30% oceny końcowej)

Ocena z testu egzaminacyjnego = 4,5 (70% oceny końcowej)

Łączna ocena za egzamin i zajęcia z patomorfologii = 4,17 (100%)

Ocena końcowa za egzamin = 4,0

Ocena wpisana do indeksu – 4,0 (dobry), ponieważ:

do - 2,99 niedostateczny

3,00 - 3,39 dostateczny

3,40 - 3,79 dość dobry

3,80 - 4,19 dobry

4,20 - 4,59 ponad dobry

4,60 - 5,00 bardzo dobry

str. 24

3. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo

dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III

roku.

4. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie

przedstawił dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na

egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością

usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin egzaminu testowego.

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za

pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.

Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: nie dotyczy III roku

Zaliczenie – kryterium zaliczenia: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu

dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z mikroskopii

wirtualnej, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu

zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Szczegółowe formy i progi zaliczenia

wszystkich sprawdzianów podano w wyżej zamieszczonych regulaminach zajęć z

patomorfologii dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I.

13.Literatura:

Obowiązkowa:

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław,

2014.

Uzupełniająca:

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie

drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III,

PZWL, Warszawa, 2007.

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL,

Warszawa, 1990.

str. 25

14.Studenckie koło naukowe

Opiekun koła: dr n. med. Katarzyna Iwanik

Tematyka: głównymi zagadnieniami badań naukowych są: patomorfologia

onkologiczna przewodu pokarmowego, endokrynologiczna, układu moczowego i

mikroskopia elektronowa.

Miejsce spotkań: Zakład Patomorfologii Klinicznej - studenci pracują w pracowniach

Zakładu Patomorfologii Klinicznej, uczestnicząc czynnie w realizacjach zadań

badawczych Katedry.

15. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora

16. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku

przedmiotów koordynowanych) – nie dotyczy patomorfologii