soğuk savaş'ın ekonomik nedenleri

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 20151

Soğuk Savaş’ın Ekonomik Nedenleri ve Küreselleşme

GÜLBAHAR YURTERİ & PELİN GEZGİNCİ

Soğuk SavaşSoğuk Savaş, II. Dünya Savaşı’ndan sonra,

savaştan galip çıkmış iki büyük devlet ve bu devletlerin çevresinde kümelenmiş küçük devletler arasındaki anlaşmazlık ve çatışmanın, doğrudan birbirlerine karşı silah kullanmadan sürdürüldüğü belirli bir tarihsel döneme verilen addır.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 2

Soğuk SavaşSöz konusu iki süper güç ABD  ile Sovyetler Birliği dir.

Bu uluslararası siyasi ve askeri gerginlik 1947-1991'e yılları arasında devam etmiştir.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 3

Soğuk Savaş BloklaşmalarıSoğuk Savaş'ın “Müttefik olmayan sadece

düşman olabilir.” mantığı, blokların kurulmasına neden oldu.

Peki bu bloklar kimlerden oluşuyor???

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 4

Bloklar

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 5

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 6

Üçüncü Blok

Asya ve Afrika'daki sömürge hâlindeki ülkeler, bağımsızlığını kazanmaya başlamasıyla “Üçüncü Dünya” veya “Bağlantısızlar Bloku” adı verilen yeni bir blok doğdu.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 7

Blokların Özellikleri1.Bloklar silahlara, ekonomiye, rejimlere ve

tabii ki uluslararası politikalara etki eden bir iş birliğini şart koşuyor. 

2.İdeolojiler, iç ve dış politikayı yeniden şekillendiriyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 8

Yönetici bir güç egemenliğinde kurulan bloklar, dünyaya mutluluk vadeden ideolojilerin hâkim olduğu bir dünyanın sonucu.

Soğuk Savaş

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 9

Peki, bu İdeolojik savaşın ekonomik nedenleri nelerdi?

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 10

ABD PROFİLİAmerika Birleşik Devletleri’ nin kuruluşundan

beri dış politikada temel ilkeleri, iç ve dış güvenliği güvenceye alacak önlemler, demokrasi, insan hakları, özgürlük kavramlarının yaygınlaştırılması, serbest piyasa ekonomisinin ve liberal politikaların yaygınlaştırılması olmuştur.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 11

ABD PROFİLİ

Bu demokratik ve özgürlükçü politika savunmasının ardında yatan ABD’nin çok uluslu firmalar yardımıyla gerektiğinde iç yönetime karışması hatta hükümet devirebilecek gücü elinde bulundurması.

Örneğin; ITT- Şili

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 12

SSCB PROFİLİII. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Doğu

Avrupa dan çekilmedi.SSCB Avrupa’nın en güçlü ülkesi haline geldi.Savaş sanayini geliştirdi ve güçlü bir ordu

kurdu.Dış politikaya doktrin ve ideoloji unsurlarını

dahil etti.İdeolojisini bütün dünyaya yaymak istedi.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 13

SSCB PROFİLİSovyet Rusya’nın kendine özgü etki

alanları yaratarak pazar ve siyasal manivela gücü kazanmak istemesi ve bunu yapmak için sosyalizm ‘i pazarlama unsuru olarak kullanması

-SSCB, Nasyonel Sosyalizm’den sonra kapitalizme kafa tutacak yeni bir düzen önerdi.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 14

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 15

İdeolojik

müttefik

ABD’NİN TOPRAK, HAMMADDE, PAZAR ÜÇGENİNDE KAPİTALİST DÜZENİNİN ÖNÜNE YENİ İDEOLOJİ İLE SOVYET SETİ

Küreselleşme MantığıKüresel hâkimiyet ekonomik büyüklüğe,

ekonomik büyüklük de bir ölçüde enerji kaynaklarına bağlı olduğundan, bu kaynakların elde edilmesi ve korunmasına yönelik politikalar artıyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 16

Savaşın Ekonomik NedenleriSCCB, Rus topraklarının çevresinde tampon

bölgeler kurmaya çalışıyor. -İngiltere, ABD ve özellikle Japonya'nın

genişleme tutkularına set çekiyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 17

Savaşın Ekonomik NedenleriÇin üzerindeki politika çatışması

-ABD'nin Çin politikasının temeli; güçlü endüstrisine sömürü olanakları yaratmak için bütünlüğü tam ve siyasal egemenliğe sahip bir Çin'in kurulup sürdürülmesidir.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 18

Savaşın Ekonomik Nedenleri

Çin üzerinden Uzakdoğu'da genişleme niyeti

Sovyetler Birliği  Çin, Kore ve 

Vietnam'da genişleme politikasına girişiyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 19

MACKINDER- KARA HAKİMİYET TEORİSİ

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 20

Deniz Hakimiyet TeorisiAmerikalı Amiral Alfred Mahan “Denizlere hâkim olan cihana hâkim olur”

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 21

Barbaros Hayreddin Paşa’nın

• Dünya siyasetinde Süper Güç olmanın yolu denizlere hakim olmaktan geçiyor.

•Geçtiğimiz yüzyılda İngiltere’nin, son yüzyılda ise ABD’nin süper güç konumuna gelmesinde bu ön koşula uygun politika üretmeleri en önemli unsur olmuştur.

Deniz Hakimiyet Teorisi

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 22

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 23

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 24

Savaşın Ekonomik NedenleriSSCB, ABD ve bir kısım Batı Avrupa

devletlerinin kapitalist düzenleri için tehdit oluşturuyor.

ABD, SSCB’nin yayılmacı politikası sebebiyle, ekonomik ve siyasal alışverişi yükseltip, ideolojilerini yaymalarından endişe ediyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 25

Savaşın Ekonomik NedenleriSCCB’nin komünizm yayılmacılığını

engellemek için ABD, Batı Avrupa’da yaratılan “refah Toplumu”nun propagandasını yapıp, bu ülkeleri kapitalizmin nimetlerine kavuşturma vaadi ile mali yardımlara başvuruyor.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 26

Savaşın Ekonomik NedenleriTruman Doktrini ve Marshall Yardımı gibi

ekonomik yardımlarla ABD nin savaşta tahrip olmuş Avrupa’yı yeniden inşa etme vaadiyle kendi yörüngesine çekmeye çalışıyor.

Truman doktrini bu soğuk Sovyet – Amerikan mücadelesinin ilk adımıdır.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 27

Ekonomik Yardım PlanlarıABD, 1945 Haziranı ile 1946 sonu arasında

Batı Avrupa ve beraberindeki 16 ülkeye toplamda 15 milyar dolar ekonomik yardımda bulunmuştur.

Fakat bu yardım, bütçe açıklarının kapanması, ithalat için kullanılması yüzünden sonuç alınamamıştır.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 28

Marshall Planı Bunun üzerine Marshall Planı 5 Haziran

1947 de açıklanmıştır. Buna göre, Avrupa ülkeleri her şeyden

önce kendi aralarında bir ekonomik işbirliğine girişmeliler ve birbirlerinin eksikliklerini kendileri tamamlamalılar. 

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 29

Ekonomik Yardım PlanlarıAvrupa ülkeleri aralarında gerekli işbirliğini

gerçekleştirmek ve Marshall yardımlarını dağıtmak üzere Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (OEEC)'nü kuruldu

Avrupa Onarım Programı'nın uygulandığı dört yıllık süre içerisinde ABD, Avrupa'ya 11.4 milyar $ yardım yaptı, bunun %90'i doğrudan hibe şeklinde idi.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 30

Ekonomik Yardım PlanlarıMolotof PlanıSSCB tarafından ABD'nin Marshall Planı'na

karşı, Demir Perde ülkelerine ekonomik yardım ve kalkınma planı hazırlıyor.

 Stalin, SSCB'nin uydu ülkeleri olan Doğu Avrupa ülkelerine silah ve para yanı sıra ikili diyalog ve danışma amaçlı bir plan uygulamaya koymuştur.

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 31

Sonuç;Yalnız bir kuvveti esas alan görüşü teori

olarak kabullenmek mümkün değildir

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 32

Uzay

Hakim

iyeti

Sonuç:Her ne kadar SSCB, ABD ye kafa tutsa da

temelde bu savaşta tek galip ve kazanan ABD olmuştur.

- Kapitalizmin temelinde yer alan REKABET silahını çok iyi kullanan ABD savaş süresince hep kazanan olmuştur.

- Bünyesine 3 fiziki savaş ve yıllarca süren kaos sığdıran Soğuk Savaş da ABD savaş ekonomisi yolu ile de kazanmıştır.

-

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 33

Sonuç;

-Kapitalizm engellenemez zaferine ulaşmıştır. - Savaş sonunda kapalı ekonomiler liberalleşmiş,

uluslar arası ticaret daha serbest bir hal almıştır.

-Serbest ticareti serbest finansal piyasalar izlemiştir.

PARA&SERMAYE

ABD tek küresel lider olarak kalmıştır.YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 34

Savaştan Hemen Sonra…

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 35

2. Dünya Savaşı sonrası ABD öncülüğünde IMF ile başlayan mali yardımlar Soğuk Savaş sırasında rekabet aracı olarak kullanılmış olup iki kutuplu dünyada blok liderlerinin yörüngelerinde tutmak istedikleri ülkeler için uyguladıkları bir çeşit sübvansiyon görevi görmüştür.

KAYNAKLARhttp://liberteryen.org/2012/05/kapitalizm-vs-s

osyalizm/https://tr.wikipedia.org/wiki/Soğuk_Savaşhttp://www.turkcebilgi.com/küreselleşme http://www.funfront.net/hist/europe/

coldwar.htmhttp://urundergisi.com/makaleler.php?ID=90http://www.akademikortadogu.com/belge/

ortadogu6%20makale/abdullah_ural.pdf

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 36

KAYNAKLARhttp://www.quazoo.com/q/

Timeline_of_events_in_the_Cold_War?scid=792122&scn=Timeline%20of%20events%20in%20the%20Cold%20War&scd=s3&fItemID=-1&fColID=-1&fditem=&fvid=true&itn=The%20Cold%20War%20Timeline&iturl=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D1rLCuFjF-j0&itimg=&itembd=1rLCuFjF-j0&itimgw=0&itimgh=0&ct=1447689059322

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 37

KAYNAKLARhttps://tr.wikipedia.org/wiki/Marshall_Planıhttps://tr.wikipedia.org/wiki/Molotof_Planıhttp://www.uludagsozluk.com/k/heartland-

theory/https://cografyabilim.wordpress.com/tag/

deniz-hakimiyet-teorisi/http://mehmetardicc.blogcu.com/hakimiyet-

teorileri/13178512

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ, ARALIK 2015 38