İller bankasi anonİm Şİrketİ elektronİk İhale sİstemİ … · 2020. 3. 25. · bankasında...
Post on 04-Feb-2021
7 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
ELEKTRONİK İHALE SİSTEMİ VE İLLER BANKASINDA
UYGULANABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Çağatay AKŞEN
UZMANLIK TEZİ
NİSAN 2017
-
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
ELEKTRONİK İHALE SİSTEMİ VE İLLER BANKASINDA
UYGULANABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Çağatay AKŞEN
UZMANLIK TEZİ
Tez Danışmanı (Kurum)
Cengiz DİNÇER
Tez Danışmanı (Üniversite)
Doç. Dr. Mehmet BAŞ
-
ii
ETİK BEYAN
“İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ Uzmanlık Tezi Yazım Kurallarına uygun
olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve
dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, tüm bilgi, belge,
değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, tez
çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi,
kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, bu tezde sunduğum çalışmanın
özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını
kabullendiğimi beyan ederim.
Çağatay AKŞEN
03 Nisan 2017
-
iii
Elektronik İhale Sistemi ve İller Bankasında Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi
(Uzmanlık Tezi)
Çağatay AKŞEN
İLBANK A.Ş.
Nisan 2017
ÖZET
Ekonomide çok önemli yeri olan ve kamu harcamalarının büyük bir kısmını oluşturan
kamu alımlarında, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve rekabet sağlanarak kaynakların verimli
kullanabilmesi için yeni bir kamu alım sisteminin ortaya çıkması, teknolojik gelişimler ve
küreselleşme ile mümkün olmuştur. Elektronik ihale adı verilen bu sistem klasik ihale
sistemine göre zaman, kaynak ve insan gücü tasarrufları sağlayarak kamu alımları ve ihale
sürecine çok büyük yenilikler getirmiştir. Elektronik ihale sisteminin getirdiği yeniliklerin
İller Bankası gibi ihalelerin yoğun olarak gerçekleştirildiği, Türkiye’de özellikle teknik
konularda öncü bir Kurumda kullanılarak sistemin sağladığı getirilerden faydalanılması
hem Kuruma hem ülkeye yarar sağlayacaktır. Bu çalışmada elektronik ihalenin getirdiği
yenilikler ile Elektronik Kamu Alımları Platformu ve İller Bankası Bilgi Sistemi
yazılımları hakkında bilgiler verilerek e-ihalenin İller Bankası’nda uygulanması için
öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Kamu alımları, E-ihale, EKAP, İL-BİS.
Sayfa Adedi : 79
Tez Danışmanı : Cengiz DİNÇER (Kurum)
Doç. Dr. Mehmet BAŞ (Üniversite)
-
iv
Electronic Procurement System and Evaluation of its Applicability at ILBANK
(Expertise Thesis)
Cagatay AKSEN
İLBANK A.Ş.
April 2017
ABSTRACT
Technological developments and globalization have made it possible for a new
public procurement system to emerge in order to ensure efficient use of resources by
ensuring transparency, accountability and competitiveness in public procurement, which
has a significant place in the economy and constitutes a large part of public expenditures.
This system, which is named as electronic procurement or e-tender, has brought great
innovations to public procurement and procurement process by providing time and
resource and labor savings according to the classical procurement system. Utilizing the
benefits provided by the electronic procurement system using the innovations brought by
the system, especially in a pioneer institution in technical issues in Turkey like Iller
Bankasi where the tenders are done intensively, will benefit both the institution and the
country. In this study, information about the innovations brought by the electronic
procurement and the Electronic Public Procurement Platform and Iller Bankasi Information
System softwares were given and proposals were made to implement the e-tender in Iller
Bankasi.
Key Words : Public procurement, e-tender, EKAP, İL-BİS.
Page Number : 79
Supervisor : Cengiz DİNÇER (Corporate)
Assoc. Prof. Mehmet BAŞ (University)
-
v
TEŞEKKÜR
Bu tez çalışmasının yazımı aşamasında hiçbir desteğini esirgemeyen, her konuda
tavsiye, katkı yardımlarıyla yanımda olan danışmanım Cengiz DİNÇER’e; fikirlerin
oluşması aşamasında bana yardımcı olarak manevi desteğini hiçbir zaman esirgemeyen
çalışma arkadaşlarım Tuğçe YAKUT, Sultan TOMBAK ve Ecehan TÜRKYILMAZ
ÇELİKTEN’e; tezin oluşturulması ve kaleme alınması aşamasında yardımlarını
esirgemeyen Daire Başkanım Enver Baki HELVACI’ya; her zaman ve her şekilde
yanımda hissettiğim kardeşim Koray AKŞEN’e; beni yetiştiren ve her konuda destekleyen
sevgili babam Hüseyin AKŞEN ile biricik annem Ayfer AKŞEN’e teşekkür ederim.
-
iv
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET .............................................................................................................................. iii ABSTRACT .................................................................................................................... iv TEŞEKKÜR .................................................................................................................... v İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... iv ÇİZELGELERİN LİSTESİ ............................................................................................. vi ŞEKİLLERİN LİSTESİ .................................................................................................. vii RESİMLERİN LİSTESİ ................................................................................................. viii KISALTMALAR ............................................................................................................ ix
GİRİŞ ........................................................................................................... 1
1. İHALE SÜRECİ VE ELEKTRONİK İHALE ........................................ 3 İhale Kavramı ...................................................................................................... 3 1.1. İhale Süreci .......................................................................................................... 3 1.2.
İhtiyacın ortaya çıkması ............................................................................ 3 1.2.1.
Teknik şartnamenin hazırlanması ............................................................. 4 1.2.2. Yaklaşık maliyet belirlenmesi .................................................................. 5 1.2.3. Uygulanacak ihale usulünün tespiti .......................................................... 6 1.2.4.
İhale ve ön yeterlik dokümanları .............................................................. 12 1.2.5. İhale onayının alınması ............................................................................. 13 1.2.6.
İhale komisyonun kurulması .................................................................... 13 1.2.7. İhale ilan süreleri ...................................................................................... 14 1.2.8. İhale ve ön yeterlik dokümanlarının verilmesi, değişiklik ve açıklama 1.2.9.
yapılması ................................................................................................... 16
Tekliflerin ve başvuruların sunulması .................................................... 17 1.2.10. Tekliflerin değerlendirilmesi .................................................................. 20 1.2.11. İhalenin karara bağlanması ve onaylanması ........................................... 22 1.2.12. Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmeye davet ............. 23 1.2.13.
İhalenin sözleşmeye bağlanması ve sonuç bildirimi .............................. 24 1.2.14. Elektronik İhale ................................................................................................... 24 1.3.
Elektronik ihalenin yararları ..................................................................... 26 1.3.1. Elektronik ihalenin sakıncaları ................................................................. 27 1.3.2. Yasal düzenlemeler ................................................................................... 27 1.3.3.
2. ELEKTRONİK KAMU ALIMLARI PLATFORMU ............................ 33 Elektronik Kamu Alımları Platformu Gelişimi ................................................... 34 2.1. EKAP İstatistikleri .............................................................................................. 38 2.2.
EKAP Uygulamaları ........................................................................................... 39 2.3. İdarelere yönelik uygulamalar .................................................................. 39 2.3.1.
İsteklilere yönelik uygulamalar ................................................................ 45 2.3.2. Vatandaşlara yönelik uygulamalar ........................................................... 48 2.3.3.
EKAP Altyapısı ................................................................................................... 54 2.4. EKAP Kalite Standartları .................................................................................... 55 2.5.
-
v
3. İLLER BANKASI BİLGİ SİSTEMİ (İL-BİS) ....................................... 57 İL-BİS’in Gelişimi .............................................................................................. 57 3.1. İL-BİS Uygulamaları ........................................................................................... 58 3.2.
Bankacılık modülü .................................................................................... 58 3.2.1.
Muhasebe modülü ..................................................................................... 59 3.2.2. Yetkilendirme modülü .............................................................................. 60 3.2.3. Satınalma modülü ..................................................................................... 61 3.2.4. İnsan kaynakları (Personel) modülü ......................................................... 61 3.2.5. İhale modülü ............................................................................................. 62 3.2.6.
İL-BİS Altyapısı .................................................................................................. 67 3.3.
SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................ 69
KAYNAKLAR ............................................................................................................... 75 ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................... 79
-
vi
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge Sayfa
Çizelge 2.1. EKAP’a getirilen yenilikler ............................................................................ 34
Çizelge 2.2. Rakamlarla EKAP ......................................................................................... 38
Çizelge 2.3. EKAP uygulamaları ...................................................................................... 51
Çizelge 3.1. İL-BİS modülleri ............................................................................................... 58
Çizelge 3.2. Bankacılık modülü alt menüleri ................................................................... 59
Çizelge 3.3. Muhasebe modülü alt menüleri .................................................................... 60
Çizelge 3.4. Yetkilendirme modülü alt menüleri ................................................................ 60
Çizelge 3.5. Satınalma modülü alt menüleri .................................................................... 61
Çizelge 3.6. İnsan kaynakları modülü alt menüleri ......................................................... 61
Çizelge 3.7. İhale işlemleri alt menüsü 1. kırım menüleri ............................................... 62
-
vii
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil Sayfa
Şekil 1.1. Temel ilkeler .................................................................................................... 4
Şekil 1.2. İhale öncesi işlemler ........................................................................................ 7
Şekil 1.3. İhale usulleri .................................................................................................... 10
Şekil 2.1. EKAP istatistikleri ........................................................................................... 38
Şekil 3.1. İL-BİS mimarisi ............................................................................................... 68
-
viii
RESİMLERİN LİSTESİ
Resim Sayfa
Resim 2.1. EKAP ana sayfa .................................................................................................. 33
Resim 2.2. EKAP ihale kayıt ekranı .................................................................................... 39
Resim 2.3. EKAP ihtiyaç raporu oluşturma ekranı ............................................................ 40
Resim 2.4. EKAP teknik şartname yükleme ekranı ........................................................... 41
Resim 2.5. EKAP doğrudan temin kayıt ekranı .................................................................. 42
Resim 2.6. EKAP ihale komisyonu işlemleri ekranı .......................................................... 44
Resim 2.7. EKAP sözleşme fesih ekranı ............................................................................. 44
Resim 2.8. M-EKAP vatandaş işlemleri ve ihale arama ekranı ......................................... 46
Resim 2.9. M-EKAP yasaklılık sorgulama ve kamu ihale bülteni ekranı ....................... 47
Resim 2.10. EKAP ihale arama ekranı ................................................................................ 48
Resim 2.11. EKAP kamu ihale bülteni indirme ekranı .................................................... 49
Resim 2.12. EKAP yardım portalı ekranı ........................................................................ 50
Resim 3.1. İL-BİS ihale kayıt ekranı ................................................................................... 63
Resim 3.2. İL-BİS ihale ilanı yayımlama ekranı ................................................................ 64
Resim 3.3. İL-BİS ihale komisyonu ekranı ......................................................................... 64
Resim 3.4. İL-BİS doküman alanlar ekranı ........................................................................ 65
Resim 3.5. İL-BİS teklifler ekranı ....................................................................................... 65
Resim 3.6. İL-BİS ihale karar bilgileri ekranı .................................................................... 66
Resim 3.7. İL-BİS yüklenici ile sözleşme ekranı ............................................................... 67
-
ix
KISALTMALAR
Bu çalışmada kullanılmış olan kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda sunulmuştur.
Kısaltmalar Açıklamalar
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri
B2B Business to Business (Firmadan Firmaya)
DPT Devlet Planlama Teşkilatı
E-devlet Elektronik Devlet
E-dönüşüm Elektronik Dönüşüm
E-ihale Elektronik İhale
E-imza Elektronik İmza
EKAP Elektronik Kamu Alımları Platformu
E-posta Elektronik Posta
E-teklif Elektronik Teklif
GB Gigabayt
GİTES Girdi Tedarik Stratejisi
İKN İhale Kayıt Numarası
İL-BİS İller Bankası Bilgi Sistemi
J2EE Java 2 Enterprise Edition
KDV Katma Değer Vergisi
KİK Kamu İhale Kurumu
KSP Kamu Satınalma Platformu
MB Megabayt
MBit Mega bit
M-EKAP Mobil Elektronik Kamu Alımları Platformu
M-imza Mobil İmza
MPLSVPN Multi Protocol Label Switching–Virtual Protocol Network
OKAS Ortak Kamu Alımları Sözlüğü
ÖDÖP Öncelikli Dönüşüm Programı Eylem Planı
SUKAP Su Kanalizasyon ve Altyapı Projeleri
-
1
GİRİŞ
Doksanlı yıllarda ve 2000’li yılların başlarında yaşanan teknolojik gelişmeler insan
yaşantısını tüm yönleriyle yeniden şekillendirmiş ve bütün akademik disiplinleri
etkilemiştir. Bilişim ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi sadece klasik anlamdaki devlet
anlayışını değil aynı zamanda devletin bürokrasi ve işleyiş tarzını da etkilemiş ve
değiştirmiştir (Oğurlu, 2014: 17-18). Bilişim ve iletişim teknolojilerinin sağladığı yeni
imkânlar, kamu yönetimi anlayışında yeni oluşumları beraberinde getirmiştir. Bilişim
teknolojileri sayesinde devlet ve vatandaş arasında yeni iletişim şekilleri ortaya çıkmıştır.
Bu sayede, bürokrasinin azaltılarak iş ve işlemlerin hızlandırılması, verimliliğin
yükseltilmesi ve karar alma süreçlerinde etkinliğin artırılması, şeffaflığın, hesap
verilebilirliğin sağlanması ve maliyetlerin azaltılması mümkün olmaktadır (Devlet
Planlama Teşkilatı [DPT], 2006a: 32-33).
Bilişim ve iletişim teknolojilerinin ilerlemesi ışığında yeni devlet anlayışının en
büyük parçası olarak e-devlet çalışmalarının büyük bir hızla gerçekleştirildiği ülkemizde
kamu ihalelerinin şeffaflaşması, hesap verilebilirliğinin sağlanması, hızlanması ve
maliyetlerin azalması amacıyla ihalelerin dijitalleşmesi ihtiyacı doğmuş, bu kapsamda ise
2010 yılında Elektronik Kamu Alımları Platformu faaliyete geçirilmiştir. Bu platform ile
birlikte ihale işlemleri çok daha kolay bir hal almış ve çok büyük tasarruf sağlanmıştır.
Bu çalışmanın amacı, yeni bir sistem olan elektronik ihale sisteminin İller
Bankasında uygulanabilirliğini değerlendirmek; İller Bankası Bilgi Sistemi İL-BİS ile
EKAP arasında entegrasyonun sağlanabilirliğini inceleyerek elektronik ihale sisteminin
İller Bankasında uygulanması aşamasında öneriler getirmektir.
Bu çalışmada temel olarak kamu ihale süreci ele alınarak elektronik ihale sistemi ile
İller Bankasında uygulanabilirliği incelenmektedir. Birinci bölümde kamu ihale süreci
ayrıntılı olarak incelenerek elektronik ihalenin tanımı yapılmış, faydaları ve sakıncaları ele
alınmış ve yasal düzenlemeler hakkında ayrıntılı bilgi sunulmuştur.
İkinci bölümde Türkiye’deki kamu alımlarının gerçekleştirildiği platform olan
Elektronik Kamu Alımları Platformu mercek altına alınmış platformun süreç içinde
gelişimi ile hâlihazırda sunduğu hizmetler incelenerek altyapısı hakkında bilgiler ile
istatistiki bilgiler sunulmuştur.
-
2
Üçüncü bölümde ise İller Bankası Bilgi Sistemi olan İL-BİS incelenmiş, İL-BİS in
gelişimi ve uygulamaları ele alınmıştır. Sonuç ve Öneriler kısmında ise bu iki sistemin
entegrasyonu incelenerek İller Bankası için elektronik ihale sürecine ilişkin öneriler
getirilmektedir.
-
3
1. İHALE SÜRECİ VE ELEKTRONİK İHALE
İhale Kavramı 1.1.
İhale, kökeni itibariyle Arapça bir kelime olup, Türk Dil Kurumu sözlüğünde “İş,
mal ve benzerini birçok istekli arasından en uygun şartlarla kabul edene verme, eksiltme
veya artırma” şeklinde tanımlanmaktadır (İhale, 2016). 2015 yılı Kamu Alımları raporunda
ise ihale tanımı şu şekilde yer almaktadır: “İhale: Kamu İhale Kanununda yazılı usul ve
şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi
üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin
imzalanması ile tamamlanan işlemlerdir ” (Kamu İhale Kurumu, 2016: IV).
İhale Süreci 1.2.
Bir ihtiyacın ortaya çıkmasıyla başlayan ve devamında kanun koyucu tarafından
belirlenen kriterlere devam ederek sonunda idarenin ihtiyacını özel sektör firmalarından
karşılaması ile sonuçlanan süreç ihale süreci olarak adlandırılır.
İhtiyacın ortaya çıkması 1.2.1.
Kamudaki tüm satın alma süreci belirli bir ihtiyacın ortaya çıkması ile başlar. Kamu
İhale Kanunu hükümlerine göre idareler, diğer temel ilkelerin yanı sıra ihtiyaçların uygun
şartlarla ve zamanlarda karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla da
yükümlüdürler. Bu nedenle, ihale sürecinin ilk adımı olarak ihtiyacın doğru tespit
edilmesi büyük önem arz etmektedir. İdarece tespit edilen ihtiyacın giderilebilmesi için
yeterli ödeneğe sahip olunması zorunludur. 4734 sayılı Kanun’da ödeneği bulunmayan
hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacağı hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan idarelerin
süreklilik arz eden ihtiyaçlarının giderilebilmesi için, ertesi mali yıl bütçesi yürürlüğe
girmeden önce ihalenin başlaması ve sonuçlandırılması mümkün bulunmaktadır. İhale ile
satın almalarda ilgili kamu kuruluşu, hizmeti kendi personeli tarafından yürütmek yerine,
özel sektöre yaptırabilmektedir. Kamu alımları sürecinde idarelerce tespit edilen ihtiyacın
karşılanması, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin bütçesinde yeterli ödeneğe sahip
olunması ile mümkündür. İstisnalar hariç ödeneği bulunmayan hiçbir iş için idareler ihale
yapamazlar (Kamu İhale Kanunu, 2002).
-
4
Kamu alımlarının gerçekleştirilebilmesi için, devletin kalkınma planı ve yıllık
programlarını uygulamaya koyması ve bütçede belirtilen koşullar çerçevesinde hareket
edilmesi gerekir. Belirlenmiş plan ve programların uygulanması, mali kaynakların
programda gösterilen amaçlara tahsis edilmesiyle mümkündür. Mali kaynakların elde
edilmesi ve programların amaçlarına tahsisi bütçe ile olmakta plan, program ve bütçe
arasındaki hukuki bağlantı da kurulmuş olmaktadır. 2002 yılında halen yürürlükte olan
Devlet İhale Kanunu’nun yanında Kamu İhale Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunun amacı
“kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan ya da kaynağı kullanan
kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve yöntemleri
belirlemek” tir (Gözübüyük, 2010; Kamu İhale Kanunu, 2002).
Şekil 1.1. Temel ilkeler
Teknik şartnamenin hazırlanması 1.2.2.
İhtiyacın tespitinden sonra alınacak mal hizmet ya da yapım işlerinin özelliklerinin
belirlenmesi amacıyla idarelerin ilgili birimlerince bir teknik şartname hazırlanır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununda teknik şartnamenin hazırlanması 12 inci
maddede detaylı şekilde açıklanmıştır. İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım
işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması
esastır. Ancak, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce
İhalelerde Temel İlkeler
Saydamlık
Rekabet
Eşitlik
Güvenilirlik Gizlilik
Kamuoyu denetimi
İhtiyaçların uygun şartlar ve zamanda karşılanması
Kaynakların verimli
kullanımı
-
5
hazırlanmasının mümkün olmadığının ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla,
teknik şartnameler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun hükümlerine göre hazırlattırılabilir
(Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 12).
Ayrıca Kamu İhale Kanununun 12. maddesinde; İhale konusu mal veya hizmet
alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik
şartnamelerde yer verileceği, belirlenecek teknik kriterler verimliliği ve fonksiyonelliği
sağlamaya yönelik olacağı, rekabeti engelleyici hususlar içermeyeceği ve bütün istekliler
için fırsat eşitliği sağlayacağı ile teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası
teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler ile yapılacağı, bu
şartnamelerde teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verileceği belli bir marka, model,
patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemeyeceği ve belirli bir marka veya modele
yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyeceği, ancak, ulusal ve/veya uluslararası
teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün
olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model
belirtilebileceği hükme bağlanmıştır (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 12).
Yaklaşık maliyet belirlenmesi 1.2.3.
Teknik şartnamenin hazırlanması aşamasından sonra alınması mal, hizmet veya
yapım işi için bir fiyat araştırması yapılarak söz konusu alımın olası fiyatı, kanunda geçen
ismi ile yaklaşık maliyeti belirlenir.
Yaklaşık maliyet, 30.07.2003 tarihinde yayımlanan değişikle birlikte Kamu İhale
Kanunun 9 uncu maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır: “Mal veya hizmet alımları ile
yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak KDV
hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap
cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez,
isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz” (T.C.
Resmi Gazete, 2003a).
Yaklaşık maliyetin belirlenmesi sırasında mevzuatta bulunan ilkelere göre hareket
edilmesi gerekmektedir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa dayanılarak çıkarılan uygulama
yönetmeliklerinde bulunan yaklaşık maliyet ilkeleri bulunmaktadır. Aşağıda Hizmet Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde bulunan ilkeler belirtilmiştir:
-
6
1) “İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle
ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir
hesap cetvelinde gösterilir.
2) Ön ilan yayımlanmadan önce tahmini alım miktarı esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale ve ön yeterlik ilanı öncesi alım miktarı ve diğer hususlar göz önünde
bulundurularak yeniden hesaplanabilir.
3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.
4) İhale konusu işte kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli
hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine
konulur.
5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte
açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.
6) Yaklaşık maliyetlerin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık
hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı
danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir” (T.C. Resmi Gazete, 2009a).
Uygulanacak ihale usulünün tespiti 1.2.4.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu üç ihale yöntemi öngörmüştür, bunlar Kanunda
belirtilen sırasıyla; açık ihale usulü, belli istekliler arasında ihale usulü ve pazarlık
usulüdür. Bahsi geçen usullerden ilki olan açık ihale usulü bütün isteklilerin teklif
verebildiği ihale yöntemi olup, Kamu İhale Kanunun 5. maddesinde belirtilen temel ihale
usullülerinden ilkidir. Belli istekliler arasında ihale usulü de temel ihale usullerinden birisi
olmakla beraber açık ihale usulünden farkı, teklif verebilmenin ön şartı olarak istekliler
arasında bir ön yeterlik değerlendirmesi yapılması ve bu değerlendirmeyi başarıyla
geçebilen isteklilerin teklif verebilmesi olarak açıklanabilir. Bu ihale türünde ihaleye davet
edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya teklif veren istekli sayısının üçten az
olması halinde ihale iptal edilir. Pazarlık usulü ise temel bir ihale yöntemi olmayıp ancak;
diğer iki usulün uygulanmasına rağmen ihalenin sonuçlanamaması, idarenin öngöremediği
durumlar, kanunda belirtilen acil durumlar ve özel şartlar altında uygulanabilecek bir
yöntemdir. Pazarlık usulünün diğer usullerden farkı ihale sürecinin daha kısa sürmesi ve
kimi hallerde idarenin ilana çıkmaksızın kendi belirlediği üç istekliye teklif
götürebilmesidir. Yukarıda bahsi geçen usuller dışında, bir ihale yöntemi olmayan ve
karşılanacak ihtiyacın her yıl güncellenen belli bir tutarı aşmaması, tekel niteliğinde
olması, taşınmaz alımı veya kiralanması gibi durumlarda idarelerin ihale komisyonu
kurmaksızın ihtiyaçlarını doğrudan piyasa araştırması yaparak temin edebilmelerine olanak
-
7
sağlayan doğrudan temin yöntemi de bulunmaktadır. Sonuç itibariyle, bir ihale yöntemi
olmayan doğrudan temin dışında, diğer tüm yöntemlerde, en az üç istekli olmak üzere,
mümkün olduğunca çok isteklinin katılımının sağlanması amaçlanmıştır (İlhan,2013:8).
Şekil 1.2. İhale öncesi işlemler
Açık ihale usulü
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19 uncu maddesinde Açık İhale usulü; “bütün
isteklilerin teklif verebildiği usul” olarak tanımlanmıştır. Kanunun 5. maddesinde
belirtilen iki temel ihale usulünden biridir (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 19).
Çerçeve antlaşmalar
2008 yılında 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa eklenen çerçeve antlaşmalar bahsi
geçen kanunda, “bir veya birden fazla idare ile bir veya birden fazla istekli arasında, belirli
bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde
öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları belirleyen anlaşmayı ifade eder” şeklinde
İhtiyacın Belirlenmesi
Teknik Şartnamenin Hazırlanması
Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması
Uygulanacak İhale Usulünün Tespiti
-
8
tanımlanmaktadır (T.C. Resmi Gazete, 2008). Çerçeve antlaşmaların kullanım şekli yine
aynı kanunun ek 2 inci maddesinde açıklanmıştır.
“(Ek: 1/6/2007-5680/2 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/27 md.) İdareler ihtiyaç duydukları mal
ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak açık ihale veya belli istekliler arasında ihale
usulünü uygulamak kaydıyla çerçeve anlaşmalar yapabilir. Çerçeve anlaşmalar rekabeti engelleyici,
sınırlayıcı veya bozucu şekilde kullanılamaz.
“Çerçeve anlaşma kapsamında temin edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işleri Kanunun 13
üncü maddesine göre ilan edilir. Çerçeve anlaşma kapsamında karşılanması planlanan tahmini
ihtiyaç miktarları ilanda gösterilir.
Teminat alınmasına ilişkin hükümler hariç olmak üzere, ihalelerin sözleşmeye bağlanması
hakkında bu Kanunda yer alan hükümler çerçevesinde, süresi kırk sekiz ayı geçmemek üzere
çerçeve anlaşma imzalanır ve sonuçlar Kamu İhale Bülteninde ilan edilir.
Çerçeve anlaşmalar, koşulların tamamının baştan belirlendiği hallerde, bir istekli ile de
yapılabilir. Birden fazla istekli ile yapılacak çerçeve anlaşmalarda istenilen şartları karşılayan yeterli
sayıda teklif sunulması kaydıyla çerçeve anlaşmaya taraf olacak istekli sayısı üçten az olmamak
üzere ihale dokümanında belirtilir. Çerçeve anlaşmaların bir istekli ile yapıldığı haller hariç, yapılan
değerlendirme sonucunda teklifleri geçerli kabul edilen istekliler, ekonomik açıdan en avantajlı
tekliften başlanmak suretiyle sıralanarak listeye alınır. Çerçeve anlaşmaya taraf olan istekli sayısının
üçün altına inmesi halinde, mevcut çerçeve anlaşmanın sona erdiği taraflara bildirilir.
Koşulların tamamının baştan belirlendiği çerçeve anlaşma kapsamında yapılacak alımlarda
isteklilerden ilk tekliflerini aşmamak kaydıyla yeniden teklif alınabilir. Koşulların tamamının baştan
belirlenmediği hallerde ise çerçeve anlaşma koşullarında esaslı değişiklik yapılmaması kaydıyla
isteklilerden yeniden teklif alınır.
İsteklilere ihale konusu işin karmaşıklığı ve özgünlüğü gibi hususlar dikkate alınarak tekliflerini
sunmaları için yeterli süre tanınır.
İstekliler yeterliklerinin devam ettiğini on iki ayda bir belgelendirir. Yeterliği devam etmeyenler
ile teklif vermeye davet edildiği halde iki kez geçerli teklif vermeyen isteklilerin çerçeve anlaşmaları
feshedilir.
Münferit sözleşmeye davet edildiği halde ihale dokümanında belirtilen süre içerisinde sözleşme
imzalamayan istekliyle yapılan çerçeve anlaşma feshedilir ve istekli hakkında 58 inci madde
hükümleri uygulanır.
Münferit sözleşme aşamasına ilişkin olarak bu Kanunun 6, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 54, 55
ve 56 ncı maddeleri uygulanmaz. Bu maddelerde belirtilen hususlar dahil çerçeve anlaşma
kapsamında yapılacak alımların usul ve esasları ile nitelik ve kapsamını belirlemeye ve sınırlar
koymaya, sözleşme düzenlenmesine gerek görülen durumlarda sözleşmelerin şeklini ve kapsamını
belirlemeye Kurum yetkilidir.
Çerçeve anlaşma yapılmış olması, idareye alım yapma yükümlülüğü getirmez. İdare, çerçeve
anlaşma kapsamındaki ihtiyaçlarını bu Kanunda yer alan diğer usulleri kullanmak suretiyle de temin
edebilir” (T.C. Resmi Gazete, 2008).
-
9
Dinamik alım sistemi
Dinamik alım sistemi, çerçeve anlaşma gibi ihale mevzuatına 2008 yılında dahil
olmuş yeni bir alım yöntemidir. Kanundaki tanıma göre, dinamik ihale sistemi, “ihale
dokümanına uygun ön teklif veren ve sistemin geçerlik süresi içerisinde yeterlik kriterlerini
sağlayan bütün isteklilerin sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların
tedarikine yönelik tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecini ifade eder.”
Kamu İhale Kanununun ek 4 üncü maddesi dinamik alım sisteminin kullanımını
anlatmaktadır.
“Dinamik alım sistemi, piyasada mamul olarak bulunan malların elektronik ortamda alımında
kullanılabilir. Sistemin kurulmasında açık ihale usulü uygulanır. Dinamik alım sistemi rekabeti
engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde işletilemez.
Sistemin tesis edileceği hususu Kamu İhale Bülteninde ilan edilmek suretiyle duyurulur. İhale
dokümanında; planlanan alımın niteliği, türü ve miktarının yanı sıra satın alma sistemine, bu
sistemin işletilmesinde kullanılacak elektronik ekipmana, sisteme teknik olarak bağlanabilmek için
gerekli düzenlemelere, sistemin işleyişini düzenleyen kurallara ve diğer hususlara ilişkin bilgilere
yer verilir.
Yeterlik kriterlerini sağlayan ve ihale dokümanında yer alan şartlara uygun ön teklif veren bütün
isteklilere sisteme dahil olma imkânı verilir. Ön teklifler ihale dokümanında yer alan şartlara uygun
olduğu sürece sürekli olarak geliştirilebilir.
Ön tekliflerin değerlendirilmesi, verildikleri tarihten itibaren on beş gün içinde tamamlanır.
Teklif vermeye davetin henüz yapılmamış olması halinde değerlendirme süresi on beş güne kadar
bir defa uzatılabilir.
Dinamik alım sisteminin tesis edildiği veya sistemin kurulmasından vazgeçildiği ile ön tekliflerin
sisteme kabul veya reddedildikleri hususu isteklilere karar alındıktan sonra en geç üç gün içinde
bildirilir.
Her bir alım için sisteme kabul edilmiş istekliler teklif vermeye davet edilir. Yapılacak alımlar bu
davetten en az on beş gün önce basitleştirilmiş ilan yoluyla duyurulur. Sisteme kabul edilen bütün
istekliler, tekliflerini sunmaları için yeterli süre tanınmak suretiyle teklif vermeye davet edilir.
Teklifler, ihale dokümanında belirtilen esaslara göre değerlendirilmek suretiyle alım
sonuçlandırılır ve sözleşmeye bağlanır.
Dinamik alım sisteminin süresi kırk sekiz aydan fazla olamaz.
Dinamik alım sisteminde yapılacak ihalelerde Elektronik Kamu Alımları Platformu kullanılır.
Sisteme kabul edilmeye ve sistemin yürütülmesine ilişkin olarak herhangi bir ücret talep edilmez.
Dinamik alım sistemi dahilinde yapılacak alımlara ilişkin sözleşme düzenlenmesi gerekli haller
ile bu sözleşmelerin şeklini ve kapsamını belirlemeye Kurum yetkilidir” (T.C. Resmi Gazete, 2008)
-
10
Belli istekliler arasında ihale usulü
4734 sayılı Kamu İhale kanununun 20 inci maddesinde belli istekliler arasında ihale
usulü; “yapılacak ön yeterlik değerlendirilmesi sonucunda idarece davet edilen isteklilerin
teklif verebildiği usul” olarak tanımlanmış olup (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 20),
aynı maddede; “Yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin uzmanlık
ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı işlerin
ihalesi ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işi ihalelerinin bu usule göre
yaptırılabileceği” hükme bağlanmıştır (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 20).
Şekil 1.3. İhale usulleri
Pazarlık usulü
Pazarlık usulü, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21. Maddesinde, aynı maddede
bulunan ve aşağıda da belirtilen hallerde kullanılabilen, “ihale sürecinin iki aşamalı olarak
gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme
yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usul" olarak tanımlanmıştır
(Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 21).
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21.maddesinde bulunan ve aşağıda da belirtilen
hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir.
Açık ihale usulü
Belli istekliler arasında ihale usulü
Pazarlık usulü ile ihale
Çerçeve Antlaşmalar
Dinamik Alım Sistemi
Elektronik Eksiltme
-
11
a) “Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması.
b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin
ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan nitelikte olması.
e) İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi.
f) Ek: 30/7/2003-4964/14 md.) İdarelerin yaklaşık maliyeti ellimilyar Türk Lirasına (Yüzyetmişyedibin beşyüzellialtı Türk Lirasına)
1 kadar olan mamul mal, malzeme veya
hizmet alımları” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 21).
Elektronik eksiltme
Elektronik eksiltme kanunda şu şekilde tanımlanmıştır: “Tekliflerin
değerlendirilmesinin ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların
veya belirli teklif unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle
otomatik değerlendirme metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve
sıralandırılması şeklinde tekrar eden işlemleri ifade eder” (T.C Resmi Gazete, 2008). 4734
sayılı Kamu İhale Kanununun ek 5 inci maddesinde elektronik eksiltme yönteminin
kullanım şekli belirtilmektedir.
“İlan ve ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, açık ihale, belli istekliler arasında ihale ve 21
inci maddenin (a), (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan pazarlık usulü ihalede tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasının tamamlanmasından sonra elektronik eksiltme yapılabilir. Dinamik
alım sistemi ve çerçeve anlaşma kapsamında yapılan ihalelerde de elektronik eksiltme uygulanabilir.
48 inci madde uyarınca yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise elektronik eksiltme
uygulanmaz.
Elektronik eksiltme ancak ihale konusu alımın bütün teknik özelliklerinin net olarak belirlendiği
hallerde kullanılabilir.
Elektronik eksiltmeye başlamadan önce ihale dokümanında belirlenen şartlara göre tekliflerin ilk
değerlendirmesi yapılır.
Yeterli kabul edilen istekliler elektronik ortamda yeniden teklif vermeye aynı anda davet edilir.
Davette, eksiltmenin başlama tarihi ve saati ile kullanılmakta olan elektronik araca isteklinin
bağlantı kurabilmesi için gerekli bütün bilgilere yer verilir. Elektronik eksiltmenin her aşamasını
gösteren bir zaman çizelgesi davet ile birlikte iletilir. Birbirini izleyen birden fazla aşamada
1 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile
29/01/2016 tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
-
12
elektronik eksiltme yapılabilir. Davetin gönderildiği tarihten iki iş günü geçmeden eksiltmeye
başlanamaz.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlendiği hallerde,
yapılan ilk değerlendirme sonucu ile eksiltmede verilen yeni tekliflere göre sıralamayı düzenleyen
matematiksel formül de davette bildirilir. Bu formül, ihale ilanında veya ihale dokümanında
belirtildiği şekilde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde kullanılan bütün unsurların varsa
nispi ağırlıklarını da içerir.
Elektronik eksiltmenin her aşamasında, o andaki sıralamalarını öğrenebilmeleri için gerekli
bilgiler anında isteklilere ulaştırılır. İhale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, diğer isteklilerin
teklifleri hakkında bilgiler ve eksiltmenin herhangi bir aşamasındaki istekli sayısı da duyurulabilir.
Ancak elektronik eksiltme süresince isteklilerin kimlikleri açıklanamaz.
Elektronik eksiltme aşağıdaki durumlardan biri veya birkaçının gerçekleşmesi halinde sona
erdirilir:
a) Eksiltmeye katılım için yapılan davette eksiltmenin tamamlanacağı belirtilen tarih ve saatin dolması.
b) Yeni tekliflerin verilebilmesine ilişkin olarak davette bildirilen bekleme süresi içinde asgari fark aralığını sağlayan tekliflerin alınamaması.
c) Davette bildirilen tur sayısının tamamlanması” (T.C Resmi Gazete, 2008).
İhale ve ön yeterlik dokümanları 1.2.5.
İhale ve ön yeterlik dokümanın içeriği ve idari şartnamelerde yer alması ile ilgili
hususlar, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 27. maddesinde şu şekilde belirtilmiştir:
“İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin
projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgiler
bulunur. Ön yeterlik dokümanında ise adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve gerekli
diğer belge ve bilgilere yer verilir.
İdari şartnamede ihale konusuna göre asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:
a) İşin adı, niteliği, türü ve miktarı, hizmetlerde iş tanımı.
b) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.
c) İhale usulü, ihale tarih ve saati ile tekliflerin nereye verileceği.
d) İsteklilere talimatlar.
e) İsteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterleri.
f) İhale dokümanında açıklama isteme ve yapılma yöntemleri.
g) Tekliflerin geçerlilik süresi.
h) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği, ihale
konusu işin tamamına veya bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olup olmadığı, mal alımı
ihalelerinde alternatif teklif verilip verilemeyeceği, verilebilecekse alternatif tekliflerin nasıl
değerlendirileceği.
i) Ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderlerinden hangisinin teklif fiyatına dahil olacağı.
-
13
j) Tekliflerin alınması, açılması ve değerlendirilmesinde uygulanması gereken ve bu Kanunda
belirtilen usul ve esaslar.
k) İhale kararının alınmasından sözleşmenin imzalanmasına kadar uygulanması gereken ve bu
Kanunda belirtilen usul ve esaslar.
l) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı
uygulanıp uygulanmayacağı.
m) Teklif ve sözleşme türü.
n) Geçici ve kesin teminat oranları ile teminatlara ait şartlar.
o) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesinde idarenin
serbest olduğu.
p) Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesinde idarenin serbest olduğu.
r) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi, yapılma yeri, teslim şartları ve gecikme halinde
alınacak cezalar.
s) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı ile
sözleşme konusu işler için eğer ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceği.
t) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) Süre uzatımı verilebilecek haller ve şartları ile sözleşme
kapsamında yaptırılabilecek iş artışları ile iş eksilişi durumunda karşılıklı yükümlülükler.
u) Vergi, resim ve harçlar ile sözleşme ile ilgili diğer giderlerin kimin tarafından ödeneceği.
v) Yapım işlerinde iş ve işyerinin sigortalanması ile yapı denetimi ve sorumluluğuna ilişkin
şartlar.
y) Denetim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar.
z) Anlaşmazlıkların çözümü” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 27).
İhale onayının alınması 1.2.6.
Yaklaşık maliyet hesaplandıktan ve uygulanacak ihale usulü belirlendikten sonra
ilgili yaklaşık maliyet dokümanları ihale yetkilisi onayına sunularak ihale onay belgesi
düzenlenir. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 7 inci maddesinde ihale işlem dosyası
başlığı adı altında, ihale onayının alınması ile ilgili şu ifadeye yer verilmiştir: “İhalesi
yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada ihale yetkilisinden alınan
onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı, ilân metinleri,
adaylar veya istekliler tarafından sunulan başvurular veya teklifler ve diğer belgeler, ihale
komisyonu tutanak ve kararları gibi ihale süreci ile ilgili bütün belgeler bulunur” (Kamu
İhale Kanunu, 2002: Madde 7).
İhale komisyonun kurulması 1.2.7.
İhale onayının alınmasının ardından ihale komisyonu, ihale yetkilisi tarafından bir
başkan, ikisi işin uzmanı ve biri de muhasip üye olmak şartıyla en az beş ve tek sayıda
kişiden oluşturulur. Bahsi geçen komisyon için aynı şartlarla yedek üyeler de belirlenir.
-
14
4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 6 ıncı maddesinde ihale komisyonu kurulması ile ilgili
olarak şu şekilde hüküm bulunmaktadır:
“İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili
idare personelinden en az 4 (dört) kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin
katılımıyla kurulacak en az 5 (beş) ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de
dahil olmak üzere görevlendirir.
İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun
kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 6).
İhale ilan süreleri 1.2.8.
İhale komisyonu oluşturulduktan sonra idare kısa adı EKAP olan Elektronik Kamu
Alım Platformu üzerinden ihale ilanı oluşturur. Bu ilanın yayında kalma süreleri daha önce
belirlenen ihale usulü ile işe ait yaklaşık maliyetin kanunda belirlenen eşik değerlerin
altında ya da üstünde olmasına göre değişmektedir.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 13 üncü maddesinde ihale ve ön yeterlik
ilanları ile ilgili olarak şu hükümler bulunmaktadır:
“Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle;
a)Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan
ihalelerden;
1)Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,
2)Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son
başvuru tarihinden en az ondurt gün önce,
3)Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmi beş gün önce,
Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır.
Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında yapılacak
ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden en az
kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.
b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;
1)Yaklaşık maliyeti otuz milyar Türk Lirasına (Yüzaltıbin beşyüzotuzbir Türk Lirasına)1
kadar olan mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar Türk Lirasına (İkiyüzonüçbin
1 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
-
15
yetmiş iki Türk Lirasına)1 kadar olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yedi
gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde,
2)Yaklaşık maliyeti otuz milyar (Yüzaltıbin beşyüzotuzbir Türk Lirası)2 ile altmışmilyar
Türk Lirası (İkiyüzonüçbin yetmiş iki Türk Lirası) 3
arasında olan mal veya hizmet
alımları ile altmışmilyar (İkiyüzonüçbin yetmiş iki Türk Lirası)4 ile beşyüzmilyar Türk
Lirası (Birmilyon yediyüzyetmişbeşbin altıyüzseksenaltı Türk Lirası)5 arasında olan
yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondurt gün önce Kamu İhale Bülteninde ve
işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde, 3) Yaklaşık maliyeti altmışmilyar Türk Lirasının (İkiyüzonüçbin yetmiş iki Türk Lirasının)6
üzerinde ve eşik değerin altında olan mal veya hizmet alımları ile beşyüzmilyar Türk
Lirasının (Birmilyon yediyüzyetmişbeşbin altıyüzseksenaltı Türk Lirasının)7 üzerinde ve
eşik değerin altında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce
Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,
En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.
Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler arasında
yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce (b)
bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda
yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet mektubu
gönderilmesi zorunludur.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi
halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi yedi gün kısaltılabilir.
İlan ile ihale ve ön yeterlik dokümanına Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden doğrudan
erişimin temin edilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi
ile belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihalelerde ön yeterliği belirlenen adaylara
yapılacak kırk günlük davet süresi beş gün kısaltılabilir.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İdareler, yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik
değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler için Kamu İhale Bülteninde ön ilan yapabilirler.
Uluslararası ilan yapılan haller dahil ön ilan yapılması halinde kırk günlük ilan ve davet süresi
yirmidört güne kadar indirilebilir.
1 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
2 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
3 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
4 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
5 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
6 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
7 Kamu İhale Kurumu’nun 01.02.2016 – 31.01.2017 dönemini kapsayan 2016/1 sayılı Tebliği ile 29/01/2016
tarihli ve 29608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
-
16
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:
a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası ile elektronik posta adresi. b) İhalenin adı, niteliği, türü ile mal ve hizmet alımlarında kalemler ve tahmini miktarlar,
yapım işlerinde ise işin yapılacağı yer, yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin
edilen fiziki miktarı veya kapsamı.
c) Çerçeve anlaşma yapılıp yapılmayacağı. d) İhalenin yapılacağı yer. e) İhale ilanının yılın hangi çeyreğinde yayımlanacağı.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde, dördüncü fıkrada belirtilen süre
indiriminden faydalanılabilmesi için ihale ilanının ön ilan tarihinden itibaren en az kırk gün sonra
yayımlanması gerekir. Ön ilan yapılmış olması idareye ihale yapma yükümlülüğü getirmez.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde ihalenin açık ihale veya belli
istekliler arasında ihale usullerinden biriyle gerçekleştirilmesi zorunludur.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanlar Kamu İhale Bülteninde ücretsiz yayımlanır.
İlân edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıca Basın İlân Kurumu aracılığıyla Türkiye çapında
dağıtımı olan gazetelerin birinde ilân edileceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.
İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare ile
hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile
yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.
İdareler, yukarıda belirtilen zorunlu ilânların dışında işin önem ve özelliğine göre ihaleleri,
uluslararası ilân veya yurt içinde çıkan başka gazeteler veya yayın araçları, bilgi işlem ağı veya
elektronik haberleşme (internet) yolu ile de ayrıca ilân edebilir. Ancak, uluslararası ilân yapılması
halinde yukarıda belirtilen asgarî ilân sürelerine on iki gün eklenir” (Kamu İhale Kanunu, 2002:
Madde 13).
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının verilmesi, değişiklik ve açıklama yapılması 1.2.9.
İhale ilanı yayımlandıktan sonra ihaleye katılmak isteyen istekliler ihale dokumanı
satın almak zorundadırlar. İhale dokumanı EKAP üzerinden indirilebilir ya da idareden
satın alınabilir. Ayrıca dokümanları incelemek isteyen herkes ücretsiz olarak idarede bu
dokümanları inceleyebilir.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 28. Maddesinde ihale ve ön yeterlik
dokümanlarının verilmesi, 29. Maddesinde ise ihale dokümanlarında değişiklik ve
açıklama yapılması ile ilgili aşağıdaki hükümler bulunmaktadır.
“İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya ihaleye
katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. (Ek cümle: 4/7/2012-6353/28
md.) İlan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır.
Doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit
edilir” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 28).
-
17
“İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır. Değişiklik yapılması
zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki ilânlar
geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur.
Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini
etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya isteklilerce
yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir. Yapılan bu
değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son teklif verme
gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde
ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle
tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya mahsus
olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi halinde,
teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden teklif verme
imkânı sağlanır.
Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyulan
hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama
talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama, bu tarihe kadar ihale
dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını
temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan istekli belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir”
(Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 29).
Tekliflerin ve başvuruların sunulması 1.2.10.
Tekliflerin hazırlanması ve sunulması
İhale dokümanlarında belirtilerek istenilen tüm belgeler bir zarfa konularak zarf
kapatılır firma yetkilisince kaşelenir ve imzalanır. Kanunda belirtilen şekilde zarfın üzerine
firmanın ticari unvanı adresi teklifin hangi ihale için olduğu ve ihaleyi düzenleyen
kurumun adresi yazılır. Ancak ihale ile ilgili ihale kayıt numarasının yazılması da yeterli
görülmektedir. Daha sonra zarf ihale saatinden önce ilgili idareye teslim edilir.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun 30. maddesinde tekliflerin hazırlanması ve
sunulması ile ilgili şu hükümler bulunmaktadır:
“Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen
bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata
esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın
yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının
tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine
uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif
mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması
zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine dair hüküm
bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur.
-
18
Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar karşılığında
idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın iade edilir. Teklifler
iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin ihale dokümanında
belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme nedeniyle işleme
konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.
Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz ve
değiştirilemez” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 30).
Başvuru belgelerinin sunulması
Ön yeterlik şartı bulunan ihalelerde 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 31 inci
maddesinde bulunan “Ön yeterliğe katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler 30 uncu
maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen esas ve usullere uygun olarak idareye
sunulur” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 31) hükmü uygulanır.
Tekliflerin geçerlilik süresi
İsteklilerce ihaleye verilen tekliflerin ne kadar süre ile geçerli olduğu idari
şartnamede belirtilir ve ancak bir defa yine şartnamede “Tekliflerin geçerlilik süresi ihale
dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme
koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en fazla ihale dokümanında
belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 32).
Geçici teminat
Teklif zarfında bulunması gereken geçici teminatlara ilişkin 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununun 33. maddesinde “İhalelerde, teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak üzere,
istekli tarafından verilecek tutarda geçici teminat alınır. İhale dokümanında belirtilmesi
şartıyla, danışmanlık hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu değildir” (Kamu
İhale Kanunu, 2002: Madde 33) hükmü bulunmaktadır.
Teminat olarak kabul edilecek değerler
Kamu ihalelerinde teminat olarak kabul edilen değerler Kanunun 34. maddesinde
sıralanmıştır. Buna göre:
“Teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir:
a) Tedavüldeki Türk Parası.
-
19
b) (Değişik: 30/7/2003-4964/21 md.) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen teminat mektupları.
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler yerine düzenlenen belgeler.
İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı bankaların
düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi
kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans
kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat olarak kabul edilir.
(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal değere faiz
dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat olarak kabul
edilir.
Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz. Bunların
saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması zorunludur.
İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye ait
teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine teslim edilir. Diğer
isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli ile sözleşme imzalanması
halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait teminat sözleşme imzalandıktan
hemen sonra iade edilir.
Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.
Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir
konulamaz” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 34).
Teminat mektupları
İsteklilerin ihalelere teklif verirken yasayla izin verilen kuruluşlardan aldıkları
teminat mektupları hakkında Kamu İhale Kanununun 35. maddesinde şu şekilde hüküm
bulunmaktadır:
“Bu Kanun kapsamında verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite Kamu İhale
Kurumu yetkilidir.
32 nci maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en az otuz gün fazla süreli olmak
kaydıyla, geçici teminat mektuplarında süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde,
geçici teminat mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat mektuplarının süresi ihale
konusu işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından belirlenir.
İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez” (Kamu İhale
Kanunu, 2002: Madde 35).
-
20
Tekliflerin değerlendirilmesi 1.2.11.
İhale saatinde ihale komisyonu ihale zarflarını kaç teklifin olduğunu tutanakla tespit
ederek teslim alır ve hazır bulunanlara duyurur. Böylece ihaleye başlanır.
Komisyon zarfları Kanunun 30. maddesine inceler ve uygun bulunan zarflar teklif
verme sırasıyla açılır. Uygun bulunmayan zarflar açılmaz, ihale işlem dosyasına eklenmek
üzere ön ve arka yüzlerinin fotokopileri alınır, ihale sonuçlanıncaya kadar isteklilere teslim
edilmek üzere muhafaza edilir ve bu durum tutanak altına alınır.
Açılan zarflarda isteklilerin ihale dokümanlarında istenilen belgelerinin eksik olup
olmadığı, geçici teminatlarının ve teklif mektuplarının usulüne uygun olarak verilip
verilmediği kontrol edilerek tutanak altına alınır. Hazır bulunanlara teklif miktarları ve
yaklaşık maliyet açıklanarak değerlendirme yapılmak üzere oturum kapatılır.
İhale komisyonu oturumu kapattıktan sonra ihale tekliflerinin detaylı incelemesine
başlar. Bu aşamada komisyon inceleme ve değerlendirmede yaralanmak üzere net olmayan
hususlarda isteklilerden açıklama isteyebilir. Ancak bu açıklama belgelerin tamamlatılması
ya da tekliflerin değiştirilmesi şeklinde olamaz.
Detaylı incelemede, komisyon teklif mektubu ve teminatları uygun olan isteklilerin
tekliflerini yeterlik kriterlerine ve ihale dokümanlarında belirtilen şartlara uygunluğuna
göre değerlendirir ve birim fiyat teklif cetvellerinde matematiksel bir hata olup olmadığını
kontrol eder.
Tekliflerin alınması, açılması ve değerlendirmesi ile ilgili 4734 sayılı Kamu İhale
Kanunun 36 ve 37. maddelerinde şu hükümler bulunmaktadır:
“(Değişik birinci cümle: 30/7/2003-4964/23 md.) Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale
saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif
verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır.
İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına
uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle
birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.
İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne
uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne
uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı
açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir
teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve
-
21
tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır
(Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 36).
“İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması
ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak
tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik
yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi
amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/11 md.) Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle
belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı
maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına
karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi
eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması
yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır
ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz
ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı
değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini
belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup
olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun
olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan
teklifler değerlendirme dışı bırakılır” (Kamu İhale Kanunu, 2002: madde 37).
Aşırı düşük teklifler
İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede yaklaşık maliyete göre
teklifleri aşırı düşük olanları tespit eder ve Kanunun 38. maddesine göre işlem tahsis eder.
Bahsi geçen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 38. maddesinde aşağıdaki hükümler
bulunmaktadır.
“İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) değerlendirdikten sonra,
diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları
tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli
olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin
yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
(Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı
düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya
yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/12 md.; Değişik fıkra: 6/2/2014-6518/47 md.) Kurum, ihale konusu
işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti,
değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve
sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin
sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına
-
22
kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu
maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya
yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri
esas alır” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 38).
İhalenin karara bağlanması ve onaylanması 1.2.12.
Detaylı inceleme sonucunda teklifleri geçerli olanlar arasında yapılan
değerlendirmede ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren firma ihale konusu işi
yapmaya hak kazanır. İhale komisyonu ayrıntılı ve gerekçeli bir karar hazırlayarak bu
kararı ihale yetkilisi onayına sunar. İhale yetkilisi bu kararı beş gün içinde onaylar ya da
ihaleyi iptal eder ve iptal kararının gerekçelerini belirtir.
İhalenin karara bağlanması ve onaylanması konusunda 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununun 40. Maddesinde şu hükümler bulunmaktadır:
“37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en
avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat
esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve
teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en
avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale
dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.
Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat avantajı
sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik açıdan en
avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.
En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde, birden
fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif
olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınmak suretiyle
ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda
isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine
hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya
gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.
(Değişik son fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan
önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi
isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale
kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir” (Kamu
İhale Kanunu, 2002: Madde 40).
-
23
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmeye davet 1.2.13.
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
İhale kararı kesinleştikten sonra 3 gün içerisinde ihaleye teklif veren tüm isteklilere
ihale kararı bildirilir. Bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 10 gün geçmeden sözleşme
imzalanamaz, ancak bu süre pazarlık usulü ile 21. maddenin (b) ve (c) bentlerine göre
yapılan ihalelerde 5 gündür.
Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi hakkında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun
41. Maddesi şu şekildedir:
“İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün
içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir.
İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama
gerekçelerine de yer verilir.
İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri
belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine
göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz”
(Kamu İhale Kanunu, 2002 Madde 41).
Sözleşmeye davet
Kesinleşen ihale kararının bildirilmesinin ardından 41. maddedeki sürelerin bitimini
takiben 3 gün içinde ihale üstünde kalan istekliye 10 gün içeresinde sözleşme imzalamak
için kuruma gerekli belgelerle başvurması konusunda tebligat yapılır.
Sözleşmeye davet hakkında 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 42. Maddesinde şu
hükümler bulunmaktadır:
“(Değişik birinci fıkra: 20/11/2008-5812/15 md.) 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön
mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden
itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin
teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye
on iki gün ilave edilir. Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek
suretiyle ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi
zorunludur.
43 üncü madde hükmü gereğince sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan danışmanlık hizmet
ihalelerinde sözleşmeye davet ise, kesin teminat istenilmeksizin birinci fıkra hükümlerine göre
yapılır” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 42).
-
24
İhalenin sözleşmeye bağlanması ve sonuç bildirimi 1.2.14.
İhale yetkilisince onaylanan ve iptal olmayan her ihale için bir sözleşme yapılır ve
bu sözleşmeler ihale dokümanlarına aykırı hükümler içeremez. Yapılan bu sözleşmeler
kamu ihale bülteninde yayımlanmak üzere 15 gün içerisinde Kamu İhale Kurumuna
bildirilir.
İhalenin sözleşmeye bağlanması ve sonuç bildirimi ile ilgili 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununun 46 ve 47. maddelerinde şu hükümler bulunmaktadır:
“(Değişik birinci fıkra: 30/7/2003-4964/28 md.)Yapılan bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır.
Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından imzalanır. Yüklenicinin
ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır. İhale
dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir.
İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez” (Kamu İhale Kanunu,
2002: Madde 46).
“Bu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının sonuçları,
42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç on beş gün içinde Kuruma bildirilir. Bu
sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale Bülteninde
yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve istihbarat
alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet alımları ile yapım
işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili idarenin görüşü alınarak Kurum
tarafından belirlenir” (Kamu İhale Kanunu, 2002: Madde 47).
Elektronik İhale 1.3.
Teknolojik gelişmeler ve internetin yaygınlaşması ile bilişim teknolojilerinin
hayatın ve ticaretin parçası olduğu günümüzde kamu hizmetlerinin de dijitalleşmesi
önlenemez bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Gayrı safi yurtiçi hasılanın yaklaşık %
20 sini oluşturan kamu alımlarını gerçekleştiren idareler ile özel sektör paydaşlarının iş
yapma alışkanlıklarının da bahsi geçen olguya göre değişmesi gerekliliği ortaya
çıkmaktadır. Bu değişikliğe e-dönüşüm adı verilmektedir. Bu dönüşümün kamu tarafı olan
e-devletin en önemli parçalarından birini e-ihale oluşturmaktadır.
Elektronik ihale, kamuda yapılan alımların elektronik ortam üzerinden
gerçekleştirilmesine verilen addır. Temel amaç, uzun ve karmaşık bir süreç olan ihale
sürecinin kısaltılması ve 4734 sayılı kanunda yer alan esas ve usuller ışığında minimum
maliyet ve iş yükü ile yapılmasıdır.
-
25
Şenol ve Koçkan (2013) elektronik ihaleyi şöyle tanımlamıştır: “E-ihale geleneksel
sistemden farklı olarak bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak kamu ihalesinin
başlatılmasını, tekliflerin verilmesini ve ihalenin sanal ortamda tamamlanmasını ifade
eder”(Aktaran: Şener, 2013:7).
Elektronik ihale hakkında internet ansiklopedisi Vikipedide yapılan tanımlama şu
şekildedir:
“E-İhale, elektronik ihale veya online ihale sistemi B2B (şirketler arası ticaret) alanında
kullanılan bir satın alma yöntemidir. Bir alıcı şirketin ve ona mal veya hizmet satmak isteyen birden
çok şirketin olduğu durumlarda kullanılır. Ulaşılmak istenen hedef, satıcı şirketlerin tekliflerinin
değerlemesini en optimum şekilde yapmak ve en uygun teklifi veren tedarikçileri adil ve şeffaf
olarak belirlemektir. Mal veya hizmet satmak isteyen satıcı şirketler tekliflerini elektronik ortamda
sunarlar ve eğer alıcı uygun görürse, tekliflerini sürekli olarak revize edebilecekleri online bir
rekabete girerler” (E-ihale, 2016).
Elektronik ihale süreci kısaca şu şekilde işler; bir e-ihale için, alım yapan şirket ya
da kurum satın almak istediği ürünün veya hizmetin özelliklerine karar vererek kapsamlı
bir şartname hazırlar. Bu şartname ya da şartnameler elektronik ortama aktarılır ve
belirlenen elektronik platformda ihale ilanı hazırlanarak yayımlanır. Daha sonra satın
alınacak ürünün veya hizmetin tedarikçileri, en iyi fiyatla ürün veya hizmeti sağlayabilmek
için birbirleri ile yarışarak bir rekabet ortamına girerler. E-ihale platformu genellikle
sadece alıcının davet ettiği ve girmesini uygun gördüğü ve platforma kayıtlı olan
tedarikçilere açıktır. E-ihale tamamen online ortamda ve gerçek zamanlı olarak
gerçekleştirilir. Katılımcılar alıcı şirket ya da kurumun isteğine bağlı olarak tüm teklifleri,
en düşük teklifi, birim fiyatları veya kendi sıralarını görürler. Ancak katılımcı firmaların
kimlikleri gizlidir ve birbirlerine gösterilmez. Verilen teklifler satın almayı gerçekleştiren
kurum ve ihaleyi kazanan satıcı firma arasında yapılacak olan gerçek sözleşmeye konu
olacak şekilde bağlayıcı niteliktedir (E-ihale, 2016).
İhale sürecinin tamamıyla elektronik ortamda yürütülmesi için yasal düzenlemeler
ile birlikte ihaleyi oluşturan tüm paydaşların da bu dijital dönüşüme ayak uydurmaları
gerekmektedir.
Örneğin Avrupa Birliği Komisyonu, üye ülkelerin kamu alımlarının en az % 30 unu
elektronik alım yoluyla gerçekleştirilmesini hedeflemektedir. AB Komisyonu bu
nedenlerle üye ülkelerin mevzuatındaki engel
top related