lezing jones 1_12_2014_oostende_greenbridge_ingekort
Post on 08-Jul-2015
94 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Klimaat: van probleem
tot opportuniteit
Dr. Ir. Peter Tom Jones
1-12-2014, Oostende
• Het klimaatprobleem in een ruimere context
• Transitiepaden naar duurzaamheid
• Een nieuwe visie op klimaatbeleid
• Besluit: klimaat/transitiebeleid levert massa’s
voordelen op
Overzicht
1/12/2014
• Het klimaatprobleem in een ruimere context
• Transitiepaden naar duurzaamheid
• Een nieuwe visie op klimaatbeleid
• Besluit: klimaat/transitiebeleid levert massa’s
voordelen op
Overzicht
1/12/2014
Een ecologisch, sociaal én economisch onduurzame
situatie (cf. UNEP, 2010)
1/12/2014
Een ecologisch, sociaal én economisch onduurzame
situatie: slinkende grondstofvoorraden
1/12/2014
Materialenafhankelijkheid in Europa
Bron: D. Cohen, New Scientist, 2007
1/12/2014
Kritieke metalen en mineralen voor de EU
1/12/2014
Kritieke metalen en mineralen voor de EU
cruciale bouwstenen voor energietransitie
Wind energy, electric cars,
energy saving lamps
Catalysts
PV energy
Batteries
1/12/2014
Waterschaarste
1/12/2014
Beslag op hernieuwbare grondstoffen en
diensten vereist 1,5 planeet Aarde
1/12/2014
Toenemende emissies en achteruitgang
milieudiensten
1/12/2014
Planetaire
grenzen
worden
doorboord
Verdwijnen van habitat
Invasieve soorten
Opwarming aarde
…
Bron: WWF bewerking van J.
Rockström et al., Nature, 461, 2009
1/12/2014
Climate change, the mother of all problems
1/12/2014
De geobserveerde temperatuurstijging (atmosfeer, links en oceanen, rechts-onder)
Bron: IPCC, AR5, WGI
1/12/2014
Gevolgen zijn nu reeds duidelijk.. Maar kloof tussen
wetenschappelijke en sociale consensus is groter dan ooit
1/12/2014
De kwetsbaarheid
van de steden
1/12/2014
1/12/2014
…maar rijke Noorden blijft niet buiten schot:
impact overstromingen - UK, 2014
1/12/2014
…maar rijke Noorden blijft niet buiten schot:
impact hittegolven
1/12/2014
Groei broeikasgasemissies tussen 2000 en
2010 sneller dan in de drie decennia voordien
Bron: IPCC, AR5, WGII
1/12/2014
Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met
3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100
Grens voor “gevaarlijke
klimaatveranderingen”
Bron: IPCC, AR5, WGII
1/12/2014
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Bron: IPCC, AR5, WGIII
1/12/2014
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Bron: IPCC, AR5, WGIII
Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C moet de hoofdmoot van de fossiele grondstofvoorraden (steenkool,
aardolie, gas) in de grond blijven
Bron: IPCC, AR5, WGIII
1/12/2014
Van probleemanalyse Leitbilder transitiepaden
transitie-experimenten (J. Rotmans, 2009)
Figuur: VITO
1/12/2014
Vernieuwingsgezinde netwerken
koplopersmodel
Overheid
Civiele samenleving Bedrijven
Kennisinstellingen “Quadruple helix” 1. Bewaker proces,
2. Partner in proces,
3. Initiatiefnemer (David Dessers 3-12, Climaxi Klimaatdag Vl-Br)
1/12/2014
Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie • Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
(macro-meso-micro)
• (Super)Smart Grids
Bron beeld:
www.geni.org
1/12/2014
Het voorbeeld van Denemarken…
1/12/2014
Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie Materialentransitie • Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
(inclusief bio-based
economy)
• (Super)Smart Grids
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
1/12/2014
Hoe het niet moet…
1/12/2014
Stadsmijnbouw (bv. Edele metalen recycling
in Umicore)
1/12/2014
Ecodesign for recycling
• Multifunctionaliteit & modulariteit
• Ecodesign:
o Voor hergebruik, reassemblage, sluiten kringlopen,
minimale impact tijdens gebruiksfase
o Ook op systeemniveau (bv. stadsplanning)
• Additive manufacturing (cf. 3D-printing)
• Nieuwe reguleringsvormen
o Extended producer responsibility (EPR) &
terugnameplicht
1/12/2014
Nieuwe business modellen - Van producten
naar diensten
• In volle opmars (cf. Jeremy
Rifkin, The Third Industrial
Revolution, 2011):
o Van verkopers-kopers
naar leveranciers-
gebruikers
o Van producten en bezit
naar diensten en
toegang
1/12/2014
• Het klimaatprobleem in een ruimere context
• Transitiepaden naar duurzaamheid
• Een nieuwe visie op klimaatbeleid
• Besluit: klimaat/transitiebeleid levert massa’s
voordelen op
Overzicht
1/12/2014
Waarom? Top-down, mondiaal klimaatbeleid
komt niet van de grond
UNFCCC Proces COPx Kyoto, post-Kyoto...
Heel moeilijk...
1/12/2014
Waarom? Top-down, mondiaal klimaatbeleid
komt niet van de grond
UNFCCC Proces COPx Kyoto, post-Kyoto...
Bottom-up proces: gemeenten, steden,
provincies nemen het voortouw...
Heel moeilijk...
Én
én Hoopgevend… Lokale
overheden sneller pro-actief
1/12/2014
Steden gaan voorop in de strijd tegen de
klimaatveranderingen
1/12/2014
Bron: J. Dirix, W.
Peeters, J. Eyckmans,
P.T. Jones, S. Sterckx,
Climate Policy, 2013
EU Burgemeestersconvenant
http://www.covenantofmayors.eu/index_en.html
1/12/2014
• 6158 Burgemeesters & 191 miljoen inwoners
• Mission statement: “(…) By their commitment, Covenant
signatories aim to meet and exceed the European Union
20% CO2 reduction objective by 2020.”
Klimaatprocessen in Vlaanderen De Vlaamse klimaatkaart – Klimaatneutrale
processen
Antwerpen 2050
Stadslab
Brugge klimaatneutraal 2050
1/12/2014
Project Tweewaters Leuven – From a grey
industrial zone to a sustainable community
1/12/2014
• Het klimaatprobleem in een ruimere context
• Transitiepaden naar duurzaamheid
• Een nieuwe visie op klimaatbeleid
• Besluit: klimaat/transitiebeleid levert massa’s
voordelen op
Overzicht
1/12/2014
“Health co-benefits” klimaat- en transitiebeleid
1/12/2014
• Groene stadsontwikkeling + schone
technologieën + investeren in sociaal
kapitaal…
Leidt tot…
• Minder ademhalingsaandoeningen en
hart- en vaatzieken
• Betere mentale gezondheid door meer
fysische activiteit, schaduwzones,
groengebied en sociale interactie
• Minder obesitas
• Enzovoort
Tabel: Cheng en Berry, 2012
Andere secundaire voordelen van klimaat- en
transitiebeleid
• Resilience
o Nieuwe jobs (Bv. 2 miljoen jobs in EU-renovatie
gebouwen - [Næss-Schmidt et al. 2012, http://concerto.eu]
1/12/2014
Jobs in de energiesector: cleantech versus
fossiel (credits: Han Vandevyvere, VITO)
[Bron:
McKinsey 2012]
1/12/2014
Andere secundaire voordelen van klimaat- en
transitiebeleid
• Resilience
o Nieuwe jobs
o Daling energiefactuur
1/12/2014
Andere secundaire voordelen van klimaat- en
transitiebeleid
• Resilience
o Nieuwe jobs (Bv. 2 miljoen jobs in EU-renovatie
gebouwen - [Næss-Schmidt et al. 2012, http://concerto.eu]
o Daling energiefactuur
o Energie-, materialen- en voedselautonomie
1/12/2014
Energieafhankelijkheid!
1/12/2014
Bron: [http://energy.publicdata.eu/ee/vis.html]
Permanent verlies aan middelen i.p.v.
middelen in eigen regio te houden
1/12/2014
Güssing Renewable Energy (AT): ‘money stays in the region and the air clean’ [www.gussingrenewable.com]
Samengevat: secundaire voordelen van
transitiebeleid
• Nieuwe jobs
• Daling energiefactuur
• Energie-, materialen- en voedselautonomie
• Leefbare steden – minder gezondheidskosten [Pittel en
Rubbelke, 2008]
• Hier en nu, geen vrijbuiters
Meer veerkracht
• Katalysator voor koerswijziging klimaatbeleid op
continentaal & mondiaal niveau
1/12/2014
Dank voor de aandacht!
1/12/2014
top related