jadwiga suchecka iwona laskowska katedra ekonometrii przestrzennej uniwersytet Łódzki

Finansowanie świadczeń medycznych ze środków prywatnych w okresie transformacji systemu ochrony zdrowia w Polsce

Jadwiga Suchecka

Iwona Laskowska

Katedra Ekonometrii Przestrzennej

Uniwersytet Łódzki

Katedra Polityki Ochrony Zdrowia

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Źródła danych Podstawą przeprowadzonych analiz empirycznych były

wybrane dane obejmujące lata 1999-2007, pochodzące z badań reprezentacyjnych:

Budżety gospodarstw domowych (w latach 1999-2006), GUS, Warszawa

Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2006 r, GUS, Warszawa

Raporty Rady Monitoringu Społecznego: „Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa, 2000, 2003, 2005, 2007

Przeprowadzona ocena jest:

Oceną z perspektywy pacjenta Oceną w świetle danych statystycznych

Pozwala na: ocenę wydatków gospodarstw domowych na opiekę

zdrowotną, ocenę możliwości zaspokojenia potrzeb z zakresu

ochrony zdrowia

U d z i a ł w y d a t k ó w n a o c h r o n ę z d r o w i a w d o c h o d a c h r o z p o r z ą d z a l n y c h w w y b r a n y c h l a t a c h

0 , 0 0 %

1 , 0 0 %

2 , 0 0 %

3 , 0 0 %

4 , 0 0 %

5 , 0 0 %

6 , 0 0 %

7 , 0 0 %

8 , 0 0 %

1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 5 2 0 0 6

p r a c o w n i c y n as ta n o w i s k a c hn i e r o b o tn i c z y c hp r a c o w n i c y n as ta n o w i s k a c h r o b o tn i c z y c h

r o l n i c y

p r a c u j ą c y n a w ł a s n yr a c h u n e k

u ż y tk u j ą c y g o s p o d a r s tw or o l n e

e m e r y c i i r e n c i ś c i

u t r z y m u j ą c y s i ę zn i e z a r o k o w y c h ż r ó d e ł

Obciążenie finansowe gospodarstw domowych wydatkami na zdrowie

Źródło: Obliczenia własne

Obciążenie finansowe gospodarstw domowych wydatkami na zdrowie

U d z i a ł w y d a t k ó w n a o c h r o n ę z d r o w i a w w y d a t k a c h o g ó ł e mw w y b r a n y c h l a t a c h

0 , 0 %

1 , 0 %

2 , 0 %

3 , 0 %

4 , 0 %

5 , 0 %

6 , 0 %

7 , 0 %

8 , 0 %

9 , 0 %

1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 5 2 0 0 6

p r a c o w n i c y n as ta n o w i s k a c hn i e r o b o tn i c z y c hp r a c o w n i c y n as ta n o w i s k a c hr o b o tn i c z y c h

r o l n i c y

p r a c u j ą c y n a w ł a s n yr a c h u n e k

u ż y tk u j ą c yg o s p o d a r s tw o r o l n e

e m e r y c i i r e n c i ś c i

u t r z y m u j ą c y s i ę zn i e z a r o k o w y c h ż r ó d e ł

Źródło: Obliczenia własne

Nierówności w finansowaniu

W świetle współczesnych analiz najczęściej rozpatrywane są jako:

- koncentracja zjawiska,

- odległości ekonomiczne pomiędzy

różnymi populacjami.

00 , 1

0 , 20 , 3

0 , 4

0 , 5

1 9 9 6 1 9 9 9 2 0 0 1 2 0 0 6

W s p ó łc z y n n ik G in ie g o d la d o c h o d ó w o r a z w y d a t k ó w n a a r t y k u ły

i u s łu g i m e d y c z n e

d o c h o d y

a r t y k u łym e d y c z n e

u s łu g i m e d y c z n e

Źródło: Obliczenia własne

Odległość ekonomiczna D0 jest zdefiniowana jako prawdopodobieństwo tego, iż wartość wydatków na zdrowie dla

jednej populacji jest wyższa niż dla innej

(bez uwzględnienia wielkości różnicy) Oznaczenia: ER – emeryci i renciści, WŁR – pracujący na własny rachunek, PRR – pracownicy na stanowiskach robotniczych , UZG – pracownicy użytkujący gospodarstwo rolne, PRN – pracownicy na stanowiskach nierobotniczych, UNZ – utrzymujący się z niezarobkowych źródeł, ROL – rolnicy.

Macierze odległości ekonomicznych D0 dla wydatków na artykuły medyczne według grup społeczno-ekonomicznych

1999 ER PRN WR PRR ROL UNZ UZG

ER 0,00 0,567 0,704 0,807 0,809 0,814 0,824

PRN 0,000 0,209 0,393 0,397 0,406 0,424

WR 0,000 0,216 0,219 0,231 0,252

PRR 0,000 0,004 0,015 0,036

ROL 0,000 0,011 0,032

UNZ 0,000 0,210

UZG 0,000

2001 ER PRN WR PRR ROL UZG

ER 0,00 0,294 0,554 0,680 0,710 0,723

PRN 0,000 0,451 0,601 0,616 0,629

WR 0,000 0,107 0,130 0,160

PRR 0,000 0,003 0,006

ROL 0,000 0,003

UZG 0,000

2006 ER PRN WR PRR ROL

ER 0,00 0,480↑ 0,647 ↑ 0,703↑ 0,704

PRN 0,000 0,345 ↓ 0,462 ↓ 0,463 ↓

WR 0,000 0,116 0,118

PRR 0,000 0,002

ROL 0,000

Źródło: Obliczenia własne

Macierze odległości ekonomicznych D0 dla wydatków na usługi medyczne według grup społeczno-ekonomicznych w latach 1999, 2001, 2006 1999 WR ER PRN UZG PRR ROL UNZ

WR 0,00 0,123 0,297 0,709 0,744 0,777 0,831

ER 0,000 0,097 0,567 0,575 0,688 0,824

PRN 0,000 0,545 0,574 0,614 0,815

UZG 0,000 0,008 0,218 0,542

PRR 0,000 0,216 0,534

ROL 0,000 0,348

UNZ 0,000

2001 ER PRN WR PRR ROL UZG

ER 0,00 0,051 0,324 0,685 0,712 0,736

PRN 0,000 0,222 0,607 0,616 0,633

WR 0,000 0,547 0,579 0,608

PRR 0,000 0,140 0,416

ROL 0,000 0,031

UZG 0,000

2006 ER WR PRN PRR ROL

ER 0,00 0,041 0,143 0,407 0,593

WR 0,000 0,101 0,393 0,490

PRN 0,000 0,320 0,451

PRR 0,000 0,160

ROL 0,000

Źródło: Obliczenia własne

wzrost odległości ekonomicznych pomiędzy gospodarstwami domowymi emerytów i rencistów i pozostałymi grupami społeczno-ekonomicznymi w przypadku artykułów medycznych,

świadczący o rosnących obciążeniach wydatkami na usługi i artykuły medyczne w tej grupie społecznej

w przypadku usług medycznych nieznaczny spadek odległości ekonomicznych

Ocena funkcjonowania ochrony zdrowia na podstawie badań modułowychOgólnopolskie, reprezentacyjne badania

„Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2006 r.” przeprowadzone zostały w IV kwartale 2006 r.

Badaniem objęto ponad 4 694 gospodarstw domowych, w których zbadano ok. 43 tys. osób

Wyniki zostały uogólnione na wszystkie indywidualne gospodarstwa domowe

Badanie modułowe pozwala na analizę wykorzystania świadczeń zdrowotnych i ich finansowania w powiązaniu z:

czynnikami demograficzno-społecznymi (wiek, poziom wykształcenia, dochody, klasa miejscowości zamieszkania, główne źródło utrzymania)

czynnikami zdrowotnymi (samoocena stanu zdrowia, poważne problemy zdrowotne, choroba przewlekła, stopień niepełnosprawności, pobieranie renty)

Zalety badań modułowych

Przeciętne miesięczne wydatki na osobę związane z ambulatoryjną opieką zdrowotną (w zł)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

pracujący nast.robotniczym

pracujący na st.nierobotniczym

rolnicy pracujący nawłasny rachunek

emeryci renciści

RazemLekiAmbulatoryjna pozspecjalistyczna opieka ambulatoryjnaleczenie stomatologiczne

Przeciętne kwartalne wydatki na leki i artykuły farmaceutyczne - 86,16 zł na osobę

(w porównaniu z rokiem 2003 wzrost o 20%)

W przypadku - emerytów- 168,31 zł, - rencistów – 126, 79, - osób mieszkających w wielkich miastach – 127, 77 zł, - osób o znacznym stopniu niepełnosprawności- 147, 35 zł, -o wysokich dochodach (piąta grupa kwintylowa)- 135,45 zł, - osób bezdzietnych – 117,62 zł.

Wydatki na leki i art. farmaceutyczne

Ocena możliwości wykupu leków

31,4% badanych nie odczuwało ograniczeń finansowych związanych z wykupem leków

dla 44,7% badanych zakup leków był dużym obciążeniem (emeryci, renciści, osoby niepełnosprawne, przewlekle chore,

rodziny wieloosobowe) (sytuacja poprawiła się w porównaniu z poprzednią edycją badania

– w 2003 roku)

Porady lekarskie – przyczyny rezygnacji

12,7% członków gospodarstw domowych nie korzystało z porady lekarza pomimo istnienia takiej potrzeby

Wśród głównych przyczyn rezygnacji:

brak pieniędzy - (19%) długa lista oczekujących- (18%)

Wizyty u stomatologa

11,9 % badanych zrezygnowało z wizyt u stomatologa

Główne przyczyny: brak pieniędzy- 35% długa lista oczekujących - 20%

Gospodarstwa korzystające z usług stomatologicznychniefinansowanych przez NFZ- 30,9 %

Przyczyny korzystania z usług medycznych niefinansowanych przez NFZ:

zbyt odległe terminy w podmiotach mających kontrakty z NFZ (37%),

lepsi specjaliści (lekarze) – 33%, lepsze wyposażenie w sprzęt i materiały medyczne (7,9%), brak lekarza odpowiedniej specjalności w podmiotach

mających kontrakty z NFZ (7,5%), lepsze traktowanie pacjenta (6,3%), inne (8,3%),

Najczęściej z porad niefinansowanych przez NFZ korzystają gospodarstwa:

pracujących na własny rachunek, pracujących na stanowisku nierobotniczym, gospodarstwa z 1 i 2 dzieci, z 2 osobami pracującymi, w miastach o liczbie mieszkańców - 500 tys. lub

więcej, o wysokich dochodach, z osobami przewlekle chorymi.

wyszczególnienie razem bardzo duże duże średnie małebardzomałe

brak odpowiedzi

wydatki na lekarzy 100 2,9 10,5 23,1 17,5 24 22

wydatki na lekarzy dentystów 100 4 11,6 18,7 14,4 26,2 25,1

wydatki na badania medyczne 100 0,9 4,1 15,7 19,6 30,1 29,6

wydatki na pobyt w szpitalu 100 0,7 1,8 5,1 6,2 31,654,7

wydatki na zakup leków 100 17,4 29,8 31,8 11,5 4,8 4,7

Ocena wysokości wydatków poniesionych przez gospodarstwa domowe (w%)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta”

(w porównaniu z rokiem 2005)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta”

(w porównaniu z rokiem 2005)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta”

(w porównaniu z rokiem 2005)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Dodatkowe dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne (DDUZ)

uprawnienia do świadczeń w ramach DDUZ posiada 2,2% badanych (według danych GUS)

(świadczeń ambulatoryjnych, szpitalnych oraz łączonych)

z czego 75,5% stanowią mieszkańcy miast

46,5 % posiadających DDUZ to osoby z V grupy kwintylowej,

8,4% - osoby z I grupy kwintylowej

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych)

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Skłonność do płacenia dodatkowej składki miesięcznej

Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”