hücre i̇skeleti̇

HÜCRE İSKELETİ

• Hücre içerisinde DNA’nın kontrolünde sentez edilen tübülin, aktin, miyozin, dezmin ve keratin benzeri proteinler bulunur.

• Bu proteinler stoplazmada ince iplikçikler (Filament) oluşturaraktan hücre iskeletini oluşturur.

• Bunlardan bazıları organelleri nükleusa bağlar.

Hücre İskeleti;

• İskelet desteği• Hücre bölünmesi• Hücre hareketi• Fagositoz• Salgı• Organel hareketi• Sitoplazmik akım• Hücre çeper oluşumu• Sinyal iletimi• Gen anlatımı için önemlidir.

Üç Çeşit Filament Vardır:

• Mikrotübüller Tübülinler

• Mikrofilamentler Aktin ve miyozin

• Arafilamentler Keratin, dezmin, nörofilament gibi 50 kadar protein

Mikrotübüller en kalın filamentlerdir.

• Hücredeki filamentlerden bazıları hücrenin daimi elemanlarıdır.

- kamçı ve sillerdeki mikrotübüller

- kaslardaki aktin ve miyozinden oluşan mikrofilamentler

- deri ve saçtaki ara filamentler

• Bazı filamentler ise bazen oluşur bazen kaybolur.

- İğ iplikçikleri

Mikrotübüller

• Mikrotübüller protein yapıda olan, uzun, içi boş silindirik yapılardır.

• Çapları 24 nm'dir.

• Başlıca görevleri hücresel asimetreyi korumak, hücre içi organel iletimine yardımcı olmak,

• Bölünme olayında kromozom hareketlerini sağlamak

• Golgi kompleksi ile endoplazmik retikulum arasında materyal iletimini sağlamaktır.

• Mikrotübüller bazı kompleks hücre organellerinin yapısına katılırlar.

- Sil

- Kamçı

- Sentriyol

• Sentrioller bölünmeyen hücrelerde Golgi kompleksi ile çekirdek arasında çift olarak yer alır.

• Sentrozom adını alan bu çift yapı 300-500 nm uzunlukta 150 nm çapında olup, silindirik şekillidir.

• Sentrozom hücre bölünmesi sırasında mikrotübüllerin oluşturacağı iğ iplikçiklerinin yerinin belirlenmesinde rol oynar.

SİL ve KAMÇI YAPISI

Mikrofilamentler

• Mikrofilamanlar aktin molekülünden oluşan ipliksi yapılardır.

• 5-7 nm çapındadırlar. • Hücrenin fonksiyonu ve şekline göre çok sayıda aktin tipi

bulunmaktadır. • Aynı hücrede de aktin tipinde çeşitlilik görülebilir. • Mikrofilamanlar hücrede ekzositoz, endositoz, hücre

göçü gibi hücre zarı aktivitelerine katılarak, bölünme sırasında hücrelerin ikiye ayrılmasında bölünme noktasında yüzük oluştururlar.

• Kas hücrelerinde kasılmayı sağlarlar ve sitoplazmada organel hareketlerine eşlik ederler.

Ara Filamentler

• Ara filamanlar mikrotübüller ve mikrofilamanlara benzer şekilde olup 8-10 nm çapındadırlar.

• Ara filamanları oluşturan proteinler birden fazladır. • Örneğin epitel hücrelerinde sitokeratin bulunurken, düz

kas hücrelerinde desmin bulunur. • Bu çeşitlilik kanser araştırmalarında önemlidir.• Ara filamanların bulundukları yere göre çeşitli görevleri

vardır. • Örneğin epitel hücrelerinde başlıca görevleri mekanik

sağlamlılık kazandırmak, su ve ısı kaybını önlemektir.