hoofdstuk 40 - audesirk

Animal reproduction

Hoofdstuk 40

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 1

VORMEN VAN VOORTPLANTINGDeel 1

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 2

Geslachtelijk vs. ongeslachtelijk

• Ongeslachtelijk

– nakomelingen hebben identieke genen (klonen)

– geen variatie

• Geslachtelijk

– gameten (spermacel + eicel) bevruchting

– combineren van genen variatie

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 3

Parthenogenese

• Ontwikkeling van een onbevrucht ei

– bijen• dar = mannetje voortgekomen door parthenogenese

– haploïd

• werker en koningin = voortgekomen uit bevruchte eieren

– diploïd

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 4

Hermafrodisme

• Organisme met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 5

Bevruchting

• Samensmelten van spermacel en eicel

– extern• dieren in water

– intern• landdieren

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 6

Ontwikkeling• Extern

– ontwikkeling in eieren

– vissen & amfibieën in het water• eieren zonder harde schaal = uitwisseling met buitenwereld blijft

mogelijk

– vogels en reptielen op het land• eieren met harde schaal

• structuren om uitwisseling mogelijk te maken

• Intern– placenta

• uitwisseling van voedsel en afvalproducten

• levend geboren

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 7

Adaptieve voordelen

• Wat is de adaptieve waarde van de verschillende vormen van geslachtelijke voortplanting?

– aantal eieren?

– zorg voor kinderen?

– leefomgeving?

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 8

GESLACHTSORGANENDeel 2

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 9

Opdracht

Volg een spermacel vanuit de plaats waar hij wordt gemaakt tot het punt waarop hij het lichaam verlaat.

a. Beschrijf welke onderdelen van het mannelijk geslachtsorgaan de spermacel passeert.

b. Beschrijf welke stoffen aan de spermacel worden toegevoegd. Maak ook duidelijk waar en waarom deze stoffen worden toegevoegd.

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 10

15 min.

Geslachtsorgaan man

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 11

Geslachtsorgaan man

• Testis– produceert sperma en hormonen

• Scrotum (balzak)– houdt de testikels buiten het lichaam

• Bijbal– opslag sperma

• Vas deferens (zaadleider)– leidt zaad van testes naar penis

• Prostaat, zaadblaasje, klier van Cowper– produceren vloeistof om spermacellen te voeden en

beschermen– bufferende werking

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 12

Geslachtsorgaan man

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 13

Spermatogenese

14

Bijbal Testis

Testisbuisje

Zaadleider

Dwarsdoorsnede dooreen testisbuisje

Spermatozoa

Spermatid(haploid)

secundairespermatocyt(haploid)

primairespermatocyt(diploid)

Spermatognia(diploid)

MEIOSE II

MEIOSE I

Geslachtsorgaan man

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 15

Geslachtshormonen

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 16

LH &FSH

testesof

eierstok

Hormonale regeling man

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 17

Hypothalamus

Hypofyse

Testis

Lichaamscellen

GnRH

FSH & LH

testosteron

Geslachtsorgaan vrouw

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 18

Geslachtsorgaan

• Eierstokken– produceert eicellen en hormonen

• Baarmoeder– innesteling embryo

– bescherming en ontwikkeling embryo

• Eileiders– bevruchtingsplaats

– transport eicellen

• Baarmoedermond

• Vagina

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 19

Geslachtsorgaan vrouw

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 20

Geslachtsorgaan vrouw

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 21

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 22

Rijping ei in eierstok

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 23

Overzicht hormonen vrouw

• FSH en LH– afgegeven door hypofyse– stimuleert ontwikkeling ei en hormoonafgifte– piek afgifte valt samen met ovulatie

• Oestrogeen– afgegeven door eierstokken– stimuleert groei baarmoederwand– verlaagd niveau = menstruatie

• Progesteron– afgegeven door geel lichaam– stimuleert bloedtoevoer baarmoederwand– verlaagd niveau = menstruatie

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 24

Oogenese

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 25

Meiose 1 afgerond na eirijping

Meiosis 2 afgerond na bevruchting

ovulation

Bevruchting

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 26

Vruchtbaarheid

• Beïnvloedt door:

– voeding

– gedrag

– stress

– ziekte

– leeftijd

– milieu-invloeden

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 27

Anticonceptie

• Voorbeelden

– anticonceptiepil, condoom, spiraaltje, pessarium, etc

• Kennen

– wat doet het/hoe werkt het?

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 28

Einde

Sint Oelbertgymnasium - 2009/2010 29