hemşire iş sağlığı sunum

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ

HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ

HEMŞİRELİK MESLEĞİNDEİŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI

Eğtm.Hem. Deniz Motör

1

Ülkemizde SSK verilerine göre 944.984 kayıtlı iş yeri bulunmaktadır.

Son verilere göre SSK’ya kayıtlı çalışan sayısı 14,127,413’tir. Kayıtlı olmayanlarla birlikte

20 milyonu aşan sayıda çalışan bulunmaktadır.

2

Bu kesim, işyeri ortamından kaynaklanan birçok risk etmeni ile karşı karşıyadır.

Bu risk etmenleri de çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

Sonuçta hem sağlık hem de üretim, bu olumsuz etkilenmeden payını fazlasıyla almaktadır.

3

4

Genel kaza tanımı: Toplumsal bir düzenleme içinde a) Önceden planlanmayanb) Çevresine zarar verebilen olaya kaza denir

İş kazasının yasal tanımı : 506 sayılı sosyal sigortalar kanununun 11/A maddesinde yapılmıştır.

İş kazası aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaylardır.a) Sigortalının iş yerinde bulunduğu sıradab) İş veren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısı ilec) Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere

gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamandad) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan

zamandae) Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere

toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında5

İş kazalarının nedenleri

Bir iş kazasının olabilmesi için 5 ana nedenin

peş peşe olması gerekir. Bunlardan birisi olmazsa diğeri meydana gelmez ve bu

sıralama tamamlanmadıkça kaza ve yaralanma olmaz.

1.Doğa ve sosyal yapı2.Kişisel özürler3.Güvensiz hareketler ve şartlar4.Kaza olayı5.Yaralanma

6

Kazaların ana nedenleri bazı gerçekleri ortaya çıkarmaktadır.

Bunlar ; 1.İnsanın doğa karşısındaki zayıflığı ortadan

kaldırılamaz. Demek oluyor ki kazalardan kurtulmak kesinlikle imkansızdır.

2.Her kazada kesinlikle insan faktörünün kusuru vardır.

3.İş güvenliğinin çalışma alanı, güvensiz hareketlerin ve şartların azaltılması yada ortadan kaldırılmasıdır.

7

Kazaların % 2’si önlenemez% 50’si kolaylıkla önlenebilir.% 98’i önlenebilir.

iş kazalarının sebeplerinin

% 88’i güvensiz hareketlerden

%10’u güvensiz şartlar olduğu

% 2’sinin sebebi belli değil

8

İnsanın güvensiz hareketi başlıca 4 sebebe dayanır.

1.Bünyeden doğadan gelen kişisel özürler2.Bilgi ve ustalık yoksunluğu3.Fiziksel uygunsuzluk4.Kötü çevre koşulları

9

Türkiye’de iş kazalarının%39’u işverenin kusurundan%17’si acemi işçinin hatasından%16’sı başkasının hatasından%26’sının dalgınlıktan meydana geldiği

tespit edilmiştir.Genç işçilerde iş kazası oranı daha yüksektirDüşük ücretle çalışanlarda iş kazası oranı

yüksektir.Ülkemizde gelişmiş ülkelere göre iş kazaları günün

ilk saatlerinde görülmektedir.

10

İşyeri özelliğine göre kaza oluşabilme nedeni;

a)Yersiz ve uygun olmayan aydınlatmab)Aşırı gürültü, aşırı sıcak ve soğukc)Kişisel koruyucuların olmayışıd)Çalışma odalarının küçük olmasıe)Çalışanın iş giysilerinin uygun olmayışıf)Yetersiz ve uygun olmayan havalandırma

11

Kişisel özelliğe göre kaza oluşabilme nedeni ;

a) Kişisel koruyucuların nasıl kullanılacağını bilmemesi

b) Çalışanın mesleki deneyiminin az olmasıc) Heyecanlı ve asabi olmasıd) Beceriksiz ve sakar olmasıe) Kazaya neden olabilecek bir hastalığının

olması (epilepsi)f) Kronik yorgunluk olmasıg) Uyuşturucu madde kullanımı

12

Sağlık çalışanlarının geçirdiği kaza tipleriBir araştırmaya göre; iş kazası geçiren personelde

en fazla “iğne batması” (%21,8), daha sonra sırasıyla “kesik” (%18,2) ve eşit oranlarda (%16,4)

“açık yara ve sıyrık” meydana geldiği belirlenmiştir.

13

Muğla il merkezinde çalışan hemşirelerde yapılan başka bir çalışmada;

6 ay içinde 391 hemşireden %51.9’unun sivri uçlu bir aletle yaralanmaya maruz kaldığı,

Bu temasın %80.4’ünün enjektörle meydana geldiği belirtilmiştir.

14

15

enjektör kapağını tekrar takmak tehlikelidir: sağlık çalışanı kullanılmış iğnenin kapağını tekrar takmak üzere …

...ve kapağı takma konusunda başarısız oluyor, kapağı tuttuğu eline iğne batıyor.Enjektörlerin kapaklarını tekrar kapatmaktan kaçının

İğne batmasına karşı genel önlemler

Kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak infekte kabul edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.

İğne batmasını önlemek için “disposibl” iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir.

16

Kullanılmış iğne, enjektör, bistüri ucu ve diğer kesici aletler imha edilmek üzere delinmeye dirençli sağlam kutulara konmalıdır.

Bu kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır.

Ucu sivri aletler ve onların konulduğu kaplara mümkün olduğu kadar az dokunulmalıdır.

17

Sıvılarla temasta takip cetveli

KAYNAK HEMEN 6 HAFTA 12 HAFTA 6 AY

HIV pozitif Anti-HIV Anti-HIV Anti-HIV Anti-HIV

HBsAg pozitif Anti-HBs ------------ ------------- ------------

HCV pozitifAnti-HCVALT

HCV-RNA --------------Anti-HCVALT

Bilinmiyor

Anti-HIVAnti-HBsAnti-HCVALT

Anti-HIV Anti-HIVAnti-HIVAnti-HCVALT 18

İş kazalarından korunma önlemleriKişisel koruyucuların çalışana verilmiş olması

ör. Gözlük, eldiven, önlük, maske gibiOlumsuz çevre koşullarının ortadan

kaldırılması* Aletlerin ortamda uygun yerleştirilmesi* Uygun ve yeterli aydınlatma* Uygun havalandırma* Zeminin kaygan olmaması* Ortam ısısının uygun düzeyde olması*Kapıların çalışma alanının dışına

açılması v.b.19

Diyabet, kalp hastalığı, epilepsi gibi hastalığı olanlar iş kazası riski fazla olan bölümlerde çalıştırılmamalıdır.

Uyuşturucu madde, ilaç bağımlılığı olanlar, hamileler iş kazası yönünde riskli yerlerde çalıştırılmamalıdır.

20

21

Meslek hastalığının yasal tanımı :

SSK kanununun 11/B maddesinde yapılmıştır. Meslek hastalığı sigortalının çalıştırıldığı işin

niteliğine göre tekrarlayan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya

sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.

22

Bu kanuna göre tespit edilmiş hastalıklar listesi dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmamamsı üzerine çıkabilecek uyuşmazlıklar SSK Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.

Maluliyet oranı: kaza yada meslek hastalığı sonucu iş yapma yeteneğinin ne oranda kayba uğradığı çeşitli nedenlerle hesaplanır. Bunun için her ilke farklı yöntemler kullanır.

23

Ülkemizde maluliyet oranının hesabı SSK kanunu gereğince çıkartılmış olan “Sağlık

İşlemleri Tüzüğü” hükümlerine göre yapılmaktadır.

Maluliyet oranı %10’dan fazla olduğu taktirde kazalıya aylık

bağlanmakta,istirahat ve tedavi süresince yevmiyesi tam ödenmekte, aksi halde

2/3’ü ödenmemektedir.

24

25

Hemşirelerin işlevlerini yerine getirirken kullandıkları alet ve cihazlardan kaynaklanan

etkiler :

Bu alet ve cihazları genel olarak şöyle gruplandırabiliriz; radyoterapi, röntgen, anestezi

cihazı, ameliyathanede kullanılan araç ve gereçler, enjeksiyon ve pansuman araç gereçleri,

sterilizasyon cihazları vb…

26

Radyasyonun etkilerini şöyle özetleyelim

Erken doğum, düşükler, bebekte konjenital bozukluklar

Tiroid, lenf, karaciğer, kan, kemik kanserleriAplastik anemi, kanamaya yatkınlıkEnfeksiyonlara karşı vücut direncinin düşmesiBulantı, kusma, ishalDeride kızarıklık, yanma, kaşınma, incelmeSaç ve kıl dökülmesiKısırlıkBöbrek ve karaciğer hastalıklarıSolunum sistemi hastalıkları

27

Ameliyathanelerde kullanılan anestezik gazlar solunduğunda çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkartır.

Halathone isimli gazın uzun süre solunması karaciğeri bozarak halathone hepatit B denilen hastalık oluşur.

Penthrone gazı böbreklerde bozulmaya yol açar.Azotprotoksit gazi kemik iliğinde olumsuz etki

yapar.Ameliyathanede çalışan bayanlarda yüksek

oranda düşük ve erken doğum vakaları görülür.

28

Hemşirelerin işlevlerini yerine getirirken kullandıkları kimyasal madde ve ilaçlardan kaynaklanan etkiler

Bunlar antiseptikler, dezenfektanlar ve ilaçlardır. Etkilerini şöyle özetleyebiliriz.

Deri değişiklikleri (kızarıklık, yanma, kaşıntı, döküntü )

Karaciğerde toksik etkilerSolunum sistemi hastalıklarıBağışıklık sistemi üzerine etkileriDeri hastalıkları (egzama, deri kanseri vb.)GİS hastalıkları (bulantı, kusma, diare)Kan hastalıkları Göz ile ilgili sorunlar

29

Hemşirelerin işlevlerini yerine getirirken yaptığı fizik aktivite sonucu oluşabilecek sorunlar

Hemşirelerde en çok görülen hastalıkların başında varis ve hemoroid geliyor. Sivas ilinde 142 hemşirede yapılan araştırmada 68 hemşirenin varis ve hemoroid olduğu görülmüştür.

Fiziki aktivitelerine bakıldığında ise en çok sırt ve bel ağrılarının olduğu görülmüştür.

Yatak içi hastalara çekme, pozisyon uygularken hemşirelerde disk kayması, skalyoz gibi sorunlar görülür

Hemşirelerin ayak hijyenine dikkat etmemesi ve ayakkabılarının uygun olmamasından ayak düşmeside sık görülen rahatsızlıklardandır.

30

Enfeksiyon riskiHemşireler devamlı hastalarla iç içe olduklarından

dolayı bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski çok yüksektir.

Filipin’de yapılan bir araştırmada 174 hemşirenin % 18’inde herpes enfeksiyonunun olduğu

saptanmıştır.Bir başka araştırmada ise hepatit bulaşan hemşire

sayısının yüksek oranda olduğu saptanmıştır.

31

Beslenme bozukluğu

Hemşirelerde düzensiz çalışma saatleri sonucu beslenme bozukluğu oluşur.

Vardiya saatleri yüzünden yemeklerini zamanında yiyemezler

Yoğun çalışma, servis işlerinin çokluğu, Servisteki fiziki çevreHastane yemeklerinin görünüşü, lezzeti

32

Çalışma koşullarına bağlı oluşan uyku bozukluğu

Hemşirelik mesleğinde düzensiz vardiya saatleri ve gece nöbetleri uyku düzenini olumsuz etkilemekte

ve bazı sorunları beraberinde getirmektedir.Uykuya dalmada güçlükSık uyanma, erken uyanmaSürekli uyuma gibi uyku bozuklukları görülür.

33

Çalışma ortamından kaynaklanan psikolojik sorunlar

Günün koşulları insanı gergin kılmakta, baskı altında tutmakta, bedensel ve ruhsal yaşamımıza zarar vermektedir.

Mide ülseri, romatizma, hipertansiyon, davranış bozukluğu ve hatta ağır ruh sağlığı bozuklukları gibi hastalıklarda ortaya çıkarabilmektedir.

34

Hemşirelerde ruhsal sorunları oluşturan faktörler

Hemşirelik uygulamalarında yeni konuların gelişmesiEkip üyeleri arasında gerginlik, rol karmaşası, yeterli

iletişim ve iş birliğinin sağlanamamasıHasta bakımında kan, ses, kötü koku gibi faktörlerSık değişen vardiyalar, nöbet nedeniyle düzensiz

uykuEkonomik yetersizlikGörev değişikliği, servis değişiklikleriFiziksel yorgunluk ve hata yapma korkusu Ergenlik döneminde işe başlama

35

Bütün bu etkiler hemşirelerde ;Stres, sıkıntı,anksiyeteİnsanlar arası ilişkilerde bozuklukAile yaşamında bozulmaSosyal yaşam kısıtlılığıYorgunluk, yıpranma, uyku bozukluğuSinirlilik, aile içi çatışmalarMeslekten soğuma gibi ruhsal sorunlar

oluşmaktadır.

36

İstanbul üniversitesinin yaptığı araştırmada

37

38

Dinlediğiniz için TEŞEKKÜRLER

İş Kazalarıve

Meslek Hastalıkları İçermeyen

Güvenli Bir Çevre Dileğiyle…