davranış ve motivasyon- hipotalamus ve libik iimbik sistemlimbik sistem – amiggdala –...

Davranış ve Motivasyon-Davranış ve Motivasyon-Hipotalamus ve

i bik iHipotalamus ve

i bik iLimbik Sistem Limbik Sistem

Dr Sinan CananDr Sinan Cananscanan@baskent.edu.trscanan@baskent.edu.tr

Beyin Sapı – R.A.S.Beyin Sapı – R.A.S.y py p

Beyin Sapı – Nöromodülatör SistemlerBeyin Sapı – Nöromodülatör Sistemlery py p

Beyin Sapı – Nöromodülatör SistemlerBeyin Sapı – Nöromodülatör Sistemlery py p

HipotalamusHipotalamuspp

Ara Beyin (Diensefalon)Ara Beyin (Diensefalon)

• Homeostatik kontrol merkezleri

y ( )y ( )

• Talamus – “ara durak” ve duyusal integrasyon

• Hipotalamus• Hipotalamus

• Açlık/tokluk

• Susuzluk: Vücut ozmolaritesi

• “Savaş/kaç” tepkisi• Savaş/kaç tepkisi

• Öfke – korku...

• Biyolojik ritimlerin düzenlenmesi

• Endokrin ve O S S eşgüdümü• Endokrin ve O.S.S. eşgüdümü

HipotalamusHipotalamusppHipotalamus

Ara beyin

Pons

Hipofiz Bezi

HipotalamusHipotalamuspp

HipotalamusHipotalamuspp

Ok i i lKan P ; pupilla dilatasyonu, titreme

Oksitosin, su tutulması

Kan P ; idrar k k l

GIS

kesesi kasılması

Nöroendokrin kontrol GIS uyarımı

Doyma, Nöroendokrin k lADH

kontrol

kontrol

Beslenme refleksleri

ADH

Beslenme refleksleri

HipotalamusHipotalamuspp

Paraventriküler çekirdek:Oksitosin+Su tutulması (ADH)

Medial preoptik alan:İd k k lİdrar kesesinin kasılmasıKalp hızı Kan basıncı an basıncı

Supraoptik çekirdek:ADH salgısıg

Posterior preoptik ve anteriorhipotalamus:pVücut sıcaklığıSolumaTerlemeTerleme

HipotalamusHipotalamuspp

Lateral hipotalamus:S k Öfk !Susama ve acıkma; Öfke!

Arkuat çekirdekler:Nöroendokrin kontrolNöroendokrin kontrol

Periventriküler alan:Nöroendokrin kontrolNöroendokrin kontrol

Mamillar cisim:Beslenme refleksleriBeslenme refleksleri

Ventromedial çekirdek:Doyma merkezi n e kontrolDoyma merkezi, n.e. kontrol

Perifornikal alan:Acıkma kan basıncı hiddetAcıkma, kan basıncı , hiddet

HipotalamusHipotalamuspp

Dorsomedial çekirdek:G İ S lG.İ.S. uyarılması

Posterior hipotalamus:Kan basıncınınKan basıncının Pupilla dilatasyonuTitreme

Suprakiazmatik çekirdek:Suprakiazmatik çekirdek:Biyolojik ritimlerPineal bezin kontrolü

HipotalamusHipotalamuspp

HipotalamusHipotalamuspp

Hipotalamus – Koronal KesitlerHipotalamus – Koronal Kesitlerpp

HipotalamusHipotalamuspp

• Lateral Hipotalamusp

• Açlık

l k• Susuzluk

• Yönlendirici duygulanımlar… yg

Hipotalamus ve DavranışlarHipotalamus ve Davranışlar

• Lateral Hipotalamus

p şp ş

• Öfke-öfori-kavga

V t di l ki d k• Ventromedial çekirdek

• Doygunluk-sükunet

• Periventriküler alan

C l d l k k• Cezalandırılma-korku

• Anterior-posterior hipotalamus

• Cinsel itkiler

Hipotalamus ve DavranışlarHipotalamus ve Davranışlar

• Ödül-Ceza sistemleri

p şp ş

• Ödül bölgeleri

L t l hi t *• Lateral hipot.*

• Ventromedial hipot.

• İkincil alanlar:

S t• Septum

• Amigdalag

• Talamus

B l li l b l t t• Bazal ganlionlar – bazal tegmentum

Hipotalamus ve DavranışlarHipotalamus ve Davranışlar

• Ödül-Ceza sistemleri

p şp ş

• Ceza bölgeleri

P i t ikül l *• Periventriküler alan*

• Lateral hipotalamus*

• Baskılayıcı merkezler:

VM ki d k• VM çekirdek

• Hippokampus

• Ant. Limbik korteks

Hipotalamus – Endokrin KontrolHipotalamus – Endokrin Kontrolpp

Limbik SistemLimbik Sistem

• Limbik Sistemin Bileşenleri• Limbik Sistemin Bileşenleri

• Gyrus cinguli

• Hippokampus

• Amigdala• Amigdala

• Hipotalamus

• Mamiller cisim

• Septum• Septum

• Orbitofrontal korteks….

Limbik SistemLimbik Sistem

• Limbus: Sınır, halka

• Limbik sistem

• Singulat girus –Singulat girushisler ve davranışlar…

• Hippokampus• Hippokampus –öğrenme ve hafıza

A i d l• Amigdala –hisler ve hafıza

Limbik SistemLimbik Sistem

Limbik SistemLimbik Sistem

Limbik Sistem - HippokampusLimbik Sistem - Hippokampuspp ppp p

• Hippokampal formasyon

• Hippokampus properHippokampus proper

• (Cornu ammonis-CA)

Gyrus dentatus• Gyrus dentatus

• Subikulum

• Enthorhinal korteks

• Forniks

Limbik Sistem - HippokampusLimbik Sistem - Hippokampuspp ppp p

• Hippokampal formasyon

l k k• Paleokorteks

• Laminar yapıy p

• Öğrenme ve bellek

l b ll k• Kısa süreli bellek

• LTP!

Limbik Sistem - HippokampusLimbik Sistem - Hippokampuspp ppp p

Schaeffer kollateralleriYosunsu lifler

CA3CA2

Yosunsu lifler

CA1Perforan yol

Entrohinal korteks; ;forniks veya duyusal

korteks alanlarına

Limbik Sistem – Hippokampus – Papez DevresiLimbik Sistem – Hippokampus – Papez Devresipp p ppp p p

Limbik Sistem – AmigdalaLimbik Sistem – Amigdalagg

Amigdala

Koronal kesit

Amigdala

Limbik Sistem – Amigdala – Korku! (fobi?)Limbik Sistem – Amigdala – Korku! (fobi?)g ( )g ( )

Talamus

Amigdala

Görme korteksi

Korku yanıtıy

Limbik Sistem – Amigdala – Korku!Limbik Sistem – Amigdala – Korku!gg

Limbik Sistem - AmigdalaLimbik Sistem - Amigdalagg

Limbik Sistem – Amigdala – Duyuların İşlenmesiLimbik Sistem – Amigdala – Duyuların İşlenmesig y şg y ş

Hisler ve MotivasyonHisler ve Motivasyonyy

• Hipotalamus, limbik sistem ve korteks işbirliği

• Hisler: Zevk, cinsel uyarılma, kızgınlık ve korku;sınırlı bilinç kontrolü – “engel olmak zor!!!"

• Motivasyon: “itekleyici güç", uyanıklığı artırır;amaca yönelik davranış koordinasyonuy ş y

• Ruh durumları…* T l l b il il i* Temporal lob epilepsileri

Hisler ve MotivasyonHisler ve Motivasyonyy

Kluver-Bucy SendromuKluver-Bucy Sendromuyy

• Limbik yapılarda yaygın hasar

• Beslenme bozukluğu

Aş r cinsel faali et (hiperseksüalite)• Aşırı cinsel faaliyet (hiperseksüalite)

• Oral odaklanma

• Korku kaybı

U ll k• Uysallık

• Demans/afazi/amnezi

• Görsel agnozi

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafıza

•Öğrenme – bilgi kazanımı

ğğ

ğ g•Anterograd – yeni bilgi kazanımı•Retrograd – eskilerin hatırlanmasıg

Öğrenme/hafıza tipleriÖğrenme/hafıza tipleri•Asosiyatif (ilişkilendirmeli)•Non asosiyatif (ilişkilendirmeli olmayan)•Non-asosiyatif (ilişkilendirmeli olmayan)

•(sensitizasyon-habituasyon)

• Deklaratif (ifade edilebilen) bellekB i b ll ği ( t b i ik b )• Beceri belleği (motor; beyincik vb.)

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafızağğ

• Hafıza – depolama ve hatırlama• Hafıza – depolama ve hatırlama

• Kısa süreli bellek ve “çalışma hafızası”

• Orta-uzun süreli hafıza

• Uzun süreli hafıza• Uzun süreli hafıza

• Refleks tabanlı: “kas belleği“

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafızağğ

• Hafıza – depolama ve hatırlama

Kısa süreli bellek ve “çalışma hafızası”• Kısa süreli bellek ve çalışma hafızası

• Hippokampus/Frontal korteks?

• Uzun süreli hafıza

Korteks• Korteks

• Refleks tabanlı: “kas belleği“

• Beyincik-korteks

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafıza

•Duyarlılaşma-Alışma (Sensitizasyon-Habitüasyon)

ğğ

Uzun Süreli Güçlenme (Long-Term Potentiation)Uzun Süreli Güçlenme (Long-Term Potentiation)ç ( g )ç ( g )

Öğrenme ve Hafıza – Pekiştirme (konsolidasyon)Öğrenme ve Hafıza – Pekiştirme (konsolidasyon)ğ ş ( y )ğ ş ( y )

HippokampusHippokampus

Frontalk t k

Korteksl lkorteks alanları

Talamus

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafızağğ

• Uzun süreli (kalıcı) hafıza• Uzun süreli (kalıcı) hafıza

• Transmitter salgı bölgelerinde artış

• Kesecik sayısında artış

• Presinaptik uç sayısında artış• Presinaptik uç sayısında artış

• Dendritik diken yapısında değişimler

Öğrenme ve HafızaÖğrenme ve Hafızağğ

B i t t i . . . B i t t i . . .

Beynimiz, onu anlayabileceğimiz kadar basit olsaydı,

bizler muhtemelen l k k d onu anlayamayacak kadar basit olacaktık…

(Ian Stewart – The Collapse of Chaos) (Ian Stewart The Collapse of Chaos)

Sorular?