artikel rondo letter van schlesinger
Post on 08-Mar-2016
240 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Hoe gemokkeli iker, hoe beterOm uw leven gemokke l i i ker enbestel len nog eenvoudiger te moken,worden onze productnomen vonofI ionuor i 2002 gewi iz igd :
€onsisfent ly br i l l ionrnopoCoot en UPM Art gestrekenhoutv r i j pop ie r zo l donUPM Finesse goon heten.
Consistently versotileDe ongestreken houturiie popiersoortennopoSet, nopoSot, UPM Fineseten UPM Finesot zul len de noomUPM Fine kr i igen.
VERS YÁN DE PERS
De'Lighter, yet Brighter'co/lectie van |ichtere papiersoortenuit het UPM Finesse ossorfÍmenÍ.
lees rneer hierover in de brochuredie u ín dit tiidschríft vindt.
Mocht u nog vrogen hebben overdeze opwindende nieuweontw ikke l ingen, don kunt u eenbezoek brengen oonwvvw.upmfinesse.com, ofcontoct opnemen met uw plootsel i ikeU PM- Kym mene verkoopko ntoor.
*.onácf,
Omslag kleine
I ette r p r o ef , j ar e n vijftí g
leidde in een aantal oude kisten ergens in het gebouw.
De naoorlogse onrwikkeling van nieuwe letteront-
werpen en de verhalen daarachter waren dus nog intact
gebleven bij het oorspronkelijke bedrijf. Inmiddels is de
inhoud van de kisten uitgezocht en aan de Tetterode-
coliectie toegevoegd. En, jawel, zelfs Schlesingers
ontwerpschetsen voor de Rondo zaten nog in het
archief! Bij het openen van de kisten kwam een schier
eindeloze reeks werkbladen met opmerkingen van hem
tevoorschijn.
Figaro Stefan Schlesinger volgde in Wenen een
opleiding tot graficus op het atelier van reclame-
ontwerper Julius I(linger. In r9z4 kwam hij naar ons
land en begin jaren 30 werd hij door een huwelijk met
een Nederlandse genaturaliseerd. In ons land vond
Schlesinger op freelance-basis emplooi bij de firma's
Metz & Co en de Weesper Cacao en Chocoladefabriek
Van Houten. Voor deze laatste opdrachtgever ontwierp
hij talrijke opschriften voor verpakkingsdozen in zijn
welbekende kalligrafi sche schriftvorm.
De samenwerking tussen Schlesinger en Tetterode
begon eind jaren 30, toen Schlesinger de Egyptienne
Figaro in een moderner jasje goot. De letter kwam uit in
r94o. Vanwege het joodse karakter en de origine van de
letter, en ook omdat er al een letter bestond die Figaro
heette, werd ai snel besloten de naam te veranderen in
Hidalgo. De Hidalgo werd een groot succes. De letter
werd gebruikt voor de befaamde Castella-advertenties
van Karel Sartory, de copyrwiter bij Delamar.
UitzonderiÍg Door de geïsoleerde positie van
buitenlandse ontwerpers greep Tetterode vooral terug
op variaties op bestaande letters. De ontwikkeling van
de Rondo vormde een uitzondering op dit beleid.Zijn eerste potloodschetsen liet Schlesinger aanTetterode zien op z8 januari r94r. Een bijeenkomst over
de letter, twaalf dagen later, moest tijdelijk worden
onderbroken vanvege schietpartijen in de AmsterdamseKinkerstraat. Onder de voelbare druk van de bezetter
werkte Schlesinger koortsachtig door aan zijn nieuweletterontwerp.
Op z7 februari r94r viel de definitieve beslissing;
Schlesinger mocht de voorgelegde schetsen uitwerkèntot een nieuwe letter. En hij werkte hard. Al op 25 maart1941 was dg complete onderkast klaar voor fotografische
vergrotingen om de onderlinge coÍpsgÍootte met elkaarte vergelijken. Een maand later waren enkele proef-gietsels klaar.
Op zr juni kwam de club weer bij elkaar en werd
Schlesinger uitgenodigd om behalve de Rondo twee
andere nieuwe letters te laten zien, Oriol en Imper nor-
maal. Hoe deze nieuwe letterontwerpen er uit hebbengezien is helaas niet meer te achterhalen. Er zijn nergens
aantekeningen ofschetsvoorbeelden te vinden, en datterwijl Schlesinger zijn werk zeer nau\Mgezet documen-
teerde.Zelfs zo nauwgezet dat er nog een grote hoeveel-heid potloodschetsen op calculeerpapier bewaard is
gebleven waarop hij commentaren als'ongeschikt' en'afgekeurd' heeft gekrabbeld.
Nog steeds niettevreden over de gietselproeven - h!'
had gemerkt dat enkele kapitalen niet goed aansloten op
de onderkast - stelde Schlesinger voor om de Rondo
heiemaal opnieuw te tekenen, deze keer in een iets vet-
tere voÍm. Hij kreeg toestemming en op 15 augusttls
r94r was het oncwerp vooÍ de nieuwe Rondo klaar.
Begin februari t9 4z w er d Schlesinger verzocht zíjn'nette'werktekeningen in april gereed te hebben.
Begin maartbegon hij hiermee in een atelier op de Let-
tergieterij, maar in juli werd hij gearresteerd. Ziji laatste
aantekening stamt van r j,,:li tg4z, toen de vormgeving
van de kapitalen klaar was.
Hij heeft de Rondo echter nooit af kunnen maken. Rond
augustLrs r942 moest hij naar Westerbork, waar hij op
het architectenbureau te werk werd gesteld. Vervolgens
werd hij met de laatste trein vanuit Westerbork naar
Theresienstadt overgebracht en vandaar ging hij verder
op tÍanspoÍt naar Auschwitz waar hij samen met zijn
vrouw in oktober 1944 werd vergast.
Herstel De naoorlogse periode bij Lettergieterij
Tetterode werd gekenmerkt door het herstellen van de
gietselvoorraden voor zowel het eigen bedrijfals voor de
leeggeplunderde drukkerijen. Erwas geen tijd om
nieuwe letters te ontwikkelen. Bovendien was er te
weinig lood. Dick Dooijens vond het wel de moeite
waard tiid in de Rondo te steken.
In r948 voltooide hij de serie kapitalen en presenteerde
onder beider namen een letterproefaan de drukkers-
wereld.
Hij prees de Rondo aan als een door en door gezonde,
goede letter. Ook beschreef hij enkele kenmerken van de
letter, zoals het ontbreken van haarlijnen en het weg-
laten van aansluitingen: 'Ritmisch vloeit zij voort, met
een prettige afivisseling tussen de losse zwier van de
kapitalen en de zorgvuldige wijze waarop de onderkast-
letters zijn neeÍgezet'. In de jaren 5o en 6o beleefde de
letter zijn hoogtijdagen: hij werd gebruikt voor menu-
kaarten, boekomslagen, uitnodigingen, winkelramen,
bedrijfsauto's; noem maar op. Schlesingers ontwerp was
een groot commercieel succes. Zelfs vandaag de dag
wordt de Rondo nog gebruikt, bijvoorbeeld in de beroe-
pengids. Het grootste compliment voor de makers van
de Rondo was de incroductie van het chocolademerk
Rondo van de firma Ringers. En zo is de cirkel, die ooit
begon met de letters op de dozen van chocoladefabri-
kant Van Houten, weer rond! c
PETER VAN DAM
Met dank aan Phi l ip van Praag, Wi l lem Rol , voormal ig archiva-
r is b i j Tet terode, L ia de Heer, d ie beeldmater iaal beschikbaar
stelde, en Joke Mammen, afdel ing kostbare werken van de
Univers i te i t van Amsterdam.
Li teratuur: Dam, P. van en Ph. van Praag, 'Stefan Schlesinger,
ate l ier voor Reclame' , Uniepers Abcoude, t997.
- ; -z1
zr n!)f!$!!er zoor - Compres
top related