2.unite milli mcadele'nin hazr

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 1/10

T.C.ĠNKILÂP TARĠHĠ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNĠTE : MĠLLĠ MÜCADELE’NĠN HAZIRLIK DÖNEMĠ DERS NOTLARI

A-OSMANLI DEVLETĠ VE I.DÜNYA SAVAġI (1914-1918)

XX.Yüzyıl  BaĢlarında Osmanlı Devleti’nin Durumu  :OsmanlıDevleti‟nde 19.yüzyıl sonları ile 20.yüzyıl başlarında büyük değişimleryaşanmış olup,bunları aşağıdaki şekilde sınıflandırmak mümkündür:a-Siyasi Sınırlar   :  1789 Fransız İhtilâli ile ortaya çıkan milliyetçi likakımının etkisiyle Osmanlı Devleti‟nde yaşayan azınlıklar,bir yandanİngiltere ve Fransa gibi dönemin büyük sömürgeci devletlerinin,diğeryandan da Rusya‟nın kışkırtmalarıyla Osmanlı Devleti‟nden ayrılarakbağımsız devletlerini kurmaya başlamıştı. Her geçen dönemde OsmanlıDevleti‟nin sınırları küçülmeye başlıyordu. 

b-Yönetim AnlayıĢı  : Mutlakiyet yönetiminden Meşrutiyet yönetiminegeçilmiş ve padişahın yanında İttihat ve Terakki Fırkası da yönetimde

söz sahibi olmaya başlamıştır. Mutlakiyet (Tek PadiĢah):  Bir hükümdar veya kralın, siyasi iktidarı kayıtsızşartsız elinde bulundurduğu yönetim şeklidir.MeĢrutiyet (PadiĢah + Meclis) :Krallık ya da padişahlıkla yönetilen ülkelerdekral ya da padişahın yanında bir Meclis (parlamento)‟in bulunması ile ilgiliyönetim biçimidir. 

c-Demografik Yapı  : Osmanlı  Devleti‟nde iç karışıklıkların olduğusavaşların devam ettiği bu dönemde sosyal yaşam da değişiyordu.  Kaybedilen topraklardan gelen nüfus ve köyden kente göç edenlerleberaber şehirli nüfusu artıyordu.

d-Kültürel Hayat  : Basın-yayın organlarının sayısı  artmıştı.  Eğitimalanında Avrupa örnek alınarak kız öğrencilerin de eğitim alabildikleriyeni eğitim kurumları açılıyordu.Eğitimin yanında güzel sanatlar, mimari,resim,müzik gibi alanlarda da Avrupa‟nın etkisi görülüyordu.Avrupalıressamlar tarzında resim yapılıyor,mimaride Avrupa etkileri taşıyaneserler inşa ediliyor, yine Avrupa‟nın etkisiyle opera ve bale ülkeyegirmeye başlarken tiyatroda yeni oyunlar yazılıyor ve oynanıyordu. 

e-Teknolojik GeliĢmeler   :  Osmanlı Devleti‟ndeki nüfus artışı ileberaber teknoloji de şehirleri ve yaşamı değiştiriyordu.Elektrik, otomobil,tramvay telefon,telgraf kullanılmaya başlanıyordu. 

I.Dünya SavaĢı (1914-1918)

Genel Nedenler Özel Nedenler  a-Milliyetçilik akımının etkisi b-Sömürgecilik yarışı c-Hammadde ve pazar ihtiyacı d-Silahlanmae-Bloklaşma 

1-Siyasi birliklerin tamamlanması 2-Fransa‟daki Alsas-Loren kömür havzası 3-Balkanlara hakim olma mücadelesi(Slav-Germen çatışması) 4-Akdeniz‟e ulaşma 

5-Sıcak denizlere inme 6-Panslavizm

I.Dünya SavaĢı Öncesi Ġttifaklar (BloklaĢmalar )

ÜÇLÜ ĠTĠLAF DEVLETLERĠ -Anlaşma Devletleri de denir.-Oluşumu : 1907 

ÜÇLÜ ĠTTĠFAK DEVLETLERĠ -Bağlaşma Devletleri de denir. -Oluşumu : 1883

1- İngiltere SavaĢ2- Fransa BaĢlamadan 3- Rusya Önce 

1- Almanya2- Avusturya-Macaristan3- İtalya 

SavaĢ BaĢladıktan Sonra Katılanlar  4-İtalya (İttifaktanİtilafa geçti) 5-Romanya

6-Japonya (Almanya‟nın Uzakdoğusömürgelerini ele geçirerek,savaşsırasında en kısa zamanda amacınaulaşan devlet oldu.)7-A.B.D (savaşın kaderini değiştirdi) 8-Sırbistan 9-Brezilya10-Belçika (Almanya‟nın Fransa‟yasaldırırken Belçika topraklarınıkullanması savaşa giriş sebebi)11-Yunanistan (27 Haziran 1917-İtilâfbloğunda savaşa en son katılan devlettir) 

4-Bulgaristan (İttifak devlet leriarasında kara bağlantısını sağladı.)

5-Osmanlı Devleti 

SavaĢı BaĢlatan Olay:  Avusturya-Macaristan Veliahdı Ferdinand,28 Haziran 1914‟te Sırbistan ziyareti sırasında Gavrilo Princip isimli bir

Sırp milliyetçisi tarafından öldürüldü.Bu olay üzerine Avusturya-Macaristan,Sırbistan‟a savaş ilan etti.İki devlet arasında başlayansavaş, İtilâf ve İttifak devletlerinin de katılımıyla büyük bir dünya savaşıhalini almıştır. Bilgi Notu :(Ġtalya Hakkında): İtalya,savaş başlamadan önce İttifak grubunda olduğu halde savaş başladıktan sonra İtilâf grubuna geçmiştir.  Bunun sebepleri şunlardır; -Avusturya ile çıkarlarının çatışması,-Almanya‟dan beklediği başarıyı bulamaması,-İsteklerine İtilaf bloğunda ulaşacağına inanması -Gizli Antlaşmalar   (Londra Ant-26 Nisan 1915) ile kendisine yapılan tekliflericazip bulması etkili olmuştur. 

a- I.Dünya SavaĢı’nda Osmanlı Devleti Osmanlı Devleti,I.Dünya Savaşı başladığında tarafsızlığını ilân etmişancak aşağıda sıraladığımız nedenlerle Almanya‟nın yanında savaşakatılmıştır: 1)

19.Yüzyıl sonları ile 20.yüzyıl başlarında kaybettiği toprakları gerialmak istemesi,

2)  Osmanlı iktidarındaki İttihat ve Terakki Fırkası üyelerinin savaşıAlmanya‟nın kazanacağına inanması. 

3)  Uluslar arası siyasi yalnızlıktan kurtulmak (İtilaf grubu, savaşesnasında Osmanlının yükünü çekmemek,topraklarını paylaşmakve Rusya‟yı küstürmemek  için Osmanlıyı yanlarına almamışlardır.) 

4)  Kapitülasyonlar ve Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresi‟ndendevletin kurtarılmak istenmesi. 

5) 

Turan imparatorluğu kurma fikri (Enver Paşa Osmanlı bayrağıaltında bütün Türk dünyasını birleştirmeyi hayal ediyordu.)

6) 

Rus, İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Türk ve İslâm ülkelerininistiklale kavuşturulacağı düşüncesi.

7) 

Yunan Megali İdea (Büyük Hayal)‟sını sonuçsuz bırakmak,

DA ILIRKEN ELĠMĠZDEN ÇIKAN YERLER »  Yunanistan 1829 Edirne Antlaşması ile bağımsız oldu(ilk bağımsız olan azınlık)»  Cezayir  1830‟da Fransızlar tarafından işgal edildi(Kuzey Afrika‟daki ilk işgal

edilen toprağımız) »  Karadağ -Ka- »  Romanya  1878 Berlin Antlaşması ile bağımsız oldular.  -R- »  Sırbistan  (ilk isyan eden azınlık) -S- »  Kıbrıs 1878‟de İngilizlere üs olarak verildi. »  Tunus 1881‟de Fransızlar tarafından işgal edildi. »  Mısır  1882‟de İngilizler tarafından işgal edildi. » 

Bulgaristan  3 Ekim 1908‟de bağımsız oldu. II.Meşrutiyet »  Bosna-Hersek  3 Ekim 1908‟de Avusturya tarafından ilhak edildi. Dönemi‟nde »  Trablusgarp 1912 Uşi Antl. İle İtalya‟ya bırakıldı (K.Afrika‟daki son toprağımız) »  Batı Trakya  -B-»   Arnavutluk (Arnavutluk,Osmanlıdan ayrılan son Balkan devletidir.)  -A- »  Girit  1912-1913 Balkan Savaşları sonucu kaybedildi.  -G- »  Ege Adaları -E- »  Makedonya -M- » 

Arap Yarımadası »  Suriye-Filistin  I.Dünya Savaşı (1914-1918) yıllarında elimizden çıktı. »  Irak

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 2/10

İttifak devletlerinin lideri durumunda olan Almanya,Osmanlı Devleti‟ni savaştakendi saflarında görmek istiyordu.Çünkü;  

Osmanlı Devleti‟nin savaşa girmesiyle Ruslara ve İngilizlere karşı yenicepheler açılacak ve Almanya‟nın yükü hafifleyecekti.  

  İngiltere‟nin Uzak Doğu‟daki sömürgeleriyle yolları kesilecek ve Rusya‟yayardım gidemeyecekti. 

Osmanlı Halifesi‟nin „„cihat çağrısı‟‟  ile İngiliz sömürgesi altındakiMüslümanlar Osmanlı Devleti adına savaşacaklar ve İngiltere‟yi zordurumda bırakabileceklerdi. 

2 Ağustos 1914 tarihinde gizli Osmanlı-Alman ittifakının imzalanması sonucuOsmanlı Devleti,savaşta Almanya‟nın yanında yer almış oluyordu. 

Bilgi Notu : I.Dünya SavaĢı baĢladığında;  Padişah V. Mehmet Reşat‟tır.3 Temmuz 1918‟e kadar tahttadır.3 Temmuz 1918‟de son

Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin tahta çıktı.  Sadrazam Sait Halim Paşa‟dır.4 Şubat 1917‟ye kadar.  Enver Paşa - Harbiye Nazırı ve Genel Kurmay Başkanı‟dır.  Cemal Paşa - Bahriye Nazırı‟dır.  Talat Paşa - Dâhiliye Nazırı‟dır. 4 Şubat 1917‟de Talat Paşa,Sadrazam olacaktır. 

Osmanlı Devleti’nin SavaĢa GiriĢi: Akdeniz‟de İngiliz donanmasından  kaçanGoben (Yavuz)  ve Breslau (Midilli)  isimli iki Alman gemisi Enver Paşa‟nınizniyle Osmanlı Devleti‟ne sığındı.Uluslar arası hukuka göre OsmanlıDevleti,henüz savaşa girmediği ve tarafsız olduğu için bu iki gemiyi elindetutması, mürettebatını da gözaltına alması gerekiyordu.Ancak bu yapılmamış ve

Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını bildirerek İngilizlere teslimetmemiştir.Enver,Cemal ve Talat Paşaların izniyle Yavuz ve Midilli adı verilen bugemiler Alman Amiral Şuşon önderliğinde gezinti amaçlı(!) Karadeniz‟e açılarakSivastopol ve Odessa gibi Rus limanlarını bombalayınca Ruslar, Osmanlı Devleti‟ne savaş ilan ettiler.11 Kasım 1914‟te Osmanlı Devleti, İngiltere,Fransave Rusya‟ya savaş ilan ederek karşılık verdi. 

Bilgi Notu : Osmanlı Devleti‟nin Almanya‟nın yanında savaşa girmesi sonucuİngilizler, Osmanlı toprağı olan Kıbrıs‟ı işgal ettiğini açıklamıştır. 

Bilgi Notu : Osmanlı Devleti,I.Dünya Savaşı öncesinde İngilizlere 2 tane gemi

siparişi vermiş,bu gemiler daha elimize geçmeden isimlerini Sultan I.Osman veReĢadiye diye koymuşuz.Taksitlerini ödediğimiz halde bize verilmeyen bugemilere Türk tarihinde ‘‘Alınamayan Gemiler’’ ismi verilmektedir.

Bilgi Notu : Padişah V.Mehmet Reşat,savaş ilanından üç gün sonra 14 Kasım1914‟te ‘‘Cihad-ı Ekber’’(Büyük Cihat)ilan etti.Ancak bu çağrı sömürge altındakiMüslümanlardan gerekli cevabın gelememesi üzerine başarısız bir çağrıolmuştur. Cihat Fetvası;  İngiltere,  Fransa ve Rusya‟ya karşı bu devletlerin hakimiyet   veesaretleri altındaki Müslümanları ayaklandırmak ve Müslüman halktantoplayacakları askerleri de Osmanlı Devleti ve müttefiklerine karşı savaşmaktanvazgeçirmek için yayımlanmış bir çağrıdır. 

OSMANLI DEVLETĠ’NĠN I.DÜNYA SAVAġI’NDA SAVAġTIĞI CEPHELER

(Toplam 9 Cephede savaĢtık)

A-) TAARRUZCEPHELERĠ 

B-) SAVUNMACEPHELERĠ 

C-) MÜTTEFĠKLERĠNE YARDIM AMAÇLI

CEPHELER

1-Kafkas 1-Çanakkale  1-Galiçya 

2-Kanal 2-Irak 2-Romanya

-------- 3-Hicaz-Yemen 3-Makedonya

---------- 4-Suriye-Filistin ----------------

Cephelerle Ġlgili Hatırlatma Notları:Mustafa Kemal Paşa I.Dünya Savaşı‟nda sırasıyla; Çanakkale, Kafkas veSuriye cephelerinde savaşmıştır. Kafkas ve Kanal cepheleri taarruz cepheleridir ve bu cephelerin

açılmasında Almanya‟nın isteği etkili olmuştur. Kanal cephesinde Almanlarcephane yardımı da yapmışlardır. 

Osmanlı Devleti Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi‟nde kendisınırları dışında müttefiklerine yardım amaçlı savaşmıştır. 3 Mart 1918 Brest-Litowsk Antlaşması ile Osmanlı Devleti, 1878 Berlin

Antlaşması ile Rusya'ya verdiği Kars, Ardahan ve Batum'u geri almıştır(ÜçSancak--3 il----Elviye-i Selase)Osmanlı'nın kazandığı tek cephe Çanakkale Cephesi'dir.Başta kazanılmaya çalışılıp kaybedilen cephe Irak Cephesi‟dir. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 3/10

I. Dünya SavaĢı’nın Sonuçları 1.

Savaştan en kârlı çıkan devlet Ġngiltere olmuş ve böylece Avrupa‟nın engüçlü devleti olmuştur. 2.   Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı Devleti toprak kaybederekparçalandı.  Bu parçalanmalar,Orta Doğu ve Avrupa‟da dengeleri bozarkenotorite boşluğu doğurdu. 3.

Dünya barışını korumak amacıyla savaşın galibi devletler tarafındanmerkezi Cenevre‟de olan Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kuruldu.Milletler Cemiyeti‟nin kurulması fikri ilk kez Wilson İlkeleri ile gündemegelmiş,Paris Barış Konferansı‟nda da kurulmuştur. 4.  Demokratik rejimler ön plana çıktı. 

5. 

Sömürgeciliğin yerini manda ve himaye almıştır. 6.

  İlk kez kimyasal silahlar,denizaltı ve tank kullanıldı.  7.  I.Dünya Savaşı‟nı bitiren barış antlaşmaları istenilen barış ortamınısağlamadığı için II. Dünya Savaşı‟nın çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bilgi Notu : I.Dünya SavaĢı’nda ABD 1917‟ye kadar İtilâf devletlerine silah vecephane satan ancak aktif olarak savaşmayan ABD,Almanya‟nın sivil ticaret ve yolcugemilerine saldırması  ve ABD ile arasında gerginlik bulunan Meksika ile işbirliğiyapması üzerine Almanya‟ya karşı 2 Nisan 1917‟de İtilaf devletlerinin yanındasavaşa katıldı.ABD savaşa girerken 14 maddelik Wilson İlkeleri‟ni yayınladı. ABD‟ninsavaşa girmesi savaşın süresinin kısalmasında, savaşın İtilaf Devletleri yararına  sonuçlanmasında,Rusya‟nın savaştan çekilmesinden dolayı oluşan boşluğundoldurulmasında etkili oldu.ABD savaşa girmekle tarafsızlık politikasını da bozmuşoldu

I.Dünya SavaĢı’ndan Sırasıyla Ayrılan Ülkeler  

I.Dünya SavaĢı’nı Bitiren AteĢkes AntlaĢmaları 1.  Bulgaristan : Selanik Ateşkes Ant. (29 Eylül 1918)  Se 2.

Osmanlı Devleti  : Mondros Ateşkes Ant.(30 Ekim 1918) Ma 3.

 Avusturya-Macaristan : Villa Guiste Ateşkes Ant.(3 Kasım 1918)  Ve 4.

 Almanya : Rethendes Ateşkes Ant. (11 Kasım 1918)  R 

I.Dünya SavaĢı Sonucu Ġmzalanan BarıĢ AntlaĢmaları 1. 

 Almanya : Versay Antlaşması (28 Haziran 1919) Vi 2.   Avusturya : Saint Germain(Sen Cermen)Ant.(10 Eylül 1919) Sa3.  Bulgaristan : Nöyyi Antlaşması (27 Kasım 1919) N 4.  Macaristan : Triyanon Antlaşması (4 Haziran 1920) Te 5.

Osmanlı Dev. : Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920) S 

Bilgi Notları :I.Dünya Savaşı‟nı bitiren barış antlaşmalarının taslağı(Sevr hariç),18 Ocak1919‟da Paris Barış Konferansı‟nda hazırlanmıştır. Sevr Antlaşması‟nın taslağı ise 24 Nisan 1920‟de İtalya‟da San RemoKonferansı‟nda hazırlanmıştır. Almanya‟nın imzaladığı Versay Antlaşması,  ağır maddeler içermesinedeniyle II.Dünya Savaşı‟nın çıkmasında etkili olan antlaşmadır. Mondros Ateşkes Antlaşması‟nı imzalayan Osmanlı Hükümeti Ahmet İzzetPaşa hükümetidir. Sevr Antlaşması‟nı imzalayan Osmanlı hükümeti ise,Milli Mücadeledüşmanı olan Damat Ferit Paşa hükümetidir. 

Bilgi Notu : Rusya,1917‟de çıkan Bolşevik İhtilâli nedeniyle savaşı bırakmıştır.3 Mart 1918‟de İttifak devletleri ile Brest-Litovsk Antlaşması‟nı imzalamış ve1878 Berlin Antlaşması ile Osmanlı Devleti‟nden aldığı Kars, Ardahan ve Batum(3 il -- Elviye-i Selâse) topraklarımızı geri vermiştir. 

Bilgi Notu : I.Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti 2.900.000 askeri silah altınaaldı. Dört yıl süren savaş boyunca 253.000'i Çanakkale Cephesi'nde olmaküzere, toplam 400.000 şehit verildi. 1.050.000 asker de yaralandı veya esirdüştü. Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda 9 ayrı cephede mücadeleverdi.

B-MONDROS ATEġKES ANTLAġMASI (Mondros Mütarekesi-30 Ekim 1918)

Osmanlı Devleti’nin Mondros AteĢkes AntlaĢması’nı Ġmzalama Sebepleri: 1)  Bulgaristan‟ın savaştan çekilmesi sonucu Osmanlı Devleti ile Almanya

arasındaki bağlantının kesilmesi ve Almanya‟dan gerekli yardımlarınalınamaması. 

2)  Trakya ve İstanbul‟un,olası bir Yunan saldırısına karşı açık hale gelmesi.  3)  İngilizlerin,Suriye ve Filistin üzerinden ilerlemesi sonucu Osmanlı Devleti‟nin

zor duruma düşmesi. 4)  Wilson İlkeleri‟nden cesaret alınması,5)  Osmanlı Devleti‟nin Güney cephelerinin çökmesi,6)

Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisi liderlerinin (Cemal  Paşa, EnverPaşa, Talat Paşa) hükümetten çekilmesi ve ülkeyi terk etmesi.  

İttihat ve Terakki Fırkası liderlerinin hükümetten çekilmesi sonucuSadrazamlığa getirilen Ahmet İzzet Paşa,devletin içinde bulunduğu şartlarıdeğerlendirerek İtilâf devletlerinden ateşkes isteğinde bulunmuştur.Taraflararasındaki görüşmeler Ege Denizi‟ndeki Limni Adası‟nın Mondros Limanı‟ndaİngilizlere ait olan Agamemnon Zırhlısı‟nda 27 Ekim 1918‟de başladı.İtilâfdevletlerini İngiliz Amiral Calthorpe(Kalthorp),Osmanlı Devleti‟ni ise BahriyeNazırı Rauf Orbay başkanlığında bir heyet temsil etmiştir.

Bilgi Notu :  Mondros Ateşkes Antlaşması‟nı imzalayan Türk Heyeti‟nde RaufOrbay‟dan başka;Dışişleri Danışmanı Reşat Hikmet Bey ve Askeri DanışmanSadullah Bey de bulunmaktadır. 

Mondros AteĢkes AntlaĢması’nın tümü 25 maddedir.Bu maddelerin önemliolanları aşağıdaki tabloda yer almaktadır; 

Madde İtilâf Devletlerinin Amaçları  Boğazlar Maddesi  Osmanlı Hükümeti‟ni baskı altında tutabilmek 

Ordunun terhisiYapacakları haksız işgaller karşısında OsmanlıDevleti‟ni savunmasız hale getirmek. 

7.MaddeAnadolu‟da yapacakları işgallere hukuki zeminoluşturmak.(Mondros‟un en tehlikeli maddesi7.maddedir.)

Vilayet-i Sitte(24.madde)

Bitlis,Diyarbakır,Harput(Elazığ),Sivas,Erzurum veVan (Bi-Da-Ha-S-E-V) illerini içine alan bölgedebir Ermeni Devleti kurmak.

Telsiz-TelefonAnadolu topraklarında haberleşmeyi keserekkendilerine karşı yapılabilecek topyekun isyanlarıönlemek. 

Tüneller -Demir yolları 

Anadolu topraklarında ulaşımı zorlaştırarak

kendilerine karşı yapılabilecek topyekun isyanlarıönlemek. 

Bilgi Notu :  Mondros Ateşkes Antlaşması‟nı imzalayan Bahriye Nazırı RaufOrbay,Osmanlı Devleti için bir yıkım olan bu antlaşmayı imzalamakla siyasi hayatınagölge düşürmüş olup,bu durum Rauf Orbay‟ın Lozan Barış Konferansı‟nagönderilmemesinde etkili olmuştur. 

Bilgi Notları :-Mondros Ateşkes Ant.‟nın imzalandığı tarihte Mustafa Kemal, Suriye‟dedir. -Türk halkının Mondros‟tan sonra başlayan işgallere karşı ilk tepkisi Müdafaa-i Hukuk(milli-yararlı) Cemiyetleri kurmak,  ikinci tepkisi Kuvay-ı Milliye birlikleri ile silahlıdirenişe geçmektir .-Mondros imzalandığı sırada işgal edilmemiş olan topraklarımız asli Türk Yurdu yaniMisak-ı Milli sınırları sayılmıştır. 

Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Osmanlı Devleti’nin

durumunu Mustafa Kemal Paşa’nın kendi anlatımından öğrenelim. 

Ġttifak Devletleri  Ġtilâf Devletleri 1 Bulgaristan 1 Rusya

2 Osmanlı Devleti  2 Romanya

3  Avusturya-Macaristan 3 talya 

4  Almanya - ----------------------

İtilâf devletleri,ateşkes antlaşmasının hükümlerine uymayıgerekli bulmuyor.Birer bahane ile İtilâf donanmaları veaskerleri İstanbul‟dadır.Adana ili Fransızlar;Urfa,Maraş veAntep İngilizler tarafından işgal edilmiştir.Antalya ve Konya‟daİtalyan askeri birlikleri;Merzifon ve Samsun‟da İngiliz askerleribulunuyor.Her tarafta yabancı subay ve memurlar ile özelajanlar faaliyettedir.Damat Ferit Paşa‟nın başkanlığındakihükümet acizdir.Yalnız padişahın iradesine boyun eğmekte veonunla birlikte kendilerini koruyabilecekleri herhangi birduruma razıdır...Memleketin her tarafında Hristiyan azınlıklargizli veya açıktan kendi özel emel ve maksatlarınıgerçekleştirmeye,devleti bir an önce çökertmeye çalışıyorlar... 

Durumun dehşet ve korkunçluğu karşısında,her  yerde,herbölgede bir takım kimseler tarafından kurtuluş çareleridüşünülmeye başlanmıştı... 

 Ayhan SÖNMEZ 

 Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 4/10

Bilgi Notları: 1-Mondros Ateşkes Antlaşması‟ndan sonra ilk işgal edilen Türk toprağı,İngilizler  tarafından 3 Kasım 1918‟de işgal edilen Musul‟ dur. 2-Osmanlı Devleti‟nin başkenti İstanbul,13 Kasım 1918‟de İtilâf devletleritarafından işgal edildi. 3-İtilaf devletlerinin işgallerine karşı ilk silahlı direniş hareketi,19 Aralık 1918‟deDörtyol(Hatay)‟da Kara Mehmet isimli bir vatanseverin Fransızlara attığı kurşunile başlamıştır .4-Batı cephesinde ilk Kuva-yı Milliye direnişi ise,Ali Çetinkaya komutasındaAyvalık‟ta,Yunanlılara karşı geçekleştir ildi.5-İzmir‟in işgali sırasında Yunan askerlerine ilk kurşunu atan kişi Hukuk-u Beşer

Gazetesi Başyazarı Gazeteci Hasan Tahsin,Kurtuluş Savaşı‟ mızın ilk şehidiolmuştur. 

WĠLSON ĠLKELERĠ (8 Ocak 1918)

 ABD Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson,I.Dünya Savaşı sonrasındayapılacak barışın  esaslarını yayınladığı 14  ilke ile açıklamış,İtilaf devletleri deABD‟nin kendi yanlarında savaşa devam etmesini sağlamak için bu maddelerikabul etmek zorunda kaldılar. Wilson Ġlkeleri’nin Bazı Maddeleri ve Önemi; 

1- Galip devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatıalmayacak.Açıklama: 

Bu madde yeni sömürgeler oluşmasına karşıdır.

Mağlup devletlerin ateşkes(mütareke)imzalamasını hızlandırmıştır.Savaştan sonra imzalanan antlaşmalar,bu maddeye uymamıştır. 

2- Uluslar arası antlaşmalarda açık diplomasi esası uygulanacak.Açıklama: Gizli antlaşmalar hukuken geçersiz sayılmıştır. 

3- Silahlanmanın azaltılması yolunda karşılıklı gü venceler verilecek.Açıklama:  İlk silahsızlanma çağrısıdır. 

4- Devletler arası barışı sağlamak,sorunlara çözüm bulmak,devletlerintoprak bütünlüklerini ve siyasi bağımsızlıklarını garanti altına almak içinbir Milletler Cemiyeti (Cemiyet- i Akvâm) kurulacak. Açıklama: Milletler Cemiyeti‟nin kurulması Wilson İlkeleri ile gündeme gelmiş,bu cemiyet 18 Ocak 1919 tarihli Paris Barış Konferansı‟nda kurulmuştur.Not : Wilson İlkeleri‟nin uyulan tek maddesi Milletler Cemiyeti‟nin kurulmasıdır. 

5- Wilson İlkeleri’nin Osmanlı Devleti’ni İlgilendiren Maddeleri şunlardır; * Osmanlı Devleti’nde Türklerin yoğun olduğu bölgelerin bağımsızlığısağlanacak. * Türk olmayan bölgelere de kendi kendini yönetme hakkı verilecek   (self- determinizm).* Boğazlar,bütün devletlerin gemilerine açık olacak ve bu durumuluslararası garanti altında olacak. Açıklama:  Bu madde ile Osmanlı toprakları milliyet prensibine göreparçalanmak istenmiştir.  Bu durumdan cesaret alan Osmanlı Devleti‟ndekiazınlıklar,cemiyetler kurarak bağımsız devlet kurmak amacıyla faaliyetlerebaşlamışlar ve Osmanlı Devleti‟ni zor durumda bırakmışlardır. NOT:  ABD,bu ilkeleri yayımlamakla savaşın sona ermesini, devletlerarasıbarışın yeniden kurulmasını ve boğazlardan istediği gibi yararlanmak istemiştir.  

PARĠS BARIġ KONFERANSI (18 Ocak 1919) 

Tarihi : 18 Ocak 1919Toplanma Amacı :

1-Birinci Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle yapılacak antlaşmalarıntaslağını hazırlamak, 2-İtilaf devletlerinin kendi aralarındaki problemleri çözmek istemeleri.  Konferansa,İttifak devletlerine savaş açmış 32 ülke katılmıştır. 

Bu konferansta,Birinci Dünya Savaşı yıllarında İtilaf devletlerinin kendiaralarında imzaladıkları Gizli Antlaşmalar ile İtalya‟ya bırakmış oldukları İzmir veçevresi Yunanistan‟a verilmiştir. 

Batı Anadolu‟nun kendisine bırakılması için çaba harcayan Yunanistan,konferansa Batı Anadolu‟da Rumların çoğunlukta olduğunu gösteren ve İzmircivarında Rumların Türkler tarafından katledildiğini ileri süren sahte raporlar ile

geldi.Güçlü bir İtalya‟nın Batı Anadolu‟da varlığını istemeyen İngiltere,Yunanistan‟ın verdiği sahte raporları kullanarak İzmir ve civarının Yunanistan

tarafından işgal edilmesini konferansa kabul ettirdi. İtalya ise bu durumdandolayı konferansı terk etti. 

İtalya‟nın konferansı terk etmesiyle İtilaf Devletleri arasında ilk çatlak,ilk görüşayrılıkları oluşmuş oldu.

En fazla tartışılan konu;  Osmanlı ile imzalanacak  olan antlaşma olmasınarağmen aralarında çıkar çatışmasına düşen İtilâf devletleri, Osmanlı ileimzalanacak olan antlaşmayı karara bağlayamamışlardır. 

Konferansa katılan Ermeni temsilcileri,Doğu Anadolu‟da bağımsız birErmenistan devleti kurulması fikrini ilk kez bir uluslar arası konferansta dilegetirdiler.Bu istekleri de İtilaf devletleri tarafından destek görmüştür .

Wilson İlkeleri‟nde kurulması istenen Milletler Cemiyeti  (Cemiyet-i Akvam)kurulmuştur. 

ĠZMĠR’ĠN ĠġGALĠ (15 Mayıs 1919) İzmir‟in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi kararı 18 Ocak 1919‟da

Paris Barış Konferansı‟nda verilmişti.13 Mayıs 1919‟da donanmasıyla İzmir‟egelen İngiliz Amiral Calthorpe,Vali İzzet Paşa‟ya,Mondros Ateşkes Antlaşması‟nın7.maddesi gereği İzmir‟in işgal edileceğini bildirmiş,Osmanlı Hükümeti de Valiİzzet Paşa‟dan işgale karşı herhangi bir direniş gösterilmemesini istemişti.Bununüzerine vali,asker,subay ve karakol güçlerini  direniş göstermemeleri için kışladatopaldı.Ancak,İzmir‟in Yunanlılar tarafından işgal edileceği haberi 14 Mayıs‟ta halktarafından öğrenilince Redd-i İlhak Cemiyeti,bu işgali protesto etmek amacıylabildiriler yayımladı,14 Mayıs gecesi protesto mitingi düzenledi. 

15 Mayıs sabahı da Yunan askerleri,bölgedeki Rum halkın sevinç gösterileriarasında İzmir‟e asker çıkardı.Gazeteci Hasan Tahsin (Osman Nevrez Recep),bu

yaşananları hazmedemeyip Yunan askerlerine ateş etmesi üzerine şehit edilmiştir.  

Bilgi Notu:İzmir‟in işgali sırasında Yunan askerlerine ilk kurşunu atan kişi Hukuk -uBeşer Gazetesi Başyazarı Gazeteci Hasan Tahsin,Kurtuluş Savaşımızın ilk şehidioldu.

İzmir‟e asker çıkaran Yunanlılar,kışlayı,hükümet konağını,belediyeyi vekarakolları teslim alırken birçok sivil,asker ve memuru tutuklamış yadaöldürmüştür.Tutuklanmalarına tepki gösterenler de zorla gemilere bindirilmiştir.Buesnada „„Yaşasın Venizelos‟‟ demediği için Albay Süleyman Fethi Bey  de şehitedilmiştir. 

İzmir‟in işgali karşısında Osmanlı Hükümeti istifa etmek zorundakalmıştır.Ayrıca bu işgal tüm yurtta büyük yankı uyandırmış,işgali protesto içinülkenin birçok yerinde mitingler yapılmıştır .Mustafa Kemal,Havza‟dan kınama

mitinglerinin daha da etkili olması için bir bildiri yayımladı(Havza Genelgesi).  Amaç,işgallere karşı halkı mitingler yoluyla uyandırmak ve harekete geçirmekti. 

İzmir‟in işgalini protesto etmek amacıyla 19 Mayıs 1919‟da Fatih‟te ve 23Mayıs 1919‟da Sultanahmet‟te iki büyük miting yapıldı.Bu mitinglerde HalideEdip(Adıvar),Nakiye Hanım,Selim Sırrı(Tarcan),Sait Bey ve Mehmet Emin(Yurdakul) milli duyguları coşturan ve işgalleri protesto eden konuşmalar yaptılar.  

İzmir‟in işgali,Türk halkına gelinen durumun   ne kadar tehlikeli olduğunugösterdi.Bu tehlikeyi gören Türk halkı işgallere karşı direnmenin şart olduğunainanmış ve Kuva-yı Milliye‟nin doğmasını sağlamıştır.Mitingler de milli bilincinoluşmasına katkıda bulunmuştur.

C-KUVAY-I MĠLLĠYE HAREKETĠ Kuvay-ı Milliye Nedir?: Mondros Ateşkes Antlaşması ile Anadolu‟da uygulananhaksız işgallere karşı Türk halkı teşkilâtlanarak bir milli direniş ruhuoluşturdu.İşgallere karşı vatanı koruma ve bağımsız yaşama isteği sonucundaoluşan bu direniş ruhuna Kuvay-ı Milliye(milli kuvvetler),teşkilâtına ise Kuvay-ıMilliye Teşkilâtı denir.Yine Kuvay-ı Milliye,düzenli ordu kuruluncaya kadar bölgeselolarak işgalci devletlere yada azınlıklara karşı vatanı savunan silahlı gruplardı.  

Kuvay-ı Milliye birliklerinin özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür; 1-Tek bir merkezden yönetilmeyen düzensiz birliklerdir. 2-Birlikler;dağda gezen zeybekler,asker kaçakları ve köylü halktan oluşuyordu.  3-Birliklere eşkıya reisleri,eski subaylar ve efeler komuta ediyordu.  4-Bulundukları bölgeleri savunmak için kurulan bu birliklerde her yaştan ve hermeslekten insan bulunmaktaydı. 5-Kuvay-ı Milliye birlikleri içinde Demirci Mehmet Efe,Parti Pehlivan,GaddarPehlivan,Halil Efe,Şahin Bey,Kara Fatma,İpsiz Recep halk arasında en çokbilinenlerdir.

İşgallere karşı ilk direniş 19 Aralık 1918‟de Hatay‟ın Dörtyol ilçesinde Kara

Mehmet isimli bir vatansever tarafından Fransızlara karşı başlatılmıştır. Zamanlabu direniş Urfa,Antep ve Maraş‟ta Fransız ve Ermenilere karşı destansı bir başarıelde etmiştir. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 5/10

Yunanlıların Kuvay-ı Milliye ile ilk karşılaşmaları Ayvalık‟ta Ali Çetinkaya‟nınemrindeki birliklerle yaptıkları çatışmadır.Bu direnişe Bergama,Salihli,Akhisar veNazilli‟de oluşan direniş cepheleri de eklendi ve böylece Batı Cephesi oluşmuşoldu.

Batı Anadolu‟daki direnişin merkezi Balıkesir olmuştur.26-30 Temmuz 1919tarihleri arasında Balıkesir‟de,16-25 Ağustos 1919 tarihleri arasında da Alaşehir‟dekongreler düzenlendi. Kuvay-ı Milliye  birliklerinin Milli Mücadele‟deki yararlarını söyle sıralamakmümkündür;  1-Türk Milleti‟nin dayanışma gücünün en büyük göstergesi olan bubirlikler, vatanın bağımsızlığı için mücadele etmişlerdir.  2-Yunan işgalininkabullenilmediğini duyurmuşlar ve Yunan ilerleyişini durduramasalar bile düşmana

zarar vermişlerdir.  3-Rum ve Ermeni çeteleriyle mücadele etmişlerdir. 4-Düzenliordunun kurulmasına zemin hazırlamışlardır. 5-İç isyanları bastırmada önemli roloynamalarına rağmen,düzenli orduya geçiş döneminde Kuvay-ı Milliyebirliklerinden isyan çıkaranlar da olmuştur   (Örneğin; Demirci Mehmet Efe,ÇerkesEthem gibi.)

Memleketin Ġç Durumu ve Cemiyetler  Mondros Ateşkes Antlaşması‟nın 7.maddesine dayanılarak yurdun

çeşitli yerlerinin işgal edilmesi karşısında hem baskı altındaki OsmanlıHükümeti‟nin bir şey yapamaması hem de İtilâf devletlerinin işgal ettikleriyerlerdeki zulümleri Türk halkını direnişe yönlendirmişti.Türk Milleti siyasi olarakMüdafaa-i Hukuk Cemiyetleri,askerî olarak ise Kuvay-ı Milliye adı altındaörgütleniyordu. İşgallerden kurtuluşun mücadele ile olacağını savunanlarMüdafa-i Hukuk Cemiyetleri‟ni kuruyordu. kuruyordu.Bunun yanında kurtuluşunOsmanlı Devleti‟nin o dönem uyguladığı politikalara bağlı kalınarak ya da güçlü

devletlerin manda ve himayesiyle sağlanacağını düşünen cemiyetler dekurulmuştu.Osmanlı  Devleti‟nde yaşayan Ermeniler ve Rumlar ise,dışdevletlerden aldıkları destekle kendi devletlerini kurmak için faaliyetleregirişmişlerdir .Bu amaçla Osmanlı Devleti‟nde 3 grup cemiyet kurulmuştur; a-Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler ,b-Milli Varlığa Düşman Cemiyetler, c-Milli Cemiyetler (Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri)

a-Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler: 

Mavri Mira(Kara Gün)Cemiyeti

Ermeni HınçakKomitası 

Etniki EteryaCemiyeti

İstanbul‟da Patrikhane‟yebağlı olarak kurulan bu

cemiyet,emirlerini

Yunanistan‟dan alıyordu. Cemiyetin amacı,Megali

İdea‟yı gerçekleştirmek yanibüyük Yunanistan‟ı kurmakve Bizans İmparatorluğu‟nuyeniden canlandırmaktı.Bu

amaçla Rum okulları kiliseleri, Yunan Kızılhaçı veGöçmenler Bürosu cemiyeti

destekliyordu.

1877‟de Ermeni PatriğiZevan Efendi tarafından

kurulan bu cemiyetin

amacı,Çukurova ve DoğuAnadolu‟da bir Ermeni

Devleti kurmaktı. Mavri Mira cemiyeti ile

işbirliği yapıyordu. Ayrıca Taşnak Cemiyetive Ermeni İntikam Alayıda bağımsız bir ErmeniDevleti kurulması için

çalışıyordu. 

Yunanistan‟danAnadolu‟ya Rum göçmen

getirmek,Anadolu‟da

Rumların yaşadığı bütüntoprakların Yunanistan‟akatılmasını sağlamak veBizans İmparatorluğu‟nu

yeniden kurmakamacındaydılar. 

Mavri Mira ve PontusRum Cemiyeti ile ortak

çalışmaları vardır. 

Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetlerin Ortak Amaçları 1-Osmanlı Devleti‟nin parçalanması için faaliyette bulunmuşlardır.  2-Osmanlıdan ayrılarak bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır. 3-İtilaf devletlerinin Anadolu‟daki işgallerine zemin hazırladılar. 4-İtilaf devletleri,Kiliseler ve yabancı okullar tarafından desteklendiler.  5-Wilson İlkelerinden ilham aldılar.Kamuoyunun tepkisini çekmemek için

bulundukları bölgelerde çoğunlukta olduklarını ileri sürerek,Wilson İlkeleri‟negöre hareket ettiklerini savunmuşlardır. 6-Çıkardıkları isyan ve diğer olaylar ile TBMM‟yi meşgul ettiler.  

b-Milli Varlığa DüĢman Cemiyetler  

c-Milli Cemiyetler

Adı  KuruluĢu  Amacı  ÇalıĢmaları 

Trakya-PaşaeliMüdafaa-i

Hukuk-u MilliyeCemiyeti

2 Aralık 1918 Edirne

Trakya‟nınYunanistan‟a

verilmesini önlemek 

Çatalca,Tekirdağ,Geliboluşubeleri açıldı.Trakya‟nıntarih,ırk,kültür olarak Türkolduğunu kanıtlamak için

yayınlar yapıldı. Bu cemiyet,Mondros‟tankurulan ilk milli cemiyettir

TrabzonMuhafaza-i

Hukuk-u Milliye

Cemiyeti

12 Şubat 1919

Trabzon

Trabzon ve civarındaPontus RumDevleti‟nin

kurulmasını önlemek 

Karadeniz Bölgesi‟ndeşubeler açarak, 

Erzurum Kongresi‟nintoplanmasına yardım

etmişlerdir. KilikyalılarCemiyeti

Aralık 1918 Çukurova bölgesini

Fransız ve Ermenilerekarşı savunmak 

Yayın ve propaganda ilemilli bilinci uyandırmaya

çalışmışlardır. 

Doğu Anadolu Müdafaa-i

Hukuk-u MilliyeCemiyeti

4 Aralık 1918 

İstanbul 

Doğu Anadolu‟nunErmenilere verilmesini

önlemek,Doğu Anadolu‟da Türk

nüfusunun azalmasınıengellemek

Erzurum ve Elazığ‟daşubeler açıldı. 

Erzurum Kongresiorganize edilerek Milli

Mücadele‟ninteşkilâtlanmasında önemli

rol oynadılar. 

Reddi İlhakCemiyeti

14 Mayıs 1919

İzmir  

İzmir ve civarının Türkolduğunu ispat etmek,

İzmir‟in Yunanlılaraverilmesini önlemek 

Basın-yayın yoluylaİzmir‟in işgalini protestoetiler.Yunan işgaline fiiliolarak karşı koydular. Balıkesir ve Alaşehir

Kongreleri‟nin

toplanmasında aktif roloynadılar. 

Milli KongreCemiyeti

29 Kasım 1918İstanbul 

Türkler hakkındadünyada yapılmış ve

yapılmakta olanhaksız

propagandalarabasın-yayın yoluyla

karşı koymak 

Misak-ı Milli‟nin kabuledilmesinde önemliçalışmaları vardır. 

Ermenilerin Anadolu‟dakizulümlerini anlatan

eserler yayımladılar.Bölgesel silahlı direnişgrupları için Kuva-yıMilliye ifadesini ilkkullanan cemiyettir.

İzmir Müdafaa-iHukuk Cemiyeti

1 Aralık 1918İzmir  

İzmir‟i Yunalılaravermemek ve İzmir‟in

Türk olduğunukanıtlamak 

Basın-yayın yoluylaİzmir‟in Türklere ait

olduğunu dünyakamuoyuna duyurmaya

çalıştılar. Milli Mücadele‟de

Anadolu‟ya silah taşıdılar. 

 AnadoluKadınları

Müdafaa-i VatanCemiyeti

5 Kasım 1919Sivas

Ülkenin uğradığı işgaliprotesto etmek ve

orduya yardımtoplamak

tilâf devletleritemsilciliklerine telgraflarçektiler.Kadınların etkin

biçimde KurtuluşSavaşı‟na katılmalarını

sağlamak ve orduya parave mal yardımları için

kampanyalar düzenlediler  

Bilgi Notu : Sivas Kongresi‟ne kadar birbirilerinden kopuk ve bağımsız hareket edenMilli Cemiyetler,Sivas Kongresi‟nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetiadıyla tek çatıda birleştirilmiş,böylece Kurtuluş Savaşı tek merkezden idare edilmeyebaşlanmıştır.

PadiĢah ve Osmanlı Devleti’nin Duruma BakıĢı13 Kasım 1918‟de İstanbul‟u işgal eden İtilâf devletleri,Padişah ve İstanbul

Hükümeti‟ni siyasi ve askeri açıdan baskı altında tutarak tüm isteklerini yerinegetirtiyorlardı. İstanbul Hükümeti‟nin başında bulunan Sadrazam Ahmet İzzetPaşa  9 Kasım 1918‟de Sadrazamlıktan istifa etmiş,yerine Tevfik Paşa sadrazamlığa getirilmişti.Padişah da İngilizlerin baskısı sonucu 21 Aralık 1918‟deMebusan Meclisi‟ni kapattı.Tevfik Paşa‟nın da gerek işgallere gerekse İngilizbaskılarına dayanamayıp 3 Mart 1919‟da istifa etmesi üzerine ,İstanbulHükümeti‟nin başına Milli Mücadele düşmanı  ve İngiliz mandası taraftarı DamatFerit Paşa getirildi.

Mustafa Kemal’in Ġstanbul’a GeliĢi ve Duruma BakıĢı Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığında Mustafa Kemal,Suriye

cephesinde görevliydi.Antlaşma gereği görevli olduğu Yıldırım Orduları GrupKomutanlığı kapatılınca Mustafa Kemal de İstanbul Hükümeti tarafından geriçağrılmıştı. Mustafa Kemal‟in,Birinci Dünya Savaşı‟ndaki  son görev yeri SuriyeCephesi‟nden İstanbul‟a geliş günü 13  Kasım 1918 olup,bu gün İngiliz, Fransız,İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan bir filonun Dolmabahçe‟dedemirlendiği yani İstanbul‟un İtilâf devletleri tarafından işgal günüdür.MustafaKemal,Boğaz‟da düşman gemilerini görünce yaverine dönerek „„Geldikleri gibigiderler!‟‟  demişti.15 Mayıs 1919‟a kadar İstanbul‟da kalan Mustaf a Kemal,devletinve milletin içinde bulunduğu bu kötü durumdan kurtarılması için çareler aramış ve  çeşitli faaliyetlerde bulunmuştur.  Kurtuluşun,İtilâf devletlerinin baskı ve denetimi

a) İngiliz Muhipleri (Sevenler) Cemiyeti :  Osmanlı  Devleti‟nin varlığını devamettirebilmesi için İngiliz mandası (himayesi) altına girilmesi gerektiğini savunmuştur.  1919‟da kurulan bu cemiyet,milli mücadele düşmanı olan Damat Ferit Paşa tarafındandesteklenmiştir. b) İslâm Teali (Yüceltme) Cemiyeti.:  İstanbul‟da bazı müderrisler tarafından İngilizdestekli kurulan bu cemiyetin amacı,Saltanatı ve hilafeti güçlendirmekti.İngilizlerin deetkisiyle Anadolu‟da çıkan Konya ayaklanmalarında bu cemiyet aktif rol oynamıştır. c) Kürt Teali(Yüceltme) C emiyeti:1919‟da İstanbul‟da kurulan bu cemiyetin amacı, 

Wilson ilkelerinden yararlanarak Erzurum,Van Elazığ,Diyarbakır ve Bitlis illerinikapsayan bölgede ayrı bir devlet kurmaktı.İngilizler tarafından desteklenmiş ve Milli

Mücadele‟ye karşı çıkmışlardır. d) Sulh ve Selameti O smaniye Fırkası :  Ülkenin kurtuluşunun padişah ve halifenin

etrafında toplanmakla mümkün olabileceği görüşünü savunan cemiyettir. e) Wilson Prensipleri Cem: 4 Aralık 1918‟de İstanbul‟da kurulan bu cemiyet,OsmanlıDevleti‟nin bir bütün olarak varlığını devam ettirebilmesinin ABD mandası altınagirmekle mümkün olabileceğini savunmuştur. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 6/10

altındaki İstanbul‟dan değil,Türk Milleti‟nin yardımlarıyla Anadolu‟dan yapılmasıgerektiğine inanmıştır. 

Ç.MĠLLĠ MÜCADELE HAZIRLIKLARI Mustafa Kemal’in Samsun’a ÇıkıĢı 

Bilgi Notu : Mustafa Kemal‟in Samsun‟a çıkışı Milli Mücadele‟nin ilk adımıdır.Aynı  zamanda Nutuk‟un ilk cümlesi “19 Mayıs 1919‟da Samsun‟a çıktım”  cümlesidir. Nutuk 1919–1927 yılları  arasını kapsar ve en çok da 1919–1920yıllarından bahseder.

Mustafa Kemal‟in Samsun‟a giderkenki resmi görevi 9. Ordu Müfettişliği‟dir.

Bu görev ona bütün askeri ve mülki yetkililere emir verme  yetkisini veriyordu. 9.ordu 14 Haziran 1919‟da 3.Ordu adını aldı.Yapması istenenler ;1-Görev sahasındakalan bölgede Türkler ile Rumlar arasındaki çatışmaları sona erdirmek,2-Türklerinelindeki silahları toplamak ve İtilâf devletlerine teslim edilmesini organize etmek, 3-Terhis edilmeyen orduları terhis edip yer yer ortaya   çıkan ayaklanmaları dabastırmaktı. 

Mustafa Kemal ve arkadaşları,16 Mayıs 1919‟da Bandırma Vapuru ileİstanbul‟dan hareket ederek,19 Mayıs 1919‟da Samsun‟a çıkmıştır.Samsun‟açıkışından itibaren bir yandan resmi görevlerini yerine getirmeye çalışan MustafaKemal,diğer yandan da asli görevi Milli Mücadele için çalışmalara başlamıştır.  

Bilgi Notu : Mustafa Kemal‟ in Samsun‟ a çıktığı sıralarda,ülkenin durum vekoşulları karşısında üç türlü karar ortaya atılmıştı;-İngiliz himayesini istemek, -Amerikan mandasını istemek, -Bölgesel kurtuluş yolları aramak. 

Bilgi Notu : Mustafa Kemal‟in 9.Ordu Müfettişi olarak yaptığı ilk faaliyet,22 Mayıs1919‟da İstanbul‟a yolladığı Samsun Raporu‟dur.Bu raporda Karadeniz‟dekiPontusçu f aaliyetlerden bahsettikten sonra bölgedeki karışıklıkların asıl sebebininTürkler değil bölgedeki Pontusçu Rumlar ve  onların destekçisi olan işgalciİngilizler olduğu bildirilmiştir. 

Samsun‟da yaklaşık bir hafta kalan Mustafa Kemal,25 Mayıs 1919‟daHavza‟ya geçti.Havza‟dan 28 Mayıs‟ta mülki ve idari amirlere bir genelgegönderdi. 

Havza Genelgesi’nde; 

Mitingler düzenlenerek iĢgallerin protesto edilmesi, İşgallere karşı Türk halkında milli bilinç uyandırılmak istenmiştir.   

Gösterilerde düzenin korunması ve Hristiyan halka saldırı vedüĢmanlık yapılmaması 

 Yeni işgallere ortam oluşturmamak amaçlanmıştır. 

Büyük devletlerin temsilcilerine ve Osmanlı Hükümeti’ne uyarıtelgraflarının çekilmesi istekleri yer almıĢtır. 

Yurt genelindeki işgallerin protesto edilmesi,işgallerinin haksızlığını dünyakamuoyuna duyurmak,İstanbul Hükümeti‟ni göreve çağırmak. 

İzmir‟in Yunanlılar tarafından işgalini protesto etmek amacıyla ilk mitingi 30Mayıs 1919‟da Havza‟da Mustafa Kemal kendisi düzenlemiştir.Başta İstanbulolmak üzere,yurdun dört bir yanında işgalleri protesto etmek için mitinglerdüzenlendi.Bu durumdan rahatsız olan İtilâf devletlerinin İstanbul‟da bulunantemsilcileri,Osmanlı Hükümeti‟ne baskı yaparak Mustafa Kemal‟in İstanbul‟a geriçağrılmasını istediler.Ancak Mustafa Kemal,İstanbul‟a geri dönmeyi kabuletmeyerek,işgal devletlerine Türk Milleti‟nin Milli Mücadele‟deki haklılığını vekararlılığını göstermiş oldu. Bilgi Notları 

Havza Genelgesi,Milli Mücadele döneminde yayınlanan ilk milli genelgedir. 

Havza Genelgesi,Mustafa Kemal Paşa‟nın İtilaf devletlerinin vatantopraklarımızı işgallerine karşı ilk resmi tepkisi olarak bilinir.  

Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)Genelge’yi Hazırlayanlar : Mustafa Kemal Paşa,Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay,Refet Bele,Samsun Valisi Hamit Bey.Genelgeyi Onaylayanlar ;Erzurum‟daki 15.Kolordu Komutanı Kazım Karabekir veKonya‟daki Yıldırım Kıtaları Müfettişi Cemal Paşa‟dır. 

 YORUM : Genelge‟nin hazırlayıcıları ve onayına bakıldığında,genelge kararlarının kişisel olmaktan çıkarıldığı ve daha etkili olması amaçlandığı savunulabilir. 

Bilgi Notu : Amasya Genelgesi,22 Haziran 1919‟da ülkenin en batısından en doğusuna kadar tüm mülki âmir ve komutanlara telgrafla Abdurrahman RahmiEfendi tarafından ulaştırıldı. 

Amasya Genelgesi’nin Yayınlanma Amacı :Ülkenin içinde bulunduğu durumumillete duyurarak,milleti bağımsızlık ve egemenlik için mücadeleye çağırmaktır. 

Amasya Genelgesi’nin Bazı Önemli Maddeleri ve Yorumlarını Ģöylesıralayabiliriz;  

Vatanın bütünlüğü,milletin bağımsızlığı tehlikededir. Bu madde ile Milli Mücadele‟nin  AMACI belirtilmiş,Milli bağımsızlık için TürkMilleti‟ne çağrı yapılmıştır.  

Osmanlı hükümeti,üzerine  aldığı görev ve sorumluluğu yerinegetirememektedir.Bu durum milletimizi yok duruma düĢürmüĢtür. 

 Bu madde ile Milli Mücadele‟nin GEREKÇESĠ belirtilmiştir.Osmanlı Hükümeti‟ nin Türk Milleti‟ne karşı olan görevini yerine getirmediği ilk kez dile getirilmiştir.  Osmanlı Hükümeti‟ne karşı güvensizlik duyulduğu ilk kez açıkça belirtilmiştir.  Osmanlı Hükümetinin Türk Milleti‟ni temsil etmediği ortaya konulmuştur. Bu durumAnadolu‟da yeni bir direnişin başlamasının gerekliliğini ortaya koymuştur.  

Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.  Bu madde ile Milli Mücadele‟nin YÖNTEM’i belirtilmiştir.Genelgenin en önemlive kapsamlı maddesi bu maddedir.Millet iradesine dayalı yeni bir devletin ilkişaretleri verilmiş yani ilk kez milli egemenlik ilkesinden bahsedilmiştir.MilliMücadelenin millete danışılarak yani demokratik bir yöntemle gerçekleştirileceğiifade edilmiştir.Bölgesel kurtuluş sömürgecilik ya da manda-himaye yönetimlerininhiçbirinin kabul edilemeyeceği açık bir dille ifade edilmiştir.Yapılacak olan direnişinevrensel niteliklere dayandığı belirtilmiştir.   Milletin haklarını korumak amacıyla her türlü etki ve denetimden  uzak

milli bir kurul oluĢturulmalıdır.  Kurtuluş Savaşı için milletin teşkilatlanması gerektiği vurgulanmıştır.Bumaddenin sonucu ilk kez Erzurum Kongresinde “Temsil Heyeti ” adıyla bölgesel birkurul oluşturulmuş,bu kurul Sivas Kongresinde „„tüm yurdu temsil eder‟‟ halegetirilmiştir.  

Anadolu’nun en bakımdan güvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongretoplanacaktır. 

  Yurt çapındaki bölgesel direniş çalışmalarının tek bir merkezde toplanmasıamaçlanmıştır.Alınacak  kararların bütün yurdun temsilcileri tarafından

onaylanması amaçlanmıştır.Demokratik yöntem bu şekilde uygulamayakonulmuştur.Milli birlik ve beraberlik sağlanarak cemiyetlerin birleştirilmesinezemin hazırlanmıştır.  

Sivas’taki kongreye katılmak için bütün sancaklardan halkın güveninikazanmıĢ üç temsilci en kısa zamanda yola çıkmalıdır. 

Bu madde ile kongrenin hükümet gibi çalışmasını sağlamak,Milli Mücadele‟yihalka mal etmek ve alınacak kararların kişisel olmaktan uzak mill i kararlar olmasıamaçlanmıştır.  

Her ihtimale karĢı bu mesele bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler,  gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidir.

  Amasya Genelgesi kararlarının uygulanmasının İstanbul Hükümeti ve İtilafdevletleri tarafından engelleneceği hatırlatılmıştır.Sivas Kongresinin toplanmasınında engellenebileceği belirtilmiştir. (Örneğin Ali Galip Olayı)  

Sivas’taki kongreye katılacak olan delegeler(temsilciler) Müdafaa-i

Hukuk,Redd-i Ġlhak Cemiyetleri ve belediyeler tarafından seçilecektir. Bu madde ile Yerel İdareler etkili kılınmış ve delegelerin Milli Mücadele yanlısıve halkın güvenini kazanmış kişiler olmaları sağlanmaya çalışılmıştır . 

Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Erzurum‟da bölgesel cemiyetlerin toplanacağı kongre diğer bölgelere deduyurularak bu tip kongrelerin yaygınlaştırılması sağlamak istenmiştir.   Askeri ve sivil teĢkilatlar hiçbir suretle dağıtılmayacak,yönetimi

baĢkalarına devredilmeyecek ve silahlar teslim edilmeyecektir. Bu madde ile gerektiğinde işgalci güçlere karşı silahlı bir mücadeleninyapılacağı ifade edilmiştir.  Mondros Ateşkes Antlaşmasına karşı çıkılmıştır. Yapılacak direnişin topyekün bir mücadele olacağı ortaya konulmuştur.  Askeri vesivil makamların Milli mücadele yanlılarının elinde kalması amaçlanmıştır. Bilgi Notu : Bu son maddeden anlaşılıyor ki;Osmanlı Hükümeti tarafından 9.OrduMüfettişi olarak Samsun‟a gönderilen Mustafa Kemal Paşa bu resmi göreviniyerine getirmeyecektir.Türk Milleti‟nden alacağı destekle Milli  Mücadele‟yibaşarıya götürecektir.

Amasya Genelgesi denilince;Amasya Genelgesi ile Milli Mücadele‟nin programı belli olmuştur.  Milli Mücadele‟nin AMACI,GEREKÇESİ ve YÖNTEMİ belirtilmiştir. Amasya Genelgesi ile Türk İnkılâbı‟nın İhtilâl(Aksiyon)Safhası  başlamıştır.Çünkü,bu genelge ile Türk Milleti,Milli Mücadele‟ye çağrılmıştır.  Amasya Genelgesi,İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükümeti‟ne bir uyarı niteliğitaşıdığından aynı zamanda bir “İhtilal Beyannamesi ”dir. Millet iradesine dayalı yeni bir devletin kurulacağının ilk işaretleri verilmiştir. Osmanlı Hükümeti‟nin görevini yerine getirmediği ilk kez dile getirilmiştir. 

Bilgi Notu: Amasya Genelgesi‟nin esasları,Erzurum Kongresi‟nde kararadönüşmüştür. 

AÇIKLAMA : Amasya Genelgesi‟nden sonra Mustafa Kemal Paşa 8-9 Temmuzgecesi,Osmanlı Hükümeti tarafından müfettişlik görevinden alınacağını

öğrenmiş,onlardan önce davranarak askerlik ve bütün görevlerinden istifaettiğini bildiren bir telgrafı İstanbul‟a göndermiştir.Mustafa Kemal artık,  sivildir.Sivil olarak katılacağı ilk çalışma ise Erzurum Kongresi olacaktır. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 7/10

Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919) Kongre‟yi Düzenleyen Cemiyetler : Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti veTrabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti‟dir. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti‟nin Yayın Organı : Bu cemiyet,millimücadelenin haklılığını ve doğu illerinin Türk yurdu olduğunu göstermek için yurtiçinde Hakikat ,Hadisat ve Albayrak , yurtdışında da Le Pays adı verilen gazetelerçıkarmıştır.Kongre‟nin Toplanma Amacı : Mondros Ateşkes Antlaşması‟nın 24.maddesi veWilson İlkeleri gereği Doğu Anadolu‟daki Vilayet-i Sitte adı verilen 6 ildekurulması istenen Ermeni Devleti‟ne engel olmak,bu bölgeden Türk göçünüönlemek,bu bölgenin Türk yurdu olarak kalmasını sağlamaktır. 

Mustafa Kemal‟in Kongre‟ye katılma amacı : Milli Mücadele‟ye doğu illerini dekatmak ve Sivas‟ta toplanacak kongreye bu illerden de temsilciler gelmesinisağlamaktır. Bilgi Notları :-Erzurum Kongresi,56 delegenin katılımıyla 23 Temmuz‟da toplanmıştır. -Kâzım Bey ve Cevat Dursun adı verilen delegelerin istifası,Mustafa Kemal ve RaufOrbay‟ın kongreye katılımını sağlamıştır. 

Erzurum Kongresi Kararları Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür,parçalanamaz. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı Osmanlı Hükümeti‟nin işyapamaz hale gelmesi halinde millet topyekün kendini savunacaktır.  Osmanlı Hükümeti vatanı koruyamaz ve istiklâli sağlayamazsa geçici birhükümet kurulacaktır.Bu hükümeti milli kongre seçecektir.Kongretoplanmamış ise bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktır. 

Kuvay-ı Milliye‟yi etkin,milli iradeyi hakim kılmak esastır.  Hristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacakimtiyazlar verilemez.Manda ve himaye kabul edilemez.Mebuslar Meclisi‟nin hemen toplanması ve hükümet işlerinin meclistarafından kontrol edilmesi için çalışılacaktır. 

Erzurum Kongresi’nin Özellikleri Erzurum Kongresi;amacı ve toplanış şekli bakımından bölgesel,aldığıkararlar açısından milli bir kongredir. Mustafa Kemal‟in sivil olarak katıldığı ilk çalışmadır. Kongrede 9 kişilik Temsil Heyeti seçildi ve başkanlığına Mustafa Kemalgetirildi.

Kongre kararları yurdun her yerine,İstanbul‟daki işgal kuvvetlerine veyabancı devlet temsilciliklerine gönderildi. 

Er zurum Kongresi’nin ĠLKLERĠ İlk kez milli sınırlardan(Misak-ı Milli sınırlarımız) bahsedilmiştir. İlk kez bölgesel amaçlı direniş güçlerinin birleştirilmesi burada gündemegelmiş,bu amaçla ilk önemli adım olarak Doğu Karadeniz ve DoğuAnadolu‟daki direniş cemiyetleri birleştirilmiş ve “Doğu Anadolu Müdafaa-iHukuk Cemiyeti” oluşturulmuştur. İlk kez  Osmanlı Hükümeti dışında bir hükümet kurulmasındanbahsedilmiştir. İlk kez  Milli iradenin hakim kılınması gerektiği belirtilmiştir.Yabancıdevletlerden askeri veya sivil yardım almaktansa bu işin milli kuvvetlerlegerçekleştirilebileceği bildirilmiştir. İlk kez Osmanlı Devleti‟nde yaşayan azınlıklara tepki gösterilmiştir.  

 Azınlıkların 1839 Tanzimat ve 1856 Islahat Fermanlarında olduğu gibi çeşitlizamanlarda kazandıkları ayrıcalıkların kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.Her

yönüyle tam bir bağımsızlığın hedeflendiği ve içişlerimize hiçbir devletinkarışamayacağı ifade edilmiştir. Manda ve himaye fikri ilk kez Erzurum Kongresi‟nde reddedilmiştir.Çünkü, Mondros Ateşkes Antlaşması‟ndan sonra milli bir direnişin gerçekleştirile-meyeceğine inananlar yurdun parçalanmasına karşı İngiliz ya da Amerikanmanda yönetiminin kabul edilmesini istemekteydiler(!)

Mebuslar Meclisi‟nin yeniden toplanması ve hükümet işlerinin meclistarafından kontrol edilmesi fikri ilk kez Erzurum Kongresi‟nde buradabelirtilmiştir.Yani Osmanlı Hükümeti denetim altında olmadığı için milletitemsil edemediği bir kez daha belirtilmiş, Meclisin açılarak milli iradenin heryerde egemen kılınması amaçlanmıştır.Milli iradeye verilen önem dilegetirilmiştir. 

Bilgi Notu: Erzurum Kongresi‟nde,„„Toplanan ulusal güçler ve ulusal irade Padişahlık veHalifelik makamını kurtaracaktır.‟‟ şeklinde Milli egemenliğe ters düşen bir kararınalınmasının temel nedeni,milli birlik ve beraberliğin güçlenmesini sağlamaktı.Çünkü MilliMücadeleyi yürütenler arasında saltanat ve hilafet taraftarı kişiler de bulunuyordu. 

NOT :  Erzurum Kongresi yayınlandıktan sonra,Osmanlı Hükümeti tarafındanMustafa Kemal,Rauf Orbay ve Refet Bele hakkında tutuklanma kararı çıkarıldı. 

Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919)

GiriĢ Notları :  

Kongre öncesinde,işgal kuvvetleri ve başında Milli Mücadele düşmanıSadrazam Damat Ferit Paşa‟nın bulunduğu Osmanlı Hükümeti,kongrenintoplanmasını engellemeye çalıştılar.Elazığ Valisi Ali Galip Bey‟in MustafaKemal‟i tutuklayacağı söylentileri yayılıyordu.Bu nedenlerle SivasKongresi‟ne katılım beklenenden az olmuş,38 delegenin katılımıylatoplanmıştır. 

Kongre başladığında bazı temsilciler Mustafa Kemal‟in başkan seçilmesiniistemese de yapılan gizli oylama sonucunda Mustafa Kemal kongrebaşkanı seçilmiştir. 

Sivas Kongresi‟nin gündemindeki ilk madde,Erzurum Kongresi‟nde alınankararlar ve tüzüğün görüşülmesi ve mandacılıktı. Sivas Kongresi,4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Lisesi‟nde düzenlenmişve şu kararlar alınmıştır; 

Devletin ve milletin bağımsızlığı,vatanın bütünlüğü zedelenmemek kaydıylaherhangi bir devletten ekonomik yardım alınabilecekti. Temsil Heyeti sadece doğu illerini değil tüm yurdu temsil edecekti. Azınlıklara siyasi egemenliğimizi ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlarverilmeyecekti.

Mebusan Meclisi‟nin toplanması için çalışmalara devam edilecekti. Sivas Kongresi‟nde alınan kararlarla Erzurum Kongresi kararları bazıdeğişiklik ve ilavelerle kabul edildi. 

Sivas Kongresi’nin Özellikleri Sivas Kongresi;amacı,toplanış şekli ve aldığı kararlar açısından milli bir

kongredir.Temsil Heyeti‟nin yetkileri,‟‟bütün yurdu temsil edecek‟‟ şekilde genişletildive üye sayısı 9‟dan 15‟e çıkarıldı. Kurtuluş Savaşı‟nın tek elden yönetilmesi,cepheler arası kumanda birliğininsağlanması amacıyla Anadolu ve Rumeli‟de kurulmuş bütün milli cemiyetler“Anadolu ve Rumeli Müdafaa--i Hukuk Cemiyeti” adıyla birleştirildi. Manda ve himaye fikri kesin olarak reddedildi.13 Eylül 1919‟da Sivas‟ta İrade-i Milliye adında Milli Mücadele‟nin yayınorganı olan bir gazete çıkarılmaya başlandı. Kongre sonunda Temsil Heyeti,Ali Fuat Paşa‟yı ‟‟‟Batı Anadolu Kuvay -ıMilliye Komutanlığı‟‟na atamış, ilk kez bir hükümet gibi hareket ederekyürütme yetkisini kullanmıştır. 

NOT : İtilâf devletleri ve Osmanlı Hükümeti, Anadolu'da güçlenen milli iradeyi yok etmekamacıyla Sivas Kongresi‟ni basıp dağıtmakla Elazığ Valisi  Ali Galip‟i görevlendirmiş,ancakbaşarılı olamamışlardır. Bu başarısızlık üzerine Osmanlı Hükümeti‟nin başında bulunan

Sadrazam Damat Ferit Paşa,30 Eylül 1919‟da istifa etmiş,yerine Milli Mücadele‟ye ılımlıbakan Ali Rıza Paşa geçmiştir.Bu görev değişikliği ; Temsil Heyeti‟nin Osmanlı Hükümeti‟  ne karşı ilk siyasi  başarısıdır. 

Amasya GörüĢmeleri (20-22 Ekim 1919)GörüĢmelere Katılanlar ;Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal, Osmanlı Hükümeti adına Bahriye Nazırı Salih Paşa. GörüĢmelerde alınan kararlardan bazıları Ģunlardır;   Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacaktı.  

Müslüman olmayan azınlıklara devletin siyasi egemenliğini ve sosyaldengesini bozacak imtiyazlar verilmeyecekti.

  Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti,Osmanlı Hükümetitarafından tanınacaktı. 

  İtilâf devletleri ile barış antlaşması amacıyla toplanacak konferansa Temsil

Heyeti tarafından da uygun görülecek temsilciler gönderilecekti.  

Mebuslar Meclisi‟nin İstanbul‟da güvenli bir ortamda baskıdan uzak birşekilde toplanması mümkün değildir. Bu nedenle meclis,Anadolu‟dahükümetin uygun göreceği güvenli bir yerde toplanmalıdır.  

Amasya GörüĢmeleri’nin Özellikleri Amasya Görüşmeleri ile Osmanlı Hükümeti,Milli Mücadele‟yi ve TemsilHeyeti‟ni resmen tanımış oldu.Bu tanıma,Anadolu‟daki „„kurtuluş hareketi‟‟açısından bir zaferdir. Amasya Görüşmeleri‟nden çıkan en önemli sonuç,meclisin Anadolu‟dayeniden toplanacak olmasıdır. 

Bilgi Notu : Osmanlı Hükümeti‟ni temsilen Amasya Görüşmeleri‟ne katılan Bahriye NazırıSalih Paşa,meclisin Anadolu‟da toplanması kararını hükümete kabul ettireceğini,kabulettiremezse istifa edeceğini söylemişti.Ancak Kanun-u Esasi‟ye aykırı olduğu gerekçesiylebu teklif hükümet tarafından kabul edilmedi. Salih Paşa,kararı kabul ettiremediği gibigörevinden de çekilmedi.Ancak meclisin açılması konusunda Osmanlı Hükümeti‟ni ikna

etmeyi başarmış oldu. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 8/10

Temsil Heyeti’nin Ankara’ya Gelmesi (27 Aralık 1919)Mebuslar Meclisi‟nin İstanbul‟da toplanması kararından sonra

yurdun her yerinde seçimler yapılmış,Mustafa Kemal de Erzurum milletvekiliseçilmişti.  Meclis toplanmadan önce Sivas‟ta Temsil Heyeti üyeleri ve MilliMücadele‟ye destek veren komutanlarla  bir araya geldi.Görüşme sonundaAnkara‟nın,Milli Mücadele‟nin yönetileceği bir merkez olması kararlaştırıldı. Mustafa Kemal de hem Milli Mücadele‟yi merkezinden yönetmek hem deİstanbul‟da toplanacak olan Mebuslar Meclisi‟nin çalışmalarını daha yakındantakip etmek için Temsil Heyeti ile beraber 27 Aralık 1919‟da Ankara‟ya geldi. 

 Ankara’nın Merkez Seçilmesinde; İstanbul‟da toplanacak olan Mebuslar Meclisi‟nin çalışmalarını dahayakından takip etmek,

Ali Fuat Paşa komutasında Milli Mücadele‟yi destekleyen bir kolorduolması,Ankara‟ya yurdun her yerinden demir yolu ulaşımı kolaylığı,  Batı Anadolu‟da Yunanlılara karşı yapılacak bir savaşta bölgeye yakınolması, İstanbul ve diğer şehirlerle haberleşme imkânının daha fazla olması

etkili olmuştur. 

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Toplanması (12 Ocak 1920) veMisak-ı Milli’nin Ġlânı(28 Ocak 1920) 

Mebusan Meclisi’nin; Toplandığı Yer   : İstanbul Tarih : 12 Ocak 1920

Toplantının Amacı : İtilaf devletleri ile başlayacak olangörüşmelerde Türk Milleti‟nin kabul edebileceği barış şartlarını belirlemek. Toplantıya Katılanlar   : Ülkenin her yerinden seçilerek gelen

mebuslar (milletvekilleri),Mustafa Kemal‟in İstanbul‟a gitmeden önceAnkara‟da görüştüğü Müdafaa-i Hukuk Grubu mebusları(Mebusan Meclisi‟ndeMüdafaa-i Hukuk Grubu yerine Felah-ı Vatan Grubu kuruldu.) 

Toplantının Özelliği  : Osmanlı Mebusan Meclisi‟nin yaptığı sontoplantı olması. 

Toplantının Önemi : 28 Ocak 1920‟de Misak-ı Milli‟yi ilânetmesidir.

Misak-ı Milli’nin Özü : 30 Ekim 1918‟de Mondros Ateşkes Antlaşmasıimzalandığı tarihte Türk ve İslâm çoğunluğunun bulunduğu bölgeler hiçbirsurette birbirinden ayrılamaz,bir bütündür. 

Misak-ı Milli Kararları Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı sırada düşman ordularıncaişgal edilmiş olan Arap memleketlerinin durumu halkın vereceği kararagöre belirlenecektir. Halkın oyları ile anavatana katılan Üç Sancak(Kars,Ardahan,Batum)‟tagerekirse yine halk oylamasına başvurulabilir. Batı Trakya‟nın hukuki durumu halkın serbestçe vereceği oylabelirlenmelidir.İstanbul ve Marmara Denizi‟nin güvenliği her türlü tehlikedenkorunmalıdır. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının dünya ticaret veulaşımına açılması konusunda bizimle diğer devletlerin birlikte vereceğikarar lar geçerlidir. Azınlıkların hakları,komşu memleketlerdeki Müslüman haklarınınkorunması şartıyla kabul edilecektir. 

Siyasi,mali ve adli gelişmemizi engelleyen her türlü sınırlamalar (yanikapitülasyonlar) kaldırılmalıdır. 

Misak-ı Milli’nin Önemi :  

Misak-ı Milli‟nin ilânı ile Milli Mücadele‟nin ilkeleri belirlenmiş,millî vebölünmez bir Türk vatanının sınırları çizilmiştir. 

Milli Mücadele‟nin siyasi programı niteliğinde olan Misak-ı Milli‟nin kabulüile Türk Milleti‟nin kabul edebileceği barış şartları belirlenmiştir. 

Türk Milleti‟nin bağımsızlık ve ülke bütünlüğünün korunmasıkonularındaki kararlılığı tüm dünyaya ilan edilmiştir. 

Bilgi Notları : Misak-ı Milli‟nin ilânı,Osmanlı Mebusan Meclisi‟nin onayından geçenson karardır. Misak-ı Milli‟nin ilanı, İstanbul‟ un 16 Mart 1920‟de İtilaf devletleritarafından  resmen işgal edilmesine neden olmuştur. 

Ġstanbul’un ĠĢgali ve Mebusan Meclisi’nin Dağıtılması İtilâf devletleri,Mebusan Meclisi‟nin İstanbul‟da toplanması ile Anadolu‟daki

Milli Mücadele‟nin zayıflayacağını,hükümet ve padişah otoritesinin yenidenartacağını düşünüyorlardı.Ancak,İtilâf devletlerinin bu beklentileriningerçekleşmemesi yanında Mebusan Meclisi‟nin bir de 28 Ocak 1920‟de Misak-ıMilli‟yi ilân etmesi hoş karşılanmadı.Bundan sonra İtilâf devletlerinin OsmanlıHükümeti üzerindeki baskıları artmış,bu baskılara daha fazla dayanamayan AliRıza Paşa Hükümeti 3 Mart 1920‟de istifa etmiştir.Yerine kurulan Salih PaşaHükümeti‟nin de Milli Mücadele yanlısı olduğunu düşünen İtilâf devletleri,13Kasım 1918‟den beri yerleştikleri İstanbul‟u 16 Mart 1920‟de resmen işgalettiler.Resmi daireler ele geçirildi,Mebusan Meclisi basıldı,bazı milletvekilleri

tutuklanıp hapse atıldı,bazıları da Malta Adası‟na sürgüne gönderildi (Örneğin;Rauf Orbay,Edirne Milletvekilleri Şeref ve Faik Beyler   gibi).18 Mart1920‟de son toplantısını yapmış olan Mebusan Meclisi de kapatılmışoldu.Padişah 11 Nisan 1920‟de Mebusan Meclisi‟nin hukuki varlığına son verdi.

İstanbul‟un İtilâf devletleri tarafından işgalini Telgrafçı Manastırlı HamdiEfendi‟den öğrenen Mustafa Kemal,işgali protesto etmek için İtilaf devletleri veyabancı ülke temsilciliklerine telgraflar gönderdi. 

Anadolu’da bulunan vali,komutan ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinidurumdan haberdar eden Mustafa Kemal,Ġstanbul’un iĢgaline karĢıAnadolu’da Ģu tedbirlerin alınmasını istedi; 

İstanbul ile bütün haberleşmelerin kesilmesi, İstanbul‟da yapılan tutuklamalara karşılık Anadolu‟daki İtilâf devletle risubaylarının tutuklanması İtilâf devletlerinin İstanbul ve Adana‟dan asker sevkiyatını engellemek içinGeyve ve Ulukışla civarındaki demiryollarının tahrip edilmesi,  

Anadolu‟daki resmi kuruluşların her türlü para ve kıymetli eşyalarınıİstanbul‟a göndermemeleridir. Sadrazam Salih Paşa‟nın 2 Nisan 1920‟de hükümetten istifa etmesi üzerine

Osmanlı Hükümeti‟nin başına yeniden Damat Ferit Paşa geçmiştir.Damat FeritPaşa,Milli Mücadele‟ye katılanları asi ilan etmiştir. 

Bilgi Notu :  İstanbul‟un resmen işgali,Mustafa Kemal‟in ileri görüşlülüğünü ve haklılığınıbir kez daha göstermiştir.Çünkü Mustafa Kemal,Meclisin İstanbul dışında,baskıdanuzak,Anadolu‟da güvenli bir yerde toplanması gerektiğini belirtmişti. 

İstanbul‟un işgali ve Mebusan Meclisi‟nin kapatılması Mustafa Kemal vebaşkanlığını yaptığı Temsil Heyeti‟ne yeni bir fırsat doğurmuş olup,bu durummilletin gerçek temsilcilerinin bulunduğu bir meclisi Ankara‟da açma imkânısunmuş oldu. 

 Ayhan SÖNMEZ 

 Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 9/10

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Açılması (23 Nisan 1920) İstanbul‟un 16 Mart 1920‟de işgali ve Mebusan Meclisi‟nin kapatılması

üzerine yeni bir meclisin açılması çalışmalarına başlayan Mustafa Kemal,TemsilHeyeti adına 19 Mart 1920‟de vali ve kolordu komutanlarına gönderdiğigenelgede şunlar yer almaktaydı; 

Ankara‟da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis açılacaktır.  İstanbul‟dan  yani dağıtılan Son Osmanlı Mebusan Meclisi‟nden gelenMilletvekillerinin hakları saklı tutulacaktır. Bunun dışında,15 gün içinde yapılacak seçimlerde her sancaktan gizli oy ileseçilecek 5 milletvekilinin Ankara‟ya gelmeleri gerektiği belirtilmiştir.

Bunların sonucunda seçimler yapılmış,Mustafa Kemal‟in kendisi de Ankara‟dan milletvekili seçilmiştir.23 Nisan 1920‟de Ankara‟da Hacı BayramCamii‟nde kılınan Cuma namazının ardından Türkiye Büyük Meclisi törenlerleaçılmıştır.Meclisin açılış konuşmasını,en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili ŞerifBey yapmıştır. 24 Nisan 1920 günü yapılan toplantıda Mustafa Kemal,MeclisBaşkanlığı‟na seçilmiştir. 

Mustafa Kemal meclisteki milletvekillerine,‟‟Meclisin yetkileri ve hükümetinkurulması‟‟ konusunda  bir önerge sunmuş ve bu önerge mecliste kabuledilmiştir.Buna göre; 

Hükümet kurmak zorunludur.( Meclisin kuruculuk vasfı belirtilmiştir.) Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak veya padişah vekili atamak

doğru değildir.(Meclisin devamlılığı ve kararlarında bağımsız olduğu belirtilmiş) 

TBMM;yasama,yürütme ve yargı yetkilerini kendinde toplamıştır. (Güçler Birliği veya Kuvvetler Birliği ilkesi uygulanmıştır.Meclis,Yargı yetkisinidaha sonra Ġstiklal Mahkemeleriyle  kullanmıştır.)   Güçler birliği ilkesinin uygulanmasının sebebi;Kurtuluş Savaşı‟nın zorşartlarında çabuk ve uygulanabilir kararların alınabilmesini sağlamaktır.

Meclis içinden seçilen bir heyet hükümet işlerine bakar.MeclisBaşkanı,hükümetin de başkanıdır .(Meclis Hükümeti Sistemi   benimsenmiştir. Meclis Başkanı,Başbakanlık görevini de üstlenmiştir.) 

Meclis’te toplanmış olan milli iradeyi vatanın kaderine tayin kılmaktemel ilkedir.TBMM’nin üzerinde hiçbir güç ve kuvvet yoktur. EgemenlikKayıtsız Şartsız Milletindir.  (TBMM‟nin üzerinde güç tanımayarak İstanbul

Hükümeti yok sayılmıştır .) Padişah ve Halife,İtilâf devletlerinin baskısından kurtulduktan sonra

meclisin düzenleyeceği yasaya göre hareket edecek tir.(Meclis üstünlüğüvurgulanmıştır.) Bilgi Notu : Mustafa Kemal‟in meclise sunduğu bu önergeler;Yeni TürkDevleti‟nin ilk anayasası olan 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilât-ı Esasiye Kanunu (kabul edilinceye kadar meclisin çalışma esasları belirlenmiştir. 

Türkiye Büyük Millet Meclisi‟nin açılması,milli birliğin gerçekleşmesi vemilli iradenin hakim kılınması açısından çok önemlidir.  

Meclisin kabul ettiği esaslara göre millet iradesine dayanan ve milliegemenliği kabul etmiş yeni bir Türk Devleti kuruluyordu.  

TBMM’ye KarĢı Çıkan Ayaklanmalar  

TBMM‟yi ilk açıldığı dönemlerde  en çok meşgul eden sorun,yurdun çeşitli yerlerinde çıkan ayaklanmalardır.Ayaklanmalar Kuvay -ı Milliye ve MilliMücadele‟ye karşı başlamış ve Meclis açıldıktan sonra da Meclis‟e karşı devam etmiştir. 1919‟da başlayan ve 1921 sonlarına doğru bastırılabilen ayaklanmalarınkışkırtıcıları Osmanlı Hükümeti ve İtilâf devletleriydi. 

TBMM‟ye karşı çıkan ve Anadolu halkının büyük bir bölümünün katılmadığı bu ayaklanmaların nedenleri şunlardır;  1-Osmanlı Hükümeti‟nin ve İtilâf devletlerinin,Milli Mücadele‟nin padişah ve halifeye karşı yapıldığı şeklindeki propagandaları,2 -İngilizlerin,Boğazların her iki yakasınayerleşmek amacıyla ayaklanmaları desteklemesi,3-Anadolu‟da bazı kişilerin otorite boşluğundan yararlanmak istemeleri,4-Kuvay-ı Milliye birliklerinin bazı bölgelerdedisiplinsiz davranışları,halktan zorla para,yiyecek ve silah toplamaları,düzenli orduya katılmak istememeleri.5 -Azınlıkların ayrı birer devlet kurmak istemeleridir. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni 

7/23/2019 2.Unite Milli Mcadele'Nin Hazr

http://slidepdf.com/reader/full/2unite-milli-mcadelenin-hazr 10/10

TBMM’nin,ayaklanmalara karĢı aldığı bazı önlemler Ģunlardır;  

29 Nisan 1920‟de Hıyanet-i Vataniye Kanunu(Vatana İhanet Kanunu)çıkarıldı.Kanuna  göre,TBMM‟ye karşı ayaklananlar ve varlığını inkâredenler vatan haini ilân edildi. 

  18 Eylül 1920‟de İstiklâl Mahkemeleri kuruldu.Bu mahkemelerin kuruluşamacı,Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile savaş şartlarında bozgun,yağma vecasusluk gibi vatana ihanet niteliğinde kabul edilen suçları önleyebilmek veacil hükümler verebilmektir. 

Bilgi Notu : İstiklâl Mahkemeleri‟nin üyeleri meclis içinden seçiliyordu.TBMM‟ninyargı görevini üstlenen bu mahkemelerin verdiği kararlar kesindi.

  Osmanlı Hükümeti‟nin emriyle Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efenditarafından hazırlanan Milli Mücadele aleyhindeki fetvaya karşı, AnkaraMüftüsü Rıfat Börekçi‟den karşı fetva alındı. 

Bilgi Notu :  Osmanlı Hükümeti‟nin başında bulunan ve her fırsatta MilliMücadele‟yi engellemeye çalışan Sadrazam Damat Ferit Paşa,Rıfat Börekçi‟denalınan fetva sonucu vatan haini ilân edilmiş ve Türk vatandaşlığındançıkarılmıştır. 

Mustafa Kemal‟in emriyle 8 Nisan 1920‟de Anadolu Ajansı kuruldu.  

Sivas‟ta İrade-i Milliye gazetesinden sonra Ankara‟da da Hakimiyet-i Milliyegazetesi çıkarılmaya başlandı.Bu gazetede Mustafa Kemal‟in yazılarıyayınlanıyor ve Milli Mücadele ile ilgili gelişmeler halka ulaştırılıyordu. 

D.SEVR BARIġ ANTLAġMASI (10 Ağustos 1920)  (Toplam 433 Maddedir.)

Önbilgi Notu : İtilâf devletleri,I.Dünya Savaşı‟ndan yenik çıkan İttifak devletleriyle barış antlaşmaları imzalamıştı.Bunlar; Almanya ile : Versay Antlaşması (28 Haziran 1919)  Avusturya ile : Saint Germain(Sen Cermen)Ant.(10 Eylül 1919) Bulgaristan ile : Nöyyi Antlaşması (27 Kasım 1919) Macaristan ile : Triyanon Antlaşması (4 Haziran 1920) idi.

Osmanlı Devleti de I.Dünya Savaşı‟ndan yenik devlet olarak çıkmıştı.İtilâf devletlerinin,Osmanlı Devleti ile barış antlaşması  imzalamasını geciktiren bazınedenler vardı.Bunlar; 

İtilaf devletlerinin,Osmanlı Devleti‟ni kendi aralarında paylaşamamaları  İzmir‟in Yunanlılara verilmesiyle İngiltere ile İtalya arasında ortaya çıkan anlaşmazlık,  Türk Milleti‟nin işgallere karşı beklenmedik mücadelesidir. 

Sevr Barış Antlaşması‟nın taslağı,İngiltere,Fransa ve İtalya temsilcilerinin katıldığı San Remo Konferansı(18-26 Nisan 1920)‟nda hazırlandı. 

Osmanlı Devleti,hazırlanan taslak metnin incelenmesi için eski sadrazamlardan  Tevfik Paşa‟yı Paris‟e gönderdi.Tevfik Paşa,‟‟Antlaşma şartlarının bağımsızbir devlet anlayışıyla bağdaştırılması mümkün değildir.‟‟  diyerek antlaşmaya yanaşmadı. 

Osmanlı Devleti‟ne antlaşmayı kabul ettirmek isteyen İtilâf devletleri Yunan ordusunu devreye sokmuş,Yunan orduları 22 Haziran 1920‟de Anadolu içlerinesaldırıya geçerek Ali Fuat Paşa komutasındaki Batı Anadolu Kuvay -ı Milliye birliklerini Gediz Muharebesi‟nde bozguna uğratmıştır.Bu gelişmeler karşısında OsmanlıHükümeti,antlaşmanın kabul edilmesini kararlaştırdı. Bilgi Notu : Osmanlı Anayasası‟na göre,yapılacak bir barış antlaşmasının mecliste görüşülüp kabul edilmesi gerekiyordu.Mebusan Meclisi kapalı olduğundan PadişahVI.Mehmet Vahdettin ve Sadrazam Damat Ferit Paşa,eski komutanlardan ve bakanlardan oluşan bir Saltanat Şurası topladılar(22 Temmuz 1920).Yapılan görüşmelersonunda antlaşmanın kabul edilmesine karar verildi.  

Saltanat Şurası tarafından Paris‟e gönderilen ve 10 Ağustos 1920‟de Sevr Antlaşması‟nı imzalayan heyette; Eski Maarif Nazırı (Milli Eğitim Bakanı) Hadi PaĢa, Şura-yı Devlet (Danıştay) Eski Reisi Filozof Rıza Tevfik Bey, Bern Sefiri ReĢat Halis Bey bulunuyordu

Sevr BarıĢ AntlaĢması’nın Bazı Maddeleri; A-Siyasi Hükümler ve Sınırlar  

Doğu Trakya ve Batı Anadolu(İzmir ve civarı)Yunanlılara verilecekti.  (İzmir Türklerde kalacak ama yönetimi Yunanlılara verilecekti.) 

Mardin,Urfa,Antep ve Suriye Fransızlara bırakılacak,Adana‟dan Kayseri ve Sivas‟ın kuzeyine kadar olan bölge Fransız nüfuzunda  olacaktı. Arabistan ve Musul dahil Irak,İngiltere ve Fransa arasında paylaştırılıp

manda altına alınacaktı. Aydın ve Çine Çayı‟ndan itibaren Batı Anadolu İtalyanlara bırakılacaktı..  Rodos ve Oniki Ada İtalyanlara,diğer Ege Adaları Yunanlılara bırakılacaktı. Giresun,Ordu,Tokat,Samsun,Amasya,Sinop,Çorum,Kayseri‟nin doğusu,

Çankırı,Ankara,Eskişehir,Bolu,Zonguldak ve Bilecik Osmanlı Devleti‟nebırakılacaktı. 

İstanbul,Osmanlı Devleti‟nin başkenti olarak kalacak ancak barışşartlarına uyulmazsa İstanbul da Türklerden alınacaktı. 

Boğazlar savaş zamanında bile bütün gemilere açık olacak.  Uluslar arası bir Boğazlar Komisyonu kurulacak.Türk üyesi  bulunmayacak olan bu komisyonun ayrı bir bütçesi ve bayrağı olacaktı.  

Osmanlı Devleti‟nde yaşayan her topluluk dil,din,mezhep özgürlüğünü  kullanabilecek ve herkes eşit olacaktı. 

Hicaz,bağımsız bir devlet olacaktı.Osmanlı Devleti,Mısır üzerindekihaklarından feragat edecekti. Doğu Anadolu‟da iki yeni devlet kurulacaktı(Ermenistan ve Kürdistan

B-Askerî Hükümler    Osmanlı ülkesinde mecburi askerlik kaldırılacaktı.   Asker sayısı 50.700 olacak,ordunun ağır silah ve uçakları olmayacaktı.   Deniz gücü sınırlı olacak,on üç küçük gemiyi geçmeyecekti.  C-Ekonomik Hükümler  

Adli ve mali kapitülasyonlar en ağır şekilde tüm müttefik devletlere açık olacaktı.  Osmanlı Devleti maliyesi tamamen İtilâf devletlerinin denetiminde olacaktı.İngiliz,Fransız,İtalyan ve Osmanlı Devleti temsilcilerinden oluşan bir komisyon bütçeyihazırlayacaktı.Osmanlı Devleti üyeleri komisyonda sadece danışmanlık yapacaktı. Osmanlı Devleti savaş sonrası tazminat ödeyecekti. 

Sevr AntlaĢması’nın Yorumu,Önemi ve Sonuçları; Osmanlı Devleti‟nin imzaladığı son antlaĢmadır.Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti tamamen yok sayılmıştır. Padişah,Sevr  Antlaşması‟nın imzalanmasını kabul etmekle hukuka ve milli iradeye aykırı davranmıştır.Çünkü o dönemde geçerli anayasamız olan Kanun-u Esasi‟ye göre;bir

antlaşmanın imzalanabilmesi için Mebusan Meclisi‟nin onayının alınması gerekir.Sevr Antlaşması bu yönüyle hukuka aykırı olduğu gibi,Son Mebusan Meclisi‟nin 28 Ocak

1920‟de aldığı Misak-ı Milli kararları ile çeliştiği için milli iradeye de aykırıdır. Sevr Antlaşması,Türklerin çoğunlukta olduğu Anadolu‟yu böldüğü için Wilson İlkeleri‟ne de aykırıdır. Sevr Antlaşması,Mustafa Kemal tarafından ‘‘ölü doğmuş bebek’’  olarak isimlendirilen bir antlaşmadır.Sebebi; uygulanamaz ve yaşayamaz olmasıdır . Sevr Antlaşması‟nı onaylayanlar,TBMM tarafından vatan haini olarak ilân edilmiştir. 

 Ayhan SÖNMEZ  Tarih Öğretmeni