aİlelerle sosyal hİzmet - apple inc. · 2017. 10. 15. · aile sisteminin bileşenleri birbirleri...

İÇİN

DEK

İLER

• Aile Neden Bir Sistemdir?

• Aile Yapısı Neyi İfade Eder?

• Sosyal Hizmet Uygulamalarında Aile Yapısını Nasıl ve Ne Amaçla Kullanırız?

• Sistem Yaklaşımı Nedir?

• Genel Sistemler Yaklaşımı Neyi İfade Eder?

• Sistem Yaklaşımı ve Aile Sistem Yaklaşımının Kavramları Nelerdir?

• Sistem Özelliği Aileye Neler Kazandırır ve Aile Sosyal Hizmetinde Neden Önemlidir?

HED

EFLE

R

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Sistem olarak aileyi anlayabilecek,

• Sistem teorisinin temel kavramları ile aileyi anlayabilecek,

• Ailenin yapısal özelliklerinin neler olduğunu ve özellikle aile sosyal hizmet uygulamalarında aileye ilişkin bir anlayış geliştirmede (özellikle ön değerlendirme sürecinde) bu kavramsal anlayışın ne işe yaradığını öğrenebileceksiniz.

ÜNİTE

2

AİLELERLE

SOSYAL HİZMET

Doç. Dr. Gülsüm

Çamur Duyan

AİLE SİSTEMİNİ VE YAPISINI ANLAMA

Aile Sistemini ve Yapısını Anlama

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ

Aile bir sistem olarak alt sistemlerden oluşur. Sistem yaklaşımına göre

bütünü oluşturan alt sistemler bütünün amaçları için çalışır. Alt sistem olarak; birey

(kadın ve erkek), eş (karı/koca), ebeveyn (anne/baba), çocuklar/kardeşler gibi

sistemlerden oluşur. Her bir alt sistemin yapısı, işlevi, rolleri, sorumlulukları ve

sınrıları birbirinden farklıdır ve özellikle de ailenin gelişimsel aşamalarına göre

farklılaşmaktadır. Özellikle aile sosyal hizmeti uygulaması değerlendirmesi ve ön

inceleme aşamasında aile sistemini ve yapısını anlamak ve aileye yönelik planlı

değişim sürecine başlamak için temeldir.

Bu bölümde sistem olarak aielyi anlama ve her bir sistemin yapısal

özellikleri hakkında bir anlayış geliştirme ele alınacaktır.

BİR SİSTEM OLARAK AİLEYİ ANLAMA

Sistem yaklaşımı, sistemin bir bileşeninde ortaya çıkan deeğişimin, diğer bileşenleri nasıl etkilediğini ve bu etkinin yine baştaki bileşene ne şekilde yansıdığını görmeye olanak verir.

Aileler, ortak bir geçmişi paylaşan, aralarında duygusal bağlılık bulunan ve gerek üyelerinin bireysel gereksinimlerini gerekse bir bütün olarak ailenin gereksinimlerini karşılamak üzere yöntemler geliştirmiş bireylerden oluşmaktadır.

Aile Sistemleri Kuramı, hem ailelerin yapısal karmaşıklığını hem de aile içi etkileşimleri yönlendiren etkileşimsel örüntüleri anlamaya yardımcı olmaktadır.

Aile, kendisini düzenleyen ve kendi içinde evrim geçiren bir sistemdir. Bir sistem olarak ailede olması gerekenler:

Aile içinde yaşayan kişiler aynı mekânı paylaşmalı,

Aile içinde yaşayan bireylerin -beslenme, barınma, korunma gibi- fiziksel, cinsel, psikolojik, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının karşılanmalı,

Aile, bireylerin topluma katılım ve uyumlarının sağlandığı bir sosyal ünite,

Ailede yer alan kişiler arasında bir bağlılık olmalıdır. Bağlılık kan birliğinden ya da evlilik sözleşmesinden doğmaktadır.

Bir sistem olarak aileyi anlamak için ailelerin temel özelliklerine yani bir aileyi diğerlerinden ayıran özelliklere bakamak gerekir. Bunlar:

Büyüklüğü, şekli

Kültürel yapısı, farklılıkları

Sosyoekonomik durumu

Coğrafi yerleşimi

Aile üyelerinin sağlık durumu

Özel durumlar



Bir sistem olarak aile;

sınırları, kimliği ve kültürü olan bir yapıya

sahiptir.

Madde kullanımı,

Yoksulluk,

Tutuklu/hükümlü bireyin varlığı

Özürlü üyenin varlığı

Göç deneyimi vb.

Ailenin özellikleri ele alınırken esasında bakılması/araştırılması gereken temel hususlar:

Her ailenin bir aile kimliği vardır

Ailenin sesine kulak vermek gerekir

Aile fertlerinin hikâyelerini ifade etmesine izin verilmelidir.

Bir sistem olarak aileyi anlamak için öncelikle sistem yaklaşımına genel olarak bakmakta yarar olacaktır.

Sistem temel olarak;

a) Belirli parçalardan (alt birimlerden, alt sistemlerden) oluşan,

b) Bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan,

c) Bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile ilişkisi olan, bir bütün olarak tanımlamak mümkündür.

Sistem kuramı özelliklerle aileye bakacak olursak; bir sistem olarak aileyi neden ele alırız?

Sistem teorisinde ilişkinin anlamı çalışılır, yani etkileşimsel süreç vardır aile sisteminde.

Sistem teorisine göre bir bireyi bağımsız olarak analiz etmek mümkün değildir. Birey aile içinde ele alındığında sistemin bir parçasını oluşturur.

Aile içindeki her bir bireyi anlamak, onun diğer aile bireylerinin her biri ile nasıl ilişki kurduğunu anlamaktır.

Aile, düzenli ve yineleyici etkileşim örüntülerinin hüküm sürdüğü en temel insan sistemlerinden biridir.

Aile sisteminin bileşenleri birbirleri ile ilgilidir, aile bireylerinden her birinin davranışı bütünden ayrı görülemez ve tedavi edilemez.

Aile, bilgi alış verişi ve aktif bir iletişimin olduğu bir sistemdir.

Aile, çevresiyle birlikte evrimleşen dinamik bir sistemdir.

Tüm sistemlerde olduğu gibi, aile sisteminde de dalgalanmalar olacağı ve değişime yanıt olarak kendini düzenleyeceği, dengesini koruyacağı, homeostazisi gerçekleştireceği varsayılır.



Bir sistem olarak aileyi anlamak için hem alt

sistemleri yani birey, eş, ebeveyn ve çocuklar hem de bütün halde

aile sistemine bakılmalıdır.

GENEL SİSTEMLER YAKLAŞIMI

Aile sistemleri yaklaşımının gelişimine en onemli katkıyı bir biyolog olan Bertalanffy (1968) tarafından geliştirilen Genel Sistemler Kuramı yapmıştır. Bu yaklaşıma gore, bir bütün oluşturmak uzere birbiriyle ilişkide olan ögelerin tümü sistem olarak adlandırılmaktadır. Her sistemde parçalar birbiriyle ilişkilidir ve işlevlerini sürdürebilmek için birbirine bağımlıdır.

Sistemin en önemli özelliği, kendine özgü değişim biçiminin olmasıdır. Daha açık bir deyişle sistemdeki bir ögenin değişmesi, diğer ögelerin de değişmesine yol açar ve bu durum da karşılığında ilk değişen ögeyi etkiler. Bertalanffy, biyolojik organizmalar icin geçerli olan kuralların, tüm yaşayan sistemler icin geçerli olabileceğini, tıp, psikoloji, sosyoloji, tarih, eğitim, felsefe gibi diğer alanlara da uygulanabileceğini vurgulamıştır.

Sistem; ortak bir etkileşim içinde olan tamamlayıcı parçalardan oluşan bir bütündür. Bu teori; her bir parçayı tek başına ve diğerlerinin üstüne eklenen bir olgu olarak görmek yerine parçalar arasındaki ilişkileri ve bu ayrı parçaların ancak sistem içinde en iyi şekilde anlaşılabileceğini vurgular. Bertalanffy’e göre bir şeyin nasıl işlediğini görmek için her bir parçanın katkısının ne olduğuna ayrı ayrı bakmak yerine, sistem içindeki parçaların transaksiyonel süreçlerine bakılması gerekir.

Davranışçı bilim insanı J.G. Miller (1978), tüm yaşayan sistemlerin açık sistemlerin özel alt kümeleri olduğunu görmüştür. Miller’ın ilkelerine göre biyoloji ve sosyal bilimler tarafından tanımlanan tüm fenomenler; yedi hiyerarşik seviyeye sahip bir şema ile düzenlenebilir (Şekil.1).

Artan karmaşık düzen içinde bu seviyeler; hücreler, organlar (hücrelerden oluşan), organizmalar (bağımsız yaşam formları), gruplar (aile, komite), organizasyonlar (üniversite, çok uluslu şirketler, şehirler), toplumlar veya milletler ve uluslarüstü sistemlerdir. Her yüksek seviye sistem, daha düşük seviyeli tüm seviyeleri kapsar ve altındaki sistemler için bir çevre yaratır. Miller’ın tezine göre 3 milyon yıl önce hücrelerin oluşmasından beri evrimin genel yönü, daha büyük bir karmaşaya doğru ilerlemektedir.

Uluslar Üstü Sistem (Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler, uydu iletişim ağları)

Toplumsal Sistem (bir millet, bir milletin büyük çoğunluğu)

Organizasyonsal Sistem (sanayi, sosyal kurumlar, mesleki birlikler)

Grup Sistemi (aile, iş takımı, aktivite grubu, hayvan grubu)

Organizma Sistemi (birey, hayvan veya bitki)

Organ Sistemi (sinir sistemi, sindirim sistemi)



Hücre Sistem (vücut içindeki hücreler)

Sistem yaklaşımı birey ve aile sistemini anlamak amacıyla ailelere sosyal hizmet uygulamalarında özellikle aileyi anlamak ve aileye ilişkin bir anlayış geliştirmek amacıyla; ön değerlendirme sürecinde kullanılır.

Ailelere sosyal hizmet uygulamasında aile değerlendirmesi yapmak hem bütün hâlde aileyi ve ailenin gereksinimlerinin neler olduğunu anlamak hem de bireysel anlamda gereksinimleri anlamak amacını taşımaktadır. Aile alt sistemlerden oluşan ve içinde yaşadığı toplumun ve sosyal çevrenin bir parçası olarak hem bir bütün hem de bir parçadır. Yani bireylerden oluşan bir bütün ve içinde yaşadığı kök aile, komşular, akrabalardan oluşan toplumun da bir parçasıdır; yani alt sistemdir.

SİSTEM YAKLAŞIMI VE AİLE SOSYAL HİZMETİ

Sistem düşüncesi aile terapisinin tüm özelliklerine (değerlendirme teknikleri, terapötik yaklaşım gibi) nüfuz etmiştir. Psikopatolojik özellikleri olan psikanalizin aksine Genel Sistem Teorisi bireyi karmaşık bir varlık olarak görür. Bu sistem içinde “hasta” ya da “sağlıklı” kavramları hiçbir şey ifade etmez. Bir kişide ortaya çıkan bir semptom; o kişinin içinde bulunduğu sistemin (aile, toplum gibi) işlevsiz hâle gelmesinden kaynaklanır. Hasta ile arasına mesafe koyan psikanaliz yaklaşımının aksine aile terapisti, daha dolaysız olarak müdahale etme yatkınlığına sahiptir ve aile sisteminin bir parçası olabilir.

Aile terapisinde odak nokta; bireyin çözülememiş içsel sorunlarını tanımlama karmaşası yerine çoklu nedenselliğin değişik seviyelerindedir. Yani, şu an ile ilgilenilir, geçmişle değil. Watzlawick, Beavin ve Jackson (1967)’ın belirttiğine göre duygusal olarak rahatsız olan bireye odaklandığımız zaman kaçınılmaz olarak o insanın aklının nasıl çalıştığına dair spekülasyonlar yapmış oluruz. (gizemli “kara kutu”ya girmeye çalışıyoruz). Fakat bireyin bozuk olan davranışlarının etkilerine odaklandığımız zaman (diğerlerinin bu davranışlara nasıl tepki verdiğine odaklandığımız zaman) ve etkileşimin saydamlaştığı bu bağlamda; odak noktamız sistemin parçaları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi hâline gelir. Aklın çıkarımsal olarak araştırılmasından çok, bireyin gözlemlenebilir davranışları ve kişiler arası ilişkiler açısından bu davranışların sonuçları aile terapistleri için daha önemlidir. Genel sistem teorisi; Bowen, Minuchin, Satir, Whitaker, Haley ve Selvini-Palazzoli gibi aile terapistlerinin özellikle ilgilendikleri bir teoridir.

Aileyi sistem olarak ele alan yaklaşımlar, bu görüşten hareketle, genel sistemler kuramının aşağıda belirtilen dört temel varsayımının aile için geçerli olabileceğini ileri sürmüşlerdir.

1. Varsayım: Bütünlük ve düzen; bütün, parçalarının toplamından büyüktür ve bütünün özellikleri, parçaların birleştirilmesi yoluyla yeterli bir şekilde



Sistem yaklaşımlarına

göre, aile üyelerinin

davranışları birbirlerini

karşılıklı olarak

etkilediğinden, birey

içinde bulunduğu sosyal

sistemden bağımsız

olarak anlaşılamaz ve

ele alınamaz.

Hiçbir aile değişim

döngülerini soğukkanlı bir şekilde atlatamaz; hepsi stres, değişime

direnç gösterir ve hırçın döngüler geliştirirler. Ama esnek aileler bu

döngüye hapis olmazlar, kendilerini

değiştirmek için olumlu geribildirim yapabilirler.

açıklanamaz. Bu varsayıma göre aile, her bir üyesinin birbirine bağlı olduğu, birbirini sürekli ve karşılıklı olarak etkilediği karmaşık ve etkileşimsel bir bütündür.

Aileyi oluşturan önemli faktör evlilik ilişkisidir ve evlilik ilişkisi, eşlerin nasıl anne-baba olacağı üzerinde rol oynamaktadır ve dolayısıyla cocuğun davranışlarını ve gelişimini etkilemektedir. Eşlerin birbirleri arasındaki destekleyici ilişki, ebeveynliğin kalitesini arttıracağı gibi, kocanın eşini eleştirmesi ya da suçlaması, annenin çocuğa yönelik olumsuz tutumlarını artırabilir. Ayrıca, çocuğun mizaç özellikleri, ebeveyn davranışlarını şekillendirebilir. Ebeveyn rolleri ise karı-koca arasındaki paylaşımı artırarak, evlilik ilişkisinin kalitesini yükseltebilir. Dolayısıyla, sistem yaklaşımlarına göre, aile üyelerinin davranışları birbirlerini karşılıklı olarak etkilediğinden, birey içinde bulunduğu sosyal sistemden bağımsız olarak anlaşılamaz ve ele alınamaz.

2. Varsayım: Hiyerarşik yapı; sistemin kendi başına birer sistem olan alt sistemlerden oluştuğunu ileri sürmektedir. Aile sistemi ebeveyn, eş, kardeş gibi daha küçük altsistemlerden oluşur. Bununla birlikte aile, geniş aile, toplum gibi daha geniş sistemlerin içinde yer alır. Aile, farklı düzeyleri arasında farklı etkileşimlerin olduğu, hiyerarşik, organize bir sistemdir.

3. Varsayım: Homeostasis ilkesine göre, sistem, bütünlüğünü sürdürebilmek amacıyla, değişen çevresel koşullara göre kendisini düzenlemektedir. Her aile, üyelerini koruma, büyüme, gelişme ve üyelerinin bakımını sağlamak amacıyla hareket eder. Bu nedenle, aile kendi kendini devam ettiren bir etkileşim biçimi, bir denge kurar ve sürdürür.

Ailenin işlevlerini sürdürülmesini sağlayan bu dengeye “aile homeostasisi” adı verilmektedir. Sağlıksız aileler, değişen koşullara göre gerekli değişikliği yapmayan ailelerdir. Bu durum, aile üyelerinde, semptomların ya da işlevsel olmayan davranışların gelişmesine yol acabilir.

4. Varsayım; sistem, içsel ve dışsal taleplere uyum sağlamak amacıyla, içsel yapısında değişiklikler yapma ve kendini yeniden düzenleme becerisine sahiptir. Bu beceriye “uyum sağlayıcı kendini-düzenleme kapasitesi” adı verilmektedir. Uyum sağlayıcı terimi, sistemin yeni durumlarla karşılaştığında, işlevselliğini sürdürebileceği en iyi değişim yonunu belirtmektedir. Aile açısından bu beceri, aile sisteminde var olan örünrülerin değişimini ifade etmektedir.

Hiçbir yaşayan sistem düzenli bir yapısı olmadan hayatta kalamaz ama çok katı bir yapı sistemin değişim gerektiren durumlara uyumu konusunda kötü çalışır. Bu yüzden normal aileler olumlu geri bildirim mekanizmalarına sahiptir. Olumsuz geri bildirim sabit bir durumda kalınması için değişimi en aza indirger; olumlu geri bildirim ise yeni girdilerin sisteme uyum sağlaması için sistemi değiştirir. Örneğin; çocuklar büyüdükçe onların aileye olan girdilerinin doğasını değiştirirler. Bunun en güzel örneği çocukların daha fazla bağımsızlık istediği ergenlik dönemidir. Olumsuz geri bildirimle sınırlanmış aile sistemi bu gibi değişimlere sadece direnir. Fakat normal aileler, yeni bilgilerle beraber yapılarını değiştiren olumlu geri bildirim mekanizmaları ile bu değişme tepki verirler. Normal aileler, ailenin yaşam döngüsündeki dönüşüm süresince dönemsel olarak dengesiz hâle gelir. Hiçbir aile bu değişimleri soğukkanlı bir şekilde atlatamaz; hepsi, değişime direnç gösterir ve



hırçın döngüler geliştirirler. Ama esnek aileler bu döngüye haps olmazlar, kendilerini değiştirmek için olumlu geri bildirim yapabilirler. Semptomatik aileler; semptomatik üyelerin değişmekten kaçınması ile sorunlara takılı kalırlar. Olumlu geri bildirim gibi genel sistem teorisinin kavramları geniş bir kabul ediliş ve teorik zarafete sahiptir ama genellikle biraz soyutturlar. İletişimde olumlu geri bildirim için bir kanal fark ettiğimiz zaman durumu daha açık bir şekilde görebiliriz. Sağlıklı aileler, açık ve esnek bir şekilde iletişim kurabildikleri için değişebilme kabiliyetleri vardır. Çocukları büyümek istediği zaman ebeveynleri onları dinler.

Alt sistemde oluşacak olan değişimler diğer alt sistemlere de yansır ve bir adım daha ileri giderek aile bütününü etkiler. Bu nedenle ailenin herhangi bir üyesinde oluşacak olan bir değişim/sorun vs. tüm aile sistemine etkide bulunur. Özellikle aile değerlendirmesi ve incelemesi yaparken aileyi bütün hâlde ele almak ve üyelerinin de genel durumlarını incelemek yararlı olacaktır.

Aile sistemi canlı, hareketli, var olan bir sistem olup, aile üyelerinin birbirleri ile ilişkileri, aile sisteminin bileşenlerini oluşturur. Aileyi bir sistem olarak anlamak amacıyla aile yapısının bütününe ve bireyler arasındaki etkileşime bakmak gerekmektedir. Aile daha büyük bir üst sistemin alt sistemidir.

Her aile sistemi içinde açık ya da örtük kurallar vardır. Bu kurallar öngörülebilir, durağan, değişime dirençli bir sistem olustururlar. Aile sisteminde, ailedeki iletişim örüntüleri ve bu örüntülerin işlenmesi sonucunda ortaya konulan davranışlar vardır.

Aile sistemi de aşağıdaki şekilde olduğu gibi bir çarklının dişlileri gibidir ve etkileşimsel bir süreç ile üyeler birbiri ile iletişim hâlinde olup, bütün ve parça ilişkisi oldukça önemlidir. Aile olmak parçaların birleşip bütünü oluşturabilmesidir. Bütünün olabilmesi için de parçaların olması gereklidir.



Kaynak:http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://cdn1.iconfinder.com/Erişim Tarihi Temmuz 2013.

Sistemlerin kendi kendine sürekli olarak değiştiği ve geliştiği ancak görünürde stabil olduğu kabul edilir. Yine sistem çevresindeki etkileşimlere açıktır. Bu da bizi şimdiye getirir. Dolayısıyla sistem şu anla ilişkilidir. Aile alt sistemlerden oluşur. Yani içinde farklı rol ve sorumluluklara sahip bireylerden oluşan bir sistemdir. dir. Her aileyi anlamada, bu ailenin diğer ailelerle ilişkisine bakılması gerekir.

Aile, çesitli görev ve hedeflerini gerçeklestirmek üzere farklı alt-sistemler içinde örgütlenmektedir. Ailedeki alt sistemler:

Ailedeki tüm olaylar önceki ve sonraki davranışları takip eder.

Aile sisteminde birey alt sistemi

Karı–koca alt sistemi,

Ana-baba alt sistemi ve

Kardeşler alt sistemi vardır.

Ailedeki alt sistemlerde olması gerekenler:

Bütünlük oluşturmak için karşılıklı bağımlılık oluşturulmalıdır. (Sevgi)

Özel bir işlevi gerçekleştirmek için sorumluluk taşımalı, görece bağımsız davranmalıdır. (Saygı)

Değişimlere uyum sağlamak için bazı yapısal değişikliklere gidebilmelidir

İlerleyici ayrışım (Karşılıklı bağımlılığın azalması)

İlerleyici sistematizasyon (Karşılıklı bağımlılığın artması)

İlerleyici desantralizasyon (Bir alt sistemin daha önemli hâle gelmesi)

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://cdn1.iconfinder.com/Erişim%20Tarihi%20Temmuz%202013

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://cdn1.iconfinder.com/Erişim%20Tarihi%20Temmuz%202013

http://www.google.com.tr/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=D2K5im6hjrJX-M&tbnid=3sm42qf8ePG4HM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.ree-she.com/2009/09/03/updating-my-illustrator-skills/&ei=9zQNUqOzI43UsgaPv4HICg&psig=AFQjCNFhaEZm9L919zkKq5wV0xxKnWU6Fw&ust=1376683615862075



Aile sisteminde birey alt sistemi

karı–koca alt sistemi,

ana-baba alt sistemi ve

kardeşler alt sistemi vardır.

Aile sisteminde:

Her üyenin ve ailenin bir sınırı vardır, sınırların özellikleri etkileşimi belirler.

Ailenin işlev görmesinde iletişim ve geri bildirim mekanizmaları önemli rol oynar.

Göreli bir denge durumuna sahiptir.

Gelişme ve değişme mümkün olabilir.

Bir üyede değişiklik olduğunda sistem kendisini yeniden düzenler.

Sistemler kuramı, birleştirici bir kuramdır. Nesneleri ve insanları ayrı ayrı değil, ilişkileri içinde inceler. Aileler, aile sistemi içinde yer alanlarla sistem dışında kalanlar arasına bir sınır çizer ve bu yolla ‘biz’ ve ‘diğerleri’ni tanımlamış olurlar. Sistem, içinde bulundugu çevreyle sürekli olarak etkileşimde bulunmalıdır. Bu da sistemde sınır kavramını aklımıza getirmektedir. Sınır, alt sistemleri birbirinden ayırır ve sistemlerin yaşaması ve sağlıklı olması için de gereklidir.

Sınırlar, aile kimliğinin sürmesi adına, sistemin dısından gelen bilgiler için tampon görevi görür ve bilginin ailenin deger sistemine uygunlugunu değerlendirir.

Sınırlar;

Sisteme üyeliğin koşullarını belirler.

Sistemler arasında bilgi akışını kontrol eder.

Sistemler arasındaki temas noktalarını oluşturarak geçirgenlik ve kohezyonu sağlar.

Uygun sınırlar:

Ailede duygusal bağları oluşturur .

Hiyerarşinin güçlenmesini sağlar.

İşlevsel olmayan koalisyonları engeller.

Aile sisteminde sınırlar çok geçirgen olursa;

Üyeler birbiriyle fazla iç içe geçer.

Tanımsızlık ve kontrolsüzlük doğar.

Sistem eriyip çökebilir.

Çok belirgin ve katı olursa;

Üyeler birbirinden izole olur.

Bilgi alışverişi, etkileşim sağlanmaz, yani ailede sağlıksız süreçler oluşmaya başlar.

Sistemik düşüncede davranış ile o davranışın ortaya çıktığı ortam arasındaki ilişkiye odaklanılır. Sistemi oluşturan ilişkiler ağının bir noktasında meydana gelen değişimin ağ boyunca yayılarak diğer noktaları da etkileyeceği kabul edilir.

Aileyi anlamak; o ailenin diğer aileler ile ilişkisini anlamayı gerektirir. Aile içindeki bireylerin biri diğeri ile etkileşip yüzleştiği gibi aileler de diğer aile sistemleri ve başka sistemlerle etkileşir.



Ailenin içinde bireyin çalışması gibi çevrenin içinde yer alan aile sisteminin de çalışması önemlidir. Sistem modeline göre işlevsel aile sistemi değişime açık olmalıdır. Değişim ve gelişim ailenin temel özelliğidir.

Ailenin yaşayan bir organizma olarak gelişmesi tıpkı bireyler gibi farklı gelişimsel dönemlerden geçmesiyle oluşur. Yani bireyler gibi ailelerin de gelişimsel aşamaları vardır ve her bir dönemde aileler bu gelişimsel aşamanın gereğini, rol ve görevlerini yerine getirdikleri sürece sağlıklı olabilirler.

Aile üyeleri “birey” olmanın yanı sıra “ait” olduklarını hissetmeye de gereksinim duyarlar. Bir sistem, birbirini tamamlayan rollerin bulunduğu alt sistemlerden oluşur ve bu sistem içinde bir kural sistemi vardır. Aile dışarıdan, belli kuralları olan ve sürekli değişen çevresinden, kültürden, toplumdan ve diğer sistemlerden; içeriden ise, aile bireylerinin gelişiminden ve birbiriyle ilişkilerinden etkilenir. Dolayısıyla aile kendi yaşam döngüsü içerisinde ilerlerken sürekli dalgalanmalar yaşar. Bu dalgalanmalar ailenin kendini yeniden düzenlemesini ve uyum sağlamasını gerektirir.

Aile dışarıdan, belli kuralları olan ve sürekli değişen çevresinden, kültürden, toplumdan ve diğer sistemlerden; içeriden ise, aile bireylerinin gelişiminden ve birbiriyle ilişkilerinden etkilenir.

Aile Sistemleri Kuramı’na göre, aileler her zaman için denge durumunu korumak isterler. Bu dengeye kavramına da “Homeostasis” denir. Bir diğer kavram da “Morfogenesis”dir. Bu kavram da bize değişmeyi ifade eder. Sağlıklı bir aile yapısında değişim ve denge bir uyum ve bütünlük içindendir ve bu aile için gereklidir. Morfogenesis, değişen gereksinimler karsısında, aile sisteminin kendini uyarlama, yenileme ve gelistirme becerisini tanımlamaktadır. Saglıklı bir aile sisteminde, hem homeostasis (denge), hem morfogenesis (degişim), hem de bu ikisi arasında bir denge olması gereklidir.

Sistem yaklaşımı açısından temel kavramlardan olan açık ve kapalı sistem oldukça önemlidir.

Alt sistemde oluşacak olan değişimler diğer alt sistemlere de yansır ve bir adım daha ileri giderek aile bütününü etkiler. Bu nedenle ailenin herhangi bir üyesinde oluşacak olan bir değişim/sorun vs. tüm aile sistemine etkide bulunur. Özellikle aile değerlendirmesi ve incelemesi yaparken aileyi bütün halde ele almak ve üyelerinin de genel durumlarını incelemek yararlı olacaktır.

Kapalı sistemler, çevresinden etkilenmeyen sistemlerdir. Eğer sistem ile sistemin faaliyette bulunduğu çevre arasında enerji, bilgi ve materyal alışverişi varsa, bu tür sistemler açık sistem; yoksa kapalı sistem olarak adlandırılır. Kapalı sistemler bünyelerinde mevcut olan entropi (tanım/negatif entropi) nedeni ile bir süre sonra faaliyetlerini durdurmak zorunda kalırlar ve sistemin sadece iç işleyişi ile ilgili faktörler dikkate alınıp dış faktörler yok sayılır (veya varsayıldığı hâlde analiz ve kararlarda dikkate alınmaz).

Açık sistemler, çevresinden bilgi, enerji ve materyal (bunlara "girdi" adı verilir) alır, değişme sürecine tabi tutar ve değişik formlarda (bunlara "çıktı" adı verilir) çevreye yani diğer sistemlere gönderir. Kapalı sistemlerde açık sistemlerde çevresiyle karşılıklı etkileşimden sözedilir. Açık sistemler sürekli olarak



çevrelerinden girdi alırlar ve dinamik bir denge içinde faaliyette bulunurlar. Çevresinde meydana gelen değişimlere göre iç bünyelerinde de değişiklikler yapa-rak dengelerini korurlar. Sürekli olarak gir-di-değişme-çıkü ilişkisi sözkonusudur. Bir sistemin çıktısı diğer bir sistemin girdisi olabilir. Yeni doğmuş bir bebeğin tutum ve davranışları kapalı sisteme, yetişmiş bir insanın tutum ve davranışları açık sisteme benzetilebilir.

Açık sistemlerin çevrelerindeki değişimlere göre kendilerini ayarlayabilmeleri geri besleme (feedback) süreciyle sağlanır. Geri besleme yoluyla sistemler faaliyetlerini değerlendirme ve gerekirse düzenleme imkânı bulurlar. Geri besleme, girdi-değişme-çıktı bağlantısı içerisinde sistemden elde edilen çıktıların dinamik dengenin sağlanabilmesi için sisteme tekrar girdi olarak verilmesidir. Kısaca sonucun sebebe tekrar bağlanmasıdır. Kendi kendini ayarlayan bir sistem, davranışını önceden tayin edilmiş belirli bir kriter etrafında koruyabilmek için sonucun bir kısmını tekrar (girdi olarak) kullanır. Buzdolabının çalışma tarzı bu konuda verilen en yaygın örneklerden biridir: Buzdolabı motora bağlı bir termometre sayesinde ısısını devamlı olarak ayarlayabilmekledir. Yani buzdolabı bir anlamda soğukluk derecesinden haberdar olarak kendi sistemini ayarlamaktadır.

Aile sistemi bozulduğunda; yeni bir oluşumla varlığını sürdürme durumunda kaldığında zayıflama ve işlevlerini yerine getirmekte zorlanır ve özellikle bütün olarak aile ve üyeler bazında da bireyler kimlik sıkıntıları/yetersizlik duyguları yaşayama başlar. Bu durum karşısında aile sisteminde denge bozulabilir ve aileler profesyonel yardıma gereksinim duyar.

İletişim terapistlerine göre semptomların işlevi, aile sisteminin homeostatik dengesini sürdürmektir. (Görüldüğü gibi semptomlar işlevseldir – yani bu ailenin sorunlara ihtiyaç duyduğu anlamına gelmektedir- ve bu düşünce tartışmalı hale gelmiştir.) Patalojik aileler işlevsizliğe takılı kalmış olarak görülmekteydi ama bu işlevsizlik kararlı ve homoestatik bir iletişim düzeniydi. Bu aileler kendi katı yapılarına sıkıca bağlıydı ve değişim sinyallerine olumsuz geri bildirim cevabı veriyorlardı. Bu durum; onların değişimi bir fırsat olarak değil de bir değişim tehdidi ve işareti olarak gördüklerini göstermekteydi.

İlk aile terapistleri aileyi, kendini geri bildirim yoluyla sahiplenen bir sibernetik sistem olarak görüyorlardı. Belki de ailelerin değişime direnmelerine neden olan olumsuz geri bildirimi fazla abartmışlardır. Ama bunun nedeni, özellikle katı olan şizofrenik aileler ile çalışmış olduklarındandır. Fakat bizim de anlamış olduğumuz gibi sistem düşüncesi bizi ara bağlantılar konusunda uyarsa da, cansız bir sistemin metaforları insan sistemleri için yeterli modeller değildir. Sistematik düşündüğümüz zaman, bireylerin sistemler içinde sistemler hâlinde olduklarını fark ederiz ve kendi dışlarındaki güçlere cevap veriyor olsalar da aynı zamanda hayal güçleri, hatıraları, nedenleri ve arzuları olan öncülerdir.



Ailenin yapısal özelliklerinde:

Uyum

Bütünlük

Bağlılık ve ayrı olabilme özellikleri ele alınır.

AİLENİN YAPISAL ÖZELLİKLERİNİ ANLAMA

Bir sistem özelliği taşıyan ailenin yapısal boyutları ise aşağıdaki dört unsurdan oluşmaktadır.

1. Bütünlük: Bir sistem özelliği taşıyan ailenin, üyeleri arasındaki duygu bağını ifade eder.

2. Bağlılık: Bizlik duygusu anlamına gelir ve aile üyeleri arasındaki duygusal bağlanmanın derecesi anlamına gelmektedir.

3. Uyum: Aile değişen ve gelişen bir sistemdir, organizmadır. Dolayısıyla değişen aile yapısında uyum, yeni rollere ve stres altında değişen sorumluluklara uyum sağlama kapasitesi anlamına gelmektedir. Ailenin içinde yaşadığı çevreye tepki vermedeki değişim becerisi bir anlmada ailenin uyumu anlamına gelmektedir. Uyum ayrıca güç kullanımı ve gücün paylaşımı, anlaşma biçimleri, geri bildirim, roller, kurallar, karar verme süreçleri anlamına da gelmektedir.

4. Ayrı olabilme: Aile bir bütün hâlinde sistem olma özelliği kadar üyelerinin alt sistemlerinin bağımsız bir birey olma özelliğini de göstermesi gerekir.

Literatür incelendiğinde, yaygın biçimde iki aile organizasyonunun ele alındığı görülmektedir. Birincisi merkeze doğru / merkez dışı aileler, ikincisi ise bütünlük / uyum’ dur. Merkeze doğru kavramı kapalı olma eğilimi gösteren aileleri betimlemek için, merkez dışı aileler kavramı ise ailesinden uzaklaşma eğilimi gösteren aileleri betimlemek için kullanılır.

Bütünlük ve uyuma baktığımızda uyum; ailenin yapısı, rolleri ve kurallarını duruma göre değiştirebilmesi yeteneğidir. Yani, uyum sistemin strese karşı tepkide bulunmak için düzenlemesi anlamına gelmektedir.

Bütünlük ise; hem aile üyeleri arasındaki duygu bağı hem de onların bireysel olarak özellikleri ile ilişkilidir. Aile üyeleri arasındaki heyecansal sınırlar anlamına gelmektedir. Dört boyutu vardır; kopuk, ayrı, bağlı ve içiçe. Bütünlüğü az olan ailelere “kopuk” denir. Bu ailelerde, üyeler arasındaki bağlılık çok zayıftır ve her üye kendi özerk birimleri için işlevde bulunur. Bu boyutun diğer aşırı ucunda “içiçe” aileler yer almaktadır. Bu aileler de bütünlük çok fazladır. Aile üyelerinin özerk kimliği kaybolmuştur. Çünkü aile üyeleri arasında çok sıkı bir bağ vardır. İçiçe ailelerde dış dünya çok önemli değildir. Bütünlüğün iki ucundaki ailelerde, denge ya kapalı ya da bireysel özerklik tarafından ağır basar. Orta düzeyde bütünlüğü olan ailelerde (ayrı ve bağlı) üyeler, hem aile birimi ile ilgilenir hem de kendi ilgi ve ihtiyaçlarını sürdürebilir.

Ailenin kompleks bir yapısı vardır ve ögelerden oluşmuştur. Her bir ögenin farklı rolleri vardır. Bu roller ögelerin birbirine bağlanmasına yardım eder. Sistem bir bütündür ve birkaç alt sistemlerden oluşmuştur ve bir amaca yönelmiştir. Tamamlanması gereken amacı ve görevleri, bu görevlerini yerine getirmek için de stratejileri vardır.

Sistem perspektifine göre yaygın olarak dört aile biçimi üzerinde durulmaktadır. Bunlar;



1. Kapalı Aileler (Closed Families): Kapalı aileler genellikle “geleneksel” olarak bilinirler. Bu ailelerde kararları veren belli bir lider ve hiyerarşi sistemi vardır. Bu tip aileler üyelerinin ihtiyaçlarını sabitlik, yapı ve ait olma duyguları ile karşılamaya çalışırlar. Ebeveynlik otoriteye dayanır. Kapalı aileler iyi işlerlerse kurallar ve sınırlar belli olur. Ancak bu ailelerde çocukların özellikleri yadsınır.

2. Gelişigüzel Aileler (Random Families): Kapalı ailelerin tam tersine gelişigüzel aileler grup yerine bireye önem verirler. Yani aile her üyenin ihtiyaç ve amaçlarının karşılanmasına yardım eder. Aile yapısı hiyerarşik değil, izin vericidir. Aile üyelerinin bağımsız olarak kendi problemlerini çözebilmeleri için cesaretlendirilir. Bu tip iyi işleyen aileler, çocuklarının yaratıcılığını ve bireyselliğini geliştirirler. Ancak gelişigüzel ailelerin iki zorluğu vardır. Birincisi sınırlarını veya güvenli yapısını kurmada yetersizdirler. İkincisi, gücü kullanmada ve ebeveynlikte zayıftırlar ve bu nedenle etkileşim karışık hale gelir.

3. Açık aileler (Open families); açık ailelerde değerler karışıktır. Hem bireyselliğe hem de gruba önem verirler. Kararlar bütün aile üyeleri tarafından alınır, bilgiler paylaşılır ve iş birliği yapılır. Gelişigüzel ailelerin tersine açık ailelerde sözel iletişim fazladır ve üyelerine güven verir.

4. Eş Zamanlı Aileler (Synchronous Families); Eş zamanlı ailelerde iletişim kapalıdır ve bu nedenle sözel olmayan iletişim çok önemlidir. Başarılı aile üyeleri bu mesajları okuyabilecek beceriyi geliştirirler. Çocuklar rutin ve düzenli bir ortam içinde güvenli ve ait olma duyguları ile yaşarlar. Ebeveynlerin iletişimi doğrudan ve açık olmadığından bunları anlamak ok zordur. Etkileşim az olduğu için samimiyetlik duygularını kaybetmişlerdir. Eş zamanlı aileler sakinlik ve huzur istedikleri için, yadsıyamayacakları kadar büyük bir problem oluncaya dek üyelerine yardımcı olmazlar.

Aile yapısını anlamaya çalışırken ailenin sistem olma özelliği ile aile ele alınmalıdır. Eğer ki aile sistem olma özelliği ile ele alınırsa ailelerle sosyal hizmet uygulamalarında özellikle aile değerlendirme süreci de etkili olacaktır. Bütün ve parça ilişki, yani bütün olarak aileyiz diyebilme kadar birey olarak varlığını sürdürebilme ve karşılıklı etkileşim içinde ilişki içinde olabilme, uyumlu bir bütün ve parça- bütün ilişkisi gösterbilmesi ailelerin sağlıklılığı açısından değerlendirilmesi gereken boyutlardır.



Öze

t

•Sistem yaklaşımı, sistemin bir bileşeninde ortaya çıkan değişimin, diğer bileşenleri nasıl etkilediğini ve bu etkinin yine baştaki bileşene ne şekilde yansıdığını görmeye olanak verir.

•Aile Sistemleri Kuramı, hem ailelerin yapısal karmaşıklığını hem de aile içi etkileşimleri yönlendiren etkileşimsel örüntüleri anlamaya yardımcı olmaktadır.

•Bir sistem olarak aileyi anlamak için ailelerin temel özelliklerine yani bir aileyi diğerlerinden ayıran özelliklere bakmak gerekir. Bu özellikler ailenin büyüklüğü, şekli, kültürel yapısı, sosyoekonomik durumu, coğrafi yerleşimi, aile üyelerinin sağlık durumu ve özel durumlardır (Madde kullanımı, yoksulluk, hükümlü bireyin varlığı, özürlü üyenin varlığı vb.)

•Sistem temel olarak aile; belirli parçalardan (alt birimlerden, alt sistemlerden) oluşan, bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan ve bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile ilişkisi olan bir bütün olarak tanımlanabilir.

•Aile sistemleri yaklaşımının gelişimine en önemli katkıyı bir biyolog olan Bertalanffy (1968) tarafından geliştirilen Genel Sistemler Kuramı yapmıştır. Bu kurama göre, bir bütün oluşturmak üzere birbiriyle ilişkide olan ögelerin tümü sistem olarak adlandırılmaktadır. Her sistemde parçalar birbiriyle ilişkilidir ve işlevlerini sürdürebilmek için birbirine bağımlıdır.

•Aile Sistemleri Kuramı’na göre, aileler her zaman için denge durumunu korumak isterler. Bu dengeye kavramına da “Homeostasis” denir. Bir diğer kavram da “Morfogenesis”dir. Bu kavram da bize değişmeyi ifade eder. Sağlıklı bir aile yapısında değişim ve denge; uyum ve bütünlük içindendir ve aile için gereklidir. Morfogenesis, değişen gereksinimler karsısında, aile sisteminin kendini uyarlama, yenileme ve geliştirme becerisini tanımlamaktadır. Sağlıklı bir aile sisteminde, hem homeostasis (denge), hem morfogenesis (değişim), hem de bu ikisi arasında bir denge olması gereklidir.

•Sistem düşüncesi aile terapisinin tüm özelliklerine (değerlendirme teknikleri, terapötik yaklaşım gibi) nüfuz etmiştir. Psikopatolojik özellikleri olan psikanalizin aksine Genel Sistem Teorisi bireyi karmaşık bir varlık olarak görür. Bu sistem içinde “hasta” ya da “sağlıklı” kavramları hiçbir şey ifade etmez. Bir kişide ortaya çıkan bir semptom; o kişinin içinde bulunduğu sistemin (aile, toplum gibi) işlevsiz hale gelmesinden kaynaklanır.

•Aile, birey alt sistemi, karı-koca alt sistemi, ana-baba alt sistemi ve kardeşler alt sisteminden oluşur.

•Sistem perspektifine göre yaygın olarak dört aile biçimi üzerinde durulmaktadır. Bunlar; Kapalı Aileler, Gelişigüzel Aileler, Açık Aileler ve Eş zamanlı ailelerdir.

•Aile yapısını anlamaya çalışırken ailenin sistem olma özelliği ile aile ele alınmalıdır. Eğer ki aile sistem olma özelliği ile ele alınırsa ailelerle sosyal hizmet uygulamalarında özellikle aile değerlendirme süreci de etkili olacaktır.



Değerlendirme

sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli

olarak cevaplayabilirsiniz.

DEĞERLENDİRME SORULARI

I. Her ailenin bir kimliği vardır

II. Ailenin sesine kulak vermek gerekir

III. Ailenin hikayelerini ifade etmesine izin verilir

IV. Ailenin coğrafik yerleşimine bakmak gerekir

1. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri ailenin özellikleri ele alınırken esas olarak bakılması gereken temel unsurlardandır?

a) I,II

b) II,III

c) II,III,IV

d) I,III

e) I,II,III

‘’Psikopatolojik özellikleri olan psikanalizin aksine………… bireyi karmaşık bir varlık olarak görür.’’

2. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun olur?

a) Hümanistik yaklaşım

b) Ekolojik yaklaşım

c) Genel Sistem Teorisi

d) Sosyal Rol Teorisi

e) Feminist Yaklaşım



I. Bütünlük ve düzen (bütün parçalarının toplamından büyüktür)

II. Hiyerarşik yapı; sistemin kendi başına birer sistem olan alt sistemlerinden oluştuğunu ileri sürer

III. Homeostasis ilkesine göre, sistem, bütünlüğünü sürdürebilmek için değişen çevresel koşullara göre kendini düzenlemektedir.

IV. Sistem, içsel ve dışsal taleplere uyum sağlamak amacıyla içsel yapısında değişiklikler yapma becerisine sahiptir.

3. Aileyi sistem olarak ele alan yaklaşımlar, bu görüşten hareketle genel sistemler kuramının birkaç temel varsayımının aile için geçerli olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri bu temel varsayımlardandır?

a) Yalnız IV

b) II, III, IV

c) I, III

d) I, II, III

e) I, II, III, IV

4. Aşağıda aile sistemi ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

a) Aile sistemi kapalı ve durağan bir sistemdir.

b) Aile sisteminde açık ya da örtük kurallar vardır

c) Aile sistemindeki kurallar öngörülebilir, durağan ve değişime dirençli bir sistem oluştururlar

d) Aile sisteminde her ailenin ve üyenin bir sınırı vardır

e) Aile sistemi alt sistemlerden oluşur

5. Aşağıdakilerden hangisi ailedeki alt sistemlerden biri değildir?

a) Birey alt sistemi

b) Ana-baba alt sistemi

c) Karı-koca alt sistemi

d) Kardeşler alt sistemi

e) Akraba alt sistemi



6. Ailedeki sınırlarla ilgili olarak aşağıdakilerde hangisi yanlıştır?

a) Sınırlar kohezyonu sağlar

b) Sınırlar sistemler arasındaki bilgi akışını kontrol eder

c) Sınırlar sisteme üyeliğin koşullarını belirler

d) Sınırlar ailede tanımsızlık ve kontrolsüzlüğün oluşmasına neden olur

e) Sınırlar sistemler arasındaki temas noktalarını oluşturarak geçirgenlik sağlar

Aile Sistemleri Kuramı’na göre, aileler her zaman…………. durumunu korumak isterler.

7. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

a) Sınır

b) Geçirgenlik

c) Denge

d) Hiyerarşi

e) Esneklik

8. Aşağıdakilerden hangisi kapalı sistemlerin bir özelliği değildir?

a) Çevresinden etkilenmezler

b) Sistem ile faaliyette bulunduğu çevre arasında enerji ve bilgi alışverişi yoktur

c) Entropi nedeniyle bir süre sonra faaliyetlerini durdurmak zorunda kalırlar

d) Sistemin iç işleyişi ile ilgili faktörler dikkate alınıp dış faktörler yok sayılır

e) Sürekli olarak çevrelerinden girdi alırlar

…………… yoluyla sistemler faaliyetlerini değerlendirme ve düzenleme imkânı bulurlar.

9. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

a) Girdi

b) Çıktı

c) Geri besleme

d) Entropi

e) Homeostasis



‘’Bu ailelerde değerler karışıktır. Hem bireyselliğe hem de gruba önem verirler. Kararlar bütün aile üyeleri tarafından alınır, bilgiler paylaşılır. Sözel iletişim fazladır.’’

10. Yukarıdaki açıklama aşağıdaki aile biçimlerinden hangisini tanımlamaktadır?

a) Gelişigüzel aileler

b) Kapalı aileler

c) Açık aileler

d) Eş zamanlı aileler

e) Geçiş aileleri

Cevap Anahtarı:

1.E, 2.C, 3.E, 4.A, 5.E, 6.D, 7.C, 8.E, 9.C, 10.C



YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER

KAYNAKLAR

Ackerman, N.W. (1965). “The Approach to Marital Disorders.”The Psychoteraphies of Marital Disharmony.U.S.A.: The Free Press,. Akt.: I. BULUT, Ruh Hastalığının Aile İşlevlerine Etkisi.1993. Ankara: Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayın No:74.

Ackerman, N.W. (1970). Family Process. New York: London- Basic Books Inc.

Akan V.(1987).“Çalışan Kadınların Ailedeki Gücü.” (Yayımlanmamış Doktora Tezi ) Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Akduman, G., Akduman, B. ve Cantürk, G. (2007). “Ergen Suçluluğunda Bazı Kişisel Ve Ailesel Özelliklerin İncelenmesi” Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Çocuk İstismarı Araştırma Birimi, Türk Pediatri Arşivi, 42 (4), 156-161.

Akyürek A.(1990). “Aile Tedavisi ve Sosyal Hizmet.” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Almeida R.(1998).“The Contextual Model.” M.McGoldrick (Ed.), 1999, Revisioning Family Therapy:Race, Gender and Culture In Clinical Practice. New York:The Guilford Press.

Arıkan Ç. (1992). Yoksulluk, Evlilikte Geçimsizlik ve Boşanma. Ankara: Şafak Matbaacılık

Arıkan Ç. (1996). Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayın No:96.Ankara.

Atalay B. ve diğerleri.(1992). Türk Aile Yapısı Araştırması, Ankara: T.C. Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Planlama Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi Yayını Yayın No: 2313-SPGM. 421. Nisan.

Barker P (1981) Basic Family Therapy.New York: Granada Publishing

Barker R. (1999). Social Work Dictionary. Washington, DC: NASW.

Barnes N. ve D. Olson .(1985). “Parent-Adolecent Communication and the Circumplex Model”. Child Development.56: 438-447.

Başaran, E. (1978). Modern Eğitimin Psikolojik Temelleri, 5. Baskı, Ankara: Gül Yayınları.

Becvar RJ, Becvar DS (1982) Systems theory and Family Therapy. Lanham: University Press of America

Becvar, J.R. ve S.D.Becvar. (1982).Systems Theory and Famıly Therapy. University Press of America.

Biçer, E. (2009). “Parçalanmış ve Tam Aileye Sahip Ergenlerin Atılganlık ve Sosyal Yetkinlik Beklenti Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.



Bulut, I. (1993). Ruh Hastalığının Aile İşlevlerine Etkisi. Ankara: Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.

Carter, B. ve M. McGoldrick. (1999). The Expanded Family Life Cycle: Individual, Family and Social Perspectives. Printed in The United States of America, Third Edition. Ally and Bacon.

Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2004). Mutlu ve Sağlıklı Yarınlar İçin Anne-Baba Eğitimi, Eğitim Kitapevi, Konya.

Çamur Duyan, Gülsüm. (2000). “Aile İşlevleri ile Ailenin Sosyal, Demografik ve Ekonomik Nitelikleri ve Yaşam Döngüsü Arasındaki İlişkiler, H.Ü.Sosyal Bilimler Ent. Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Çamur Duyan, Gülsüm. (2006). “Sosyal Hizmet Bakış Açısından Yoksul Kadınlar: Altındağ Örneği”. H.Ü.Sosyal Bilimler Ent. Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Çamur Duyan. G. (2010).”Parçalanmış Aileler ve Sosyal Hizmet Müdahalesi”. Sosyal Dışlanma Ve Aile: Sosyal Hizmet Müdahalelerinde Güçlendirme Yaklaşımı. Edt. Y. Özkan. Maya Akademi Yayınevi. Ankara.

Day, A.L. (2001). The journal as a guide for the healing journey. Nursing Cliniques of North America, 36, 131-142.

Derezotes, D. S. (1999). Advanced Generalist Social Work Practice. Sage Publications, Inc.

Duvall, E.M. (1972).Family Development. New York: J.B. Lippincott Company.

Duyan, V. (1996).Sağlıkta Psiko-Sosyal Boyut (Tıbbi Sosyal Hizmet). Ankara: 72TDFO Ltd.Şti.

Duyan, V. (2010). Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını Yayın no: 16.

Duyan, V. Özgür Sayar, Ö. Özbulut, M. (2008). Sosyal Hizmeti Tanımak ve Anlamak: Sosyal Hizmet Uzmanları ve Sosyal Hizmet Alanında Çalışanlar İçin Bir Rehber. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayınları Yayın no: 11.

Duyan, V. Özgür Sayar, Ö. Özbulut, M. (2008). Sosyal Hizmeti Tanımak ve Anlamak: Sosyal Hizmet Uzmanları ve Sosyal Hizmet Alanında Çalışanlar İçin Bir Rehber. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayınları Yayın no: 11.

Eisenberg, S Delaney, D (1993) Psikolojik Danışma Süreci (Çev Nihal Ören, Mehmet Takkaç) İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Ekşi, A. (1990). Çocuk, Genç, Anne Babalar, Bilgi Yayınevi, Ankara.

Erdem Kaya, B.ve Ö.Baydaş Sayılgan. “Ataerkil Ve Anaerkil Toplumun Tarihsel Savaşımının avatar” Filmi Bağlamında İncelenmesi”. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi Yıl:1 Sayı:1. Erişim: https://www.arel.edu.tr/pages/iletisimfakulte/dergi/ataerkil.pdf.

Erkan G. (1991 ).“Aile Hizmetleri”. R. KELEŞ ve Diğ. (Ed.), Türkiye’de ve Almanya’da Sosyal Hizmetler”. Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Selvi Yayınları.



Erürker, B. (2007), “Aileye ve Parçalanmış Aileye Sahip 5-6 Yaş Çocuklarının Bilişsel İşlevlerinin Karşılaştırılması” Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji, İnsan Bilimleri ve Felsefe Ana Bilim Dalı, İstanbul.

Fişek, G.(1992). "Türk Ailesinin Dinamik ve Yapısal Özellikleri Üzerine Düşünceler ve Konuya İlişkin Bir Ön Çalışma". Aile Yazıları:irey Kişilik ve Toplum. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.

Geçtan, E.(1982). Çağdaş Yaşam ve Normal Dışı Davranışlar. Ankara: Maya Matbaacılık,12. Basım.

Giddens, A. (2000), Sosyoloji . (Çev.: Hüseyin Özel, Cemal Güzel), Ayraç Yayınları, Ankara.

Goldenberg, I. ve H. Goldenberg. (1990). Family Therapy:An Overview. California: Third Edition.

Gökçe B. ve Diğerleri. (1993).“Gecekondularda Ailelerarası Geleneksel Dayanışmanın Çağdaş Organizasyonlara Dönüşümü”, 1994 Uluslar arası Aile Yılı Özel İhtisas Komisyon Raporları. Ankara: Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.

Gökler, I. (2008. “Sistem Yaklaşımı ve Sosyal Ekolojik Yaklaşım Çerçevesinde Oluşturulan Kavramsal Model Temelinde Kronik Hastalığı Olan Çocuklar ve Ailelerinde Psikolojik Uyumun Yordanması”. T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Psikoloji (Uygulamalı/Klinik Psikoloji) ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Greeff, A. P., V.D. Merwe, S. (2004). Variables Associated with Resilience in Divorced Families. Social Indicator Research, 68, 59-75.

Gürsoy, F. (2002). “Boşanma Dram Değildir”. Çoluk Çocuk Dergisi, sayı:15.

Harley, P. (2010). Kişilerarası İletişim. İmge Yayınevi.

Hortaçsu, N. (2003). İnsan İlişkileri. İmge Yayınevi.

Hughes, R. (1996). “The Effects of Divorce on Children”, http:// www. Hec.ohıo-state. edufamlıfe/dıvorce/index.htm, (erişim: Şubat 2009).

IFSW. http://www.ifsw.org/en/p38000208.html. Erişim tarihi: 02.05.08

İlgar, Ş. (2004), “Evlilik Birlikteliğinin Bozulması-Boşanma”, Evlilik Okulu, (Ed. H.Yavuzer), Remzi Kitabevi, İstanbul.

İmamoğlu O. (1991).“Değişen Dünyada Aile İçi Roller.”Değişen Dünyada Birey, Aile,Toplum Semineri Kitabı. İstanbul.

John A. Marx, Robert S. Hockberger, Ron M. Walls, James G. Adams, William G. Barsan, Michelle H. Biros, Daniel F. Danzl, Marianne Gausche-Hill, Louis J. Ling, and Edward J. Newton (2010). Rosen's Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practic , Seventh Edition. Chapter 189, 2448-2457. Mosby, an imprint of Elsevier Inc.

Johnson, L.C. (1998). Social Work Practice:A Generalist Approach. Allyn and Bacon. Sixth Edt.

Kartallar R.(1996). Aile Tedavisi. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları . (Ed.) I. Sayıl . Ankara: Antıp Yayınları.Akt.: Bulut I. Prof.Dr. Sema Kut’a Armağan – Yaşam Boyu

http://www.ifsw.org/en/p38000208.html

http://www.clinicalkey.com/#author1














Sosyal Hizmet. (Ed). N. Koşar – V. Duyan. Aydınlar Matbaası. H.Ü.SHY Yayını: 004. 1999.

Keitner G. (1989).“Family Functiong and Suicidal Behavior ın Psychatric Inpatiens with Major Depression”. Psychariy. 50,: 242-256.

Ketterman, G. (1998). Anne Babaların En Çok Sorduğu Soruların Cevapları (Çev: H. Gürel), HYB Yayıncılık, Ankara.

Kirst- Ashman K. ve Hull, G.H. (1999). Understanding Generalist Practice. Chicago: Nelson-Hall Publishers.

Kongar, E.(1972).İzmir'de Kentsel Aile. Ankara:Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları. Ankara.

Koşar, N. (1989). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı, Ankara: Yargıçıoğlu Matbaası.

Koşar, N.(1983)."Aile Hizmetleri."H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokul Dergisi,1,1:1.

Köknel Ö.(1982) Kişilik. İstanbul:Altın Kitaplar Yayınevi.

Kulaksızoğlu, A. (2006). Ergenlik Psikolojisi (8.Baskı), Remzi Kitabevi, İstanbul.

Lerner , H. (1994). Dans Eden Benlikler. İmge Yayınları.

Lerner , H. (1999). Öfke Dansı. Varlık Yayınları.

Lerner H. (1998).The Mother Dance:How Children Change Your Life. New York: Harper Collins.

Leslie, L. (1982).The Family and Social Context, Fifth Edition. New York: Oxford University Press.

Miley, K. G., M O’Melıa ve B. Dubois (1998). Generalist Social Work Practice: An Empowering Appoach, Second Ed., Boston: Allyn and Bacon.

Murdock, P.(1949). Social Structure, The Macmillan Company, New York.

Nazlı, S. (2003), Aile Danışmanlığı. (2.Baskı), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Nock C. Steven. (1979). “The Family Life Cycle: Emprical or Conceptual Tool?” Journal of Marriage and the Family, (Feb).8-9:9-27

Norton A. ve L.Miller.(1992) Marriage, Divorce and Remarriage in the 1990’s. Washington D.C.:U.S.Bureau of the Census.

Nye F. (1973).The Family Its Structure and Interaction. The Macmillan Company. New York.

Onat Ü. (1993). Gecekondu Kadının Kente Özgü Düşünce ve Davranışlar Geliştirme Süreci. Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayını. Ankara.

Onur B.(1995).Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. İmge Kitabevi.

Öngider, N. (2013). “Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkileri”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2013; 5(2):140-161.

Özgüven, İ.E. (2001), Ailede İletişim ve Yaşam, PDREM Yayınları, Ankara.

Payne, M. (1997). Modern Social Work Theory: A Critical Introduction. London. Puplished by Macmillan.

Psikolojik Danışma Süreci. okulweb.meb.gov.tr. Erişim tarihi: 24/08/2012

http://www.ilknokta.com/yazar/2064/0/1/Harriet-G--Lerner.html

http://www.ilknokta.com/yazar/2064/0/1/Harriet-G--Lerner.html



Raley, K. ve Bumpass, L. L. (2003), ‘’The Topography of The Divorce Plateau: Levels and Trends in Union Stability in The United States After 1980’. Demographic Research, (8).

Richter H.E.(1985). Hasta Aile. (Çev.: Günsel Kaptagelilal). Yaprak Yayınları İstanbul.

Saleebey D. (1997). The Strengths Perspective in Social Work Practice. New York: Longman. Akt. : Duyan Veli. (2010). Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları ve Müdahale Yöntemleri. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkez Yayını. Yayın No: 016. Ankara.

Şentürk, Ü. (2006), “Parçalanmış Aile Çocuk İlişkisinin Sebep Olduğu Sosyal Problemler (Malatya Uygulaması)”, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Malatya.

Tayanç F. ve Tayanç, T. (1981). Dünyada ve Türkiye’de Tarih Boyunca Kadın, Tan Düşünce Yayınları, İstanbul.

Tufan, B.(1982). "Aile İçi İlişkilerin Ruh Sağlığına Etkisi Üzerine Bir İnceleme" H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokul Dergisi,1,1:1.

Turan, N. (2009). Sosyal Kişisel Çalışma: Birey ve Aileler için Sosyal Hizmet. (Ed. V. Duyan). Ankara: Aydınlar Matbaacılık

Uluğ, M. ve Candan, G. (2008), “Parçalanmış (Boşanmış) Aile Sorununun Öğrenciye Etkisi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, Eğitim Psikolojisi Sempozyumu, 22-23 Mart, İstanbul.

Uluğtekin, S. (1991). “Hükümlü Çocuk ve Yeniden Toplumsallaşma”, Bizim Büro Yayınları,Ankara.

Urhan G.(1998).“Crebral Palsy’li Çocuk Varlığının Aile İşlevlerine Etkisi ve Sosyal Hizmetler”. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi .Ankara.

Ünalan, T.(1988)."Türkiye'de Çekirdek Aileler." Nüfusbilim Dergisi, Ankara:10:51.

White, M.J.(1991).Dynamics of Family Development. New York: Printed in USA.

Yavuzer, H.(1999) . Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitapevi.

Yıldırım, N. (1992). Türk Aile Sistemi İçinde Edirne Ailesinin Sosyal Yapı Özellikleri, İstanbul Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Sosyal Yapı ve Sosyal Değişme Bölümü; Yayımlanmamış Doktora Tezi; İstanbul.

Yörükoğlu, A. (2004). Çocuk Ruh Sağlığı (27. Baskı), Özgür Yayınları, İstanbul.

Zastrow, C. (2004). Introduction to Social Work and Social Welfare. Eight Edition. USA:Thomson Brooks/Cole.

Zastrow, C.(1991). Social Problems: Issues and Solutions, 3th Edt. Chiacago, Nelson-Hall.

aİlelerle sosyal hİzmet - apple inc. · 2017. 10. 15. · aile sisteminin bileşenleri birbirleri...

Documents