ABDOMİNAL ÇEKİM PROTOKOLLERİ

DR. DENİZ AKATAHACETTEPE RADYOLOJİ

ABDOMİNAL ÇKBT UYGULAMALARI

VİSERAL ORGANLAR

RENOVASKÜLER HİPERTANSIYON

AORTAGRAFİ

PORTOGRAFİ

KOLONOSKOPİ

ÜROGRAFİ

VİSERAL ORGANLAR

ANA PRENSİPLER

Her ön tanıya göre farklı protokoller gelişti.

4,8,16,32,40,64… cihaza göre farklıprotokoller gelişti.

Multifazik görüntüleme

2-3B reformatların önerildiği durumlar arttı.

KARACİĞERKitle ayırıcı tanı: Arteryel, portal ve geç faz

Hepatoma, hemanjiom, vasküler metastazlar Metastazlar: Monofazik (venöz faz)

Kolon, meme, akciğerRezeksiyon planlaması: Arteryel-portalharitalama, kc hacminin ölçümüKC TX adayının değerlendirilmesi: (dual faz)KC donörünün değerlendirilmesiKoledokolitiyazis: Pre-post kontrast

ÇKBT

KARACİĞER HEMODİNAMİĞİÇOK FAZLI ÇEKİM PRENSİPLERİ VE TEKNİK

LEZYON SAPTAMA ve KARAKTERİZASYONSolid-kistikHipervasküler-HipovaskülerYağ,kalsifikasyon,kanamaSkar

ÇOK FAZLI ÇEKİM -TEKNİKKC lezyonlarının çok azı (yağ, kalsifikasyon,kanama, kist) kontrastsız BT de görülür.KC’in dual kanlanması mevcut

PV >2/3, HA<1/3Normal parenkim portal sistemden, KC tümörleri arteryel sistemden kanlanıyor!!Hipervasküler tmler: Arteryel fazda hiperdensHipovasküler tmler: Portal fazda hipodens

3 veya 5cc/sn

A V GEÇ/equilibrium

1. 2. 3.

ÇOK FAZLI HEPATİK BTÜÇ FAZ

ENJEKSİYON

0 20 40 60 120-180sn-10.dk

PİTCH=1.5 KESİT KALINLIĞI ≤3MM

KONVANSİYONEL BT

SPİRAL BT

4-ÇKBT

2.Dk 10mm

16-ÇKBT

64-ÇKBT

3sn 1mm

30sn 5mm

6sn 2.5mm

Arteryel Faz Venöz Faz

1.5sn .6mm

ERKEN ARTERYEL

GEÇ ARTERYEL

VENÖZ

ARTERYEL FAZ

18. sn 35. sn

•Erken arteryel görüntüleme BTA’de, arteryelharitalama planlandığında gerekli:Bolus+6sn gecikme•Geç arteryel faz: Bolus+15/20sn

Erken arteryel faz: Ort. 18.sn (enj.hızı: 5cc/sn)Tümör ve KC boyanması belirgin değil. BTA için uygun.

Geç arteyel faz: Ort. 35.sn. (enj.hızı: 5cc/sn)HCC ve diğer hipervasküler tmler max. boyanır.PV boyanmaya başlar.

Portal venöz faz(geç)= Hepatik faz:Ort.70-75.sn,enj. hızı: 3cc/sn

KC parenkim dansitesi max.Hipodens lezyonlar belirginleşir. Hepatik venlerde kontrast olmalı

Geç faz=Denge fazı:ort. 2;3-10dkKC’in kontrasttan yıkanma fazıLezyonun yıkanma özelliği: Hipo-iso-hiperdens?

3cc ??veya 5cc/sn??

A V GEÇ/equilibrium

1. 2. 3.

ÇOK FAZLI HEPATİK BTÜÇ FAZ

ENJEKSİYON HIZI

0 20 40 60120-180sn-10.dk

PİTCH=1.5 KESİT KALINLIĞI ≤3MM

GEÇ ARTERYEL FAZIN ÖNEMİ: Ort. 35.sn. (enj.hızı: 5cc/sn)

Karaciğerdeki lezyonu karakterize etmek Yüksek Alfa feto protein; HCC??Sirotik hasta; HCC taramasıHipervasküler tm olan hastalarda metastaz taraması

NETRCCMEDULLER TİROİD CAMELANOMMEME

Geç faz=Denge fazı:ort. 3-10dkÖNEMİ

TM yıkanması: Vasküler tm.Vasküler göllenme: HemanjiomlarKontrastın fibröz dokuda tutulumu

HCC kapsüler boyanmaKolanjiokarsinomlar (fibröz dokudan zengin)FNH, adenoma

KARACİĞERDE MR ENDİKASYONLARI

Suboptimal US ve BTKuvvetli malignensi şüphesi olan hastalarda negatif veya şüpheli US veya BTSafra kesesi ve safra yollarına ait patolojilerİonizan radyasyon kontrendikasyonuİyodlu kontrast madde kontrendikasyonuBiyopsiye kısmen alternatif bir yöntemdir.

MR ÜSTÜNLÜKLERİYağ baskılı sekanslar

Fokal yağlanma alanlarıDemir birikimi

Sirotik hastada: rejenerasyon - displastik nodül-HCCSirotik hastada benign- malign ayrımı yapmadaki başarısı yüksek.MR: Duyarlılık %83, özgüllük %97.5, PPV %92, NPV %94.4.ÇKBT : %81.2, %77.3, %60.5, %90.6

J Comput Assist Tomogr. 2006;30:591-6

MR’ın DEZAVANTAJLARI

Uzun ve pahalı tetkikRespirasyon ve hareket artefaktlarındanetkilenir.Kalp pili gibi manyetik alan sınırlayıcılarKlostrofobi, aşırı şişman hasta

KC MRG PROTOKOLÜKORONAL:TRUFİ/FIESTA/balanced FFE:Transvers/koronal HASTETrans TURBO STIR veya YB T2A TSETrans in-out faz T1ADifüzyon ağırlıklı : B0, B 50, B 600-1000I.V kontrast sonrası T1 3D (DAİMA YBT1)

Geç T1 A TSE (5.dk- 60.dk)KONTRAST MADDE: Multihance / Primovist

BÖBREK

Taş protokolü: Kontrastsız

Hematüri: Kontrastsız, geç arteryel, 5. dk

BT ürografi

Renal kitle/kist: Kontrastsız, kontrastlı

Bilinen RCC takibi: Arteryel faz +/- geç faz

Renal donör adayı: Kontrastsız, arteryel, venöz, 10.dk geç faz (topogram)

Böbrek protokolü (renal kitleler için) (sens. %90)

KONTRASTSIZ (5mm)KONTRASTLI (kotikomedüller faz (25-70sn), (5mm)KONTRASTLI (KONTRASTLI (nefrogramnefrogram faz 100faz 100--120sn), (5mm)120sn), (5mm)

HEMATÜRİ PROTOKOLÜKONTRASTSIZKONTRASTLI (150ml. IVKM/3ml/sn)

(kotikomedüller faz (25-70sn, nefrogram faz 100-120sn)

GEÇ FAZ (ekskretuar faz 3-5dk)

BT ÜROGRAFİ

Böbrekler, üreterler ve mesanenin tanısal değerlendirilmesiÇKBT ve ince kesitliIV kontrast uygulanarakEkskretuar fazı içeren

BT ÜROGRAFİ

Kontrastsız fazBöbrek üstünden mesane sonuna

Nefrografik faz (böbrekler)Malignansi şüphesi varsa tüm abdomenMesane ca evrelemesi için gerekli

Ekskratuar faz Böbrek üstünden mesane sonuna

Doz!

4 fazlı BTU 23-35 mSv, x-ray 0,9 mSv!

Düşük doz teknikleri ile 3 fazda 7mSv inmek mümkünSadece kontrastsız BT, sadece ekskretuargereken olgularda gereksiz tetkik yapma!!! Split-bolus teknik uygula

Teknik

Split-bolus1.enj 75-100ml 3ml/sn300 sn bekle2. enj 50-75ml 2ml/sn100-120 sn bekleBaşlangıçtan 500-700 sn sonra

Nefrografik+ekskretuar faz

Triple-bolus (arteryel faz gerekiyorsa)

ESUR öneriBenign nedenler, sınırlı

Konjenital anomaliHidronefroz, benignÜreter travması

Split-bolus tek seri nefrografik-ekskretuar faz

ESUR öneriBenign nedenler, ileri düzeyde veya Malign

Hematüri (hafif/orta risk TCC/RCC)Kronik taş, PCNL öncesi planlamaÜriner diversiyon sonrasıEkstraüriner tümörler, üriner tutulum

Split-bolus iki seri kontrastsıznefrografik-ekskretuar faz

ESUR öneriMalign nedenler,

Hematüri (yüksek risk TCC/RCC)Hidronefroz, malignMedüller ve papiller nekroz

Single-bolus üç seri kontrastsıznefrografik fazekskretuar faz

BÖBREK VE ÜRİNER SİSTEM MR PROTOKOLÜ

T2 FSE transvers/koronalGRE T1-in-out faz transversT1 GRE -Pre transvers3D MRA – yb Post Gad. koronalSUBTRACTION (ÇIKARTMA)Opsiyonel (difüzyon)YAĞ BASKILI SEKANSLAR!!

ADRENAL BT

Kitle karakterizasyonu: Kontrastsız +/-

venöz,15dk geç

Feokromositoma protokolü:

Kontrastsız+tüm abdomen

Adrenerjik krize dikkat!! MR tercih et

ADRENAL MR

GRE T1: In-phase & Out of phase transversOptionel-

T2 FSE yb transversGRE T1 yb transversDifüzyon

MESANE

TCC: venöz, geç faz

Sanal sistoskopi

Travma: Venöz, geç faz

MESANE CA protokolüMesane tüm fazlarda optimum dolulukta olmalıdır.KONTRASTSIZKONTRASTLI (150ml. IVKM/3ml/sn)

60-90sn..Maksimum doku kontrastlanmasıGEÇ FAZ (ekskretuar faz 5-10dk)

3mm veya daha ince rekonstrüksiyon görüntülerle BT ürografi yapılmalı..

MESANE MR

DİNAMİK YB T1 SEKANSLARARTERYEL FAZDA TÜMÖR EN İYİ GÖRLÜR

T2 AĞIRLIKLI GÖRÜNTÜLER TRANSVERS/SAG/KOR)

KAS TABAKASI-TÜMÖR AYRIMINI EN İYİYAPAR

PANKREAS-BİLİER SİSTEM BT ÇEKİM PROTOKOLÜ

Pankreatitler: Portal-venöz faz: monofazik

Kitle: Geç arteryel (AORTA PİK+15sn), venöz

Nöroendokrin tümörler: Arteryel, venöz

Safra taşı: Prekontrast üst abdomen

MR-MRCPTRUFIT2 W HASTEIN-OUT PHASE T1WYB T2W3D MRCP SEKANSLARSINGLE SHOT FSEKONTRAST SONRASI GÖRÜNTÜLEME (Gd-BOPTA, Primovist) DİNAMİK –DAİMA YAĞ BASKILI HACİMSEL TARAMA

GIS

Venöz fazOral kontrastRektal kontrast

HavaPozitif kontrast

MPR

Akut apendisit

Divertikülit

Kolon kanseri

Kolonoskopi

Mide kanseri

İntestinalobstrüksiyonlar

VASKÜLER

Renal Hipertansiyon (Arteryel faz)

Aortografi, anevrizma

Portografi

Aortik stent sonrası değerlendirme (post-arteryel)

Diseksiyon (pre-arteryel)

ABDOMİNAL AORTA BT ANJİOTDBT: 40sn4 MDBT: 25sn16 MDBT: 10sn64 MDBT: 4sn

HİÇBİR SINIR YOKİZOTROPİK GÖRÜNTÜTEMPORAL ÇÖZÜNÜRLÜK UZAYSAL ÇÖZÜNÜRLÜK

TEKNİK SORUNLAR

>16 detektör : çok hızlıBT Anjiografiler için FİZYOLOJİK HIZ

LİMİTİ VAR!

TDBTOrt tarama süresi: 40snEnj. Süresi :40sn; 4ml/snToplam kontrast:: 160ml

MDBTOrt tarama süresi: 20snEnj. süresi: 20sn; 4ml/snToplam kontrast: 80ml

64 DETEKTÖR

Kısa enjeksiyon süresi:Damar kontrast tutulum miktarını azaltır.Maksimum kontrastlanmasüresi azalır.Abdominal aort anevrizmalarında kontrast distale geçmeden tetkik biter.Maksimum boluskaçırılabilir.

Ort tarama süresi: 4snEnj. Süresi :4sn; 15ml/snToplam kontrast:: 60ml

Ort tarama süresi: 10snEnj. Süresi :18sn; 5ml/snToplam kontrast: 90ml

ÇÖZÜMLER: 64 DETEKTÖR İÇİNTarama süresi: 10sn (Tüm hastalar için)Enjeksiyon süresi: 18sn

<50kg… 4ml/sn>50kg… 5ml/snOrtalama 90cc kontrast madde

Abdominal aort anevrizmaları: Arteryel pik +8 sn