งานวจย

รายงานฉบบสมบรณ

ทปรกษาแผนงานวจย

ดร.กลยา ตนตเตมท ผอ านวยการแผนงานวจย

ดร.พสทธ พวพนธ เลขานการแผนงานวจย ดร.ปฐมดนย พลจนทร หวหนาโครงการวจย

ดร.ปฐมดนย พลจนทร (โครงการแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป)

ดร.ศรพล ตลยเสถยร (โครงการแบบจ าลองจลภาค)

นางวภารตน ปนเปยมรษฎ (โครงการประมาณคาความยดหยน)

ส านกงานเศรษฐกจการคลง

การตดตามสถานการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและ การพฒนาชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรส าหรบการประเมนผลกระทบ

ในบรบทของการเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม Monitoring Household Debt in Thailand and Developing Economic Models to Assess its Impacts for Inclusive Growth

แผนงานวจย

1

รายงานการด าเนนงานแผนงานวจยฉบบสมบรณ (Final Report)

------------------------------------

ชอแผนงานวจย (ภาษาไทย) การตดตามสถานการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและการพฒนา ชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรส าหรบการประเมนผลกระทบในบรบทของ การเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม

(ภาษาองกฤษ) Monitoring Household Debt in Thailand and Developing Economic Models to Assess its Impacts for Inclusive Growth

ชอโครงการวจยท 1 (ภาษาไทย) โครงการศกษาสภาวการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและ การประเมนผลกระทบเศรษฐกจมหภาคดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป

(ภาษาองกฤษ) The Study of Household Debt in Thailand and Its Macroeconomic Impact Assessment Using Computable General Equilibrium Model

ชอโครงการวจยท 2 (ภาษาไทย) การพฒนาแบบจ าลองจลภาคเพอศกษาบทบาทของหนครวเรอนทมตอ ความเหลอมล าของการกระจายรายไดในประเทศไทย

(ภาษาองกฤษ) Modeling Micro-Simulation to Study the Role of Household Debt Concerning the Income Inequality of Thailand

ชอโครงการวจยยอยสนบสนน

(ภาษาไทย) การส ารวจพฤตกรรมการกอหนของภาคครวเรอนในประเทศไทยและ การประมาณคาความยดหยนทเกยวของ

(ภาษาองกฤษ) Survey of Household Behavior on Indebtedness in Thailand and Estimation of the Related Elasticities

ทปรกษาแผนงานวจย นางสาวกลยา ตนตเตมท ผอ านวยการแผนงานวจย นายพสทธ พวพนธ เลขานการแผนงานวจย นายปฐมดนย พลจนทร (เปนผจดท าแผนงานวจย) หวหนาโครงการวจย นายปฐมดนย พลจนทร (โครงการท 1: แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป)

นายศรพล ตลยะเสถยร (โครงการท 2: แบบจ าลองจลภาค) นางวภารตน ปนเปยมรษฎ (โครงการวจยสนบสนน)

ตนสงกด ส านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง สามเสนใน พญาไท 10400

หนวยงาน ส านกนโยบายเศรษฐกจมหภาค โทรศพท 02-2739020

กตตกรรมประกาศ

แผนงานวจย “การตดตามสถานการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและการพฒนาชด

แบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรส าหรบการประเมนผลกระทบในบรบทของการเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม” ด าเนนมาจนสนสดโครงการระยะท 1 (10 เดอนแรก) ไดดวยด ท งน ไดรบค าปรกษาและขอเสนอแนะทดยงจากทปรกษาแผนงานวจย ดร. กลยา ตนตเตมท ผอ านวยการส านกนโยบายเศรษฐกจมหภาค ส านกงานเศรษฐกจการคลง และ ทปรกษาโครงการวจยท งสามโครงการอนไดแก ดร. สมศจ ศกษมต ผอ านวยการส านกสถต ธนาคารแหงประเทศไทย ผศ. สทธกร นพภยะ อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และ คณรจนา เนตรแสงทพย ผตรวจราชการ กระทรวงเทคโนโลยและการสอสาร คณะผวจยจงขอขอบคณอยางยงมา ณ ทน

ในสวนของโครงการวจยท 1 แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป คณะผวจยขอขอบคณ

ดร. ณรงคชย ฐตนนทพงศ ส านกงบประมาณ และ ผศ .ดร. อทธพงศ มหาธนเศรษฐ คณะเศรษฐศาสตรเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรรมการผทรงคณวฒภายนอก และขอขอบคณกรรมการตรวจรบงานวจย ไดแก ดร. เวทางค พวงทรพย ผเชยวชาญเฉพาะดานดลยภาพการออมและการลงทน ส านกนโยบายการออมและการลงทน คณณฐยา อชฌากรลกษณ ผอ านวยการสวนความรวมมออาเซยน ส านกนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ ดร . ชฎล โรจนานนท เศรษฐกรช านาญการ ส านกนโยบายพฒนาระบบการเงนภาคประชาชน ทไดกรณาใหขอแนะน าและความเหนในการพฒนางานวจยในระยะตอไป

ส าหรบโครงการวจยท 2 แบบจ าลองจลภาค คณะผวจย ขอขอบคณ รศ.ดร. เออมพร พชย

สนธ อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ดร. ภาวน ศรประภานกล อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และอาจารยเตมธรรม สทธเลศ อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย กรรมการผทรงคณวฒภายนอกทไดกรณาสละเวลามาใหค าวพากษและขอเสนอแนะกบผลงานวจยในวนสมมนาและในโอกาสอนๆ ทเก ยวกบโครงการวจยน ทงน ขอขอบคณคณะกรรมการตรวจรบงานวจย คณวฒพงศ จตต งสกล ผเชยวชาญดานพฒนานโยบายการคลงทองถน ดร.สรกมล อดมผล เศรษฐกรช านาญการพเศษ ส านกนโยบายการคลง ดร.ปณณ อนนอภบตร เศรษฐกรช านาญการพเศษ ส านกนโยบายภาษ ทไดกรณาตรวจสอบและใหความเหนส าหรบการปรบปรงงานวจยใหดยงขน

ดานโครงการวจยสนบสนนการประมาณคาความยดหยน คณะผวจยขอขอบคณ ผศ.ดร.

กรยา กลกลการ อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ดร .ดษณ เกศวยธ

ii

อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย กรรมการผทรงคณวฒภายนอก และขอขอบคณคณะกรรมการตรวจรบ คณจระ พนธคร ผอ านวยการส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงการคลง คณจรญศร ชายหาด ผอ านวยการสวนนโยบายภาษทองถนและรายไดอน ส านกนโยบายภาษ คณสทธรตน ดรงคมาศ ผอ านวยการสวนกลยทธและพฒนาระบบการเงนภาคประชาชน ส านกนโยบายพฒนาระบบการเงนภาคประชาชน ทไดใหความคดเหนและขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานวจยใหมคณภาพดยงขน

คณะผวจยขอขอบคณ คณนภสสร หอมวงศ นกสถตเศรษฐสงคม กลมสถตรายไดรายจาย ส านกสถตเศรษฐกจสงคมและประชามต 2 ส าหรบขอมลสถตทไดรบความอนเคราะหและความชวยเหลอตางๆ ทเก ยวของกบสถต และขอขอบคณ คณอทธพล ดลกรตนไพจต คณเจนโชต ศรพรประเสรฐ และ คณธนรตน มตรยอดวงศ บรษท ESRI (Thailand) จ ากด ส าหรบความอนเคราะหตวอยางแผนทในการน าเสนอส าหรบสวนของแผนงาน

คณะผวจยขอขอบคณคณสรกลยา เรองอ านาจ ผอ านวยการศนยบรหารงานวจยและบรรณสารสนเทศ คณรตนาภรณ วชรสนธ คณสงศร ศรสโข และ คณอมพกา สดซาง ฝายก ากบงานวจย ศนยบรหารงานวจยและบรรณสารสนเทศ ส านกงานเศรษฐกจการคลง เก ยวกบการประสานงานโครงการวจยทกๆ ดาน

คณะผวจยขอขอบคณ คณอรอมา หนชวย คณณฎฐธดา จนภกด คณภทราภรณ คมสะอาด

คณวรยา เกษศรการณ และคณอรณรตน นานอก ส าหรบความชวยเหลอในการประสานงานและจดงานสมมนา

ในโอกาสน คณะผวจยขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงาน

เศรษฐกจการคลงทไดใหการสนบสนนการด าเนนโครงการวจยน ทงในแงวชาการและงบประมาณ คณะผวจย

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ i สารบญ iii สารบญรปภาพ iV บทสรปผบรหาร V Executive Summary VII บทท 1: บทน า 1.1 ความส าคญและทมาของปญหา.................................................................................. 1 1.2 วตถประสงค.............................................................................................................. 7 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ........................................................................................ 8 1.4 กลยทธของแผนงานวจย............................................................................................ 9 1.5 ระยะเวลาท าการวจยและแผนการด าเนนงานตลอดแผนงานวจย.............................. 12 1.6 ผลส าเรจและความคมคาของการวจยทคาดวาจะไดรบ.............................................. 14

บทท 2: โครงการวจยท 1: แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป 2.1 บทน าเกยวกบโครงการ............................................................................................... 16 2.2 การด าเนนการทผานมา................................................................................................ 17 2.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป......................................................................... 21

บทท 3: โครงการวจยท 2: แบบจ าลองจลภาค 3.1 บทน าเกยวกบโครงการ............................................................................................... 23 3.2 การด าเนนการทผานมา............................................................................................... 24 3.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป......................................................................... 28

บทท 4: โครงการวจยสนบสนน: การประมาณคาความยดหยน 4.1 บทน าเกยวกบโครงการ............................................................................................... 29 4.2 การด าเนนการทผานมา............................................................................................... 30 4.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป......................................................................... 34

บทท 5: การด าเนนงานในสวนของแผนงานวจย 5.1 การด าเนนการในสวนของงานอบรมสมมนา............................................................... 35 5.2 การด าเนนการในสวนของงานสมมนาเพอเผยแพรผลการศกษา.................................. 35 5.3 การด าเนนการในสวนของการน าเสนอผลทไดในรปแบบแผนท................................. 36 บทท 6: สรป และการด าเนนงานในระยะตอไป........................................................................ 44 บรรณานกรม.............................................................................................................................. R-1 ภาคผนวก................................................................................................................................... A-1

สารบญภาพ หนา ภาพท 1.1 โครงสรางเศรษฐกจดานการผลต ป 2556............................................................................... 1 ภาพท 1.2 โครงสรางเศรษฐกจและแรงงานรายสาขาการผลต ป 2554.................................................... 2 ภาพท 1.3 แสดงความแตกตางรายภาคของผลตภณฑมวลรวม รายจายภาครฐ และประชากร................ 4 ภาพท 1.4 แผนทรายไดประจ าเฉลยตอเดอนตอคนระดบจงหวดป 2552................................................ 4 ภาพท 1.5 แผนทสมประสทธความไมเสมอภาคดานรายไดระดบจงหวดป 2552.................................... 5 ภาพท 1.6 แสดงกลยทธของแผนงานวจย................................................................................................ 11 ภาพท 5.1 ตวอยาง Web application........................................................................................................ 37 ภาพท 5.2 ตวอยางแผนทแสดง GDP และ GPP ยอนหลงของประเทศไทย............................................ 38 ภาพท 5.3 ตวอยางแผนทแสดง GDP และ GPP ยอนหลงของประเทศไทย............................................ 38 ภาพท 5.4 ตวอยางแผนทแสดง GDP และ GPP ยอนหลงของประเทศไทย............................................ 38 ภาพท 5.5 กราฟแสดง GDP ยอนหลงของประเทศไทยในดานตางๆ เปรยบเทยบกน............................. 39 ภาพท 5.6 กราฟแสดงผลกระทบจากมาตรการตางๆ เปรยบเทยบกน..................................................... 39 ภาพท 5.7 แผนทแสดงจงหวดทม GPP ตามขอก าหนดทสนใจ เชน จงหวดทม GPP ตดลบ................... 40 ภาพท 5.8 กราฟแสดงมลคาเศรษฐกจในดานตางๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดทมมลคามากทสด.... 41 ภาพท 5.9 แสดงความสามารถเชอมโยงระหวางกราฟกบแผนทได.......................................................... 41 ภาพท 5.10 กราฟแสดงมลคาทางเศรษฐกจในดานตางๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดทมมลคา มากทสดของจงหวดทท าการเลอกบนแผนท............................................................................ 42 ภาพท 5.11 กราฟแสดงมลคาทางเศรษฐกจในดานตางๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดทมมลคา มากทสดของจงหวดทท าการเลอกบนแผนท........................................................................... 42 ภาพท 5.12 แผนทแสดงการเปรยบเทยบ GDP ในดานตางๆ ทสนใจ...................................................... 43 ภาพท 5.13 Mobile Application............................................................................................................... 43

บทสรปผบรหาร

แผนงานวจย “การตดตามสถานการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและการพฒนาชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรส าหรบการประเมนผลกระทบในบรบทของการเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม” มจดประสงคหลกคอ คอ เพอศกษาและตดตามสถานการณของหนภาคครวเรอนในประเทศไทยในบรบทของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมสวนรวม (Inclusive growth) หรอ การกระจายการเตบโตใหมความเปนธรรมมากขน โดยชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรดงกลาวจะประกอบดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป หรอ Computable General Equilibrium Model (CGE Model) ซงเกยวของกบเศรษฐกจมหภาคและเศรษฐกจรายสาขาเชอมโยงกบแบบจ าลองจลภาค หรอ Micro-simulation ซงใชประเมนความเหลอมล าและการกระจายรายไดของประเทศ โดยในปจจบนยงคงไมมงานวจยในประเทศไทยทประยกตใชแบบจ าลอง CGE Model ทเกยวของกบหนภาคครวเรอนโดยตรงและยงไมมการเชอมโยงผลกระทบในเชงมหภาคและจลภาคลกษณะดงกลาว

แบบจ าลอง CGE Model ทด าเนนการจดสรางขนในแผนงานวจยน ชอวา ‘THAGE-FPO’

(หรอ THai Applied General Equilibrium model for Fiscal Policy Office) ภายใตโครงการศกษาสภาวการณหนภาคครวเรอนและการประเมนผลกระทบเศรษฐกจมหภาคดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป มวตถประสงคหลก คอ เพอศกษาและตดตามสถานการณของหนภาคครวเรอนในประเทศไทยในเชงเศรษฐกจมหภาคและรายสาขาเศรษฐกจเพอประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจมหภาคของมาตรการของรฐบาลทมตอหนครวเรอนและตอสถานะเศรษฐกจมหภาคของประเทศ ส าหรบการพฒนาแบบจ าลองจลภาค (Micro-simulation หรอ Micro-FPO) นน กเพอศกษาบทบาทของหนครวเรอนทมตอความเหลอมล าของการกระจายรายไดในประเทศไทย โดยไดจดท าฐานขอมลทแสดงถงโครงสรางการกระจายรายไดของภาคครวเรอน และวเคราะหบทบาทของหนครวเรอนตอสถานะโครงสรางการกระจายรายไดของประเทศไทย รวมถงบทบาทของมาตรการภาครฐทส าคญทมตอสถานการณหนครวเรอนและการกระจายรายไดของประเทศไทย ทงน ในสวนของโครงการวจยสนบสนนเกยวกบการประมาณคาความยดหยนนน กมวตถประสงคเพอประมาณคาความยดหยนทส าคญเพอน ามาก าหนดพฤตกรรมตางๆ และใชงานในชดแบบจ าลองเศรษฐศาสตรขางตน ซงจะชวยใหแบบจ าลองเศรษฐศาสตรทสรางขนสะทอนภาพจรงของระบบเศรษฐกจไดอยางด

ส าหรบการด าเนนงานแผนงานในระยะท 1 หรอ 10 เดอนแรกของแผนงานวจยน คณะวจยไดจดสรางแบบจ าลองเศรษฐศาสตรดงกลาวไวเปนโครงสรางหรอ Framework หลกส าหรบเปน

vi

เครองมอในการประเมนผลกระทบของนโยบายและมาตรการไว โดยไดท าการทดสอบแบบจ าลองดวยตวอยางมาตรการเพอรบทราบขอจ ากดและขอควรพฒนาในอนาคต ในการด าเนนการระยะถดไป นอกจากจะเปนการปรบปรงแบบจ าลองใหเหมาะสมและปรบฐานขอมลใหทนสมย จะเปนการด าเนนการศกษานโยบายและมาตรการทเพงเรมด าเนนการโดยภาครฐ เชน มาตรการสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนรายยอย (สนเชอนาโนไฟแนนซ) เปนตน

ทงน การด าเนนมาตรการภาครฐใดๆ ยอมท าใหเกดผลกระทบทงในแงของการเจรญเตบโตและการกระจายรายได มาตรการภาครฐท าใหอตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจเปลยนแปลง แตกกระทบตอความเปราะบางของเศรษฐกจครวเรอนและการกระจายรายไดในระยะยาวซงเปนอกแงมมหนงของเปาหมายทางเศรษฐกจดวยเชนกน โดยชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรทสรางขนนน ในสวนของแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปจะเปนเครองมอในการวดผลกระทบเศรษฐกจในแงเศรษฐกจมหภาคและรายสาขาตามเปาหมายเพอกระตนอตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ ในขณะทแบบจ าลองจลภาคกจะแสดงผลกระทบในสวนของการกระจายรายไดเพอความเปนธรรมในสงคม เครองมอทางเศรษฐศาสตรดงกลาวจะชวยใหองคกรทมหนาทเสนอแนะนโยบายและมาตรการภาครฐ เชน ส านกงานเศรษฐกจการคลง สามารถน ามาใชพจารณาการด าเนนวางแผนนโยบายและมาตรการไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

Executive Summary

The main objective of the research program "Monitoring Household debt in Thailand and Developing Economic Models to assess its Impacts for Inclusive Growth" is to study and monitor the household debt situation in Thailand in the context of inclusive growth and equitable income distribution. The models to be constructed include Computable General Equilibrium Model (CGE Model), which links macroeconomic and sector-based models and Micro-simulation model assessing the inequality and income distribution. Currently, there is still no research directly applying CGE Model to study the household debt situation. In addition to the current line of researches there is still no direct link for such impacts of macro and micro characteristics.

The CGE Model in this research program titled 'THAGE-FPO' (or THai Applied General Equilibrium model for Fiscal Policy) constructed in the research project, the Situation of Household Debt and Its Macroeconomic Impact Assessment Using Computable General Equilibrium Model, is aimed to study and monitor the situation of household debt in Thailand in terms of macroeconomic and sectoral economic analysis. In addition, this project aims to assess the policy impact on household debt and macroeconomic status of the country utilizing CGE model. For micro-simulation model (or so called Micro-FPO), the aim is to study the effect of debt on income distribution in Thailand through compiling a database of related to household debt and income distribution data from the socioeconomic survey by National Statistics Office, and to study the effect household debt on income distribution and vice versa, as well as effect of important government policies on household debt and income distribution. Moreover, in the research project about estimating the elasticity, the aim is to comprehend the elasticity to be determined for the household behavior in those economic models abovementioned. This will help the models better reflecting the real characteristic of the economy.

For the research program in the first phase (first 10 months), the economic models have been constructed as the crucial framework as the tool to evaluate the impacts of the policy measures. Simulations have been carried out to validate the models with some policy measures to understand the limitation and the future path for development. For the next phase,

viii

apart from improving the models and updating the database, there will be the study of the new scheme of policy measure such as Nano-finance.

In all, any policies enacted would affect economic growth but also create

vulnerability of the economy and long-run income distribution, which are also regarded as important economic goals beside short-run macroeconomic growth. The economic models constructed in this research program, CGE model, in particular, is practical for policy evaluation on macroeconomic and sectoral impacts on economic growth and other economic variables, while the micro-simulation model would represent the impacts on income distribution. As the important tools for the organization such as Fiscal Policy Office, which has its main duty on policy recommendation for the government, it will greatly help fulfill the assessment of any policy as the information on how each policy measure impacts the economy as well as any specific sector is crucial for policymakers. As a result, the policy enactment would be more efficient.

----------------------------------------

1

บทท 1

บทน ำ

1.1 ควำมส ำคญและทมำของปญหำทท ำกำรวจย

การศกษาเรองการเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม (Inclusive Growth) นน เปนเรองทท งโลก

โดยเฉพาะอยางยงประเทศก าลงพฒนาไดใหความสนใจ โดยทผานมา แมเศรษฐกจจะมอตราการขยายตวเพมขนมาก แตในหลายประเทศ ความยากจนและความเหลอมล าของการกระจายรายไดโดยเฉพาะของประเทศก าลงพฒนากลบยงเปนปญหาททาทาย ในหลายประเทศ รวมทงประเทศไทยนน ไดใหความเหลอมล าดานรายไดเปนปญหาเรงดวนทตองแกไข โดยรฐบาล ไดพจารณาใชนโยบายและมาตรการหลากหลายในการสนบสนน การเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวมหรอ Inclusive Growth น เพอใหการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจมการกระจายและลดการกระจกตวทมเฉพาะบางกลม

ภาพท 1.1: โครงสรางเศรษฐกจดานการผลต ป 2556

ทมา: สศช. ประเทศไทยไดด าเนนนโยบายการพฒนาเศรษฐกจโดยเนนการสงออกเรอยมา อตราการขยายตวและ

เสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศไทยอยในเกณฑด โดยในดานโครงสรางสาขาการผลตและการจางงานนน จากสดสวนของผลผลตในผลตภณฑมวลรวมในประเทศลาสด ป 2556 (ภาพท 1.1) สวนใหญจะอยทภาคบรการ และอนๆ ประมาณรอยละ 53.6 โดยเปนภาคอตสาหกรรมรอยละ 38.1 และภาคเกษตรกรรมรอยละ 8.3 ซงแตกตางจากภาคการผลตเมอป 2533 ทมสวนประกอบเปนภาคบรการและอนๆ ประมาณรอยละ 62.6 ภาคอตสาหกรรมประมาณรอยละ 27.4 และภาคเกษตรกรรมประมาณรอยละ 10 ท งน ในชวง 30 ปทผานมา ประเทศไทยไดมการพฒนาดานอตสาหกรรม และภาคการผลตอนๆ มาอยางตอเนอง ท าใหอตราแรงงานทท างานในภาคเกษตรกรรมลดลงเรอยมา ในชวงป 2516-2520 มแรงงานในภาคเกษตรรอยละ 67 ชวงป 2531-2535 มแรงงานภาคเกษตรรอยละ 60 และชวงป 2546-2549 มแรงงานภาคเกษตรเหลอเพยงรอยละ 42.2 ของ

Manufacturing 38.1%

Wholesale and Retail Trade

13.4% Transport

10.2%

Other 8.8%

Agriculture 8.3%

Financial Intermediation

4.8%

Hotels and Restaurants

4.6%

Real Estate 3.9%

Electricity, Gas and Water

Supply 3.6%

Mining 2.2%

Construction 2.1%

2

แรงงานท งหมด ในป 2554 แรงงานเกษตรมสดสวนเหลอเพยงรอยละ 38.2 ในทางกลบกนแรงงานไดเขาไปท างานในภาคบรการและภาคการผลตเพมขน โดยเฉพาะภาคบรการและอนๆ ซงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองจนมสดสวนทใกลเคยงกบผท างานภาคการเกษตรโดยมสดสวนรอยละ 42.1 ในป 2554

จากขอมลดงกลาวขางตน จะเหนไดวา ทศทางของโครงสรางเศรษฐกจดานการผลตของประเทศม

การเปลยนผานไปสภาคการผลตดานการบรการและดานอตสาหกรรม ซงสะทอนไดจากแรงงานดานการเกษตรทคอยๆ ลดลง สอดคลองกบสดสวนของผลตภณฑมวลรวมดานเกษตรกรรมทลดลง โดยมภาคการผลตดานบรการและอตสาหกรรมเปนตวผลกดนใหมการเตบโตของเศรษฐกจจากโครงสรางดงกลาว อยางไรกตาม ภาคบรการและอนๆ ทเปนภาคการผลตขนาดใหญมการจางงานสง แตกลบมผลตภ าพทต ากวาการผลตในภาคอตสาหกรรมทมการจางงานนอยกวา ดงเชนในป 2554 (ภาพท 1.2) ทมสดสวนรอยละ 13.6 เทานน แตมสดสวนในผลตภณฑมวลรวมถงรอยละ 39 ซงเมอพจารณาในสวนของแรงงานเกษตรกรรมทมสดสวนรอยละ 38.2 แตมผลตภาพอยทประมาณรอยละ 8.6 ดวยแลว ยอมแสดงใหเหนถงลกษณะของโครงสรางเศรษฐกจและฐานแรงงานทไมสอดคลองกนอยางมนยส าคญ ซงสงเหลานยอมสะทอนและสงผลถงลกษณะโครงสรางของรายไดทแรงงานในแตละสาขาการผลตไดรบดวยเชนกน และเมอดผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรน น กมแนวโนมลดลงเรอยๆ โดยเหลอเพยงรอยละ 8.3 จากทงหมดในป 2556 ดงภาพท 1.1

นอกจากน เมอพจารณาในรายภาคของประเทศ ดงภาพท 1.3 กแสดงใหเหนถงความไมเทาเทยมกนท

ปรากฏอย ทเหนไดชดคอ ภาคอสาน ทมจ านวนประชากรสงทสดประมาณรอยละ 34 ของประเทศ มสดสวนของผลตภณฑมวลรวมรายภาคเพยงรอยละ 11 และไดรบงบจากภาครฐนอยทสดเพยงรอยละ 6 ซงคอนขางจะตรงขามกบกรงเทพมหานครทเปนเมองหลวงและมสดสวนประชากรประมาณรอยละ 17 มสดสวนผลตภณฑมวลรวมรอยละ 26 แตไดรบงบจากภาครฐถงประมาณรอยละ 72 ของทงหมด

ภาพท 1.2: โครงสรางเศรษฐกจและแรงงานรายสาขาการผลต ป 2554

ทมา: ธปท.

39 13.6

13.5

15.5

9.6

2.6

8.6

38.2

4.3 6.1 25 24

0

20

40

60

80

100

GDP by Sector (%) Labour force by sector(%)

Other services

Construction and Mining Agricuture

Transport, Storage and communication Wholesale and Retail Trade

3

ในสวนของการกระจายรายไดนน จากขอมลทไดจากการส ารวจเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนโดยส านกงานสถตแหงชาตเมอป 2552 สะทอนใหเหนวา หากประเทศไทยมจ านวนประชาชน 100 คน และแบงเปนกลมละ 10 คน ประชาชนกลมรวยสด 30 คนของประเทศจะเปนเจาของรายไดประมาณรอยละ 65.8 ในขณะทประชาชน 70 คน ทเหลอ จะมรายไดเพยงประมาณรอยละ 34.2 จากรายไดท งหมดเทานน โดยกลมครวเรอนทจนทสด ถอครองรายไดเพยงรอยละ 1.69 ของรายไดท งหมด ซงแตกตางจากกลมครวเรอนทรวยทสดสงถง 22.79 เทา แสดงใหเหนถงความเหลอมล าทางรายไดทแตกตางอยางชดเจน ดแผนทรายจงหวดแสดงรายไดประจ าเฉลยตอเดอนตอคน ในภาพท 1.4 โดยมคาสมประสทธความไมเสมอภาค (Gini Coefficient) ดานรายไดอยในระดบ 0.48-0.54 โดยมคาเทากบ 0.485 ในป 2552 (คาสมประสทธความไมเสมอภาค ยงใกล 1 ยงมความไมเสมอภาคสง ดรายละเอยดเชงแผนทรายจงหวดไดดงภาพท 1.5) ท งน ในชวงป 2533-2552 (ระยะเวลา 20 ป ส ารวจทก 2 ป) สดสวนดงกลาว สงสดท 29.72 เทา เมอป 2549 โดยในป 2533 หากเปรยบเทยบในลกษณะเดยวกน ในจ านวนประชาชน 100 คน ประชาชนกลมรวยสด 30 คนของประเทศจะเปนเจาของรายไดประมาณรอยละ 68.15 ในขณะทประชาชน 70 คนทเหลอจะมรายไดประมาณรอยละ 31.85 แสดงใหเหนวา ในระยะเวลาทผานมา 20 ป ระดบการกระจายรายไดดขนเพยงเลกนอยและยงคงไมไดพฒนาเทาทควร

ลกษณะของโครงสรางเศรษฐกจและโครงสรางการกระจายรายไดทกลาวมาแลวนน สะทอนใหเหนถง

ความเหลอมล าทเกดขนในหลายแงมม การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนเปาหมายเศรษฐกจทส าคญของทกประเทศ แตเปาหมายเศรษฐกจเพอสรางความเปนธรรมในสงคมและลดความเหลอมล ากเปนอกดานหนงทส าคญ การเจรญเตบโตแบบมสวนรวมหรอ Inclusive Growth จงเปนบรบททภาครฐเดนหนาเรงรดสนบสนน

อยางไรกตาม ในป 2556 น สนเชอภาคครวเรอนไดขยายตวในปรมาณสงขน โดยไตรมาสท 1 น น

หนครวเรอนสงขนเปน 439,598 บาทตอครวเรอน สงขนจากป 2547 ซงอยทเพยง 110,566 บาทตอครวเรอนท าใหสดสวนหนสนตอรายไดเทากบ 0.82 เทา สงขนจากหนสนตอรายไดในป 2547 และป 2539 ซงอยท 0.61 เทา และเพยงแค 0.31 เทาตามล าดบ หนครวเรอนทเพมสงขนถงรอยละ 16.2 ปตอป สงผลใหสดสวนหนครวเรอนตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศอยทรอยละ 77.5 สงขนจากป 2551 ซงอยทเพยงรอยละ 55.8 แสดงใหเหนวาโครงสรางของหนครวเรอนไดเปลยนไปจากเมอประมาณ 10 ปทผานมา โดยสวนหนงเกดจากการกระตนเศรษฐกจผานมาตรการตางๆ ของรฐบาล สงผานการกระตนการอปโภคและบรโภคของประชาชน เชน สนเชอตางๆ และผานภาคการผลต เชน ภาคอตสาหกรรมรถยนต เ ชน โครงการรถยนตคนแรก เปนตน การขยายตวอยางรวดเรวของสนเชอเพอการอปโภคและบรโภคของครวเรอน โดยเฉพาะอยางยงในกลมรายไดนอยนน ท าใหหลายภาคสวนกงวลตอการขยายตวทเรวเกนไปและอาจสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจตอไปในอนาคตได

4

ภาพท 1.3: แสดงความแตกตางรายภาคของผลตภณฑมวลรวม รายจายภาครฐ และประชากร (%)

ทมา: World Bank

ภาพท 1.4: แผนทรายไดประจ าเฉลยตอเดอนตอคนระดบจงหวดป 2552

ทมา: ส านกงานสถตแหงชาต

ลาสด จากการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ในป 2556 โดยส านกงานสถตแหงชาต

พบวาจ านวนเงนทเปนหนมแนวโนมเพมขน โดยเพมจาก 104,571 บาท ในป 2547 เปน 163,087 บาท ในป 2556 โดยในป 2556 เพมขนจากป 2554 มากถงรอยละ 20.9 สอดคลองกบการสถตหนครวเรอนไทย ซงเกบขอมลโดยธนาคารแหงประเทศไทย ซงพบวา ในไตรมาสท 3 ป 2557 หนครวเรอนตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศอยทรอยละ 84.7 เพมขนจากไตรมาสกอนหนาทอยทรอยละ 83.5

26

44

9 11 10 17 17 18

34

14

72

7 7 6 8

0

20

40

60

80

Bangkok Central North Northeast South

Share of GDP Share of Population Share of Total Expenditure

5

ภาพท 1.5: แผนทสมประสทธความไมเสมอภาคดานรายไดระดบจงหวดป 2552

ทมา: ส านกงานสถตแหงชาต การปรบเพมขนอยางมนยส าคญของหนภาคครวเรอน อาจท าใหเกดอปสรรคตอการพฒนาเพอ

การเจรญเตบโตแบบมสวนรวมในประเทศไทย การตดตามศกษาสถานการณและผลกระทบของหนภาคครวเรอนตอระบบเศรษฐกจมหภาคและโครงสรางการกระจายรายได และการศกษาถงผลของการด าเนนนโยบายของภาครฐเพอกระตนเศรษฐกจ ซงในปจจบนยงไมมการศกษาอยางจรงจง ท งในดานระดบของภาระหนทอาจกอใหเกดปญหา และผลกระทบของตวแปรทางเศรษฐกจตางๆ ตอระดบภาระหนภาคครวเรอน รวมท งผลทเกดขนทอาจจะเปนอปสรรคในการเรงรดพฒนาเศรษฐกจในบรบทของการเจรญเตบโตแบบมสวนรวม ดงน นการศกษาในค รง น จงตองการทจะศกษาถงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมภาคครว เรอนตอ การเปลยนแปลงของตวแปรเศรษฐกจตางๆ เชน ระดบการบรโภค ระดบรายได และระดบราคา เปนตน เพอน าไปใชประโยชนในการจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายตางๆ ทสามารถท าใหระดบหนสนภาคครวเรอนอยในระดบทเหมาะสม และมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ รวมท งเปนการสนบสนนใหโครงสรางเศรษฐกจและโครงสรางการกระจายรายไดของประเทศไทยอยในทศทางทท าใหทกภาคสวนมสวนรวมในพฒนาการเศรษฐกจอยางเปนธรรมมากขน

ความส าคญของปญหาหนภาคครวเรอนยงสะทอนในหลายนโยบาย แผน และยทธศาสตรหลกของ

ประเทศ ซงการศกษานมความส าคญและสอดคลองในหลายประเดน ไดแก

6

ความสอดคลองกบรางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ในยทธศาสตรท 4 การปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและย งยน การศกษานมเปาหมายทจะศกษาสถานการณหนภาคครวเรอน และสรางชดแบบจ าลองเศรษฐกจและประเมนผลกระทบของหนภาคครวเรอนตอเศรษฐกจไทยในบรบทของการเจรญเตบโตอยางมสวนรวมหรอ Inclusive Growth โดยชดแบบจ าลองเศรษฐศาสตรจะเปนเครองมอส าหรบผก าหนดนโยบายและผทเก ยวของน าไปใชประเมนผลกระทบทมตอภาคเศรษฐกจของไทยรวมทงโครงสรางทเปลยนไปของหนภาคครวเรอน และเพอประโยชนในการวางแนวทางการปองกนเพอรกษาเสถยรภาพและแกไขปญหาทางเศรษฐกจทอาจจะเกดขนในอนาคต โดยเนนทศทางการด าเนนนโยบายเพอพฒนาการเจรญเตบโตของเศรษฐกจแบบมสวนรวม อกท ง การศกษาน เปนการศกษาและวจยทเนนดานพฒนาการเศรษฐกจแบบมสวนรวม นนคอ การพฒนาโครงสรางเศรษฐกจทประสบปญหาความไมเทาเทยมกนใหมความเปนธรรมและสอดคลองกนและกนมากขนทงในสวนของโครงสรางการผลต โครงสรางการจางงาน โครงสรางการกระจายรายได เปนการประยกตใชชดเครองมอทางเศรษฐศาสตร ซงกคอแบบจ าลองคณตศาสตรมาว ดผลกระทบทเกดขนจากสนเชอและการกอหน และประเมนผลทเกดขนท งกบระบบเศรษฐกจและ การกระจายรายไดของภาคครวเรอน พรอมท งทดลองจดการสรางภาพฉายหรอ Scenarios ตางๆ เพอแสดงใหเหนถงผลกระทบทอาจจะเกดขนและควรสงเสรมหรอลดผลกระทบทไมพงประสงค และน าไปสการเสนอแนะนโยบายและมาตรการทภาครฐสมควรตดสนใจใชเพอผลประโยชนสงสดดวยตนทนทต าสดเทาทจะเปนได ซงในสวนน จะชวยใหภาครฐตดสนใจเพอผลประโยชนสวนรวมอยางมคณภาพมากยงขน

ความสอดคลองกบยทธศาสตรการวจยแหงชาตฉบบท 8 (พ.ศ. 2555-2559) ในยทธศาสตรการวจยท 2

การสรางศกยภาพและความสามารถเพอการพฒนาทางเศรษฐกจ กลยทธการวจยท 8 การพฒนาเศรษฐกจระหวางประเทศ แผนงานท 8.1 การวจยเก ยวกบผลกระทบทางเศรษฐกจและเสถยรภาพทางการเงนและแนวทางการแกไขปญหาอนเกดจากวกฤตการเงน โดยในสวนของการสรางศกยภาพและความสามารถเพอ การพฒนาทางเศรษฐก จน น เ นองจากเปาหมายทไดจากการศกษานคอ ชดแบบจ าลองเศรษฐกจใน การประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจทจะสามารถวเคราะหและประเมนสภาวการณหนภาคครวเรอนทมตอเศรษฐกจมหภาคและจลภาคของไทยได ซงจะมสวนส าคญในการเปนเครองมอทใชเพอการวเคราะหผลกระทบทางเศรษฐกจ การกระจายรายได และเสถยรภาพของเศรษฐกจไทย โดยเฉพาะอยางยงทามกลางความผนผวนของเศรษฐกจโลกในปจจบน อกทง ยงเปนเครองมอส าคญเพอใชในการฉายภาพจ าลองเพอวางแนวทางปองกนและแกปญหาทางเศรษฐกจของประเทศได ซงนบวาเปนการสรางศกยภาพและสงเสรมความสามารถใหหนวยงานภาครฐในการพฒนาเศรษฐกจ โดยการศกษาน เปนการวจยทเก ยวกบผลกระทบทางเศรษฐกจของหนภาคครวเรอน และระดบหนภาคครวเรอนทสงขนอาจจะสงผลท าใหเสถยรภาพดานการเงนของประเทศสนคลอน และมปญหาดงเชนทเกดขนในชวงวกฤตตมย ากงเมอ ป 2540 ได การวดผลกระทบดวยเครองมอทางเศรษฐศาสตรจะมสวนชวยแสดงทศทางและขนาดหรอ Magnitude ของผลทเกดขนกบหนวยเศรษฐกจตางๆ ในระบบเศรษฐกจ ท าใหสามารถเสนอแนวทางการหลกเลยงปญหาทเกดจากวกฤตการเงนทอาจจะเกดขนผาน ภาพฉายหรอ scenarios ตางๆ ได

7

1.2. วตถประสงค

แผนงานวจยนมวตถประสงคหลก คอ เพอศกษาและตดตามสถานการณของหนภาคครวเรอนใน

ประเทศไทยในบรบทของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมสวนรวม โดยเนนใหความส าคญในประเดนดงตอไปน

1.2.1เพอสรางความเขาใจถงลกษณะสภาวการณของหนภาคครวเรอนในประเทศไทยในภาพรวม โดย

มงประเดนส าคญดงตอไปน เพอศกษาพฤตกรรมของครวเรอนแตละกลมและปจจยในการกอหน เพอส ารวจขอมลปฐมภมพฤตกรรมการกอหนของครวเรอนและวดคาความยดหยนทเก ยวของโดย

คาความยดหยนทจะศกษา จะน ามาใชสนบสนนชดแบบจ าลองเศรษฐกจของโครงการวจยหลกท ง 2 โครงการ

1.2.2 เพอประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจมหภาคและจลภาคของมาตรการของรฐบาล ผานการเปลยนแปลงของระดบการกอหนสนและการสรางรายไดของภาคครวเรอน

1.2.3เพอสรางชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรในการประเมนผลกระทบตางๆ โดยแบงเปน 2 โครงการวจย ภายใตแผนงานวจยหลกน ไดแก

แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป หรอ Computable General Equilibrium Model (CGE Model) ซงเปนแบบจ าลองเศรษฐกจมหภาคในลกษณะรายสาขาการผลต (Multisectoral Model) โดยจะเปนแบบจ าลองทแสดงเศรษฐกจรายสาขาการผลต และโครงสรางของระบบเศรษฐกจของประเทศไทย ซงอยในสวนของโครงการวจยท 1 นนคอ โครงการศกษาสภาวการณหนภาคครวเรอนในประเทศไทยและการประเมนผลกระทบเศรษฐกจมหภาคดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป

แบบจ าลองจลภาค (Micro-Simulation) ซงเปนแบบจ าลองทมลกษณะตางกนกบแบบจ าลองแรก โดยแบบจ าลองนนยมใชเก ยวกบหนวยเศรษฐกจประเภทบคคลหรอครวเรอนเพอว ดความเปลยนแปลงหลงจากใชนโยบายหรอมาตรการใดๆ เนนพจารณาดานการกระจายรายได โดยน ามาประยกตใชเพอพจารณาวดผลกระทบตามเปาหมายเศรษฐกจทมพนฐานตางกน ซงเปนสวนของโครงการวจยท 2 หรอ การพฒนาแบบจ าลองจลภาคเพอศกษาบทบาทของหนครวเรอนทมตอความเหลอมล าของการกระจายรายไดในประเทศไทย

1.2.4เพอวเคราะหและอธบายถงปญหาหนภาคครวเรอนในปจจบนและแนวโนมของปญหาในอนาคต รวมทงเสนอแนวทางการแกไขมาตรการและขอเสนอแนะเชงนโยบายอยางเหมาะสม

1.2.5เพอพฒนาบคลากรของส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ใหมความพรอมในการประเมนผลกระทบของนโยบายและมาตรการภาครฐโดยใชแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปและแบบจ าลองจลภาค (Micro-Simulation) ซงจะชวยใหสามารถเสนอแนะแนวทางในการก าหนดนโยบายทเหมาะสมแกรฐบาลไดตรงตามวตถประสงคทตงไว

8

1.3. ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

แผนงานวจยนเปนชดโครงการวจยของแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรทมรปแบบการสรางแตกตางกน

แตเก ยวเนองกนผานเนอหาส าคญนนคอ บรบทของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม หรอ Inclusive

Growth

จากทไดแสดงใหเหนถงลกษณะโครงสรางเศรษฐกจ และโครงสรางการกระจายรายไดใน ความส าคญ

และทมาของปญหาทท าการวจย จะเหนไดวา แผนงานวจยนมประโยชนทคาดวาจะไดรบ ดงน

1) ดานวชาการ นอกจากแผนงานจะจดท าฐานขอมลทเก ยวกบลกษณะของหนภาคครวเรอนและ

แบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรทจะเปนเครองมอในการพจารณาสถานการณและวดผลกระทบของมาตรการ

ภาครฐแลว ยงสามารถน ามาใชอางองและเปนแบบอยางในการศกษาอนๆ ทางดานเศรษฐศาสตร โดยชด

แบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรน เปนงานวจยทางเทคนคเศรษฐศาสตรขนสง ตองใชโปรแกรมในการค านวณ

ระบบสมการทหลากหลายและครอบคลมหลายดานของระบบเศรษฐกจ ท งในสวนของโครงสรางเศรษฐกจ

โครงสรางการผลต โครงสรางการจางงาน โครงสรางการกระจายรายได โดยเทคนคการศกษาทางดานน ใน

ประเทศไทยยงคงมอยจ านวนนอย งานวจยชนนจงเปนขอมลอางองทหลากหลายและครอบคลมหลายประเดน

การศกษาส าหรบวงการวชาการ เชน คาความยดหยนตางๆ ทมการประมาณคาจากการส ารวจจรง

2) ดานนโยบาย ในสวนของนโยบายนน แผนงานวจยน มจดประสงคหลกในการประเมนผลกระทบ

ของนโยบายและเสนอแนะนโยบายและมาตรการภาครฐทส าคญเพอด าเนนการพฒนาประเทศในบรบทของการ

เตบโตอยางมสวนรวม หรอ Inclusive Growth โดยจะสามารถเสนอแนะแนวมาตรการภาครฐทเหมาะสมจาก

การจ าลองเหตการณตางๆ (Scenarios) ท าใหสามารถตดสนใจกอนการด าเนนนโยบาย และชวยลดความเสยงท

จะเกดผลกระทบทสรางปญหาใหกบระบบเศรษฐกจ ท งยงสามารถชวยพจารณาทศทางและขนาดของ

ผลกระทบได

3) ดานเศรษฐกจ/พาณชย ชดแบบจ าลองเศรษฐศาสตรน แสดงความสมพนธของระบบเศรษฐกจทม

ความละเอยดและเปรยบเสมอนเครองมอในการวดผลกระทบทางเศรษฐกจทอาจจะเกดขน ท งจากตวแปร

ภายนอก และตวแปรภายในประเทศ โดยแบบจ าลองนน สามารถท าการจ าลองเศรษฐกจในสถานการณตางๆ ได

โดยจะเปนประโยชนอยางมากในการว ดผลกระทบเศรษฐกจทอาจเกดขนท งในเชงผลกระทบภายนอกท

นอกเหนอจากนโยบายหรอมาตรการภาครฐและในสวนของนโยบายภาครฐเอง

4) ดานสงคมและชมชน ในสวนของสงคม แผนงานวจยชนน จะมสวนชวยเสนอแนะนโยบายและ

มาตรการภาครฐทจะชวยพฒนาใหเกดกระจายการเตบโตของระบบเศรษฐกจไปสภาคสวนทประสบความ

9

เหลอมล าทางสงคม โดยเครองมอแบบจ าลองนน จะชวยใหสามารถประมวลผลของความเหลอมล าทางรายได

พรอมทงประเมนและเสนอแนะนโยบายและมาตรการภาครฐเพอสรางความเปนธรรมใหมมากขน

5) ดานองคกร ในสวนขององคกร ส านกงานเศรษฐกจการคลงจะมชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรใน

การวดผลกระทบของหนครวเรอนและมาตรการภาครฐทเก ยวของ โดยสามารถจดท าเปนสวนงานในโครงสราง

ของส านกนโยบายเศรษฐกจมหภาคเพมเตมเพอในเชงเสนอแนะนโยบายและมาตรการในดานผลกระทบ โดย

สวนงานนจะเก ยวของกบเศรษฐกจมหภาคและรายสาขา โดยการพฒนาแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปและ

แบบจ าลองจลภาคน เปนงานทตองใชความเชยวชาญเฉพาะ ใชเวลาในการพฒนาและใชก าลงคนทมความร

ความเขาใจเก ยวกบเศรษฐศาสตรและมพนฐานดานคณตศาสตรและคอมพวเตอรพอสมควร โดยสวนงาน

แบบจ าลองผลกระทบเศรษฐกจน จะสามารถชวยส านกงานเศรษฐกจการคลง ในการเสนอแนะนโยบายดาน

ตางๆ ไดอยางเหมาะสม ซงนอกเหนอจากการพฒนาแบบจ าลองใหครอบคลมภารกจตางๆ ของ ส านกงาน

เศรษฐกจการคลงแลว ยงสามารถแบงแยกศกษานโยบายเปนการเฉพาะตามภารกจของส านกนนๆ ได เชน ใช

แบบจ าลองค านวณผลกระทบของงานดานการเปลยนแปลงอตราภาษมลคาเพมของส านกนโยบายภาษจาก

รอยละ 7 เปนรอยละ 10 ในอกสามปขางหนา เปนตน

1.4. กลยทธของแผนงำนวจย

แผนงานวจยนเปนชดโครงการวจยของแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรทมรปแบบการสรางแตกตางกน

แตเก ยวเนองกนผานเนอหาส าคญ นนคอ บรบทของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม หรอ

Inclusive Growth

จากทไดแสดงใหเหนถงลกษณะโครงสรางเศรษฐกจ และโครงสรางการกระจายรายไดเก ยวกบ

ความส าคญและทมาของปญหาทท าการวจย จะเหนไดวา แผนงานวจยนประกอบดวย 3 สวนหลก คอ

โครงการวจยท 1 CGE Model โครงการวจยท 2 Micro-Simulation หรอ แบบจ าลองจลภาค และโครงการวจย

สนบสนนส าหรบการส ารวจ (Survey) โดยแผนงานวจยน จะมแผนงานยอยทไมผกมด (Optional) เก ยวกบการ

น าเสนอผลการศกษาในรปแบบแผนท โดยสวนนไมเก ยวของกบงานวจยหลกในชดแบบจ าลองเศรษฐศาสตร

แตเปนการน าเสนอผลเทานน

โดยสรปตามภาพท 1.6 แผนงานวจยเรมตนจากการรวบรวมขอมลส ารวจ (survey) ทได เพอน ามา

ค านวณหาคาความยดหยนทไดจากการศกษาพฤตกรรมของผบรโภคตามขอมลแบบ Panel data/Cross-section

data ซงคาความยดหยนทไดจะน ามาใชในการวเคราะหทง 2 โครงการ ไดแก แบบจ าลอง CGE และแบบจ าลอง

Micro simulation โดยใชผลทไดจากการค านวณมาสรางกรณฐาน (Base case scenario) เพอ (1) ศกษาโครงสราง

10

เศรษฐกจและความสมพนธส าหรบแบบจ าลอง CGE และ (2) การกระจายรายไดส าหรบแบบจ าลอง Micro

simulation หลงจากไดกรณฐานจากแบบจ าลองทง 2 ขางตนแลว ในขนตอนตอไปคอการสราง Scenarios ตางๆ

เพอเปรยบเทยบกรณดงกลาวกบกรณฐาน หลงจากนน จะท าการวเคราะหคาความออนไหว (Sensitivity

analysis) เพอทดสอบวาผลทไดจากการสราง Scenarios ตางๆ มความผนผวนมากนอยเพยงใด และพสจนความ

นาเชอถอของแบบจ าลอง

ท งน คณะผวจยจะท าการศกษาตอเนองเพมเตม โดยน าขอมลทไดจากการส ารวจทเนนการศกษา

เก ยวกบการเปลยนแปลงของพฤตกรรมผบรโภค (Behavioral adjustment) ซงการจดท าการส ารวจโดยใช

ตวอยางซ าหรอ Panel Survey ทเก ยวกบการสงผลกระทบของมาตรการภาครฐตอหนครวเรอนน ถอเปนครง

แรกๆ ของประเทศไทย (หากส านกงานสถตแหงชาตด าเนนการจดท าการส ารวจตามก าหนด) โดยทผานมาจะม

การส ารวจตวอยางซ าจดท าโดยส านกงานสถตแหงชาต แตกมขอจ ากดคอ ยงเปนการส ารวจทมระดบความ

เก ยวของกบมาตรการภาครฐทอาจสงผลกระทบตอการกอหนคอนขางนอย และเปนการส ารวจในเรองอน

การส ารวจกลมครวเรอนตวอยางชดใหมในทกรอบของการส ารวจนนอาจไมเหมาะสมกบการน ามาใชวเคราะห

ปญหาในเชงสาเหต (Casual Inference) ในขณะทการส ารวจแบบตวอยางซ าวเคราะหแบบ Panel ซงเปนเทคนค

การวเคราะหทท าใหทราบสาเหตและผลกระทบทแทจรงตอภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนไทยและจะ

น าไปสการวเคราะหความเชอมโยงระหวางผลทไดจากการศกษากรณฐานจากท ง 2 แบบจ าลองขางตน

(แบบจ าลอง CGE และ แบบจ าลอง Micro simulation) อนจะท าใหไดกรณฐานใหมทสะทอนใหเหนถงความ

เปลยนแปลงของพฤตกรรมผบรโภคและครวเรอน อยางไรกด Cross section data กยงคงจ าเปน โดยในขนตอน

ตอไป คณะวจยจะสราง Scenarios ตางๆ เพมเตม เพอน ามาเปรยบเทยบกบกรณฐานใหมดงกลาว โดยในทสด

คณะวจยจะเนนการศกษา Scenarios ส าหรบการเตบโตอยางมสวนรวม (Inclusive growth) และสรปหา

ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอไป

ในการน แผนงานวจยไดจดท าแผนงานยอยซงเปนรปแบบแผนทในการน า เสนอผลการศกษา

(Optional) ซงจะพจารณาน าเสนอตามการบรหารงานจงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการตามยทธศาสตร

ประเทศกลมจงหวด (อาจเปลยนแปลงตามขอจ ากดของขอมล)

11

ภำพท 1.6: แสดงกลยทธของแผนงำนวจย

SES

12

1.5. ระยะเวลำท ำกำรวจยและแผนกำรด ำเนนงำนตลอดแผนงำนวจย

แผนงานวจยจะแบงเปน 4 สวนตามโครงการวจย 2 โครงการ โครงการวจยสนบสนน 1 โครงการ และ

สวนแผนงาน โดยแตละโครงการมคณะวจยรบผดชอบด าเนนงาน โดยโครงการวจยสนบสนนมการส ารวจ

พฤตกรรมครวเรอนรวมอยดวย ส าหรบสวนแผนงานนน จะเก ยวกบการน าเสนอผลทไดในรปแบบแผนท

(Geographical Information System: GIS) ซงสวนนจะเปนสวนทไมผกมด (Optional)

โครงการวจยยอยสนบสนน หรอ Survey จะแบงเปน 2 ระยะทส าคญ ไดแก

ระยะท 1 พฒนาฐานขอมลและวเคราะหคาความยดหยนในปท 1 1.1. รวบรวมขอมลทเก ยวของ และประสานงานเพอจดการศกษาขอมลทส าคญ ตดตอประสานงานกบส านกงานสถตแหงชาต และหนวยงานอนๆ ทเก ยวของ เชน ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารพาณชย ธนาคารออมสน ฯลฯ 1.2. ศกษาวธการออกแบบสอบถาม และจดท าแบบสอบถามทเหมาะสมรวมกบส านกงานสถตแหงชาต 1.3. ท าการส ารวจขอมล 1.4. ประมวลผล ศกษาขอมลดานตางๆ ทเก ยวของ และวเคราะหคาความยดหยน (เทาทขอมลอ านวย) 1.5. สรปผลการวเคราะหเพอน าไปใชในแบบจ าลองแบบดลยภาพทวไป (CGE) และแบบจ าลองจลภาค ระยะท 2 พฒนาฐานขอมลและวเคราะหคาความยดหยนในปท 2 2.1. ท าการส ารวจขอมล (หากส านกงานสถตจดท าเพมเตม) 2.2. ประมวลผล ศกษาขอมลดานตางๆ ทเก ยวของ และวเคราะหคาความยดหยน 2.3. สรปผลการวเคราะหเพอน าไปใชในแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป (CGE) และแบบจ าลองจลภาค

โครงการวจยท 1 หรอ CGE Model จะแบงเปน 4 ระยะทส าคญ ไดแก ระยะท 1 พฒนาฐานขอมลหนสนภาคครวเรอนในสวนของแบบจ าลอง CGE 1.1 ประสานงานกบหนวยงานทเก ยวของเพอจดท าฐานขอมลหนสนภาคครวเรอน 1.2 สรางฐานขอมลหนสนภาคครวเรอน โดยรวมมอและประสานงานกบหนวยงานท งภาครฐบาลและเอกชนทเก ยวของเพอจดเกบขอมลหนสนภาคครวเรอนทงในสวนของ Demand side และ Supply side 1.3 วเคราะหขอมลโดยก าหนดตวแปรเพอไดขอมลทถกตองส าหรบฐานขอมลแบบจ าลอง CGE ระยะท 2 วเคราะหพฤตกรรมการกอหนและการช าระหนของภาคครวเรอน ผลกระทบจากการด าเนนนโยบายรฐบาล และจดท าฐานขอมลเพอแบบจ าลอง CGE 2.1 วเคราะหความสมพนธของพฤตกรรมของภาคครวเรอนในการกอหนสนตอตวแปรตางๆ โดย การประเมนคาความยดหยนของการเพมขนของหนสนในภาคครวเรอน 2.2 วเคราะหคาความยดหยนในแตละกลมของครวเรอนจากผลทไดจากโครงการวจยยอยสนบสนน 2.3 จดท าฐานขอมลเบองตนส าหรบแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป

13

ระยะท 3 ประเมนผลกระทบหนสนภาคครวเรอนในระดบเศรษฐกจมหภาค (Macro-economy) 3.1 วเคราะหพฤตกรรมของภาคครวเรอนในการกอหนสนในภาพรวม (Aggregate) ดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปทสรางขนโดยใชฐานขอมลจากระยะท 1 และ 2 3.2 วเคราะหผลกระทบของนโยบายภาครฐตอสภาวการณหนครวเรอนในระบบเศรษฐกจมหภาค 3.3 น าผลการศกษามาประกอบการปรบปรงนโยบายการด าเนนงานใหแกหนวยงานภาครฐทเก ยวของ ระยะท 4 ความเชอมโยงระหวางขอมลระดบครวเรอนและระดบมหภาค และนยยะเชงนโยบายตอการเตบโตอยางมสวนรวม โดยหลกแบงเปน 4.1. ประเมนผลปกอนหนา และปรบปรงแบบจ าลองเพอใชในการวเคราะหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาคครวเรอน 4.2. ใชขอมลจากการส ารวจปทสองมาประมวลผลและศกษาผลกระทบ วเคราะหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาคครวเรอนรวมกบการเปลยนแปลงของเศรษฐกจมหภาคและการกระจายรายไดเพอพจารณาผลกระทบระหวางกน 4.3. จดท าการทดลองเชงนโยบาย และวเคราะหสถานการณเพอน าไปสขอเสนอแนะเชงนโยบายตอ แนวทางการเตบโตแบบมสวนรวม (Inclusive growth) 4.4. จดสมมนาเพอแลกเปลยนขอคดเหนเชงวชาการและใหความรแกบคคลทวไป

โครงการวจยท 2 หรอ Micro-Simulation ม 3 ระยะ คอ ระยะท 1 ศกษาและพฒนาฐานขอมลหนสนภาคครวเรอน 1.1 ศกษาขอมลหนสนครวเรอนและสถานการณการกระจายรายไดของประเทศ โดยใชขอมลแบบส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนหรอ Socioeconomic survey เปนหลก 1.2 จดแบงครวเรอนเปน 5 กลมครวเรอน (Decile) วเคราะหพฤตกรรมครวเรอน ระยะท 2 บทบาทของหนภาคครวเรอน ผลกระทบจากการด าเนนนโยบายรฐบาล และการกระจายรายไดของไทย 2.1 จดสรางแบบจ าลองจลภาค (Micro-Simulation) 2.2 วเคราะหผลกระทบของนโยบายภาครฐทมตอหนครวเรอนและบทบาทของหนครวเรอนทมตอ การกระจายรายไดของไทย 2.3 น าผลการศกษามาประกอบการปรบปรงนโยบายการด าเนนงานใหแกหนวยงานภาครฐทเก ยวของ ระยะท 3 ความเชอมโยงระหวางระบบเศรษฐกจมหภาคและการกระจายรายได และนยยะเชงนโยบายตอ การเตบโตอยางมสวนรวม (Inclusive Growth) โดยหลกแบงเปน 3.1 ประเมนผลปกอนหนา ปรบปรงฐานขอมล และแบบจ าลองจลภาคเพอการกระจายรายได 3.2.น าขอมลจากการส ารวจ เพอใชในการวเคราะหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาคครวเรอนในสวนของการกระจายรายได 3.3. วเคราะหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาคครวเรอนรวมกบการเปลยนแปลงของเศรษฐกจมหภาคและ การกระจายรายไดเพอพจารณาผลกระทบระหวางกน

14

3.4. จดท าการทดลองเชงนโยบาย และวเคราะหสถานการณเพอน าไปสขอเสนอแนะเชงนโยบายตอ แนวทางการเตบโตแบบมสวนรวม (Inclusive growth) 3.5. สรปผลการศกษา และเสนอแนะแนวทางในการปรบปรงนโยบายทางเศรษฐกจใหเกดการเตบโตอยางมสวนรวม (Inclusive Growth) 3.6. จดท า Final Report และสมมนาเพอใหความรแกบคคลทวไป

แผนงาน หรอ GIS เปนแบบไมผกมด (Optional) ม 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การจดท าการน าเสนอผลการศกษาในรปแบบของแผนท ปท 1 1.1. วเคราะหลกษณะแผนทและประเมนผลการศกษาทจะจดท าการน าเสนอในแบบแผนท 1.2. จดท าผลการศกษาในรปแบบภาพฉาย (Scenarios) ของแผนท 1.3. จดท าการน าเสนอประกอบ Final Report และจดสมมนาเผยแพรผลการศกษา ระยะท 2 การจดท าการน าเสนอ ผลการศกษาในรปแบบของแผนท ปท 2 2.1. วเคราะหลกษณะแผนทและประเมนผลการศกษาทจะจดท าการน าเสนอในแบบแผนท 2.2. จดท าผลการศกษาในรปแบบภาพฉาย (Scenarios) ของแผนท 2.3. จดท าการน าเสนอประกอบ Final Report และจดสมมนาเผยแพรผลการศกษา

ระยะเวลาทใชในการด าเนนการศกษาวจยรวมท งหมด 20 เดอน แบงเปนปแรก 10 เดอนและปท 2 อก 10 เดอน

1.6. ผลส ำเรจและควำมคมคำของกำรวจยทคำดวำจะไดรบ

แผนงานวจยน คาดวาจะกอใหเกดประโยชนทส าคญ 6 ประเดนคอ 1. เกดความเขาใจพฤตกรรมของครวเรอน สงผลใหผวางนโยบายรบทราบขอมลและสามารถก าหนด

และใชนโยบายทเหมาะสมกบพฤตกรรมทเกดขน โดยเฉพาะครวเรอนยากจนสด และภาคเกษตรกรรม 2. เกดความเขาใจในลกษณะของผลกระทบของมาตรการภาครฐทมตอพฤตกรรมการตดสนใจของ

ครวเรอน โดยผลกระทบของมาตรการภาครฐอาจสงผลกระทบโดยตรงหรอทางออมผานตวแปรอนๆ ทมผลตอการตดสนใจของครวเรอน และท าใหทราบถงการปรบตวของครวเรอน

3. ฐานขอมลหนสถานภาพหนครวเรอนและตวแปรทเก ยวของ ซงจะเปนประโยชนตอการศกษาวจยในประเดนนในอนาคต

4. ชดแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรทจะเปนเครองมอในการว ดผลกระทบทางเศรษฐกจท งเชงโครงสราง การผลต การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และดานการกระจายรายได เปนการพฒนาองคความรในทางเศรษฐศาสตรดานการประยกตใชทฤษฎ โดยจะเปนการพฒนาดานวชาการและการวจยใหกบแวด วงวชาการ การศกษาสงคมศาสตรและเศรษฐศาสตร และการวจยใหกบประเทศอกดวย

5. คาความยดหยนตางๆ ทงานศกษาวจยอนๆ ในอนาคตสามารถน าไปใชอางองได

15

6. ประโยชนส าคญโดยตรงของแผนงานวจยคอ การเสนอแนะนโยบายและมาตรการภาครฐทเปนการสงเสรมการเตบโตแบบมสวนรวม หรอ Inclusive Growth ผานภาพฉายตางๆ ทจ าลองขนมาเพอชวยในการตดสนใจด าเนนนโยบายหรอมาตรการหนงๆ ทจะเปนประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศโดยรวม

ทงน ผลส าเรจจากการวจยโดยตรงคอ กลมผใชประโยชนทงในแงนโยบายและในแงวชาการ ไมวาจะ

เปนผวจย ผ วางนโยบายและทเก ยวของกบภาครฐ ภาคเอกชน นสต นกศกษา ผานรายงานศกษาวจยและบทความทแผนงานวจยจะจดท าขน

16

บทท 2

โครงการวจยท 1: แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป

(Computable General Equilibrium Model)

2.1 บทน าเกยวกบโครงการ

การปรบเพมขนอยางมนยส าคญของหนภาคครวเรอน (ถงประมาณรอยละ 84.7 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ณ สนไตรมาสท 3 ของป 2557 และมแนวโนมเพมสงขนตอเนอง) สงผลใหเกดแนวคดในการศกษาสภาวการณและผลกระทบของหนภาคครวเรอนตอระบบเศรษฐกจมหภาค และการศกษาถงผลของการด าเนนนโยบายของภาครฐเพอกระตนเศรษฐกจทผานมา ซงในปจจบนยงไมมการศกษาอยางจรงจง ท งในดานระดบของภาระหนทอาจกอใหเกดปญหา และผลกระทบของตวแปรทางเศรษฐกจตางๆ ตอระดบภาระหนภาคครวเรอน ดงน นการศกษาในครงนจงตองการทจะศกษาถงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมการออม การบรโภคและระดบหนภาคครวเรอนตอการเปลยนแปลงของตวแปรเศรษฐกจตางๆ เชน อตราดอกเบย ระดบรายได และระดบราคา เปนตน เพอน าไปใชประโยชนในการจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายทสามารถท าใหระดบหนสนภาคครวเรอนอยในระดบทเหมาะสม ทงน มประเดนส าคญ คอ (1) หนภาคครวเรอนมระดบเพมขนอยางมนยส าคญ (2) ภาคครวเรอนเปนรากฐานทส าคญตอระดบเสถยรภาพเศรษฐกจภายในประเทศ (3) เศรษฐกจไทยทฟนตวจากเหตการณอทกภยในป 2554 สวนหนงเกดจากการกระตนเศรษฐกจของนโยบายภาครฐซงมเปาหมายในการกระตนการอปโภคและบรโภคของประชาชนในระดบฐานราก โดยสวนหนงคอ การเขาถงแหลงเงนทนผานสนเชอรปแบบตางๆ และ (4) ความผนผวนของสถานการณเศรษฐกจและการเงนของโลกในปจจบน ท งน แบบจ าลองจะเปนเครองมอส าหรบผก าหนดนโยบายและผทเก ยวของในการใชประเมนผลกระทบทมตอภาคเศรษฐกจของไทยรวมท งโครงสรางทเปลยนไปของหนครวเรอนและเพอประโยชนในการวางแนวทางปองกนเพอรกษาเสถยรภาพและแกไขปญหาเศรษฐกจทอาจจะเกดขนในอนาคต

โครงการวจยนมวตถประสงคหลก คอ เพอศกษาและตดตามสถานการณของหนภาคครวเรอนใน

ประเทศไทยในเชงเศรษฐกจมหภาค โดยเนนใหความส าคญในประเดนดงตอไปน 2.1.1. เพอพฒนาฐานขอมลสภาวการณหนครวเรอนโดยประสานงานกบหนวยงานท งภาครฐบาล

และเอกชน เ พอประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจมหภาคและจลภาคของมาตรการของรฐบาล ผาน การเปลยนแปลงของระดบการกอหนสนและการสรางรายไดของภาคครวเรอน

2.1.2. เพอว เคราะหผลกระทบของหนค รว เรอนตอสถานะเศรษฐก จมหภาคของประเทศ (Macroeconomy) โดยการสรางแบบจ าลองดลยภาพทวไป (Computable General Equilibrium Model; CGE Model) ทใชเปนตนแบบในการอธบายความสมพนธของตวแปรทส าคญตางๆ ในระบบเศรษฐกจของประเทศไทย ซงประกอบดวยตวแปรดานการผลต การบรโภค การลงทน การจางงาน ระดบราคาสนคา การคาระหวางประเทศ รายไดประชาชาต รวมถงตวแปรเชงนโยบายตางๆ ของรฐบาลทมผลตอสภาวการณของหนครวเรอน

17

2.1.3. เพอจดท าฐานขอมลทแสดงโครงสรางและความสมพนธระหวางภาคการผลตสาขาตางๆ กบ ภาคเศรษฐกจอนๆ ในระบบเศรษฐกจของประเทศไทย ส าหรบใชในการประเมนผลกระทบของนโยบายหรอมาตรการภาครฐทส าคญ โดยใชแบบจ าลองดลยภาพทวไป ท งน ในการจดท าฐานขอมลดงกลาวจะใชขอมลเบองตนจากตารางปจจยการผลตและผลผลต (Input-Output Table) ทจดท าโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และขอมลเศรษฐสงคมจากแบบส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน (SES) ของส านกงานสถตแหงชาต (ซงจะดความเปนไปไดในการจดท าเปนตารางบญชเมตรกซสงคมในล าดบตอไป)

2.1.4. เพอสรางความเขาใจถงลกษณะสภาวการณของหนภาคครวเรอนในประเทศไทยในภาพรวม โดยมงประเดนส าคญดงตอไปน (1) เพอศกษาพฤตกรรมของครวเรอน ปจจย สาเหตในการกอหนสน (2) เพอประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจมหภาคของมาตรการของรฐบาล ผานการเปลยนแปลงของระดบการกอหนสนและการสรางรายไดของภาคครวเรอน และ (3) เพอวเคราะหและอธบายถงปญหาหนภาคครวเรอนในปจจบน และแนวโนมปญหาในอนาคต รวมท งเสนอแนวทางการแกไขมาตรการและขอเสนอแนะเชงนโยบายอยางเหมาะสม

2.1.5. เพอพฒนาบคลากรของส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ใหมความพรอมในการประเมน ผลกระทบของนโยบายและมาตรการภาครฐโดยใชแบบจ าลองดลยภาพทวไป ซงจะชวยใหสามารถเสนอแนะแนวทางในการก าหนดนโยบายทเหมาะสมแกรฐบาลไดตรงตามวตถประสงคทตงไว 2.2 การด าเนนการทผานมา

ในสวนนจะเปนการสรปรายงานการด าเนนการของโครงการวจยท 1 แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป ภายใตแผนงานวจยท ง 3 ระยะของแผนงานวจยในปแรก (10 เดอนแรก ต งแตเดอนธนวาคม 2557 – กนยายน 2558)

2.2.1 สรปความเปนไปเก ยวกบการด าเนนการ 10 เดอนแรก ส าหรบโครงการวจยท 1 น ไดมการด าเนนการเก ยวกบงานวจย แบงออกเปน 9 บทหลก กลาวคอ

1) บทน า 2) วรรณกรรมปรทศน 3) หนครวเรอนไทย 4) วธการศกษา 5) ฐานขอมล 6) การจ าลองสถานการณดวยขอมลในอดต 7) การประมาณการ 8) ผลการศกษา 9) สรป (ซงจะสรปไวในหวขอ 2.3) ทงน สรปอธบายไดดงน

1) บทน า คณะผวจยไดอธบายรายละเอยดเก ยวกบโครงการ ท งวตถประสงค (ดงทไดแสดงไวในขอ 2.1)

ทฤษฎและกรอบแนวคด ซงเก ยวของกบแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป ขอบเขตการศกษา วธการด าเนนการวจย แผนปฏบตการทจะด าเนนการในบทตอๆ ไป และประโยชนของงานวจย ซงโดยหลกแลว งานวจยนจะด าเนนการสรางแบบจ าลองเศรษฐกจและประเมนสภาวะการณหนครวเรอนตอเศรษฐกจไทยซงจะเปน

18

ประโยชนตอการเสนอแนะนโยบายเศรษฐกจของประเทศ ท งน ดวยลกษณะของแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปจะท าใหภาครฐในฐานะของผวางแผนนโยบายและมาตรการตางๆ สามารถค านวณผลกระทบในรปแบบของภาพฉาย (Scenarios) ตางๆ ในเชงของกลมมาตรการ และน ามาเปรยบเทยบผลกระทบตางๆ ได

2) วรรณกรรมปรทศน คณะผวจยไดอธบายเก ยวกบนยามของหนครวเรอนโดยธนาคารแหงประเทศไทยและส านกงานสถต

แหงชาต และไดจดท าสรปวรรณกรรมปรทศนของงานศกษาตางๆ ทเก ยวของกบหนครวเรอนไว เชน การศกษาหนครวเรอนทเชอมโยงใหเหนถงความเสยงซงน าไปสการเสนอแนะเชงนโยบาย โดย ยรรยง ไทยเจรญ เกยรตพงศ อรยปรชญา และฐตมา ชเชด (2547) โดยใชฐานขอมลจากการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของไทย ณ ไตรมาสแรกของป 2547 ของส านกสถตแหงชาต และขอมลการส ารวจทศนคตของครวเรอนตอการกอหนและการออมโดยธนาคารแหงประเทศไทย รวมไปถงการศกษาเก ยวกบหนครวเรอนในตางประเทศ โดยเฉพาะประเทศทพฒนาแลว ทงในทวปอเมรกา ยโรป เอเชย และออสเตรเลย เชน การศกษาฐานขอมลสถตทางการเงนมหภาค (Macro-prudential indicators) BIS และธนาคารกลางในกลม OECD ศกษาสาเหต และผลกระทบทางเศรษฐกจมหภาคของหนภาคครวเรอน พรอมเสนอแนะการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจของภาครฐส าหรบประเทศทพฒนาแลว

นอกจากน ไดมการจดท าสรปวรรณกรรมปรทศนเก ยวกบทฤษฎและวธการศกษาของแบบจ าลองทจะจดท าขน ซงกคอ แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป โดยไดท าการสรปงานศกษาทใชแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปของประเทศตางๆ เชน ฟจ เวยดนาม จน เมอรรเชยส ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา เปนตน ส าหรบประเทศไทย กไดท าการสรปงานศกษาทใชแบบจ าลองลกษณะนดวยเชนกน อาท แบบจ าลอง THAITRADE โดย Cintrakulchai (1997) หรอ แบบจ าลอง GEMREG โดย Siksamat (1998) ท งน ไดท าการสรปการจดสรางแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปของหนวยงานราชการของไทยไวดวย เชน ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ธนาคารแหงประเทศไทย เปนตน ท งน แมจะไมไดมงานศกษาใดในประเทศไทยทเคยใชแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปในการศกษาวจยเก ยวกบหนครวเรอน แตกไดด าเนนการสรปงานศกษาทจะใชแนวทางในการปรบแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปเพอการศกษาในประเดนน

3) หนครวเรอนไทย ในบทน คณะผวจยไดสรปสถานการณของหนครวเรอนไทยในปจจบน โดยไดเปรยบเทยบลกษณะ

ของฐานขอมลจากส านกงานสถตแหงชาตและธนาคารแหงประเทศไทย โดยไดท าการศกษาหนครวเรอนตามทปรากฏในบญชเศรษฐกจเงนทนของครวเรอนระหวางป 2550 – 2554 ทจดท าโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไวดวย เนองจากจะน ามาใชเปนฐานขอมลสวนหนงทแสดงการเชอมโยงภาคเศรษฐกจจรงและภาคการเงนในแบบจ าลอง ท งน การเปลยนแปลงหนสนของครวเรอนคอนขางผนผวน อยางไรกตาม หนสนภาคครวเรอนมทศทางเพมขน โดยแหลงเงนทนของครวเรอนสวนใหญเปนเงนกยมจากสถาบนการเงน ซงคดเปนสดสวนรอยละ 84 ของเจาหนรวมของครวเรอน และลาสด หนภาคครวเรอน

19

ไทยตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศอยทรอยละ 84.7 ในไตรมาสท 3 ป 2557 หนครวเรอนเพมขนจากไตรมาสกอนหนาทอยทรอยละ 83.5

4) วธการศกษา ในงานวจยน คณะผวจยจะด าเนนการสรางแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปเรยกวา THAGE-FPO

(THai Applied General Equilibrium – Fiscal Policy Office) โดยแบบจ าลองน จะเปนการพฒนาเพมเตมจากแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปของประเทศไทย (THAGE Model) ทปรบมาจากแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปมาตรฐานประเภท SAM-Based Computable General Equilibrium Model ของประเทศฟลปปนส เรยกวา PHILGEM ในงานศกษาของ Corong and Horridge (2012) ทสราง Social Accounting Matrices หรอ SAM เปนฐานขอมลหลก โดยแบบจ าลอง THAGE-FPO จะมการเพมเตมในสวนของ Financial Module ในแบบจ าลอง ซงไมมใน THAGE Model และ PHILGEM เพอเนนใชศกษาสภาวการณของหนครวเรอน รวมไปถง การเพมเตมในสวนของประเภทภาษทางออมเพอใหเหมาะสมกบงานศกษาของกระทรวงการคลงในอนาคต และสวนของ Dynamic mechanism โดยจะอางองจากแบบจ าลอง TRAVELTHAI ในงานศกษาเก ยวกบผลกระทบเศรษฐกจทมตอการทองเทยวของประเทศไทยโดย Ponjan (2014) และแบบจ าลอง MyAGE ของ Centre of Policy Studies (CoPs) ทจดท าใหกระทรวงการคลง ประเทศมาเลเซย

5) ฐานขอมล การศกษานจดท าฐานขอมลใหอยในรปแบบบญชเมทรกซสงคม (Social Accounting Matrix: SAM)

ซงแสดงการหมนเวยนทรพยากรทงหมดในระบบเศรษฐกจทงในระดบจลภาคและมหภาค ณ เวลาใดเวลาหนง และรายละเอยดการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจแตละประเภทระหวางภาคสวนทางเศรษฐกจ เพอใหสอดคลองกบแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปในลกษณะของ SAM-Based Computable General Equilibrium Model ดงทไดกลาวถงในวธการศกษา ทงน SAM จะบงชการสรางและกระจายรายไดไปยงหนวยเศรษฐกจตางๆ โดยการศกษาสถานการณหนครวเรอนในการศกษานจ าเปนตองมการจดท าขอมลทเพมเตมจาก SAM ในรปแบบมาตรฐาน เพอใหบรรลวตถประสงคของการศกษาและสามารถประเมนสถานการณไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด โดยโครงการวจยนไดเพมเตมขอมลดานการเงนของภาคครวเรอนเขาไปดวย และลงรายละเอยดดานภาษทงทเปนทางตรงและทางออม เพอเปนประโยชนตอการวดผลกระทบจากนโยบายการเงนการคลง

6) การจ าลองสถานการณดวยขอมลในอดต ในสวนน จะท าการอธบายเก ยวกบการปรบฐานขอมลป 2548 ใหเปนขอมลป 2558 ระยะเวลา 10 ป

ดวยการจดท าการจ าลองสถานการณดวยขอมลในอดต หรอ Historical simulation ซงใชในการปรบฐานขอมลโดยเฉพาะอยางยงฐานขอมล ตารางปจจยการผลตและผลผลต หรอ Input-Output Table ซงมกจะเปนขอมลในอดต (ขอมลทครบถวนลาสด คอ ป 2548) ใหมความเปนปจจบนมากขน การค านวณ Historical Simulation เพอสรางกรณฐานจ าเปนตองใชขอมลเศรษฐกจมหภาคและขอมลภาคการผลตรายสาขา โดยทวไปจ านวนสมการในแบบจ าลอง CGE มกจะมนอยกวาจ านวนตวแปร ดงนน จ านวนตวแปรทตองการใหแบบจ าลองค านวณผลลพธมกถกเลอกใหมจ านวนเทากนกบจ านวนสมการในแบบจ าลอง ส าหรบตวแปรสวนเกนทเหลอจะถกก าหนดเปนตวแปรภายนอก กระบวนการส าคญคอการก าหนดกลมเงอนไข Historical Closures ซงสามารถท าไดโดย

20

การค านวณยอนกลบ โดยก าหนดใหกลมตวแปรภายนอกเปนตวแปรเศรษฐกจมหภาคหลกทรบทราบขอมลในอดตไวแลว เชน การบรโภค การลงทน การใชจายภาครฐ และการคาระหวางประเทศ เปนตน หรอกลาวอกนยหนงวากลมตวแปรทส ารวจไดจะถกน ามาใชเปนขอมลในการค านวณเพอประมาณคากลมตวแปรทไมสามารถส ารวจได (ตวแปรภายใน) เชน เทคโนโลย และความนยมในการเลอก เปนตน การวเคราะหลกษณะนมการเรมใชครงแรกโดย Dixon และ Rimmer (2002) โดยงานศกษาน ใชขอมลในอดตทรบทราบแลวจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต หรอ สศช. ซงจะเปนคาอตรารอยละของการเจรญเตบโตของตวแปรเศรษฐกจมหภาคหลกดงกลาวในแตละป เปนคาทใช shock ในแบบจ าลอง โดยการด าเนนการปรบคาทจะใช shock นน ใชวธ Seemingly Contradictory Information โดยอางองจากการศกษาของ Mai, et. al. (2010) ซงแบบจ าลองจะท าการปรบฐานขอมลใหมความทนสมยขนตามขอมลของปนนๆ จนกระทงถงป 2558

7) การประมาณการ ส าหรบการประมาณการตวแปรทางเศรษฐกจทส าคญจะใชการคดค านวณจากแบบจ าลองเศรษฐกจ

มหภาค (Macroeconomic Model) โดยการท างานของแบบจ าลองดงกลาวจะใหผลลพธเปนแนวโนมการเตบโตของแตละตวแปรหลกเพอน าไปใชในแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป (CGE) ตอไป ซงขอไดเปรยบหลกของวธนคอ การผสมผสานขอมลสถตในเชง Time series ของตวแปรเศรษฐกจหลก เชน การบรโภค การสงออก ทอางองอดตคอนขางมาก กบ ขอไดเปรยบของแบบจ าลอง CGE ทมมตในเชงรายสาขาเศรษฐกจ ท Macroeconomic model ไมม โดยหลกแลว จะน าขอมลประมาณการกรณฐานมาเปน Baseline forecast ส าหรบใชเปนคาอางอง หรอ Benchmark ส าหรบ Policy simulation

8) ผลการศกษา

โครงการนไดด าเนนการทดสอบแบบจ าลองโดยจดท าการจ าลองสถานการณขนเพอวดผลกระทบทเกดขนจากมาตรการภาครฐ 2 มาตรการ กลาวคอ มาตรการรถยนตคนแรก และมาตรการสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนรายยอย (สนเชอนาโนไฟแนนซ) โดยเฉพาะผลกระทบตอการกอหนของครวเรอน และผลกระทบตอเศรษฐกจมหภาคและรายสาขาเศรษฐกจ

การทดสอบผลกระทบของมาตรการรถยนตคนแรกใชการประมาณคาของการชด เชยภาษสรรพสามตรถยนตทรอยละ 5 เปนปรมาณการชดเชยสมมตส าหรบป 2559 เพอท าการทดลองวดผลกระทบของแบบจ าลอง รวมกบการปรบพฤตกรรมของผผลตเพอเตรยมพรอมส าหรบการผลต โดยก าหนดใหการปรบพฤตกรรมดงกลาวเปนการปรบพฤตกรรมระดบการผลต (preference shock) เพมขนทรอยละ 5 เพอรองรบสถานการณทเกดขน ผลกระทบของมาตรการท าให GDP เพมขนรอยละ 0.9 โดยผลกระทบของมาตรการจะคอยๆ ลดระดบลงตามล าดบเมอเวลาผานไป มาตรการรถยนตคนแรกสงผลกระทบในเชงบวกตอองคประกอบของ GDP ทกองคประกอบ โดยการจางงานในอตสาหกรรมการผลตเพมขนในขณะทสาขาการผลตอนๆ ลดลงเชน เกษตรกรรม ภตตาคารโรงแรม คาขาย อสงหารมทรพย ในป 2559 ซงเมอพจารณาแนวโนมของการจางงาน สาขาการผลตเหลานจะมการจางงานลดลงเพมขนทกป ในขณะทสาขาการผลตเชน อตสาหกรรมการผลต สถาบนการเงน การกอสราง มการจางงานเพมขน แตอยในอตราทชะลอลง ซงแตกตางจากสาขาบรการทม การจางงานเพมขนเรอยๆ ทงน สอดคลองกบอปทานการผลตทเพมขนไดแก อตสาหกรรมการผลต การกอสราง

21

บรการ ขนสง คาขาย ซงระดบการผลตกจะมอตราทลดลงเรอยตามล าดบ ยกเวนเพยงสาขาบรการทมการผลตเพมขนเมอเวลาผานไป ทงน มาตรการดงกลาวมสวนท าใหหนครวเรอนเพมสงขน โดยระดบของหนครวเรอนเพมขนเลกนอยในปแรก และเพมสงขนในปถดๆ ไป

ส าหรบการทดสอบผลกระทบสนเชอ Nano-finance ก าหนดใหเปนการใหเงนกเบองตนจากจ านวนเงนทงหมด 900 ลานบาท และก าหนดใหเปนการปรบพฤตกรรมตอการลงทนอตราเดยวกนจากยอดเงนดงกลาวในทกสาขาเศรษฐกจ เนองจากยงไมมขอมลการกระจายการลงทนใดๆ รวมท งยงไมมรปแบบของการลงทนในความเปนจรงในชวงเวลาปจจบน โดยมาตรการนสงผลกระทบในเชงบวกตอองคประกอบของ GDP เปนบางตว โดยสงผลใหการลงทนรวมเพมขนในป 2559 และมสวนท าใหการสงออกลดลงในขณะทการน าเขาเพมขน การบรโภคครวเรอนลดลงเลกนอย ท งน การบรโภคภาครฐถกก าหนดใหไมเปลยนแปลง ซงท าใหโดยรวมแลว GDP เพมขนเลกนอย สาขาการกอสรางไดรบผลดจากมาตรการ Nano-finance โดยมการผลตเพมขนและม การจางงานเพมขนสงกวาสาขาเศรษฐกจอนๆ ในขณะทสาขาคาขาย สาขาขนสง มการผลตและการจางงานเพมขนเลกนอย สาขาอตสาหกรรมการผลต เกษตรกรรม อสงหารมทรพย ภตตาคารโรงแรม มการจางงานลดลง ซงท าใหการผลตลดลงในทศทางเดยวกน ท งน ระดบการจางงานและการผลตอยในระดบทรงตวในระยะยาว มาตรการ Nano-finance ท าใหหนครวเรอนเพมสงขน ระดบของหนครวเรอนเพมสงขนในปถดๆ ไป อยางไรก ตาม ยงคงเปนการเปลยนแปลงในระดบทไมสงมากนก

2.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป

มาตรการภาครฐสงผลกระทบเศรษฐกจมหภาคแตกตางกนไป โดยมาตรการรถยนตคนแรก มสวนท าใหมการบรโภคและลงทนเพมขน รวมท งการสงออกและน าเขา โดยการน าเขามระดบการเพมขนสงและมแนวโนมท าใหเกดการขาดดลการคา ในขณะทมาตรการ Nano-finance มสวนท าใหการลงทนโดยรวมเพมสงขน และมแนวโนมท าใหเกดการขาดดลการคาจากการสงออกทลดลงและการน าเขาทเพมสงขนเลกนอย โดยทงสองมาตรการมสวนท าใหหนครวเรอนในระบบสงขน ดงนน จากการทดสอบแบบจ าลอง สงทสามารถระบได คอ การด าเนนมาตรการภาครฐนน ยอมมผลกระทบตอระบบเศรษฐกจไมมากกนอยและแตละมาตรการกมผลกระทบแตกตางกน ทงรปแบบและระดบ การทดสอบมาตรการดวยการจ าลองเหตการณกอนยอมเปนสงทชวยใหสามารถวางแผนในระดบนโยบายไดอยางเหมาะสมและมประสทธผลมากขน การศกษาเก ยวกบหนครวเรอนดวยแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปครงน ถอเปนครงแรกทม การจดท า จงเปนเรองทยากในการด าเนนการ ท งในสวนของแบบจ าลองและฐานขอมลโดยการจดสรางแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปใชตนทนสง เนองจากตองใชเวลาในการด าเนนการคอนขางมาก มความยงยากอยพอสมควร การด าเนนการระยะแรก ปแรก (10 เดอนแรก) น ไดจดสรางแบบจ าลอง THAGE-FPO ไว เปนโครง หรอ Framework และทดลองใชฐานขอมลป 2548 และ update ในการทดสอบแบบจ าลองเพอตรวจสอบและปรบขอมล (Back & Forth) ท งน ฐานขอมลหลายสวนมขอจ ากด เชน Flows of fund account ทยงคงอยในระหวางการด าเนนการจดท า ซงพบวา มความลกหลนกนของขอมลอยพอสมควร หรอแมแต ขอมลบางประเภท เชน หนครวเรอน ระหวางหนวยงานกมความแตกตางกน ตองอาศยการพจารณาและตองตดสนใจ

22

ทดลองใชเพอทดสอบ (learning by doing) นอกจากน หลายสวนของขอมลทไดรบ ผลรวมจะม residual ทจ าเปนตองพจารณาเกลยเพอใหผลรวมมคาเทากน ดงเชน การสราง SAM ทรายรบตองเทากบรายจาย นอกจากน ในสวนของการแบงครวเรอนเปนกลม ในสวนทเก ยวของกบหน จ าเปนตองรวมกลมเนองจากขอมลหนรายกลมครวเรอนในสวนของบญชทรพยสนและหนสนโดยธนาคารแหงประเทศไทยมเพยงขอมลรวมหนครวเรอน นอกจากน ส าหรบการแบงประเภทเปนครวเรอนเกษตร นอกเกษตร หรอ กลมขาราชการ กเปนขอจ ากดทตองใชขอมลเพมเตม ในสวนของคาพารามเตอร ยงคงตองรอผลจากการส ารวจปฐมภมทขอความอนเคราะหจากส านกงานสถตแหงชาตในการส ารวจพฤตกรรมการกอหนในปทสอง ในระยะแรกน คาพารามเตอรจะเปน การก าหนดขน เพยงเพอทดสอบแบบจ าลองเทานน ผลทไดยงคงเปนผลเบองตน เนองจากมความจ าเปนตองปรบแบบจ าลองและฐานขอมลอกเปนระยะ

ในการด าเนนการระยะถดไป สงทจะเนนคอการแกไขขอจ ากดทพบในชวงครงแผนงานวจย

หรอ 10 เดอนแรก รวมทงผลเบองตน ทไดทดลองจดท ามา การด าเนนการเก ยวกบมาตรการตางๆ ขอมลยงคงไม

พรอม เชน มาตรการสนเชอเพอสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนรายยอยหรอ Nano-finance ท

ภาครฐเพงมการด าเนนการ ดงนน ในสวนน จะมการด าเนนการทละเอยดขนในปทสองของแผนงานวจย (10

เดอน ตงแตเดอนตลาคม 2558 – กรกฎาคม 2559 หากไมมขอตดขดในการของบประมาณ) เนองจากตองรอผล

จากการส ารวจสวนเพมในโครงการวจยสนบสนนเก ยวกบมาตรการ Nano-finance ดงกลาวในชวงเดอน

พฤศจกายน 2558 – มนาคม 2559) ท งน รวมไปถงการด าเนนการปรบปรงแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป

และฐานขอมลทเก ยวของทงหมด ดงเชนในกรณของตารางปจจยการผลตและผลผลตของ สศช. ทขณะนขอมล

ลาสดเปนขอมลป 2548 แต สศช. จะท าการเผยแพรขอมลทครบถวนป 2553 ภายในป 2558 น หรอแมแตขอมล

ทเก ยวกบบญชเศรษฐกจเงนทนทอยในระหวางการด าเนนการในระยะถดมาโดย สศช. หรอ ขอมลการส ารวจ

ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนของส านกงานสถตแหงชาตทอยในระหวางการส ารวจและสอบถาม

ขอมลป 2558 อยในขณะน และความเปนไปไดในการแบงขอมลครวเรอนและอาชพใหมความหลากหลายมาก

ขน เชน ครวเรอนในภาคเกษตร หรอนอกเกษตร กลมขาราชการ เปนตน นอกจากน สงทมความสนใจทจะ

ด าเนนการตอไป คอ ใชคาพารามเตอรทไดจากการส ารวจปฐมภมหากไดรบความอนเคราะหด าเนนการส ารวจ

จากส านกงานสถตแหงชาต เพอทดสอบแบบจ าลองในระยะทสอง และการเชอมโยงผลของโครงการ CGE และ

อกสองโครงการทเหลอ เพอวดผลกระทบในรปแบบของการเจรญเตบโตแบบมสวนรวม (Inclusive Growth)

แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปสามารถน าไปใชประเมนมาตรการภาครฐอนๆ เปนการเฉพาะ

หากมการปรบฐานขอมลและแบบจ าลองเพมเตม โดยจะเปนประโยชนส าหรบงานเชงนโยบายของหนวยงาน

ดานเศรษฐกจ เชน ส านกงานเศรษฐกจการคลง ในการใชแบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไปเพอประเมน

นโยบายและมาตรการดวยการจ าลองภาพฉายกอนน าไปใชจรง

23

บทท 3

โครงการวจยท 2: แบบจ าลองจลภาค

(Micro-simulation)

3.1. บทน าเกยวกบโครงการ

จากขอมลการส ารวจเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนโดยส านกงานสถตแหงชาตเมอป 2554

ชใหเหนวา รอยละ 30 ของประชากรเปนเจาของรายไดกวารอยละ 65 ของประเทศ ในขณะรอยละ 70 ทเหลอ จะมรายไดเพยงประมาณรอยละ 34.2 ของรายไดท งหมดเทานน และกลมครวเรอนทจนทสดรอยละ 10 (bottom decile) ถอครองรายไดเพยงรอยละ 1.56 ของรายไดทงหมด ซงแตกตางจากกลมครวเรอนทรวยทสดรอยละ 10 (top decile) กวา 25.23 เทา แสดงใหเหนถงความเหลอมล าทางรายไดทแตกตางอยางชดเจน นอกจาก การกระจายรายไดทยงคงเปนปญหาส าคญของสงคมไทยแลว ยงพบวาในชวง 2-3 ปทผานมา ระดบหน ภาคครวเรอนไดขยายตวในปรมาณสงขนอยางกาวกระโดด โดยในป 2556 สดสวนหนครวเรอนตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) สงถงรอยละ 77.5 และเมอมองในระดบครวเรอน พบวา ระดบหนเฉลยของครวเรอนไทยสงถง 439,598 บาทตอครวเรอน ระดบหนสนคดเปน 0.82 เทาของรายได โดยสวนหนงเกดจากการกระตนเศรษฐกจผานมาตรการตางๆ ของรฐบาล เชน การกระตนการอปโภคและบรโภคของประชาชน เชน สนเชอตางๆ และโครงการรถยนตคนแรก เปนตน การขยายตวอยางรวดเรวของสนเชอเพอการอปโภคและบรโภคของครวเรอน โดยเฉพาะอยางยงในกลมรายไดนอยนน ท าใหหลายภาคสวนกงวลตอการขยายตวทเรวเกนไปและอาจสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจตอไปในอนาคตได และอาจท าใหเกดอปสรรคตอ การพฒนาเพอการเจรญเตบโตแบบมสวนรวมในประเทศไทย อกทงยงกอใหเกดการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาคครวเรอนซงมผลตอการกระจายรายได

โครงการวจย เรอง “การพฒนาแบบจ าลองจลภาคเพอศกษาบทบาทของหนครวเรอนทมตอความ

เหลอมล าของการกระจายรายไดในประเทศไทย” มเปาหมายหลกเพอการตดตามศกษาสถานการณและผลกระทบของหนภาคครวเรอนตอโครงสรางการกระจายรายได โดยเฉพาะการศกษาผลของนโยบายกระตนเศรษฐกจของภาครฐตอระดบภาระหนทอาจกอใหเกดปญหา ผลกระทบของตวแปรทางเศรษฐกจตางๆ ตอระดบหนภาคครวเรอน รวมท งผลทเกดขนทอาจจะเปนอปสรรคในการเรงรดพฒนาเศรษฐกจในบรบทของ การเจรญเตบโตแบบมสวนรวม ซงในปจจบนยงไมมการศกษาในประเดนดงกลาวอยางจรงจง

โครงการวจยนมวตถประสงคหลก คอ เพอศกษาและตดตามสถานการณของหนภาคครวเรอนใน

ประเทศไทยในเชงเศรษฐกจมหภาค โดยเนนใหความส าคญในประเดนดงตอไปน

24

3.1.1 ศกษาขอมลหนครวเรอนจากแหลงขอมลตางๆ 3.1.2 วเคราะหบทบาทของหนครวเรอนตอสถานะโครงสรางการกระจายรายไดของประเทศไทย

ดวยแบบจ าลองจลภาค (Micro-Simulation Model) ทใชอธบายความสมพนธของตวแปรทส าคญตางๆ ของภาคครวเรอน รวมถงตวแปรเชงนโยบายตางๆ ของรฐบาลทมผลตอสภาวการณของหนครวเรอน

3.1.3 จดท าฐานขอมลทแสดงโครงสรางการกระจายรายไดของภาคครวเรอนในระบบเศรษฐกจของประเทศไทย ส าหรบใชในการประเมนบทบาทและผลกระทบของหนครวเรอน/มาตรการภาครฐทส าคญโดยใชแบบจ าลองดงกลาวขางตน ทงน ในการจดท าฐานขอมลดงกลาวจะใช ขอมลเศรษฐสงคมจากแบบส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนของส านกงานสถตแหงชาต

3.1.4 สรางความเขาใจถงความสมพนธของหนภาคครวเรอนและความเหลอมล าทางรายไดในประเทศไทย โดยมงประเดนส าคญดงตอไปน 1) พฤตกรรมของแตละกลมครวเรอนและการกอหนสน (Household response to shocks) 2) ผลกระทบของมาตรการของรฐบาลผานการเปลยนแปลงของระดบการกอหนสนตอระดบความเหลอมล าทางรายไดของภาคครวเรอน 3) วเคราะหและอธบายถงการกระจายรายไดของประเทศทเปลยนแปลงเนองจากผลกระทบของหนครวเรอนและแนวโนมปญหาในอนาคต รวมท งเสนอแนวทางการแกไข

3.1.5 พฒนาบคลากรของส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ใหมความพรอมในการประเมนผลกระทบของนโยบายและมาตรการภาครฐโดยใชแบบจ าลองจลภาค ซงจะชวยใหสามารถเสนอแนะแนวทางในการก าหนดนโยบายดานการกระจายรายไดทเหมาะสมแกรฐบาลไดตรงตามวตถประสงคทตงไว

3.2. การด าเนนการทผานมา

ส าหรบโครงการวจยท 2 น ไดมการด าเนนการเก ยวกบงานวจยแบงออกเปน 7 บทหลก คอ 1) บทน า 2) วรรณกรรมปรทศน 3) ขอมลหนครวเรอนและการกระจายรายได 4) แบบจ าลองและงานวจยทเก ยวของกบแบบจ าลอง Micro-FPO 5) ฐานขอมลของแบบจ าลอง 6) ผลการศกษา 7) สรป (ซงจะสรปไวในหวขอ 3.3) โดยสรปอธบายไดดงน

1) บทน า คณะวจยไดอธบายรายละเอยดเก ยวกบโครงการ ทงวตถประสงค (ดงทไดแสดงไวในขอ 3.1) ทฤษฎ

และกรอบแนวคด ซงเก ยวของกบแบบจ าลองจลภาค ขอบเขตการศกษา วธการด าเนนการวจย แผนปฏบตการทจะด าเนนการในบทตอๆ ไป และประโยชนของงานวจย โดยงานศกษานจะด าเนนการสรางแบบจ าลองจลภาคเพอประเมนสภาวะการณหนครวเรอนตอการกระจายรายไดของประเทศไทย ซงจะเปนประโยชนตอ การเสนอแนะนโยบายลดความเหลอมล าของประเทศ ทงน ดวยลกษณะของแบบจ าลองจลภาคจะท าใหภาครฐในฐานะของผวางแผนนโยบายและมาตรการตางๆ สามารถค านวณผลกระทบในเชงปรมาณได

2) วรรณกรรมปรทศน คณะผวจยไดอธบายเก ยวกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและผลกระทบตอความไมเทาเทยมกน

ของการกระจายรายได ผาน “Kuznets Curve” ทมลกษณะเปนรประฆงคว าหรอตวยหวกลบ โดยมงานศกษาท ง

25

ของไทยและตางประเทศ เชน Deininger และ Squire (1998) ทใชขอมลแบบ panel กบขอมลของกลมตวอยาง 49 ประเทศ โดย 40 ประเทศ ไมมความสมพนธแบบมนยส าคญทางสถตระหวางดชนการกระจายรายได (Gini coefficient) และระดบของรายไดประชาชาตตอหว ใน 4 ประเทศ ความสมพนธระหวางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบความไมเทาเทยมกนของการกระจายรายไดจะมลกษณะเปนรปตวยทไมใชตวยหวกลบ ซงตรงกนขามกบทฤษฎของ Kuznets และเพยง 5 ประเทศ ขอมลเหมอนจะยนยนความสมพนธระหวางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบความไมเทาเทยมกนของการกระจายรายได งานศกษาของปราณ (2545) ไดท าการวเคราะหความสมพนธระหวางความไมเทาเทยมของรายไดกบระดบรายไดตอหวของไทยระหวางป พ.ศ. 2518/19 – 2543 (Kuznets Curve) พบวาจดวกกลบของสมประสทธความไมเสมอภาคของประเทศไทยอยท 40,436 บาท ในราคาคงท ซงเปนระดบรายไดในชวงป พ.ศ. 2536 และ ดวงมณและเออมพร (2555) ไดศกษาความสมพนธระหวางความไมเทาเทยมของรายไดกบระดบรายไดตอหวในลกษณะเดยวกนในชวงป พ.ศ. 2518/19 – 2549 พบวาในการกระจายรายไดในชวงป 2535 -2541 ดขนเรวกวาการกระจายรายไดระหวางป 2541 – 2547 โดย การกระจายรายไดทชากวาในชวงหลงเปนผลมาจากวกฤตเศรษฐกจทมผลกระทบตอกลมคนทมรายไดนอยมากกวากลมอน ๆ เหนไดจากระดบความไมเทาเทยมของรายไดในป 2549 ยงคงอยในระดบสง ในทางกลบกน ความไมเทาเทยมมผลกระทบตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ปจจยส าคญทท าใหคนจนไมสามารถเขาถงแหลงทนไดแกตลาดสนเชอทไมสมบรณและคนจนขาดหลกประกน ดงผลการศกษาของ Bourguignon (2003) ทพบวา ประเทศทมความเหลอมล าอยในระดบสงจะมแนวโนมทจะใชทรพยากรทมอยในระดบต าเมอเทยบกบประเทศทมความเหลอมล าอยในระดบต า ดงนน การลดความเหลอมล าสามารถเพมอตราการเจรญเตบโตได

ส าหรบความไมเทาเทยมทางเศรษฐกจและภาวะหนครวเรอนมความสมพนธทพบไดในหลายประเทศ Lebarz (2014) ไดศกษาขอมลส ารวจความมงคงภาคครวเรอนจาก 21 ประเทศในกลม OECD และพบวากลมตวอยางมการกยมเงนมากขนเมอเทยบกบขอมลส ารวจในอดต ท งในแงจ านวนเงนและเมอเปรยบเทยบกบรายไดครวเรอน และจากการวเคราะหพบวา กลมตวอยางในประเทศทมการกระจายตวของหนอยางไมสมดลในกลมรายไดตางๆ จะพบความไมเทาเทยมของความมงคงเพมมากขนเชนกน ในขณะท Mian และ Sufi (2014) ไดศกษาการเปลยนแปลงของระดบความมงคงของครวเรอนอเมรกนในชวงป 2535-2553 (1992-2010) พบวา ความไมเทาเทยมของความมงคงของครวเรอนเพมสงขนตอเนอง โดยเฉพาะหลงวกฤตการเงนในป 2551 (2008) และแสดงใหเหนวา ระบบการเงนทพงพาการกยมเงนในการจดหาสนทรพยเปนหลกท าใหความไมเทาเทยมกนทางความมงคงเพมสงขน โดยครวเรอนทยากจนทเปนผกสทธ (net borrower) จะจนมากขนจากการแบกรบความสญเสยจากการดอยมลคาของสนทรพยค าประกนเปนคนแรก ท าใหความมงคงลดนอยลงทนท ในขณะทครวเรอนทเปนผใหกสทธ (net saver/lender) จะรบความสญเสยจากการดอยคาของสนทรพยค าประกนทหลง จงไดรบผลกระทบตอความมงคงนอยกวา หรอแทบไมไดรบผลกระทบเลย ดงนน การกยมเงนจงท าใหความเหลอมล าของความมงคงเพมมากขน

26

3) ขอมลหนครวเรอนและการกระจายรายได จากขอมลหนครวเรอนของธนาคารแหงประเทศไทย พบวา ยอดรวมของเงนทธนาคารพาณชย

สถาบนการเงนเฉพาะกจ สหกรณออมทรพย บรษทบตรเครดต ลสซง สนเชอสวนบคคล บรษทประกน บรษทหลกทรพย โรงรบจ าน า และสถาบนการเงนอน ๆ ใหกยมแกภาคครวเรอน ณ ไตรมาส 3 ป 2557 อยท 10.2 ลานลานบาท หรอคดเปนรอยละ 84.7 ตอ GDP เมอจ าแนกยอดหนครวเรอนท งหมดตามประเภทสถาบนการเงนทใหกยมเงน พบวา หนครวเรอนสวนใหญเปนสนเชอจากธนาคารพาณชย (รอยละ 43) และสถาบนการเงนเฉพาะกจ (รอยละ 29) และเมอจ าแนกตามวตถประสงคของสนเชอ พบวา หนครวเรอนสวนใหญเปนไปเพอการซอสนทรพย เชน อสงหารมทรพย (รอยละ 27) และรถยนต (รอยละ 17) และเพอการด าเนนธรกจ (รอยละ 16) ท งน หากไมรวมสนเชอทบคคลธรรมดากเพอท าธรกจ หนครวเรอน ณ ไตรมาส 3 ป 2557 จะอยท 8.55 ลานลานบาท หรอคดเปนรอยละ 70.9 ตอ GDP ท งน เมอเปรยบเทยบหนสนตอรายไดครวเรอนในป 2556 จะพบวาระดบหนสนเพมสงขนเปน 6.5 เทา จาก 5.8 เทาในป 2554

4) แบบจ าลองและงานวจยทเก ยวของกบแบบจ าลอง Micro-FPO ในงานวจยน คณะวจยจะด าเนนการสรางแบบจ าลองจลภาคเรยกวา Micro-FPO (Micro-Simulation

– Fiscal Policy Office) โดยแบบจ าลองนเปนแบบจ าลองแบบถดถอยพหคณ หรอ Multinomial Logit model (Train, 2003) บคคลจะเลอกบรโภคหรอเลอกสงทตนเองตองการ ซงสงๆนนตองใหอรรถประโยชนสงสด หรอ Maximum Utility เชน พอใจในสนคานนมากทสด สามารถน ามาประยกตใชกบการศกษาการกระจายรายไดและความเปนหนภาคครวเรอน กลาวคอ ครอบครวจะถกจดอยในกลมทมรายไดมากทสดทสามารถจะมได โดยค านงถงปจจยตางๆ เชน แหลงทอยอาศย (ชนบทหรอในเมอง) ระดบการเปนหน การเขาถงแหลงทน อายและการศกษา เปนตน ซงการศกษาในครงนจะหาความสมพนธระหวางตวแปรตามเปนการกระจายรายได โดยแยกเปนกลมทจนสดถงรวยสด 20% หรอเรยกวา Quintile distribution และตวแปรอสระคอการเปนหรอไมเปนหน และลกษณะของบคคลหรอครอบครวทสนใจศกษา ดงนน ขอมลของตวแปรตามจงมลกษณะมหลายทางเลอก จงตองใชแบบจ าลอง Multinomial Logit Model ทงน การประมาณคาพารามเตอรส าหรบแบบจ าลองโลจตมอยหลายวธ แตวธทางสถตทใชกนแพรหลาย คอ Maximum Likelihood เนองจากเปนวธทสะดวก ท าไดงาย โดยจะมตวแปรตามเปนตวแปรทแสดงโอกาสทครวเรอนจะเปนหน และตวแปรทแสดงโอกาสทครวเรอนจะมรายไดทจดอยในกลม quintile อนใดเมอเทยบกบกลมอางอง และตวแปรอสระ แบงเปนตวแปรทางดานสงคมของครวเรอน ตวแปรดานภมศาสตร ตวแปรดานนโยบายของรฐ ตวแปรการกระจายรายไดครวเรอน ตวแปรดานวตถประสงคของการกยมและลกษณะของหน

5) ฐานขอมล ในการจดท าฐานขอมลทแสดงโครงสรางการกระจายรายไดของภาคครวเรอนในระบบเศรษฐกจ

ของประเทศไทยส าหรบใชในการประเมนบทบาทและผลกระทบของหนครวเรอนและมาตรการภาครฐทส าคญในแบบจ าลองดงกลาวขางตน คณะผวจยไดจดท าฐานขอมลจากการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน (Socioeconomic Survey: SES) ประจ าป 2556 ของส านกงานสถตแหงชาต ซงมการรวบรวมขอมลทส าคญดานเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน เชน รายได คาใชจาย ภาวะหนสน ทรพยสน โครงสรางของสมาชก

27

ในครวเรอน ลกษณะทอยอาศย การยายถนและการสงเงน ตลอดจนการไดรบสวสดการ/ความชวยเหลอจากรฐ และใชการใชบรการของภาครฐ เปนตน

6) ผลการศกษา การกระจายรายไดและการเปนหนครวเรอนมความสมพนธทงไปและกลบ กลาวคอ ความเหลอมล า

ของการกระจายรายไดครวเ รอน สงผลท าใหเก ดความไมเทา เทยมกนของการเขาถงแหลงทน ท าใหความสามารถในการกอหนไมเทากนระหวางระดบรายไดของครวเรอน โดยครวเรอนทมรายไดต าจะมความเปนไปไดทจะเปนหนนอยกวาครวเรอนทมรายไดสงกวา เนองจากมรายไดนอย ความสามารถในการช าระหนจงต ากวาครวเรอนทมรายไดสง ในทางกลบกนการเปนหนครวเรอนหรอความสามารถในการกอหนของแตละระดบชนรายไดของครวเรอนทไมเทาเทยมกนกสงผลท าใหโครงสรางการกระจายรายไดเปลยนแปลงไป

โดยในกรณทครอบครวทอยในระดบชนรายไดทต าสดจะสามารถกอหนไดนอย เนองจากไมมทรพยสนเพอไปค าประกนการกหน นอกจากน ว ตถประสงคของการกยมเงนยงเปนการกเงนเพอใชในการเกษตร ซงท าใหไดรายไดกลบคนมานอย ขณะทครวเรอนทอยระดบรายไดสง มความสามารถในการกหนไดสงกวา และวตถประสงคของการกยมเงนยงเปนการน าไปประกอบธรกจ ซงท าใหไดรายไดกลบมาสงกวา ท าใหรายไดของทง 2 ประเภทครวเรอนยงหางกนมากขน และท าใหโครงสรางการกระจายรายไดของประเทศไทยเปลยนแปลงไป

จากผลการศกษาจะพบวาวตถประสงคการกอหนภาคครวเรอนมนยส าคญตอการสรางรายไดและมผลตอการเปลยนแปลงของโครงสรางการกระจายรายได โดยครวเรอนทมรายไดนอยจะกหนเพอการเกษตร ขณะทครวเรอนทมรายไดสง จะกอหนเพอน าไปใชในการประกอบธรกจ การบรโภค และการศกษา ซงการกยมเงนเพอใชในการประกอบธรกจและการศกษาจะเปนหนทสามารถสรางรายไดทสงกวา นอกจากน จากผลการศกษาพบวาระดบรายไดมผลตอแหลงสนเชออยางมนยส าคญ โดยครวเรอนทมรายไดนอยมโอกาสทจะมหนนอกระบบมากกวาครวเรอนทมรายไดสง ซงแสดงใหเหนถงปญหาของการเขาถงสนเชอในระบบทมตนทนการกยมเงนต ากวาของครวเรอนทมรายไดนอย ดงนน การแกปญหาหนสนครวเรอนและปญหาการกระจายรายไดจงเปนปญหาเชงโครงสรางทตองใชนโยบายทงดานการเงนและการบรหารหนสนเพอใหเกดรายได โดยมรายละเอยดดงน 1. แกปญหาการเขาถงแหลงทนส าหรบผทมรายไดนอย ปญหาการเขาถงแหลงเงนทนเปนปญหาเรอรงของสงคมไทย ท าใหประชาชนกลมทมรายไดนอยมความจ าเปนทจะตองหนไปพงการกนอกระบบ ซงมภาระดอกเบยทสงและภาครฐไมสามารถควบคมดแลได การแกปญหาใหประชาชนกลมทมรายไดนอยเขาถงแหลงเงนทนทตนทนดอกเบยต าลงกนาจะชวยลดปญหาจากภาระดอกเบยทเปนตวถวงตอการสรางรายได ในการน กระทรวงการคลงไดเรมใหอนญาตใหมการประกอบธรกจสนเชอนาโนไฟแนนซ (Nano-finance) ในป 2558 เพอสงเสรมการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนและธรกจ โดยเฉพาะกลมทมรายไดนอยและไมสามารถเขาถงสนเชอจากสถาบนการเงนใด ๆ ได ซงคากวามจ านวนกวา 1.3 ลานครวเรอน โดยสนเชอ Nano-Finance ไดถกก าหนดใหเปนสนเชอรายยอยเพอการการประกอบอาชพ มวงเงนไมเกน 100,000 บาทตอ

28

ราย และมอตราดอกเบย คาปรบ คาบรการ และคาธรรมเนยมใด ๆ ทเรยกเกบจากลกหนรวมกนแลวไมเกนรอยละ 36 ตอป มาตรการดงกลาวถอเปนการเพมโอกาสทางเศรษฐกจและการลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจและสงคม เนองจากเปนสนเชอประเภทใหมทมกระบวนการพจารณาใหสนเชอทมความผอนปรนกวาสนเชอประเภทอนทมอยแลวในระบบสถาบนการเงน และเปนการแกไขปญหาภาระดอกเบยจากการกยมนอกระบบทสงจนเกนควร 2. สรางความรทางการเงนและการบรหารหนสนใหเปนการกเพอสรางรายได

ปญหาเก ยวกบความรทางการเงนเปนอกปญหาหนงของสงคมไทย ซงการสรางความรทางการเงนและ การบรหารหนสนใหเปนการกยมเพอสรางรายได จะสงผลใหครวเรอนมรายไดในการด ารงชพเพมขน และท าใหเพมขดความสามารถช าระหนของครวเรอน ซงจะท าใหครวเรอนสามารถเขาถงสนเชอทจ าเปนตอ การประกอบอาชพและการเสรมสรางรายไดตอไป นอกจากน จากผลการศกษายงพบวาผลของนโยบายภาครฐมหลากหลาย โดยนโยบายเก ยวกบการไดรบทนการศกษาหรอสนเชอใหกยมเพอการศกษาและการไดรบ การสนบสนนจากภาครฐมผลท าใหครวเรอนหนเพมมากขน ขณะทการกยมจากกองทนหมบานท าใหครวเรอนมหนลดลง ดงนน จงควรมการศกษาในเชงลกเพมเตมวาปจจยใดทท าใหโครงการแตละโครงการประสบความส าเรจในการลดหนครวเรอน 3. ประเมนนโยบายภาครฐในปจจบนและแนวทางการก าหนดนโยบายในอนาคต นโยบายภาครฐมผลตอการกระจายรายไดและการเปนหนของครวเรอนท งในระยะสนและระยะยาว โดยการศกษาในครงนไดน าปจจยดานนโยบายเขามาเปนตวแปรหนงของสมการเพอวเคราะหถงผลของนโยบายภาครฐตอการกระจายรายไดและการเปนหนของครวเรอน นอกจากน การวเคราะหความสมพนธระหวางการกระจายรายไดและการกอหน สามารถน าไปสผลในเชงนโยบายได 3.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป

เปาหมายของการก าหนดนโยบายในระยะยาวทมความเก ยวพนกบการศกษาในครงนคอการลดความเหลอมล าของการกระจายรายได ซงจะพบวา ตวแปรดานนโยบายไดแก ระดบการศกษาของหวหนาครวเรอน การกระจายรายไดในระดบภมภาค และว ตถประสงคในการกยม ทจะน าไปสการก าหนดทาง เลอกในเชงนโยบาย จากการศกษาเชงประจกษพบวา ระดบการศกษาทสงขน จะสงผลท าใหความเหลอมล าลดนอยลง เนองจากหวหนาครวเรอนทมการศกษาระดบประถมศกษามโอกาสสงมากทจะท าใหครอบครวตกอยในระดบรายไดต า แตหากในระยะยาว ภาครฐมการสนบสนนดานตางๆ เพอใหลกหลานของครอบครวทมฐานะยากจนสามารถจบการศกษาระดบมธยมศกษาหรอมหาวทยาลย จะสงผลท าใหครอบครวสามารถยกระดบรายไดสงขน และการกระจายรายไดเหลอมล านอยลงได ซงสอดคลองกบแนวคดทวา ครอบครวทมหวหนาครวเรอนจบการศกษาระดบประถมศกษาสามารถเขาถงแหลงทนไดนอย สงผลท าใหความสามารถในการกเงนมาเพอน ามาใชจายในการศกษาของบตรลดนอยลงตามไปดวย ซงการจะท าใหครวเรอนยากจนหลดพนจากวฏจกรความยากจนและการศกษานอย จะตองอาศยนโยบายยกระดบการศกษาของครวเรอนยากจนและสนบสนน การเขาถงแหลงทนของภาคครวเรอนยากจน

29

แนวทางการก าหนดนโยบายภาครฐในเชงภมภาคเพอลดความเหลอมล าของรายไดสามารถวเคราะหไดจากตวแปรภมภาคทครวเรอนอาศยอย ซงจะพบวา ครวเรอนทอาศยอยภาคเหนอกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอมโอกาสทจะมรายไดต ากวาครวเรอนในภาคอนๆ ดงนน โอกาสในการเปนหนจงสงกวาเนองจากรายจายสงกวารายได แนวทางการก าหนดนโยบายเพอลดความเหลอมล าของรายไดครวเรอนอาจจะเปนการกระจายความมงคงไปสทง 2 ภมภาคใหมากยงขน พรอมทงสรางโอกาสทางการศกษาใหกบภมภาคดงกลาวดวย ในการก าหนดนโยบายเพอลดความเหลอมล าจากการเขาถงแหลงทนของภาคครวเรอนสะทอนไดจากผลความสมพนธของการกระจายรายไดและวตถประสงคของการกยม โดยพบวา กลมครวเรอนทกยมเพอการเกษตรสวนใหญจะจดอยในครวเรอนทมรายไดต า ดงนน จงเขาถงแหลงทนทเปนธนาคารของรฐหรอเอกชนไดนอย เกษตรกรสวนใหญจงหนไปกเงนกองทนหมบานทสรางรายไดไดอยางมประสทธภาพมากกวา การก าหนดแนวนโยบายเพอชวยเหลอครอบครวเกษตรกรทมรายไดต าจงควรใหความสนใจประสทธภาพของการกยม ความงายของการเขาถงและการประเมนความสามารถในการช าระหน อยางไรกตาม ยงมความจ าเปนทจะตองมการศกษาในเชงคณภาพเพอประกอบการวเคราะหในเชงจลภาคตอไป นอกจากน จะพบวาครวเรอนทกยมไปเพอประกอบธรกจมความเปนไปไดสงทจะมรายไดสงขน เนองจากมทนเดมทสามารถประกอบธรกจไดอยแลว การสรางโอกาสใหครวเรอนทมรายไดนอยท าธรกจครวเรอนเสรมจากภาคการเกษตรจงเปนอกแนวทางหนงทสามารถท าใหครวครวเกษตรกรรายไดนอยหลดพนจากความยากจน จงจะสงผลใหในภาพรวม การกระจายรายไดดขน จะเหนไดวาการศกษานจงพยายามทจะใหเหนภาพรวมของผลกระทบท งไปและกลบของการเปนหนและการกระจายรายได โดยมปจจยอนๆเขามาเก ยวของ ซงมความจ าเปนทจะตองมการศกษาในเชงคณภาพดานอนๆ ทสามารถท าใหการศกษามความสมบรณมากยงขน การด าเนนการทผานมา คณะวจยไดท าการศกษาวดผลของมาตรการทสามารถด าเนนการไดตาม

ขอจ ากดของขอมลทไดรบความอนเคราะหจากส านกงานสถตแหงชาต โดยมาตรการทศกษาคอ มาตรการ

สนเชอการกยมเพอการศกษา และมาตรการกองทนหมบาน ส าหรบการด าเนนการในอนาคตนน จะเก ยวของกบ

การด าเนนการจดท าผลการศกษาทเก ยวกบผลกระทบตอการกระจายรายไดทสอดคลองกบโครงการวจยท 1

อยางไรกตาม เนองจากการด าเนนการเก ยวกบมาตรการตางๆ ทผานมา ขอมลยงคงไมพรอม เชน มาตรการ

สนเชอเพอสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนรายยอยทภาครฐเพงด าเนนการ ซงจะมการ

ด าเนนการทละเอยดขนในปทสองของแผนงานวจย (ตงแตเดอนตลาคม 2558 – กรกฎาคม 2559) และยงคงตอง

รอผลจากการส ารวจสวนเพมในโครงการวจยสนบสนนเก ยวกบมาตรการ Nano-finance ในชวงเดอน

พฤศจกายน 2558 – มนาคม 2559) ทงน รวมไปถงการด าเนนการปรบปรงแบบจ าลองจลภาคและแบบจ าลอง

ค านวณดลยภาพทวไป รวมไปถงฐานขอมลทเก ยวของทงหมด โดยเฉพาะขอมลการส ารวจภาวะเศรษฐกจและ

สงคมของครวเรอนของส านกงานสถตแหงชาตทอยในระหวางการส ารวจและสอบถามขอมลป 2558 อย

ในขณะน

29

บทท 4

โครงการวจยสนบสนน: การประมาณคาความยดหยน

(Elasticity estimation)

4.1. บทน าเกยวกบโครงการ

การวเคราะหถงผลกระทบจากนโยบายตางๆ ตอระบบเศรษฐกจนน สามารถศกษาแบงแนวทาง

การศกษาออกเปน 2 สวนดวยกน คอ การศกษาในสวนของทฤษฎมหภาค ผานการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรทางเศรษฐกจมหภาคและโครงสรางเศรษฐกจ เชน แบบจาลองการคานวณดลยภาพทวไป (Computable General Equilibrium Model: CGE) และการศกษาในสวนของทฤษฎจลภาคเพอวเคราะหการกระจายของผลกระทบซงอาจแตกตางกนในแตละหนวยเศรษฐกจและในแตละพนท ดวยแบบจาลองจลภาค (Micro-Simulation Model) เพอคานวณหาคาสมประสทธความไมเสมอภาค (Gini coefficient) และวดความเหลอมล าในสงคมในประเดนใดประเดนหนง เชน รายได ซงการสรางแบบจาลองท งสองสวนนมกลมตวแปรสาคญทจาเปน คอ คาความยดหยน (Elasticity) ทสะทอนความเปนจรงของเศรษฐกจในพนทหรอภมภาคนนๆ

โครงการวจย เรอง “การสารวจพฤตกรรมการกอหนของภาคครวเรอนในประเทศไทยและ การประมาณคาความยดหยนทเก ยวของ” มเปาหมายทจะจดทาการพฒนาแนวทางในการกาหนดคาความยดหยนโดยทาการสารวจผลกระทบของนโยบายรฐบาลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคของครวเรอนซงเปนประเดนหลกของแผนงานวจยเพอนาผลมาประมวลหาคาความยดหยนทเหมาะสมท สดมาใชในแบบจาลองคานวณดลยภาพทวไปและแบบจาลองจลภาค จะชวยใหผลการวเคราะหทางเศรษฐกจมหภาคและจลภาคมความชดเจน ทนเหตการณ และสะทอนความเปนจรงมากยงขน

ท งน หลงจากป 2551 สานกงานสถตแหงชาตจะทาการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนทกป (จากแตเดมทก 2 ป เปนปคเฉพาะดานรายจาย และปค สารวจทกดาน) เพอนาเสนอขอมลพฤตกรรมของครวเรอนในดานตางๆ ไมวาจะเปน รายไดของครวเรอน คาใชจายของครวเรอนกลมตางๆพฤตกรรมการบรโภคของครวเรอน หนสนของครวเรอน การเขาถงแหลงเงนก และการกระจายรายได การสารวจขอมลดงกลาวไมไดครอบคลมถงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของครวเรอนทมตอนโยบายของรฐบาลเปนการเฉพาะเจาะจงหากแตการวเคราะหผลกระทบจากนโยบายของรฐบาลน น จาเปนตองใช การประมาณการคาความยดหยนโดยใชขอมลการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคซงมผลจากนโยบายดงกลาว ดงนน โครงการในครงนจงจาเปนตองใชการสารวจขอมลเพมเตมนอกเหนอจากทมอยในปจจบน

โครงการวจยนมวตถประสงคหลก คอ เพอสารวจและเกบขอมลปฐมภมเพอนาผลมาประมวลหาคาความยดหยนทเหมาะสมทสดเพอใชในการวเคราะหตามแบบจาลองดลยภาพทวไปและแบบจาลองจลภาค โดยเนนประเดนดงตอไปน

4.1.1. สารวจและเกบขอมล โดยจะปรกษากบสานกงานสถตแหงชาตเปนระยะ เนองจากมขอจากดในหลายสวนทงของสานกงานสถตแหงชาตและสานกงานเศรษฐกจการคลง

30

4.1.2. วเคราะหขอมลจากการสารวจดวยวธ Panel data (หากสานกงานสถตแหงชาตตดสนใจดาเนนการและดาเนนการจดทาไดทนในชวงระยะเวลาทกาหนด ) และใชขอมลหลกทเก ยวของประกอบดวยขอมลภาคตดขวาง (Cross-sectional data) จากขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนในปทมการสารวจ (เบองตน ปค ทาการสารวจทงรายไดและรายจาย ปค สารวจเฉพาะรายจาย) และขอมลเชงอนกรมเวลา (Time series) ทเก ยวของจากสานกงานสถตแหงชาต โดยเนนทภาคครวเรอน 5 กลม และแบงพนทตามลกษณะขอมลทเหมาะสม (เบองตนเปนรายภาค โดยอาจแบงเปนรายจงหวด เกษตร/นอกเกษตร หากขอมลเอออานวย)

4.1.3. เพอวเคราะหหาคาความยดหยนดวยวธการทางเศรษฐมต โดยวธการสารวจจะทาการปรกษากบสานกงานสถตแหงชาต เนองจากตองพจารณาถงขอจากดของขอมลและจานวนตวอยางททาการสารวจ

4.1.4. เพอนาคาความยดหยนจากการวเคราะหมาประยกตใชใน 2 สวนดวยกน คอ การสรางแบบจาลองคานวณดลยภาพทวไปเพอศกษาความสมพนธของตวแปรทสาคญตางๆ ในระบบเศรษฐกจของประเทศไทย รวมถงตวแปรเชงนโยบายตางๆ ของรฐบาล และการศกษาดานความเหลอมล าดานรายได ผานแบบจาลองจลภาค และคาสมประสทธความไมเสมอภาค (Gini coefficient)

4.1.5. พฒนาบคลากรของสานกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ในการศกษาวจยเก ยวกบการประมาณคาความยดหยนและเรยนรเทคนคการจดการขอมลทเก ยวของของสานกงานสถตแหงชาต ท งน รวมไปถงการรวมมอระหวางหนวยราชการ และประสบการณการศกษาเรยนรงานสารวจขอมลของสานกงา นสถตแหงชาต

4.2. การด าเนนการทผานมา

สาหรบโครงการวจยสนบสนนน ไดมการดาเนนการเก ยวกบงานวจยแบงออกเปน 6 บทหลก คอ 1) บทนา 2) วรรณกรรมปรทศน 3) วธการศกษาและแบบจาลอง 4) ฐานขอมลของแบบจาลอง 5) ผลการศกษา และ 6) บทสรป ขอจากดและขอเสนอแนะในการพฒนาตอไป (จะดาเนนการสรปในหวขอ 4.3) โดยสรปอธบายไดดงน

1) บทนา คณะวจยไดอธบายรายละเอยดเก ยวกบโครงการ ทงวตถประสงค ทฤษฎและกรอบแนวคด ขอบเขต

การศกษา วธการดาเนนการวจย แผนปฏบตการทจะดาเนนการในบทตอๆ ไป และประโยชนของงานวจย โดยงานศกษานจะดาเนนการประมาณคาความยดหยนซงจะเปนประโยชนตอการกาหนดพฤตกรรมของครวเรอนเพอใชในแบบจาลองดลยภาพทวไปและแบบจาลองจลภาค

2) วรรณกรรมปรทศน คณะวจยไดอธบายคานยามของความยดหยนของอปสงคและอปทาน และไดศกษา เก ยวกบงานวจย

การประมาณคาความยดหยนสาหรบสนคาตางๆ เชน สนคาเกษตร กจกรรมการทองเทยว เชน งานวจยของ วรรณวภางค มานะโชตพงษ (2555) ทไดศกษาความยดหยนของอปสงคของผลตภณฑจากยางพาราตอราคา และตอรายได (GDP) ของประเทศคคา โดยใชวธการทางเศรษฐมต โดยปรมาณการสงซอผลตภณฑจาก

31

ยางพารามความแปรผนตาม GDP หรอสภาพเศรษฐกจของประเทศคคาคอนขางมาก และจากการศกษาของ อครพงษ อนทอง (2555) ทพบวา ตลาดนกทองเทยวตางชาตทสาคญเกอบท งหมด มคายดหยนตอรายไดมากกวา 1 ยกเวน สงคโปรและอนเดย และสาหรบผลการประเมนคายดหยนตอราคา พบวา เฉพาะสหรฐฯ และอนเดยเทานนทมความยดหยนตอราคานอยกวา -1 สาหรบ เกาหลใต จน ออสเตรเลย และสหราชอาณาจกร มความยดหยนตอราคามากกวา -1 ซงแสดงใหเหนวา นกทองเทยวตางชาตแตละตลาดมความยดหยนตอราคาแตกตางกน โดยญปน เกาหลใต จน สหราชอาณาจกร และออสเตรเลย เปนตลาดทมความยดหยนตอราคามาก (Price elastic) โดยเฉพาะเกาหลใตและจนมความยดหยน ตอราคาสงกวาตลาดอนๆ เนองจากเปนนกทองเทยวประเภทกรปทวร (Group tours) ทเนนทองเทยว แบบ Sightseeing ในระดบราคาตา ในขณะทนกทองเทยวจากญปน สหราชอาณาจกร และออสเตรเลย นยมทองเทยวแบบอสระ (Free individual travel: FIT) และพกผอน (Vacation) เปนตน

นอกจากน คาความยดหยนยงมบทบาทสาคญในการกาหนดการตอบสนองของอปทานตอปจจยการผลต เชนปจจยดานการทดแทนกนของปจจยการผลต เมอราคาของปจจยการผลตชนดหนงเปลยนแปลงไป จงมการศกษาถงคาความยดหยนทดแทน โดย Dimaranan, McDougall and Hertel โดยการใชแบบจาลอง Global Trade Analysis Project (GTAP) พบวา คาความยดหยนดานการคาในแตละภาคอตสาหกรรมมความแตกตางกนอยางชดเจน โดยเฉพาะระดบการทดแทนกนระหวางภาคการคาและการขนสง

3) วธการศกษาและแบบจาลอง คณะวจยไดสรปวธการศกษาการประมาณคาความยดหยนจากวรรณวภางค (2555) ซงใชวธการ

จดทาแบบ double log function และคานวณหาคาความยดหยนของอปสงคตอราคา ทงของตนเอง และราคาไขว ตอรายได และคาสมประสทธท ขนกบตวแปรอนๆ ในสมการอปสงค โดยมการจดทา specification 3 แบบจาลอง ในการทดสอบขอมล โดยเครองมอในการประมาณคาความยดหยนจากระบบสมการอปสงค ทใชในงานวจยนมชอวา Quadratic Almost Ideal Demand System (QUAIDS) ทมพนฐานมาจาก Almost Ideal Demand System (AIDS) ของ Deaton and Muellbauer (1980) ซงเปนแบบจาลองทไดรบความนยมในวงวชาการมาอยางยาวนาน เนองมาจากคณสมบตของแบบจาลองทสอดคลองกบทฤษฎอปสงคทกประการ กลาวคอ การประมาณคาสมประสทธหรอความยดหยนไดมาจากระบบสมการซงเปนการประมาณคาทมเงอนไขควบคม ทาใหคาทไดตรงกบทฤษฎอปสงคทางเศรษฐศาสตร ซงมความถกตองมากกวาการประมาณคาจากสมการเชงเดยว การประมาณคาความยดหยนแบงเปน 3 ประเภท อนไดแก ความยดหยนของอปสงคตอรายได ความยดหยนตอราคาสนคา และความยดหยนตอระดบหนภาคครวเรอน โดยการคานวณคายดหยนของสนคาแบงเปน 14 หมวด อนไดแก 1) อาหารปรงทบาน 2) อาหารสาเรจรป 3) เครองนงหมและรองเทา 4) คาทพกอาศย 5) ไฟฟา เชอเพลง น าประปาและแสงสวาง 6) คาตรวจรกษาและคายา 7) คาใชจายสวนบคคล 8) คาโดยสารสาธารณะ 9) ยานพาหนะและน ามนเชอเพลง 10) การสอสาร 11) การบนเทงและการอาน 12) การศกษา 13) หมวดยาสบและเครองดมมแอลกอฮอล และ 14) สนคาอนๆ นอกจากนยงจาแนกตามประเภทของครวเรอน โดยใชเกณฑตามลกษณะภมภาคทตงของครวเรอน ทาใหสามารถจาแนกครวเรอนออกไดเปน 5 เขตพนท ไดแก 1) กรงเทพฯ 2) ภาคกลาง 3) ภาคเหนอ 4) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ 5) ภาคใต และไดมการจดแบงระดบรายไดของ

32

ครวเรอน 5 ระดบ ไดแก 1. กลมประชากรรอยละ 20 ทมรายไดตาสด (Quintile 1) 2. กลมประชากรรอยละ 20 ทมรายไดรองตาสด (Quintile 2) 3. กลมประชากรรอยละ 20 ทมรายไดระดบกลาง (Quintile 3) 4. กลมประชากรรอยละ 20 ทมรายไดรองสงสด (Quintile 4) และ 5. กลมประชากรรอยละ 20 ทมรายไดสงสด (Quintile 5)

4) ฐานขอมล คณะวจยไดอธบายลกษณะของขอมลท งในเชงปฐมภมและทตยภม ซงเบองตนแลวจะเปนการใช

ฐานขอมลทตยภมแบบภาคตดขวางจากการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนจดทาโดยสานกงานสถตแหงชาต มการจดเกบทกป (ปคทาดานการใชจาย ปคทาทกดาน) ซงแบบสอบถามในการสารวจจะเปนแบบสอบถามมาตรฐานของสานกงานสถตแหงชาตเองสาหรบขอมลรายได รายจาย สภาพความเปนอยตางๆ โดยในโครงการวจยฯ นมแผนทจะขอใหสานกงานสถตแหงชาตทาการสารวจเพมเตมนอกเหนอจากการสารวจมาตรฐานของสานกงานสถตแหงชาตเอง โดยจะทาการปรกษากบสานกงานสถตแหงชาต เ พอจดทาแบบสอบถามเพมเตมทจะใชถามกลมตวอยางทสานกงานสถตแหงชาตสารวจอยแตเดม โดยแบบสอบถามน จะมการเนนสอบถามเก ยวกบพฤตกรรมของครวเรอนเมอมเหตการณมาตรการภาครฐทสาคญ โดยเฉพาะอยางยง มาตรการดานการเงน การคลง เพอสารวจการเปลยนแปลงพฤตกรรมของครวเรอนท อาจจะเกดขนเนองมาจากมาตรการภาครฐดงกลาว ทงน ตองขนอยกบขอจากดทงงบประมาณและเวลา รวมถงการตดสนใจของเก ยวกบการดาเนนงานของสานกงานสถตแหงชาตดวย

คณะผวจยไดศกษาลกษณะของฐานขอมลจากการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน (Socioeconomic Survey: SES) ประจาป 2556 ของสานกงานสถตแหงชาต ซงมการรวบรวมขอมลทสาคญดานเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน เชน รายได คาใชจาย ภาวะหนสน ทรพยสน โครงสรางของสมาชกในครวเรอน ลกษณะทอยอาศย การยายถนและการสงเงน ตลอดจนการไดรบสวสดการ/ความชวยเหลอจากรฐ และใชการใชบรการของภาครฐ เปนตน โดยการสารวจขอมลมการปฏบตงานจดเกบขอมล ชวงเดอนมกราคม – ธนวาคม 2556 เฉลยเดอนละ 3,500 ครวเรอน ตอเดอน โดยเดอนธนวาคม 2556 มการสารวจครวเรอนมากทสด

5) ผลการศกษา ความยดหยนของอปสงคตอรายได ซงแสดงถงการตอบสนองของการเปลยนแปลงการบรโภคสนคาประเภทตางๆ ทมตอการเพมขนของรายได หากสนคาทมคาความยดหยนมากกวาศนย จะถกจดวาเปนสนคาปกต (Normal Goods) โดยจากการคานวณคาความยดหยนคาใชจายตอรายไดของครวเรอนไทย ผลการศกษาสามารถแบงออกเปน 2 กลม คอ (1) กลมสนคาจาเปนสาหรบครวเรอนไทย (คาความยดหยนนอยกวาหนง) ไดแก การบนเทงและการอาน คาตรวจรกษาและคายา คาใชจายสวนบคคล เครองนงหมและรองเทา อาหารสาเรจรป อาหารปรงทบาน และการสอสาร และ (2) กลมสนคาฟมเพอยสาหรบครวเรอนไทย (คาความยดหยนมากกวาหนง) ซงจะแสดงใหเหนถงลกษณะการตอบสนองของคาใชจายในการบรโภคสนคาจะมากขนเมอครวเรอนมรายไดเพมขน ไดแก การศกษา คาทพกอาศย ยานพาหนะและน ามนเชอเพลง และหมวดยาสบและเครองดมมแอลกอฮอล นอกจากสนคาปกตแลว สนคาอปโภคบรโภคสามารถถกจาแนกไดเปนอกหนงประเภท ไดแก สนคาดอยคณภาพ (Inferior Goods) โดยจะมคาความยดหยนนอยกวาศนยซงตรงขามกบสนคาปกต

33

กลาวคอ ครวเรอนจะเพมการใชจายสนคากลมนเพมขนหากครวเรอนมรายไดลดลง เชน อาหารก งสาเรจรป สนคาลอกเลยนแบบ และสนคาทมคณภาพตากวาทตองการ เปนตน โดยการประมาณคาความยดหยนของคาใชจายตอรายไดจ าแนกตามภมภาคทตงของครวเรอน พบวาครวเรอนทมทต งอยในกรงเทพฯ มแนวโนมทมความยดหยนตอรายไดสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ครวเรอนทอยในเขตพนทกรงเทพฯ มแนวโนมทมความยดหยนตอรายไดสงสด โดยมการตอบสนองของการเปลยนแปลงการบรโภคสนคาประเภทตางๆ ทมตอ การเพมขนของรายได และการเพมขนของหนครวเรอนกวาครวเรอนอนๆ ในกลมสนคาอาหารสาเรจรป เครองนงหม คาโดยสารสาธารณะ และยานพาหนะและน ามนเชอเพลง ขณะทครวเรอนในภาคใต มแนวโนมทมความยดหยนตอรายไดสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในกลมสนคาทเปนสนคาฟมเฟอย ในหมวดยาสบ และเครองดมมแอลกอฮอล สาหรบการประมาณคาความยดหยนของคาใชจายตอรายไดจ าแนกตามระดบรายไดเฉลยของครวเรอน พบวา ผลจากการวเคราะหคาความยดหยนในสนคาทง 14 หมวด ของครวเรอนทง 5 ประเภท จาแนกตามระดบรายไดของครวเรอน 5 ระดบ พบวาสนคาสวนใหญมคาความยดหยนลดลงเรอยๆ ตามระดบรายไดเฉลยครวเรอนทเพมมากขน ยกเวน สนคากลมคาทพกอาศย คาใชจายสวนบคคล และหมวดยาสบและเครองดมมแอลกอฮอลพบวามความยดหยนเพมขนตามระดบรายไดเฉลยของครวเรอนทเพมขน รวมท งยงพบวาคาความยดหยนตอรายไดในกลมสนคาฟมเฟอย ครวเรอนทมรายไดตาสด (Quintile 1) มแนวโนมทมความยดหยนตอรายไดสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในกลมคาใชจายการศกษา ยานพาหนะและน ามนเชอเพลง และการบนเทงและการอาน รวมถงกลมอาหารปรงทบาน และอาหารสาเรจรป ขณะท ครวเรอนทมรายไดรองตาสด (Quintile 2) มคาความยดหยนตอรายไดในกลมสนคาจาเปนในกลมคาตรวจรกษาและคายา เครองนงหมและรองเทา และการสอสาร สงกวาครวเรอนประเภทอนๆ

ความยดหยนตอหนครวเรอน แสดงถงการตอบสนองของการเปลยนแปลงการบรโภคสนคาประเภทตางๆ ทมตอการเพมขนของหนครวเรอน พบวาคาความยดหยนตอหนสาธารณะมแนวโนมใกลเคยงกนในทกกลมสนคาและมคาอยในระดบตา สะทอนใหเหนถงปจจยดานหนครวเรอนทเพมขนหรอลดลงจะมผลตอการเปลยนแปลงตอรปแบบการบรโภคของครวเรอนไมมาก การประมาณคาความยดหยนของคาใชจายตอหนครวเรอนจ าแนกตามภมภาคทตงของครวเรอน พบวา ผลจากการวเคราะหคาความยดหยนในสนคาท ง 14 หมวด ของครวเรอนทง 5 ประเภท จาแนกตามภมภาคทตงของครวเรอน 5 ภมภาค พบวาคาความยดหยนตอรายไดในกลมสนคาจาเปน พบวา ครวเรอนทมทต งของครวเรอนอยในกรงเทพฯ มแนวโนมทมความยดหยนตอหนสาธารณะสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในกลมสนคาอาหารสาเรจรป เครองนมหม คาโดยสารสาธารณะ และยานพาหนะและน ามนเชอเพลง การประมาณคาความยดหยนของคาใชจายตอหนครวเรอนจ าแนกตามระดบรายไดเฉลยของครวเรอน พบวา ครวเรอนทมรายไดตาสด (Quintile 1) มคาความยดหยนตอหนครวเรอนสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในกลมอาหารปรงทบาน อาหารสาเรจรป ไฟฟา เชอเพลง น าประปาและแสงสวาง ยานพาหนะและน ามนเชอเพลง การบนเทงและการอาน และการศกษา

ความยดหยนตอราคา จะแสดงถงการตอบสนองของการเปลยนแปลงการบรโภคสนคาประเภทตางๆ ทมตอการเพมขนของราคา โดยผลการศกษาสามารถแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมสนคาทมความยดหยนตา (คาความยดหยนนอยกวาหนง) และกลมสนคาทมความยดหยนสง (คาความยดหยนมากกวาหนง) โดยพบวา

34

ความยดหยนตอราคาของสนคาสวนใหญมคาความยดหยนมากกวาหนง สะทอนวาเปนสนคาสวนใหญทมความยดหยนสง (Elastic) ยกเวนการใชจายในหมวดยาสบและเครองดมมแอลกอฮอล มคาความยดหยนมากกวาหนง สะทอนวาเปนสนคาสวนใหญทมความยดหยนตา (Inelastic) โดยกลมสนคาทมความยดหยนตอราคาสงสาหรบครวเรอนไทย ไดแก คาตรวจรกษาและคายา คาไฟฟา เชอเพลง น าประปาและแสงสวาง การสอสาร คาใชจายสวนบคคล การบนเทงและการอาน และการศกษา ขณะทอกกลมสนคาทมคาความยดหยนตอราคาตา ไดแก หมวดยาสบและเครองดมมแอลกอฮอล การประมาณคาความยดหยนของราคาตอราคาจ าแนกตามภมภาคทตงของครวเรอน พบวา ครวเรอนครวเรอนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมคาความยดหยนตอราคาสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ คอ หากมราคาในหมวดคาตรวจรกษาและคายา หมวดการสอสาร และหมวดการบนเทงและ การอาน เพมขนหรอลดลงจะสงผลตอความตองการสนคาในหมวดดงกลาวทสงกวาครวเรอนอนๆ ขณะท ครวเรอนทมทตงของครวเรอนอยในภาคกลาง มแนวโนมทมความยดหยนตอราคาสงกวาครวเรอนอนๆ ในกลมสนคาทมความยดหยนตา เชน กลมสนคายาสบและเครองดมมแอลกอฮอล การประมาณคาความยดหยนของคาใชจายตอราคาจ าแนกตามระดบรายไดเฉลยของครวเรอน พบวาครวเรอนทมรายไดตาสด (Quintile 1) มคาความยดหยนตอราคาสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในหมวดการสอสาร และหมวดการบนเทงและการอาน ขณะท ครวเรอนทมรายไดตาสด (Quintile 1) มแนวโนมทมความยดหยนตอราคาสงกวาครวเรอนประเภทอนๆ ในกลมสนคายาสบและเครองดมมแอลกอฮอล 4.3 สรปและการด าเนนการในระยะถดไป

ขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2556 (Household Socio-Economic Survey 2013) ของสานกงานสถตแหงชาต แมจะเปนขอมลคอนขางด มความละเอยด และคอนขางสมบรณแตในชวง 2-3 ปทผานมา บรบทสถานการณเศรษฐกจไดปรบเปลยนไป ทาใหรฐบาลไดมการกระตนเศรษฐกจผานนโยบายการผอนคลายการเงนและมาตรการทางการคลง อาจไดสงผลใหพฤตกรรมของภาคครวเรอนเปลยนแปลงไปบาง อยางไรกด คณะวจยฯ มโครงการทจะขอใหสานกงานสถตแหงชาตทาการสารวจเพมเตมเพอจดทาแบบสอบถามเพมเตมทจะใชถามกลมตวอยางทสานกงานสถตแหงชาตสารวจอยแตเดม โดยแบบสอบถามน จะมการเนนสอบถามเก ยวกบพฤตกรรมของครวเรอนเมอมเหตการณมาตรการภาครฐทสาคญ โดยเฉพาะอยางยง มาตรการดานการเงน การคลง เพอสารวจการเปลยนแปลงพฤตกรรมของครวเรอนทอาจจะเกดขนเนองมาจากมาตรการภาครฐดงกลาว โดยการจดเกบขอมลนนน นอกจากจะดาเนนการสอบถามเพมเตมในสวนของการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนแลว มแผนทจะทาการสารวจแบ บตวอยางซ า (Panel survey) เพอใหรบทราบถงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมครวเรอนทเก ยวเนองในปถดมา อยางไรกตาม สานกงานสถตแหงชาตไมสามารถทจะดาเนนการไดทนภายในปงบประมาณ 2558 และยงคงไมแนนอนวาจะดาเนนการสารวจเนองจากปญหาดานงบประมาณ ดงนน โครงการวจยนจงทาการประมาณคาความยดหยนตอราคา ความยดหยนตอรายได และคาความยดหยนตอหน โดยใชขอมลจากการสารวจฯ ป พ.ศ. 2556 เทานน การใชขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2556 ของสานกงานสถตแหงชาตและใชระดบดชนราคาผบรโภคแตละสนคาในป พ.ศ. 2556 ของสานกดชนเศรษฐกจการคา กระทรวงพาณชย

35

เปนตวแทนดานราคาสนคา ซงมทงหมด 14 สนคา ซงเปนการใชขอมลเพยงหนงป ทาใหเปลยนแปลงของขอมลตางๆ อาท ระดบราคา และการใชจายในการบรโภคเปนไปอยางจากด และส งผลใหการประมาณคาความยดหยนตอราคาของสนคาตางๆ อาจมความคลาดเคลอน จนสงผลใหเครองหมายและคาของความยดหยนตอราคาของสนคาบางหมวดเบยงเบนไปจากความเปนจรงได โดยขอมล cross-sectional data ของการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนประจาป 2558 ซงอยในระหวางการรอการดาเนนการสารวจ คาดวา สานกงานสถตแหงชาตจะดาเนนการแลวเสรจพรอมเผยแพรขอมลในป 2559 โดยการทคณะวจยไดดาเนนการศกษาและจดการขอมลป 2556 มาแลวน จะทาใหการจดการฐานขอมลป 2558 ดาเนนการไดงายขน ลดคาความคลาดเคลอนลงในแงของแบบจาลองทใชในการประมาณคา และสามารถนามาเปรยบเทยบผลการศกษาในภาพรวมระหวางป 2556 และ ป 2558 ได การปรบเพมจานวนปของขอมลทใชในการวเคราะหเพอใหผลศกษาถกตองและครอบคลมมากขน ท งน สาหรบการนาตวแปรหนครว เรอนมาใชในการว เคราะหเพมเตมจากรปแบบของจาลองทใชใน การวเคราะหเปนการทวไปนน ในอนาคต ควรมการตรวจสอบดวยวาตวแปรหนครวเรอนมปญหากบตวแปรอนทใชในการวเคราะหหรอไม เพอใหคาความยดหยนทประมาณคามาไดนนไมมปญหาความเบยงเบน สาหรบแนวทางในการศกษาวจยเก ยวกบการประมาณคาความยดหยนในอนาคตนน อาจมการศกษาตอยอดจากโครงการวจยชนนโดยการเพมตวแปรในการศกษา อาท 1) การแสดงเพศของหวหนาครอบครว เพอวเคราะหวาปจจยดานเพศนนมผลตอพฤตกรรมการบรโภคของครวเรอนมากนอยเพยงใด 2) ตวแปรแสดงถงระบบประกนสขภาพทสมาชกครอบครวม ซงจะแสดงวาครวเรอนภายใตระบบประกนสขภาพมพฤตกรรม การใชจายแตกตางจากครวเรอนทไมไดอยภายใตระบบประกนสขภาพมากนอยเพยงใด และ 3) จานวนสมาชกครวเรอนทมงานทา ซงจะสะทอนวาภาวะการมงานทานนมผลตอพฤตกรรมการใชจายของครวเรอนอยางไร ทงน เพอใหผลการประมาณคามความละเอยดและครอบคลมมากยงขน สาหรบการดาเนนการในอนาคตนน จะเก ยวของกบการดาเนนการจดการประมาณคาความยดหยนตางๆ เพอลดความคลาดเคลอนลง โดยจะดาเนนการศกษาตวแปรทจะใชเพอทาการเลอกตามขอจากดของขอมลและเพอเตรยมพรอมใหแบบจาลองทจะใชมความเหมาะสมมากทสดในเวลาทจากด อยางไรกด การจาลองผลการศกษาในอนาคตน จาเปนตองพจารณาเก ยวกบฐานขอมลทจะไดรบจากสานกงานสถตแหงชาตเนองจาก การดาเนนการสารวจขอมลยงคงไมแลวเสรจในขณะน เชน มาตรการสนเชอเพอสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนของประชาชนรายยอยหรอ Nano-finance ทภาครฐเพงมการดาเนนการ ดงน น จงตองรอผลจาก การสารวจสวนเพมในโครงการวจยสนบสนนเก ยวกบมาตรการ Nano-finance ดงกลาวในชวงเดอนพฤศจกายน 2558 – มนาคม 2559 และ ขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาตทอยในระหวางการสารวจและสอบถามขอมลป 2558 อยในขณะน ทงน ตองขนอยกบทางสานกงานสถตแหงชาตดวยวาจะสามารถดาเนนการไดหรอไม เนองจากมหลายปจจยทเก ยวของไมวาจะดานงบประมาณหรอดานบคลากร

ในระยะตอไป หากสานกงานสถตแหงชาตไดทาการสารวจขอมลแบบ panel data เพมเตม โดยทา การสารวจครวเรอนเดยวกนกบทเคยสารวจในอดต การนาขอมล panel data มาใชในการประมาณคาความ

36

ยดหยนตอราคา คาความยดหยนตอรายได และคาความยดหยนตอหนครวเรอนจะสงผลใหคาความยดหยนทประมาณคาไดมความแมนยามากยงขน และสามารถสะทอนพฤตกรรมของครวเรอนไดชดเจนมากขน นอกจากน หากสานกงานสถตแหงชาตมการออกแบบสอบถามใหครอบคลมคาถามเชงนโยบาย อาท ผลกระทบของโครงการรถยนตคนแรก หรอผลกระทบของกองทนหมบาน กจะทาใหสามารถวเคราะหพฤตกรรมของครวเรอนทเปลยนแปลงไปภายใตนโยบายภาครฐตางๆ อกดวย อยางไรกตาม หากไมสามารถทาการสารวจขอมลเศรษฐกจและสงคมแบบ panel data และการเพมคาถามเชงนโยบายเขาไปในแบบสารวจ การศกษาโดยใช pseudo panel technique ในการวเคราะหอาจทาใหผลการประมาณคาดยงขน

35

บทท 5

การด าเนนงานในสวนของแผนงานวจย

5.1 การด าเนนการในสวนของงานอบรมสมมนา คณะผวจยไดด ำเนนกำรจดงำนอบรมสมมนำเพอใหควำมรแกขำรำชกำรและลกจำงของส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลงในสวนของแผนงำนวจยและโครงกำรวจยตำงๆ แลว เมอวนท 11 มถนำยน พ.ศ. 2558 ณ หองประชม 201 ชน 2 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง เมอเวลำ 14.00 – 15.00 น. ในงำนอบรมสมมนำดงกลำว คณะผวจยไดมกำรน ำเสนอแผนงำนวจย และอธบำยถงระยะกำรด ำเนนงำนของแผนงำน โดยไดน ำเสนอกำรด ำเนนงำนทไดจดท ำแลวเสรจในระยะท 1 และ 2 ของโครงกำรตำงๆ และไดน ำเสนอวธกำรด ำเนนกำรของบทตำงๆ ทเก ยวของโดยสงเขป (ภำพประกอบแสดงในภำคผนวก) 5.2 การด าเนนการในสวนของงานสมมนาเพอเผยแพรผลการศกษา

คณะผวจยไดด ำเนนกำรจดงำนสมมนำเพอเผยแพรผลกำรศกษำในสวนของแผนงำนวจยและโครงกำรวจยตำงๆ แลว เมอวนท 31 สงหำคม พ.ศ. 2558 ณ หองประชม 701 ชน 7 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง เมอเวลำ 9.00 – 12.45 น. (ภำพประกอบแสดงตำมภำคผนวก) โดยสรปแลว ผลกำรสมมนำเปนทนำพอใจ โดยผทรงคณวฒไดท ำกำรวพำกษผลของงำนวจยท ง 3 โครงกำร ซงคณะผวจยกไดน ำมำปรบปรงและจดท ำเปนขอจ ำกดและแนวทำงกำรพฒนำงำนวจยในระยะตอไปไว ดงทไดสรปไวในบทท 2 - 4 ส ำหรบโครงกำรวจยท 1 แบบจ ำลองค ำนวณดลยภำพทวไป หรอ CGE Model นน ไดมขอวพำกษทนำสนใจ กลำวคอ กำรด ำเนนกำรแบงรปแบบของอำชพเพมเตม เชน กลมในภำคเกษตรกรรม และนอกภำคเกษตรกรรม อำชพขำรำชกำรเปนตน โดยในสวนของหนครวเรอนนน ไดรบขอเสนอแนะในสวนของกำรแบงแยกสถำบนกำรเงนเฉพำะกจเพมเตมซงจะมควำมจ ำเปนตองใชฐำนขอมลเพมขนอยำงมำก อยำงไรกด ผ วพำกษไดใหขอสงเกตวำ กำรจดสรำงเพยงฐำนขอมลบญชเมทรกซสงคมในระดบน ปรกตแลวจะใชเวลำนำนกวำระยะเวลำเพยง 9-10 เดอนมำก ไมรวมถงกำรจดสรำงแบบจ ำลองค ำนวณดลยภำพทวไปทสอดคลองกน ในสวนของโครงกำรวจยท 2 แบบจ ำลองจลภำค หรอ Micro-simulation นน ผวพำกษไดใหขอคดเหนในสวนของกำรกอหนเพอกำรบรโภคและกำรกอหนเพอกำรลงทน ซงอำจใหผลทแตกตำง ทงน รวมไปถงรปแบบของกำรกอหนและควำมเหลอมล ำทำงดำนโอกำสซงนำจะมควำมเก ยวของกบกำรกระจำยรำยไดดวยเชนกน โดยผวพำกษเหนวำเปนกำรเรมตนศกษำดำนกำรกระจำยรำยไดทนำสนใจและสำมำรถตอยอดไดอก

36

โครงกำรวจยสนบสนน ไดรบขอเสนอแนะใหพจำรณำจดท ำ Pseudo-Panel ส ำหรบขอมลภำคตดขวำงจ ำนวนหลำยปเพมขน ซงอำจจะท ำใหภำพรวมของผลกำรศกษำในสวนของคำควำมยดหยนทมปญหำดขนได เนองจำกฐำนขอมลทใชเปนเพยงป 2556 ปเดยว ซงในหลำยสนคำอำจท ำใหคำควำมยดหยนบดเบยวได อยำงไรกด ผวพำกษเหนวำ ควรจดท ำเปนบทควำมเพอน ำเสนอวำรสำรวชำกำรตำงๆ เนองจำกขอมลเหลำนสำมำรถน ำมำใชอำงองไดเปนอยำงด เหมำะสมส ำหรบแวดวงกำรศกษำวชำกำรอยำงมำก 5.3 การด าเนนการในสวนของการน าเสนอผลทไดในรปแบบแผนท

คณะผวจยอยในระหวำงกำรพจำรณำจดจำงทปรกษำเพอกำรน ำเสนอผลทไดในรปแบบแผนท (Geographical Information System) โดยในขณะน ไดด ำเนนกำรพจำรณำรปแบบตวอยำงของแผนททจะน ำเสนอพรอมกบแผนภมในรปแบบตำงๆ เพอใชประกอบกำรน ำเสนอผำนทำง Web application และ Mobile application ไวเบองตนแลว กำรด ำเนนกำรเก ยวกบกำรน ำเสนอผลในรปแบบแผนทนน คณะผวจย โดยมนำยปฐมดนย พลจนทรเปนผแทน และมนำงสำวอรกนยำ เตชะไพบลย เปนผประสำนงำน ไดรวมประชมกบผแทนบรษท ESRI (Thailand) จ ำกด มคณอทธพล ดลกรตนไพจต คณเจนโชต ศรพรประเสรฐ และ คณธนรตน มตรยอดวงศ และไดรวมกนสรปกำรจดท ำรปแบบตวอยำงของแผนทพรอมแผนภมในรปแบบตำงๆ ทจะใชในกำรน ำเ สนอผลกระทบของมำตรกำรภำครฐไว ในระยะปท 1 ของแผนงำนวจย ทงน บรษท ESRI (Thailand) จ ำกด ไดกรณำอภนนทนำกำรตวอยำงส ำหรบกำรน ำเสนอใหกบคณะผวจย เพอน ำมำใชพจำรณำในเบองตนส ำหรบกำรด ำเนนกำรระยะปท 1 หรอ 10 เดอนแรก กอน สรปไดดงน

1. โปรแกรมและกำรพฒนำโปรแกรมทเก ยวของ ส ำหรบโปรแกรมทจะใชงำนนนเรยกวำ ArcGIS Online ทมลขสทธเฉพำะของบรษท ESRI (Thailand)

จ ำกด มลกษณะเปนกำรด ำเนนกำรน ำเสนอเก ยวกบแผนท โดยเนนแผนทประเทศไทย ทสำมำรถแบงเขตภมภำคเปนรำยภำคหรอรำยจงหวดตำมก ำหนด มคณสมบตคอ 1) สำมำรถน ำมำประยกตใชน ำเสนอขอมลในลกษณะพนทและ Geo-processing 2) สำมำรถจดท ำฐำนขอมลเชอมโยงในลกษณะเฉพำะกบโปรแกรม Gempack และ โปรแกรม Stata 3) สนบสนนกำรจดท ำขอมลเก ยวของกบ Image processing 4) กำรออกแบบและพฒนำระบบกำรแสดงผลกระทบของกำรเปลยนแปลงตวแปรเฉพำะทก ำหนด และแสดงผำนทำง application ท งในเชง Web Application และ Mobile Application ท งน โปรแกรม ArcGIS Online จะเปน Platform หลกในกำรด ำเนนกำร แตจะมในสวนของกำรพฒนำ Geo-processing และ Image processing บนพนฐำนของ Platform ดงกลำว โดยจะมกำรพฒนำใหสำมำรถน ำเสนอแผนทประเทศไทยในลกษณะของเฉดส เพอจะไดรบทรำบถงผลกระทบของมำตรกำรภำครฐหนงๆ ทจะเกดขนกบแตละพนท พรอมทงแผนภมทแสดงขอมลประกอบกำรน ำเสนอ

37

2. กำรด ำเนนกำรดำนขอมล ส ำหรบกำรด ำเนนกำรดำนขอมลส ำหรบกำรน ำเสนอนน ผลกระทบส ำคญตำงๆ ทเกดขนจำกมำตรกำร

ภำครฐ ทงในเชงเศรษฐกจมหภำคและเศรษฐกจรำยสำขำ รวมถงผลกระทบตอกำรกระจำยรำยไดทจะไดจำกชดแบบจ ำลองทำงเศรษฐศำสตรทไดสรำงขนในโครงกำรวจยท 1 (CGE Model) และโครงกำรวจยท 2 (Micro-simulation) จะถกน ำมำเปนขอมลส ำหรบกำรสนบสนนในกำรน ำเสนอผลกระทบผำนแผนทและแผนภมทไดมกำรสรำง Template ไว บน Platform ของ ArcGIS Online ขอมลผลกระทบจำกแบบจ ำลองท ง 2 แบบจ ำลองจะอยในรปแบบรอยละ ซงสำมำรถน ำเสนอเชอมโยงกบ Template ทรองรบขอมลดงกลำว ซงผลกระทบส ำคญของแบบจ ำลองจะถกน ำเสนอในรปแบบทวำ เนองจำกมำตรกำรภำครฐประเภทท 1 ท ำใหเกดผลกระทบทเปลยนแปลงไปจำกเดมรอยละเทำใด เชน จำกกำรใชมำตรกำรภำครฐประเภทท 1 ท ำให GDP เปลยนไปรอยละ 0.11 และท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงของกำรกระจำยรำยไดในพนทจงหวดท 1 รอยละ 0.01 และจงหวดท 2 รอยละ -0.2 เปนตน ซงกำรแสดงผลจะอยในรปแบบเฉดส โดยเบองตนจะเปนเฉดสเขยวส ำหรบกำรกระจำยรำยไดทดขน และเฉดสแดงส ำหรบกำรกระจำยรำยไดทแยลง

ภำพท 5.1: ตวอยำง Web application

3. ลกษณะของกำรน ำเสนอ ลกษณะของกำรน ำเสนอผลกระทบทเกดขนจำกมำตรกำรภำครฐทไดจำกชดแบบจ ำลองเศรษฐศำสตร

จะอยในรปแบบของแผนทและแผนภมตำงๆ ประกอบกน ดงภำพท 5.1 ซงเปนตวอยำง Mock up ตำม Web Application ของโปรแกรม ArcGIS-Online จำกภำพท 5.1 จะเหนไดวำ มกำรแสดงแผนทประเทศไทยเปนรำยจงหวดไว พรอมเฉดส โดยเบองตนนน กำรแสดงภำพแผนทและขอมลของแตละจงหวด จะแสดงในรปแบบเชงสถตของปฐำน กลำวคอ ถำขอมลป 2015 เปนปฐำน กจะแสดงเปนขอมลทเก ยวของรำยจงหวดของปนน ใหทรำบถงสถำนะของขอมลพนฐำนไวกอน โดยภำพท 5.2 จะแสดงขอมลพนฐำนในสวนของ GDP รำยปยอนหลง และขอมลพนฐำนรำยจงหวดยอนหลงรำยป โดยเฉดสทแสดงใน Legend จะแจงวำ สแตละสน นหมำยถงชวงของกำรกระจำยรำยไดเทำใด เชน สแดง (300,000 – 700,000 บำท) เปนตน ลกษณะของกำรน ำเสนอดงภำพท 5.2 น จงเปนกำรน ำเสนอขอมลอตรำกำรเจรญเตบโตและกำรกระจำยรำยไดพนฐำน ตำมเปำหมำยในเชงเศรษฐศำสตรดำนกำรเจรญเตบโตและดำนควำมเทำเทยมกน (Growth and Equality in Distribution) ซงมกจะขดแยงกนเอง

38

ภำพท 5.2 ตวอยำงแผนทแสดง GDP และ GPP ยอนหลงของประเทศไทย

ภำพท 5.3-4 ตวอยำงแผนทแสดง GDP และ GPP ยอนหลงของประเทศไทย

ทงน ในภำพท 5.3 และ 5.4 แสดงวำ Gross Provincial Product และขอมลเฉพำะจงหวดทส ำคญ เชน

ขอมลรำยสำขำเศรษฐกจทส ำคญแบงตำม เกษตรกรรม หรอ ไมใชเกษตรกรรม ขอมลสดสวนแรงงำน เปนตน

39

ทงน ขอมลดงกลำวจะสำมำรถแสดงยอนหลงเปนรำยจงหวดและรำยสดสวนดวยเชนกน โดยสำมำรถแสดงผลไดจำกกำรใชเมำสคลกบรเวณพนทจงหวดหนงๆ ซงจะปรำกฏ Legend ขนมำ

ภำพท 5.5 กรำฟแสดง GDP ยอนหลงของประเทศไทยในดำนตำงๆเปรยบเทยบกน

ในสวนของภำพท 5.5 แสดงวำ เสนเปรยบเทยบระหวำง Gross Domestic Product ภำคเกษตรกรรม และ GDP ภำคทไมใชเกษตรกรรม ทงน ขอมลดงกลำวจะสำมำรถแสดงยอนหลงเปนรำยจงหวดดวยเชนกน โดยสำมำรถแสดงผลไดจำกกำรใชเมำสคลกทแถบกำรเลอกของ Chart

ภำพท 5.6 กรำฟแสดงผลกระทบจำกมำตรกำรตำงๆ เปรยบเทยบกน

40

ส ำหรบภำพท 5.6 จะเปนสวนของกำรแสดงผลกระทบจำกมำตรกำรตำงๆ ทศกษำไว โดยเปรยบเทยบกบ Baseline ทใชเปน Benchmark ส ำหรบกำรอำงอง ยกตวอยำงสถำนกำรณสมมต เชน มกำรประมำณกำรคำ GDP ป 2015 ไวทรอยละ 4.2 ซงเปนคำ Benchmark ทไดประมำณกำรไวใชเปน Baseline forecast เมอใชมำตรกำรภำครฐมำตรกำรท 1 จะท ำใหเกด policy shock ขน ท ำใหผลของ GDP เปลยนแปลงไป ดงแสดงในภำพท 5.6 เสนสแดงแสดงผลของกำรเปลยนแปลงของมำตรกำรภำครฐมำตรกำรท 1 เปรยบเทยบกบ Base GDP ทเปนเสนสน ำเงน และเปรยบเทยบกบเสนสเทำทเปนผลกระทบของมำตรกำรท 2 และเสนสเหลองทเปนผลกระทบของมำตรกำรท 3 โดยทงหมดจะแสดงผลเปนกำรเปลยนแปลงเทยบกบ Baseline forecast ในแตละปในอนำคต ตำมทไดมกำรจดท ำ Projection ไว เชน Projection ป 2015 – 2020 เปนตน

เชนเดยวกน ส ำหรบแผนทรำยจงหวด กจะแสดงผลทสอดคลองกนดวย โดยจะแสดงผลกระทบของกำร

กระจำยรำยไดทเปลยนแปลงไปเนองจำกมำตรกำรภำครฐมำตรกำรท 1 รวมไปถงมำตรกำรท 2 และ 3 แตจะเปนรำย Chart เฉพำะผลกระทบของมำตรกำรนนๆ ในแตละหนำของ Chart แผนท ส ำหรบภำพท 5.7 โปรแกรมสำมำรถแสดงผลของจงหวดหรอพนททม GPP ตำมขอก ำหนดทสนใจไดดวยเชนกน เชน จงหวดทมกำรเปลยนแปลงของ GPP ตดลบ เนองจำกมำตรกำรภำครฐมำตรกำรใดมำตรกำรหนง ในภำพ แสดงเปนสน ำเงนเปนกำรเฉพำะ เปนตน ท งน หำกมกำรพฒนำโปรแกรมตอไป กจะด ำเนนกำรแสดงผลกระทบของมำตรกำรในอนำคตขำงหนำดวยเชนกน ภำพท 5.7 แผนทแสดงจงหวดทม GPP ตำมขอก ำหนดทสนใจเชน จงหวดทม GPP ตดลบ (แสดงเปนสน ำเงน)

41

ภำพท 5.8 กรำฟแสดงมลคำทำงเศรษฐกจในดำนตำงๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดทมมลคำมำกทสด

ส ำหรบภำพท 5.8 โปรแกรมสำมำรถน ำเสนอผลเปรยบเทยบระหวำง Category ตำงๆ ดวยเชนกน เชน

แผนทแสดง GDP ดำน Non Agriculture โดยมแผนภมทรงกลม แสดงสดสวนควำมส ำคญของภำคเศรษฐกจรำยสำขำ และแผนภมแสดง 10 อนดบจงหวดทมกำรเปลยนแปลงทส ำคญ เปนตน ส ำหรบภำพท 5.9 แสดงควำมสำมำรถในกำรเชอมโยงระหวำงแผนภมและกรำฟกบแผนทรำยจงหวดได โดยสำมำรถใชเมำสคลกไปทพนทจงหวด เชน สระบร และจะม Legend แสดงขอมลทเก ยวของของจงหวดสระบรเปนตน

ภำพท 5.9 แสดงควำมสำมำรถเชอมโยงระหวำงกรำฟกบแผนทได

42

ภำพท 5.10-11 กรำฟแสดงมลคำทำงเศรษฐกจในดำนตำงๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดทมมลคำมำกทสดของจงหวดทท ำกำรเลอกบนแผนท

ส ำหรบภำพท 5.10 และภำพท 5.11 แสดงมลคำเศรษฐกจในดำนตำงๆ และ 10 อนดบแรกของจงหวดท

มมลคำมำกทสดของจงหวดทท ำกำรเลอกในแผนท ดงทแสดงในภำพทเลอกจงหวดภำคกลำงและภำคตะวนตกเปนหลกซงโปรแกรมจะสำมำรถแสดงผลทสนใจได ส ำหรบภำพท 5.12 แสดงกำรเปรยบเทยบ GDP ในดำนตำงๆ ทสนใจ โดยสำมำรถแสดงเปรยบเทยบเคยงกนเพอจะไดวเครำะหขอมลเปรยบเทยบกนไดอยำงชดเจน

ท งนในภำพท 5.13 จะมกำรด ำเนนกำรแสดงผลของกำรน ำเสนอแผนทและแผนภมตำงๆ ผำนทำง

Mobile Application หรอ โทรศพทมอถอ ดวยเชนกน

43

ภำพท 5.12 แผนทแสดงกำรเปรยบเทยบ GDP ในดำนตำงๆทสนใจ

ภำพท 5.13 Mobile Application

44

บทท 6

สรป และแนวทางการพฒนาในระยะตอไป

ส ำหรบแผนงำนวจยเรอง “กำรตดตำมสถำนกำรณหนภำคครวเรอนในประเทศไทยและกำรพฒนำชดแบบจ ำลองทำงเศรษฐศำสตรส ำหรบกำรประเมนผลกระทบในบรบทของกำรเตบโตทำงเศรษฐกจแบบมสวนรวม” น ไดด ำเนนกำรศกษำและตดตำมสถำนกำรณของหนภำคครวเรอนในประเทศไทยในบรบทของ กำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจอยำงมสวนรวม (Inclusive growth) หรอ กำรกระจำยกำรเตบโตใหมควำมเปนธรรม เสรจสนระยะท 1 (10 เดอนแรก) โดยผลของกำรศกษำเปนทนำพอใจ โดยคณะผวจยไดด ำเนนกำรจดสรำงชดแบบจ ำลองทำงเศรษฐศำสตร ท งในสวนของแบบจ ำลองค ำนวณดลยภำพทวไปทใชประเมนผลกระทบของมำตรกำรภำครฐในสวนของเศรษฐกจมหภำคและรำยสำขำ และสวนของแบบจ ำลองจลภำคทใชประเมนผลกระทบของมำตรกำรภำครฐในสวนของกำรกระจำยรำยไดของครวเรอนไว เปนโครงหรอ Framework ในกำรด ำเนนกำรประเมนผล ทงน ไดท ำกำรประมำณคำควำมยดหยนทในโครงกำรวจยสนบสนน เพอน ำคำทไดมำประเมนใชในชดแบบจ ำลองขำงตน โดยในระยะถดไป นอกจำกจะท ำกำรปรบปรงแกไข Framework ทสรำงขนไว ในระยะท 1 ทด ำเนนกำรเสรจสนแลวน จะท ำกำรจดกำรฐำนขอมลใหทนสมยยงขน รวมถงกำรด ำเนนกำรประมำณคำควำมยดหยนดวยขอมลทท ำกำรส ำรวจใหมโดยส ำนกงำนสถตแหงชำต พรอมท งปรบปรงกำรใชขอมลใหมควำมเหมำะสมมำกยงขน เพอใหไดผลกำรศกษำทมควำมสมบรณกวำทไดท ำ กำรทดสอบชดแบบจ ำลองทงสองแบบทไดสรำงขนไวในระยะแรกน ในกำรด ำเนนกำรในสวนของแผนงำนวจย ผลกำรศกษำทไดจะน ำมำเชอมโยงกนเพอน ำเสนอภำพรวมท งในสวนของผลกระทบของมำตรกำรเศรษฐกจเชงมหภำคและรำยสำขำและในสวนของผลกระทบของมำตรกำรเศรษฐกจดำนกำรกระจำยกำรเตบโตใหมควำมเปนธรรมในสงคม โดยกำรเชอมโยงกนนน สำมำรถพจำรณำในภำพรวมของผลกระทบของมำตรกำรเพอพจำรณำระดบของกำรด ำเนนกำรใชมำตรกำรของภำครฐเพอใหเหมำะสมกบเปำหมำยทำงเศรษฐกจในเชงอตรำกำรเจรญเตบโตและกำรกระจำยรำยไดทมกจะขดแยงกนเอง โดยกำรกระตนเศรษฐกจอำจท ำใหอตรำกำรเจรญเตบโตเพมขนแตกมกจะท ำใหเกดควำมเปรำะบำงทำงเศรษฐกจและกำรกระจำยรำยไดแยลง เชนกน ดง เชน กรณของมำตรกำรรถยนตคนแรก ทท ำให เก ด กำรเจรญเตบโตในภำคกำรผลตรถยนตสงขน แตท ำใหเกดกำรกอหนในภำคครวเรอนเพมขนดวย กำรวำงแผนนโยบำยเพอใชมำตรกำรภำครฐในระดบทเหมำะสมยอมเปนเรองทส ำคญส ำหรบภำครฐทจะพจำรณำ ท งน คณะผวจยมแนวทำงกำรน ำเสนอผลกำรศกษำผำน Web application และ Mobile application ในรปแบบของแผนท นอกเหนอจำกผลกำรศกษำทน ำเสนออยในรปแบบรำยงำนผลกำรศกษำ โดยคณะผวจยไดด ำเนนกำรจดหำและรวมจดสรำงตวอยำงกำรน ำเสนอผลกำรศกษำผำนโปรแกรม ArcGIS Online ขน ดงทไดแสดงไวในบทท 5 หวขอ 5.3 ในรำยงำนฉบบน โดยกำรน ำเสนอผลกำรศกษำในรปแบบดงกลำว ถอเปนกำรจดสรำงเพอแสดงผลกระทบของมำตรกำรภำครฐใหผบรหำรหรอผด ำเนนกำรวำงแผนนโยบำยสำมำรถพจำรณำผลกระทบเบองตนจำกชดแบบจ ำลองทำงเศรษฐศำสตรทไดสรำงขนดงกลำว โดยผลกระทบของมำตรกำรภำครฐจะแสดง

45

ทงในดำนเศรษฐกจมหภำคและรำยสำขำและดำนกำรกระจำยรำยไดของภำพรวมท งประเทศ ท งน สำมำรถแสดงผลไดในรปแบบพนททงในแงของรำยภำค รำยจงหวด หรอกลมจงหวดทสนใจ โดยกำรพฒนำ Template กำรน ำเสนอแผนทและแผนภมรวมกนผำนโปรแกรม ArcGIS Online ทใชเปน Platform หลกน จ ำเปนตองพฒนำตอเนองเพอใหสำมำรถแสดงผลกำรศกษำหรอผลกระทบของมำตรกำรทมรำยละ เอยดมำกขน แสดงผลไดหลำยมตกวำรปแบบตวอยำง Mock-up ทไดด ำเนนกำรจดท ำมำไว ท งน คณะผวจยมแนวทำงทจะพฒนำ Template ดงกลำวเพมเตม ดงน 1) กำรจดท ำใหสำมำรถแสดงผลกระทบของมำตรกำรภำครฐในลกษณะของกลมมำตรกำร เชน มำตรกำร A และ B พรอมกน นอกเหนอจำกมำตรกำร A เดยวๆ 2) ควำมสำมำรถใน กำรแสดงผลในรปแบบทหลำกหลำยมำกขน และมควำมเปนพลวตมำกขน เชน สำมำรถด ำเนนกำรแสดงผลกระทบของมำตรกำรเปรยบเทยบกบ Baseline forecast ไปขำงหนำ โดยมจ ำนวนปของอนำคตท ำนำยทมำกขน รวมกบกำรฉำยภำพรำยละเอยดของกำรกระจำยรำยไดทเก ยวของแตละป 3) สำมำรถด ำเนนกำรแสดงผลของตวแปรทำงนโยบำยในจ ำนวนทเพมขน และแสดงผลในเชงแผนภมไดหลำยรปแบบมำกขน โดยสรปแลว ชดแบบจ ำลองเศรษฐศำสตรทจดท ำขนภำยใตแผนงำนวจยนจะสำมำรถน ำมำเปนเครองมอทใชประเมนผลกระทบของนโยบำยและมำตรกำรภำครฐไดหลำกหลำยมำกขนในอนำคต นอกจำกน สำมำรถน ำเสนอผลกระทบดงกลำวผำน Web application และ Mobile Application ซงจะชวยใหกำรวำงแผนกำรด ำเนนนโยบำยมประสทธภำพมำกขน ซงจะมควำมเหมำะสมกบหนวยงำนทมหนำทเสนอแนะนโยบำยและมำตรกำรภำครฐ เชน ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง โดยส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลงสำมำรถน ำ เครองมอนมำใชประโยชนเพอวดผลกระทบจำกมำตรกำรอนๆ ตอไปเพอใหกำรวำงแผนนโยบำยมประสทธผลสงสด

บรรณานกรม

หนงสอ

เกยรตพงศ อรยปรชญา, วลาศลกษณ สนสวสด และนลน ฉตรโชตธรรม. (2550). รายงานการวจยเรอง ความมงคงและหนสนครวเรอนไทย: การบรหารความเสยงและการเขาถงบรการทางการเงน. กรงเทพฯ: ธนาคารแหงประเทศไทย.

ขวญใจ อรณสมทธ. (2540). การพฒนาแบบจ าลองดลยภาพครอบคลมของระบบเศรษฐกจไทย (CAMGEM-H) เพอใชในการพยากรณระยะยาว /ขวญใจ อรณสมทธ. กรงเทพฯ: คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงมณ เลาวกลและเออมพร พชยสนธ (2555) .“นโยบายและมาตรการการคลงเพอความเปนธรรมในการกระจายรายได.” มหาวทยาลยธรรมศาสตร .

ธนาคารแหงประเทศไทย .Thailand at a glance.

ธนาคารแหงประเทศไทย .ขอมสลสมต .เงนใหกสยมแก าคครวเรอน.

ปราณ ทนกร (2545). “ความเหลอมล าของการกระจายรายไดในชวงสทศวรรษของการพฒนาประเทศ :2504 – 2544. หาทศวรรษายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตของไทย ,”การสมมนาทางวชาการประจ าป 2545 ครงท 25 คณะเศรษฐศาสตร , ณ หอประชมเลก มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 22 มมนายน 2545

ยรรยง ไทยเจรญ และคณะฯ. (2547). เอกสารการสมมนาวชาการประจ า ป 2547 เรอง ภาวะหนครวเรอนไทย: ความเสยงและนยเชงนโยบาย. กรงเทพฯ: ธนาคารแหงประเทศไทย.

วรรณวางค มานะโชตพงษ. (2555). สงออกของไทย แบบจ าลองทางเศรษฐมตเพอศตกษาอปสงคผลตณบยางพารา กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร

วโรทย โกศลพศษฐกล. (2550). หนสนของเกษตรกรชนบทไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมประวณ มนประเสรฐ. (2010) .“การศตกษาผลกระทบจากการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทมตอแบบแผนการบรโคของครวเรอนไทย ”ส านกงานกองทนสนบสนนงานวจย )สกว (.

สมพร อศวลานนท. (2553). นโยบายสาธารณะวาดวยเรองขาว, เอกสารวชาการภายใตแผนงานสรางเสรม การเรยนรกบสถาบนอดมศกษาไทยเพอการพฒนานโยบายสาธารณะทด (TUHPP). สมาบนศตกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.

R-2

สมศจ ศกษมต (2554). “ผลกระทบของการปรบขตนคาจางขนต าเปน 300 บาท.” บทความสวนหนต งของงานวจย เรองตลาดแรงงานไทยและบทบาทในการสรางความแขงแกรงใหเศรษฐกจไทย . ธนาคารแหงประเทศไทย

สายพณ ชนตระกสลชย. (2552). ผลกระทบของการยกเลกโควตาสงทอและเครองนงหมภายใต ความตกลงวาดวยสงทอระหวางประเทศ. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.(2557). รายงานการวเคราะหสมานการณความยากจนและความเหลอมล าในประเทศไทย ป 2555. กรงเทพฯ

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต .รายไดประชาชาต.

ส านกงานสมตแหงชาต การส ารวจาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2556 .

อครพงษ อนทอง (2555). .(เศรษฐมตวาดวยการทองเทยว Econometrics of Tourism) เชยงใหม.: สมาบนศตกษานโยบายสาธารณะ

บทความวารสาร

แคมเจม (CAMGEM): แบบจ าลองพลวตดลยาพครอบคลมของระบบเศรษฐกจไทย. (พฤษาคม 2537). วารสารเศรษฐศาสตรจฬาลงกรณ, 6,2 (222-247).

วทยานพนธ

เวทาง พวงทรพย . (2556). แบบจ าลองเศรษฐมตการเคลอนยายเงนทน. ส านกงานเศรษฐกจการคลง สมศจ ศกษมต. (2554). ผลกระทบของการปรบขตนคาจางขนต าเปน 300 บาท (งานวจยเรองตลาดแรงงานไทย

และบทบาทในการสรางความแขงแกรงใหเศรษฐกจไทย). ธนาคารแหงประเทศไทย. ส านกงานเศรษฐกจการคลง. (2549). รายงานผลการศตกษา โครงการศตกษาสาวการณและผลกระทบของหนาค

ครวเรอนตอเศรษฐกจมหาคและระบบสมาบนการเงน: ระยะท 2.

สออเลกทรอนกส

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2537). แบบจ าลองค านวณดลยภาพทวไป (PRAPIROON-D). สบคนเมอวนท 20 มนาคม 2558, จาก http://www.oae.go.th/aeoc/index.php/th/pageshow/204

R-3

Books

Fiscal Policy Office. (2005). A Guide to Thai Taxation. (2nd ed.). Bangkok: Fiscal Policy Office, Ministry of

Finance. Theses

ADB. (2007). Poverty Impact Analysis: Selected Tools and Applications. ADB, Manila.

Alesina, A., Rodrik, D. 1994. “Distributive politics and economic growth.”Quarterly Journal of Economics, vol.109, pp.465-490.

Banks,Blundell, and Lewbel (1997). QUADRATIC ENGEL CURVES AND CONSUMER DEMAND. The Review of Economics and Statistics Vol.79 (4):527-539.

Behrman,J. R. (1966). Price elasticity of the marketed surplus of a subsistence crop. Journal of Farm Economics, 48(4 Part I), 875-893.

Benabou, R.1996. “Inequality and Growth”, in Bernanke, B., Rotemberg, J.(eds.), Massachusetts, National Bureau of Economic Research Macro Annual 1996, MIT Press, Cambridge.

Bergman, Lars, Dale W. Jorgenson, and Erno Zalai. (1990). General Equilibrium Modeling and Economic Policy Analysis. Cambridge, USA.

Bourguignon, F. 2002. “The growth elasticity of poverty reduction: explaining heterogeneity across countries and time periods,” Paris, working paper N°2002-03, Département et Laboratoire d'Economie Théorique et Appliquée (DELTA).

Bourguignon, F. 2003. “The poverty-growth-inequality triangle, Paris,” Paper prepared for a Conference on Poverty, Inequality and Growth, Agence Française de Développement /EU Development Network.

Bredahl, M. E., Meyers, W. H., & Collins, K. J. (1979). The elasticity of foreign demand for US agricultural products: the importance of the price transmissionelasticity. American Journal of Agricultural Economics, 58-63.

Cecchetti, S., Moanty, M., Zampolli, F. 2011. The Real Effects of Debt. BIS Working Paper No.352.

R-4

Christian, Beer, and Martin Schurz. (2007). Characteristics of Household Debt in Austria: Does Household Debt Pose a Threat to Financial Stability?. Oesterreichische Nationalbank Monetary Policy & the Economy.

Cintrakulchai, S. (1997). A Computable General Equilibrium Analysis of Trade Liberalization in Thailand. (Unpublished PhD thesis). University of Queensland, Queensland.

Coletta, Massimo, Riccardo De Bonis, and Stefano Piermattei. (2014). The determinants of household debt: a cross-country analysis. (Working Paper, No. 989). Bank of Italy.

CoPs – see Centre of Policy Studies CoPs. (2010). Maintenance Manual of MyAGE: A Dynamic CGE Model of the Malaysian Economy.

(Unpublished Report). Centre of Policy Studies, Australia. CoPs. (2010). Operation Manual of MyAGE: A Dynamic CGE Model of the Malaysian Economy.

(Unpublished Report). Centre of Policy Studies, Australia. CoPs. (2010). Theoretical Manual of MyAGE: A Dynamic CGE Model of the Malaysian Economy.

(Unpublished Report). Centre of Policy Studies, Australia.

Cooper, J. C. (2003). Price elasticity of demand for crude oil: estimates for 23 countries. OPEC review, 27(1), 1-8.

Corong, Erwin L., and Horridge, J. Mark. (2012). PHILGEM: A SAM-based Computable General Equilibrium Model of the Philippines. Centre of Policy Studies, Australia.

Cretegny, L. (2005). Analysing Economic Structural Change in a General Equilibrium Framework: The case of Switzerland from 1990 to 2001. (Working paper, No. G-155). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Deaton and Muellbauer (2980). An Almost Ideal Demand System. The American Economic Review Vol. 70 )3 :(322 - 326.

De Belle, Guy. (2004). Household debt and macro-economy. (Quarterly Review, March: 51-64). Bank of International Settlements.

Deinenger, K., Squire, L. 1998. “New ways of looking at old issues: inequality and growth,”Journal of Development Economics, vol. 57.

Dervis, K., J. de Melo and S. Robinson. (1982). General Equilibrium Models for Development Policy. Cambridge: Cambridge University Press.

R-5

Dey, S., R. Djoudad, and Y. Terajima. (2008). A Tool for Assessing Financial Vulnerabilities in the Household Sector. (Review, Summer: 45-54). Bank of Canada.

Dimaranan, B., McDougall, R., & Hertel, T. (2007). Behavioral parameters.GTAP Data Base Documentation. Dixit, A. K., and Stiglitz, J. E. (1977). Monopolistic competition and optimum product diversity. American

Economic Review. Dixon, P. B. (2006). Evidence-based trade policy decision making in Australia and the development of

computable general equilibrium modelling. (General Working Paper No. G-163). Centre of Policy Studies, MonashUniversity, Melbourne.

Dixon, P. B. and M. T. Rimmer. (2001). Dynamic General Equilibrium Modelling for Forecasting and Policy: A Practical Guide and Documentation of MONASH. (Training document for the Dynamic CGE modelling courses). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Dixon, P. B. and M. T. Rimmer. (2002). Dynamic General Equilibrium Modelling for Forecasting and Policy: A Practical Guide and Documentation of MONASH. (Economic Analysis series, vol. 256). North Holland, Amsterdam.

Dixon, P. B. and M. T. Rimmer. (2003). The US Economy From 1992 to 1997: Historical and Decomposition Simulations with the USAGE model. (Working Paper, No. G-143). Centre of Policy Studies, MonashUniversity, Melbourne.

Dixon, P. B. and M. T. Rimmer. (2009). Forecasting with a CGE model: Does it work?. (Working Paper, No. G-197). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Dixon, P. B., B. R. Parmenter, A. A. Powell and P. J. Wilcoxen. (1992). Notes and Problems in Applied General Equilibrium Economics. (Economics series, vol. 32). North-Holland, Amsterdam.

Dixon, P. B., B. R. Parmenter, J. Sutton and D. P. Vincent. (1982). ORANI: A Multisectoral Model of the Australian Economy. (Economic Analysis series, No. 142). North-Holland Publishing Company, Amsterdam.

Dixon, P. B., M. T. Rimmer, J. W. Harrison and J. M. Horridge. (2004). MONASH Course Training Materials. Monash University, Centre of Policy Studies, Melbourne.

Dixon P.B., M. T. Rimmer, and L. Roos. (2014). Adding financial flows to a CGE model of PNG. Victoria University, Centre of Policy Studies, Melbourne.

Dwyer, L., P. Forsyth, R.Spurr and T. V. Ho. (2004). The Economic Impacts and Benefits of Tourism in Australia: A General Equilibrium Approach. Cooperative Research Centre for Sustainable Tourism, Queensland.

R-6

Forsyth, P. (2007). Estimating the Costs and Benefits of Regional Airport Subsidies: A Computable General Equilibrium Approach. Department of Economics and Tourism Research Unit, Monash University, Melbourne.

Galor, O., Zeira, J. 1993. “Income Distribution and Macroeconomics,”Review of Economic Studies, 60: 35-52.

Georgarakos, Dimitris; Michael Haliassos, and Giacomo Pasini. (2012). Household debt and social interactions. (Working Paper, No. 2012/05). Network for Studies in Pensions, Aging and Retirement (Netspar).

Giesecke, J. (2004). The Extent and Consequences of Recent Structural Changes in the Australian Economy, 1997-2002: Results from Historical/Decomposition Simulations with MONASH. (Working Paper, No. G-151). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Giesecke, J.A., W. Burns, A. Barret, E. Bayrak, A. Rose, P. Slovic and M. Suher. (2010). Assessment of the Regional Economic Impacts of Catastrophic Events: CGE Analysisof Resource Loss and Behavioral Effects of a RDD Attack Scenario. (Working Paper No. G-194). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Giesecke, J. and Tran, N. (2010). A General Framework for Measuring VAT Compliance Rates (Working Paper, No.G-206). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Giesecke, J., N.H. Tran, G.A. Meagher and F.Pang. (2011). Growth and Change in the Vietnamese Labour Market: A Decomposition of Forecast Trends in Employment over 2010-2020. (Working Paper, No. G-216). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Gooroochurn, N. (2004). Tourism Taxation: A Theoretical and Empirical investigation. (Paper Presented at the ECOMOD International Conference, September 2004). Modeling and Policy Analysis, Brussel.

Hanushek, E. A., & Quigley, J. M. (1980). What is the price elasticity of housing demand?. The Review of Economics and Statistics, 449-454.

Harrison, W. J. and R. K. Pearson. (1996). Computing Solutions for Large General Equilibrium Models using GEMPACK. (Working Paper). The Center of Policy, Monash University.

Harrison, W. J. and R. K. Pearson. (2002). An Introduction to GEMPACK. (GEMPACT Document, No. GPD-1). Centre of Policy Studies and Impact Project, MonashUniversity, Melbourne.

Hertel, T. W., D. Hummels, M. Ivanic and R. Keeney. (2004). How Confident Can We Be in CGE-Based Assessments of Free Trade Agreements?. Center for Global Trade Analysis, PurdueUniversity, West Lafayette.

R-7

Horridge, J. M. (2003). ORANI-G: A Generic Single-Country Computable General Equilibrium Model. (Training document prepared for the Practical GE Modelling Course, June 23-27, 2003). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Horridge, J. M. (2004). Using levels GEMPACK to update or balance a complex CGE database. (Technical Document). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Ho Van Thiep. (2000). A Tariff Increase with an Offsetting Reduction in Consumption Taxes: A General Equilibrium Analysis for Vietnam. (Unpublished PhD thesis). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Henderson, M.Scobie. (2009). Household Debt in New Zealand. (Working paper, No.09/03). New Zealand Government.

Iacoviello, Matteo. 2008. “Household Debt and Income Inequality, 1963 – 2003.” Journal of Money, Credit and Banking. Vol. 40, No. 5 (August 2008).

International Monetary Fund. Global Financial Stability Report, April 2013.

International Monetary Fund. World Economic Outlook, April 2012.

Jingliang Xiao and Glyn Wittwer, 2009. "Will an Appreciation of the Renminbi Rebalance the Global Economy? A Dynamic Financial CGE Analysis," Centre of Policy Studies/IMPACT Centre Working Papers g-292, Victoria University, Centre of Policy Studies/IMPACT Centre.

Johansen, L. (1960). A Multisectoral Study of Economic Growth . North-Holland, Amsterdam.

Kenneth Train. 2003. Discrete Choice Methods with Simulation. Cambridge University Press, Cambridge, UK.

Klein ,Mathias .2024 .Inequality and household debt: a panel cointegration analysis .Ruhr Graduate School in Economics and Technische Universität Dortmund.

Krongkeaw, M. 2000. “Changes in Poverty and Income Inequality in Thailand, 1988 to 1998,” Bangkok, session C-pa 6b, Institute of East Asian Studies, Thammasat University.

Kuznets, S. 1955. “Economic Growth and Income Inequality,”The American Economic Review, 45(1):1-28.

La Cava, J. Simon. (2003). A Tale of two Surveys: Household Debt and Financial Constraints in Australia. (Research Discussion Paper 2003-08). Economic Research, Reserve Bank of Australia.

R-8

Lebarz, Claire. “Income Inequality and Household Debt Distribution: A Cross-Country Analysis using Wealth Surveys.”Selected for Young Academic Award at the Annual Progressive Economy Conference, March 2014

Li, H., Zou, H. 1998. “Income inequality is not harmful for growth: theory and evidence.”Review of Development Economics, vol. 2, n°3, pp. 318-334.

Löfgren, H., Harris, L. R, Robinson, S. (2001). A Standard Computable General Equilibrium (CGE) Model in GAMS. Trade and Macroeconomics Division, International Food Policy Research Institute.

Mai, Y., P. Adams, M. Fan, R. Li and Z. Zheng. (2005). Modelling the Potential Benefits of an Australia-China Free Trade Agreement. (Working paper, No. G-153). Center of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Mai, Y., P. Dixon, M. Rimmer. (2010). CHINAGEM: A Monash-Styled Dynamic CGE Model of China. (Working paper, No. G-201). Center of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Mian, Atif and Amir Sufi. (2011). House Prices, Home Equity-Based Borrowing, and the US Household Leverage Crisis. (Economic Review, vol. 101(5)). American Economic Association.

Mian, Atif, and Amir Sufi. (2011). Consumers and the Economy, Part II: Household Debt and the Weak U.S. Recovery. (Economic Letter, No. 2011-02). Federal Reserve Bank of San Francisco.

Mian, Atif and Sufi, Amir. (2014). “House of Debt: How They (and You) Caused the Great Recession, and How We Can Prevent It from Happening Again.” University of Chicago Press.

Narayan, P. (2003). An Econometric Model of Tourism Demand and a Computable General Equilibrium Analysis of the Impact of Tourism: The Case of Fiji Islands. (Unpublished PhD thesis). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Perotti, R. 1996. “Growth, Income Distribution, and Democracy: What the Data Say.”Journal of Economic Growth, 1: 149-187.

Persson, T., Tabellini, G. 1994. “Is inequality harmful for growth?,”American Economic Review, vol. 84, pp. 600-621.

Piketty, T. 1997. “The Dynamics of the wealth distribution and interest rates with credit rationing,”Review of Economics Studies, vol. 64.

Poi, Brian (2012). Easy demand-system estimation with quaids. STATA journal,12, Number 3, pp. 433–446

R-9

Ponjan, P. (2010). A Dynamic General Equilibrium Modeling of the Tourism Setbacks on the Thai Economy: Developing a Baseline for 2000-2009. (Paper presented in 2010 Faculty Doctoral Conference). Faculty of Business and Economics, Monash University, Melbourne.

Ponjan, P. (2014). Developing TRAVELTHAI: A Dynamic General Equilibrium Model of Thai Tourism and Case Applications on the Tourism Setbacks and Tourism-related Fiscal Policies. (Unpublished PhD thesis). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Puttanapong, N. (2008). The Computable General Equilibrium (CGE) Models with Monte-Carlo Simulation for Thailand: An Impact Analysis of Baht Appreciation. (A Dissertation Presented). Faculty of the Graduate School, Cornell University.

Savard, L. 2003. “Poverty and Income Distribution in a CGE-household Sequential Model.” International Development Research Centre – IDRC. Processed. 32p.

Siksamat, S. (1998). A Multi-Regional Computable General Equilibrium Model of the Thai Economy: A Surge in Foreign Capital. (Unpublished PhD thesis). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Sussangkarn, C. and Kumar, R. (1997). A Computable General Equilibrium (CGE) Model for Thailand Incorporating Natural Water Use and Forest Resource Accounting. (Report prepared the Project on Macroeconomic Linkages Between Environment and Development: a Case Study of Thailand). Thailand Development Research Institute (TDRI).

Verikios, G., J. McCaw, J. McVernon, and A. Harris. (2010). H1N1 Influenza in Australia and Its Macroeconomic Effects. (Working Paper, No.G-212). Centre of Policy Studies, Monash University, Melbourne.

Vongpradhip. (1987). A CGE Model of Real and Financial Linkages. (Paper prepared under a Joint Collaborative Project). Bank of Thailand and Thailand Research and Development Institute, Thailand.

Warr, G. P., Jieamanugulgit, P., Lapiz, A. E., Sarntisart, I. (1993). Estimation of Parameters for PARA Model. Wattanakuljarus, A. (2006). The Nationwide Economic and Environmental Impacts of Tourism: A

Computable General Equilibrium Approach for Thailand. The Economy and Environment Program for Southeast Asia (EEPSEA).

World Bank. (2012). Public expenditure review (PER). (Main Report). Washington DC ; World Bank Group.

1

ภาคผนวก

ภาพงานอบรมสมมนา คณะผวจยไดด ำเนนกำรจดงำนอบรมสมมนำเพอใหควำมรแกขำรำชกำรและลกจำงของส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลงในสวนของแผนงำนวจยและโครงกำรวจยตำงๆ แลว เมอวนท 11 มถนำยน พ.ศ. 2558 ณ หองประชม 201 ชน 2 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง เมอเวลำ 14.00 – 15.00 น.

ภาคผนวก ภาพงานสมมนาเผยแพรผลงานวจย

แผนงำนวจยเรอง “กำรตดตำมสถำนกำรณหนภำคครวเรอนในประเทศไทยและกำรพฒนำชดแบบจ ำลองทำงเศรษฐศำสตรส ำหรบกำรประเมนผลกระทบในบรบทของกำรเตบโตทำงเศรษฐกจแบบมสวนรวม” เมอวนท 31 สงหำคม พ.ศ. 2558 ณ หองประชม 701 ชน 7 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง เมอเวลำ 9.00 – 12.45 น.

A-2

งานวจย

ส านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง

ถนนพระราม 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพ 10400

โทรศพท 0-2273-9020 โทรสาร 0-2273-5602

www.fpo.go.th