พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com กรณศกษา ผสอขาวออนไลน

เมธน ไชยพงยาง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกนเทศศาสตรมหาบณฑตสาขาวชานเทศศาสตรสารสนเทศ คณะนเทศศาสตร

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2555

DPU

ฉ

A behavior of user online community www.facebook.com A case study of online reporter

MAYTINEE CHAIPANGYANG

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Art (Communication)

Department of Information Communication Faculty of Communication, Dhurakij Pundit University

2012

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยความอนเคราะหของบคคลหลายทาน ซงไมอาจจะน ามาก ล าวไดท งหมด ซ งผ มพระ คณ ทผ ศ กษาใค รขอกราบพระ คณประกอบไปดวย รองศาสตราจารย ดร.กลทพย ศาสตระรจ ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. พนารตน ลม ดร.ศรณยธร ศศธนากรแกว กรรมการสอบวทยานพนธ และผชวยศาสตราจารย ดร.อศวน เนตรโพธแกว อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผสอนทไดใหความร ค าแนะน าตรวจทาน และแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใสทกขนตอน เพอใหการท าวทยานพนธฉบบนสมบรณทสด

ขอขอบพระคณ พอสธรรม แมสมจตร พเบรด และ พนาย ทคอยใหค าแนะน าและสนบสนนในทกๆดาน รวมถงใหก าลงใจตลอดมา นอกจากน ผศกษาใครขอขอบพระคณ ผใหสมภาษณทกทานทใหขอมลเปนประโยชนตองานวจยครงน และขอขอบคณมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทมอบโอกาสในการศกษาดๆครงน

ความส าเรจของวทยานพนธฉบบนยงมบคคลอนทอยเบองหลงอกมากทมสวนในการใหความชวยเหลอ อ านวยความสะดวก และใหก าลงใจ ผวจยขอขอบคณทกๆคนทไมอาจกลาวถงไดหมดดวยความรสกขอบคณอยางแทจรง

สดทายหากวทยานพนธฉบบนไดกอใหเกดประโยชนและคณคาตอผทสนใจ ผวจย ขออทศความดทงหมดแดบพการ คร อาจารย และผมพระคณตอวทยานพนธฉบบน

เมธน ไชยพงยาง

DPU

ซ

สารบญ บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………….. ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………………………….………… จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………….….………… ช สารบญตาราง…..................................................................................................................... ซ สารบญแผนภาพ……………………………………………………………………………. ฒ สารบญภาพ……………………………………………………………………….………... บทท

1. บทน า………………………………………………………………………………. 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา……………………………………….. 1

1.2 ปญหาน าวจย…………………………………………………………….…….. 20 1.3 วตถประสงคของการวจย………………………………………………..…….. 20 1.4 ขอบเขตของการวจย……………………………………………………..……. 21 1.5 นยามศพท……………………………………………………………….…….. 21 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………………………………...…….. 22

2. แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ……………………………………………. 23 2.1 แนวคดทฤษฎการสอสารผานคอมพวเตอร........................................................ 23 2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบการเปดรบขาว................................................................ 27 2.3 แนวทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ ………………………………. 28 2.4 แนวคดทฤษฏเครอขายสงคม......................................……………………….. 32 2.5 แนวคดเกยวกบกลมและเครอขายการสอสาร.........................................…….. 34 2.6 แนวคดทฤษฎเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ.............................……………… 36 2.7 แนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคม..............….................................................. 38 2.8 แนวคดการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบ ......................................... 41 2.9 แนวคดทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล…………………………………….. 45 2.10 งานวจยทเกยวของ........................................................................................….. 46

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ) หนา

3. ระเบยบวธวจย……………………………………………………………………... 50 3.1 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………… 50 3.2 เครองมอ...............................................................................................………… 50 3.3 การน าเสนอขอมล.........................................................................…………….. 51

4. ผลการวจย………………………………………………………………………….. 52 4.1 สวนท 1 พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน................................. 52 4.2 สวนท 2 การใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการ เวบไซตชมชนออนไลน................................................................ ……. 55 4.3 สวนท 3 การสรางเครอขายของผสอขาวออนไลนจากการใชบรการ เวบไซตชมชนออนไลน................................................................... 59

5. สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ........................................................... 62 5.1 สรปผลการวจย………………………………………………………….……... 62 5.2 การอภปรายผล………………………………………………………….…….... 65

5.4 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………...…. 69 5.5 ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาในอนาคต……………………………………..… 69 บรรณานกรม.............................................................................................................. ……. 70 ภาคผนวก...................................................................................................................... …… 74 ประวตผเขยน………………………………………………………………………………..... 86

DPU

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.1 แสดงการใหบรการเครอขายสงคมออนไลน ………………….......................... 2

DPU

ฎ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1.1 แสดงผลการวจยอตราการใชงาน Social Network ........................................... 4 1.2 แสดงจ านวนผชมและใชงานเวบวดเปน UIP โดยการประมวลจาก IP Address 5 1.3 แสดงจ านวนผชมและใชงานแตละเวบตงแตเดอนมนาคม 2551 – มนาคม 2552 5 1.4 แสดงอตราการใชงาน Facebook กบ Social Network อนๆ…………………… 6 1.5 แสดงสถตการใชงาน facebook.com ในประเทศไทย………………………….. 7 1.6 แสดงสถตอตราผใชงาน Facebook ในประเทศไทย แบงตามเพศ....................... 8 1.7 แสดงสถตอตราผใชงาน Facebook ในประเทศไทย แบงตามชวงอาย ................ 8 2.1 แสดงแบบจ าลองการสอสารของแคทซและคณะ………………………………. 29 2.2 แสดงแบบจ าลองการใชประโยชนและความพงพอใจ…………………………. 31 2.3 แสดงการปฎสมพนธของการเรยนรระหวางพฤตกรรมและสงแวดลอม……….. 39 2.4 แสดงแบบจ าลองขนการเรยนรโดยการเลยนแบบ……………………………… 42 2.5 แสดงแบบจ าลองสวนประกอบของการเรยนรขนกบการรบมาซงการเรยนร….. 43 2.6 แสดงแบบจ าลองกระบวนการในการเรยนรโดยสงเกต………………………… 43

DPU

ค

หวขอวทยานพนธ พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.faceook.com กรณศกษา:ผสอขาวออนไลน ชอนกศกษา เมธน ไชยพงยาง อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร. อศวน เนตรโพธแกว สาชาวชา นเทศศาสตร ปการศกษา 2554

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงค (1) เพอศกษาพฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน (2)เพอศกษาการใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน(3) เพอศกษาความเปนเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www. facebook.comของผสอขาวออนไลนซงการวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ (Quantitative Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) กลมตวอยางจ านวน 12 คน แบงตามชวงอายเปน 2 กลมไดแก กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลนประจ าโตะขาวบนเทงและประจ าโตะขาวไอท ชวงอาย 25-30 ป จ านวน 6 คน กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลนประจ าโตะขาวบนเทงและประจ าโตะขาวไอท ชวงอาย 30 ป เปนตนไป จ านวน 6 คน ซงการศกษาในครงนคอ ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพASTVผจดการออนไลน, ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพไทยรฐออนไลน และผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพมตชนออนไลน ผลการวจยพบวา

1.พฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

พฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน สามารถวดไดจากระยะเวลาและความถในการใชบรการเวบไซตของกลมตวอยาง ทง 2 กลม มระยะเวลาและความถในการใชบรการทแตกตาง มขอจ ากดอนเนองมาจากอปกรณทแตกตางกนออกไปการเปดรบสอหลงเลกงาน หรอมการเปดรบสอไปพรอมกบการท างาน หรอใชบรการเวบไซตเพอการท างานไดดวยเชนกน

ฆ

DPU

ง

2.การใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนwww.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

การใชประโยชนและกจกรรมตางๆทกลมตวอยางเขารวมทงหมด 2 กลมเปนไปในทศทางเดยวกนคอ เปนการตดตามความเคลอนไหวสถานการณตางๆในสงคม ซงถอวาเปนเครองมอส าคญของผสอขาวออนไลน โดยสามารถน าประโยชนมาใชในการรวบรวมขอมล เพอสบคน ตอยอดขาวสาร รวมทงยงเปนชองทางการน าเสนอขาวสารเพอเขาถงผรบสาร รวมไปถงการแชรลงค (Link) ขาวทตนเองผลตหรอขาวในองคกร เพอตองการกระจายขาวออกไปใหไดมากทสด ยงสามารถชวยในการวดผลของขาววามกระแสตอบรบมากนอยแคไหน โดยวดจากจ านวนการคอมเมนท (Comment) หรอจ านวนการกดไลด (Like)

3.ความเปนเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www. facebook.comของผสอขาวออนไลน

นอกจากนผลการศกษาพบวากลมตวอยางทง 2 กลม ยงใชเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com เปนชองทางการสอสารเพอเชอมโยงเครอขายระหวางแหลงขาวและเพอนเกาๆ ซงถอเปนกจกรรมหลก โดยตดตอสอสารผานกลม (Group) คอมเมนท (Comment) ขอความ (Message) แสดงใหเหนวาเมอกลมตวอยางไดมการรวมกลมขน แตละคนจะมการตดตอสอสารกน โดยมการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนในลกษณะตางๆ รวมถงท าหนาทของตนเพอใหกลมด ารงอยและด าเนนไปได ดงนนกลมตวอยางมการสอสารของเครอขาย www.facebook.com นนมการรวมตวของบคคลหรอกลมบคคลทมความชนชอบใน www.facebook.com เหมอนกน โดยอาศยรปแบบการสอสารในแบบตางๆ เพอใหบคคลเขารวมเปนเครอขาย

DPU

จ

Thesis Title Behavior of a community service web site www.facebook.com A Case Study of The reporter online Author Maytinee Chaipangyang Thesis Advisor Assistant Professor Dr. AsawinNedpogaeo Department Communication Arts Academic Year 2011

ABSTRACT

This recherched aims to examine (1) to study behavior of online community website

services. From www.facebook.com of online reporter (2) to study an utilization and complacency of the online community website services; www.facebook.com of online reporter (3) to study the network of community uses of this website; www.facebook.com of online reporter. Which this researched is a qualitative research. (Quantitative Research) By an In-Depth Interviews (In-Depth Interview) from 12 samples, as divided by age into two groups: i.e. group of Online Entertainment Reporter who always uses www.facebook.com , and Online IT Reporter, with 6 samples in age 25-30 year old. And group of Online Entertainment Reporter who always uses www.facebook.com , and Online IT Reporter, with 6 samples in age over 30 year old.

Which the sample in this study is ASTV (Thai newspaper and online media) Online Editorial Department, Thai Rath online editorial department and Matichon online editorial department.

Interpretation of research results:

One. Behavior of online community website services. From www.facebook.com of online reporter.

The used online community Behaviors, be able to checked on space of time and uses’s frequency of the 2 sample groups, result of the study is different on space of time and the uses’s frequency, as the result of tool’s limitation are different, exposure information after work, get information along with work or used the website service for work as well.

DPU

ฉ

Two. An utilization and complacency of the online community website services; www.facebook.com of online reporter.

The utilization and activities as the two sample groups are attend, went on an unidirectional is following the movement of all situation in social. Which it be compared as an important tool of online reporter, with able to compiled infomations, to search, supplement an informations, includes an opportunity to communicated needs informations. Along with sharing a newslink (Link) of them self or organization’s news, to dispersed news in highest maximum. And be able to helps to evaluate of news that how informed their audiences are, which evaluated by total of commentator or total of like.

Three. A Network of community uses of this website; www.facebook.com of online reporter.

In addition to, the research result find that the two sample groups used community online website; www.facebook.com are opportunity to communicated the network between an informed source and old friend as main activity, by communicated through group, comments, message. Proved that, when the samples have confederated by each person will do communicated. With exchange of different types of informations, do their own duty to ensure the existence and possibility.

Therefore, the sample groups do communicated between the network of www.facebook.com , from the lovers assembled in www.facebook.com , by means of communication format in several styles to bring the person belong the network.

DPU

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและความเปนมาของปญหา

ในยคปจจบนคงไมมใครกลาปฏเสธไดวา “อนเทอรเนต” เปนสออเลคทรอนกสทางการสอสารสมยใหมหรอเปน “สอใหม” ทส าคญจนกลายเปนสวนหนงในชวตประจ าวนของโลกเรา เราใชอนเทอรเนตเพอการท างาน การเรยน และเพอการพกผอนหยอนใจ เราจะท าการสอสารถงกนในรปแบบของการสนทนาออนไลนทเรยกวาการแชท (Chat) ซงถอไดวาเปนทนยมกนมากตงแตวยเดกทสามารถใชคอมพวเตอรไดแลวจนกระทงถงวยท างาน สกญญา สดบรรทด ไดใหความหมายของค าวา “สอใหม” หมายถง สอทใชคอมพวเตอรเปนพนฐาน (Computer – Mediated Communication: CMC) เปนสอสมพนธ อาท อนเตอรเนต ซงเปนสมรรถนะของสอใหมโดยเฉพาะ CMC จะมการเปลยนแปลงจากการทมนษยเคลอนยายตวเองจากสถานทททตนอาศยอยทางกายภาพไปสอกสถานทหนงซงเปนนามธรรมทอาจเขาถงไดทกเวลาเปน อเทศะ (space less) และอกาละ (Timeless)

เครอขายสงคมออนไลน (Online Social Networking) กเปนชองทางการสอสารผานสอใหมทเปนทนยมมากจนกลายเปนวฒนธรรมสวนหนงของวยรนในปจจบนเชนกน เพราะเครอขายสงคมออนไลนเปรยบเสมอนเปนการบรการพนฐานของเวบไซตทใหผใชสามารถแสดงตนใหเปนทรจกแคคนทวไป โดยการสรางหนาตางหรอเวบไซต (web page) ของตวเอง และอนญาตใหผอนทใชบรการเครอขาวเดยวกนเขามารวมแบงปนประสบการณหรอดหนาตางของผใชนนๆได เครอขายทางสงคมเปรยบเสมอนเปนการเรมตนความสมพนธของผเลนในลกษณะตางๆ ทงทเปนเพอนกนอยแลว เพอนของเพอน เพอนเกา หรอแมกระทงคนทไมเคยรจกกนมากอนกสามารถมาท าความรจกผานเครอขายทางสงคมการสอสารโดยคอมพวเตอรเปนสอกลางได (CMC)

เครอขายสงคมออนไลนไดถอก าเนดขนและเปนทนยมกนเปนอยางมากในหมวยรนของสหรฐอเมรกาตงแตป 1997 โดยเวบแรกคอ SixsDegrees.com และเพมขนเรอยๆจนกระทงในปจจบนไดมเวบไซตอนๆถอก าเนด เพมขนมากกวา 100 เวบไซต ซงสมาชกของแตละเวบไซตมมากกวา 20 ลานคน ในแตละเวบไซตทวโลกในแตละป ในแตละเวบไซตนนไมไดจ ากดเฉพาะการใหผเลนไดท าการสนทนาซงกนและกน การสงขอความถงกน แตยงเปดโอกาสใหผเลนไดฟงเพลง อานบนทกออนไลน หรอ ไดอารออนไลนของผอน ดหนงหรอหาขอมลความรตาง

DPU

2

ตารางท 1.1 การใหบรการเครอขายสงคมออนไลน (Online Social Networking)

ค.ศ. เวบไซตเครอขายสงคมออนไลน 1997 - SixDegrees.com 1999 - Live Joumal

- AsianAvenue - BlackPlanet

2000 - MiGente - LunarStorm (SNS relaunch) - SixsDegrees.com (ปดตวลง)

2001 - Cyworld - Ryze

2002 - Fotolog - Friendster - Skyblog

2003 - Couchsurfing - Linkedin -MySpace -Tribe.net, Open BC/Xing - Last.FM - Hi5

DPU

3

ตารางท 1.1 (ตอ) ค.ศ. เวบไซตเครอขายสงคมออนไลน 2004 - Orkut, Dogster

- Frickr, Piczo, Mixi, Facebook - Multiply, aSmallWorld (เปดใชทมหาลยฮาวรดเทานน) - Dodgeball, Care2 (SNS relaunch)

2005 - Yahoo 360! - YouTube,Xanga (SNS relaunch) - CyWorld (เปดตวทประเทศจน) - Bebo (SNS relaunch) - Facebook (เปดใชทโรงเรยนไฮนสคล) - Ning - AsianAvenue, BlackPlanet (relaunch)

2006 - QQ (relaunch) - Facebook (เปดใชในระดบองคกร) - Window Live Space - Cyworld (สหรฐอเมรกา) - Twitter - MyChurch, Facebok (เปดใหบรการแกผเลนทวไป)

ทมา : “Social Network Sites : Definition, History, and Scholarship,” http://jcmc.indiana.edu/vol13/issue1/boyd.ellison.html (2006) 21 January 2008.

DPU

4

“เครอขายทางสงคม” (Social network) หมายถง ชดของความเกยวพน (Knit) และผกพน (Ties) ระหวางกนของบคคล ซงประกอบกนขนเปน ครอบครว เพอน และคนรจกกน เปนการเกยวพนระหวางกนของคนในสงคม แตในความสมพนธระหวางบคคลนน บางครงคนทมเพอนมากอาจมความผกพนกบเพอนๆ อยางผวเผน (Weak ties) แตบางคนอาจจะมเพอนนอยแตมความผกพนกบเพอนอยางมนคง (Strong ties) กเปนได

ทกวนนคนใชชวตอยกบสงคมออนไลนมากขนทกวน และมการใช Social Media ทผใชเปนผสอสาร หรอเขยนเลา เนอหา เรองราว ประสบการณ บทความ รปภาพ และวดโอ ทผใชเขยนขนเอง ท าขนเอง หรอพบเจอจากสออนๆ แลวน ามาแบงปนใหกบผอนทอยในเครอขายของตน ผานทางเวบไซต Social Network ทใหบรการบนออนไลน ปจจบนการสอสารแบบนท าผานทาง Internet และโทรศพทมอถอ เชน กระดานความคดเหน เวบบลอก วก (wiki) Podcast รปภาพ และวดโอ โดยมเทคโนโลยทรองรบเนอหา (content) เหลาน ไดแก เวบบลอก เวบไซตทแชรรปภาพ แชรเพลง แชรวดโอ เวบบอรด อเมล IM (Instant Massage) สวนเวบไซตทใหบรการ Social Network ไดแก Google Group Facebook MySpace หรอ Youtube เปนตน

จากผลการวจยอตราการใชงาน Social Network พบวา Social Network ยงไมใชบรการชนดทนยมทสดบนเวบ (อนดบ 4 อนดบ 1 คอ Search คดเปน penetration rate คออตราตอผใชอนเตอรเนตทงหมด) แตกมอตราการเตบโตสงกวาอเมลเปนเทาตว

ภาพท 1.1 ผลการวจยอตราการใชงาน Social Network อนเทอรเนตจากผลการวจยตงแตป 2550 ทมา : http://netfuture.wordpress.com

DPU

5

ภาพท 1.3 จ านวนผชมและใชงานแตละเวบตงแตเดอนมนาคม 2551 – มนาคม 2552 ทมา : http://netfuture.wordpress.com

จ านวนผชมและใชงานแตละเวบ

ภาพท 1.2 จ านวนผชมและใชงานเวบวดเปน UIP โดยการประมวลจาก IP Address ของผเยยมชมเวบไซตทไมเหมอนกนประเมนโดย comScore

DPU

6

จากภาพเปรยบเทยบอตราการใชงาน Facebook กบ Social Network อนๆ - ผใช Facebook เตบโต 170% เมอเทยบกบป 2008 ถาคดเปนระยะเวลาใชงานโตใกลเคยงกนคอ 182% - Twitter อตราการเตบโตสงกวา 1400% แตเทยบเปนจ านวนทงหมดแลวยงนอยอย - Xiaonei ของจนกมอตราการเตบโตสงเชนกน 197% - LinkedIn มาเรอยๆ เกบตลาดของตวเองไดครบ

ภาพท 1.4 ภาพอตราการใชงาน Facebook กบ Social Network อนๆ ทมา http://netfuture.wordpress.com

ส าหรบประเทศไทยนน ภาพรวมของการใชอนเทอรเนตจากผลการวจยตงแตป 2550 จนถงปจจบนกระแสเวบไซตยงคงไดรบความนยมสงสดทกเพศทกวยตงแตวนเรยนจนถงวยท างาน จากการส ารวจกลมผใชอนเทอรเนตของเนคเทค พ.ศ. 2544 ในฐานะส านกงานเลขานการกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาตรวมกบส านกงานสถตแหงชาต (วรรณสกา เชอชาตไทย,2544) จากการสมตวอยางผ ใชตามบาน 78,000 ครวเรอน พบวา จ านวนผ ใชอนเทอรเนตเพมขน 3.5 ลานคน สาเหตของการเลนอนเทอรเนตหรอการใชบรการเวบไซตเปนทนยมมากของคนรนใหม

DPU

7

ขอมลจากเวบไซต CheckFacebook.com เผยผลส ารวจการใชงานเวบไซตเครอขายสงคมออนไลนยอดฮตของโลกอยาง facebook.com พบวาไตหวนเปนพนทมการใชงานเฟสบคเตบโตรวดเรวทสดในโลก อตราการเตบโตอยท 38.63% เพมขน 484,000 ราย อนดบ 2 เปนเวยดนาม 15.75% เพมขน 90,740 รายและอนดบ 3 คอประเทศไทย 14.86% เพมขน 133,740 ราย (ASTV ผจดการออนไลน,2552)

จากสถตผใช Facebook ในประเทศไทยจากเวบไซต CheckFacebook เมอวนท 6 มกราคม 2554 พบวามคนไทยใชงานทงสน 6,915,020 คน คดเปนสดสวน 1.20 % ของผใชเฟสบคทวโลก ผใชสวนใหญเปนผหญง คดเปนสดสวน 54.8 % และผชาย คดเปนสดสวน 45.2 % กลมผ ทใหญทสดมอายระหวาง 18-24 ป รองลงมาคอกลมอาย 25-34 ป อนดบสามใกลเคยงกนระหวางอาย 14-17 ป และกลม 35-44 ป

ภาพท 1.5 สถตการใชงาน facebook.com ในประเทศไทย

DPU

8

Demographic

- อตราผใชทเปนหญง 58.8% หรอ 3,753,120 สมาชก - อตราผใชทเปนชาย 45.2% หรอ 3,095,220 สมาชก

ภาพท 1.6 สถตอตราผใชงาน Facebook ในประเทศไทย แบงตามเพศ อายสมชกกลมผทใชงานมากทสดคอชวงอาย 18-24 ป คดเปนสดสวน 36.6% รองลงมาคอ ชวงอาย 25-34 ป คดเปนสดสวน 31.2% และ ชวงอาย 14-17 ป คดเปนสดสวน 15.0%

ภาพท 1.7 สถตอตราผใชงาน Facebook ในประเทศไทย แบงตามชวงอาย จากเวบไซต CheckFacebook ทมา: http://www.checkfacebook.com/

DPU

9

เทคโนโลยทางการสอสารสมยใหมอยางการใหบรการเครอขายทางสงคมในลกษณะเวบไซต ชมชนออนไลนอยาง www.facebook.com นน มขอดคอ การสรางความสมพนธทางการสอสารในรปแบบใหมทไมไดจ ากดเฉพาะแตการสนทนาซงกนและกนเทานน แตยงเปนการสรางความสมพนธระหวางเพอน ลดชองวางทางระยะทางและเวลา เพราะท าใหไดพบเพอนใหม และยงไดพบเพอนเกาๆทไมไดตดตอกนเปนเวลานาน แตยงสามารถโคจรกลบมาเจอกนในเวบไซตออนไลนคอมมวนตเวบไซตนไดเชนกน ท าใหการสอสารงายและรวดเรวมากขน โดยไมใชแคการรจกกนในกลมเลกๆเทานน และยงท าใหเกดการสอสารกนคลอบคลมทวโลก

ในแงของความเปนสอสมยใหมนน เปรยบเสมอนการยอโลกใหเลกลง การสอสารมความทนสมย รวดเรว และความกาวล าทางเทคโนโลยมากขน จากสมยกอนทการสอสารทางจดหมาย โทรเลข โทรศพท ซงอาจจะท าใหเกดความเขาใจทไมตรงกนระหวางผสงสารและผรบสาร เนองจากความผดพลาดทางเทคนค อาท จดหมายไมถงมอผรบ โทรเลขสงไมถง เปนตน แตเมอสงคมมความกาวหนาทางวฒนธรรมทมทศทางทเปลยนแปลงออกไป วถชวต ความเปนอยในดานตางๆ ทตองการใหประชาชนมการใชชวตความเปนอยทสะดวกสบาย งายและรวดเรวขน เทคโนโลยตางๆจงพฒนาใหสอดคลองกบวถชวตความเปนอยของผคนนนเอง ไมวาจะเปนปจจยทส อาท เสอผา อาหาร ยารกษาโรค เครองนงหม หรอปจจยเสรม โทรศพทมอถอ เครองคอมพวเตอร เครองคอมพวเตอร เครองเสยงหรอวทยตดตามตว ท าใหผคนมการสอสารทสะดวกและรวดเรวมากขน จากทเคยใชเวลาในการตดตอสอสารเปนระยะเวลา 1-2 วน ในปจจบนเพยงแคเปดเครองคอมพวเตอรและเชอมตอกบอนเทอรเนต และใชโปรแกรมออนไลนตางๆ อยางทกลาวมาขางตน กสามารถตดตอกบเพอนหรอคนทวโลกไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลาไมถง 1 นาท และท าใหเกดความเขาใจตรงกนไดเปนอยางด เนองจากสามารถสอบถามพดคยไดอยางอสรเสร โดยทไมตองรอค าตอบเปนระยะเวลานานเมอเทยบกบการใชโทรศพทหรอการเขยนจดหมาย นอกจากนนผเลนสามารถหาขอมลความร เนอหาสาระตางๆ ไดตามความตองการของตนเอง ซงเปรยบเสมอนมหองสมดจากทวโลก ยอสวนมารวมไวในหนาจอคอมพวเตอรเพอใหผใชเลอกหาขอมลในสงทตนตองการ ในแงของการใหบรการอน เชนการใหความบนเทงผานเวบไซตตางๆ อยางทไดอธบายขางตน เปรยบเสมอนโลกไซเบอรแหงจนตนาการทผเลนไมจ าเปนตองเปดเผยตวตนทแทจรงได เพราะผเลนสามารถจะแสตงตวตวเปนใครกไดตามทผเลนตองการเพอเพมอารมณความสนกสนานในการเลนและการใชบรการนนเอง

เหตผลทเวบไซตชมชนออนไลนอยาง facebook ไดรบความนยมสงขนในไทย คณวฤตดา วรอาคม Director Business Planning บรษท Mindshare Thailand จ ากด กลาววา (Positioning Magazine มนาคม 2552)

DPU

10

เนองจาก facebook มความเปนพนทสวนตวมากขน เพราะยงเปน Social Network ทคอนขางใหม กลม Friend’s list ของคนทเลน facebook นน ถอเปนกลมคนรจกทคอนขางคนเคยกน หรอถามคนไมคอยสนทกสามารถตง Privacy ได เพอจะใหใครเหนขอมลสวนตวดานใดไดบาง เพราะฉะนนขอมลตางๆ (Photo, Status Update, Comment, etc.) ทผใชน ามาแชรกจะมความเปนสวนตวและบงบอกถงเปนตวตนมากขน

นอกจากน Applications ชวยบงบอกถงความเปนตวตน Self Expression ของผใชไดหลากหลายมากขน เชน การ Become a fan ของ ดารานกรอง รายการทชอบด แบรนดในดวงใจ การแตงตวแตงบานใหกบสตวเลยงในสไตลทตวเองชอบ / การโพสตรปทเกยวกบไลฟสไตลตางๆ ทไดไปมา ไมวาจะเปนรานอาหาร ปารต ทองเทยว คอนเสรต เปนตน

และรปแบบการใชงาน Applications ชวยสนบสนนการ Socialization ของวยรนไดอยางชดเจน เชน การสงของใหกนไมวาจะเปน ดอกไม อาหาร / การไปเยยมสตวเลยงของเพอน / การเลนเกมแขงกบเพอน / การเขยน Notes เกยวกบตวเองและ Tag ใหเพอนเขามาเขยนของเพอนบาง และการท า Quiz ในดานทศนคตตางๆ แลวเทยบดวามความเหมอนหรอตางกบเพอนอยางไรบาง เปนตน

นอกจากนยงม Applications ใหมๆ มาตลอดเวลา ตอบโจทยความตองการดาน Personalization เชน การสงสงของอนเทรนดตางๆ ทเลอกไดไมเหมอนใคร ไมวาจะเปน ตกตาBlythe เครองประดบแฟชนแบรนดเนม Vivienne Westwood โดนท Krispy Kreme ปลกตนไมชวยโลกรอน / การสงของใหกนตามเทศกาลส าคญๆ อยางวาเลนไทน ปใหม เปนตน

อนง สวนประกอบทส าคญสวนหนงของ facebook.com ทท าใหไดรบความนยมสงขนประกอบดวยสวนประกอบดงน

1.หนาแรก (Home) เปนหนาหลกทรวบรวมความเคลอนไหวลาสดของเพอน โดยสามารถเลอกดจากสงทเขาท าลาสดผาน ขาวใหม (News) สถานะ (Status) รปภาพ (Pics) ลงค (Link) หรอจะดเปนภาพรวมผาน ขาวทงหมด ในหนานเปนหนารวม Applications และสามารถคนหาเพอนผานทาง Friend Finder ไดเชนกน ซงทนยมคอการคนหาเพอนในบญชอเมลของเราเอง

2.ขอมลสวนตว (Profile) แบงพนทออกเปน 3 สวน ดานซายสดจะเปนรปโปรไฟลขนาด 2 x 1.5 นว (ใหญกวา hi5 ซงรปโปรไฟลมขนาดไมถง 1 นว) ถดลงไปดานลางเปนขอมลสวนตว เชน วนเกด ตอดวยรายชอเพอนพรอมภาพประกอบเลกๆ จากนนเปนลงคทเราโพสตไว สวนกลางของหนา เปนสวนทอนญาตใหเราโพสตสถานะ รปภาพ ลงคตางๆ ไดตลอดเวลา และเราสามารถรบฟดแบกจากเพอนในเรองนนๆ ไดทนท ผานทาง แสดงความคดเหน-ชอบ-แชร (Comment-Like-Share) ผาน The wall

DPU

11

การสรางสรรคใหเกด Interactive ในหนานอาจท าไดดวยการโพสตเรองราวใหมๆ นาตนเตนของแบรนดในหนานไดดวยเชนกน

นอกจากนเรายงสามารถเพม Applications ตางๆ ทชนชอบไวในสวนของขอมลสวนตวไดอกดวย

สวนดานขวาสด ตอนบนเปนพนทของโฆษณาทเปนแบนเนอร ทงนหนาขอมลสวนตวไดรบการ Redesign ใหมเมอกลางป 2551 ทผานมาใหดงายขน ไมรกตา

3. เพอน (Friend) แยกความเคลอนไหวของเพอนแตละคนโดยละเอยด และสวนนมการเกบขอมลของหมายเลขโทรศพทดวย แตไมไดเปนการบงคบแตอยางใด นอกจากนยงสามารถคนหาเพอนๆ จากสวนนไดดวย

4. กลองขอความ (Inbox) จะเปนขอความทถกฝากไวจากเพอนๆ ผานทางขอความทสามารถแนบลงคไปดวยได

ทงนมมขวาสดของเลยเอาตในทกหนาของ facebook จะเปน facebook Chat ทเปดโอกาสใหเราแชตสดๆ กบเพอนในรายชอของเราซงขณะนนใชงาน facebook อย

ประเทศไทยไดมการน าเสนอขาวสารจากเดมทเคยปรากฏอยบนกระดาษ (Print newspaper) ผานเครอขายอนเทอรเนตทรจกกนดในนามของ หนงสอพมพออนไลน (Online newspaper) โดยเวบไซตของหนงสอพมพออนไลนจะใหบรการขาวสารฟร โดยมรายไดหลกจากการโฆษณา เนอหาทน าเสนอจะมความแตกตางไปตามธรรมชาตของหนงสอพมพแตละฉบบ

รายชอหนงสอพมพทมอยทงหมดในประเทศไทยแบงออกเปนเปนหมวดหมดงน หนงสอพมพทวไป รายวน ขาวสด เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน ในเครอมตชน คมชดลก เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน ในเครอเนชน มลตมเดย กรป เดลนวส หนงสอพมพภาษาไทยรายวน ทมยอดจ าหนายเปนอนดบทสองของ ประเทศ ไทยรฐ สญลกษณเปนภาพฟนเฟอง ปากกาขนนก สายฟา และกลองถายรป ซอน กนอยภายในวงกลม ขวามอมตวอกษร ไทยรฐ ไทยโพสต หนงสอพมพภาษาไทยรายวน แนวหนา หนงสอพมพภาษาไทยรายวน บางกอก ทเดย เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน ในเครอทราฟฟก คอรเนอร พบลชชง

DPU

12

บานเมอง เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน มรปนกคาบขาวอยบนตวหนงสอ "บานเมอง" สแดงเปนสญลกษณ ประชาทรรศน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน พมพไทย หนงสอพมพภาษาไทยรายวน ทมชอเสยงในอดตจนถงปจจบน มขาวส แดงเปน สญลกษณ เวบไซคพมพไทย มตชน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน ในเครอมตชน โลกวนน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน ในเครอวฏฏะ สยามรฐ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวนทมอายยาวนานทสดทยงวางจ าหนายอย M2F เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เรมฉบบแรกวนท 11 ตลาคม พ.ศ. 2554 โดยมการพมพแจกฟรในตอนเชาวนจนทรถงศกร เวนวนหยด นกขตฤกษ รายสามวน มหาประชาชนฉบบความจรงวนน รายสปดาห ดอกเบยธรกจรายสปดาห โลกวนน วนสข หนงสอพมพธรกจ รายวน กรงเทพธรกจ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวธรกจ ในเครอเนชน มลตมเดย กรป เอเอสทวผจดการ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวธรกจ และการเมอง ในเครอ ผจดการ โพสต ทเดย เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวธรกจ ในเครอโพสต พบลช ชง ทนหน หนงสอพมพรายวน เสนอขอมลเกยวกบหน การลงทน ตลาดหลกทรพย ตลาดหนรายวน ความรส าหรบนกธรกจ ขาวหน ขาวสารเพอการลงทน วเคราะหเจาะลกเรองหน รายสามวน ประชาชาตธรกจ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวธรกจ ในเครอมตชนฐานเศรษฐกจ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวธรกจ ในเครอฐานเศรษฐกจ

DPU

13

สยามธรกจ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวธรกจ เวบไซตสยาม ธรกจ รายสปดาห ดอกเบยธรกจรายสปดาห เศรษฐกจ สงคม การเมอง วเคราะหหน ตลาดหลกทรพย การ ลงทน การเงน การธนาคาร การตลาด เทคโนโลย กรงเทพธรกจ บซวค เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสปดาห เสนอขาวธรกจ ในเครอ เนชน มลตมเดย กรป ผจดการ 360° รายสปดาห เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสปดาห เสนอขาวธรกจ ในเครอ แมเนเจอร มเดย กรป

หนงสอพมพกฬา รายสามวน สยามกฬารายวน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวกฬา ในเครอสยาม สปอรตเวบไซต เครอสยามสปอรต สตารซอคเกอร เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวฟตบอล โดยเฉพาะฟตบอล ยโรป คกออฟ เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวกฬา ในเครอ ฐานเศรษฐกจ สปอรตพล เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวฟตบอล และอตราตอรอง โดยเฉพาะฟตบอลยโรป ในเครอสยามสปอรต สปอรตแมน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวฟตบอล และอตราตอรอง โดยเฉพาะฟตบอลยโรป ในเครอสยามสปอรต ฟตบอลพลฉบบตลาดลกหนง เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวฟตบอล และอตราตอรอง โดยเฉพาะฟตบอลยโรป ในเครอสยามสปอรต

รายสามวน ซเปอรพล เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวฟตบอล และอตรา ตอรองโดยเฉพาะฟตบอลยโรป ในเครอวฏฏะ เวบไซตซเปอรพล มองอยางเซยน เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวฟตบอล และอตรา ตอรองโดยเฉพาะฟตบอลยโรป ในเครอสยามสปอรต

DPU

14

หนงสอพมพบนเทง รายวน สยามดารา เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวบนเทง ในเครอสยามสปอรต ดาราเดล เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายวน เสนอขาวบนเทง ในเครอ รายสามวน สยามบนเทง เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวบนเทง ในเครอสยาม สปอรต มายาแชนแนล เปนหนงสอพมพภาษาไทยรายสามวน เสนอขาวบนเทง ในเครอ ทราฟฟก คอรเนอร พบลชชง

ทมา : th.wikipedia.org/wiki/รายชอหนงสอพมพในประเทศไทย

และจากขอมลของ 9accounting.com พบวามเวบไซตหนงสอพมพกระดาษทผนตวเองมาเปนหนงสอพมพออนไลนควบคกน ในประเทศไทยมอยดวยกนหลกๆดงน

ไทยรฐ หนงสอพมพรายวน รายงานขาว เหตการณบานเมองของไทยทกแงมม รวดเรวhttp://www.thairath.co.th

เดลนวส หนงสอพมพรายวน เสนอขาวสาร การเมอง เศรษฐกจ กฬา บนเทง การศกษา ไอท สงแวดลอม เกษตร http://www.dailynews.co.th

มตชน หนงสอพมพมตชนรายวน เสนอขาวสาร เศรษฐกจ ตางประเทศ บนเทง การศกษา สงแวดลอม สาธารณสข สงคม กฬา ขาวภมภาค ผหญงและครอบครว และคอลมนประจ า

http://www.matichon.co.th/matichon ผจดการ หนงสอพมพผจดการรายวน เสนอขาวสารดานตาง ๆ วเคราะหขาว ขาวจากหนงสอพมพ

ในเครอผจดการ

http://www.manager.co.th กรงเทพธรกจ หนงสอพมพรายวน เสนอขาวสาร สาระ ดานธรกจ เทคโนโลย การเมอง

สงคม การศกษา บนเทง ฯลฯ http://www.bangkokbiznews.com

คม ชด ลก หนงสอพมพรายวน ในเครอเดอะเนชนฯ เสนอขาวสารประจ าวน บทความ บทวเคราะห เหตการณบานเมอง http://www.komchadluek.com

DPU

15

บานเมอง เสนอขาวสาร การเมอง เศรษฐกจ อาชญากรรม กรงเทพฯ สาธารณสข สงแวดลอม การศกษา ฯลฯ http://www.banmuang.co.th/

เดอะเนชน : The Nation หนงสอพมพเดอะเนชน เสนอขาวสาร การเมอง ธรกจ สงคม วทยาศาสตร เทคโนโลย กฬา ทองเทยว และขาวบรการ http://www.nationmultimedia.com

ขาวสด หนงสอพมพขาวสด เปนหนงสอพมพรายวน เสนอขาวสาร การเมอง เศรษฐกจ ตางประเทศ กฬา สงคม เยาวชน บนเทง การศกษา ฯลฯ http://www.matichon.co.th/khaosod

ฐานเศรษฐกจ หนงสอพมพฐานเศรษฐกจ เสนอขาวเศรษฐกจ การเมอง การทองเทยว การเงน เอสเอมอ http://www.thannews.th.com

บางกอก โพสต หนงสอพมพบางกอก โพสต หนงสอพมพรายวนภาษาองกฤษ เสนอขาวสาร ธรกจ สงคม การเมอง การศกษา บนเทง โดยจะเนนขาวสารทางดานธรกจ และเทคโนโลย http://www.bangkokpost.com

ประชาชาตธรกจ น าเสนอขาวสารในดานธรกจ เศรษฐกจ ขาวการเมอง ตางประเทศ http://www.prachachat.net

สยามกฬา หนงสอพมพทเสนอขาวสาร เกาะตดสถานการณขาวกฬา รายงานขาวกฬา ผลการแขงขนกฬา http://www.siamsport.co.th

แนวหนา เสนอขาวสารเหตการณปจจบน บทวเคราะหขาว ขาวการเมอง เศรษฐกจ อาชญากรรม ธรกจ เกษตร บนเทง ภมภาค และขาวประกาศทว ๆ ไป พรอมขอมลขาว 7 ฉบบยอนหลง

http://www.naewna.com

โพสตทเดย หนงสอพมพธรกจ ในเครอบางกอกโพสต เสนอขาวสารทางดานธรกจ การวเคราะหเศรษฐกจในประเทศ และตางประเทศ การเงน การเมอง การศกษา กฬา และสถานการณขาวสารในปจจบน http://www.posttoday.com

ไทยโพสต อสระแหงความคด หนงสอพมพไทยโพสต เสนอขาวการเมอง เศรษฐกจ สงคม ตางประเทศ และกฬา

DPU

16

http://www.thaipost.net สยามดารา หนงสอพมพบนเทงรายวน เสนอขาวดารา ศลปน นกรอง ภาพยนตร รายการ

โทรทศน ขาวในวงการบนเทง http://www.siamdara.com

สยามรฐ หนงสอพมพสยามรฐ หนงสอพมพรายวน เสนอขาวการเมอง เศรษฐกจ อ า ชญาก ร รม ภ ม ภ า ค ก า ร ศ ก ษ า -ว ท ย า ก า ร บน เ ท ง ก ฬ า แ ล ะ ข า ว ต า ง ป ร ะ เ ท ศhttp://www.siamrath.co.th

สยามธรกจ หนงสอพมพสยามธรกจ หนงสอพมพรายสปดาห รายงานขาวดานเศรษฐกจ พรอมถาม-ตอบปญหาเศรษฐกจ http://www.siamturakij.com

บางกอกทเดย เปนหนงสอพมพรายวนทใหขาวสารควบคไปกบความบนเทงในรปแบบของ Social & Info tainment http://www.bangkok-today.com

ทมา: http://www.9accounting.com/newspaper.html (สบคนเมอ 13 มกราคม 2554)

นอกจากนเวบ “ทรฮตส (Truehits)” ไดจดอนดบสอและขาวยอดนยม ประจ าวนท 30 มถนายน 2553 อนดบหนง คอ หนงสอพมพผจดการออนไลน มผเขาชม 336 ,437 คน เขาชมหนา ขาวทงหมด 2.7 ลานหนา และมผเขาชมรายใหมคดเปนรอยละ 17 ส าหรบเวบขาวยอดนยมอนดบ สอง คอ หนงสอพมพไทยรฐออนไลน มผเขาชม 200 ,460 คน เขาชมหนาเวบขาวทงหมด 1.2 ลานหนา และมผเขาชมรายใหมคดเปนรอยละ 24 และอนดบทสาม คอ หนงสอพมพมตชนออนไลน มผเขาชม 68,664 คน เขาชมหนาเวบขาวทงหมด 370,000 หนา และมผเขาชมรายใหมคดเปน รอยละ 25

จะเหนไดอยางชดเจนวา เวบไซตหนงสอพมพทผวจ ยท าการเลอกนน ก าลงขยายตวอยางรวดเรว และมแนวโนมทจะเพมขนอยางตอเนองเชนกน

“นกขาว” หลายคนในยคน ไมไดแคอยในพนทเพอสมภาษณแหลงขาว หาขอมล และจากน นสงขาวถงสถาน หรอส านกพมพเทาน นแต “นกขาว” ก าลง ม สอเปนของตว เอง นอกเหนอจากสามารถสนองความตองการของตวนกขาวเองในการไดรายงานเบองหลงขาวทไมอาจบอกในเบองหนาได

DPU

17

สภาณ เดชาบรณานนท รองประธานกรรมการบรหาร กรปเอม ประเทศไทยใหสมภาษณไววา “หากเปรยบเทยบแลวกเปนวธการ Marketing Product โดยใชสอทวตเตอรทสามารถสรางแฟนผอาน ผชม หรอเปนดาราเหมอนการสรางแฟนคลบ และในทางกลบกนนกขาวกสามารถไดขอมลจากผทสอสารกลบมาได เพราะในทสดแลว Consumer กกลายเปนผทสอสารใหขาวดวย หากเปรยบเทยบแลวกเหมอนคอลมนสตสมยกอนทผอานตดตามทางคอลมน และเขยนจดหมายพดคย

การพดคยไดอยางสะดวกจากความสามารถของโซเชยลเนตเวรค เฟซบก ทวตเตอร และเทคโนโลยอยางสมารทโฟน ทเออใหทวตไดทกททกเวลา ท าใหผอานหรอแฟนๆ รสกเขาถงและใกลชดนกขาวยงขน ซงในอนาคตสามารถสรางขนเปนชมชนของตวเองขนมาได และสามารถตอยอดในอนาคตหากนกขาวคนนนดงและเปนทตองการของสนคาและบรการในการเปนพรเซนเตอร นอกเหนอการเชคเรตตง หรอรบค าตชมจากผอานหรอผชมโดยตรง เพอน ามาปรบปรงตวเองใหถกใจผชมมากขน” (ไพเราะ เลศวราม(บรรณาธการ),2553:73)

กระแสการเมองท าใหคนไทยกระหน าใช facebook จนมยอดอตราเตบโตพงสงขนอยางนาจบตา โดยเฉพาะสปดาหสดทายของเดอนเมษายน 2553 ทเสอหลากสและมอบเฟสบคเรมเปนรปเปนรางจนอยตวดวยการออกมาชมนมตามจดตางๆทวท งกรงเทพและตางจงหวดอยาเชน เชยงใหม

ในวกฤตมอบเสอแดง พลงของ Social Network อยางเชน facebook ถกน ามาใชเปนสนามรบทางความคดผานขอความ ขอมล รปภาพ และคลปขาวตางๆ เหนอกวายคโทรศพทมอถอ ทเปนการบอกตอแบบ One to One แมแตอเมลกตาม การสงตอแตละครงตองไลพมพชออเมลเจาะจงผรบทละคน

ใน facebook การสงไปยงทกคนในลสของเราท าไดดวยการกดครง ไมตองระบผรบ ท าให “วงรอบของการบอกตอ” หรอ “Viral Process” ใชเวลาส นลงมาก เกดขนไดหลายครงในระยะเวลาสนๆ ขยายกลมผรบรไดกวาการสอสารแบบดงเดมทงหมดอยางมหาศาล

Facebok เปนเทคโนโลยทเชอมคนเขามาได เปนการสอสารทสามารถบอกเลาเรองราวจากคนหนงไปยงกลมคนในสงคมไดหลายๆ คน ทามกลางวฒนธรรมของคนในโลกออนไลน ทเขาสเวบ 3.0 หรอบางคนเรยกวา People 3.0 คอ Many to Many จาก 2.0 ทยงเปน People to People

นภพฒนจกษ อตตนนท ใหสมภาษณไววา “โซเชยลเนตเวรคมบทบาทตอการเมองไทยอยากมากในวนน ซงเหนไดชดเจนจากการชมนมของ “เสอหลากส” ทมาจากการรวมตวกนบนเฟสบกในกลม “มนใจวาคนไทยเกน 1 ลานคนตอตานการยสภา” ทตอนนมสมาชกกวา 4 แสนคนแลวในเวลาเพยงไมถง 1 เดอน ซงเปนการรวมตวทเรวมาก โดยเขาประเมนวา 60-70% ของกลมคน

DPU

18

เสอหลากสทมาชมนมนนมาจากชองทางดงกลาว ทสวนมากเปนคนรนใหมอายประมาณ 25-35 ป และมการบอกตอไปยงกลมคนอนๆทไมไดใชชองทางนแตมความเหนเดยวกน แลวมารวมตวกนจนเปนกลมใหญได” (ไพเราะ เลศวราม,2553:77)

ดร.สดารตน ดษยวรรธนะ จนทราวฒนากล คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ กลาวไววา “ปกตนกขาวจะเคยชนกบการเกบขอมลเฉพาะเนอหา โดยมผายภาพแยกตางหาก แตตอนนนกขาวท าขาวชนหนงตองจนตนาการไปพรอมๆ กนวาจะน าเสนอออกหลากหลายชองทางอยางไร ตองใชภาพ เสยง กราฟกประกอบ รวมใชเทคนคการเลาเรองอยางไร เหมอนนกขาวส านกขาวรอยเตอรและอกหลายๆองคกรขาวในตางประเทศทท าไดหลายอยางในตวคนเดยว

นอกจากนยงตองท างานใหไดเรวอกดวย เพราะผรบสารยคใหมอยากเหนขาวนนมความอพเดทอยางตอเนองและแนนอนทสดเมอตองเลอกความรวดเรว ความรอบคอบและความถกตองยอมนอยลง นกขาวจงควรเปนคนฉบไว รอบรและมไหวพรบ มทกษะของการคนควาตรวจสอบขอมลไดเรว ตดสนใจไดดดงนน นกขายคใหมจะไมใชแคนกขาว แตเปนทงเอดเตอรและโปรดวเซอรไปพรอมๆ กน”

และจกรกฤษ เพมพน บรรณาธการอาวโส กรงเทพธรกจ มองวา ในอนาคตเนอหาในหนงสอพมพตองเปลยนไป บ.ก. ตองคดใหหนกวาจะบรหารเนอหาอยางไร ทจะไดใชทงกบสอ วทย ทว หรอกระทงคดเนอหาลงอนเทอรเนต ฉะนนสงทตองการท าคอ ตองสรางคนท างาน หรอกอง บ.ก. ใหเปน “Multi Journalist” คอสามารถทจะมทกษะท างานไดหลายสอพรอมๆ กน ซงไมใชเรองงาย (รน เรองหน, 2553:36)

ดร.มานะ ตรรยาภวฒน อาจารยคณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย เหนวา “เราสามารถใช Social Media ในเชงขาวสบสวนสอบสวนไดอกมาก หรอแคระดมความคดเหนกเปนประโยชน เพราะหวใจหลกอยางหนงของ Social Media กคอ การสนทนา แลกเปลยนขอมลของผใขดวยกนเองหรอถาเราไมมองวาตวเราเปนผสงขาว คอ เราเปนผรบสารจากนกการเมอง หรอนกธรกจ กนาจะใช Social Media เปนเวทสาธารณะทระดมความคดเหนไดมากกวาน”

สวนชวรงค ลมปปทมปาณ ประธานชมรมผผลตขาวออนไลน เหนวา “ทศทางสอใหมในอนาคตสดทายคงหนไมพนเรองการปรบตว แตจะปรบตวไปในทศทางใด สอหลกตองท าความเขาใจกบ Social Media อยางเปนระบบ เชน สอจะบรณาการขาวใหเขากบ Social Media อยางไรใหลงตว นคอโจทยหลกในการปรบตวเขาสออนไลน” (รน เรองหน, 2553:38)

การมาของ Social Network นนท าใหเกดสงคมยอยๆ ขนมากมาย ทงกลมทเปนเพอนกน กลมทมความสนใจดานเดยวกน ซงท าใหเราสามารถเขาไปหาขอมลตดตามความเคลอนไหว

DPU

19

ของสงทเราสนใจไดอยางสะดวก เนองจากสนคาหลายแบรนหรอบคคลทมชอเสยงตางกเปด Hi5 หรอ Facebook กนเปนแถว นอจากนเรายงสามารถทจะใชเพอเปนการสอบถามความคดเหนจากบคคลทวไปไดเชนกนโดยดจาก Comment ทเกดขนหรอการแสดงความคดเหนตางๆ ทมคนโพสตเอาไว

นอกจากการเปนแหลงขอมลในการท าขาวทดแลว Social Network ยงจดวาเปนชองทางหนงทสามารถกระจายขาวสารออกไปได ซงถาเปนสอมวลชนเอง กสามารถทจะเพมชองทางในการเขยนขาวในกบตวเองไดโดยอาจจะใชเปนชองท าส าหรบการเลนประเดนในอกแงมมทอาจจะไมสามารถท าไดในสอทตนประจ าอย รวมถงบคคลทวไปทสามารถจะเปลยนตวเองเปนนกขาวพลเมองไดในพรบตาเมอเขาส

นอกจากนยงมการหารอโตะกลมของผทเกยวของในแวดวงหนงสอพมพและสออเลกทรอนกส ในเรอง ดจทล มเดย จนมขอสรปวา ถงเวลาแลวทคนท าหนงสอพมพตองรจกใชรปแบบการการท างานผานระบบโทรศททเคลอนทเพอขยายฐานคนอานและเชอมโยงผอานขาวสารดวยการใชประโยชนจาก Social Media ไมวาจะเปน ทวตเตอร เฟซบค หรอแมกระทงการผลตเวบไซตเครอขายสงคมของสอสงพมพเอง เพอรกษาทยนของหนงสอพมพใหคงอยตอไปไดในอนาคต

ดงนน ผวจยจงมความเหนวา การใชประโยชนจากการสอสารสมยใหมผานเครอขายสงคมออนไลนอยาง www.facebook.com ก าลงมบทบาทมากกวาการเปนแคเครองมอตดตอสอสารสงขาวแบบเดม ดวยประสทธภาพความเรวของ Facebook สามารถสงตอขอมลในแบบเรยลไทม สรางการรบรไดอยางรวดเรว วนาทตอวนาท ในแบบทหาไมไดจากสอแบบเกา และดวยพนทสอทเปดกวางใหกบการแสดงออกทางความคดทหลากหลาย ผรบขอมลเปนทงผสงขอมลไดในเวลาเดยวกน จงท าใหเกดการรวมกลมของคนทมความคดและความชอบเดยวกน จนเกดเปนคลงขอมลขนาดใหญในโลกออนไลน จงเปนประเดนทนาศกษาในกรณของ “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com” กรณศกษา : ผสอขาวออนไลน โดยงานวจยชนนจะศกษาถงพฤตกรรมของผสอขาวออนไลนวามพฤตกรรมอยางไร มการใชประโยชนและมความพงพอใจในการใชบรการเวบไซตอยางไร เรองราวทสอสารนนเปนรปแบบใด และมการสรางเครอขายกนอยางไร โดยท าการศกษาวจยเปรยบเทยบกลมตวอยางทเปนผใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ทเปนผสอขาวระหวางโตะบนเทงและโตะขาวไอท และมประสบการณในการใชคอมพวเตอรมาเปนระยะเวลา 1 ปเปนตนไป

DPU

20

1.2 ปญหาน าวจย 1.ผสอขาวออนไลน มพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน

www.facebook.com อยางไร 2.ผสอขาวออนไลน ใชประโยชนและมความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชน

ออนไลน www.facebook.com อยางไร 3.ผสอขาวออนไลนสรางเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน

www.facebokk.com อยางไร 1.3 วตถประสงคของการวจย

1.เพอศกษาพฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

2.เพอศกษาการใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

3.เพอศกษาความเปนเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www. facebook.com ของผสอขาวออนไลน

1.4 ขอบเขตการวจย ในการวจย “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ”

กรณศกษา : ผสอขาวออนไลน ผวจยไดใชวธการวจยเชงคณภาพ (Quantitative Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) กลมตวอยางจ านวน 12 คน แบงตามชวงอายเปน 2 กลมไดแก กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลนประจ าโตะขาวบน เ ท งและประจ า โต ะ ข า วไอท ช ว งอาย 2 5 -30 ป จ านวน 6 คน ก ล มผ ใ ชบ รก า ร www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลนประจ าโตะขาวบนเทงและประจ าโตะขาวไอท ชวงอาย 30 ป เปนตนไป จ านวน 6 คน ซงการศกษาในครงนคอ ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพASTVผจดการออนไลน, ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพไทยรฐออนไลน และผ สอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพมตชนออนไลน โดยท าการศกษาเกยวกบพฤตกรรม ประโยชนและความพงพอใจรวมไปถงการสรางเครอขายของผสอขาวออนไลน และผวจยเลอกศกษาเฉพาะ www.facebook.com ซงเปนเวบไซตทไดรบความนยมมากทสด รปแบบการสอสารทเปนผสอขาวออนไลนทเขามาใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน

DPU

21

www.facebook.com นนเปนเรองทยงไมมผใดศกษา ซงท าใหผวจ ยมความสนใจทจะศกษา ระยะเวลาในการท าการศกษาคอ เดอนมนาคม – มถนายน 2554

1.5 นยามศพท

การศกษาเรอง “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com” กรณศกษา : ผสอขาวออนไลน จ าเปนตองมการนยามศพทเฉพาะเพอความเขาใจความหมายของศพทแตละค าใหถกตองตรงกนดงน

เวบไซตชมชนออนไลน (Social Network) หมายถงเวบไซตทใหบรการผเลนท าการสอสารระหวางกนในกลมเลกๆ ทมความสนใจรวมกนในเรองใดเรองหนง การสอสารผานเวบไซตชมชนออนไลนจะท าในรปแบบของการสงขอความ การสนทนา การแชท การเขยนไดอาร การดหนงและการฟงเพลง การโหลดคลปวดโอ ในการศกษาครงนหมายถง www.facebook.com ซงเปนเวบทใหบรการทางการสอสารเพอความบนเทง การเชอมความสมพนธทางการสอสารทไมจ ากดเฉพาะการโตตอบระหวางผเลน 2 คน เทานน แตยงสามารถเปดโอกาสใหผเลนคนอนๆเขามารวมเปนเพอนเพอท าการสนทนาโตตอบระหวางกนได นอกจากนน facebook.com ยงใหผเลนสามารถท าการโหลดภาพ แบงปนภาพ โหลดเพลง โหลดคลปวดโอ เขยนไดอารออนไลน การตกแตงเวบเพจและการตดตอสอสารกบเพอนโดยผานทาง comment และ status

พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน หมายถง (1) ระยะเวลาทผสอขาวออนไลน โตะขาวศลปะและบนเทง ใชบรการเวบไซต facebook.com ซงมประสบการณมากกวา 1 ป เปนตนไป (2) ความถทผสอขาวออนไลนใชบรการเวบไซต facebook.com ในแตละครง (3) สาเหตทผสอขาว เลอกเลนเวบไซต facebook.com (4) พฤตกรรมตางๆของผสอขาวออนไลน ในขณะทเลนเวบไซต facebook.com

ประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน หมายถง สงทผสอขาวออนไลน โตะขาวบนเทงและโตะขาวไอท ไดรบจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com อาท การตดตอสอสารกบแหลงขาว การตดตอสอสารกบเพอน การสรางเวบเพจเปนของตนเอง การไดรบความบนเทงจากการฟงเพลง ชมคลปวดโอ หรอการเขยนไดอารออนไลน สามารถน ามาปรบใชกบการท างาน อกทงยงเปนการผอนคลายความเครยด คลายความเหงา การมสวนรวมทางสงคม และใชเวลาวางใหเกดประโยชน

การสรางเครอขาย หมายถง การรวมกลมในชมชนเสมอนจรงทเกดขนผานระบบอนเตอรเนต เปนลกษณะชองชมชนทรวมกลมกนทางความคด โดยใชคอมพวเตอรเปนตวสอสารเพอแลกเปลยนขอมล ความคดเหน ความร ความบนเทง สรางความสมพนธ ไมมลกษณะพนททาง

DPU

22

กายภาพแตเปนพนทเกดขนในอาณาบรเวณเครอขายการสอสารทางคอมพวเตอร ซงในการวจยนหมายถง www.facebook.com

ผสอขาวออนไลน ในทนหมายถง ผทท าหนาทเสาะแสวงหา ขอเทจจรง รวบรวมขอมลของสถานการณในสงคม โดยน าเสนอในรปแบบของ เนอหา บทความ ขาวทกชนดผลตขนเวบไซตของหนงสอพมพออนไลน ซงการศกษาในครงนคอ ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพASTVผจดการออนไลน, ผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพไทยรฐออนไลน และผสอขาวประจ ากองบรรณาธการหนงสอพมพมตชนออนไลน

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย 1. เพอทราบถงผลการศกษาพฤตกรรมของผสอขาวออนไลน โตะขาวบนเทงและโตะขาว

ไอท ทสามารถน าไปปรบใชในการท างานและชวตประจ าวนเกยวกบเรองของการสอสารผานสอใหมได

2. เปนแนวทางส าหรบกองบรรณาธการหนงสอพมพออนไลนในการน าเครอขายชมออนไลนมาประยกตใชงาน

3. เพอน าผลการศกษามาเปนขอแนะน าใหแกผสรางเวบไซต หรอเวบมาสเตอรเกยวกบการสรางกฎระเบยบและมาตรการในการควบคมทรดกมมากยงขนเพอประโยชนแกผใชบรการและสงคมใหดยงขน

4. เพอน าผลวจยไปใชเปนแนวทางในการศกษาทางวชาการและการคนควาตอไป

DPU

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ท าการศกษาโดยน าแนวคดและทฤษฎตาง ๆ และ งานวจยทเกยวของ มาเปนแนวทางในการศกษา ดงตอไปน 2.1 แนวคดทฤษฎการสอสารผานคอมพวเตอร (Computer Mediated communication - CMC) 2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบการเปดรบขาว (Information Exposure Theory) 2.3 แนวทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ (Uses and Gratification- Theory) 2.4 แนวคดทฤษฏเครอขายสงคม (Social Network) 2.5 แนวคดเกยวกบกลมและเครอขายการสอสาร 2.6 แนวคดทฤษฎเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) 2.7 แนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Leaning Theory) 2.8 แนวคดการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบ (Observational Learning- Modeling) 2.9 แนวคดทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล 2.10 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.1 แนวคดทฤษฎการสอสารผานคอมพวเตอร (Computer Mediated communication - CMC)

โดยอนดบแรกผวจยตองการศกษาถงการพฒนาการและความสมพนธระหวางกนของผใชการสนทนาทางอนเทอรเนต ทมผใชเปนจ านวนมากขนเรอยๆ เปนสวนหนงในชวตประจ าวน โดยมผใหความหมายของการสอสารผานคอมพวเตอรไว ดงน

การสอสารผานสอกลางคอมพวเตอร (Computer – Mediated Communication: CMC) เกดขนในชวงป 1970 และ 1980 โดยเรมตนจากระบบเครอขายคอมพวเตอร (Computer Networking) ถกน ามาใชเพอการสอสารกนระหวางบคคล หรอกลมบคคลตางๆ ซง Santoro (อางถงใน วทวส เถอนทอ, 2543 : 14) ไดกลาววาการสอสารผานสอกลางคอมพวเตอรนเปนบรการทอ านวยความสะดวกทางการสอสารใหกบบคคลหรอกลมโดยตรง และในการสอสารรปแบบน

DPU

24

เครองคอมพวเตอรจะเปนตวกลางของการสอสารของมนษย (Human Communication) โดยผานเครอขายอนเตอรเนต เชนเดยวกบเครอขายโทรศพททเราใชกนอยในปจจบน

วอลเตอร (Walther) ไดใหความหมายของ CMC วา หมายถง การประชมโดยอาศยคอมพวเตอร (Computer Conferencing) และการใชไปรษณยอเลกทรอนกส (Electronic Mail) ซงเกดขนและด าเนนไปในเวลาเดยวกน (Synchronous) หรอตางเวลา (Asynchronous) โดยทผสงใสรหส (Encode) ลงไปในเนอหาสาร (Text Message) ซงถกถายทอด (Relayed) จากคอมพวเตอรของผสงสารไปสคอมพวเตอรของผรบสาร

การสอสารผานคอมพวเตอรทอาศยเครอขายอนเทอรเนตเปนชองทางการสอสารระหวางบคคลทมความรวดเรวและมการตอบกลบทสามารถตอบกลบไปยงผสอสารไดทนทคลายกบการพดคยตอหนากนนน ยงเปนการสอสารทมขอจ ากด

ดงท ปารค และ ฟรอยด (Parks and Floyed) ไดอธบายวา จดแตกตางระหวางการสอแบบเหนหนาคาตากน (Face to Face) และการสอสารผานคอมพวเตอรนนจะขาด Social Context Clues คอ ขาดสภาพทางกายภาพ (Physical Environment) และพฤตกรรมการแสดงอวจนะภาษาระหวางกนของผสอสาร

ดงนน ขอจ ากดของการสอสารผานคอมพวเตอร คอ การขาดการมองเหนลกษณะ ทาทาง แววตา และการแสดงอารมณทางสหนา รวมทงน าเสยงของผรบสาร

อยางไรกตาม ขอจ ากดทางดานการสอสารผานคอมพวเตอรนนกไมไดเปนอปสรรคแกผใชแตอยางใด เนองจากการใชคอมพวเตอรในรปแบบตางๆ ยงคงไดรบความนยมอยางตอเนองจนถงปจจบน และยงกลายเปน “สถานท” ส าหรบการสรางโอกาสในการรจกหรอเปนมตรกบผใชคนอนๆ บนโลกไซเบอร

กนต กนภย (2443) กลาวไววาการสอสารผานคอมพวเตอร CMC ท าใหเกดรปแบบความสมพนธฉนมตรหรอแมแตท าใหคนแตงงานกนได และคนในสงคมจ านวนหนงใช CMC เปนเครองมอเพอแกปญหาของตนเองทก าลงประสบอย ความสมพนธฉนเพอนทางออนไลนอาจจะพฒนามาจากคนทไมเคยพบปะเหนหนากนมากอน โดยไมค านงถงถนทอยหรอบางครงไมค านงถงเพศ อายและสญชาต รตนาวล เกยรตนยมศกด (2542:16) ผซงท าวจยเกยวกบมณฑลสาธารณะของการสอสารผานสอกลางคอมพวเตอร ไดใหความหมายของการสอสารผานสอกลางคอมพวเตอรวา “เปนการสอสารทใชคอมพวเตอรผานระบบอนเตอรเนตเปนตวกลางระหวางผใชงานรวมกนเปนการสอสารทท าใหอปสรรคเรองสถานทและเวลาหมดไป”

DPU

25

นอกจากน Hoffman และ Novak (อางถงใน เพญทพย จรนนสรณ, 2539:24 )พบวาอนเตอรเนตมคณลกษณะของการสอสารแบบการแสวงหาขอมลตามความสนใจของผ ใช(Information pull) ซงมความแตกตางจากสอมวลชนประเภทอน ๆ ทจะมลกษณะของการผลกดนเนอหา ขอมล ขาวสาร เขาสประชาชน (Information push) รปแบบการบรโภคขาวสารของสอทงสองประเภทจงแตกตางกน อนเตอรเนตเปนสอทถกควบคมโดยผใชมากกวาสออน ๆ ผใชสามารถควบคมขาวสารทตองการเปดรบ และเลอกปฏเสธขอมลขาวสารทไมนาสนใจได รวมทงการเรยกหาขอมลสามารถท าไดโดยไมจ ากดจ านวน ไมมขดจ ากดในการเลอกเปดรบสาร และสามารถควบคมขาวสารทตนเองตองการจะเปดรบไดมากกวาสออน ๆ ในปจจบนเมอมการสอสารผานอนเตอรเนต ผรบสารจะสามารถแสวงหาขอมลขาวสารไดตามความพอใจของตน เมอผรบสารมความสนใจเปนพเศษตอขอมลขาวสารกจะมปฏสมพนธ (Interact) เพอตดตอขอขอมลเพมเตมหรอแสดงความคดเหน

กตต กนภย (2543:26) ยงกลาวอกวาคณสมบตความตางของ CMC กบสอรนกอนทส าคญคอลกษณะของการใชคอมพวเตอรเปนสอกลาง ในการสอสารบนระบบอนเตอรเนตน ไมจ ากดสถานทในการสอสาร CMC กระจายตวเองอยทวไป (Widely Distributed) สามารถใชกบคอมพวเตอรเครองไหนกไดในโลกในการเขาระบบสอสาร และไมมขอจ ากดดานเวลา เนองจาก CMC เปนสอประเภททใชเมอไหรกได (transient) ไมตดเงอนไขเรองเวลาในการน าเสนอเนอหาเหมอนสออน ๆ สามารถตอเขาไปในระบบเมอไหรกไดทตองการ สวนเรองราวทน าเสนอในสออนเตอรเนต กมไมจ ากดเชนกน CMC ใหโอกาสกบผสอสารในการกระท าใด ๆ กบเนอหาสารกยอมได (Manipulation of content) แลวแตวาผสงสารตองการสอสารเรองอะไร สามารถสรางเวบไซตเกยวกบเรองตาง ๆ มากมายไมจ ากด และผใชอนเตอรเนตสามารถจบกลม สรางกลมใหมกนตามความสนใจได

กาญจนา และ คณะ (2543:42) ไดกลาวถงคณลกษณะของการสอสารแบบใหมในรปแบบอนเตอรเนตไวดงน

1. การไหลของขาวสารจากผสงสารหลายคนสผรบหลายคน และเปนการสอสารขอมล ของบคคลหนงหรอกลมหนงทสงไปยงศนยคอมพวเตอรใหบรการเครอขายผใชขาวสาร หรอระบบกระดานขาวคอมพวเตอร นอกจากนยงลดขอจ ากดของเวลา และระยะทางการสอสารออกไป เพราะไมวาผสงสารจะอยบรเวณซกโลกใด ๆ ของโลกกสามารถสอสารกนได

2. ผสงสารมความรอยางมากตอผรบสาร เนองจากระบบ Interactive 3. การแบงประเภทของผรบสารสงมากเปนรายบคคล 4. ระดบการโตตอบสง

DPU

26

5. ปฏกรยาการปอนกลบมบางแตยงมขอจ ากดอาจจะฉบพลนหรอตองรอ 6. ศกยภาพในการเกบรกษาขาวสารสงมาก 7. ลกษณะอวจนภาษาคอนขางมาก 8. ผสอสารทงสองฝายสามารถควบคมการไหลของสารไดเทาเทยมกน 9. การสอสารจากจดศนยกลางคอมพวเตอรใหบรการเฉพาะกลม คอการสอสารจาก

บคคลหนงไปยงศนยบรการโดยทผรบตองเปนสมาชกหรอลงทะเบยนเอาไว และการเขาถงขอมลนไดจะตองการใชชอและรหสผานดวย

การสอสารผานคอมพวเตอรโดยมเครอขายอนเตอรเนตเปนตวเชอมโยง เปนทแพรหลายอยางมาก จนจดไดวาเปนนวตกรรมใหมของการสอสารในยคปจจบน เนองจากสามารถขจดปญหาในเรองของกาละและเทศะออกไป เพราะสามารถตดตอสอสารกนไดตลอด 24 ชวโมง ผ ทใชอนเตอรเนตไมวาจะอยทใดในโลกกตาม หากมเครอขายอนเตอรเนตโยงใยไปถงกสามารถจะตดตอสอสารถงกนไดภายในเสยววนาท อกทงเปนรปแบบการสอสารทมความสมบรณคอ ใหการแสดงผลทเปนทงภาพ เสยง และตวอกษร จงท าใหสะดวกในการใช จนกลายเปนแหลงขอมลใหม ขนาดใหญทมผนยมเขาไปใชบรการ

จะเหนไดวาในยคปจจบนเรายอมรบการสอสารผานสอกลางคอมพวเตอรมากขน เนองจากความสามารถของคอมพวเตอรพฒนาใหมความรสกเสมอนจรง (Virtual Reality) แมวาจะยงมขอจ ากดบางประการทท าใหไมสามารถแสดงหรอรบรถง สหนา น าเสยง อารมณ และทาทาง อนเปนสวนประกอบส าคญในการสอสารไมนอยไปกวาตวเนอหาของสารได แตทงผรบสารและผ สงสารกมวธการปรบตวใหเขากบบรบทของการสอสาร ทเปลยนแปลงไปดวยการสรรหาวธทจะสอสารกนไดในขอจ ากดทมอย

ส าหรบในประเทศไทยการสอสารผานสอกลางคอมพวเตอร หรอเครอขายอนเตอรเนตนน ไดเขามามบทบาทในสงคมไทย โดยเฉพาะสงคมเมองเพมมากขนเรอย ๆ และการใชงานอนเตอรเนตทไดรบความนยมเปนอยางมากกคอ การคนหาไฟล และ ฐานขอมลแบบเครอขายใยแมงมม ซงจะมขอมลขาวสารมากมายทปรากฏออกมาในรปแบบของ Multi Media ท าใหผใชสามารถใชงานไดงายในรปแบบของสอทผสมผสาน ใหขอมลไดทง รปภาพ ภาพเคลอนไหว และเสยงประกอบ แหลงขอมลทจะใหคนหากมไมจ ากด เพราะสามารถเชอมตอไปยงแหลงขอมลอน ๆ ไดอยางรวดเรว นอกจากนผใชยงมความนยมในการใชบรการในรปแบบอน ๆ อกมาก เชน การสงจดหมายอเลกทรอนกส การดาวนโหลดขอมล การพดคยแสดงความคดเหนผานหองสนทนา การโฆษณาประชาสมพนธ เปนตน

DPU

27

2.2 ทฤษฎเกยวกบการเปดรบสาร (Information Exposure Theory) ส าหรบงานวจยชนน ผวจยเลอกใหความสนใจเกยวกบผรบสาร (Receiver) โดยมความ

เชอทวา ผรบสารจะเปนผกระท าการเลอกรบสอดวยตนเอง (Active) ทฤษฎเกยวกบการเปดรบสารกเปนทฤษฎทเกยวของกบงานวจยนเชนกน กลาวคอ การทผรบสารจะเลอกใชสอประเภทใด ชนดใดกตาม ผรบสารจะมการเลอกสรร คดสรร และแสวงหาขาวสารตามความตองการ หรอความคาดหวงจากการรบสารน นๆ ทแตกตางไปตามแตละบคคล โดยกระบวนการเลอกสรรขาว (Selective Process) ขาวสารในการรบรของมนษยเรา ซงประกอบดวย

1.การเลอกเปดรบหรอเลอกสนใจ (Selective Exposure or Selective Attention) หมายถงแนวโนมทผรบสารจะเลอกสนใจ หรอเปดรบสารจากแหลงหนงแหลงใดจากทมอยดวยกนหลายแหลง โดยทวไปแลวผรบสารมกจะเลอกเปดรบขาวสารทมเนอหาสอดคลองกบความเชอ ทศนคต และความสนใจของตน โดยผรบสารมกจะเลอกเปดรบสงทสนบสนนความคดเดมของตนอยเสมอ และหลกเลยงการรบขาวสารทขดแยงกบความคดและความรสกของตนเอง

2. การเลอกรบรหรอตความ (Selective Perception or Selective Interpretation) เปนกระบวนการกลนกรองขนตอมา ซงเมอผรบสารเลอกเปดรบสารจากแหลงหนงแหลงใดแลวผรบสารจะเลอกรบร หรอเลอกตความตามความเขาใจของตนเอง หรอตามทศนคต ตามประสบการณ ตามความเชอ ตามความตองการ ความคาดหวง ตามแรงจงใจ ตามสภาวะรางกายหรอสภาวะอารมณ เปนตน

3. การเลอกจดจ า (Selective Retention) เปนแนวโนมในการเลอกจดจ าขาวสารโดยเฉพาะสารทมเนอหาสวนทตรงกบความสนใจ ความตองการ ทศนคตของตน การเลอกจดจ าน เปรยบเสมอนเปนเครองกรองขนสดทาย ทมผลตอการสงสารไปยงผรบสาร ซงในบางครงกอาจจะลมเนอหาสวนนนไมเปนทตองการ หรอไมตรงกบความสนใจของตนเอง

แนวคดในกลมการแสงหาขาวสารของผรบสาร (Information Acquisition) เสนอวา ในการวเคราะหการบวนการของการสอสารนน จะตองไมเรมตนจากผสงสาร หากทวาจะตองเรมตนพจารณาจาก “ผรบสาร” เนองจากขอเทจจรงทวา ในยคปจจบนสงคมขาวสารมการผลตขาวสารตางๆ ขนมากมายเกนความตองการและความสามารถในการเปดรบสารจากทกแหลงและทกประเภท ทงทเปนขอเทจจรงและเปนเรองทแตงขน ดงนนสภาวการณทผรบสารจะตองเผชญหนากบการทมขาวสารมากเกนไป จงกลายเปนความยงยากทจะคนหาขาวสารใหตรงกบความตองการของผรบสารเอง ทจะสามารถรบสารไดงายและรวดเรว จงท าใหผใชเลอกใชวธการใดๆ ในการเลอกรบสารทเปนความพยายามทนอยทสด แตกยงสามารถบรรลเปาหมายกบการเลอกรบสารนนๆได

DPU

28

จากแนวคดทฤษฏการเปดรบขาวสารน ผวจยไดน ามาเปนกรอบแนวความคดในการศกษาวจย เพอชใหเหนพฤตกรรมการเปดรบสารจากเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ของกลมผใชบรการ วากลมตวอยางมพฤตกรรมการเปดรบสอเพอการใชประโยชน เพอความเพลดเพลน ความบนเทง และตอบสนองความตองการเพอความพงพอใจของตนเองอยางไร และวดวาระดบอายของกลมตวอยางทง 2 กลม ไดแก กลมผสอขาวออนไลนทมอาย 25-30 ป กลมกลมผสอขาวออนไลนทมอาย 30 ปเปนตนไปนน มวตถประสงคในการเปดรบสอเวบไซตชมชนออนไลน รวมท งระยะเวลา ความถและความคาดหวงทไดจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com อยางไรเปนตน

2.3 แนวทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ (Uses and Gratification Theory)

ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ (Uses and Gratification Theory) เปนทฤษฎทเนนศกษาถงผรบสาในฐานะทเปนผกระท าการเลอกใชสอ (Active Receiver) วามกระบวนการอยางไร แนวทางการศกษาดงกลาวอยภายใตแนวคดทวาพฤตกรรมและปรากฏการณในสงคมมนษยตางกเกดขนจากความตองการ (Need) ซงมทมาตางกน พฤตกรรมการเปดรบสอของบคคลเกดขนจากกความตองการพนฐานภายในจตใจบคคล และประสบการณโดยตรงจากทบคคลนนไดรบจากสงคมโดยตรง ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ จงเนนทการอธบายเชงเหตผลตอเนองถงความตองการ แรงจงใจ พฤตกรรม และความพงพอใจตามมา

ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจนถกพดขนครงแรกโดยแคทซ (Katz) จารวรรณ กตตนราภรณ (2547) เขากลาววา การวจยทางการสอสารควรจะเปลยนแปลงจากแนวคดและค าถามทวา “สอสงผลกระทบตอผรบสารอยางไร” ไปเปนการหาค าตอบวา “ผรบสารกระท าอยางไรกบสอ” เนองจากแคทซมองผรบสารในฐานะเปนผ กระท า (Active) และเปนผทสามารถทจะเลอกเปดรบสอมากกวาทจะเปนผถกกระท า (Passive) ทเปนแคผรบสออยางเดยว

แคทชและคณะ (Katz & Others) ไดท าการศกษาทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจโดยศกษาและเกบขอมลจากผใชสอในการเทศอสราเอล เปนการวจยเชงส ารวจขนพนฐานซงเนนทความพยายามทจะประดษฐเครองมอในการวดมากกวาทจะเปนการศกษาพสจนโดยสมมตฐานใดๆ ทแคทซและคณะไดสรางมาตรวดความตองการทางดานจตใจและสงคมมนษย (The Social and Psychological Needs) และความพงพอใจจากการเปดรบสอมวลชนขนโดยมองคประกอบ 3 อยางดงน

1. Mode คอ ลกษณะความตองการ ไดแก 1.1 ตองการใหเพมมากขน (Strengthen)

DPU

29

1.2 ตองการใหลดนอยลง (Weaken) 2. Connection คอจดประสงคของการตดตอของบคคลตอสงภายนอกไดแก 2.1 เพอรบขาวสาร ความร (Information) 2.2 เพอความพอใจ เพอประสบการณทางอารมณ (Gratification)

2.3 เพอความเชอถอ ความมนใจ ความมนคงและสถานภาพ (Credibility and Confidence) 2.4 เพอเชอมโยงความสมพนธ (Contact)

3. Reference คอ บคคลหรอสงภายนอกทมนษยตองการเชอมโยงการตดตอไปส ไดแก 3.1 ตนเอง (Self) 3.2 ครอบครว (Family)

3.3 เพอนฝง (Friend) 3.4 ผปกครอง สงคม (State and Society) 3.5 ขนบประเพณ วฒนธรรม (Tradition and Culture)

โดยองคประกอบตางๆทเกยวกบเรองแนวคดในเรอง “การใชประโยชนและความพงพอใจจากสอมวลชน” สามารถแสงใหเหนในรปแบบจ าลองดงน

ภาพท 2.1 แบบจ าลองการสอสารของแคทซและคณะ ทมา : จารวรรณ กตตนราภรณ (2547:45)

แบบจ าลองนไดอธบายถงกระบวนการรบสารในการสอสารมวลชนและการใชสอสารมวลชนโดยปจเจกบคคลหรอกลมบคคล ซงแสดงใหเหนวาการเลอกผบรโภคสอมวลชนขนอยกบความตองการหรอแรงจงใจของผรบสารเอง บคคลแตละคนยอมมวตถประสงค มความตงใจและมความตองาการใชประโยชนจากสอสารมวลชน เพอสนองความพอใจของตนเองในรปแบบและเหตผลทแตกตางกน

สภาวะทางจตใจและสงคม

(ซงกอใหเกด)

ความตองการ จ าเปนของ บคคล

(และเกดม)

ความคาดหวง จากสอมวลชนหรอแหลงขาวสารอนๆ (ซงกอใหเกด)

การเปดรบ สอมวลชนใน รปแบบตางๆ (อนกอใหเกด)

การไดรบความพงพอใจทตองการ

ผลอนๆท ตามมา

(ไมไดหวงไว)

DPU

30

ทงน แคทซและคณะ ไดศกษาและอธบายถงปจจยทเขามาเกยวของกบการใชสอของผใชสอหรอผรบสารดงน

1.สภาพทางสงคมและลกษณะทางจตวทยาของผ รบสาร (The Social And Psychological Origins) ท าใหมนษยมความตองการแตกตางกนออกไป

2. ความตองการและความคาดหวงในการใชสอของผ รบสาร (Needs, Expectation of the Mass Media) ทแตกตางกน ท าใหแตละคนคาดคะเนวาสอแตละประเภทจะสนองความพงพอใจทแตกตางกนออกไป

โดยทงสองปจจยน สรปไดวาความพงพอใจทแตกตางกนจงน าไปสผลของพฤตกรรมการเปดรบสารทแตกตางกนนนเอง

อนง ความตองการกเปนตวแปรส าคญตวแปรหนงในการศกษาตามทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ โดยการศกษาตามทฤษฎนชใหเหนวา ความตองการพนฐานของมนษย (Needs) ตามแนวคดของ มาสโลว (Maslow) ไดแก ความตองการทางดานกายภาพ (Physiological Need) ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) ความตองการดานความรก (Belonging and Love Need) ความตองการความมชอเสยง (Esteem Needs) และความตองการประสบความส าเรจอยางแทจรง (Self-Actualization Needs for Orientation) ซงเปนความตองการทจะแสวงหาระเบยบและเขาใจสภาวะแวดลอมของตนเอง ซงความตองการอยางสดทายนเปนความตองการทมนษยพงมเพอความอยรอดในสงคมนนเอง

จากแนวคดเกยวกบความตองการของผรบสารตอการเปดรบ และใชประโยชนจากสอมวลชนของนกวชาการและนกคดตางๆ ทไดกลาวมาขางตนนน ผวจยไดน ามาเปนกรอบในการสรางแบบสอบถาม เพอวดความตองการและเหตผลในการเปดรบเวบไซตชมชนออนไลน โดยผวจยแบงความตองการออกเปน

1.ความตองการขอมลสารสนเทศ (Information) 1.1 เพอทราบขอมลและเหตการณตางๆ (Surveillance) 1.2 เพอหาขอแนะน า (Guidance) ในการปฏบตและการตดสนใจตางๆ 1.3 เพอการเรยนรและการศกษา การคนควาตามความตองการ (Social Integration)

2. ความตองการการมสวนรวม เชอมโยงตนเองเขากบสงคม (Social Integration) 3. ความตองการความบนเทงเพอลดและผอนคลายความตงเครยด (Entertainment) 4. เพอสรางเอกลกษณและอตลกษณสวนบคคล (Personal Identity) เพอเสรมสราง

ความมนใจในการแสดงออกความเปนตวเอง 5. เพอผลประโยชนอนๆ ของตนเอง

DPU

31

ปาลมกรน (Palmgreen) ไดรวบรวมงานวจยของนกวชาการตางๆ และไดสรางแบบจ าลองซงแสดงโครงสรางและขอบเขตของทฤษฎขน เพอจดวางกระบวนการของความพงพอใจในการใชสอทามกลางสภาพแวดลอมและองคประกอบตางๆ โดยแบบจ าลองตางๆแสดงใหเหนโครงสรางทซบซอน และมการเชอมโยงกนในลกษณะความสมพนธสองทางของตวแปรตางๆ พรอมแสดงใหเหนวากระบวนการความพงพอใจทเกดขนนน ทามกลางความสมพนธแบบสองทางระหวางโครงสรางทางสงคมกบลกษณะสวนตวของแตละบคคล

อยางไรกตาม จดส าคญของแบบจ าลองนไมไดอยทความพงพอใจทไดรบจากสอ (Gratification Obtained) อยางทไดมการศกษาวจยในยคตนๆ แตอยทการแสวงหาความพงพอใจ (Gratification Sought) ซงแสดงใหเหนถงพฤตกรรมตางๆทเกดจากแรงจงใจหรอความตองการสวนบคคล นอกจากนน แบบจ าลองนยงแสดงใหเหนถงการแสวงหาความพงพอใจจากการใชสอทกลาวถงความสมพนธเชงเหตผลกบการใชสอและตวแปรทางสงคมและจตวทยาดวย

ภาพท 2.2 แบบจ าลองการใชประโยชนและความพงพอใจ ทมา : จรนธร ธนาศลปะกล 2545.35

1.1 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม

1.1 ลกษณะสวนบคคล รวมทงสภาพทางสงคม สงแวดลอมและลกษณะทางจตวทยา

2.โครงสรางของสอและเทคโนโลย 3. เนอหาของสอ

4.นสยในการเปดรบสอ

6.ความรสกถงความตองการ

5. ความเชอและความคาดหวงเกยวกบสอและทางเลอกอน

7.คานยมและ

ทศนคตทส าคญ

8. การแสวงหาความพงพอใจ

10 ผล

ผลกระทบ - ขนรบร - เปลยนแปลง - แสดงพฤตกรรม

การบร ถงความ พงพอใจ ทไดรบ

9. พฤตกรรม กจกรรมอนทไมใชการใชสอ

การใชสอ

DPU

32

จากทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจดงกลาว ผวจยไดน ามาใชเปนกรอบแนว ค ดหลก ในก า รว จย เ ร อ ง “พฤ ตก รรมก า ร ใชบ ร ก า ร เ วบ ไซต ช มชนออนไลน www.facebook.com” เพอศกษาหาความสมพนธของพฤตกรรม การใชประโยชน ความพงพอใจ และผลกระทบทกลมผใชบรการไดรบจากเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com เปนตน 2.4 ทฤษฎเครอขายสงคม (Social Network)

เครอขายสงคมของบคคลหนง ประกอบขนดวยความสมพนธทางสงคมทงหมดทบคคลนนๆมอยในสงคม นบตงแตความสมพนธในครอบครว ระหวางญาตพนอง เพอนรวมงาน เพอนบาน เปนตน ถาหากจะมองเครอขายสงคมใหเปนรปธรรมขนมา เครอขายสงคมกเปรยบเสมอนรปภาพของจดตางๆ ทมเสนหลายๆ เสน โยงมาระหวางจดตางๆ เหลานกบจดๆ หนงซงเปนจดศนยกลาง จดศนยกลางเปรยบเสมอนบคคลคนหนง และจดตางๆ เปนตวแทนของบคคลรอบๆ ขางทบคคลนนมความสมพนธดวย สวนเสนโยงหลายๆ เสนนน หมายถงความสมพนธทางสงคมทส าคญ คอ การตดตอสอสารระหวางบคคลกบบคคลอนๆ อยางไรกตาม การตดตอสอสารอยางเดยวยงไมพอทจะเรยกวา เปนเครอขายสงคมได จ าเปนตองมองคประกอบอยางอนดวย ซงไดแกการปฎสมพนธ (Interaction) และการแลกเปลยนขาวสาร ขอมล เครองใชไมสอย อาหาร การบรการ (Transaction) ระหวางบคคลหรอกลมบคคล

ความสพพนธทางสงคมระหวางกนและกนของบคคลตางๆ ทมอยในเครอขายสงคมนน เปนความสมพนธในทกๆ ดานทบคคลทงหมดในเครอขายสงคมมตอกนทงในดานของระบบเศรษฐกจ การแตงงาน เครอญาต การเมอง สขภาพอนามย ฯลฯ สวนพฤตกรรมทกอใหเกดความสมพนธทางสงคมขน ไดแก การไปมาหาสเยยมเยอนกน การปรกษาหารอกน การชวยเหลอซงกนและกน เปนตน เครอขายสงคมของบคคลหนงๆ จงเปรยบเสมอนสงแวดลอมทางสงคมทมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลนนๆ และขณะเดยวกนบคคลนนๆ กเปรยบเสมอนสวนหนงของสงแวดลอมทางสงคมของบคคลอนๆ ในเครอขายสงคม ซงสามารถมผลกระทบตอพฤตกรรมของผอนดวยเชนกน

การวเคราะหเครอขายสงคมนน จะเนนทความสมพนธทางสงคมระหวางบคคลทด ารงอยในเครอขายสงคมวา จะสงผลตอพฤตกรรมซงกนและกนอยางไร ซง Jeremy Boissevain (อางถงใน พมพวลย ปรดาสวสด และ วาทน บญชะลกษม, 2533) ไดเสนอถงลกษณะความสมพนธทาง

DPU

33

สงคมทสามารถน ามาเปนกรอบในการศกษาวเคราะหเครอขายสงคมไว 4 ลกษณะดวยกนดวยกนดงนคอ 1.ความสมพนธทมความหลากหลาย อนเนองมาจากบทบาททมอยในสงคม : ความสมพนธเชงซอน (Diversity of Linkage : Multiplicity) ลกษณะของความสมพนธน สามารถอธบายไดดวยทฤษฎบทบาท (Role Theory) เพราะในเครอขายสงคมนน จะประกอบไปดวยบคคลทมความสมพนธซงกนและกนตามบทบาทหรอหนาททแตละคนหรอคความสมพนธมอย ซงแตละคนนนมไดมเพยงบทบาทเดยว หากแตมหลายบทบาททจะตองสวมในชวตประจ าวน เชน บทบาทพอ บาทบาทผใหญบาน บทบาทลก บทบาทของประธานคณะกรรมการหมบานตางๆ เปนตน ดงนน บคคลสองคนอาจมความสมพนธกนได ทงในบทบาทเดยวหรอหลายบทบาทประกอบกน เรยกไดวาเปนความสมพนธเชงเดยวและความสมพนธเชงซอน (Uniplex or Single – stranded และ Multiplex or Multi - stranded) ซงบทบาทแตละบทบาทจะมบรรทดฐานและความคาดหวงเปนตวชน าแนวทางพฤตกรรมทจะปฏบตตอกนและกน 2.ความสมพนธทางสงคม ทต งอยบนพนฐานของการแลกเปลยน (Transactional Contact) ความสมพนธระหวางบคคลในเครอขายสงคม บางครงอาจเปนไปตามทฤษฎของการแลกเปลยน (Exchange Theory) เพราะบคคลไมเพยงแตท าตามบทบาทหนาททคาดหวงในสงคมหรอตามบรรทดฐานทไดรบการถายทอดมาเทานน แตความสมพนธระหวางบคคลยงขนอยบนพนฐานของการรบรและการตดสนใจในการแลกเปลยนซงกนและกนระหวางคความสมพนธ ทงในดานวตถและทางดานจตใจ เชน สงของ ความชวยเหลอตางๆ เงนทอง หรอบญคณทตองมการตอบแทนกนตอไปภายหนา โดยทตวบคคลเปนผตดสนใจเองในการทจะเลอก หรอมพฤตกรรมอยางไร หรอแลกเปลยนอะไรกบอกบคคลหนง เชน ความเปนเพอนระหวาง นาย ก. กบนาย ข. อาจเปนไปไดทงในเรองของความรก ความซอสตย การใหของขวญในโอกาสตางๆ การใหยมเงนทอง แต นาย ก. และ นาย ข. กอาจเลอกทจะแลกเปลยนในเพยงบางสงบางอยางซงกนและกนเทานน ทงนโดยค านงถงความเหมาะสมหรอความพอใจทจะไดจากการแลกเปลยนนนๆ ดวย 3.ความสมพนธทางสงคมในลกษณะทเทาเทยมกนและไมเทาเทยมกน (Directional Flow) ความสมพนธทางสงคมระหวางบคคล ซงวางอยบนพนฐานการแลกเปลยนนน สามารถกอใหเกดความสมพนธในลกษณะรวมมอกน หรอแขงขนกนระหวางบคคลหรอกลมคน อกทงกอใหเกดการแลกเปลยนทสมดลกน (Balance reciprocity) และไมสมดลกน (negative reciprocity)

DPU

34

ขนดวย ซงหมายถงการไดรบผลประโยชนจากกนและกน ทงในลกษณะทเทาเทยมกนและไมเทาเทยมกน โดยฝายหนงอาจไดรบมากกวาอกฝายหนง 4. ความถและระยะเวลาของความสมพนธ? (Frequency and Duration of Relationship)ความถหรอความบอยครงของความสมพนธนน เปนปจจยทน าไปสคณภาพของความสมพนธในลกษณะการเกดความสมพนธเชงซอน และในท านองเดยวกนความถหรอความบอยครงของความสมพนธ กเปนผลเนองมาจากความสมพนธเชงซอน ความผกพนและความมอทธพลตอกนและกนในดานพฤตกรรมนน จะขนอยทความถและความบอยครงของการพบปะสมพนธ ประกอบขนอยทชวงระยะของเวลาความสมพนธดวย ยงบคคลมความสมพนธกบอกบคคลหนงบอยครงเพยงใดและบคคลมชวงระยะเวลาของการรจกกนนานเทาใด ความสมพนธระหวางบคคลสองคน จะมอทธพลก าหนดพฤตกรรมของกนและกนมากขนเทานน 2.5 แนวคดเกยวกบกลมและเครอขายการสอสาร การทมนษยมาอยรวมกนเปนกลม จ าเปนทจะตองใช “การสอสาร” มาเปนเครองมอทจะชวยเชอมโยงบคคลในกลมเขาดวยกน โดยมผ ใหนยามของ “เครอขายการสอสาร” ไดหลากหลายดงตอไปน วนจ เกตข า กลาววา เครอขายการสอสาร หมายถง แบบแผนการตดตอ เกยวของและประสานงานกนภายในกลม โดยสมาชกในกลมจะมการถายทอดขอมลขาวสารเพอใหงานบรรลเปาหมายตามทวางไว ถรนนท อนวชศรวงศ (2533) กลาววา เครอขายการสอสาร หมายถง ระบบการแพรกระจายของขอมลขาวสารในระหวางสมาชกของกลม ซงมเครอขายแบบเปนทางการและไมเปนทางการ เครอขายมหลายระดบ ตงแตการเชอมโยงระหวางบคคล การเชอมโยงระหวางบคคลกบกลมบคคล การเชอมโยงระหวางกลมบคคลกบกลมบคคล หรอแมกระทงการเชอมโยงระหวางเครอขายกบเครอขาย กลายเปนเครอขายยอยภายใตเครอขายใหญ หากมองในแงพฤตกรรมมนษยแลว โดยปกตมนษยจะมปฏกรยาโตตอบกน ซงเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนระหวางบคคลหนงกบอกบคคลหนงหรอมากกวานน ปรกตแลวบคคลในระบบจะท าการตดตอกบบคคลอนๆ และเพกเฉยกบบคคลอนๆ ทเหลอดวยเชนกน (หากระบบนนมขนาดใหญ) การไหลของการสอสารระหวางบคคลจงกลายเปนรปแบบทเรยกวา “โครงสรางการสอสาร” (Communication structure) หรอ “เครอขาย” (network)

DPU

35

การวเคราะหเครอขายการสอสาร จะอธบายการสรางความผกพนของตนเขากบหมคณะโดยการแลกเปลยนขอมลกนในโครงสรางการสอสารระหวางบคคล เครอขายการสอสารประกอบขนดวยการตดตอระหวางบคคล โดยจะตดตอกนในรปแบบการไหลของการสอสาร วตถประสงคอยางหนงของการวจยการสอสารโดยการใชการวเคราะหเครอขายนนเปนการชเฉพาะไปทโครงสรางการสอสารและเพอใหเขาใจถงภาพรวมของปฏกรยาของมนษยในระบบเพอศกษาถงผลกระทบของการสอสารตอบคคล

การวเคราะหเครอขายเปนการปลอยใหค าพดไหลออกมาในระบบ และท าการเปรยบเทยบโครงเปรยบโครงสรางการสอสารดวยโครงสรางสงคม เพอทจะดวาโครงสรางสงคมมความสมพนธกบเครอขายการสอสารอยางไร ดงนนจงจะตองเขาใจโครงสรางทางสงคมดวย เชนชองทางการสอสาร

การวเคราะหเครอขายการสอสารเปนหนงในหลายๆ วธการวจยทศกษาพฤตกรรมของมนษยในสวนทการวจยอนๆไมเนน เปนการวเคราะหหาความสมพนธทางการสอสารระหวางคนสองคนหรอมากกวานน

การวเคราะหเครอขายการสอสารจะเปนการคนหาค าตอบของสง 2 สง คอ 1. พฤตกรรมทางธรรมชาตทางการสอสารของมนษย 2. เนอหาและขอมลของการแลกเปลยนขาวสารกน

กลาวโดยสรปแลว เครอขายการสอสาร หมายถง การแพรกระจายของขอมลขาวสารระหวางสมาชกภายในกลม รวมถงการสอสารทใชในการสมพนธระหวางสมาชกภายในกลม ซงมทงเครอขายแบบเปนทางการและไมเปนทางการ เครอขายการสอสารแบบไมเปนทางการ (Informal network) หรอเครอขายการสอสารทเกดขนเอง เกดขนจากการสอสารระหวางบคคลซงไมมใครไดรบมอบหมาย หรอบงคบใหใชการตดตอผานชองทางใดชองทางหนงอยางต งใจ ตรงกนขามเครอขายเหลานเกดขนเมอสมาชกมปฏสมพนธกบบคคลอนอยางอสระในอตราความถความเขมขนของการสอสารทตางกน เครอขายการสอสารแบบเปนทางการ (Formal network) หรอเครอขายการสอสารทไดถกก าหนดไวเปนประเภทของการสอสารระหวางบคคลซงเกดปฏสมพนธในเครอขายทไดมการวางแผนอยางแนนอน ดงนน เครอขายเหลานมโครงสรางทมแบบแผน บทบาทและสถานภาพของสมาชกจงเปนสงทควรพจารณาอยางมาก ชวตในสงคมสวนใหญทกวนตองการวางรปแบบเครอขายการสอสารแทบทงสน ในขณะเดยวกนการตดตอสอสารของคสอสารภายในเครอขายจะม 2 ลกษณะคอ

DPU

36

1. เครอขายความสมพนธสวนบคคลหลายคน (Redial Personal Network) คอการทบคคลหนงมการตดตอสอสารกบบคคลหลายคน แตในกลมบคคลทบคคลนนตดตอสอสารดวยจะไมมการตดตอสารสอสารระหวางกน บคคลสวนใหญทตดตอสอสารดวยนนมความผกพนกนแบบผวเผน เชน คนรจกหรอผรวมงาน เปนตน และเปนการตดตอสอสารของบคคลทมลกษณะแตกตางกน 2. เครอขายความสมพนธสวนบคคลแบบซอนตดกน (Interlocking personal Network) คอ การทบคคลหนงมการตดตอสอสารกบบคคลอนๆ อกหลายคน โดยกลมคนในเครอขายนนจะมการตดตอสอสารถงกนทงหมด และความสมพนธแบบสนทสนม เชน เพอนสนทหรอญาต โดยแตละบคคลจะมลกษณะทคลายคลงกน จากแนวคดเกยวกบกลมและเครอขายการสอสาร แสดงใหเหนวาเมอบคคลไดมการรวมกลมขน แตละคนจะมการตตตอสอสารกน โดยมการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนในลกษณะตางๆ รวมถงท าหนาทของตนเพอใหกลมด ารงอยและด าเนนไปได ดงนนผวจยจงไดน าแนวคดนมาใชในการวเคราะหถงรปแบบการสอสารของเครอขาย facebook เครอขายนนมการรวมตวของบคคลหรอกลมบคคลทมความชนชอบใน www.facebook.com เหมอนกน โดยอาศยรปแบบการสอสารในแบบตางๆ เพอใหบคคลเขารวมเปนเครอขาย มกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบเครอขายของกลมรวมกน มการสอสารระหวางเครอขาย 2.6 แนวคดเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) โรเจอร (Rogers) (2526) ไดใหความหมายของค าวา เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ไววา เปนการประยกตความร ความเขาใจในระบบการสอสารและการใชคอมพวเตอรบนฐานขอมลเดยวกนในการคนหาขอมล แลกเปลยนขอมล และการตดตอสอสารดวยความเรวและถกตอง คณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต ไดใหความหมายของค าวาเทคโนโลยสารสนเทศ ซงหมายความถง ความรในผลตภณฑ หรอคอมพวเตอรฮารดแวร การตดตอสอสาร การรวบรวมและการน าขอมลมาใชอยางทนการ เพอกอใหเกดประสทธภาพดานการผลต การบรการ การบรหาร และการด าเนนการ รวมทงเพอการศกษาและการเรยนร ซงจะสงผลตอความไดเปรยบ ทางดานเศรษฐกจ การคา การพฒนาดานคณภาพชวตและการพฒนาคณภาพประชาชนในสงคม จนตนา วฒฑกโกศล (2543)กลาววา เทคโนโลยสารสนเทศหมายถง เทคโนโลยทเกยวกบการด าเนนงานตางๆ เพอการจดท าสารสนเทศไวใชงาน ซงจะประกอบดวยเทคโนโลยคอมพวเตอรและเทคโนโลยคมนาคมเปนหลก รวมถงเทคโนโลยอนๆ ทเกยวของกบการน าขอมล

DPU

37

ขาวสารมาใชใหเกดประโยชนในดานตางๆ เชน ดานการศกษา โดยมคอมพวเตอรเปนเครองมอในการจดการ และจดเกบขอมล เพอความสะดวกและเปนระบบ สวนเรองของการสอสารนนจะมการใชการสอสารในรปแบบของระบบโทรคมนาคมมาใชเปนสอกลางในการจดการขอมล เผยแพรภาพและเสยงออกไปเพอท าการสอสารเชนเดยวกน องอาจ ฤทธทองพทกษ (2539) ชใหเหนวาระบบเครอขายทางอนเตอรเนตซงมทมาจากการคนควาวจยทเชอมโยงเครอขายระบบคอมพวเตอรของแตละมหาวทยาลยเขาไวดวยกน และตอมาไดขยายวงกวางขนในหมประชาชนทวไป จนเกดการเชอมโยงขอมลขาวสารตดตอกนไปทวโลก ซงกอใหเกดความเปลยนแปลงตางๆ โดยขอไดเปรยบของการสอสารผานเครอขายอนเทอรเนตทท าใหอนเทอรเนตกลายเปนทนยมและเปนทโดดเดนทสดเมอเปรยบเทยบกบการสอสารในรปแบบอนๆ ซงสามารถแบงออกเปนประโยชนของอนเทอรเนตไดเปน 5 ประการ ดงน 1.ท าใหเกดการตดตอสอสารระหวางบคคลกบบคคล ทงทอยในเครอขายเดยวกนและนอกเครอขายทหางไกลกน ซงท าใหเกดความสะดวกและคลองตวมากขนอกท งย งท าใหประหยดเวลามากขนเชนกน 2. เปนแหลงความรอนยงใหญ เนองมาจากมขอมลขาวสาร งานวจย ทหลากหลายและครอบคลมทวทกมมโลก และโปรแกรมทเปนประโยชนตางๆ มากมายหมนเวยนอยในเครอขายเพอใหผสนใจสามารถอานและศกษาไดทวทกมมโลก 3. เปนชองทางในการกระจายความรจากแหลงหนงไปยงอกแหลงหนง ท าใหเกดการแลกเปลยนความรซงกนและกนไดในเวลาอนรวดเรว 4. ในการตดตอสอสารซงกนและกน ขอมลจากบคคลหนงจะถกสงไปถงอกบคคลหนงไดอยางแนนอนและแมนย า เนองจากระบบจะมการตรวจสอบการสงขอมล ซงหากไมถงผรบกจะขนขอความเตอนใหผสงทราบถงผลการลมเหลวของการสงขอมลนนๆ 5. ชวยลดคาใชจายเกยวกบเอกสารตางๆลงไดมาก จากขอไดเปรยบดงกลาวน ท าใหผทใชเครอขายอนเทอรเนต สามารถพฒนาตนเองในดานตางๆ ไดอยางไมมขดจ ากด กลาวคอ สามารถคนควาความรใหมๆ ทมอยในทวทกมมโลกไดในระยะเวลาอนรวดเรว สามารถพดคยแลกเปลยนความคดเหนกบผทใชอนเทอรเนตจากทอนๆไดในชวงเวลาเดยวกนทงในและตางประเทศ สามารถสบคนขอมลวชาการจากหองสมดของมหาวทยาลยตางๆ ทวโลก ท าใหเกดการตดตอสอสารซงกนและกน ไดรบเพอนใหมๆ จากทวทกมมโลกอกเชนกน นอกจากนในดานการศกษายงสามารถชวยในเรองของการเรยนการสอนในชนเรยน เชน การสงรายงานและการปรกษาปญหาทางวชาการตางๆ กบอาจารยโดยผานการสอสารทเรยกวาการแชทหรอการเขยนเมล เปนตน

DPU

38

ในปจจบน เทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทอยางมากในชวตประจ าวนของเราในทกๆดาน เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศสามารถท าลายก าแพงในเรองของสถานทและเวลาไดเปนอยางมาก นอกจากนนยงท าใหเกดนวตกรรม ทางการศกษาขนเสมอๆ มการน าระบบคอมพวเตอรมาใชในการเรยนการสอนอยางแพรหลาย ถอไดวาการใช “อนเทอรเนต” นบเปนการใชเทคโนโลยสารสนเทศทก าลงไดรบความนยมเปนอยสงในปจจบน โดยบรการทไดความนยมและมประโยชนมากในการบรการอยางหนงบนอนเทอรเนตคอ การคนหาขอมลผานระบบ เวลด ไวด เวบ (World Wide Web) ขององคกรตางๆ ซงเปนทนยมเนองจากเปนแหลงขอมลขนาดมหมาทสามารถเขาถงไดงาย และผรบสารเปนผควบคมการใชบรการเอง นอกจากนนยงเปนสอทสามารถตอบโตไดอยางรวดเรว และมรปแบบการบรการทหลากหลาย นบตงแตการคนหาขอมล การแสดงความคดเหนผานกระดานขาวสารอเลกทรอนกส การสนทนาผานทางคอมพวเตอร ฯลฯ ค าวา “อนเทอรเนต” ไมไดเปนค าเฉพาะทใชกนในหมผเชยวชาญดานคอมพวเตอรเทานน หรอเจาหนาทของรฐบาลอกตอไปแลว เราสามารถไดยนคนกลาวถงอนเทอรเนตไดจากทกๆท แมแตในชนเรยนของเดกประถม อนเทอรเนต ไมไดเปนองคกร และไมไดเปนสถาบน ไมมใครเปนเจาของ อนเทอรเนตสามารถควบคมตวของมนเองได จากกรอบแนวความคดน ผวจยไดเลอกเอาสออนเทอรเนตในรปแบบของเวบไซตเปนสอในการศกษาปจจยทท าใหเกดการสอสาร เนองจากเวบไซตเปนสอสมยใหมโดยเฉพาะเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ทไดรบความนยมเปนอยางมากขนทามกลางสอตางๆมากมายทมผใหรบสารเลอก เพอชใหเหนถงพฒนาการทางสารสนเทศอกท งแนวคดเกยวกบการใชประโยชนและความคาดหวงของผใชทเปลยนแปลงไปในแตละยคแตละสมย อกทงเวบไซตชมชนออนไลนยงเปนสอทมคณสมบตเหมาะสมเปนอยางยงกบผรบสารทมบทบาทรก (Active Receiver) กลาวคอเปนสอทผรบสารสามารถใชและควบคมไดตามความตองการ นนคอสามารถเปดรบเพอใชบรการดวยตนเองไดตลอดเวลา บอยครงเพยงใดกไดและสามารถเลอกชองทางหรอเนอหา โดยใชคณสมบตตางๆของเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com มาเปนกรอบแนวคดในการวจยครงนเชนกน 2.7 แนวคดทฤษฏการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) อลเบรต บนดรา (Albert Bandura) นกจตวทยาผคดทฤษฏทางสงคมปญญา (Social Learning Theory, Social Cognitive Theory) ไดใหความหมายของค าวา “การเรยนร” ทไมแตกตางไปจากนกจตวทยาคนอนๆ ทใหความหมายวาเปน “การเปลยนแปลงพฤตกรรม” แตการตความของค าวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมในความคดของบนดรามความแตกตางกนออกไปเนองจาก

DPU

39

นกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมมองการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในแงของการแสดงออกหรอทเรยกวา Performance หมายถง บคคลจะตองแสดงออกในพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปจงเดการเรยนร แตนนดรากลบมองวา การเรยนรไมจ าเปนทจะตองพจารณาในแงของการแสดงออก หากไดมาซงความรใหมๆ (Acquired) นนถอวาการเรยนรไดเกดขนแลว แมวายงไมไดมการแสดงออกกตาม ดงนนการเรยนรของบนดราจงมกจะเนนเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายใน บนดราไดสรางทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา (Social Cognitive Learning Theory) โดยเกดความเชอวาการเรยนรของมนษยสวนมากเปนการเรยนรโดยการสงเกตหรอการลอกเลยนแบบ จงเรยกการเรยนรจากการสงเกตวา “การเรยนรโดยการสงเกต” หรอ “การเลยนแบบ” และเนองจากมนษยมการปฏสมพนธ (Interact) กบสงแวดลอมทอยรอบๆ ตวเสมอ บนดราจงอธบายไดวา การเรยนรทเกดจากการปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอมในสงคมนน มอทธพลซงกนและกนเสมอ บนดราจงเปลยนชอทฤษฎจากทฤษฏการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) เปนทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา (Social Cognitive Learning Theory) เนองจากบนดราพบการทดลองวา สาเหตส าคญอยางหนงในการเรยนรดวยการสงเกต คอ ผเรยนจะตองเลอกสงเกตสงทตองการเรยนรโดยเฉพาะ และสงส าคญอกอยางหนงกคอ ผเรยนจะตองมการเขารหส (Encoding) ในความทรงจ าระยะยาวไดอยางถกตอง ผเรยนตองสามารถทจะประเมนไดวาตนเลยนแบบไดดหรอไมดอยางไร และจะตองควบคมพฤตกรรมของตนเองไดดวย (Meta Cognitive) บนดราจงสรปผลการทดลองวา การเรยนรโดยการสงเกตจงเปนกระบวนการทางการรคดหรอพทธปญญา (Cognitive Process) บนดราไดน าเสนอแนวคดพนฐานของทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญาดงน 1.ความส าคญของการปฏสมพนธของอนทรยและสงแวดลอมและถอวาการเรยนรกเปนผลของปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอม โดยผเรยนและสงแวดลอมมอทธพลตอกนและกน บนดรา ถอวาทงบคคลทตองการจะเรยนรและสงแวดลอมเปนสาเหตของพฤตกรรมและไดอธบายการปฏสมพนธดงน

B

B = พฤตกรรมอยางใดอยางหนงของคน (Behavior) P = บคคล (Person)

E P

B

DPU

40

E= สงแวดลอม (Environment) ภาพท 2.3 การปฏสมพนธของการเรยนรระหวางพฤตกรรมและสงแวดลอม 2. ความแตกตางของการเรยนร (Learning) และการกระท า (Performance) มความส าคญมาก บนดราไดสรปวาพฤตกรรมของมนษยอาจแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก

2.1 พฤตกรรมตอบสนองทเกดจากการเรยนร ผซงแสดงออกหรอกระท าสม าเสมอ 2.2 พฤตกรรมทเรยนรแตไมไดแสดงออกหรอกระท า 2.3 พฤตกรรมทไมเคยแสดงออกทางการกระท า เพราะไมเคยเรยนรจรงๆ

3. บนดราไมเชอวาพฤตกรรมทเกดขนจะคงตวอยเสมอ เพราะสงแวดลอมเปลยนแปลงอยเสมอ และทงสงแวดลอมและพฤตกรรมมอทธพลซงกนและกน อยางไรกตาม ปจจยทง 3 ปจจยนไมไดมอทธพลทเทาเทยมกน หากแตบางปจจยอาจจะมอทธพลมากกวาอกปจจยหนง และตองอาศยระยะเวลาทปจจยใดปจจยหนงมผลตออกปจจยอนๆเปนตน ปจจยทง 3 สามารถสรปไดออกมาเปนคดงน 1.ความสมพนธระหวาง P – B ทแสดงใหเหนถงการปฏสมพนธระหวางความคด ความรสก และการกระท า ความคาดหวง ความเชอ การรบรเกยวกบตนเอง เปาหมายความตงใจ ซงปจจยดงกลาวก าหนดลกษณะและทศทางของพฤตกรรมสงทบคคล เชอและรสก จะก าหนดวาบคคลจะแสดงพฤตกรรมเชนใด ในขณะเดยวกน การกระท าของบคคลกจะเปนตวก าหนดลกษณะการคดและการตอบสนองทางอารมณ ลกษณะทางรางกาย ระบบการเรยนรบรระบบประสาท มผลตอพฤตกรรม ศกยภาพของบคคล เชนเดยวกบระบบการรบรและโครงสรางของสมองกปรบเปลยนไดโดยประสบการณทางพฤตกรรมเชนกน 2. ความสมพนธระหวาง E – P ซงเปนความสมพนธระหวางบคคลและสภาพแวดลอมความคาดหวง ความเชอ อารมณ และความสามารถทางปญญาของบคคลน นจะพฒนาและเปลยนแปลงโดยอทธพลทางสงคมทเขาอาศยอยจากลกษณะทางกายภาพของเขา เชน อาย ขนาดรางกาย เชอชาต เพศ และความนาสนใจของรางกายทจะแยกออกจากสงทเขาพดและกระท า นอกจากนนการตอบสนองยงขนอยกบบทบาทและสงคมของเขาอกดวย 3. ความสมพนธของ B – E ซงเปนความสมพนธระหวางพฤตกรรมและสถานภาพแวดลอมในชวตประจ าวนของคนเรา พฤตกรรมการเปลยนเงอนไขสภาพแวดลอม ในขณะเดยวกนเงอนไขของสภาพแวดลอมทเปลยนไปนน ท าใหพฤตกรรมถกเปลยนไปดวยสภาพแวดลอมเองและจะไมมอทธพลใดๆตอบคคล จนกวาจะมพฤตกรรมบางอยางเกดขน เนองจากทงพฤตกรรม

DPU

41

และสภาพแวดลอมมอทธพลตอกนและกน ดงนนบคคลจงจ าเปนตองเปนทงผกอใหเกดและเปนทงผ ผลตของสภาพแวดลอม การมผลซงกนและกนนท าใหเกดการเปลยนแปลงมมมองของกระบวนการถายทอดทางสงคม การศกษาวจย “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com”

น จงใชทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญาเปนกรอบแนวการวจยโดยมแนวคดในการศกษาทส าคญดงน 2.8 แนวคดการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบ (Observational Learning Modeling) บนดรา (1977) กลาววา คนเรามการปฏสมพนธ (Interact) กบสงแวดลอมทอยรอบๆตวเราเสมอ การเรยนรเกดการปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอม ซงทงผเรยนและสงแวดลอมมอทธพลตอกนและกน พฤตกรรมของคนเราสวนมากจะเปนการเรยนรโดยการสงเกต (Observational Learning) หรอการเลยนแบบจากตวแบบ (Modeling) ส าหรบตวแบบไมจ าเปนตองเปนตวแบบทมชวตเทานน แตอาจจะเปนสญลกษณ เชน ตวแบบทเหนในโทรทศน หรอภาพยนตร หรออาจจะเปนรปภาพในหนงสอการตนกได นอกจากน ค าบอกเลาดวยค าพดหรอขอมลทเขยนเปนลายลกษณอกษร กเปนตวแบบได การเรยนรโดยสงเกตไมใชการลอกเลยนแบบจากสงทสงเกตโดยผเรยนไมไดคด เพราะคณสมบตของผ เรยนกมความส าคญเชนกน เชน ผเรยนจะตองมความสามารถทจะรบรสงเรา และสามารถสรางรหสหรอก าหนดสญลกษณของสงทสงเกตเกบไวในความทรงจ าจะยะยาว และสามารถเรยกใชในขณะทผสงเกตตองการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ บนดราไดเรมท าการวจยเกยวกบการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบตงแตป 1960 เปนตนมา โดยไดท าเปนโครงการวจยระยะยาวและไดท าการพสจนสมมตฐานทตงไวทละอยาง โดยกลมทดลองและควบคมอยางละเอยด และเปนขนตอน ดงตอไปน การทดลองชนแรกโดยบนดรา รอส และรอส เปนการแสดงพฤตกรรมกาวราวโดยการสงเกต บนดราและคณะไดแบงเดกออกเปน 3 กลม โดยใหกลมทหนงมตวอยางจากตวแบบทมชวต แสดงพฤตกรรมกาวราว เดกกลมทสองมตวแบบทไมมพฤตกรรมกาวราว และเดกกลมทสามไมมตวแบบแสดงพฤตกรรมใหดเปนตวอยาง ส าหรบเดกในกลมทหนง การทดลองเรมดวยตวเลกและตวแบบเลนตกตา (Tinker Toys) โดยใชเวลาประมาณ 1-10 นาท ตวแบบลกขนตอย เตะ ทบตกตาทท าดวยยางแลวเปาลม ฉะนนตกตาจงทนตอการเตะตอยหรอแมวาจะนงทบหรอยนกไมแตก ส าหรบเกกลมทสองนน เดกเลนตกตาใกลๆกบตวแบบ แตตวแบบไมแสดงพฤตกรรมกาวราวใหดเปนตวอยาง เดกกลมทสามเลนตกตาโดยไมมตวแบบ หลงจากเลนตกตาแลวถงแมวาผทดลองพาเดกไป

DPU

42

ดหองตกตาทนาเลนมากกวา แตบอกวาหามจบตกตา เพอจะใหเดกรสกคบขอใจ เสรจแลวพาเดกไปอกหองหนงทละคน ซงมตกตาหลายชนดวางอยและมตกตายางทเหมอนกบตกตาตนแบบเตะตอยและทบรวมอยดวย ผลการทดลองพบวา เดกในกลมทหนงจะแสดงพฤตกรรมกาวราว เตะตอยทบ รวมทงนงทบตกตายางเหมอนกบทสงเกตกบตวแบบ แสดงและคาเฉลย (Mean) ของพฤตกรรมกาวราวทแสดงโดยกเดกกลมนทงหมดสงกวาคาเฉลยพฤตกรรมกาวราวของเดกกลมทสองและกลมทสาม การทดลองชนทสองเปนการทดลองของบนดรา รอส และรอส โดยใชวธการทดลองเหมอนการทดลองชนทหนงแตใชภาพยนตรแทนของจรง โดยกลมทหนงดภาพยนตรเปนตวแบบแสดงพฤตกรรมกาวราว อกกลมหนงดภาพยนตรทตวแบบไมแสดงพฤตกรรมทกาวราว ผลของการทดลองทไดเหมอนกนกบการทดลองทหนง คอ เดกกลมทหนงจะมการแสดงพฤตกรรมทกาวราวกวาเดกกลมทสอง ขนของการเรยนรโดยการสงเกตหรอเลยนแบบ บนดรากลาววา การเรยนรทางสงคมดวยการรคดจากการเลยนแบบม 2 ขน ไดแก ขนการไดรบการซงการเรยนร (Acquisition) ท าใหสามารถแสดงพฤตกรรมได และขนการกระท า (Performance) ซงอาจจะกระท าหรอไมกระท าได การแบงขนของการเรยนรนท าใหทฤษฎพฤตกรรมนยมชนดอนๆ ซงแสดงจากแผนภาพท 2.4 ไดดงน

ภาพท 2.4 แบบจ าลองขนการเรยนรโดยการเลยนแบบ

สงเรา การรบเขา (Input)

บคคล Person

พฤตกรรมตอบสนองหรอการสงออก

(Output)

ขนการรบมาซงการเรยนร (Acquisition)

ขนการกระท า (Performance)

DPU

43

ขนการรบมาซงการเรยนร ประกอบดวยสวนประกอบทส าคญเปนล าดบ 3 ล าดบดงแผนภาพท 2.5 ดงน

ภาพท 2.5 แบบจ าลองสวนประกอบของการเรยนรขนกบการรบมาซงการเรยนร จากแผนภาพท 2.5 จะเหนไดวา สวนประกอบทง 3 อยาง ของการรบมาซงการเรยนรเปนกระบวนการเรยนรซงเปนกระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Processes) ซงความใสใจทเลอกสงเรามบทบาทส าคญในการเลอกตวแบบ ส าหรบขนการกระท านน (Performance) นนขนอยกบผเรยน เชน ความสามารถทางดานรางกาย ทกษะตางๆ รวมทงความคาดหวงทไดรบแรงเสรมซงเปนแรงจงใจ กระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกต บนดรา ไดอธบายกระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเรยนรโดยตวแบบวามทงหมด 4 อยางคอ

1. กระบวนการเอาใจใส (Attention) 2. กระบวนการจดจ า (Retention) 3. กระบวนการแสดงพฤตกรรม (Reproduction) 4. กระบวนการจงใจ (Motivation)

ภาพท 2.6 แบบจ าลองกระบวนการในการเรยนรโดยการสงเกต

ตวแบบ (Model) (Input)

ความใสใจเลอกสงเรา (Selective Attention)

การเขารหส (Coding)

การจดจ า (Retention)

การแสดงพฤตกรรม เหมอนตวอยาง (Reproduction)

การจดจ า (Retention)

แรงจงใจ (Motivation)

ความสนใจ (Attention)

DPU

44

DPU

45

1.กระบวนการความใสใจ (Attention Process)

บนดรากลาววา ความใสใจของผเรยนเปนสงทส าคญมาก ถาผเรยนไมมความใสใจในการเรยนร โดยการสงเกตหรอลอกเลยนแบบกจะไมเกดขน การเรยนรชนดน ความใสใจจงเปนสงแรกทผเรยนตองม ผเรยนจะตองรบรสวนประกอบทส าคญของพฤตกรรมของ ผ ท เ ป น ต วแบบองคประกอบทส าคญของตวแบบทมอทธพลตอความใสใจของผเรยนมหลายอยาง เชน เปนผ ทมเกยรตสง (High Status) มความสามารถสง (High Competence) หนาตาด รวมทงการแตงตว การมอ านาจทจะใหรางวลหรอการลงโทษ คณสมบตของผ เ รยนมความสมพนธกบกระบวนการใสใจ เชน ว ยของผ เ รยน ความสามารถทางดานพทธปญญา ทกษะการใชมอและสวนตางๆ ของรางกาย รวมทงตวแปรทางบคลกภาพของผเรยน เชน ความรสกวาตนนนมคา (Self - Esteem) ความตองการและทศนคตของผเรยน ตวแปรเหลานมกจะเปนสงจ ากดขอบเขตของการเรยนรโดยการสงเกต เปนตน 2.กระบวนการจดจ า (Retention Process) บนดราอธบายวา การทผเรยนหรอผสงเกตสามารถทจะเลยนแบบหรอแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบไดกเปนเพราะผเรยนบนทกสงทตนสงเกตจากตวแบบไวในความทรงจ าระยะยาว บนดราพบวาผสงเกตทสามารถอธบายพฤตกรรม หรอการกระท าของตวแบบดวยค าพดหรอสามารถมภาพพจนทตนสงเกตไวในใจจะเปนผทสามารถจดจ าสงทเรยนรโดยการสงเกตไดดกวาผ ทเพยงแตพดเฉยๆ (Visual Imagery) และสามารถเขารหสดวยค าพดหรอถอยค า (Verbal Coding) จะเปนผ ทสามารถแสดงพฤตกรรมเลยนแบบจากตวแบบไดแมวาเวลาจะผานไปนานๆและนอกจากนถาผสงเกตหรอผเรยนมโอกาสไดเหนตวแบบแสดงสงทจะตองเรยนรซ า จะเปนการชวยความจ าไดดยงขน 3.กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนกบตวแบบ (Reproduction Process) กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบเปนกระบวนการทผเรยน แปรสภาพ (Transform) ภาพพจน (Visual Image) หรอสงทจ าไวเปนการเขารหสถอยค า (Verbal Coding) ในทสดแสดงออกมาเปนการกระท าหรอพฤตกรรมเหมอนกบตวแบบ ปจจยส าคญของกระบวนการนคอ ความพรอมทางดานรางกายและทกษะทจ าเปนจะตองใชในการเลยนแบบผเรยน ถาหากผเรยนไมมความพรอมกจะไมสามารถทจะแสดงพฤตกรรมเลยนแบบได บนดรากลาววา การเรยนรโดยการสงเกตหรอเลยนแบบ ไมใชเปนพฤตกรรมทลอกเลยนแบบอยางตรงไปตรงมา การเรยนรโดยการสงเกตประกอบดวยกระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Process) และความพรอมทางดานรางกายของผเรยน ฉะนนในขนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ (Reproduction) ของแตละบคคลจงมความแตกตางกนออกไป ซงผเรยน

DPU

46

บางคนอาจจะท าไดดกวาตวแบบ แตคลายคลงกบตวแบบในบางสวน บางสวนเหมอน บางสวนไมเหมอน หรอผเรยนบางคนไมสามารถท าตามพฤตกรรมเหมอนตวแบบได ดงนน บนดราจงใหค าแนะน าแกผทมหนาทเปนตวแบบ เชน ผปกครอง หรอคร ควรใชผลยอนกลบทตองตรวจสอบแกไข (Correcting Feedback) เพราะจะเปนการชวยเหลอใหผเรยนหรอผสงเกตมโอกาสทบทวนในใจวาการแสดงพฤตกรรมของตวแบบมอะไรบาง และพยายามแกไขใหถกตอง 4.กระบวนการจงใจ (Motivation Process) บนดรา อธบายวา แรงจงใจของผเรยนทจะแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบทตนสงเกต เนองมาจากการคาดหวงวา การเลยนแบบจะน าประโยชนมาใช เชน การไดรบแรงเสรมหรอรางวล หรอการจะน าประโยชนบางสงบางอยางมาให รวมทงคดวาการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบจะท าใหคนหลกเลยงปญหาได ในหองเรยนเวลาทครใหรางวลหรอลงโทษพฤตกรรมของนกเรยนคนใดคนหนง นกเรยนทงหองจะเรยนรโดยการสงเกตและเปนแรงจงใจใหผแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรม เวลาทนกเรยนแสดงความประพฤตด เชน นกเรยนคนหนงท าการบานมาสงตรงเวลา และถกตองทกขอ เมอครมการใหรางวลจากความประพฤตด เดกนกเรยนคนอนๆกจะพยายามเลยนแบบพฤตกรรมนนๆ เพอความคาดหวงวาจะไดรบแรงเสรมหรอรางวลบาง ในทางกลบกน เมอนกเรยนคนใดคนหนงมความประพฤตไมดและโดนลงโทษ นกเรยนทงชนกจะไมปฏบตตาม จากทฤษฏการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา (Social Cognitive Learning Theory) นนสามารถน ามาอธบายรวมกบการศกษาวจยเรอง “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com” เกยวกบพฤตกรรมการใชทท าใหเกดการจดจ า การลอกเลยนแบบตวตนแบบทเปนเพอนสมาชกดวยกนทผเลนเขาไปดความเคลอนไหวของเพอนหรอตองการเอาเปนแบบอยาง และสงใหเกดผลกระทบตอพฤตกรรมในการใชคอมพวเตอรทเปลยนแปลงไป ทงในเรองของการพฒนาตนเอง ระยะเวลาทใช และพฤตกรรมสวนบคคล เปนตน 2.9 ทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล ทฤษฎนไดรบการพฒนามาจากแนวความคดเรองสงเราและการตอบสนอง (stimulus-response) หรอทฤษฎ เอส-อาร (S-R theory) และน ามาประยกตใช (Defleur, 1989 : 173) อธบายวา บคคล มความแตกตางกนหลายประการ เชน บคลกภาพ ทศนคต สตปญญา และความสนใจ เปนตน และความแตกตางนยงขนอยกบสภาพทาง สงคมและวฒนธรรมท าใหมพฤตกรรมการสอสารและการเลอกเปดรบสารทแตกตางกน หลกการพนฐานเกยวกบทฤษฎนทส าคญคอ

DPU

47

1.บ ค ค ล ม ค ว า ม แ ต ก ต า ง ก น ใ น ด า น บ ค ล ก ภ า พ แ ล ะ ส ภ า พ จ ต ว ท ย า 2.ค ว า ม แ ต ก ต า ง ก น ด ง ก ล า ว น เ ป น เ พ ร า ะ บ ค ค ล ม ก า ร เ ร ย น ร 3.บ ค ค ล ท อ ย ต า ง ส ภ า พ แ ว ด ล อ ม กน จ ะ ไ ด ร บ ก า ร เ ร ย น ร ท แ ต ก ต า ง ก น 4.การเรยนรจากสภาพแวดลอมทแตกตางกนท าใหบคคลมทศนคต คานยม ความเชอถอ และบคลกภาพทแตกตางกน

ทงนในการศกษาปจจยตาง ๆ ทเกยวของพบวามปจจย 2 ประการ เขามามสวนเกยวของกบการยอมรบการสอสารของผ รบสารคอ (สรพงษ โสธนะเสถยร ,2533,หนา 60-67) 1. ปจจยแวดลอมทางสงคมทมวฒนธรรมแตกตางกนยอมจะมองหรอจะยอมรบขอมลในการสอสารแตกตางกนไป

2. ปจจยสวนบคคลมผลท าใหการยอมรบขอมลในการสอสารแตกตางกนเชน ดานประชากร (demographics) ไดแก อาย เพศ สภาพทางเศรษฐกจและสงคม หรอดาน จตวทยา (psychographics) ไดแก แบบแผนการด าเนนชวต (lift style) หรอดานการเปดรบสอทไมเหมอนกน กมผลท าใหบคคลมความชนชอบไมเหมอนกนได

แนวคดเรองความแตกตางระหวางบคคล (individual differences theory) ไดน ามาเปนตวแปรในการศกษาวจยครงนบนพนฐานความคดทวา อาย ทแตกตางกนท าใหมผลตอความพงพอใจในการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com แตกตางกน และความแตกตางในเรองทศนคต คานยม ความเชอ นาจะมผลตอความพงพอใจในการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com เชนกน

2.10 งานวจยทเกยวของ เรวด คงสภาพกล (2539)ไดศกษาการใชระบบอนเทอรเนตของนสตนกศกษาในเขตกรงเทพมหานครพบวา ตวแปรทท าใหมอทธพลตอการใชอนเทอรเนต การไดรบความรและการมทศนคตตออนเทอรเนต คอการตดตอสอสารกนระหวางเพอนในระบบทมปรมาณการใชและการมคอมพวเตอรสวนตวมความสมพนธกนในระดบต า และสวนใหญนกศกษาท งสาขาวชาวทยาศาสตร มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มการใชงานจากอนเทอรเนตในการแลกเปลยนความคดเหนกบเพอนมากกวาคนควาหาขอมลเพมเตมในสงทก าลงศกษาอย อรพน จรวฒนศร (2541) ไดศกษาการใชประโยชนจากสออนเตอรเนตของนกศกษาปรญญาโท ศกษาเปรยบเทยบระหวางมหาวทยาลยรฐและเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร พบวา

DPU

48

ปจจย ท มผลตอการใชประโยชนจากสออนเทอรเ นตไดแ ก ปจจยทางดานคณลกษณะประชากรศาสตร ไดแก อายและอาชพ นอกจากน ปจจยภายนอกอนๆ ไดแก ความเปนเจาของสอ และทกษะการใชสอ ซงผทมโอกาสเปนเจาของสอหมายถงมเครองคอมพวเตอรซงตดตงเครองอนเทอรเนตและมเลขท IP Address ใชสวนตว มความสมพนธกบการใชประโยชนจากสออนเทอรเนต หมายถง มแนวโนมในการใชประโยชนจากสอมาก สวนผทไมไดเปนเจาของสอกจะมการใชประโยชนจากสอนอย ในขณะเดยวกนทกษะการใชสอมความสมพนธกบการใชประโยชนจากสออนเทอรเนตโดยผทมความเชยวชาญการใชสอมากจะมการใชประโยชนจากสออนเทอรเนตโดยผทมความเชยวชาญในการใชสอนอยจะใชประโยชนจากสออนเทอรเนตนอย อยางไรกตามปจจยทางดานรายได ซงคาดวาจะเปนปจจยทมความสมพนธกบการใชประโยชนจากสออนเทอรเนตในลกษณะโอกาสทเปนเจาของสอสง และจะท าใหมการใชประโยชนเกดขน แตกลบพบวาไมมผลตอการใชประโยชนแตอยางใด ทงนเพราะนกศกษาปรญญาโทสวนใหญใชประโยชนจากสออนเทอรเนตมหาวทยาลยเปนสวนใหญ โดยไมจ าเปนตองลงทนซออปกรณอนเทอรเนตดวยตนเอง ธนสถ เกษมไชยานนท (2544) ไดศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซต (website) ของผใชอนเทอรเนตในเขตกรงเทพมหานคร พบวาผใชมวตถประสงคในการใชเวบไซตทกลมตวอยางเลอกเปนอนดบหนงมากทสด 3 อนดบแรกไดแก เพอสบคนขอมล เพอสงขอมลและจดหมายอเลคทรอนกส และเพอความบนเทง โดยปญหาและอปสรรคทกลมตวอยางประสบมากทสด 3 อนดบแรก ไดแก การใชเวลาดาวนโหลดขอมลนาน การขดของทางเทคนค และการใชภาษาองกฤษเปนสอในการตดตอสอสาร น าทพย ส าเภาประเสรฐ (2543) ท าการศกษาเรองการใชอนเทอรเนตของผใชระยะเรมตนในเขตกรงเทพมหานครกบผลกระทบของการเปลยนแปลงพฤตกรรมการสอสาร ดวยการศกษากลมตวอยางเดยวกนในเวลาทแตกตางกน (One Group Pretest-Posttest Design) เพอการศกษาพฤตกรรมของผใชอนเทอรเนตในระยะเรมตน และศกษาวาการใชอนเทอรเนตของกลมตวอยางวาจะมผลตอพฤตกรรมการสอสารระหวางบคคลภายในครอบครวหลงจากการใชอนเทอรเนตในระยะเรมตนในเขตกรงเทพมหานครจ านวน 123 คน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมลทงกอนและหลงการใชอนเทอรเนต จากการวจยพบวา กลมตวอยางมความถในการใชในระดบปานกลาง คอ 2-3 วนตอสปดาห มระยะเวลาในการใชในระดบปานกลางคอ 2 ชวโมงตอครง และนยมการใชการรบสงจดหมายอเลกทรอนกสมากทสด รองลงมาคอ การสบคนหาขอมลดวยไฮเปอรเทกซและการสนทนาทางอนเทอรเนต ซงผ ทมความถในการใชอนเทอรเนตมากมความถในการเปดรบ

DPU

49

สอมวลชนลดลง แตระยะเวลาในการเปดรบสอมวลชนไมลดลง และผทมระยะเวลาในการใชอนเทอรเนตมากมความถและระยะเวลาในการอานหนงสอพมพลดลงแตความถและระยะเวลาในการชมโทรทศนและฟงวทยไมลดลง แตผทมความถและระยะเวลาในการใชอนเทอรเนตมากไมมพฤตกรรมการสอสารระหวางบคคลในครอบครวลดลง สวนตวแปรเรองของลกษณะทางประชากรศาสตร ไดแก เพศ อาย รายได ระดบการศกษา อาชพ และการเปนเจาของทรพยสนมความสมพนธการใชอนเทอรเนต ธนสถ เกษมไชยานนท (2544) ศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซต (website) ของผใชอนเทอรเนตในเขตกรงเทพมหานคร โดยเปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) มงศกษาลกษณะทางประชากรศาสตร พฤตกรรมการใชเวบไซต ความคาดหวงตอประโยชนทจะไดรบจากการใชเวบไซต และปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซตของผใชอนเทอรเนตในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการใชเวบไซตของกลมตวอยางมการใชโดยเฉลยสปดาหละ 5.52 ครง และมระยะเวลาในการใชเฉลยครงละ 2.44 ชวโมง โดยชวงเวลาทมการใชบอยทสดคอชวงเวลาระหวางเวลา 2.01 – 24.00 น. กลมตวอยางสวนใหญใชเวบไซตมาแลว 1-2 ป สถานททใชเวบไซตมากทสดคอ บานและทท างาน และสวนใหญใชเวบไซตโดยไมเสยคาบรการ วตถประสงคในการใชเวบไซตพบวา วตถประสงคทกลมตวอยางเลอกมากทสดคอ 3 อนดบแรก คอ เพอสบคนขอมล เพอสงขอมลและจดหมายอเลกทรอนกส และเพอความบนเทง โดยม 3 เวบไซต ทกลมตวอยางสวนใหญนยมใชกนคอ ฮอทเมลล ดอท คอม (Hotmail.com) ยะฮ ดอท คอม (Yahoo.com) และ สนก ดอท คอม (Sanook.com) ในสวนของความคาดหวงประโยชนทไดจากเวบไซตโดยรวมอยในระดบสง โดย คาดหวงประโยชนทจะไดรบ 3 อนดบแรก คอการชวยใหทราบขอมลขาวสารตางๆทนาสนใจ ชวยคนหาความรใหมๆ ในดานการศกษาและวจยชวยประหยดเวลาในการสอสาร และปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซตไดแก ลกษณะทางประชากรศาสตร นนคอ เพศ อาย การศกษา อาชพ และรายได กลมตวอยางมการใชประโยชนจากเวบไซตของมหาวทยาลยในการลงทะเบยนตรวจสอบผลลงทะเบยน แจงจบการศกษา และตรวจสอบผลการศกษา ในระดบมาก รองลงมาคอตดตามความเคลอนไหวตางๆ ทเกดขนในมหาวทยาลย โดยสวนใหญมความสามารถลงทะเบยนเรยน ตรวจสอบผลการลงทะเบยนเรยน แจงจบการศกษา และตรวจสอบผลการศกษาไดอยางสะดวก รวดเรวในระดบปานกลาง รองลงมามความพงพอใจททราบขาวสารความเคลอนไหวตางๆ ทเกดขนในมหาวทยาลยในระดบปานกลาง

DPU

บทท 3

ระเบยบวธวจย

ก า ร ศ กษ า ว จ ย เ ร อ ง พ ฤ ต ก ร รมก า ร ใ ช บ ร ก า ร เ วบ ไซต ช ม ชนออนไลน

www.facebook.com กรณศกษา : ผสอขาวออนไลน เปนการศกษาเชงพฤตกรรม การใชประโยชน ความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนโดยมงศกษาไปถงผรบสารหรอเลน facebook.com เปนประจ า

ผวจยไดใชวธการวจยเชงคณภาพ (Quantitative Research) โดยเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) เกยวกบพฤตกรรม การใชประโยชน ความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน facebook.com

แหลงขอมลปฐมภม คอแหลงขอมลประเภทบคคล ซงเปนกลมตวอยางทใชบรการเวบไซต facebook.com เปนประจ า จ านวน 12 คน

1กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลน ชวงอาย 25-30 ป จ านวน 6 คน ไดแก

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ASTV ผจดการออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นางสาวเจมใจ แยมผกา ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวศรรตน สวสดหวาง

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ไทยรฐออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คนคอ นางสาวนนทภส ฬลหาเวสส ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวกนกรตน โกวชย

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ มตชนออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นางสาวปรชยา ซงห ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวตรทพย แสงอาภา

DPU

50

2 กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลน ชวงอาย 30 ป เปนตนไป จ านวน 6 คน

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ASTV ผจดการออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายวฒนะชย ยะนนทร ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาววรมน ด ารงศลปสกล

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ไทยรฐออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายอกฤษฎ ผลพบลย ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นายจลดส รตนค าแปง

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ มตชนออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายเกษตร นอยทพย ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวณฐณ คงสนท

เหตผลทแบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม สามารถอธบายไดดงน

ส าหรบหนงสอพมพออนไลนทง 3 ฉบบทเลอกนน กลมตวอยางทกคนมประสบการณในการใชบรการเวบไซต www.facebook.com มาเปนระยะเวลามากกวา 1 ปขนไป แตแบงตามชวงอาย เนองจากกลมตวอยางแตละกลมมวตถประสงค ความสนใจและประสบการณในการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ทแตกตางกน และกลมตวอยางทง 2 กลม ผวจยเหนวากลมตวอยางจงมพฤตกรรม การใชประโยชน ความพงพอใจจากเวบไซต www.facebook.com ทนาจะแตกตางกนออกไปเชนกน 3.1 การเกบรวบรวมขอมล

แหลงขอมลประเภทบคคล ใชวธการสมภาษณเจาะลก (In-Depth Interview) กลมตวอยางจ านวน 12 คน ดวยการสนทนาตามประเดนตางๆ ทเกยวของกบวตถประสงคในการศกษา เปนการสมภาษณดวยตนเองเปนรายบคคล (Face to Face Interview)

3.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลครงนแบงออกเปน 2 สวน ประกอบดวยการสมภาษณสวนบคคล และสบคนขอมลจากเวบไซต โดยรายละเอยดดงน

การสมภาษณ ท าการเกบขอมลเพมเตมโดยการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการสมภาษณเชงลก (Depth Interview) และมเครองมอในการชวยท าการศกษา

DPU

51

ไดแก แบบสมภาษณ (กรอบในการสมภาษณ) ซงเปนค าถามปรายเปด และเปนค าถามชดเดยวกนทใชในแตละชวงอาย ผส าภาษณจะเนนการสมภาษณเจาะลกเปนรายบคคล โดยใชเครองมอบนทกเทปในการสมภาษณ เพอความถกตองแมนย า มแนวค าถามแบงออกเปน 3 ประเดน ไดแก ประเดนค าถามทางดานพฤตกรรม ประเดนค าถามดานการใชประโยชนและความพงพอใจและประเดนการสรางเครอขายทผสอขาวออนไลนไดจากการใชบรการเวบไซตออนไลน www.facebook.com โดยมแนวค าถามหลกดงตอไปน

3.2.1 ประเดนค าถามดานพฤตกรรม 1. ผเลนมการเลนเวบไซต facebook.com มาเปนระยะเวลานานเทาไหร 2. ท าไมผเลนถงเลอกเลนเวบไซต facebook.com 3. ระยะเวลาในการเลนแตละครงนานเทาไหร 4. ผเลนเลอกท ากจกรรมอะไรเปนสวนใหญในเวบไซต เพราะอะไร 5. ผเลนมการเปดรบเพอนเพอเขามาเปนสมาชกอยางไร

3.2.2 ประเดนค าถามทางดานการใชประโยชนและความพงพอใจ 1. ผเลนไดรบประโยชนและไดเรยนรอะไรจากการเลนเวบไซต facebook.com 2. ขอดและขอเสยทผเลนไดรบ 3. การเลนเวบไซต facebook.com ท าใหผเลนมความรสกมนใจมากขนหรอรสกวา

มสวนรวมในสงคมมากขนหรอไม อยางไร 3.2.3ประเดนค าถามทางดานการสรางเครอขายทางสงคม

1. รปแบบการสอสารกบเพอนใน facebook.com เปนอยางไร 2. เรองราวทสอสารกบเพอนใน facebook.com สวนใหญเกยวกบอะไร 3. Facebook.com มบทบาทกบการท างานหรอไมอยางไร

3.3 การน าเสนอขอมล

เ นองจากการวจย เ กยวกบ “พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com” กรณศกษา : ผสอขาวออนไลน เปนการวจยเชงคณภาพ ผศกษาไดน าขอมลทไดจากการสมภาษณกลมตวอยางทง 3 กลม มาท าการวเคราะหและน าเสนอผลการศกษาวจย ซงน าเสนอในรปแบบของการพรรณนาเชงวเคราะห (Analytical Description) เกยวกบพฤตกรรม การใชประโยชน ความพงพอใจจากเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com วามความสอดคลองกบกลมตวอยางในกรณตางๆอยางไร

DPU

บทท 4

ผลการศกษา

ผลก า ร ศ กษ า เ ร อ ง “ พ ฤ ต ก ร รมก า ร ใ ช บ ร ก า ร เ วบ ไซต ช ม ชนออนไลน www.facebook.com” กรณศกษา ผสอขาวออนไลน จากการประมวลขอมลทงหมดทเกบรวบรวมมาใชในการศกษาครงนและน าขอมลทไดท งหมดมาประมวลวเคราะห โดยผลการศกษาแบงออกเปน 3 สวนตามวตถประสงค ดงตอไปน

สวนท 1 พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com สวนท 2 การใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน

www.facebook.com สวนท 3 การสรางเครอขายของผสอขาวออนไลนจากการใชบรการเวบไซตชมชน

ออนไลน www.facebook.com ผวจยไดท าการเกบรวบรวมขอมลผลการศกษา ใชการวจยเชงคณภาพ (Qualitative

Research) โดยการท าสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ตวอยาง จ านวน 12 คน ซงไดแบงตามชวงอายเปน 2 ชวง ไดแก กลมผสอขาวออนไลนทมอายตงแต 25-30 ป จ านวน 6 คน กลมผสอขาวออนไลนทมอายตงแต 30 ปเปนตนไป จ านวน 6 คน

4.1 สวนท 1 พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com

จากการศกษาพบวา กลมตวอยางทง 2 กลม มพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com แตกตางกนออกไป ระยะเวลาและความถของกลมผใชบรการ ประสบการณในการใชบรการ สาเหตทใช และพฤตกรรมระหวางการใชบรการเวบไซต ไดแก การมสวนรวมในการท ากจกรรมตางๆในเวบไซต การน าเสนอรายละเอยดบนหนาเวบเพจ และการเปดรบเพอนเขามาเปนสมาชกสรปไดดงน 4.1.1 ระยะเวลาและความถ กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

จากการศกษาพบวากลมผสอขาวออนไลนทมอาย 25-30 ป มประสบการณในการเลนเวบไซตนมาเปนระยะเวลา 1 ปขนไป และรจกน เปนอยางด เนองจากเวบไซตนเปนทนยมในกลม

DPU

53

ผสอขาวเปนอยางมาก กลมตวอยางจงคดวาถาไมไดเลนแลวจะเกดความรสกไมทนสถานการณ ลาสมย และมความสนใจและการตงใจในการเขามาใชบรการเวบไซตน

ส าหรบสาเหตทกลมตวอยางเลอกเลนเวบไซตนเนองจากตองการอพเดทขอมลขาวสาร ตดตอกบเพอนเกาๆ และตดตามความเปนไปของเพอนๆปจจบนและเขาไปมสวนรวมในการแบงปนรปภาพ กลมตวอยางบางคนไดรจกเวบไซต facebook.com จากการทตนไดเคยใชเวบไซตชมชนออนไลนอยแลว และเวบไซตนกเปนทนยมกลมเพอนจงชกชวนใหหนมาเลนแทนเวบไซต hi5.com

ในขณะทกลมผสอขาวออนไลนทมอาย 30 ปขนไป มความสนใจในการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนในขอบเขตทจ ากดมากกวากลมตวอยางแรก เนองประสบการณ ลกษณะหนาทของการท างานและเวลาในการเลนทมความจ ากดในเรองของ อปกรณ เวลา กลมตวอยางมการรจกเวบไซต facebook.com จากเพอนๆและแหลงขาว ประกอบกบเปนชวงเปลยนผานจากหนงสอพมพมาเปนหนงสอพมพออนไลน จงจ าเปนตองมาศกษาและเขามาใชบรการ

ผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

จากการศกษาพบวากลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอททมอาย 25-30 ป สวนใหญมความสนใจในการใชบรการเวบไซตนทกวนอยางตอเนองและยงคงเปนทนยมในกลมผสอขาว กลมตวอยางมประสบการณในการเลนเวบไซตนมาเปนระยะเวลา 1 ปขนไป สาเหตทกลมตวอยางเลอกเลนเวบไซตนเนองจาก เปนเครอขายออนไลนทใหญและสามารถท าอะไรไดหลากหลาย และสามารถตดตอกบเพอนเกาทไมคอยไดเจอกน นอกจากนยงลองหนมาเลนตามกลมเพอนเพราะเหนวาเปนเวบไซตทไดรบความนยมอยางแพรหลาย

ในขณะทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอททม 30 ปเปนตนไป มการเขาใชบรการเวบไซต facebook.com เปนประจ าทกวน และเลนมาเปนเวลา 2-3 ปเปนสวนใหญ กลมตวอยางจะมการใชเวลาในการเลนแตละครง ครงละ 5 นาท ตอวน วนละหลายๆ ครง และตงแต 1 ชวโมงเปนตนไป จนกระทงถงการเปดหนาจอทงไวทงวน เพอตองการแชรลงค (Line) ขาว เชคประเดนขาว หาขอมลตางๆ และพดคยกบเพอน

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของ

ผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวามลกษณะในการเขาใชบรการเหมอนกน คอ เขาใชบรการทกวน แตจะแตกตางกนในเรองของความถของเวลา ขนอย

DPU

54

กบขอจ ากดของกลมตวอยาง เชน อปกรณในการเขาถงเวบไซตอยางเชน โทรศพทเคลอนทไมใชโทรศพทสมารตโฟน (Smart Phone) ทจะมความสามารถพเศษในการเขาถงเวบไซตไดงายกวา 4.1.2 กจกรรมทกลมตวอยางเขารวม กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

กจกรรมทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 25-30 ปเขารวม คอ แบงปนลงค (Link) ขาว แชรเพลงผานเวบไซต youtube.com การอพโหลดรปภาพ การท า group การเขยนไดอาร รวมถงการตดตอสอสารกน จะเปนการทกทายกน คยกนเรองนานาสาระตางๆ รวมถงการตดตอสอสารกบกลมเพอน รวมไปถง ศลปน ดารา ผานทางคอมเมนท (Comment) และ ขอความ (Message) เนอหารายละเอยดสวนใหญทไดตดตอสอสารกน จะเปนการทกทายกน คยเรองกระแสประเดนขาวทก าลงมาแรง การแสดงการใหก าลงใจในเรองประสบการณตางๆทไดไปเจอมาและเอามาเลาสกนฟง

ในขณะทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 30 ปเปนตนไปนนเปนไปในทศทางเดยวกนคอแชรลงคขาวผานทางสถานะ อพเดทสถานการณตางๆ ผานทางหนา โฮม (Home) รวมไปถงการเขาไปนดหมายแหลงขาว สถานะของแหลงขาว ตลอดจนกลมเพอนดวย ในขณะทกลมตวอยางบางคนจะเขาไปเลนเกมเพอผอนคลาย

ผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

กจกรรมทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 25-30 ป เขารวมคอ สงขอความ แชรลงค (Link) ขาว แชรรปภาพ ตงกระดานขอความเพอกระจายขาว หลงจากท าหนาทแลวกจะเปนการผอนคลายสวนตว เชน คอมเมนท (Comment) สถานะ (Status) ของเพอน พดคยกบเพอน เลนเกมในบางครง ในขณะทกจกรรมทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอททมอาย 30 ปเปนตนไปเขารวมคอ แชรลงค (Link) ขาว โพสตสถานะของตนเอง ดสถานะเพอน ตดตามความเคลอนไหวของเพอนๆจากหนา วอล หรอ คอมเมนท บางกลมตวอยางเขามาเพอฟงเพลงทเพอนโพสตเอาไว รวมถงเอาไวศกษาดโปรโมชนสนคา และรวมกจกรรมกบหนาเพจตางๆเพอชงของรางวล

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวากจกรรมทกลมตวอยางเขารวมมลกษณะทเปนไปในทศทางเดยวกน คอ การแปะลงค (Link) ขาวทตวเองผลตและขาวขององคกรตวเอง หาขอมลและมอนเตอร (Monitor) ขาวเพอใหทนตอสถานการณ และ

DPU

55

นอกเหนอจากนนแลวกจะโพสตสถานะของตวเองหรอคอมเมนท (Comment) สถานะและรปภาพของเพอนเพอเปนการผอนคลายความเครยด 4.1.3 การเปดรบเพอนเขามาเปนสมาชก กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 25-30 ป มขอจ ากดในการรบเพอนมาเปนสมาชก จะเลอกรบเฉพาะคนทคดวารจกหรอผานการคดเลอกแลวเทานน เพอนทรบเปนสมาชกคอจะเปนเพอนสมยเกาสมยเรยน เพอนปจจบน เพอนในทท างาน เพอนของเพอน เพอนของแฟน แหลงขาว หรอบคคลทสนใจ

อยางไรกตามกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 30 ปเปนตนไป มขอจ ากดในการเปดรบเพอนมาเปนสมาชกมากกวา เพราะอยากรจกเฉพาะเพอนกนจรงๆเทานนหรอเปนแหลงขาว หรอเปนบคคลทสนใจเทานน ถาไมรจกหรอไมเปดเผยรายละเอยดกจะไมรบ ผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 25-30 ป มขอจ ากดและในการเปดรบเพอนมาเปนสมาชกเชนกน จะเลอกรบเฉพาะคนรจกทสนทกนเทานน หรอ เฉพาะแวดวงในการท างานทางดานองคกรการสอสาร

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 30 ป เปนตนไป มการพจารณาในการเปดรบเพอนใหมเขามาเปนสมาชกทแตกตางกนออกไป โดยมการเลอกเชคดเบองตนกอนวาไมไดเปนโฆษณาขายของ หรอแอบแฝงประเดนทางการเมอง กจะรบเปนเพอนหมด นอกจากนกลมตวอยางบางคนเลอกรบเพอนทรจกกนอยแลว หรอรจกกบเพอน เพอนแนะน ามา บางกลมตวอยางรบเพอนดวยการเพมเปนเพอนแบบตอหนา หรอคนหาเพอนจากอเมล

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวาการเปดรบเพอนเขามาเปนสมาชกนนเหมอนกนทงหมด คอ เลอกรบเฉพาะเพอนทรจก หรอเปนเพอนของเพอน หรอเปนแหลงขาวทเปนประโยชนในการท างานขาวเทานน

4.2 สวนท 2 การใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com

จากการศกษาพบกวากลมตวอยางทง 2 กลมไดรบประโยชนจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ทแตกตางกนออกไปโดยสรปดงน

DPU

56

4.2.1 ประโยชนในการใชบรการ กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

จากการศกษาพบวา ประโยชนทผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 25-30 ปไดรบจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนคอ ไดมโอกาสเจอเพอนเกา ทไมเคยไดเจอกนมานาน ไดรบรขอมลขาวสาร ความเคลอนไหวจากกลมเพอนและบคคลอนๆ นอกจากนยงเหนวาชวยในการท างานใหสะดวกขนสามารถตดตอกนไดอยางรวดเรว โดยไมตองเสยคาโทรศพท

ในขณะท กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 30 ป เปนตนไปนน พบวา ประโยชนทกลมตวอยางไดรบจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนไดแก เรองการรบรขอมลขาวสารตางๆ อพเดทขาวสถานการณทก าลงเกดขนอย ณ ปจจบนไดเรวกวาคนทไมไดเขามาเลนเวบไซตน การไดตดตอสอสารกบเพอน ไดทราบความเคลอนไหวของเพอนแตละคน แชรประสบการณสวนตวหรอประสบการณรวม สรางความเพลดเพลน สามารถเปนตวชวยในการนดหมายการท างาน หรอคยกบคนตางชาต รวมไปถงการใชเฟสบคเพอตรวจสอบขอมลแหลงขาวหรอคดกรองขอมลในฐานะนายทวารขาวสาร (Gatekeeper) อกดวย

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท จากการศกษาพบวา ประโยชนทกลมผสอขาวออนไลนทมอาย 25-30 ปไดรบจากการ

ใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนคอ เวลาทคดอะไรแลวสามารถคดออกมาไดดงๆ โดยการโพสตหนาวอลล (Wall) และทราบวาสงคมออนไลนเชอมโยงกนมากแคไหนเมอสออะไรออกไปเพยงไมกวนาทคนหลายๆคนทอยตางสถานทมปฏกรยาตอบกลบมาอยางทนทวงท เพอนสามารถคนหาเราจากอเมลล (E- Mail) รวมถงเรากคนหาเพอนไดเชนกน นอกจากนกลมตวอยางบางคนยงรสกผอนคลาย เพลดเพลนกบการเขามาใชบรการเวบไซตน

ในขณะทกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 30 ปเปนตนไป ไดรบประโยชนจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนคอเรองของการเปดกวางในการรบขอมลขาวสาร รวมไปถงใชเปนชองทางในการเชอมโยงเครอขายเพอนใหตดตอกน ไดรความเคลอนไหวตอสงคมและสถานการณตางๆ นอกจากนยงชวยในการมอนเตอรขาวททราบกนอยแลวแตเพอเปนบนใดทจะตามประเดนนนๆตอไป ยงพบวามการพฒนาฟเจอรตลอดเพราะแตละฟเจอรมกจะมประโยชนและเปดกวางใหนกพฒนาเขาถงขอมลผใชมาก

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวา มการใชประโยชนในการท างานไปพรอมๆกบประโยชนสวนตว คอ ไดใชเปนชองทางการสอสาร เชอมโยงเครอขาย

DPU

57

ทางสงคมระหวางแหลงขาวและเพอนเกาๆ จากการสรางกลม (Group) หรอหนาแฟนเพจ (Fan page) สะดวก รวดเรว เพยงไมกวนาทกสามารถท าใหมปฏสมพนธตอบกลบมา 4.2.2 ขอดทไดรบ กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 25-30 ปเหนวาขอดของเวบไซต facebook.com คอ เปนปรากฏการณใหมของวงการขาวทเขาถงไดงายและรวดเรว เรยกไดวายอโลกทงใบไวในหนาเวบเดยว และนอกจากไดเจอเพอนทไมไดเจอมานาน นอกจากนนยงท าใหไดเพมมตรภาพจากเพอนใหมๆ ทหลากหลาย โดยการแนะน าจากกลมเพอนทมอย

สวนผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 30 ปเปนตนไป เหนวาขอดของเวบไซต facebook.comทกลมตวอยางไดรบคอ ท าใหผบรโภคมทางเลอกมากขน สามารถนดหมาย พดคย สมภาษณกบแหลงขาวอยทางไกลเชนตางประเทศทเขาถงยาก

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 25-30 ป เหนวาขอดของเวบไซตคอชองทางการสอสารหนงทเกดขนมาใหมบนโลกออนไลน สามารถใชประโยชนทงในการท างานและประโยชนสวนตว สอสารและรบรความเคลอนไหวกบเพอนไดงายขน ตลอดเวลาทตองการ นอกจากนกลมตวอยางบางคนยงคดวาเวบไซตนเปนปจจยหลกในการเพมการตดตามของผอาน เพราะบางครงผอานไมไดเขาเวบขาวเพออานขาว แตมความสนใจอานขาวทน าเสนอผานเฟสบคมากกวา

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 30 ปเปนตนไป ใหความเหนวาขอดของเวบไซตคอ สามารถตดตามขาวสารทสนใจ โดยรวมเอาไวในหนาเวบเดยว มการสอสารระหวางกนไดฉบไวและทนทวงท นอกจากนยงท าใหไดมเพอนใหมเพมมากขนดวย

DPU

58

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวา ขอดทกลมตวอยางไดรบคอชวยในเรองของการอพเดท (Update) สถานการณ ขาวสารปจจบน สามารถรวบรวมขอมลทกอยางทเราสนใจไวในหนาเวบเพยงหนาเดยวและสามารถใชเวบไซตนเหมอนกน ในขณะผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 30 ปขนไป จะพบขอดแตกตางกนคอการนดหมายแหลงขาวทเขาถงยาก หรอแหลงขาวทอยตางแดนผานหนาวอลล (Wall) หรอทางขอความ (Messages) แทนการใชโทรศพท ชวยประหยดคาใชจายลงได 4.2.3 การมสวนรวมในสงคม กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทมอาย 25-30 ป เหนวาการเลนเวบไซต facebook.com ท าใหรสกมนใจวาตนเองไดมสวนรวมบนโลกออนไลนอยางนอยกลมตวอยางกเปนเสยงสะทอนทมตอสงคมไดในเรองตางๆผานการใชเวบไซตน และรสกมนใจทไดแชรความคดเหนทมตอเรองตางๆทเปนประเดนในสงคมผานการคอมเมนท (Comment) กลมตวอยางบางคนยงรสกมสวนรวมในสงคมตรงทท าใหไมตกประเดนขาว

อยางไรกตามกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทงทม 30 ปเปนตนไป เหนวารสกเปนสวนหนงของสงคมออนไลน เมอมกจกรรมตางๆสามารถแชรความรสกทมได เหมอนเปนคนส าคญคนหนงในกลม

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอททมอาย 25-30 ป เหนวาการเลนเวบไซต facebook.com ท าใหมความรสกมนใจมากขนโดยเหนวาไดแสดงความคดเหนมากขน จากการแสดงสถานะ เปนสวนหนงในสงคมจากการ Tag (ตดปายชอ) รปภาพทมเราจากเพอน เมอมการน าเสนอขาวมคนตดตาม กด Like (ถกใจ) แสดงความคดเหน บางครงหยบยกประเดนขาวทเราโพสตไปเลาสกนฟง ยงสามารถตรวจสอบความพงพอใจของการเขาชมขาวไดดวยจ านวนการกด ไลค (Like) และ คอมเมนท (Comment)

อยางไรกตาม กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอททมอาย 30 ปเปนตนไป เหนวามความรสกมนใจมากขนเมอไดใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน facebook.com มความรสกดระดบหนง ท าใหเรารความเปนไปของเพอน ทราบทศนคตของเพอนใหมกอนจะพบหนา และท าใหเราเหมอนใกลชดกบเพอนมากขน

DPU

59

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวาการมสวนรวมในสงคมนนแตกตางกนออกไป และในเรองของการมสวนรวมในสงคมออนไลน จากการแสดงความคดเหนตางๆเปรยบเสมอนเสยงสะทอนทมตอสงคมผานเวบไซตน นอกจากนยงทราบความเคลอนไหวของแหลงขาวและเพอนท าใหเกดความรสกใกลชดกนมากขน 4.3 สวนท 3 การสรางเครอขายของผสอขาวออนไลนจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com

การสรางเครอขายชมชนออนไลนของผสอขาวออนไลนจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนแตกตางกนออกไปโดยสรปดงน 4.3.1 รปแบบการสอสาร กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

จากการศกษาพบวาการจากการใชเวบไซตชมชนออนไลนของกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 25-30 ป มรปแบบการสอสารกบเพอนใน facebook.com สวนใหญคลายกนคอ พดคย ทกทายแสดงความคดเหนตอเพอนทจดรวมกลม (Group) เดยวกน รวมไปถงคอมเมนท (Comment) สถานะของเพอน ระบายความรสกทมอยในขณะนน และแชรประสบการณของตวเองตอสงทพบเจอ แชรรปภาพทถายรวมกน

และจากการศกษาพบวาการจากการใชเวบไซตชมชนออนไลนของกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 30 ปเปนตนไป มรปแบบการสอสารกบเพอนใน facebook.com คอ เขามาอพเดท (Update) สถานการณในกลม (Group) วามอะไรเคลอนไหวบาง นดแนะเพอนส าหรบการเลนเกมออนไลนผาน application อพเดทสถานะของตวเอง comment สถานะของเพอน รวมไปถงแบงปนลงค (Link) ทมเนอหาสาระดๆ แกกลมเพอน กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

จากการศกษาพบวาการจากการใชเวบไซตชมชนออนไลนของกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 25-30 ป และกลมผสอขาวออนไลนประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 30 ปเปนตนไป มรปแบบการสอสารกบเพอนใน facebook.com ในลกษณะทเหมอนกนคอ ลกษณะการพดคยเหมอนในชวตประจ าวน ทกทาย พดคย แสดงความคดเหนกบสถานะหรอรปภาพทเพอนๆแชรไว

DPU

60

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอททง 2 ชวงอาย พบวารปแบบในการสอสารของกลมตวอยางเหมอนกน คอ แปะ ลงค (Link) ขาว ทกทาย พดคย อพเดทสถานการณของตวเองและเพอน แชรประสบการณตางๆทไดพบเจอมาในแตละวน

4.3.2 รปแบบการสอสาร กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 25-30 ปเหนวา การเลนเวบไซต facebook.com มบทบาทกบการท างาน เพราะท าใหกลมตวอยางไดรบรขอมลขาวสารจากสงคมเครอขายทเราเพมเปนเพอนหรอแอด (Add) ไว หรอจากคนทแอด (Add) เรา สามารถแชรขาวหรอผลงาน ผานลงค เวบไซตหรอคลปวดโอนได เพอเปนประโยชนใหคนอนๆได รวมถงยงสามารถรายงานสถานการณตางๆผานสถานะแทนการพดคยผานโทรศพทและสงรปขาวได แมจะไมไดอยในบรษทกตาม

และกลมกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ทมอาย 30 ปเปนตนไปเหนวา การเลนเวบไซต facebook.com มบทบาทกบการท างาน คอ ท าใหสามารถตดตอ นดหมายกบแหลงขาวไดถงแมจะเปนบคคลทสามารถนดหมายไดยาก และยงชวยในการสมภาษณกบบคคลทเปนแหลงขาวแตอยตางแดน ชวยใหการท างานสะดวกขน นอกจากนเมอใดท facebook.com มประเดนหรอกระแสสงคมใหมๆเกดขน สามารถน ามาใชประโยชนไดอกดวย กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท

กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 25-30 ป เหนวา การเลนเวบไซต facebook.com มบทบาทกบการท างานมาก คอ ชวยกระจายขาวสาร และรบรกระแสตอบรบของแตละขาวไดเปนอยางดวาเปนอยางไร นอกจากนยงรบรขาวสารใหมๆผานสถานะของแหลงขาว รปของแหลงขาว ถอเปนแหลงขอมลอยางด

อยางไรกตามกลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ทมอาย 30 ปเปนตนไป เหนวา การเลนเวบไซต facebook.com มบทบาทกบการท างานในระดบหนงคอ ชวยในเรองของการมอนเตอรโลก มอนเตอรขาวทเกยวของกบงานไดในหนาจอเดยว ไมวาจะเปนเพอน ญาต ตราสนคา และตดตามความเคลอนไหว เพอมาเปนขอมลประกอบ หรออางองในการท าขาว รวมไปถงใชในการคดเลอกสถานทในการหารานอาหารเพอน ามาลงขาว โดยดจากคนทมาโพสตรปภาพหรอสถานะ

DPU

61

จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน www.facebook.com ของผ สอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทงและโตะขาวไอทท ง 2 ชวงอาย พบวาเวบไซต facebook.com มบทบาทในการท างานเหมอนกนคอ เปนเครองมออนส าคญของผสอขาวยคดจทล โดยยสามารถน ามาใชประโยชนในการรวบรวมขอมลเพอสบคนและตอยอดขาวสารใหมความหลากหลาย รวมทงยงเปนชองทางในการน าเสนอขาวสารเพอเขาถงผรบสาร ซงปจจบนหนมารบสารทาง facebook.com มากกวาสอกระแสหลก DPU

บทท 5

สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะ

กา ร ศ กษ า ว จย เ ร อ ง “พฤ ตก รรมก า ร ใชบ ร ก า ร เ วบ ไซต ช มชนออนไลน www.facebook.com” กรณศกษา ผสอขาวออนไลน มวตถประสงคเพอการศกษาถงพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน การใชประโยชน อกทงการสรางเครอขายทไดรบจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน โดยมงเนนศกษาเฉพาะเวบไซต www.facebook.com ซงก าลงเปนทนยมแกผสอขาวออนไลนในปจจบน

วตถประสงคในการศกษามดงน 1. เพอศกษาพฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของ

ผสอขาวออนไลน 2. เพอศกษาการใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชน

ออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน 3. เพอศกษาความเปนเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน

www. facebook.com ของผสอขาวออนไลน ผศกษาไดท าการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการสมภาษณแบบเจาะลก

(In-Depth Interview) กลมตวอยางจ านวน 12 คน ซงแบงตามชวงอายและโตะขาวไดแก กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลน ชวงอาย 25-

30 ป จ านวน 6 คน ไดแก กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลน ชวงอาย 25-

30 ป จ านวน 6 คน ไดแก - ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ASTV ผจดการออนไลน

ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นางสาวเจมใจ แยมผกา ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวศรรตน สวสดหวาง

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ไทยรฐออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นางสาวนนทภส ฬลหาเวสส ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวกนกรตน โกวชย

DPU

63

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ มตชนออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นางสาวปรชยา ซงห ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวตรทพย แสงอาภา

กลมผใชบรการ www.facebook.com เปนประจ า ทเปนผสอขาวออนไลน ชวงอาย 30 ป เปนตนไป จ านวน 6 คน

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ASTV ผจดการออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายวฒนะชย ยะนนทร ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาววรมน ด ารงศลปสกล

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ ไทยรฐออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายอกฤษฎ ผลพบลย ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นายจลดส รตนค าแปง

- ตวแทนผสอขาวประจ ากองบรรณาธการ มตชนออนไลน ประจ าโตะขาวศลปะและบนเทง จ านวน 1 คน คอ นายเกษตร นอยทพย ประจ าโตะขาวไอท จ านวน 1 คน คอ นางสาวณฐณ คงสนท 5.1 สรปผลการศกษา

โดยศกษาเกยวกบพฤตกรรม การใชประโยชนและการสรางเครอขายของผสอขาวออนไลนจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com นอกจากนยงมการศกษาคนควาจากเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยตางๆ ทเกยวของ ตลอดจนเวบไซต เวบบลอกตางๆ ทเกยวของกบการศกษา ซงสามารถสรปสาระส าคญตามวตถประสงคของการศกษาออกเปน 3 สวนดงน

สวนท 1 พฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน จากการศกษาพฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทง และโตะขาวไอท ท ง 2 กลม มลกษณะการเขาใชบรการทคลายกน คอ เขาใชบรการทกวน เพอ ความบนเทง ผอนคลายความเครยดจากการท างาน และสามารถน าไปใชรวมกบการท างานได กจกรรมตางๆทกลมตวอยางเขารวมสวนใหญจะเปนการแปะลงค (Link) ขาวทตนเองผลตหรอขาวในองคกร เพอการตดตอสอสารกบแหลงขาวและเพอน ความตองการตดตามความเคลอนไหวสถานการณตางๆในสงคม หาขอมลและเปนการมอนเตอร

DPU

64

(Monitor) ขาวเพอใหทนตอสถานการณปจจบน และนอกเหนอจากนนกจะโพสตสถานะของตวเองหรอคอมเมนท (comment) สถานะและรปภาพของเพอน

แตจะมความแตกตางกนในเรองของ ความถของเวลา ขนอยกบขอจ ากดและอปกรณของแตละกลมตวอยาง กลมตวอยางบางคนใชโทรศพทสมารตโฟน (Smart Phone) สามารถเขาถงไดทกททกเวลา ในขณะทกลมตวอยางบางคนกกลบไปใชบรการทบานหลงเลกงาน

นอกจากนการเปดรบเพอนเพอเขามาเปนสมาชกของกลมตวอยางทง 2 กลม เปนไปในทศทางเดยวกน คอ เลอกรบเฉพาะเพอนทเรารจก หรอเปนเพอนของเพอน หรอเปนแหลงขาวทเปนประโยชนในการท าขาว

สวนท 2 ประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

จากการศกษาการใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทง และโตะขาวไอท ทง 2 กลมตวอยาง มลกษณะการใชประโยชนในดานการท างานไปพรอมๆ กบประโยชนสวนตว คอใชเปนชองทางการสอสารเชอมโยงเครอขายระหวางแหลงขาวและเพอนเกาๆ จากการสรางกลม (Group) หรอหนาแฟนเพจ (Fan page) สะดวก รวดเรว เพยงไมกวนาท กสามารถท าใหมปฏสมพนธตอบกลบมา รวมท งมขอดในเรองของการอพเดท (Update) สถานการณ ขาวสารปจจบน สามารถรวบรวมขอมลทกอยางทเราสนใจไวในหนาเวบเพยงหนาเดยวและสามารถใชเวบไซตนในการนดหมายผานหนาวอลล (Wall) แสดงความคดเหนตอลงค (Link) ขาว ผานคอมเมนท (Comment)หรอทางขอความ (Message) แทนการใชโทรศพท ประหยดคาใชจายลงได และชวยผอนคลายความเครยด

กลมตวอยางมความคดเหนไปในทศทางเดยวกน ทง 2 กลม ในเรองของการมสวนรวมในสงคมออนไลน จากการแสดงความคดเหนตางๆ เปรยบเสมอนเสยงสะทอนทมตอสงคมผานเวบไซตน นอกจากนยงทราบความเคลอนไหวของแหลงขาวและกลมเพอนท าใหเกดความรสกใกลชดกนมากขน

ส วน ท 3 ก า รส ร า ง เ ค รอข า ย จ ากก า รใชบ ร ก า ร เ วบ ไซต ช มชนออนไล น www. facebook.com ของผสอขาวออนไลน

จากการศกษาลกษณะการสรางเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน facebook.com ของผสอขาวออนไลน ระหวางโตะขาวบนเทง และโตะขาวไอท ทง 2 กลมตวอยาง สรปไดวา กลม (Group) มสวนชวยในการสรางเครอขายทางสงคมส าหรบผสอขาวออนไลนไดมาก เนองจากมการจดกลมเขาไวดวยกน เชน กลมเพอนทท างาน เพอนเกา เมอกลมตวอยางตองการสอ

DPU

65

สงตางๆ เพยงครงเดยว เพอนสมาชกทกคนทอยในกลม (Group) เพอเปนศนยกลางประชาสมพนธกจกรรมตางๆใหรบรไดอยางทวถง และการทมผอานมาแสดงความเหนตอขาว ถอวาเปนการเปดเชอมโยงใหนกขาวไดรจกกบคนทจะเปนแหลงขาวในอนาคตได

นอกจากนยงมเครอขายสงคมทเรยกวา หนาแฟนเพจ (Fan page) ทกลมตวอยางไดท าการกดไลค (Like) เพอเขาไปตดตามความเคลอนไหวและน ามาเปนขอมลประกอบ อางอง ในการท าขาว รวมไปถงเหนขอมลทเกยวของกบชวต ความสนใจ ความปรารถนาและความตองการของกลมตวอยางในสอสงคมออนไลน 5.2 อภปรายผลการศกษา

จ า ก ผลก า ร ว จ ย เ ร อ งพฤ ต ก ร รมก า ร ใ ชบ ร ก า ร เ วบ ไซต ช ม ชนออนไลนwww.facebook.com กรณศกษา ผสอขาวออนไลน สามารถอภปรายผลการวจยตามวตถประสงคไดดงน

www.facebook.com เปนเสมอนสงคมๆหนงทอยในลกษณะของสงคมออนไลน หรอทเรยกกนวา “Social Network Online” ซงสงคมออนไลนนเปนสงคมทรวมกลมคนทมความชอบ ความสนใจในสงเดยวกนเขาไวดวยกน หรออยคนละเวบไซต แตขอมลขาวสารตางๆสามารถสอสาร สงตอ หรอแบงปนกนได เปนเวบไซตทก าลงนยมส าหรบผใชคอมพวเตอร

เวบไซตชมชนออนไลนถอไดวาเปนสอทางสงคมสมยใหม Social Networking Online ทท าใหการตดตอสอสาร สะดวก สบาย งายขน สามารถยอโลกของการสอสารใหแคบลง สามารถเขาไปท าการสอสารผานเครอขายอนเทอรเนต สามารถแลกเปลยนขาวทผลตขนหรอขาวในองคกรทนาสนใจกบเพอน พดคย สอบถาม ความเคลอนไหวของกลมเพอน กลมญาต ตดตอสอสารกบแหลงขาว ไดฟนฟมตรภาพในอดต รวมถงการรจกกนตอเปนทอดๆ คลายเครอขายใยแมงมมทโยงกนไปมาได เปนเครอขายสงคมออนไลน (Social Network) และเปนชมชนเสมอน (Virtual Communities) ซงสอดคลองกบ บญมาก ศรเนาวกล (2551) ทกลาวไววา เครอขายสงคม (Social Network) หมายถงโครงสรางทางสงคมซงสามารถทจะสรางเปนเครอขาย อยางใดอยางหนงได โดยการใชโหนด (Node) ซงมสญลกษณเปนวงกลม ซงหมายถง คน หรอกลมคน หรอองคกร และมเสนเชอมตอระหวางกนทเรยกวา Ties เพอแสดงถงความสมพนธกนในลกษณะเฉพาะตางๆกนไป เชน ญาต ครอบครว ความคด คณคาทางสงคม เราสามารถทจะสรางเครอขายนในหลายระดบตงแตระดบครอบครวไปสจดหมายปลายทางไดดวยการตดตอสมพนธกน คยกน เพอขยายตอความสามพนธตามจดหมายทเราอยากจะได เทาทท าได ซงสอดคลองกบท พมพวลย ปรดาสวสด และ วาทน บญชะลกษม (2553) รวบรวมความหมายของเครอขายสงคมไววา 1.ความสมพนธมความ

DPU

66

หลากหลาย อนเนองมากจากบทบาททมอยในสงคม : ความสมพนธเชงซอน (Diversity of Linkage : Multiplicity) เพราะในความสมพนธนน จะประกอบไปดวยบคคลทมความสมพนธซงกนและกนตามบทบาทหรอหนาททแตละคนหรอคความสมพนธมอย ซงแตละคนไมไดมเพยงบทบาทเดยว หากแตมหลายบทบาททจะตองสวมในชวตประจ าวน เชน บทบาทพอ บทบาทผใหญบาน บทบาทลก บทบาทของประธานคณะกรรมการหมบานตางๆเปนตน ดงน นบคคลสองคนอาจมความสมพนธกนไดทงในบทบาทเดยวหรอหลายบทบาทประกอบกน ซงกลมตวอยางทง 2 กลมนนมบทบาทหลายบทบาทประกอบกนในขณะทใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน เชน บทบาทผสอขาว บทบาทผรบขาว บทบาทความเปนเพอน ซงบทบาทแตละบทบาทจะมบรรทดฐานและความคาดหวงเปนตวชน าแนวทางพฤตกรรมทจะปฏบตตอกนและกน 2.ความสมพนธทางสงคม ทตงอยบนพนฐานของการแลกเปลยน (Transaction Contact) บคคลไมเพยงแตท าตามบทบาทหนาททคาดหวงในสงคมหรอตามบรรทดฐานทไดรบการถายทอดมาเทานน แตความสมพนธระหวางบคคลยงขนอยบนพนฐานการรบรและการตดสนใจในการแลกเปลยนซงกนและกนระหวางคสมพนธทงในดานวตถและทางดานจตใจ เชน กลมตวอยางมการตดสนใจทจะเลอกรบเพอนเขามาเปนสมาชก

วตถประสงคของการใหบรการเวบไซตนคอ การสรางสมพนธทางการสอสารทมการเปดกวาง ไมจ ากดเฉพาะในกลมสมาชกเลกๆ อยางกลมโประแกรมสนทนา MSN ทสามารถตดตอสอสารกบเพอนทมอเมลแอดเดรสของ Hotmail เทานน แตเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ยงสามารถเปดรบเพอนจากทวโลกเขามาเปนสมาชกไดดวย ขอดของเวบไซตนคอเรองของการอพเดท (Update) สถานการณ ขาวสารปจจบน และสามารถใชเวบไซตนในการนดหมายตางๆผานหนาวอล (Wall) แสดงความคดเหนตอลงค (Link) ขาว ผานคอมเมนท (Comment) หรอทางขอความ (Message) แทนการใชโทรศพท ประหยดคาใชจายลงได และชวยผอนคลายความเครยด และสามารถรวบรวมขอมลทกอยางทเราสนใจไวในหนาเวบเพยงหนาเดยว ดงทเพญทพย จรนนสรณ(2539) ศกษาไวพบวา อนเทอรเนตเปนสอทถกควบคมโดยผใชมากกวาสออน ๆ ผใชสามารถควบคมขาวสารทตองการเปดรบ และเลอกปฏเสธขอมลขาวสารทไมนาสนใจได รวมทงการเรยกหาขอมลสามารถท าไดโดยไมจ ากดจ านวน ไมมขดจ ากดในการเลอกเปดรบสาร และสามารถควบคมขาวสารทตนเองตองการจะเปดรบไดมากกวาสออน ๆ ในปจจบนเมอมการสอสารผานอนเตอรเนต ผรบสารจะสามารถแสวงหาขอมลขาวสารไดตามความพอใจของตน เมอผรบสารมความสนใจเปนพเศษตอขอมลขาวสารกจะมปฏสมพนธ (Interact) เพอตดตอขอขอมลเพมเตมหรอแสดงความคดเหน ในขณะท เอเบอรโซล (อางถงใน จนตนา วฒฑกโกศล,2543 : บทคดยอ) กลาววา เวบไซตมบางสงททกคนตองการ และดวยขอเทจจรงทวาเราสามารถเขาถง

DPU

67

เวบไซตไดจากทโรงเรยน หองสมด ทท างานและทบาน จงมความเปนไปไดทมผรบสารจะเขาถงเวบไซตและอนเทอรเนตกวาสออน

www.facebook.com มรปแบบการสอสารเปนการตดตอสอสารแบบ 2 ทาง โดยใชคอมพวเตอรเปนตวสอสารและใชเปนสอกลางในการถายทอดขาวสาร ความร แสดงความคดเหน ความรสก เพอแลกเปนทศนะความคดผาน www.facebook.com แตในกรณนจะขนอยกบผเลนทง 2 หรอมากกวานน มการออนไลนพรอมกน จงจะสามารถโตตอบกนไดผานทางชอง Chat หรอจะเปนการฝากขอความไวใน Inbox รวมไปถงการเขาไปมสวนรวมกบกลม (Group) ซงเปนคณสมบตโดดเดนของ www.facebook.com เมอเปรยบเทยบกบเวบประเภท Social Network ดวยกนทผเลนสวนใหญนยม

จากการศกษาเกบขอมลกลมตวอยางทง 12 คน ซงแบงตามอายไดกลมตวอยางจ านวน 2 กลม ไดแก กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวบนเทง ชวงอาย 25-30 ป และชวงอาย 30 เปนตนไป ,กลมผสอขาวออนไลน ประจ าโตะขาวไอท ชวงอาย 25-30 ปและชวงอาย 30 เปนตนไป สามารถอภปรายผลการศกษาเกยวกบ พฤตกรรม การใชประโยชน และการสรางเครอขายทไดรบจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนไดดงน 1. พฤตกรรมการใชบรการเวบไชตชมชนออนไลน www.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

พฤตกรรมการใชบรการชมชนออนไลน สามารถวดไดจากระยะเวลาและความถในการใชบรการเวบไซตของกลมตวอยาง ดงทแมคลอยดและคณะ (อางถงใน จตรา เออจตรบ ารง, 2544 : 19)ไดกลาวไววา ตวชวดความถของการใชสอของกลมตวอยาง ดงทแมคลอยดและคณะไดกลาวไววา ตวชวดพฤตกรรมการเปดรบสอ (Media Exposure) สวนใหญทมการใชกนไดแก 1.วดจากเวลาทใชสอ 2.วดจากความถของการใชสอแยกตามประเภทของเนอหาของรายการทแตกตางกน ซงในกรณของการการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ดงนนกลมตวอยางทง 2 กลม มระยะเวลาและความถในการใชบรการทแตกตาง มขอจ ากดอนเนองมาจากอปกรณทแตกตางกนออกไป การเปดรบสอหลงเลกงาน หรอมการเปดรบสอไปพรอมกบการท างาน หรอใชบรการเวบไซตเพอการท างานไดดวยเชนกน 2. การใชประโยชนและความพงพอใจจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนwww.facebook.com ของผสอขาวออนไลน

การใชประโยชนและกจกรรมตางๆทกลมตวอยางเขารวมทงหมด 2 กลมเปนไปในทศทางเดยวกนคอ เปนการตดตามความเคลอนไหวสถานการณตางๆในสงคม ซงถอวาเปนเครองมอส าคญของผสอขาวออนไลน โดยสามารถน าประโยชนมาใชในการรวบรวมขอมล เพอสบคน ตอยอดขาวสาร รวมทงยงเปนชองทางการน าเสนอขาวสารเพอเขาถงผรบสาร รวมไปถงการ

DPU

68

แชรลงค (Link) ขาวทตนเองผลตหรอขาวในองคกร เพอตองการกระจายขาวออกไปใหไดมากทสด ยงสามารถชวยในการวดผลของขาววามกระแสตอบรบมากนอยแคไหน โดยวดจากจ านวนการคอมเมนท (Comment) หรอจ านวนการกดไลด (Like) ซงสอดคลองกบ McCombs and Becker (อางถงใน New Jersey : Prentice Hall,1979 : 51-52) ทท าการศกษาถงพฤตกรรมของผรบสารเกยวกบการใชสอมวลชนเพอสนองความตองการพนฐาน วาผรบสารมความตองการใชสอมวลชนเพอวตถประสงค 6 ประการ 1.เพอตองการรบรเหตการณ 2.เพอตองการค าแนะน า 3.เพอน าเอาไปใชในการสนทนา 4. เพอความตนเตน สรางความรสกวาไดอยในเหตการณทเกดขน 5.เพอสรางความคดเหนเดมใหมนคงยงขน 6.เพอความบนเทง เพลดเพลนและผอนคลาย 3. ความเปนเครอขายจากการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www. facebook.com ของผสอขาวออนไลน

นอกจากนผลการศกษาพบวากลมตวอยางทง 2 กลม ยงใชเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com เปนชองทางการสอสารเพอเชอมโยงเครอขายระหวางแหลงขาวและเพอนเกาๆ ซงถอเปนกจกรรมหลก โดยตดตอสอสารผานกลม (Group) คอมเมนท (Comment) ขอความ (Message) ซงการสอสารนสอดคลองกบ ถรนนท อนวชศรวงศ (2553) ทกลาวไววา เครอขายการสอสาร หมายถง ระบบการแพรกระจายของขอมลขาวสารในระหวางสมาชกกลม ซงมเครอขายแบบเปนทางการและไมเปนทางการ ตงแตการเชอมโยงระหวางบคคลกบบคคล การเชอมโยงระหวางบคคลกบกลมบคคล การเชอมโยงระหวางกลมบคคลกบกลมบคคล หรอแมกระทงการเชอมโยงเครอขายกบเครอขาย กลายเปนเครอขายยอยภายใตเครอขายใหญ โดยแนวคดเกยวกบกลมและเครอขายการสอสาร แสดงใหเหนวาเมอกลมตวอยางไดมการรวมกลมขน แตละคนจะมการตด ตอสอสารกน โดยมการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนในลกษณะตางๆ รวมถงท าหนาทของตนเพ อใหก ลมด ารงอยและด า เ นนไปได ดงน นก ลมตวอยา ง มการ สอสารของเค รอข าย www.facebook.com น นมการรวมตวของบคคลหรอกลมบคคลทมความชนชอบใน www.facebook.com เหมอนกน โดยอาศยรปแบบการสอสารในแบบตางๆ เพอใหบคคลเขารวมเปนเครอขาย มกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบเครอขายของกลมรวมกนและมการสอสารระหวางเครอขาย

สงทนาสนใจในการวจยครงนคอ แนวคดเรองความแตกตางระหวางบคคล (Individual differences theory) ไดน ามาเปนตวแปรในการศกษาวจยครงนบนพนฐานความคดทวา อาย ทแตก ต า งกนท า ให ม ผล ตอคว ามพ งพอใจในการใชบ รก า ร เวบไซต ช มชนออนไล น www.facebook.com แตกตางกน และความแตกตางในเรองทศนคต คานยม ความเชอพบวาอายและโตะขาวทแตกตางกนของกลมตวอยางนน ไมสามารถเปนตวแปรหรอท าใหกลมตวอยางมผลตอ

DPU

69

ความพงพอใจในการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ทแตกตางกน นอกจากจากนแลว ทศนคต คานยม ความเชอ ของกลมตวอยางไมมผลตอความพงพอใจในการใชชมชนออนไลน www.facebook.com ดวยเชนกน

5.3 ขอเสนอแนะ

จากการวจยพบวา ถงแมจะมขอมลขาวสารผานเครอขายสงคมออนไลน(Social Network) ในปรมาณมากแตบรรณาธการหนงสอพมพออนไลนสวนใหญใชประโยชนจากสงคมออนไลนไดไมมากเพยงพออยางทควรจะเปน ควรปรบเปลยนบทบาทของกองบรรณาธการ โดยการแตกยอดประเดน แลกเปลยนความคดทเปนประโยชน โดยใช Social Media มาประยกตใชงานเปนเวทสาธารณะเปนทระดมความคดเหน เพอรบมอกบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

5.4 ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาในอนาคต

5.4.1 ศกษาพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com กรณศกษา ผสอขาวออนไลน วามพฤตกรรมการใชประโยชนจากเวบไซตชมชนออนไลนอยางไร แตควรศกษาในเชงปรมาณ

5.4.2 ศกษาอทธพลของเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com ตอการเลอกรบสอ โดยศกษาวากลมผใชบรการเวบไซตชมชนออนไลนวามการเลอกรบสออยางไร

5.4.3 ศกษาเรองของการสรางความหมาย การสรางสงคมของผรบสารผานทางเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com โดยศกษาเรองของความหมายทผรบสารไดรบและการน าไปใชเชอมตอกบสงคมอยางไร

5.4.4 ควรศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.facebook.com กบ www.twitter.com ของผสอขาวออนไลน วามพฤตกรรมการใชประโยชนจากเวบไซตชมชนออนไลนเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

DPU

บรรณานกรม

DPU

71

บรรณานกรม ภาษาไทย

หนงสอ

กตต กนภย .(2543) มองสอใหม มองสงคมใหม. กรงเทพ: คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. รน เรองหน. (2553). นกขาว 3.0 โจทยหนสอไทย.กรงเทพ:สมาคมนกขาว นกหนงสอพมพแหง ประเทศไทย.หนา 35.

บทความ ไพเราะ เลศวราม. (2553,12 มนาคม) “Facebook Time”. Positioning Magazine, ฉบบท 58. หนา 77. รณชย สงหค า (2553,12 มนาคม) “Facebook Time”. Positioning Magazine, ฉบบท 58. หนา 82. องศมาลน บรษ. (2552,พฤศจกายน) “โลกของขาวบนเวบ 2.0 ถงเวลา Change คนขาว”. ราชด าเนน, ฉบบท 18. หนา 12.

งานวทยานพนธ

กรองทอง เกดนาค. (2551) พฤตกรรมการใชบรการเวบไซตชมชนออนไลน www.hi5.com วทย า นพน ธป รญญามหาบณฑต , ส าขา สอสารมวลชน บณฑ ตวทย าลย

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จนตนา วฒฑกโกศล. (2543) การใชประโยชน และการเปดรบสออนเตอรเนต : การศกษาเฉพาะ

นกศกษาระดบปรญญาตร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาสอสารมวลชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนสถ เกษมไชยยานนท. (2544) ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซต (Web Sites) ของผใชใน เขต กรงเทพมหานคร วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาสอสารมวลชน บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

72

น าทพย ส าเภาประเสรฐ. (2543) การใชอนเทอรเนตของผใชงานระยะเรมตนในเขต กรงเทพมหานครกบผลกระทบของการเปลยนแปลงพฤตกรรมการสอสาร วทยานพนธปรญญา มห าบณ ฑ ต , ส า ข า ส อ ส า ร ม ว ล ชน บณ ฑ ต ว ท ย า ล ย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนสถ เกษมไชยานนท. (2544) ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชเวบไซต (website) ของผใช อนเทอรเนตในเขตกรงเทพมหานคร วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาสอสารมวลชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เรวด คงสภาพกล. (2539) การใชระบบอนเทอรเนตของนสตนกศกษาในเขตกรงเทพมหานคร วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

วลณ โอฬารโชตสถานนท. (2548) ความคาดหวง ความพงพอใจ และการใชประโยชนจากขอมล ขาวสารบนหนงสอพมพออนไลน (Online Newspaper) ของผใชอนเทอรเนตในเขต กรงเทพมหานครและปรมณฑล วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาสอสาร มวลชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. วรรณพร กลนบว. (2552) การสรางเครอขายทางสงคมผาน www.facebook.com ของกลมวย

ท างาน วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร บณฑตวทยาลย.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย,

องอาจ ฤทธทองพทกษ. (2539) พฤตกรรมการสอสารผานระบบเวลดไวดเวบของนกศกษาในเขต

กรงเทพมหานคร วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

อรพน จรวฒนศร. (2541) การใชประโยชนจากสออนเตอรเนตของนกศกษาปรญญาโท ศกษา เปรยบเทยบระหวางมหาวทยาลยรฐและเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาสอสารมวลชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

สารสนเทศจากสออเลคทรอนกส

MGR Online. ส ารวจการใชงานเวบไซตเครอขายสงคมออนไลนยอดฮตของโลก facebook.com สบคนเมอ19 สงหาคม 2552, จาก http://www.manager.co.th เวรด เพลส ดอทคอม. (2552). ผลการวจยอตราการใชงาน Social Network. สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2552, จาก http://netfuture.wordpress.com/2009/07/19/analysis-facebook-social-network/

DPU

73

เชค เฟซบค ดอทคอม. (2552). ความนยม Facebook ในประเทศไทย.สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2552, จาก http://www.checkfacebook.com/ นาย แอคเคาทตง ดอทคอม. (2554). เวบไซตหนงสอพมพในประเทศไทย. สบคนเมอ 13 มกราคม 2554, จาก http://www.9accounting.com/newspaper.html

BOOKS

Danah m. boyd. (2006) Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship .School of Information University of California-Berkeley, James A. Hunt. (2005) Saving Face(book): The influence of technical knowledge on predicting College students’ use of privacy settings within the facebook online social network site, University of South Alabama, Zizi Papacharissi. (2011) A networked self: identity, community and culture on social network sites, New York,

DPU

ภาคผนวก

DPU

75

ตวอยางหนาเวบ www.facweboo.com หนาแรก (Home)

DPU

76

ตวอยางขอมลสวนตว (Profile)

DPU

77

ตวอยางเพอน ( Friend)

DPU

78

ตวอยางการเพมเพอน (Add Friend)

DPU

79

ตวอยาการคนหารายชอเพอน (Search)

DPU

80

ตวอยางกลองขอความ (Inbox)

DPU

81

ตวอยางหนาเวบของผใชบรการ www.facebook.com

DPU

82

ตวอยางหนาเวบของผใชบรการ www.facebook.com

DPU

83

ตวอยางหนาเวบของผใชบรการ www.facebook.com

DPU

84

ตวอยางหนาเวบของผใชบรการ www.facebook.com

DPU

85

ตวอยางหนาเวบของผใชบรการ www.facebook.com

DPU

86

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล เมธน ไชยพงยาง ประวตการศกษา ระดบปรญญาตร : นเทศศาสตรบณฑต สาขาวารสารศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ปการศกษา 2546

DPU