รายงานวิจัยฉบับสมบูรณgamblingstudy-th.org/imgadmins/research_file/2556...ค...

á¼¹§Ò¹Ê¹ÑºÊ¹Ø¹ÈÙ¹Â�ÇÔ¨ÑÂ»˜ÞËÒ¡ÒÃ¾¹Ñ¹ÊÓ¹Ñ¡§Ò¹¡Í§·Ø¹Ê¹ÑºÊ¹Ø¹¡ÒÃÊÃŒÒ§àÊÃÔÁÊØ¢ÀÒ¾ (ÊÊÊ.)

รายงานวจยฉบบสมบรณ

เครอขายชนชนนำทางเศรษฐกจการเมองและผลกระทบของบอนคาสโน

ตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก

ªÑÂÂ¹µ� »ÃÐ´ÔÉ°ÈÔÅ»Š¹Ñ¡Ãº à¶ÕÂÃÍèÓÇ§¸ÃÃÁ ÊÃ³ÐªÙÇ§È� ÍØºÒÅÕ¨ØµÔ¹Ñ¹·� ¢ÇÑÞà¹µÃ

ข

บทสรปผบรหาร วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาเครอขายทางเศรษฐกจการเมองในการด าเนนธรกจบอนคาสโนในบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออก โดยมวตถประสงคยอย 3 ขอดงน

1.1 เพอศกษาการเชอมรอยเครอขายระหวางชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองของไทยและกมพชาในการลงทนบอนตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบรและตราด

1.2 เพอศกษากระบวนการบรหารบอนคาสโนตามแนวชายแดนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองจงหวดจนทบรและตราด

1.3 เพอศกษาการไดมาซงผลประโยชนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองของไทยกมพชาในการลงทนบอนตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบรและตราด

2. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก โดยมวตถประสงคยอย 2 ขอดงนคอ

2.1 เพอศกษากระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนในจงหวดจนทบร

2.2 เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทจดผานแดนถาวรบานผกกาดทมตอชมชนในจงหวดจนทบร

แนวคดทฤษฎ

แนวคดทฤษฎทน ามาใชในการวเคราะหขอมล คอ 1. แนวคดเกยวกบเครอขายสงคมเชงเศรษฐศาสตรการเมอง 2. แนวคดเกยวกบชนชนน า 3. แนวคดเกยวกบการสะสมทนเบองตน 4. แนวคดทฤษฎเกยวกบการพนน 5. แนวคดเกยวกบผลกระทบ 6. แนวคดเกยวกบพนทชายแดน

ระเบยบวธวจย ในการศกษาวจยครงนจะใชการศกษาวจยเชงคณภาพใน 2 รปแบบ คอ การวจยเชง

คณภาพแนวประวตศาสตร (Historical Approach) และการวจยเชงคณภาพแนวกรณศกษา(Case study Approach)

การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลจะใชวธการวจยในรปแบบตางๆ ดงน 1.การวจยเอกสาร เอกสารทจะใชในการวจยนจะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

เอกสารชนตน (Primary Data)และเอกสารชนรอง (Secondary Data) 2.การสมภาษณ วธการสมภาษณทจะใชในการวจยนมลกษณะเปนการสมภาษณ

แบบกงโครงสราง(Semi - Structured or Guided Interview)โดยอาศยแนวการสมภาษณ

ค

(Interview Guide)เปนเครองมอในรปแบบตางๆ คอ การสมภาษณเจาะลก (In-dept Interview) เปนการใชแนวสมภาษณเจาะลกโดยก าหนดผใหขอมลในการสมภาษณ (Key-Informants) เชน กลมนกการเมองทองถน กลมนายทนทองถน กลมนายทนจากเมองหลวง กลมนกการเมองกมพชา เปนตน และการสมภาษณกลม (Focus group Interview)

3. การสงเกตการณแบบมสวนรวมในทนหมายถง ประสบการณจากการสงเกตทไดลงไปสมผสในภาคบอนชายแดนไทยกมพชา

การตรวจสอบขอมล การตรวจสอบขอมลในทนจะใชรปแบบ ดงน 1. การตรวจสอบการสมภาษณโดยใชแหลงขอมลทตางกนระหวางเอกสารและการ

สมภาษณแบบเจาะลก 2. การตรวจสอบการสมภาษณ โดยใชผสมภาษณทมจดยนตางกน ระหวางชนชนน า

ผลงทน นกบรหารบอนคาสโน และผเลนการพนนบอนคาสโน ผลการศกษา

ผลการศกษาในการตามวตถประสงคของการวจย สามารถสรปสาระส าคญ ไดดงน 1.ในการศกษาการเชอมรอยเครอขายระหวางชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง

ในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด ผลการศกษาพบวา ในการลงทนบอนคาสโนของเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจ

และการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราดนน เกดขนภายใตเครอขายทงทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยชนชนน าทอยในเครอขายการลงทนจะประกอบดวย 2 กลมหลก คอ

1) กลมชนชนน าทางเศรษฐกจ ซงไดแก นกธรกจทองถน นกธรกจจากกรงเทพมหานคร และนกธรกจขามชาตจากประเทศสงคโปร มาเลเซย

2) กลมชนชนน าทางการเมอง จะประกอบไปดวย นกการเมองทองถนในจงหวดจนทบรและตราด ตงแตในองคการบรหารสวนจงหวดเปนตนไป และนกการเมองของประเทศกมพชา ตงแตนายกรฐมนตรจนถงผวาราชการจงหวด

3) การเชอมรอยเครอขายนนมพฒนาการมาจากการลงทนธรกจในอดตอยางไมเปนทางการ เชน การขดพลอย ท าไม คาน ามน คาบหร เปนตน จนกอใหเกดความสมพนธทเหนยวแนน (Inter-locking) กอนทจะมาลงทนบอนคาสโนรวมกน

2.ในการศกษากระบวนการบรหารในเชงธรกจระหวางประเทศโดยมเปาหมายเพอแสวงหาก าไรดงเชนธรกจทวไปของบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

ผลการศกษาพบวา กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด เปนการบรหารธรกจระหวางประเทศ โดยมเปาหมายเพอแสวงหาก าไรจากการลงทน จงตองใหความส าคญตอการบรหาร ทงนในการบรหารงานบอนคาสโนสามารถสรประบบการบรหารได 5 รปแบบ คอ การสงเสรมการตลาด การบรหารบคคล

ง

การบรหารความเสยง การบรหารงานสนบสนน และการประสานงานกบเจาหนาทของรฐทเกยวกบความมนคง นอกเหนอจากการบรหารงานสนบสนนจากองคกร (Supporting Agency)

3. เพอศกษากระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนทเปนกรณศกษาในจงหวดจนทบรระหวางชมชนชายแดนกบชมชนในตวจงหวด จากผลการศกษา ผวจยสามารถสรปผลไดวา กระบวนการเลนการพนนบอนคาสโน ของชมชนในจงหวดจนทบรระหวางชมชนชายแดนและชมชนในตวจงหวดมความเหมอนและความแตกตางกนดงน

ความเหมอนของกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนทงสองทเหนไดชดคอ ผเลนการพนนสวนใหญของชมชนทงสองถอไดวาเปนผเลนรายยอย คอ เขาไปเลนโดยแทงในวงเงนนอยกวาหลกหมนลงมา ดงนน การเลนจงเปนการใชเงนสดและเลนอยในหองรวมทเรยกวา “สนามทราย” และผเลนรายยอยมฐานะในบอนเปนหนามาหรอเปนรายไดทน ามาใชเปนคาใชจายในการบรหารบคคลากรภายในบอนคาสโน

สวนความแตกตางในกระบวนการเลนคาสโนระหวางชมชนชายแดนและชมชนในตวจงหวดจนทบร กคอ ในขณะทชมชนชายแดนต าบลคลองใหญ มกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนบนฐานความเปนชมชนดงนนจงเกดเปนลกษณะการเรยนรของเครอขายชมชน จงสามารถสรปไดเปนขนตอนดงน คอ

1. ความสนใจบอนคาสโนในฐานะทเปนของใหมส าหรบชมชน 2. การไปเลนการพนนในบอนคาสโนอยางกวางขวางทงชมชน 3. การไดรบผลกระทบเชงลบจากการไปเลนบอนคาสโน 4. ชมชนเรยนรทจะยตการเลนการพนนตอไป

สวนชมชนในตวจงหวดจะมกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนบนฐานการตอยอดจากการพนนของบอนบานทมอยและผเลนพนนจะมลกษณะเปนเรองของปจเจกชน คอเปนการเลนแบบตวใคร ตวมนคอนขางสง ดงนนจงเปนการเรยนรสวนตวท าใหการเลนพนนบอนคาสโนของชมชนในตวจงหวดจงด าเนนไปอยางตอเนองโดยไมยตเหมอนชมชนชายแดน

4. ในการศกษาการไดมาซงผลประโยชนในการลงทนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด

ผลการศกษาพบวา การไดมาซงผลประโยชนในการลงทนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด มแนวโนมการไดมาซงผลประโยชนของกลมตางๆ จงแตกตางกนตามบทบาทในบอนคาสโน กลาวคอ ผลงทนบอนคาสโนจะไดผลประโยชนจากการคาเชาสถานท สวนเจาของโตะหรอเจามอมแนวโนมทจะไดประโยชนมากกวาทจะเสยประโยชน เนองจากไดประโยชนจากเกบคาตง และการพนนในรปแบบทเปนเครองไฟฟา (Machine) ซงสามารถตงโปรแกรมการไดก าไรได และมระบบการบรหารความเสยงทสามารถควบคมได สวนกลมผเลนมแนวโนมในระยะยาวจะเสยประโยชน

5. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทจดผานแดนถาวรบานผกกาดทมตอชมชนชายแดนต าบลคลองใหญ อ.โปงน ารอน และชมชนในเขต อ.เมอง จ.จนทบร จากวตถประสงคดงกลาวผวจยสามารถสรปผลการศกษาไดวา ชมชนชายแดนกบชมชนในตวจงหวดทงคไดรบผลกระทบในเชงลบ (Negative impact) มากกวาผลทไดในเชงบวก เมอพจารณาทงในดานเศรษฐกจ ครอบครว สงคมและความมนคง อยางไรกดผลกระทบท

จ

ชมชนทงสองไดรบกมความแตกตางกน ในแงทศทางของผลกระทบ (Direction) ขอบเขต(Scope) และระยะเวลาในการเกด(Time) กลาวคอ

1) ในขณะทชมชนชายแดนโดยทวไปไดรบผลกระทบเบาบางจากการต งบอนการพนนคาสโนชายแดน คอผลกระทบทางเศรษฐกจเชงลบทเกดขนเปนระยะสนในชวงแรกของการตงบอน เนองจากความเปนชมชนท าใหเกดการเรยนรและปรบตวไดเรว ในขณะทในระยะยาวจะมโอกาสไดรบประโยชนจากการจางงาน แตชมชนในตวจงหวดซงมลกษณะเลนแบบปจเจกชนจะไดรบผลกระทบในเชงลบทางเศรษฐกจอยางตอเนอง ตงแตเรมมการสรางบอนจนกระทงถงในปจจบน

2) ในขณะทผลกระทบของบอนคาสโนทมตอชมชนชายแดน จะมลกษณะทเปนผลกระทบโดยออม (Indirect impact) และจ ากดตวอยในวงแคบ แตบอนคาสโนชายแดนไดสงผลโดยตรง (Direct impact) และเกดในวงกวางตอผเลนการพนนทอยในเมอง เนองจากบอนคาสโนเปนการตอยอดการเลนพนนในบอนผดกฎหมายทมอยแลวในเมองโดยสรางเงอนไขใหเกดความสะดวกในทางกฎหมายตอผเลนการพนน นยในเชงทฤษฎ

1.นยของการศกษาในเชงทฤษฎเครอขายทางสงคมเชงเศรษฐศาสตรการเมอง ผลการวจยชใหเหนวา การลงทนในบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด มการเชอมรอยเครอขายทงแบบทเปนทางการและแบบทไมเปนทางการ แตลกษณะเครอขายทเปนตวขบเคลอนหลกกคอ เครอขายแบบไมเปนทางการ เนองจากลกษณะอ านาจในประเทศกมพชาสวนใหญอาศยความเปนอ านาจสวนตว

นอกจากนจากการส ารวจเกยวกบทฤษฎชนชนน า องคความรของผาสก พงษไพจตร (ผาสก พงษไพจตร,ปาถกฐา,2556 และ ศนยศกษาปญหาการพนน,2555:28) ในประเดนวาการลงทนของธรกจบอนคาสโนมลกษณะเปนการแสวงหาก าไรจากการผกขาด(Rent Seeking) เนองจากเปนการจ ากดอปทานเพอขยายก าไร จากผลการศกษาพบวา การท าธรกจบอนการพนนชายแดนถกครอบง าหรออยในอ านาจของกลมชนชนน าทมลกษณะพเศษในกรณนคอ เปนกลมชนชนน าระหวางประเทศ ไมวานกลงทนชาวไทย หรอนกลงทนจากตางประเทศ รวมถงชนชนน าทางการทหาร หรอการเมองในประเทศกมพชา และกลมนกธรกจการเมองไทย อยางไรกดความสมพนธระหวางกลมชนชนน าทรวมลงทนในบอนคาสโนดงกลาวจะมทงความขดแยง (Conflict) และความรวมมอกน (Cooperation) ภายในกลม ท าใหความสมพนธทเกดขนไมมความเปนอนหนงอนเดยว กลาวโดยสรปแลว ธรกจการพนนบอนคาสโนชายแดนจงเปนการลงทนของกลมชนชนน าทมการแสวงหาก าไรจากการผกขาดนอยราย (Rent-seeking)

2. นยในเชงทฤษฎบอนคาสโน จากการศกษาชใหเหนวาถงขอสรปทางทฤษฎใหมนอกเหนอจากทฤษฎซง สงศต พรยะรงสรรค ไดสรปไววา การพนนเปนปญหาสงคม เปนความบนเทงยามวาง เปนการบรหารโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคม และเปนภาษทมองไมเหน จากงานวจยนมขอสรปดงน

2.1ประเดนวาบอนคาส โนกอให เกดปญหาโรคตดการพนนและน าผลกระทบมาสครอบครวหรอไม มากนอยเพยงใด จากผลการศกษาในวจยนพบวา ผเลนพนนทมปญหาโรคตดการพนนนน เกดขนในเงอนไขทผเลนการพนนมประสบการณในการเลนจนเปนนสยเปน

ฉ

หลก นอกเหนอจากนนจะเกดขนในกรณของผเลนการพนนทมทศนคตตอการพนนในเชงทเปนเกมของการแพชนะ

2.2ประเดนวาบอนคาสโนสรางผลกระทบแตกตางกนตามชนชนในสงคมหรอไม เชน คนทมฐานะเลนการพนนเพอความบนเทง แมจะเสยการพนนกไมถอวาเปนผลกระทบเชงลบ แตถาคนยากจนมาเลนการพนนกจะเกดกระทบเชงลบไดงาย จากผลการศกษาในวจยนพบวา ทกชนชนมไดมองการพนนเปนเพยงความบนเทงเทานน แตเปนเรองของความเสยงในเชงธรกจ กลาวคอ ในกลมชนชนน าซงถอวาเปนผเลนการพนนระดบ V.I.P จะมรปแบบการพนนเฉพาะแบบของชนชนน า เชน มหองสวนตวในการเลนพนน ในขณะทชนชนทเปนประชาชนทวไปจะเขาไปเลนในระบบและกระบวนการของผเลนรายยอย เชน การเลนในหองรวมทใชเงนสดเปนหลก ซงเรยกวา “สนามทราย” เปนตน ยกเวนในกรณของผเลนทยงมความสมพนธแบบชมชนหนาแนน เนองจากความเปนชมชนจะชวยใหเกดการเรยนรในการเลนพนนไดอยางรวดเรว

2.3ประเดนวาบอนคาสโนกอใหเกดปญหาอาชญากรรมโดยผเลนเกดภาวะหนสนจนตองไปประกอบอาชญากรรมตางๆเชน การคอรปชนในหนาทการงาน หรอ การลกเลกขโมยนอย จากผลการศกษาพบวา ปญหาดงกลาวในปจจบนยงมไดเกดขนอยางเปนแบบแผน แตจะ เกดเปนบางกรณซงมลกษณะมาจากปจจยทหลากหลาย(Multifactors)

2.4ประเดนวาบอนคาสโน กระทบตอปญหาศลธรรมหรอไมเนองจากบอนคาสโน จะมผลกระทบทางศลธรรมไดกตอเมอประชาชนในสงคมมความเชอในศาสนาอย ดงนนในกรณทคนไมนบถอศาสนาในใจแลวการเลนการพนนกไมมผลกระทบ จากผลการศกษาพบวา ศาสนาทผเลนการพนนนบถอ ทงพระพทธศาสนาและศาสนาครสตคาธอลก ไมถอเปนปจจยทมผลตอผลกระทบทางศลธรรม เนองจากหลกค าสอนของศาสนาพทธยงไมมการตความการพนนเปนขอบงคบทางศาสนา (Dogmatism) สวนศาสนาครสตคาธอลกถอเพยงวาการพนนเปนความผดเพยงเลกนอยทเรยกวา “บาปเบา”

การพนนของบอนคาสโนชายแดนมลกษณะเปนธรกจ ทเปนทางการ (Legal) รวมถงเปนธรกจใตดน (Illegal) ในการเปนธรกจทเปนทางการนน บอนคาสโนจงใหความส าคญตอผเลนรายใหญ สวนบทบาททส าคญของการเปนธรกจใตดนคอ การเปนแหลงฟอกเงนจากธรกจผดกฎหมายอนๆ นยในเชงนโยบาย

จากผลการศกษาของการวจยผศกษาน ามาเปนฐานในการพจารณาขอเสนอแนะในเชงนโยบายสาธารณะทส าคญ ดงน 1. การจดระเบยบการพนนบอนคาสโนชายแดนในกรณทรฐบาลไทยยงไมอนญาตใหมบอนเสรตามกฎหมาย จงตองค านงถงมาตรการการใหการศกษาและสงคม ดงน

1.1. ควรมการปลกฝงเดกและเยาวชนโดยผานสถานศกษาจะชวยปองกนปญหาผลกระทบเชงลบจากการพนน

1.2. การใชสอมวลชน จะชวยใหเดกและเยาวชน รวมทงประชาชนทวไปทราบถงโทษของการพนนไดด

ช

1.3. ควรมการพฒนาแหลงบนเทงอนๆ ทมใชบอนการพนน เชน สนามกฬา ศนยออกก าลงกาย ศนยการคา หรอสถานทพกผอนหยอนใจ ดงดดประชาชนใชบรการมากขน เพอลดการใชเวลาทจะเลนแตการพนน

2. การจดระเบยบการพนนบอนคาสโนในกรณทรฐบาลไทยอนญาตใหมบอนคาสโนเสรตามกฎหมาย จะตองค านงถงเงอนไขทส าคญดงน

2.1 การจ ากดอายของผทจะเขาเลนการพนน ใหเฉพาะบคคลทถอเปนผใหญแลวซงสามารถทจะค านวณผลดผลเสยจากการพนนไดระดบหนง เชน การจ ากดอายตงแต 40 ปขนไป เปนตน

2.2 การจ ากดผทจะเลนการพนนโดยพจารณาจากจ านวนเงนทจะน าเขาบอน

2.3 การจ ากดผทจะเลนการพนนจะตองเปนเฉพาะนกทองเทยวเทานน 2.4 สถานทตงบอนคาสโนควรอยหางไกลจากชมชน เชน บนเกาะ เปนตน 2.5 การสรางกลไกและการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมบอนการ

พนน เชน การเปนตวแทนของกลมพอแมผปกครองเพอสอดสองดแลพฤตกรรมเดกและเยาวชนในชมชน เปนตน

3. จากผลการศกษาพบวา ผลประโยชนทเกดจากการลงทนบอนคาสโนสวนใหญจะตกอยในกลมชนชนน าเพยงไมกคนทไปลงทน ดงนนควรทจะมมาตรการทกอใหเกดการกระจายผลประโยชนไปสกลมตางๆ ในชมชนโดยรอบดวย เชน การจดเกบภาษทน ามาใชส าหรบทองถนโดยตรง

4. จากการศกษาและยงคงเปนประเดนถกเถยงในเรองของความเหมาะสม ส าหรบการเปดบอนคาสโนในประเทศไทย ซงจากผลการศกษามขอสงเกตบางประการ เชน หากปลอยใหบอนคาสโนตกอยภายใตอ านาจของกลมชนชนน าเพยงไมกกลม อาจจะเปนอปสรรคในการทจะควบคมหรอจดระเบยบบอนคาสโนได เชน มาตรการควบคมการฟอกเงนในบอนคาสโน เปนตน

5. จากการศกษาพบวา การเลนพนนบนฐานของความเปนชมชนจะกอใหเกดเครอขายการเรยนรเกยวกบผลกระทบของการพนนไดรวดเรว ดงนน ควรเนนการสรางความเขมแขงของชมชนทเกยวของกบบอนคาสโน โดยเฉพาะอยางยงชมชนชายแดนทอยใกลบอนคาสโน

ช

สารบญ หนา

บทสรปผบรหาร ก-ฉ สารบญ ง-ซ สารบญตาราง ฌ สารบญภาพ ญ บทท 1 บทน า 1 -ความส าคญของปญหาการวจย 1 -วตถประสงคของโครงการวจย 6 -ขอบเขตของโครงการวจย 7 -ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 8 2 การส ารวจองคความร 9 -แนวคดเกยวกบเครอขายสงคมเชงเศรษฐศาสตรการเมอง 9 -แนวคดเกยวกบชนชนน า 19 -แนวคดเกยวกบการสะสมทนเบองตน 28 -แนวคดและทฤษฎเกยวกบการพนน 34 -แนวคดเกยวกบพนทชายแดน 69 -เอกสารทางวชาการและงานวจยทเกยวของ 85 -กรอบแนวคดทใชในการวจย 92 -นยามศพทการวจย 93 3 วธวทยาการวจย 95 -การเกบรวบรวมขอมล 96 -การตรวจสอบขอมล 98 -การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 98 4 ผลการศกษาการลงทนบอนคาสโนของเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและ

การเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด 100

-บรบทชายแดนของบอนคาสโนของประเทศกมพชา 100 -เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอน

คาสโนเกาะกงอนเตอรเนชนแนลรสอรทคลบ 107

-เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอน- คาสโนชายแดนบานผกกาด

112

-เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอน คาสโนชายแดนบานแหลม

119

-การไดมาซงผลประโยชนของชนชนน าทางเศรษฐกจและ การเมองในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

121

ซ

สารบญ(ตอ) บทท หนา 5 ผลการศกษากระบวนการบรหารบอนคาสโนและการเขาสการเลนการพนนใน

บอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด 126

-สถานการณของบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

126

-กระบวนการเขาสการเลนการพนนบอนคาสโนตามแนวชายแดน จงหวดจนทบร และตราด

128

-กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและ การเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

130

6 ผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก: กรณศกษาบอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอ าเภอโปงน ารอนจงหวดจนทบร

141

-บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนชายแดน จงหวดจนทบร

141

-บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนเมองจงหวด

จนทบร 152

7 บทสรป อภปรายและเสนอแนะ 158 -สรปผลการศกษา 158 -การอภปรายผลและนยเชงทฤษฎ 162 -ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 165 -ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 166 บรรณานกรม

ฌ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1. แสดงผใหความหมายและความหมายเกยวกบความสมพนธ 10 2.2. แสดงการตความแนวเกาและการตความแนวใหมของ

กระบวนการสะสมทน 30

5.1. แสดงกระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

140

ญ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1. ภาพตวแบบเกยวกบเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและ

การเมอง 25

2.2. ภาพแบบจ าลองของ Domhoff 28 2.3. ภาพกลไกการสะสมทนเบองตน 29 2.4. ภาพกระบวนการผลกระทบในความหมายแคบ 62 2.5. ภาพกรอบแนวคดของชดโครงการวจย 92 4.1. ภาพแผนทแสดงจดทตงบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวด

จนทบรและตราด 107

4.2. ภาพบอนคาสโนเกาะกงรสอรท ดานจดผานแดนถาวรบานบานหาดเลก อ.คลองใหญ จ.ตราด

111

4.3. ภาพประตทางเขาสคาสโนเกาะกงรสอรท 112 4.4. ภาพบอนคาสโนบรเวณชายแดนบานผกกาด 113 4.5. ภาพแสดงพฒนาการการลงทนในธรกจในพนทชายแดนบาน

ผกกาด ต.คลองใหญ อ.โปงน ารอน จ.จนทบร 114

4.6. ภาพบอน Pailin Flamingo Casino ดานจดผานแดนถาวรบานผกกาด อ.โปงน ารอน จ.จนทบร

117

4.7. ภาพแสดงผงทางเดนของกระบวนการฟอกเงน 125 5.1. ภาพจดผานแดนถาวรบานผกกาดต าบลคลองใหญ อ.โปงน ารอน

จ.จนทบร 127

5.2. ภาพกระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

132

6.1. ภาพแผนทแสดงอาณาเขต อ.โปงน ารอน จ.จนทบร 142 7.1. ภาพแสดงผลการศกษาในเชงคณภาพตามแนวทฤษฎตดพนท

(grounded theory) 159

7.2. ภาพแสดงผลการศกษาผลกระทบการเลนพนนตามแนวทฤษฎตดพนท(grounded theory)

162

7.3. ภาพแสดงผลการศกษาเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตจนทบรและตราด

162

บทท 1

บทน า ความส าคญของปญหาการวจย

การกอรปของธรกจการพนนตงแต 50 ปทผานมากบพบวา ในปจจบนไดขยายตวเปนธรกจไรพรหมแดนตามกระแสโลกาภวฒน รปแบบการพนนทมการจดอยางเปนทางการและเปนระบบทสดกคอ คาสโน คาสโน ซงหมายถง บอนการพนนทมรปแบบการเลนหลายประเภทและเปดบรการอยางถกกฎหมายตลอด 24 ชวโมง นนพบวามการเตบโตของธรกจในแถบเอเชยและแปซฟกอยางกวางขวาง ผนวกกบการเพมขนของธรกจคาสโนตามชายแดนไทยและประเทศเพอนบานไดสงผลใหประเดนการพนนกลายเปนประเดนทมการถกเถยงกนมากขนในปจจบนระหวางภาคสวนตางๆ เชน ภาครฐกประสบกบปญหาปราบปรามคาสโนหรอบอนทผดกฎหมายในประเทศทยงไมประสบความส าเรจ กลมธรกจบางกลมกอยากผลกดนใหมคาสโนทถกกฎหมาย ขณะเดยวกนภาคประชาสงคมกยงไมเหนดวยกบการมคาสโนทถกกฎหมาย(ศนยศกษาปญหาการพนน,2555:28)

อยางไรกดการถกเถยงเรองบอนคาสโนถกกฎหมายในประเทศไทยยงอยในระดบความเชอทางศลธรรมหรอผลประโยชนเชงธรกจนอกจากนยงขาดประสบการณการจดการคาสโนในประเทศไทยเนองจากเปนขอมลในระดบประเทศมากกวาจะเปนขอมลทไดจากการศกษาในเชงพนท(Area Study) ดงนนการถกเถยงเรองบอนคาสโนในปจจบนยงอยในประเดนทส าคญ คอ (ผาสก พงษไพจตร,ปาถกฐา,2556 และ ศนยศกษาปญหาการพนน,2555:28)

1.บอนคาสโน กอใหเกดปญหาโรคตดการพนนและน าผลกระทบมาสครอบครวหรอไม มากนอยเพยงใด

2.บอนคาสโนสรางผลกระทบแตกตางกนตามชนชนในสงคมหรอไม เชน คนทมฐานะเลนการพนนเพอความบนเทง แมจะเสยการพนนกไมถอวาเปนผลกระทบเชงลบ แต ถาคนยากจนมาเลนการพนนกจะเกดกระทบเชงลบไดงาย

3.บอนคาสโนกอใหเกดปญหาอาชญากรรมโดยผเลนเกดภาวะหนสนจนตองไปประกอบอาชญากรรมตางๆเชน การคอรปชนในหนาทการงาน หรอ การลกเลกขโมยนอย

4.บอนคาสโน กระทบตอปญหาศลธรรมหรอไมเนองจากบอนคาสโน จะมผลกระทบทางศลธรรมไดกตอเมอประชาชนในสงคมมความเชอในศาสนาอย ดงนนในกรณทคนไมนบถอศาสนาในใจแลวการเลนการพนนกไมมผลกระทบ

5.สถานทตงบอนคาสโนในประเทศควรอยในพนทใดระหวาง คาสโนขนาดใหญทตงอยหางไกลชมชน คาสโนทอยในยานชมชน หรอ คาสโนตเกมสทกระจายอยตามชมชนในเมองและชนบท

6.การอนญาตใหประชาชนเขาไปเลนในบอนคาสโนจะตองมเงอนไขหรอไมเพอเปนการจดระเบยบบอนคาสโนใหอยเปนทเปนทางโดยไมเปนการท ารายประชาชนทวไป เชน อายของผเลน ระดบรายได สถานภาพการเปนคนในประเทศหรอตางประเทศ ระยะเวลาทเปดใหเลน

7.การลงทนของธรกจบอนคาสโนมลกษณะเปนการแสวงหาก าไรจากการผกขาด(Rent Seeking) เนองจากเปนการจ ากดอปทานเพอขยายก าไร ดงนนเครอขายลงทนธรกจการพนนจะมลกษณะอยางไรและความเหมาะสมควรเปนอยางไร

2

8.การก าหนดบอนคาสโนในประเทศไทยจะมฐานะในรฐอยางไร กลาวคอ มจดประสงคเพอใหการพนนตอบสนองความตองการของผเลนทมอยหรอเปนการมงเกบภาษการพนนเปนรายไดของรฐ

ในการตอบขอถกเถยงเกยวกบการเปดบอนคาสโนถกกฎหมายดงกลาวจ าเปนตองแสวงหาขอมลทเกดขนในสถานการณทเปนจรงของพนท ภาคตะวนออกถอเปนพนททสามารถแสวงหาประสบการณดงกลาวได เนองจากมการเปดบอนการพนนตามแนวชายแดนไทยกมพชาในจงหวดสระแกว จนทบร และตราด ดงน

1. จงหวดสระแกวจะมบอนการพนนแถบอ าเภออรญประเทศ หรอ บรเวณตลาดโรงเกลอ หรอ ดานอ าเภอปอยเปต ประเทศกมพชา จ านวน18 บอน

2. จงหวดจนทบรม บรเวณชายแดนไทยและกมพชาจะพบวามการเปดบอนการพนน 2 จด คอ บรเวณจดผานแดนถาวรชองผกกาดและตลาดการคาบานแหลม อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ไดแก บอนไพลน, ซซาอนเตอรเนชนแนล,วคตอเรย, มงกฏ,และดรมเวล ซงตงอยบรเวณบานผกกาด สวนบรเวณบานแหลม คอ บอนบานแหลม

3. จงหวดตราด มบอนทจดผานแดนถาวรทบานหาดเลก อ าเภอคลองใหญ จากการด าเนนธรกจบอนคาสโนชายแดนไทยกมพชาดงกลาวมาไมต ากวา 15 ป ท า

ใหประชาชนในทองถนภาคตะวนออกมประสบการณขอมลทเปนจรงในพนทเกยวกบผลกระทบของบอนคาสโนถกกฎหมาย เนองจากงานวจยบอนคาสโนพนทจงหวดชายแดนภาคตะวนออก พบวา ผเลนสวนใหญเปนคนในพนทเปนหลก ดงนนกลมนกวจยของมหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ จงมความสนใจทจะศกษาขอมลในพนทวาบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตภาคตะวนออกนนมนายทนกลมใดลงทนในธรกจการพนน มการลงทนอยางไร และ มผลประโยชนจากการด าเนนธรกจอยางไร

การท าธรกจคาสโนภายในประเทศไทยถอวาเปนสงผดกฎหมายตามพระราชบญญตการพนนพ.ศ.2478 กฎหมายฉบบนจ าแนกประเภทการเลนการพนนเปน 2 ประเภท คอ

การพนนตามบญชประเภท ก เปนประเภททหามเลนเดดขาด เวนแตจะไดรบอนญาตใหเลน ณ สถานทอนสมควรทรฐบาลก าหนดใหเลนได ซงจะตองออกเปนพระราชกฤษฎกา ตวอยางการพนนประเภทน ไดแก หวย ก. ข. โปปน โปก าถว แปดเกา จบยก ตอแตม เบยโบก หรอคค หรออโจง ไพสามใบ ไมสามอน ชางงา หรอปอก ไมด า ไมแดง หรอปลาด าปลาแดง หรออด าอแดง อโปงครอบ ก าตด ไมหมน หรอลอหมนทก ๆ อยาง หวโตหรอทายภาพ การเลนซงมการทรมานสตว เชน เอามดหรอหนามผก หรอวางยาเบอเมาใหสตวชนหรอตอสกน หรอสมไฟบนหลงเตาใหวงแขงกน หรอการเลนอนๆ ซงเปนการทรมานสตว อนมลกษณะคลายกบทวามาน บลเลยดร ตผ โยนจม สเหงาลก ขลกขลก น าเตาทก ๆ อยาง ไฮโลว อกอย ปนแปะ อโปงซด

การพนนประเภทตามบญช ข นน เปนประเภททขออนญาตเลนไดตามกฎกระทรวงฉบบท 17 พ.ศ. 2503 ซงจะตองขอรบเจาพนกงานผทมอ านาจออกใบอนญาตเลนการพนนตามบญช ข โดยผขออนญาตจะตองเสยคาธรรมเนยมใบอนญาตในจ านวนเงนแตกตางกนไปตามประเภทของการเลนการพนน การพนนตามบญช ข ไดแก การเลนตาง ๆ ซงใหสตวตอสหรอแขงกน เชน ชนโค ชนไก กดปลา แขงมา ฯลฯ นอกจากทกลาวไวในหมายเลข 17 แหงบญช ก. วงววคน ชกมวย มวยปล า แขงเรอพง แขงเรอลอ ชรป โยนหวง โยนสตางคหรอวตถใด ๆ ลงในภาชนะตาง ๆ ตกเบด จบ

3

สลากโดยวธใดๆ ยงเปา ปาหนาคน ปาสตว หรอสงใด ๆ เตาขามดาน หมากแกว หมากหวแดง ปงโก สลากกนแบง สลากกนรวบหรอการเลนอยางใดทเสยงโชคใหเงนหรอประโยชนอยางอนแกผเลนคนใดคนหนง โตแตไลเซเตอร ส าหรบการเลนอยางใดอยางหนง สวป ส าหรบการเลนอยางใดอยางหนง บกเมกง ส าหรบการเลนอยางใดอยางหนง ขายสลากกนแบง สลากกนรวบ หรอ สวป ซงไมไดออกในประเทศสยาม แตไดจดใหมขนโดยชอบดวยกฎหมายของประเทศทจดนน ไพนกกระจอก ไพตอแตม ไพตาง ๆ ดวด บลเลยด และของออย

ดงนนการท าธรกจคาสโนหรอการพนนในประเทศไทยจงเปนการลกลอบท า ตวอยางเชน บอนในกรงเทพฯ มนกธรกจลกลอบลงทนท าบอนการพนนขนาดใหญอยางนอย 8 แหงดวยกน คอ

1. บอนเตาปน ตงอยทเขตบางซอลอมรอบไปดวยชมชนแออดการเขาตรวจคนของเจาหนาทต ารวจจงท าไดยากมาก เปนบอนขนาดใหญมเงนหมนเวยนจ านวนมาก นกการพนนทจะเขาไปในบอนจะตองมระบบสกรนคนเขาดวยความระมดระวง โทรศพทมอถอกหามน าเขา มเครองสแกนตรวจคนเขาบอน และยงมการออกบตรสมาชกดวยเพอยนยนการเปนสมาชก บอนเตาปนถอเปนบอนทคอนขางทนสมยอยระดบใกลเคยงกบบอนคาสโนตามแนวชายแดนของไทย มการเปดมานานกวา 20 ป การปรบตวของบอนเตาปนคอนขางชดเจนและใกลเคยงกบบอนการพนนทถกกฎหมาย ดวยการน าเอาระบบจงเกตมาชวยในการตลาด จงสามารถดงลกคาทเปนนกทองเทยวและนกการพนนจากตางประเทศเขามาใชบรการไดจ านวนมากในแตละวน

2. บอนประตน า เปนบอนขนาดใหญ สามารถเขาได 2 ดาน คอ ดานถนนเพชรบร เขาซอยดานศนยการคาเมโทรเกาหรอโรงแรมบางกอกพาเลส เวยนซายเขามาจอดรถในอาคารรบรองนกเลนซงดดแปลงมาจากโรงภาพยนตรเกา สวนอกดานหนงเขาทางถนนราชปรารภซอยตรงขามโรงแรมอนทรา มายงอาคารลานจอดรถทนท เมอนกการพนนมาถงจะมการตรวจตราอยางละเอยด บอนประตน า ปดกจการชวคราว ในชวงท พล.ต.อ.เสรพศทธ เตมยาเวสเปนผบญชาการต ารวจแหงชาต หลงจากหมดยคพลต ารวจเอกเสรพศทธแลว บอนปอประตน ากกลบมาเปดปกต โดยเฉพาะในชวงการเมองเปลยนจากพรรคประชาธปตยท าใหบอนประตน า ทมสายสมพนธแกนน าของคนเสอแดงหลายคน จากความสมพนธอนดนบอนประตน าจงด ารงอยไดเหมอนเดม

3. บอนโชคชย 4 บอนแหงน เปดเมอวนท 16 มถนายน 2554 โดย “โกลกษณ” เปนเจาของม “เจฮง”อดตเจาของบอนพระราม 9 เปนผรวมหนโดยโกลกษณ เคยประกอบธรกจอาบอบนวดมากอน ตอมาเปลยนอาชพเปนนายบอนในรปแบบเปด มการสถานคาสโนทมมาตรฐานสากล เปนการพนนแบบเรยลไทมจงดงดดนกการพนนไดจ านวนมาก

4. บอนบางนา ตงอยบนถนนสขมวท 101/1 เขาไปในซอยวชรธรรมสาธต สามารถเขาทางซอย 36 หรอซอย 38 กได บอนนเปดมาเปนเวลานานกวา 20 ป แลว เมอไปถงบอนจะมลานจอดเชอมระหวางซอยเมอจอดแลวจะมคนของบอนน าทางไปจะมดานตรวจ 2 ชนกอนถงบอน จะตองเดนผานสลมเขาไปแลวมประตเหลกอกหลายชน โดยบอนนเปนของนกการเมองระดบทองถน โดยมนกการเมองใหญใหการคมครอง

5. บอนเสยถอ ตดถนนพระรามท 3 ตดกบแมน าเจาพระยา ทางเขาตดกบถนนพระรามท 3 ทางเขาซอยโรงส เขาซอยประมาณ 100 เมตร การตงบอนจะเนนมวลชนคอยเปนเกราะก าบงต ารวจจโจม ดานหลง เมอเขาไปลานจอดรถจะมคนน าทางเดนผานสลมเขาไปโดยมกลองทว

4

วงจรปด ตรวจดตลอดเสนทางจนถงประตเหลกผานเขาสประตดานในอกหลายชน ผานโกดงรางจงจะเขาไปถงบอนได

6. บอนตพจนขาใหญ เดมตงอยบนถนนเอกมย เขาไปในซอย 30 ดวยวธใหเชาสถานทส าหรบผทไมมสถานทเลนการพนน ลกคาสามารถมาขอเชาโตะเลนการพนนในสถานทแหงนไดในราคาโตะละ 70,000 บาท เปดได 3 ป ตอมาบอนตพจน ยายไปเปดถนนพระราม 3 โดยอาศยบารมของนกการเมองใหญ ลกคาสวนใหญมาจากตางประเทศ เชน ฮองกง จน และมาเกา ท าใหมเงนหมนเวยนในบอนจ านวนมาก

7. บอนเจงอ ตงอยบนถนนเจรญกรงเยองซอยเจรญกรง 46 ปากซอยมรานขายยาตงอย เขาไปในซอยประมาณ 150 เมตรดานซายมอจะเปนซอยบอนเจงอ เปดมาแลว 10 ป จะรบเฉพาะลกคาประจ าเทานน

8. บอนออตโต ตงอยถนนพฒนาการ ซอยพฒนาการ 30 ปากซอยมรานอาหารบปผา แลวเลยวขวาบรเวณแยกตะวนทองเขาไปจนพบรานเซเวนอเลฟเวน สวนอกทางหนงเขาทางดานซอยพฒนาการ 22 ปากซอยมธนาคารกสกรไทย สาขาคลองตน เขามาจนถงรานเซเวนอเลฟเวนเหมอนกน หลงจากนนเลยวเขาไปผานซอยเกษมสนต 2 จนถงสแยกปมบางจากจงเลยวซายอกครง เขาไปประมาณ 100 เมตรจะพบอาคารทบทม บอนนเปดมาแลว 3 ป เมอลกคาไปถงจะมคนของบอนมารบรถไปจอดกระจายไปทวบรเวณ จากนนจะมพนกงานรบเขา ไปเลนในบอนการพนน ภายในบอนจะมโปรโมชนตางๆ ใหแกลกคาเพอชงรางวลตางๆ (รตพงษ สอนสภาพ, 2555: 43)

หลงจากป พ.ศ. 2540 เปนตนมา ประเทศกมพชาไดมนโยบายเปดบอนการพนนถกกฎหมายภายในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการเปดคาสโนตามแนวชายแดนไทย – กมพชา ดงนนในสถานการณทประเทศไทยหามการเปดบอนคาสโนทถกกฎหมายแตรฐบาลของกมพชามนโยบายทใหเปดบอนคาสโนไดถกกฎหมาย โดยใหอยหางจากเมองหลวงไมนอยกวา 200 กโลเมตร จงน ามาสการขยายตวของบอนคาสโนตามแนวชายแดนไทยกมพชา ในจงหวดภาคตะวนออกกไดเกดบอนคาสโนขนตาแนวตะเขบชายแดน ทงในจงหวด สระแกว จนทบร และตราด อยางไรกดในการด าเนนธรกจบอนคาสโนดงกลาวกมลกษณะเปนการแสวงหาก าไรจากการใหเชา(Rent Seeking) เนองจากเปนการจ ากดอปทานเพอขยายก าไร ดงนนเครอขายลงทนธรกจการพนนจงมลกษณะของการเขามบทบาทของชนชนน าเปนส าคญ ชนชนน าทเขามามบทบาทในบอนคาสโนตามแนวชายแดนดงกลาวยอมเปนเครอขายระหวางประเทศ คอ ระหวางชนชนน าไทย และกมพชา

การขยายตวของการเลนพนนคาสโนตามแนวชายแดนไทยกบประเทศเพอนบานเกดขนใกลจดผานแดน และจดผอนปรน โดยมเปาหมายอ านวยความสะดวกส าหรบนกเลนพนนชาวไทยโดยเฉพาะ การขยายตวดงกลาวในปจจบนม 8 จดใหญๆ ทวประเทศดงน (รตพงษ สอนสภาพ.2555.49)

1. บอนดานตรงขามจดผานแดนถาวรคลองลก จงหวดสระแกว 2. บอนดานตรงขามจดผอนปรนบานแหลม จงหวดจนทบร 3. บอนดานตรงขามชองจอม จงหวดสรนทร 4. บอนดานตรงขามจดผานแดนถาวรบานหาดเลก จงหวดตราด 5. บอนในโครงการแดนสวรรค น างมรสอรท เมองทละคม แขวงเวยงจนทน

5

6. บอนในโครงการโกลเดนท ไทรแองเกล แอนด พาราไดซ รสอรท ตรงขาม อ าเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย

7. บอนเมยวด รเวอรไซด รสอรท ดานตรงขาม อ าเภอแมสอด จงหวดตาก 8. บอนอนดามน คลบ บนเกาะสน ดานตรงขามจงหวดระนอง สวนการเลนพนนคาสโนตามแนวชายแดนไทย -กมพชาในเขตจงหวดในภาค

ตะวนออกนน เราพบวามการเปดบอนการพนนตามแนวชายแดนไทยกมพชาในจงหวดสระแกว จนทบร และตราด ดงน

จงหวดสระแกวจะมบอนการพนนแถบอ าเภออรญประเทศ หรอ บรเวณตลาดโรงเกลอ หรอ ดานอ าเภอปอยเปต ประเทศกมพชา จ านวน 9 บอน เชน 1) ฮอลเดย ปอยเปต 2) ฮอลลเดย พาเลส 3) แกรนด ไดมอนด 4) ปอยเปต รสอรต 5) ทรอปค กานา 6) คราวน คาสโน 7) ปรนเซท คาสโน 8) เกนตง คาสโน และ 9) สตาร เวกส ทง 9 บอนนตงอยบานปอยเปต อ าเภอโอโจว จงหวดบนเตยเมยนเจย หางจากดานตรวจคนเขาเมองคลองลกประมาณ 100 เมตร (รตพงษ สอนสภาพ.2555.51)

จงหวดจนทบรมบรเวณชายแดนไทยและกมพชาจะพบวามการเปดบอนการพนน 2 จด คอ บรเวณจดผานแดนถาวรชองผกกาด และตลาดการคาบานแหลม อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ไดแก บอนไพลน ซซา อนเตอรเนชนแนล วคตอเรย มงกฏและดรมเวล ซงตงอยบรเวณบานผกกาด สวนบรเวณบานแหลม ไดแก บอนดรากอนคลบ เจาพระยาคลบ และรโอคาสโน

จงหวดตราด มบอนทจดผานแดนถาวรทบานหาดเลก อ าเภอคลองใหญ โครงการเกาะกง อนเตอรเนชนแนล รสอรท คลบ ตงอยบานจามเยยม อ าเภอมณฑลสมา จงหวดเกาะกง ตรงขามจดผานแดนถาวรบานหาดเลก อ าเภอคลองใหญ จงหวดตราด หางจากจดผานแดนถาวร ประมาณ 800 เมตร (รตพงษ สอนสภาพ.2555.52)

ในการเปดบอนคาสโนตามแนวชายแดนบรเวณชายแดนไทยกมพชา ในเขตจงหวดในภาคตะวนออกถงแมจะไดด าเนนการมาเปนเวลาระยะหนงแลวแตกยงไมมการศกษาประสบการณจากการเปดบอนชายแดนดงกลาวในประเดนทมการถกเถยงในวงทางวชาการ ซง ผาสก พงษไพจตร (ปาถกฐา,2556 และศนยศกษาปญหาการพนน,2555:28) ไดเสนอประเดนไววา

1.บอนคาสโนกอใหเกดปญหาโรคตดการพนนและน าผลกระทบมาสครอบครวหรอไม มากนอยเพยงใด

2.บอนคาสโนสรางผลกระทบแตกตางกนตามชนชนในสงคมหรอไม เชน คนทมฐานะเลนการพนนเพอความบนเทง แมจะเสยการพนนกไมถอวาเปนผลกระทบเชงลบ แตถาคนยากจนมาเลนการพนนกจะเกดกระทบเชงลบไดงาย

3.บอนคาสโนกอใหเกดปญหาอาชญากรรมโดยผเลนเกดภาวะหนสนจนตองไปประกอบอาชญากรรมตางๆเชน การคอรปชนในหนาทการงาน หรอ การลกเลกขโมยนอย

4.บอนคาสโน กระทบตอปญหาศลธรรมหรอไมเนองจากบอนคาสโน จะมผลกระทบทางศลธรรมไดกตอเมอประชาชนในสงคมมความเชอในศาสนาอย ดงนนในกรณทคนไมนบถอศาสนาในใจแลวการเลนการพนนกไมมผลกระทบ

6

5.สถานทตงบอนคาสโนในประเทศควรอยในพนทใดระหวาง คาสโนขนาดใหญทตงอยหางไกลชมชน คาสโนทอยในยานชมชน หรอ คาสโนตเกมสทกระจายอยตามชมชนในเมองและชนบท

6.การอนญาตใหประชาชนเขาไปเลนในบอนคาสโนจะตองมเงอนไขหรอไมเพอเปนการจดระเบยบบอนคาสโนใหอยเปนทเปนทางโดยไมเปนการท ารายประชาชนทวไป เชน อายของผเลน ระดบรายได สถานภาพการเปนคนในประเทศหรอตางประเทศ ระยะเวลาทเปดใหเลน

ในการน จงนาศกษาวามชนชนน ากลมใดทง 2 ประเทศเขามาลงทนในบอนชายแดนบาง ชนชนน าแตละฝายมบทบาทอยางไร และการจดสรรผลประโยชนจากบอนเปนอยางไร อกทงการตงบอนคาสโนตามแนวชายแดนในจงหวดภาคตะวนออกวาผลกระทบทเกดขนไดตอบประเดนทางวชาการขางตนอยางไรและมกระบวนการเกดผลกระทบขนมาไดอยางไรในบรบทของสงคมไทยในการนจงจ าเปนจะตองด าเนนการวจยในเชงคณภาพเกยวกบผลกระทบดงกลาวเพอใหไดค าตอบทสามารถอธบายไดในรายละเอยดตอไป คณะผวจยจงสนใจศกษาโครงการเรอง เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย -กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออก

วตถประสงคในการวจย โครงการศกษาเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมองและผลกระทบของบอน

คาสโนตามชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออกชดน เปนชดโครงการทมวตถประสงคทวไปดงน

1. เพอศกษาเครอขายทางเศรษฐกจการเมองในการด าเนนธรกจบอนคาสโนในบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออก

2. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก

ในชดโครงการดงกลาวจะแบงออกเปน 2 โครงการ ไดแก เศรษฐศาสตรการเมองของเครอขายธรกจคาสโนตามชายไทยกมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออกและผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก : กรณศกษา บอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ไดจ าแนกวตถประสงคของแตละโครงการ ดงตอไปน

1.โครงการเศรษฐศาสตรการเมองของเครอขายธรกจคาสโนตามชายไทยกมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก

1.1.เพอศกษาการเชอมรอยเครอขายระหวางชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

1.2.เพอศกษากระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

1.3.เพอศกษาการไดมาซงผลประโยชนในการลงทนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด

7

2.โครงการผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก : กรณศกษา บอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

2.1. เพอศกษากระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนในจงหวดจนทบร

2.2. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทจดผานแดนถาวรบานผกกาดทมตอชมชนในจงหวดจนทบร ขอบเขตของการวจย

ขอบเขตในการศกษาวจยนนคณะผวจย ไดจ าแนกขอบเขตของการศกษาออกเปน 2 สวนเพอใหการศกษาด าเนนการไดตามวตถประสงคทไดก าหนดไวดงน

1.โครงการเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง 1.1. ขอบเขตดานกรอบเวลาของการศกษาจะศกษาจากประสบการณของผ

ลงทนและชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออกตงแตป พ.ศ.2541จนถงปจจบน(พ.ศ.2556) 1.2. ขอบเขตของพนทในการศกษาเครอขายชนชนน าในโครงการนจะพจารณา

พนทในเขตภาคตะวนออก โดยเนนทจงหวดจนทบรและพนทชายแดน ไทย-กมพชา ในเขตทตดตอกบจงหวดจนทบรและจงหวดตราด เนองจากเครอขายชนชนน าดงกลาว มความซบซอนและเปนเรองทออนไหว (Sensitive Topic) ดงนนการวจยจงจะจ ากดในพนททผวจยสามารถเขาถงขอมลได

2.โครงการผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชา 2.1.ขอบเขตของเนอหาในการวเคราะหผลกระทบของบอนคาสโนในทน

จ าเปนตองก าหนดขอบเขตของผลกระทบใหชดเจน เนองจากแนวคดเรองผลกระทบนนมขอบเขตกวางขวาง ซงหมายถงผลทงหมดทเกดขนจากการด าเนนงานตามท แสวง รตนะมงคลมาส (2543) ไดแบงผลกระทบออก ดงน

2.1.1 การแบงผลกระทบตามแงมมเนอหา (Content of impact) อาจแบงออกไดเปนผลกระทบทางดานเศรษฐกจสงคม ดานการเมอง ดานการบรหาร ดานสงแวดลอม และกายภาค เชน ผลกระทบจากการด าเนนนโยบายสรางเขอนท าใหคนเปนโรคพยาธ ซงไมเคยเปนมากอนมากขน หรอผลกระทบจากการด าเนนนโยบายโครงการ คจก. กอใหเกดความขดแยงระหวางชาวบานและทหารมากขนหรอ ผลกระทบจากโครงการกอสรางทอสงกาซธรรมชาตบนบกตดผานพนทเกษตรกรรม ท าใหเกษตรกรมการเปลยนแปลงการยายทอย เปลยนแปลงวธการเพาะปลกพชผลทางการเกษตรอยางไมเคยเปนมากอนมากขน

2.1.2 การแบงผลกระทบตามแงมมของความเปนจรงท เกดขน (Reality) เราอาจแบงไดเปน 2ประเภทใหญ ๆ คอ ผลกระทบในเชงภาวะวสย (Objective impact) ซงไดแก ผลกระทบทเกดขนโดยทไมขนอยกบความรสกนกคดของคน เชน การด าเนนนโยบายคมก าเนด จะท าใหสดสวนของผสงอายสงขน ไมวาใครจะรบรหรอไมเชนนกจะเกดขนประเภทหนงคอ ผลกระทบเชงอตวสย(Subjective impact) ไดแก ผลกระทบทเกดขนในความรสกนกคดของคนเชน การด าเนนนโยบายสงเสรมการทองเทยวทกอใหเกดการขยายตวของโสเภณ ท าใหคนไทยเปนอนมากรสกอบอายตางชาต

8

2.1.3 การแบงผลกระทบตามแงมมของทศทางทกระทบ (Indirect Impact) อาจแบงออกไดเปนผลกระทบโดยตรง (Direct Impact) และผลกระทบทางออม (Indirect Impact)

2.1.4 การแบงตามแงมมของคณคาของผลกระทบ(Vaule of impact) อาจแบงออกไดเปนผลกระทบในเชงบวก(Positive impact)หมายถง ผลกระทบทเปนสงทพงปรารถนาและผลกระทบในเชงลบ(Negative impact) ไดแก ผลกระทบทไมเปนทพงปรารถนา

2.1.5 การแบงผลกระทบตามชวงเวลา(Time of impact) ทเกดขนจะสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ผลกระทบในระยะสน (Shot run impact) สวนอกประเภทหนง ไดแก ผลกระทบทเกดขนในอนาคต(Future run impact) หรอผลกระทบในระยะยาว(Long run impact)

2.1.6 การแบงผลกระทบตามขอบเขตทเกดขน (Scope of impact) สามารถแบงออกไดเปนผลกระทบทมผลในวงกวางแลผลกระทบทมผลในวงแคบ

ในการวจยโครงการนจะจ ากดขอบเขตของผลกระทบในแงทเปนเนอหาทางดานทาง

เศรษฐกจ และดานสงคม โดยครอบคลมทงผลกระทบในเชงบวกและเชงลบ และรวมถงผลกระทบทางตรงและทางออม นอกจากนในการพจารณาหนวยในการวเคราะห (Object unit of analysis) จะใหความส าคญตอหนวยการวเคราะห 3 ระดบดวยกน

1. ผลกระทบทเกดขนกบบอน ในฐานะเปนหนวยระดบองคกร เชน บอนคาสโนทเปดใหมหรอบอนการพนนทมอยเดม

2. ผลกระทบทเกดกบผเลนในฐานะระดบปจเจกชน 3. ผลกระทบตอชมชนชายแดนในฐานะหนวยระดบชมชน

2.2. ขอบเขตในดานพนทการศกษา จะเลอกศกษาบอนคาสโนในเขตจดผาน

แดนถาวรบานผกกาด โดยเชอมกบพนทชายแดนของต าบลคลองใหญและในเขตอ าเภอเมอง จงหวดจนทบร มผเลนการพนนบอนคาสโนเปนสวนใหญ และมบอนการพนนกอนทจะเปดบอนคาสโนชายแดน ไทย-กมพชา ในปพ.ศ.2541 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

เมอด าเนนการวจยครบทง 2 โครงการ คณะผวจยคาดวา ผลวจยเรองเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก จะเปนฐานขอมลประกอบการตดสนใจเชงนโยบายเกยวกบการเปดบอนถกกฎหมายในประเทศไทย อกทงคาดวาผลการศกษาทปรากฏในรายงานวจยชดนจะเปนขอมลในการก าหนดมาตรการส าหรบการจดการปญหาบอนการพนนในบรบทของชายแดนระหวางประเทศ นอกจากนประสบการณจากการเปดบอนธรกจคาสโนตามแนวชายแดนจะเปนขอมลเทยบเคยงในการพจารณาเรองการอนญาตการเปดบอนในประเทศไทย

บทท 2 การส ารวจองคความร

การส ารวจองคความร เกยวของกบการศกษาวจยในหวขอน ผศกษาจะใชวธ

วเคราะหแนวเศรษฐศาสตรการเมองโดยใชแนวคดทฤษฎดงน 2.1 แนวคดเกยวกบเครอขายเชงเศรษฐศาสตรการเมอง 2.2 แนวคดเกยวกบชนชนน า 2.3 แนวคดเกยวกบการสะสมทนเบองตน 2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการพนน 2.5 แนวคดเกยวกบพนทชายแดน 2.6 เอกสารทางวชาการและงานวจยทเกยวของ 2.7 กรอบแนวคดทใชในการวจย 2.8 นยามศพทการวจย

2.1 แนวคดเกยวกบเครอขายสงคมเชงเศรษฐศาสตรการเมอง 2.1.1 ความหมายของเครอขายทางสงคม (Social Network)

“เครอขายทางสงคม” หรอ “Social Network” มความหมายทหลากหลายซงผวจยไดพยายามรวบรวมและน าเสนอโดยสงเขป ดงน

The SAGE Dictionary of Sociology (2006: 239) ใหนยามวา เครอขายทางสงคม คอ แบบแผนความสมพนธทางสงคม (Pattern of Social Relationship) ของปจเจกชน (Individual) ซงนกสงคมวทยาถอวาเปนหนวยวเคราะห (Unit of Analysis) ในการศกษาและใชวธศกษาโดยการสงเกต (Observation) กอนทจะเขยนออกมาเปนแผนทปฏสมพนธ (Interaction Mapping)

Encyclopedia of Sociology (Volume 4: S-Z Index) (1992: 1887) ใหนยามของ เครอขายทางสงคมวา หมายถงปรากฏการณทางสงคมในรปแบบหนงทแสดงใหเหนถงแบบแผนการจดเรยงความสมพนธ (Patterned Arrays of Relationship) ระหวางปจเจกชนทรวมกระท าการในสงคม

Alter และ Hage (1993 อางถงในนฤมล นราทร, 2543: 6) กลาววา เครอขายทางสงคมคอ แบบแผนทางสงคมทเปดโอกาสใหเกดปฏสมพนธระหวางองคกร เพอแลกเปลยนการสรางความเปนอนหนงอนเดยว และการรวมกนท างานเครอขายประกอบดวยองคกรจ านวนหนงซงมอาณาเขตทแนนอนหรอไมกไดและองคกรเหลานมฐานะเทาเทยมกน

Jeremy Boissevain (1974: 22) ใหนยามของ เครอขายทางสงคม วาหมายถง ความสมพนธทางสงคมของบคคลโดยมการตดตอสอสารและแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกน

พมพวลย ปรดาสวสดและวาทน บญชะลกษ (2531) อธบายวา เครอขายทางสงคมหมายถงสายใยของความสมพนธทงทางตรงและทางออมระหวางบคคลหนงกบบคคลอน ๆ อก

10

หลายๆ คน เครอขายสงคมในทนจงเปรยบเสมอนกรอบแนวคดทใชศกษาหาความเขาใจเกยวกบความสมพนธทมอยในสงคม อนน าไปสความเขาใจในเรองกลมทไมเปนทางการ ( Informal Group) องคกรทางสงคม (Social Organization) และโครงสรางสงคม (Social Structure) รวมทงลกษณะของความสมพนธทเกดขนดงกลาว สามารถน ามาอธบายพฤตกรรมตาง ๆ ของบคคลเหลานได และนอกจากนเครอขายทางสงคมของบคคลหนงประกอบดวยความสมพนธทางสงคม ทงหมดทบคคลนนมอยในสงคมนบตงแตความสมพนธในครอบครว ระหวางญาตพนอง เพอนบาน เพอนรวมงาน เปนตน

พมพวลย และวาทน ยงอธบายเพมเตมอกวา หากมองเครอขายทางสงคมใหเปนรปธรรมขน โดยสมมตจดศนยกลางแทนบคคลคนหนงและจดตาง ๆ แทนบคคลอน ๆ รอบขางทบคคลนนมความสมพนธดวย สวนเสนโยงระหวางจดนนแทนความสมพนธทางสงคมทบคคลมตอกน พนฐานของความสมพนธทางสงคมทส าคญ คอ การตดตอสอสารระหวางบคคลกบบคคลอน ๆ รวมทงยงตองมองคประกอบอน ๆ ดวย ไดแก การปฏสมพนธและการแลกเปลยนขาวสาร ขอมล เครองใชไมสอย อาหาร การบรการระหวางบคคลหรอกลมบคคล ดงนน เครอขายสงคมของบคคลหน ง ๆ จงเปรยบเสมอนส งแวดลอมทางสงคมทม อทธพลตอพฤตกรรมของบคคลนน ๆ กเปรยบเสมอนสวนหนงของสงแวดลอมทางสงคมของบคคลอน ๆ ในเครอขายทางสงคม ซงสามารรถมผลกระทบตอพฤตกรรมของผอนดวยเชนกน

อคน ระพพฒน (2544) กลาววา สงคมทมลกษณะเปนเครอขายจะคลายใยแมงมม บคคลคอจดทเสนใยของเครอขายมาพบกน กลาวงาย ๆ คอ บคคลหนงยอมมความสมพนธกบคนอกเปนจ านวนมากในหลายรปลกษณะและสถานการณ โดยมขอสนนษฐานเบองตนในการศกษาประการหนงวา บคคลทมเสนโยงความสมพนธทกวางขวางทงในหมบานและนอกหมบาน ยอมมความส าคญในสงคมและการเปลยนแปลงในหมบานมากกวาคนอน ๆ ทมเสนสายความสมพนธทเชอมโยงกบคนอนจ านวนนอย บคคลทเปนจดรวมของสายสมพนธจ านวนมากนอาจกลาวไดวาเปนจดรวม (Node) ของความสมพนธในทองทหรอชมชนนน ๆ

ผใหความหมาย ความหมาย The SAGE Dictionary of Sociology (2006:239) แบบแผนความสมพนธทางสงคมของปจเจกชน Encyclopedia of Sociology (Volume 4: S-Z Index) (1992: 1887)

ปรากฏการณทางสงคมทมการจดเรยงความสมพนธระหวางปจเจกชน

Alter และ Hage (1993 อางถงในนฤมล นราทร, 2543: 6)

แบบแผนทางสงคมท เปดโอกาสให เกดปฏสมพนธระหวางองคกร อาจมอาณาเขตทแนนอนหรอไมกไดแตตองฐานะเทาเทยมกน

พมพวลย ปรดาสวสดและวาทน บญชะลกษ (2531) สายใยของความสมพนธทงทางตรงและทางออมระหวางบคคลหนงกบบคคลอน ๆ อกหลาย ๆ คน อกทงเปนกรอบทใชศกษาเกยวกบความสมพนธทมอยในสงคม

อคน ระพพฒน (2544) สงคมทมลกษณะเปนเครอขายจะคลายใยแมงมมบคคลหนงยอมมความสมพนธกบคนอกเปนจ านวนมากในหล า ย ร ป ล กษณ ะ แ ล ะ สถ า น ก า ร ณ ก อ ใ ห เ ก ดความสมพนธทกวางขวางทงในหมบานและนอกหมบาน

ตารางท 2.1. ผใหความหมายและความหมายเกยวกบความสมพนธ

11

จากทกลาวมาในขางตนสามารถสรปไดวาเครอขายทางสงคม คอ แบบแผนความสมพนธทางสงคมทมการเชอมโยง เชอมรอยระหวางบคคลกบหลาย ๆ บคคลดวยกน ซงมผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมของบคคลทด ารงอยในสงคม เปนตน 2.1.2 ฐานคดของเครอขายทางสงคม

การวเคราะหเครอขายทางสงคม (Social Network Analysis) ในงานวจยครงน จะมองวาเปนมมมองหรอกระบวนทศนในการศกษาชวตทางสงคม ดงนนจะพบวานกวชาการสวนใหญมกจะเสนอวา แนวคดเครอขายทางสงคมนน ไมใชทฤษฎทใชอธบายปรากฏการณทางสงคม หากแตมฐานะเปนเครองมอ (Tool) ทใชในการรวบรวมและจดระเบยบขอมลเกยวกบความสมพนธทางสงคมรวมทงศกษาโครงสรางทางสงคม เพอน าไปสการวเคราะหตอไป (Kees knipscheer and Toni Antonucci, 1990)

นอกจากน เวสเซอรแมนและกาลสกวช (Wesserman and Galaskiewicz, 1994) ยงอธบายเพมเตมวาการวเคราะหเครอขายทางสงคมเปนเสมอนสะพานทเชอมชองวางระหวางระดบจลภาค (micro – order) กบระดบมหภาค (macro – order) ในการวเคราะหทางสงคมดวยเหตผล 2 ประการคอ

ประการแรก ในระดบจลภาค การวเคราะหเครอขายจะศกษาตงแตกลมทมจ านวน สองคน (Dyads) กลมทมจ านวนสามคน (Triads) กลมยอยทมขนาดเลกอน ๆ เปนตน โครงสรางของกลมตางๆ เหลานจะมเครอขายทมลกษณะเฉพาะในตวเอง สวนการศกษาในระดบมหภาค จะวเคราะหลกษณะของเครอขายของต าแหนงเชงโครงสรางตาง ๆ และองคประกอบของเครอขาย เชน ศกษาวา การเปลยนแปลงทเกดขนภายในเครอขายความสมพนธของต าแหนงตาง ๆ ในองคกรทางสงคมหนง ๆ จะกอใหเกดผลตอองคกรนนหรอ สถาบนนนอยางไร รวมทงกระทบตอความสมพนธในระดบจลภาคทอยในองคกรนนอยางไร

ประการทสอง การวเคราะหเครอขายทางสงคม ชวยใหนกวจยใหความสนใจกบการกระท าทางสงคมหรอ พฤตกรรมของปจเจกบคคลภายในบรบทของลกษณะเชงโครงสรางทใหญกวา ผกระท าทางสงคมอาจจะถกมองทงในฐานะผมบทบาทตงรบ (Passive Player) ทถกก าหนดโดยโครงสรางทางสงคม หรอในฐานะผสรรสราง (Network Entrepreneur) ทใชต าแหนงทางเครอขายของพวกเขา เพอใหบรรลผลประโยชนตามทพวกเขาคาดหวง หรอกลมและสถาบนตาง ๆ บางครงกถกอธบายวา เปนเหยอของเครอขายตาง ๆ ทด าเนนการภายในกลมและสถาบนเหลานน ขณะเดยวกนกลมหรอสถาบนเหลานกอาจอาศยเงอนไขเชงโครงสรางเพอใหบรรลผลประโยชนของกลมหรอสถาบนได เชนกน

จากการส ารวจองคความรเกยวกบการศกษาเครอขายทางสงคม ผวจยพบวามฐานคด (Assumption) ทส าคญของการวเคราะหเครอขายทางสงคม คอ (Alexandra Morin and Barry Wellman, 2010; Mark S.Mizruchi, 2007)

1. แนวการศกษาเครอขายทางสงคมถอวาเปนการวเคราะหชวตทางสงคมทใหความส าคญตอปฏสมพนธระหวางปจเจก กลมหรอองคกรมากกวาการวเคราะหถงคณสมบตภายใน (Relation not Attributes) ฐานคดนหมายความวาการวเคราะหปฏสมพนธในทางสงคมนน ม

12

ความส าคญมากกวาการวเคราะหถงคณสมบตภายในของปจเจก กลมหรอองคกร อาทเชนการวเคราะหนสยใจคอของคนใดคนหนงมความส าคญนอยกวาปฏสมพนธระหวางคนนนกบคนอน เปนตน จากทกลาวมาแลวขางตนสามารถสรปไดวา เครอขายทางสงคม เปนแบบแผนของความสมพนธทางสงคม ในรปแบบตาง ๆ ตงแตระดบความสมพนธระหวางปจเจกชน ไปจนถงระดบประเทศ เชน ความเปนเพอน ความเปนญาต การมผลประโยชนรวมกนหรอการมความเชออยางเดยวกน เปนตน

2. เครอขายทางสงคม ประกอบดวยหนวยทางสงคม (Social Entities) และความสมพนธระหวางหนวยทางสงคม ซงไมใชเปนกลมทมลกษณะเฉพาะทแตละหนวยทางสงคมมลกษณะเดยวกน (Network not Group) ดงนน เครอขายทางสงคมจงประกอบดวย 2 สวนใหญ ๆ คอ หนวยทางสงคม ซงไมวาจะเปนปจเจกชน กลม หรอองคกร ซงในทนอาจจะใชศพททางเครอขายคอ Actor/Node/Point/Agent สวนประกอบท 2 คอ ความสมพนธระหวางหนวยทางสงคม (Tie/Link/Edge/Line/Arc)

3. เครอขายทางสงคมเกดขนจากเงอนไขทวา หนวยทางสงคมจะตองพงพาอาศยซงกนและกน มใชเปนหนวยอสระทไมตองขนตอใคร ดงนน หนวยทางสงคมจงตองมการแลกเปลยนทรพยากรทงทางดานวตถและมใชวตถระหวางกน เชน ขาวของ เงนทอง การใหเพยงต าแหนงหรอบทบาท การใหความบนเทง เปนตน เวสเซอรแมนและกาลสกวช (Wesserman and Galaskiewicz, 1994) ไดเสนอฐานคดของแนวคดเครอขายทางสงคมในประเดนนวา ในการอธบายเกยวกบผกระท าทางสงคม ความสมพนธทางสงคม และโครงสรางทางสงคมจะตองค านงถงสงตอไปนคอ

- ผกระท าและการกระท าตาง ๆ ของพวกเขาจะถกมองในฐานะของหนวยทมการพงพาซงกนและกน แทนทจะเปนหนวยทอสระในตนเอง

- ความเชอมโยงระหวางผกระท าจะผานเคลอนยาย Flow ของทรพยากรตาง ๆ ไมวาจะเปนวตถ เงน หรอสงทไมใชวตถ เชน ขอมล การสนบสนนทางการเมอง มตรภาพและการนบถอ

4. การวเคราะหเครอขายทางสงคม ตองเปนการวเคราะหปฏสมพนธในบรบททางสงคม (Relational Context) ในสถานการณใดสถานการณหนงเสมอ ตวอยางเชน ในการวเคราะหความรกระหวาง โรมโอและจเรยส ในนวนยายของเชค เสปยร จะตองค านงถงความรกทงสองภายใตความขดแยงระหวางตระกลคาปเลท (Capuletes) และตระกลมองตะก (Montaque) เปนตน

5. การปฏสมพนธระหวางหนวยทางสงคม ในรปของเครอขายจะพฒนาขนมาเปนแบบแผนในเชงโครงสรางเปรยบดงเชน การกออฐบลอกจนปรากฏออกมาเปนบาน โครงสรางของเครอขายจะมคณสมบตทงทเปนตวจ ากด (Constraint) และเปดโอกาส (Opportunity) ตอพฤตกรรมทางสงคมและผลลพธทตามมา

จากฐานคดของการศกษาเครอขายทางสงคมจงน ามาสหลกการวเคราะหตามแนวเครอขายดงกลาวซง โบเซแวง ไดอธบายถงตวแปรทส าคญในการวเคราะห ประกอบดวย

13

1. ความสมพนธเชงซอน (Multiplexity) ขายสงคมประกอบดวยบคคลศนยกลางและบคคลอนทเรารจก และมความสมพนธ

ตาง ๆ ในแงของบทบาท ซงแตละคนกจะมบทบาทแตกตางกนไป โดยในการมบทบาทแตละอยางท าใหเขาไดพบปะและรจกกบบคคลอนทมบทบาทอยางเดยวกน ขณะเดยวกนในบางโอกาสเขากไดพบปะกบบคคลเดยวกนนนในบทบาทอน ๆ อก

การทบคคลสองคนมความสมพนธกนเพยงบทบาทเดยว เรยกวา ความสมพนธเชงเดยว (Uniplex or Single-standarded) สวนการทบคคลสองคนมความสมพนธกนในหลาย ๆ บทบาท เรยกวามความสมพนธเชงซอน (Multiplex or Multi-standarded)

ในทางมานษยวทยาสงคมมขอสมมตฐานขอหนงวา บทบาทหลาย ๆ อยางทแตละคนมนนมผลกระทบตอกนและกน เพราะในแตละบทบาทตางกมปทสถาน และความคาดหวงทางสงคมทชน าแนวทางพฤตกรรม

2. สงทมการแลกเปลยน (Transactional Content) สงแลกเปลยนในทน หมายถง สงของ หรอ น าใจ ทมการแลกเปลยนระหวางคนสอง

คนในการแสดงบทบาทแตละอยางหรอในแตละสถานการณ สงทแลกเปลยนกนนไมเพยงแตขนอยกบปทสถานสงคมทมอยในแตละบทบาท ยงขนอยกบบคคลทแสดงบทบาทนนจะตดสนใจมพฤตกรรมอยางไร สงทมการแลกเปลยนทแสดงใหเหนถงคณลกษณะของขายสงคมทางดานเนอหาและปรมาณ ไดแก การทกทาย การสนทนา การเยยมเยอน การชวยเหลอดานการงาน การใหบรการสวนตว การชวยเหลอทางการเงน ฯลฯ ตวแปรเหลานไมเพยงแตจะชวยใหเขาใจวา บคคลหนงใหความส าคญแกความสมพนธทมตออกบคคลหนงอยางไร แตยงชวยใหเหนวา เขาไดรบผลประโยชนตอบแทนอะไรบางจากความสมพนธดงกลาว

3. ลกษณะของการใหและการรบ (Directional Flow) การแลกเปลยนระหวางบคคลสองคน อาจมทงการใหและการรบทสมดล หรอม

ความมากนอยกวาในการใหหรอรบ ลกษณะการใหและรบดงกลาว เปนดชนหนงในการแสดงถงสถานภาพของคนให-คนรบ และแสดงใหเหนถงวา บคคลนนใหความส าคญแกความสมพนธทมตออกบคคลหนงมากนอยเพยงใด หากมการใหและรบท เทาเทยมกน กแสดงวา บคคลท งสองมความสมพนธในอ านาจและเกยรตภมในระดบทเทาเทยมกน หากการใหมมากกวา แสดงวา ผใหมฐานะทางสงคมและอ านาจเหนอกวาผรบ ทงนในระบบอปถมภ ผอปถมภ เปนผใหประโยชนและความชวยเหลอตาง ๆ มากกวาทจะไดรบการบรการจากผใตอปถมภ ลกษณะของการใหและรบจงเปนเครองชอยางหนงถงคณภาพของความสมพนธนน

4. ความถและระยะเวลาทไดมความสมพนธกน (Frequency and Duration of interaction)

ขายสงคมของบคคลมการเปลยนแปลงอยเสมอ เพราะมการรจกคนใหมเพมขน ขณะทความสมพนธทมตอคนทรจกมานานอาจจะคอย ๆ เสอมไป ในทนในเรองของเวลาอาจใชความถของการตดตอสมพนธกนมาวดในแงของชวงเวลาของการพบปะกนแตละครง และระยะเวลาทไดรจกกนกอาจน ามาพจารณาวามการรจกกนมานานเทาไรแลว ซงสามารถใชเปนตวชวดถงระดบของความสมพนธอกแงมมหนงได

14

นฤมล นราทร (2543: 18-21) ไดจ าแนกประเภทของเครอขายทางสงคม ตามมต 4 มต ดงน

1. จ าแนกตามพนทด าเนนการ เชน เครอขายระดบหมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด ภาค และประเทศ

2. จ าแนกตามกจกรรมหรอประเดนปญหา เชน เครอขายทท างานดานเดก สตร สาธารณสข เศรษฐกจ พฒนาชมชน สทธมนษยชน สงแวดลอม

3. จ าแนกตามอาชพหรอสถานภาพทางสงคม เชน เครอขายดานแรงงาน เครอขายกลมพระสหธรรม เครอขายครพทกษสทธเดก เครอขายสารวตรนกเรยน

4. จ าแนกตามรปแบบโครงสรางความสมพนธ ท าใหเกดเครอขายใน 2 ลกษณะ คอ เครอขายตามแนวตง คอ

4.1. เครอขายทมโครงสรางเปนชวงชน ท าใหความสมพนธระหวางองคกรภายในเครอขายไมเทากน และ

4.2. เครอขายตามแนวนอน เปนเครอขายทความสมพนธระหวางองคกรภายในเครอขายเทาเทยมกน 2.1.3 รปแบบของเครอขายทางสงคม

รปแบบเครอขายทางสงคมแบงขอบเขตไดหลายรปแบบ คอ 1. การแบงรปแบบเครอขายทางสงคมตามขนาดของเครอขาย เราสามารถมรปแบบ

ของเครอขาย ไดแก เครอขายรวม (Total Network) และเครอขายยอย (Partial Network) โดยเครอขายรวมเปรยบเสมอนสงคมใหญ และเครอขายยอยเปรยบเสมอนระบบยอยในสงคมใหญ ๆ นน

2. การแบงรปแบบเครอขายทางสงคมตามลกษณะความสมพนธทมตอกน เราสามารถมรปแบบของเครอขาย โดยแบงเปนเครอขายตรง (The First Order Network or Direct Network) และเครอขายออม (The Second Order network Or Indirect Network) เครอขายตรงเปนการตดตอโดยตรงของบคคลทมตอผอนและมการตดตออยางสม าเสมอและเครอขายออมเปนการตดตอโดยทางออม ซงบคคลทเปนศนยกลางจะไมรจกบคคลอน ๆ โดยตรงซงเครอขายทางสงคมนน จะสามารถอธบายความสมพนธระหวางบคคลและชใหเหนปจจยเกอหนนไดอยางชดเจน

3. การแบงรปแบบเครอขายทางสงคมตามแนวความคดของ Alvin A. Wolfe (1970) ไดแบงเครอขายสงคมออกเปนสองประเภทใหญ ๆ ตามพนฐานลกษณะความสมพนธระหวางบคคล

3.1. เครอขายทไมมขอจ ากด (Unlimited Network) ซงไดแก เครอขายทเกดจากบคคลหนงเปนจดศนยกลางแลวนบรวมตงแตบคคลแรกซงบคคลนนมความสมพนธ อนสามารถเพมจ านวนขนไดโดยไมจ ากดวาจะเปนความสมพนธในระดบไหน

3.2. เครอขายทมขอจ ากด (Limited Network) ซงเปนการระบเครอขายโดยการตงกฎเกณฑบางอยางขนมาวเคราะหความสมพนธดงน คอ

ก. เครอขายสวนตวบคคล ข. ประเภทบคคล (เชน ญาต เพอนบาน หรอเพอนรวมงาน)

15

ค. กจกรรม หรอพฤตกรรมทกอใหเกดความสมพนธ ง. บทบาทและหนาทของบคคลทเกยวของ จ. เนอหาของการแลกเปลยนนนเปนไปในทางเศรษฐกจหรอทาง

การเมอง 4. การแบงรปแบบเครอขายทางสงคมตามแนวความคดของ John A. Barnes Barnes (1968)นกมานษยวทยาได เสนอแนวความคดเกยวกบเครอขายวา

ความสมพนธทางสงคมกอใหเกดเครอขายรวม (Total Network)ซงเครอขายยอยกคอ ความสมพนธสวนหนงในหลาย ๆ สวนของเครอขายรวม โดยทเครอขายยอยนนตองตงอยบนพนฐานหลกเกณฑเดยวกนกบเครอขายรวม หลกเกณฑอนนอาจตงอยบนพนทฐานความสมพนธทางดานเศรษฐกจ เครอญาต การเมอง หรอระบบยอยอน ๆ ของสงคม Barnes มองวา เครอขายรวมเปรยบเสมอนกบระบบสงคมใหญและเครอขายยอยเปรยบเสมอนกบระบบยอย นอกจากนนBarnes ยงไดเสนอความเหนอกวาเครอขายตรง (The First Order Network หรอ Direct network) หมายถง การตดตอโดยตรงของปจเจกบคคลทมกบผอน อนไดแก ครอบครว ญาตพนอง เพอนบาน และผรวมงานซงบคคลเหลานมกจะมการตดตอซงกนและกนอยางสม าเสมอ

เครอขายออม (The Second Order Network หรอ Indirect Network) หมายถงการเกยวของตดตอกนของปจเจกบคคลอนโดยทางออม กลาวคอ คนทเปนจดศนยกลางอาจไมรจกบคคลอน ๆ โดยตรง หากแตสามารถตดตอผานสมาชกทอยในเครอขายตรงของตนเองได อยางไรกตามโดยทว ๆ ไปแลว ภายในเครอขายตรงนนกจะมตวเชอมของเครอขายหลาย ๆ เครอขาย

5. การแบงรปแบบเครอขายทางสงคมตามแนวความคดของ Adrian C. Mayer Mayer (966) ไดน าแนวความคดของ Radcliff Brown (1965) มาผสมผสานกบ

แนวความคดของ Barnes (1968) โดย Mayer ไดตงเกณฑไววาในการศกษาเครอขายสงคมนน จะตองก าหนดตวบคคลทเปนจดศนยกลางกอน ซงเครอขายทเกดขนตามลกษณะความสมพนธทางสงคมของบคคลนนกบบคคลอน ๆ 2 ประเภท

5.1. เครอขายตามการแยกประเภทของบคคลหรอกลมคนทบคคลซงเปนจดศนยกลางมความสมพนธดวย เปนการระบขอบเขตของเครอขายสงคมทจะศกษาตามลกษณะการแยกประเภทคนหรอกลมคน (Classificatory Set)

5.2. เครอขายทเกดจากการปฏสมพนธทเกดขนจากการตดตอสอสาร การใหขาวสารขอมลตาง ๆ ตลอดจนการแลกเปลยนสงของ เครองใชไมสอย หรออาหารฯลฯ ทเกดขนรอบ ๆ ขางตวบคคลทไดรบการก าหนดใหเปนจดศนยกลางและระหวางบคคลหรอกลมบคคลอน ๆ ทตวบคคลซงเปนจดศนยกลางมความสมพนธดวย

จากแนวความคดดงกลาวน Mayer ไดสรางกรอบแนวความคดขน เพออธบายถงขอบเขตในการศกษาเครอขายสงคมใหชดเจนขน ซงประกอบไปดวยกลมความสมพนธทมขอบเขต(bounded)และไมมขอบเขต (Unbounded) ทงนไมวาจะเปนการศกษาเครอขายตามลกษณะการแยกประเภทคนหรอกลมคน หรอเปนการศกษาเครอขายตามลกษณะการปฏสมพนธกตาม โดยความสมพนธทมขอบเขตนน หมายถง เครอขายทระบขอบเขตทแนนอนของการปฏสมพนธ ระหวางตวบคคลซงเปนจดศนยกลางกบบคคลทอยรอบ ๆ ขาง เชน ความสมพนธทเกดขนเฉพาะภายใน

16

ครอบครว หรอ เฉพาะกลมเครอญาต สวนความสมพนธทไมมขอบเขตนน หมายถง เครอขายทไมจ ากดในเรองของความสมพนธทางสงคมระหวางตวบคคลทเปนจดศนยกลางกบบคคลอน ๆ ทอยรอบขาง

อยางไรกตาม Barnes กไดล าดบแนวคดของตนเองขนใหมอกครงหนง โดยไดน าเอาแนวความคดของ Mayer บางสวนมาใชสรางเปนกรอบแนวความคดของตน และมงใหความส าคญไปทเครอขายยอย โดยเนนวาเครอขายสงคมนน ๆ จรงแลว หมายถง เครอขายยอย ซงเปนสวนหนงของเครอขายรวม นอกจากน Barnes ยงเหนวา เครอขายสงคมโดยทวไปแลวไมวาจะเปนเครอขายสงคมใดกตาม จะประกอบไปดวยลกษณะหลาย ๆ อยางรวมกน คอ เปนเครอขายทมการก าหนดขอบเขตและไมมการก าหนดขอบเขตเปนทงเครอขายทสามารถนบจ านวนคนทอยในเครอขายไดและนบจ านวนไมไดและเปนเครอขายยอยและเครอขายรวม

6. แบงตามรปแบบเครอขายทางสงคมแนวความคดของJeremy Boissevain (1974)

แนวความคดของ Boissevain, 1974 (อางใน พมพวลย ปรดาสวสดและ วาทน บญชะลกษ, 2533: 355) เสนอวาในการศกษาเครอขายของบคคลตองเรมทบคคลทเปนจดศนยกลางและตองก าหนดลงไปวาเครอขายทตนจะศกษานนมขอบเขตมากนอยเพยงใด พรอมกบตองตงขอสงเกตประเภทของบคคลหรอกลมบคคล ซงบคคลตรงจดศนยกลางมความสมพนธดวยโดยอาศยระยะหางทางสงคม (Social Distance) เปนเกณฑในการแบง Boissevain ใหแนวคดวาเครอขายบคคลควรประกอบดวยปรมณฑลทส าคญอยางนอย 3 ปรมณฑล ดงตอไปน

6.1. ปรมณฑลแรกควรประกอบดวยบคคลตาง ๆ ทใกลชดกบบคคลทเปนจดศนยกลางมากทสด อนไดแก ญาตพนอง เพอนฝง ซงเรยกไดวาเปนเครอขายใกลชด (Intimate Network)

6.2. ปรมณฑลทสอง ไดแก เครอขายรอง (Effective Network) ซงประกอบไปดวยบคคลตางๆ ทบคคลซงเปนจดศนยกลางรจกคนเคยนอยกวากลมแรก กลมน มกไดแกญาตพนองทหาง ๆ ออกไป เพอนฝงและคนทรจกคนเคยอน ๆ

6.3. สวนปรมณฑลทสาม ไดแก กลมบคคลซงบคคลทเปนจดศนยกลางไมรจกโดยตรง แตสามารถตดตอสมพนธดวยไดถาตองการโดยผานเครอขายใกลชดอกทหนง ซงเรยกวา เครอขายขยาย (Extended Network)

การแบงปรมณฑลของเครอขายบคคล ซงเสนอโดยโบเซแวงนตองอยพนฐานของการใชระดบความผกพนและภาระหนาททมตอกนและกนเปนหลกเปนแนวความคดทสามารถน ามาใชวเคราะหพนฐานของพฤตกรรมของบคคลภายใตความสมพนธทแตกตางกนไดและท าใหทราบถงความแนนแฟนของความสมพนธทงทมอยระหวางบคคลศนยกลางกบคนในปรมณฑลตาง ๆ อยางไรกตาม แนวความคดนยงท าใหเหนภาพของการตดตอไมชดวาคนในปรมณฑลตาง ๆ มความสมพนธกนในลกษณะใด

7. Martin Kilduff และ Wenpin Tsai (2003: 4-8) ไดแบงรปแบบของเครอขายตามระดบของการศกษาวเคราะหเครอขาย ไดเปน 4 ประเภท คอ

7.1. เครอขายระดบปจเจกบคคล (Individual Level Network)

17

7. 2. เครอขายระดบหนวยธรกจ (Business Unit Level Network) 7. 3. เครอขายระดบองคกร (Organization Level Network) และ 7. 4. เครอขายระดบอน ๆ (Other Level Network) อยางไรกตามแมมตของการจ าแนกประเภทของเครอขายทางสงคมดงกลาว จะ

คอนขางชดเจนสามารถจ าแนกประเภทได แตหากพจารณาอยางละเอยดแลวจะพบวาบางเครอขายอาจมลกษณะทบซอนกนอยในแตละมต เชน เครอขายแรงงานมลกษณะเปนทงเครอขายดานแรงงาน และเปนเครอขายระดบประเทศดวย

2.1.4 การวเคราะหเครอขายแนวเศรษฐศาสตรการเมอง

การประยกตใชการวเคราะหเครอขายทางสงคมเพอน ามาศกษาในเชงเศรษฐศาสตรการเมอง เราพบวา การวเคราะหเครอขายทางสงคมและเศรษฐศาสตรทางสงคมเปนแนววเคราะหทสามารถเขากนได คอ ในขณะทการวเคราะหเครอขายเกยวของกบการวเคราะหปฏสมพนธระหวางปจเจกชนและกลมองคกรตาง ๆ สวนการวเคราะหแนวเศรษฐศาสตรการเมองนนเนนการศกษาของความผกพนของกจกรรมทางเศรษฐกจภายใตกรอบของสารบญการเมองโดยเฉพาะอยางยงในปจจบนกจกรรมทางเศรษฐกจจะเนนทางสถาบนของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม ดงนนปญหาทแนวการวเคราะหทงสองในอดตนนยงไมไดมการใชรวมกนในการวเคราะหสงคมกเนองมาจากการวเคราะหเครอขายสงคมมกใหความส าคญตอการวเคราะหในระดบจลภาค(Micro Level) แตการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตรการเมองนนจะเนนในระดบมหภาค (Macro Level) ลกษณะเชนนมผลท าใหการศกษาในแตละแนวขาดโอกาสทจะเตมเตมความสมบรณในการวเคราะหแนวการศกษาของตวเอง ทางออกในการทจะบรณาการการวเคราะหทงสองแนวเขาดวยกนนนตองใหความส าคญตอการศกษาโครงสรางอ านาจ (Power Structures) การศกษาดงกลาวมจดเรมตนมาจากทฤษฎวาดวยรฐของส านกมารกซส หลงจากนนกจะใชแนวคดการวเคราะหเครอขายสงคมมาชใหเหนถงความสมพนธระหวางบรรษทธรกจกบรฐโดยอาศยการเชอมรอยเปนเครอขาย (Interlocking) (Mizruchi,2007 :p1-3) ตวอยางของการวเคราะหโดยการบรณาการระหวางการวเคราะหเครอขายทางสงคมและการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตรการเมองไดแก งานของ Domhoff (G. William Domhoff) บรณาการระหวางแนวการวเคราะหทงสองโดยเรมจากการวธการ ระบวาอ านาจอยทใครในสงคมวามอย 4 วธคอ

1. วธการระบถงอ านาจโดยพจารณาจากต าแหนง (Positional Technique) มฐานการวเคราะหอยทวา ผมต าแหนงส าคญ ๆ ในองคการยอมเปนผมอ านาจควบคมทรพยากรและการตดสนใจของชมชน ดงนนจงมค าถามหลกวาใครปกครอง (Who Governs)แตวธนมจดออนในการวเคราะหโครงสรางอ านาจขวเดยวของจงหวดชลบร เพราะมมตของอ านาจเชงอทธพลเปนปจจยส าคญ ดงนนคนทมต าแหนงทางการอาจไมมอ านาจใด ๆ กได ในทางกลบกนคนทไมมต าแหนงใดๆ กลบเปนคนมอ านาจทปฏบตการอยเบองหลง ดงนนการจะวเคราะหชนชนน าจากต าแหนงจะตองปรบแนวคดไปสการวเคราะหต าแหนงในเครอขายอปถมภทไมเปนทางการ

2. วธการระบถงอ านาจโดยพจารณาจากชอเสยง (Reputational Technique) วธนมฐานการวเคราะหคนทมชอเสยงจนเปนทยอมรบของสมาชกในชมชนทองถนยอมจะไดรบความ

18

ไววางใจในการตดสนปญหาของชมชน วธนมจดออนในบรบทของการวจยน คอ คนทมอ านาจอาจจะไมใชคนทมชอเสยงดแตเพยงดานเดยว เนองจากการใชอ านาจในเชงอทธพลอาจท าใหผมอ านาจมทงจะเปนผทมชอเสยงทงยอมรบและไมยอมรบ ขนอยกบความสมพนธระหวางบคคล เชน เปนทงผอปถมภชวยเหลอคนและเปนทงเจาพอทใชความรนแรง นอกจากนฐานคดเกยวกบโครงสรางอ านาจตามวธนจะมลกษณะทแตกตางจากโครงสรางทใชงานวจยน คอ มองโครงสรางอ านาจเปนสงทมอยตายตวไมเปลยนแปลง

3. วธการระบถงอ านาจโดยพจารณาจากการมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision-making Technique) ฐานการวเคราะหของวธนตงอยบนความเชอทวาในการศกษาผมอ านาจทองถนนนจะตองศกษา ถงพฤตกรรมจรง ๆ ทเกดขนในกระบวนการทางการเมอง คอ การวเคราะหจากกระบวนการตดสนใจปญหาสาธารณะส าคญ ๆ วา ใครเขารวมตดสนใจและใครมบทบาทครอบง าผลการตดสนใจดงกลาว โดยมค าถามวาใครชนะ (Who Wins) จดออนทส าคญประการหนงเมอน ามาใชกบวจยน คอ ผทเขารวมประชมทเปนทางการ อาจจะไมมอ านาจในการตดสนใจในประเดนสาธารณะ เนองจากเปนตวแทนทถกเชญใหมาบงหนากได ดงนนในการวเคราะหชนชนน าจากการมสวนรวมในการตดสนใจ ในงานวจยนจะพจารณาถงเวทการตดสนใจทมใชการประชมทางการแตเพยงอยางเดยว แตจะตองเสรมการประชมทไมเปนทางการในประเดนสาธารณะทส าคญ

4. วธการระบถงอ านาจโดยพจารณาจากการกระจกตว การระบตวอ านาจของวธน ตงอยบนค าถามหลกทวาใครไดประโยชน (Who Benefit) ฐานการวเคราะหของวธนกคอ ชมชนทองถนจะเกดการกระจกตวของรายไดในคนกลมใดกลมหนงไดนน คนกลมดงกลาวจะตองมอ านาจมากพอทสามารถดงรายไดใหมากระจกอยทตวเองได แตการใชความมงคงและรายไดจะตองตระหนกวาความมงคงและรายไดไมใชเปนสงเดยวกบเรองอ านาจเพยงเปนสญญาณทแสดงใหเหนถงการมอ านาจ

ในการวเคราะหโครงสรางอ านาจของสหรฐอเมรกาดอมฮอปไดชใหเหนถงการถกครอบง าดวยโครงสรางอ านาจแบบชนชนน า โครงสรางแบบชนชนน าเปนแบบแผนความสมพนธทอ านาจกระจกตวอยทคนกลมนอย (minority)ของสงคม ไมวาจะมองในระดบชาตหรอในระดบทองถน ชนชนน าเปนกลมสงคม (Social Group) ทมต าแหนงบนจดยอดสดของปรามด (Social Hierarchy) ของการแบงชนทางสงคม (Social Stratification) การมอ านาจแบบชนชนน าตงอยบนการจดองคการ เพอการครอบง าหรอปกครองคน (Domination) เนองจากผน าองคการสามารถควบคมการใชทรพยากรในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนทรพยสนความมงคง ต าแหนงบงคบบญชา ทกษะความรหรอสถานภาพทางสงคม นอกจากนผน าดงกลาวยงมขอมลสารสนเทศมากกวาคนทอยในระดบลาง รวมถงความสามารถในการใหคณใหโทษดวย โครงสรางอ านาจแบบชนชนน าเกดจากการสรางเครอขายอ านาจขององคการตาง ๆ และโยงกนเปนโครงสรางอ านาจ เนองจากเครอขายเปรยบเสมอนอฐบลอค (Building Block) ส าหรบการกอรปโครงสรางขนมา ภายใตโครงสรางอ านาจแบบชนชนน านน จะพบวามปฏสมพนธระหวางการกระจกตวของอ านาจกบความมงคง กลาวคอ กลมทมอ านาจกจะมความมงคง ในทางกลบกนกลมทมความมงคงกจะเขามามอ านาจดวย

19

2.2 แนวคดเกยวกบชนชนน า 2.2.1 ความหมายของชนชนน า

มผทอธบายไวหลายทานดวยกนดงน Tom Bottomore (อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 10) ซงไดอธบายถง

ความสมพนธของคนในสงคม วาสามารถแบงกลมคนออกเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ กลมคนทมอ านาจ มอทธพลมากในสงคม ซงเรยกวา ชนชนน า (Elite) หมายถง บคคลทด ารงต าแหนงสงในสงคม หรอ อยทยอดปรามดของโครงสรางทางสงคม เชน กลมผปกครองในระดบ ประเทศ ชมชน หรอบคคลทด ารงต าแหนงสงในสงคม สวนอกกลมคอผทอยใตปกครอง (Non-elite) หรอ สามญชน (Mass) (Tom Bottomore อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 10) ซงไมมอ านาจและอทธพล หรอหากจะมกมกมเพยงจ านวนนอยอกทงไมมบทบาทในการตดสนใจทางสงคมโดยตรง

Vilfredo Pareto (อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 10-11) เชอวา ความสามารถตาง ๆ เชน ความฉลาด ความสามารถพเศษสตปญญา จะถกกระจายบนเสนเคอรฟ เหมอนกบการกระจายรายได ชนชนน า คอ “บคคลทมความสามารถมากทสดในกจกรรมของมนษยแตละสาขาซงเขาจะตอสกบกลมมวลชนซงหมายถงกลมทมความสามารถนอยกวาและฉลาดนอยกวาทงนเพอทจะน าตนขนไปสการเปนผปกครอง” (สมพงษ ชมาก, 2519: 27) นอกจากน ถาปจเจกชนมระดบทางการเมอง อ านาจและอทธพลทางสงคม ชนชนเหลานเรยกวา “ชนชนน า” Paretoยงไดแบงระดบของชนชนน าออกเปน 2 ระดบ คอ

1. ชนชนระดบลางซงไมใชชนชนน าซงไมมอ านาจในการปกครอง 2. ชนชนระดบสงซงเปนชนชนน า เปนชนชนทมอ านาจในการปกครองชนชนน าใน

ความหมายท Pareto กลาวถงน ไมไดหมายถงคนเพยงคนเดยวทมอ านาจ หรอ ครอบครองอ านาจอยางเดดขาดแตชนชนน า คอ คนกลม/จ านวนนอยทจะมคนฝายหนง หรอ คนจ านวนหนงคอยใหการสนบสนนชวยเหลอ ซงเปนคนในกลมชนชนน าเดยวกน

Pareto ไดเปรยบเทยบบคลกของชนชนน ากบสตว 2 ประเภท คอ สนขจงจอก และสงโต ซงเขาไดอธบายลกษณะของสตวทง 2 ประเภท ดงน

1. ชนชนน าแบบสนขจงจอก มความเฉลยวฉลาด ไหวพรบด มสตปญญาด กลมนจะเปนศนยกลางของอ านาจ(Inner Core Elite)

2. ชนชนน าแบบสงโต มก าลงความสามารถมาก คนกลมนจะใหการสนบสนนชนชนกลมแรก

GaeratoMosca (อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 11) กลาววาในทกสงคมจะมคนเพยง 2 ชนชน ไมวาจะเปนสงคมในสมยโบราณหรอสงคมสมยใหม จะประกอบไปดวย ชนชนผปกครอง และชนชนผถกปกครอง โดยชนชนผปกครองนจะมจ านวนนอยแตมสามารถผกขาดอ านาจในทางการเมองไดสวนชนชนผถกปกครองซงมอยเปนจ านวนมากจะถกควบคมและบงคบโดยชนชนปกครองเสมอ

Harold D. Lasswell (อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 11) อธบายวา ชนชนน าคอ ผทถออ านาจทางการเมอง รวมทงมภาวะผน า และขอมลทางสงคม ซงสามารถคงอยและเหนไดในชวงเวลาหนง Lasswell จะใหความส าคญกบอ านาจ และอทธพล โดยเขาเสนอวาคนทมอ านาจมาก

20

คอ “ชนชนน า”รองลงมาไดแก “ชนชนน าระดบกลาง” สวนคนทมอ านาจนอยทสดในสงคมคอ “มวลชน”

นกคดชนชนน าทมชอเสยงในยคตอมาคอ C. Wright Mills (อางใน พชาย รตนดลก ณ ภเกต, 2552: 19) ทเขยนหนงสอชอ “The Power Elite” Mills กลาววา ในสงคมอตสาหกรรมมกลมททรงอ านาจในการครอบง าสงคม 3 กลมหลกคอ กลมขาราชการ กลมทหาร และกลมนกธรกจ กลมเหลานเรยกวา ชนชนน าทางอ านาจ (Power Elite) ซงมคณลกษณะส าคญคอ มความเหมอนกนในทางสงคม กลาวคอ เปนชนชนและมตนก าเนดจากสถานภาพทางสงคมเดยวกนมเอกภาพเชงคานยมทตกลงรวมกนระหวางกลมชนชนน าดวยกนเอง และมปฏสมพนธทงแบบทไมเปนทางการโดยอาศยความสมพนธสวนตวและแบบทเปนทางการผานสมาคม

Lasswell (อางถงใน กฤษณะ พนจ, 2539: 12) ไดจ าแนกชนชนออกเปน 3 ชนชน ไดแก

1. ชนชนปกครอง ซงชนชนนไดถกเลอกสรรและแสดงออกถงอ านาจในผลประโยชนของตน

2. ชนชนพงพง ซงชนชนน าสามารถท าตามประสงคได โดยกระบวนการของอ านาจแตไมมสวนในการปกครอง

3. ชนชนใตปกครอง ชนชนนมสวนแบงในอ านาจและสงทมคณคาอน ๆ ในสงคมคอนขางนอย

A.de Grazia, P.Deutschmann and F.Hunter(อางใน จกรกฤษณนรนตผดงการ, 2513: 21) กลาววาชนชนน าหรอบคคลชนน า หมายถง “บคคลในชมชนใดชมชนหนงซงมคณสมบตทวไปทนาปรารถนาในระดบคอนขางสงเปนพเศษบคคลชนน าอาจจะเปนผทมอ านาจไดรบการยกยองนบถอมทรพยสนหรอความสามารถหลายๆดานคณสมบตดงกลาวนอาจจะมแตเพยงประการเดยวหรอหลายประการรวมกนกได”

Martin N.Marger (1981: 29) ไดใหความหมายไววา “ชนชนน า (Elite) หมายถงผทอยในต าแหนงสงสดของอ านาจและทรพยสนซงชนชนน าจะเปนผทมอ านาจอทธพลและสามารถควบคมทรพยากรทส าคญของสงคมทงยงมอทธพลในการก าหนดโยบายชแนะกจกรรมและตดสนใจในประเดนส าคญของสถาบนหลกทางสงคมเชนรฐบาลบรรษทสถาบนการศกษา”

Dhiravegin (กลมสถาบนอดมศกษาภาคเหนอ, 2530: 8) ใหความหมายของชนชนน าไววาหมายถง “บคคลกลมนอยในสงคมซงกมอ านาจทางการเงนมสถานภาพทางสงคมสงและเปนผทมอทธพลทงทางตรงและทางออมตอการตดสนใจใด ๆ ทมผลกระทบตอสงคมนน ๆ”

ระดม วงษนอม (2527: 8) ใหความหมายไววา “บคคลชนน าในสงคมเปนผทมอ านาจร ารวยและมบทบาทในการตดสนใจในนโยบายของสงคมจงเทากบวาบคคลกลมนมบทบาทในการปกครองสงคมหรอชมชนนอกจากนนบคคลชนน ากลมนจะรวมตวกนอยางเหนยวแนนมผลประโยชนรวมกนมอดมการณรวมกนและรวมตวกนเปนชนชนปกครองบคคลกลมน

21

2.2.2 ประเภทของชนชนน า จากค านยามของชนชนน าทกลาวมาแลวขางตนไดสะทอนเหนภาพของลกษณะ

พเศษของชนชนน าทแตกตางจากบคคลทวไปแตหากจะระบลกษณะชนชนน าอยางตายตวนนเปนเรองทกระท าไดยากเนองจากมกเกยวพนกบระบบคณคาและการยอมรบจากสงคมเปนหลก (จกรกฤษณ นรนตผดงการ, 2513: 22)

อยางไรกดไดมนกคดหลายทานทกลาวถงลกษณะและประเภทของชนชนน าโดยมรากฐานอยทลกษณะอนพเศษนนดงน

Max Weber (อางใน ชาญชย งามธระ, 2541: 16-17) ไดกลาวถงลกษณะของชนชนน าวามความแตกตางจากมวลชนทวไป (Mass) เนองจากมปจจยหรอองคประกอบส าคญ 3 ประการดวยกนคอ

1. Wealth (ทรพยสน) คอพลงทางเศรษฐกจหรอความมงคง ชนชนเดยวกนจะมชวประวตในการไดมาซงสงตาง ๆ ในสงคมคลายคลงกนและมจ านวนพอ ๆ กนเชนโอกาสทางการศกษาการมสขภาพดความเปนอยสขสบายเศรษฐกจด

2. Power (อ านาจ) ในทนหมายถงนสยสามารถ (Capacity) ในการด าเนนการใหบรรลวตถประสงคของตนแมจะขดขนกบความรสกของผอนกตามเชนชนชนการเมอง (พรรคการเมอง) หรอผน าทางการเมอง (Political Elite) ซงWeberไดแยกผน าโดยค านงถงอ านาจไวดงน

- ผน าแบบตรรกะ-นตอ านาจ (Rational-Legal Authority) เปนอ านาจทไดมาตามหลกเหตผลตามกฎหมายและตามระบบเหตผลของสงคมนนๆโดยจะตราไวเปนลายลกษณอกษร

- ผน าแบบธรรมเนยมอ านาจ (Traditional Authority) เปนอ านาจทสบทอดตอ ๆกนมาโดยทวไปอ านาจประเภทนจะมาจากการสบสายเลอดความคนเคยความสมพนธ

- ผน าบารมอ านาจ (Charimmabo Authority) เปนอ านาจทมลกษณะพเศษนนคอมลกษณะบคลกภาพผดจากคนธรรมดามอ านาจทเหนอธรรมชาตลกษณะของบารมอ านาจจะเกดขนไดและคงอยไดดวยการยอมรบจากผอนและมผตามเปนจ านวนมาก

3. Status (สถานภาพ) หมายถงแบบวธการด าเนนชวตเชนการแตงกายการบรโภคหรอระดบของความนยมทางสงคม (Social Esteem) ทบคคลหรอกลมบคคลไดรบซงมความสมพนธใกลชดกบพลงทางเศรษฐกจมากแตความสมพนธนกไมถอเปนหลกสากลเสมอไปโดยทวไปลกษณะทง 3 ประการขางตนมกจะเปนสงทไปดวยกนแตกไมเสมอไปทกสงคมฉะนนบคคลชนน าอาจมลกษณะใดลกษณะหนงหรอทงสามลกษณะรวมกนกได

Tom Bottomore ไดศกษาเรองชนชนน าทางสงคมและสรปวาชนชนน ามหลายประเภทดวยกนขนอยกบการยอมรบของคนในสงคมโดยทวไปแลวชนชนน ามอย 7 ประเภทคอชนชนน าทอยในราชวงศ (Dynasty Elite), ชนชนน าทางทหาร (Military Elite), ชนชนน าทางราชการ(Bureaucratic Elite), ชนชนน าทางศาสนา (Religious Elite), ชนชนน าทเปนปญญาชน (Intellectual Elite), ชนชนน าทางธรกจ (Business Elite) และชนชนน าทางการเมอง (Political Elite)

22

ชาญชย งามธระ (2541: 20) ไดสรปไววาชนชนน าผมอ านาจหรออทธพลตองมฐานะทางเศรษฐกจทดซงจะสงเสรมและสนบสนนใหมอ านาจและสามารถรกษาอ านาจไวไดรวมทงไดอธบายฐานอ านาจซงแบงออกเปน 3 ประการในลกษณะทคลายคลงกบ Max Weber ดงน

1. สทธอ านาจ (Authority) เปนสงทบคคลหรอกลมบคคลไดมาจากกฎเกณฑอนเปนทยอมรบของคนในสงคมมสถาบนทางสงคมรองรบ (Legal-Authority) ในลกษณะของต าแหนงอยางเปนทางการ (Formal Position) ท าใหเกดการยอมรบอ านาจทเหนอกวาอยางไมมขอโตแยงผมอ านาจประเภทนคอขาราชการในทองถนเจาหนาทของหนวยงานตาง ๆ ของรฐบาลเปนตน

2. ทรพยากรทางวตถ (Material Resources) คอสงทบคคลหรอกลมมมากกวาคนอนๆ เชนทรพยสนเงนทองซงเปนสงของหายากอนเปนทตองการของคนในสงคมชนชนน าจะใชทรพยากรวตถมากกวาผอนและใชแลกเปลยนเพอใหไดประโยชนมาสตนซงประโยชนในลกษณะนกคอประโยชนทางเศรษฐกจผมทรพยากรทางวตถเหลานไดแกคหบดเศรษฐนายทนเปนตน

3. ทรพยากรทมใชวตถ (Non-Material Resources) คอทรพยากรทไมสามารถจบตองไดเชนเกยรตยศชอเสยงความรอบรหนาทการงานกลมหรอบคคลทมทรพยากรประเภทนจะไดรบความนยมชมชอบความศรทธาการยกยองนบถอจากสงคมเชนพระสงฆครอาจารยผอาวโสโดยสรปแลวชนชนน าจะเปนคนจ านวนนอยในสงคมทมคณสมบตบางประการหรอหลายประการทเหนอกวาคนจ านวนมากในสงคมดงตอไปน

3.1. กลมบคคลทมต าแหนงหนาทอยางเปนทางการในสงคมและเปนต าแหนงทถกตองตามกฎหมายเชนกลมขาราชการทไดรบการแตงตงจากสวนกลาง

3.2. กลมบคคลทมทรพยากรมากกวากลมบคคลทว ๆ ไปทงทรพยากรทเปนรปธรรมเชนทรพยสนเงนทองและทรพยากรทเปนนามธรรมเชนเกยรตยศชอเสยงการยกยองความรอบร

3.3. กลมบคคลอาวโสในชมชนทมญาตพนองมาก 3.4. กลมบคคลทเขามามสวนรวมและมบทบาทในกจกรรมสรางสรรค

สงคมตาง ๆอยางสม าเสมอและตอเนองอนเปนประโยชนและเปนทประจกษแกคนในสงคม 3.5. กลมบคคลทสามารถใชทรพยากรทมอยแลกเปลยนเพอใหประชาชน

ทวไปปฏบตตามไดกลาวคอสามารถจงใจโนมนาวและชกจงคนสวนใหญใหคลอยตามและปฏบตตามได

3.6. กลมบคคลทมวถการด าเนนชวตและโอกาสในชวตทแตกตางจากกลมบคคลอนๆ ในลกษณะเหนอกวาดวาเชนรสนยมในดานตางๆการศกษาสขภาพอนามยการบรโภคเปนตน

3.7. กลมบคคลทมอาชพอนไดรบการยอมรบอยางมากในสงคมเชนขาราชการนกธรกจ (นายทนพอคา) นกการเมองศาสนา (พระหรอนกบวช) เปนตน

นธ เอยวศรวงศ (2555: ออนไลน) ไดกลาวเกยวกบกลมชนชนน าทถอวาเปนหวขบวนส าคญ ๆ ประกอบดวย

23

1. ระบบราชการ รวมทงกองก าลงตดอาวธทงหมด (บางครงกรวมกนเปนกลมกอน บางครงกแตกแยกกนภายใน จนท าใหไมอาจยดอ านาจน าไวแตผเดยวได ในขณะทฝายราชการพลเรอนสญเสยความชอบธรรมในการน าไปมากแลว)

2. นกธรกจอตสาหกรรมในกรงเทพฯ บางสวนกสงสมทนมานานตงแตกอนสมย จอมพลสฤษฎ ธนะรชต แตสวนใหญเปนผทสบโอกาสสรางความมงคงไดอยางแทจรงดวยนโยบายพฒนา ซงสถาปนาขนในสมยสฤษด เปนตนมา

3. นกธรกจในตางจงหวด กลมนกเปนผลผลตของนโยบายพฒนาเหมอนกน เชนเปนเจาของกจการแปรรปสนคาเกษตร นายทนเงนก ท ากจการขนสง ฯลฯ เปนตน กลมนบางสวนอาจเขาไปเกยวพนกบธรกจในมมมดดวย ทงความจ าเปนในการประกอบกจการ และเพราะเปนโอกาสซงเกดขนใหมในตลาดชนบท เชนเปนเจามอหวยเถอน, ออกเงนกดวยอตราดอกเบยผดกฎหมาย, ท าไรหรอโรงงานนรกเพอประกนการมแรงงานในยามจ าเปน ฯลฯ ดงนนหลายคนในกลมนจงมฉายาวาเจาพอ

Charles F. Keyes (2974: 44-50 อางใน กฤษณะ พนจ, 2539: 15) ไดท าการศกษาและแบงประเภทของชนชนน าของไทยได 3 ประเภท โดย Keyes พจารณาจากบทบาทและทมาของอ านาจ (Source of Authority) โดยมแหลง (Source) 2 แหลง ทท าใหเกดชนชนน า คอ ลกษณะของโครงสรางสงคมแบบชาวนา (Peasant Source) และแหลงภายนอกระดบชาต (National Source) ซงทง 2 แหลงนจะเปนตวแปรทท าใหเกดผน าทองถน ไดแก

1. บคคลชนน าทไมใชชาวบาน (Non-Villagers) ซงไมใชคนในหมบาน แตมอทธพลในการตดตอสมพนธกบชาวบานอยางสม าเสมอ ไดแก ขาราชการบางต าแหนง พอคาคนกลางทเขามาคาขายในหมบาน และนกการเมองทกระดบ

2. บคคลชนน าตามประเพณ ซงเรยกวา “ผใหญ” (Elders) เปนผอาวโสในชมชน รวมทงการเปนผทมบทบาทในการกจกรรมตาง ๆ ของชมชน

3. บคคลชนน าทเปนตวกลาง (Synaptic Leader) หรอบคคล ทมสถานะอยระหวาง 2 ประเภทแรก ซงเปนตวเชอมโครงขายการตดตอสมพนธระหวาชมชนกบกลมอน ๆ ในระดบชาต ไดแก ก านน ผใหญบาน พระ คร พอคาคนกลางในระดบหมบาน

C.Wright Mills ไดท าการศกษาไวอกทงไดรบการยกยองเปนตนแบบของการศกษาชนชนน าในระดบชาต โดย Mills (1956) พบวา สงคมอเมรกนทวาเปนประเทศเสรประชาธปไตยทประชาชนมสทธควบคมผปกครองทตนเองเลอกไปนนไมเปนความจรงแตอยางใด แตกลบพบวา สงคมอเมรกนนนเองถกครอบง าและผกอ านาจโดยชนชนน า 3 ประเภท คอ

1. นกธรกจทร ารวยมหาศาล 2. นายทหารระดบสงของกองทพ และ 3. นกการเมองอาชพทไดรบ การเลอกตง แตอ านาจในการตดสนใจตาง ๆ อยทนกธรกจและทหารทมผลประโยชนรวมกนสวน

ชนชนน าทางการเมองซงคอ นกการเมองทไดรบการเลอกตงจากประชาชนมอ านาจนอยมากและเปนรองนกธรกจและทหารหรอบางครงกอาจถกควบคม โดย 2 กลมนน

24

Mills อธบายเกยวกบ ชนชนน าระดบทองถน (Community or Local Elite) หรอเรยกรวม ๆ วาศกษาโครงสรางอ านาจชมชน (Community Structure) ซงเขาไดท าการศกษาโดยการมองชนชนน าจากระดบชมชนทองถนหรอระดบชมชนขนไปสชนชนน าระดบชาตจะเปนการศกษาทท าไดงายกวาการศกษาชนชนน าในระดบชาตเพยงอยางเดยว เพราะการศกษาชนชนน าระดบทองถนหรอระดบชมชนจะชวยใหเราเกบประเดนตาง ๆ ไดอยางละเอยดและครบถวน เชน ปจจยทเออตอการเปนชนชนน าทชมชนนน ๆ ยอมรบ ความสมพนธระหวางชนชนน าทองถนกบกลมตาง ๆ ของชมชน เปนตน ซงหากนกรฐศาสตร สามารถเกบประเดนใน ระดบทกชมชนหรอทกทองถนไดหมดกสามารถทจะมาสรปองครวมของโครงสรางชนน าชมชน ตลอดจนโครงสรางชนน าระดบชาตอยางครบทกมต

เดวท โนบ (David Knoke, 1990: 119-149) ไดน าเสนอแนวคดเกยวกบเครอขายแบบชนชนน าวาตงอยบนฐานคดวาความสมพนธในเชงอ านาจของชมชนมลกษณะเหมอนปรามดเชงซอน (Multiple Pyramid) ทศนยกลางอยทคนกลมนอยในการเขาไปมอ านาจในการตดสนใจเชงนโยบาย ซงหมายถง กลมชนชนน า (Elite) ดงนนโครงสรางแบบชนชนน าจงเปนแบบแผนความสมพนธทอ านาจกระจกตวอยทคนกลมนอย (Minority) ของสงคม ไมวาจะมองในระดบชาตหรอในระดบทองถนชนชนน าเปนกลมสงคม (Social Group) ทมต าแหนงบนจดยอดสดของ ปรามด (Social Hierarchy) ของการแบงชนทางสงคม (Social Stratification)การมอ านาจแบบชนชนน าตงอยบนการจดองคการ เพอการครอบง าหรอปกครองคน (Domination) เนองจากผน าองคการจะไดสามารถควบคมการใชทรพยากรในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนทรพยสนความมงคง ต าแหนงบงคบบญชา ทกษะความรหรอสถานภาพทางสงคม นอกจากนผน าดงกลาวยงมขอมลสารสนเทศมากกวาคนทอยในระดบลาง รวมถงความสามารถในการใหคณใหโทษดวย ชนชนน าทองถนจงเปนคนกลมนอยทเคลอนไหวเพอรบใชผลประโยชนกลมชนชนตนเองเปนหลก ดงจะเหนไดจากในสถานการณเมอกลมผลประโยชนของชนชนน าขดแยงกบผลประโยชนของสวนรวม ดงนนอ านาจแบบชนชนน าจงมลกษณะของการปกครองทไมใชประชาธปไตยทอยเบองหลงกระบวนการเลอกตงในรปแบบของประชาธปไตยตวแทนของนกวชาการส านกอเมรกาทศกษาเกยวกบชนชนน า ไดแก Floyd Hunter และ William Domhoff ไดศกษาโครงสรางอ านาจของชมชนโดยใหความส าคญตอฐานอ านาจทมาจากหลากหลายรปแบบ เชน ต าแหนงทางการเมองหรอทนทางเศรษฐกจและหนวยในการวเคราะหจะใหความส าคญแกการวเคราะหองคการแบบสหวทยาการแทนทการใชกลมแบบพหนยมหรอชนชน นอกจากน Hunter ของชมชนทองถนโดยเชอมโยงกบแนวคดเครอขายอ านาจวาไดมการปฏบตหรอท าหนาทอยางไร

ในการกอรปโครงสรางอ านาจของชมชนทง Hunter และ Domhoff ตางกใหความส าคญตอเครอขายอ านาจในฐานะทเปนในฐานะทเปนกลไกกอรปโครงสรางอ านาจ เนองจากจดเรมตนของโครงสรางอ านาจเกดจากการสรางเครอขายอ านาจขององคการตางๆ และโยงกนจนกอรปเปนโครงสรางดงนนเครอขายอ านาจ ในทนจงเปรยบเสมอนอฐบลอค (Building Block) ส าหรบการกอรปโครงสรางขนมา ในการกอรปโครงสรางอ านาจแบบชนชนน านน จะพบวากลไกกลางทจะเปนตวเชอมระหวางชนชนน าทองถนกบประชาชนทวไป ไดแก เครอขายของระบบอปถมภ

25

2.2.3 ตวแบบเกยวกบเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง ปรชา เปยมพงศสานต (2552) ไดน าเสนอตวแบบเกยวกบเครอขายชนชนน าทาง

เศรษฐกจและการเมองไว 2 ส านกใหญ ๆ คอ ส านกอเมรกนและส านกเยอรมน ดงภาพประกอบท 1

ภาพท2.1. ภาพตวแบบเกยวกบเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง 1. ตวแบบส านกอเมรกน ตวแบบเครอขายชนชนน าไดพฒนาขนมาจากการวจยโครงสรางอ านาจ (Power

Structure Research: PSR) เรมตนในชวงทศวรรษ 1950 ในประเทศสหรฐอเมรกา เปนวเคราะหองคกรไมใชกลม/ชนชน โดยถอวาองคกรนนคอเครองมออ านาจเพอเปลยนแปลงหรอรกษาระบบ

ภารกจหลกของส านกอเมรกา ในชวง 1950 การวจยโครงสรางอ านาจวเคราะหเรองอ านาจและ mapping power structure อยางเปนระบบใชหลกสหวทยาการ

Hunter ว เคราะหโครงสรางอ านาจในชมชนคนหาเครอขายอ านาจ (Power Networks) ดวาท าหนาท/ปฏบตการอะไร

Mill วเคราะหปรากฏการณอ านาจระดบชาต ตองการดภาพกวางของสงคมอเมรกนและดวาคนทอยขางบนมอ านาจ มอทธพล เปนคนกลมไหน

Mill มองเหนการกระจกตวของอ านาจบนยอดพระมดของสงคม ประชาชนอเมรกนถกครอบง าอยางหนกจากคน 3 กลม ทมอ านาจอทธพลประสานเชอมโยงกนกบ กลมทน กลมการเมอง กลมทหาร (ปฏเสธทฤษฎแนว Pluralism) โดยถอวา Ruling Class เปนค าทเลอนลอย (ปฏเสธแนวคด Marxist) เปนไปไมได ทชนชนทมอ านาจทางเศรษฐกจ จะแปรความร ารวยและสถานภาพสงทางเศรษฐกจใหกลายเปน อ านาจทางการเมอง

M. Mann กลาวถง 4 Networks Theory of Power ซงเสนอทฤษฎอ านาจโดยวเคราะหจาก 4 เครอขาย (Four-network Theory of Power) ตามแนวคดของ Mann ทฤษฎทเหมาะสมส าหรบการวเคราะหแนวเครอขายชนชนน า ควรจะเปนทฤษฎทใหความส าคญแกเรองเครอขายอ านาจ (Network of Power) ทมความเชอมโยงกน เครอขายนคออดมการณ ( Ideology) เศรษฐกจ (Economy) ทหาร (Military) และการเมอง (Political) (IEPM Model) จดเรมตนทางทฤษฎส าหรบการวเคราะหเครอขายชนชนน า คอ แนวคดทบอกวา อ านาจมรากฐานในองคกรจะเขาใจเรองอ านาจได กตองท าความเขาใจเกยวกบองคกร แลวดตอไปวาภายในองคกรมการจดการระบบสถานภาพสง/ต าอยางไร (organizational hierarchy) การสรางเครอขายอ านาจท ากนอยางไรและมรปรางอยางไร แนวคด 4 networks of power ใชไดทกยดทกสมย การวจยของ Mann

เครอขายชนชนน า

ส านกอเมรกน ส านกเยอรมน

26

ครอบคลมอารยธรรมตะวนตก ตลอดชวงประวตศาสตรทผานมาและอาจใชไดกบอารยธรรมอน ๆ ดวย

2. การสงเคราะหตวแบบชนชนน า นกทฤษฎคนส าคญทชวยใหการวจยแนว PSR มรากฐานทางทฤษฎทชดเจน มวธ

วทยาทเปนระบบ คอ G.William Domhoff ซงประกาศจดยนชดเจนวา แนวคดของเขาไมอยในส านกใดทงสนไมวาจะเปน pluralist Marxist หรอทฤษฎองคกรแบบกระแสหลก (ทมองอ านาจเชงหนาทนยม) ในขณะเดยวกนกเปดเผยอดมการณวา เครอขายชนชนน ามจดมงหมายเพอสรางความยตธรรม การมสวนรวมและระบอบประชาธปไตย ไมไดท าการวจยเพอรกษาระบบเกาใหด ารงอย

Domhoff ไดนยามความหมายของ อ านาจ คอ ความสามารถของคนๆหนง กลมคน ในการผลต Effects ทมผลตอคนกลมอน ๆ ตามทตนเองตงใจท าและคาดวาจะตองเปนไปตามนน นอกจากนยงวเคราะหวาอะไร คอ ปจจยทก าหนดอ านาจ อ านาจมหลายตนตอ ไมมใครบอกไดวาตนตอไหนส าคญทสด เศรษฐกจ การเมอง การทหาร วฒนธรรมหรอประเพณ โดยก าหนดเปนดชนอ านาจ ดงน

1. “อ านาจ” ของชนชนทครอบง าสงคมหรอ power elite ดไดจาก “ดชนอ านาจ” (Power Indicators)

2. มการกระจกตวของวามมงคง (Wealth) และรายไดอยทชนชนน (เปรยบเทยบกบชนชนสงคมหรอกลมคนอน ๆ ในสงคม)

3. มสถานภาพทางดาน well-being สงกวากลมอน ๆ (สขภาพอนามย การศกษา ปจจยในการด ารงชพตาง ๆ)

4. มต าแหนงหนาทสงในการควบคมสถาบนตาง ๆ ทางเศรษฐกจ สงคม 5. มฐานะครอบง าในกระบวนการเมองการปกครองของประเทศ ความเสมอภาค ความเหลอมล า การวเคราะหเครอขายโครงสรางอ านาจตามแนวคดของ Domhoff การวเคราะหม

2 วธการ คอNetwork analysis และ Content analysis โดยกลาววาเครอขายของโครงสรางอ านาจม 3 มต ไดแกPositional ReputationalและDecisional ส าหรบการวเคราะหเครอขายโครงสรางอ านาจตามวธการแบบContent analysis มองจดหนกอยทเอกสารขอมล ขาวสาร ทผลตมาจากศนยกลางขององคกร ผน าเครอขายอ านาจ ซงจะสะทอนใหเราเหนถงการอางเหตผล อดมการณโลกทศน คานยมและความเชอ

Domhoff มความเหนจากประสบการณการวจยวา ถาตองการเนนโครงสรางอ านาจไดอยางชดเจน เราควรมงไปยงการมองพนทหลก 5 แหง คอ

1. ชนชนทอยขางบนสดของสงคม 2. บรรษทธรกจทนนยม 3. องคกรเอกชน (โดยเฉพาะอยางยงสถาบนวจยของมลนธตาง ๆ) 4. พรรคการเมองและกระบวนการเลอกตง

27

5. รฐหรอรฐบาล ถาเปนสงคมไทยคงจะตองรวมเครอขายอ านาจตลาการ ขาราชการพลเรอนและ

กองทพไวดวย รวมไปถงเครอขายอ านาจของสถาบนกษตรย

โครงสรางอ านาจทองถน โครงสรางอ านาจระดบชาต Wealth, Income, and Power (April 2009) มการวเคราะห Wealth and

Income distributions บอกวาทง 2 WD and ID เปน power indications ทส าคญของเครอขายชนชนน า วเคราะหความสมพนธ Wealth-Power 2 แนวคดสมพนธกน คอ Wealth เปน resource ทส าคญใชในการแสดงออกอ านาจเงนทนสนบสนนพรรคการเมอง

Wealth การถอหน อ านาจในการควบคมบรษท อ านาจทางการเมอง สนบสนนความร ารวยของครอบครว/เครอญาต 3. Wealth distribution กบคานยมของสงคม สงคมเรามกใหความส าคญแกเรองความร ารวย การอยดกนดมงานท า มสขภาพด ม

บานอย มรายไดสง/มทรพยสมบตมากมาย คนทกกลมแสวงหาไขวควาสงเหลาน ถาจะวเคราะหออกมาแลว ปรากฏวาม รอยละ 1 ของประชากรทสามารถ

ครอบครองทรพยสมบต/รายได รอยละ 30-35 ของทงมด แสดงวากลมนตองม “อ านาจ” มากพอสมควรทสามารถท าใหรายได/ทรพยสน มากระจกตวอยทกลมของคนและคนกลมนกมดชนอ านาจอน ๆ ดวย มต าแหนงสงในสถาบนตาง ๆ และมอทธพลสงในการก าหนดนโยบาย/มาตรการ เศรษฐกจ การเงนทเออประโยชนใหแกกลมตน 4. การครอบง าทางชนชน

ใน WRA, net และในหนงสอ Domholf สรปวา ในสงคมสหรฐมปรากฏการณ class domination ด ารงอย อ านาจไปกระจกตวอยทชมชนทนนยมขนาดใหญ เครอขายอ านาจทางเศรษฐกจและกลม power elite มฐานะคอนขางโดดเดน พลงครอบง า มอทธพลและไรคตอสทนากลว แรงตอตานจากสภาพแรงงานกไมคอยม เครอขายอ านาจอน ๆ เครอขายอดมการณ เครอขายการเมองและการทหารกอยในสภาพทออนแอไรพลง เมอเปรยบเทยบกบเครอขายเศรษฐกจทนนยม Domholf ย าวา class domination ของทนไมใชเกดจากความแขงแกรงของทน หากแตเกดจากความออนแอของ 3 เครอขายอ านาจมากกวาในผลงาน The Power that be (1978) Domhoff พดถง Special interest process: SIP หมายถง วธการ/เครองมอ/ปจจยตางๆหลายรปแบบ ทกลมคนในชนชนปกครอง ในสาขาธรกจทนนยม น ามาใชเพอตนเองไดรบผลประโยชนทางดานการลดหยอนภาษ การอดหนนทางการเงน และการปรบเปลยนระเบยบขอบงคบทใหผลประโยชนระยะสนแกพวกเขา ซงกระบวนการเหลานอาจกอใหเกดความขดแยงหลายรปแบบภายในกลมชนชนปกครองทแยงผลประโยชนกน

งานวจยนาจะตองใหความสนใจแกเรอง SIP โดยอาจมองได 2 แนว ดงน

28

1. จดหนกของการวเคราะหอยทครอบครวทร ารวยบรรษททนนยม หรอสมาคมการคา/อตสาหกรรม/ธนาคาร แลวดวามความสมพนธกบกลมอ านาจตางๆทางการเมอง (พรรค/ครม./กรรมาธการ) รวมทงกระทรวง/กรม/หนวยงานราชการระดบสง ทท าใหเกดผลประโยชนพเศษแกหนวยวเคราะหของเราไดอยางไร

2. จดหนกอยทการวเคราะหหนวยงานทก ากบดแลทางดานนโยบาย ดวาหนวยงานนพวพนกบการใหผลประโยชนพเศษแกกลมไหนบาง

Domhoff กลาวถง Model of policy-formation การตดสนใจทางนโยบายทส าคญ เรมตนอยางไมเปนทางการ ในหองประชม CEO คยกน ในสมาคมใน Social clubs การสมมนาเรมมองเหนปญหา Issues นโยบายควรเปนอยางไร เขาสหนวยงานราชการแลวและก าหนดออกมาเปนนโยบายอยางเปนทางการ

กระบวนการทงหมดผานเครอขายผคน สถาบนทซบซอน สถาบนวจย มลนธ กลม

สนทนา เวทวชาการ กลมถกเถยงนโยบาย

ภาพท 2.2. ภาพแบบจ าลองของ Domhoff

3. แนวคดเกยวกบการสะสมทนเบองตน ปรากฏการณของธรกจคาสโนดงกลาวเมอพจารณาในเชงเศรษฐศาสตรการเมอง

แนวมารกซสตแลวเราสามารถน าแนวคดเกยวกบการสะสมทนเบองตน (Primitive Accumulation of Capital) มาใชเพอการวเคราะหไดเนองจากแนวคดการสะสมทนเบองตนถอวาการทนกการเมองเขามาแสวงหาความมงคงทางเศรษฐกจโดยใชกลไกทางเมองนนถอไดวาเปนการสะสมทนรปแบบหนงกอนทจะมการพฒนาระบบเศรษฐกจเปนระบบทนนยมเตมรปทใชกลไกทางเศรษฐกจโดยตรง แตธรกจคาสโนเปนการสะสมทนโดยใชกลไกทางการเมองทอยนอกเหนอกลไกทางเศรษฐกจ กลไกการสะสมทนเบองตนสามารถสรปในภาพรวมไดดงน

WRA มองเหนแตยอดปรามด

ไมเหนสวนอน ๆ ชนชนทถกครอบง า

29

กลไกการสะสมทนเบองตน

กลไกแสวงหาคาเชา

กลไกทาง ดานการคา

กลไกรฐ

กลไกภาค บรการ

การสะสมทน

เบองตน

ภาพท 2.3. ภาพกลไกการสะสมทนเบองตน การกระจกตวของความมงคงทเกดขนจากกลไกการสะสมทนเบองตนดงกลาวใน

ประวตศาสตรของประเทศตะวนตกมการใชรปแบบ (Form) ตาง ๆ ในการสะสมความมงคง ดงน 1. การปลดปลอยของศกดนาหลงจากการมฐานะตกต าลง ท าใหไพรกลายมาเปนคน

ไรทพงหรอขอทาน ซงจะกลายเปนผใชแรงงานในเวลาตอมา (เอรนเนสท แมนเดล, 2518: 84) 2. การรวบรวมประชาชนทสนไรไมตอกและการขายแรงงานเปนรายวนใหเขาส

ตลาดแรงงาน (เอรนเนสท แมนเดล, 2518: 83) 3. การลอมรวหลงจากการผลกดนชาวไรชาวนาออกจากทดน (Land Enclosures)

เปนการทเจาทดนผลกดนใหชาวนาหมดสทธในการเพาะปลกในทดนทวางเปลาหรอหมดสทธในการใชทดนสวนกลาง (The Common) เชน ประเทศองกฤษในชวงศตวรรษท 16 จนกระทงถงตนศตวรรษท 17 เมอเจาทดนตองการพนทในการเลยงแกะ การเพาะปลก จนกระทงน าไปสการลอมรวทดน และผลทตามมาจาการลอมรวทดนไดน าจนน าไปสการท าลายชนชนชาวนา ท าใหชาวนาตองกลายเปนแรงงานรบจางในชนบทหรอการเขามาท างานในเมอง ซงชาวนาเหลานกคอ ตนก าเนดของชนชนกรรมาชพ (ฉตรทพย นาถสภา, 2549: 2-3)

4. การคาทาส เชน ในเมองลเวอรพลขององกฤษจ านวนทาสทเพมขนจาก 27,500 คน ในครสตศตวรรษท 17 เปน 40,000-100,000 คนในศตวรรษท 18 ท าใหลเวอรพลเปนเมองทมการเจรญเตบโตอยางเหนไดชด (De Angelis, 2001: 10) ตอมาในปลายครสตท 18 จนถงกลางครสตศตวรรษท 19 รฐทางตอนใตของสหรฐอเมรกา ไดน าทาสผวด าจากแอฟรกาเพมขนถง 8 เทาเพอมาเปนแรงงานในไรฝาย

30

5. การฉอฉลและคอรปชนโดยอาศยกลไกของรฐ คอ การใชระบบภาษ ปญหาหนสาธารณะหรอการใชระบบเงนกระหวางประเทศ (De Angelis, 2001: 11) ตวอยางเชนในชวงสงครามปฏวตของสหรฐอเมรกาไดมการออกพนธบตรขายใหกบประชาชนโดยมสญญาจะชดใชคนภายในก าหนดเวลา หลงจากการประกาศตงสาธารณรฐและรวมเปนสหรฐแลว กระทรวงการคลงมแผนการทจะจดการหนสนของรฐดงกลาว แตไดมอบหมายใหเอกชนบางกลมมอ านาจและเอกสทธในการด าเนนงานตามแผนการดงกลาว กลมเอกชนไดปกปดขาวเกยวกบแผนการจดการหนสนของรฐมใหกระจายออกไปตามหวเมองตาง ๆ ของสหรฐอเมรกา เพอใหพอคาหรอบรษทในเครอขายไดสงเอเยนตออกไปหวเมองและรวบรวมซอพนธบตรใหมากทสดในราคาทถกเหมอนไดเปลา เนองจากประชาชนโดยทวไปไมคดวาพนธบตรจะยงมคาอย เพราะถอวาเปนการเสยสละซอพนธบตรเพอชวยชาตส าหรบท าสงคราม กลมนายทนกลมนไดน าพนธบตรทซอมาจากประชาชนสงใหกระทรวงการคลงและไถถอนดวยราคาเตมพรอมทงดอกเบย (สภา ศรมานนท, 2536: 189-196)

6. การก าจดสทธของชมชนในการควบคมดแลปจจยการยงชพ ดงเชนทเกดกบชาวพนเมองตงแตประเทศอนโดนเซยไปถงประเทศในแถบลมน าอเมซอน ไปจนถงชาวนาชาวไรในประเทศโลกทสามปจจบน (Midnight Notes Collective: 3-4)

7. การเขายดทดนจากปญหาหนสนอนเปนผลมาจากวกฤตการณหน (Debt Crisis) ทเกดขนในประเทศโลกทสามทงภายในประเทศและระหวางประเทศ (Federici, 2001: 3-4)

8. การสรางแรงงานอพยพทไมมทอยเปนหลกแหลงแนนอน เนองจากแรงงานจะตองละทงประเทศ ทงนา สวน บานและสถานทท างานของตนเอง (Federici, 2001: 3-4)

กระบวนการสะสมทนเบองตนในองคความรของกลมมารกซสสในปจจบนมการ

ตความเปน 2 แนวทางใหญ ๆ คอ การตความแนวเกาและการตความแนวใหม ดงตารางท 2

กระบวนการสะสมทนเบองตน การตความ บรบท พนท ผล แนวเกา การพฒนาทนนยม

ทองถน การเกษตร คนจนเปนกรรมการ

แนวใหม กระแสโลกาภวตน สงแวดลอม คนจนไมมทไป ตารางท 2.2. แสดงการตความแนวเกาและการตความแนวใหมของกระบวนการสะสมทน

ในงานวจยนจะใชแนวคดการสะสมทนเบองตนในการตความแบบใหม ซงเรยกวาการสะสมทนเบองตนทมความตอเนองยงยน (Inherent – Continuous Primitive Accumulation) แทนแนวคดการสะสมทนเบองตนในรปแบบเกา การตความแนวเกาถอวาการสะสมทนเบองตนเปนเหตการณเพยงชวงเดยวในประวตศาสตรกอนการเกดวถการผลตแบบทนนยม (Historical Primitive Accumulation) แตการตความแนวใหมถอวาการสะสมทนเบองตนเปนส งทถอวามความตอเนองยงยน หมายความวาเมอกอเกดวถการผลตแบบทนนยมแลวกยงคงมกระบวนการสะสมทนเบองตน

31

ด ารงอยควบคกบการสะสมทนในวถการผลตแบบทนนยม(Capitalist Accumulation Capital) ทตงอยบนฐานของความส าคญระหวางทนกบแรงงาน แนวคดการสะสมทนเบองตนแบบใหมนมลกษณะทส าคญ คอ (De Angelis, 2001 ; Midnight Notes Collective ; Bonefeld, 2001 ; Perelman, 2004)

1. การสะสมทนเบองตนเปนรากฐาน (Basis) ของวถการผลตแบบทนนยม หมายความวา การสะสมทนเบองตนเปนพลงหลกในการขบเคลอนการพฒนาทนนยม ดงนนจงมบทบาทตอเนองในฐานะททนตองใชกลยทธการสะสมทนเบองตนในเปนรากฐานในการสะสมทนตามปกตเสมอ

2. การสะสมทนเบองตนในปจจบนอาศยลทธเสรนยมใหม (Neo-Liberalism) เปนอดมการณในการสรางความชอบธรรมส าหรบการปฏบตการในขณะทการสะสมทนเบองตนในอดตอาศยแนวคดเศรษฐศาสตรการเมองแบบคลาสสค (Classical Political Economy) เปนอดมการณหลก

3. การสะสมทนเบองตนในปจจบน เกดขนในบรบทของอทธพลกระแสโลกาภวตนทมตอประเทศโลกทสาม ในเอเชย แอฟรกาและลาตนอเมรกา ในขณะทการสะสมทนดงกลาวในอดต เกดขนจากอทธพลภายในประเทศเปนส าคญ เชน องกฤษในอดตการวเคราะหอทธพลของโลกาภวตนในการศกษาครงนเปนการวเคราะหปฏสมพนธระหวางปจจยภายในและปจจยภายนอกโดยใหความส าคญตอปจจยภายนอกในฐานะทเปนเงอนไขทมผลตอสถานการณทางประวตศาสตรภายในประเทศ ดงนนการพฒนาทนนยมในจงหวดทศกษาจงเปนการวเคราะหทมการเชอมโยงกบภายนอก แตมรากเหงาอยภายในประเทศ (External Links and Internal Roots) ผลทตามมากคอ การเกดสภาวะพงพงในทนจงมใชการก าหนดแตผายเดยวจากภายนอก (ExternalDeterminism) แตเปนการสรางเงอนไขจากภายนอกทเรยกวา การพงพงเชงโครงสราง (Cardoso and Faletto , 1979 : xxi, 26-27)

4. การสะสมทนเบองตนในปจจบนอาศยรปแบบทมความหลากหลายมากกวาการเนนการผลกดนชาวไรชาวนาออกจากทดนของตนเอง (Land Enclosures) ดงทเกดขนในกรณ-ของประเทศองกฤษปลายศตวรรษท 14 รปแบบทหลากหลายในปจจบน เชน การสญเสยทดนจากปญหาวกฤตหนสน นอกจากนกลมเปาหมายทมงแยกปจจยการผลตมใชเปนเพยงผผลตสนคารายยอยเทานนแตรวมไปถงการท าลายกรรมสทธทดนของชมชนและควบคมพนททางสงคม เพอมใหชนชนกรรมาชพใชในการสรางความเขมแขงใหแกตนเอง

ตวแทนความคดทตความการสะสมทนเบองตนในแนวใหมน พฒนามาตงแต Rosa Luxemburg มาจนถง Samir Amin และ Immanuel Wellsteinในขณะทผนยมใหการตความแบบเกา ไดแก Lenin, Maurice Dobb PualSweezy

David Harvey (2003) ในฐานะตวแทนของนกวชาการทสนบสนนทฤษฎการสะสมทน เบ องตนแนวใหม ในปจจบน ได ขยายความแนวคดการสะสมทน เบ องตน (Primitive Accumulation) ของคารล มารกซ มาประยกตใชในสถานการณปจจบนทมปรากฏการณของกระแสโลกาภวฒนภายใตแนวคดทถกขบเคลอนโดยลทธแนวเสรนยมใหม(Neo-liberalism) David Harvey ไดน าเสนอแนวคดใหมนวา “การสะสมทนโดยการชวงชง” (Accumulation by Dispossession) ซง

32

ถกเขยนในหนงสอของเขา เมอป ค.ศ. 2003 วาเปน “พวกจกรวรรดนยมใหม” (The New Imperialism) ฮารวกลาวอางวาค าวา “primitive” นนวา เปนขนตอนของระบบทนนยม คอเปนขนตอนการผลตชวคราวซงจะไมมการผลตซ าขนมาใหม แตฮารวยนยนวา การสะสมทนเบองตน คอกระบวนการตอเนองซงอยภายในกระบวนการสะสมทนในระดบโลกนนเอง หมายความวาเมอสถาปนาวถการผลตแบบทนนยมขนมาในสงคมแลว วถการผลตแบบทนนยมยงตองการการด ารงอยของการสะสมทนเบองตน เพอเปนประโยชนตอการอยรอดของระบบทนนยม เนองจากในระบบทนนยมนน ตามแนวคดของมารกซส จะพจารณาไปสวกฤตการณเสมอ วกฤตการณทส าคญ คอ วกฤตการณ“การสะสมทนทมากเกนไป” (Over-accumulation) ดงนน การด ารงอยของการสะสมทนโดยการชวงชงจะเปนเหมอนดงวาลวเปดปดทปลอดภยซงจะชวยบรรเทาวกฤตชวคราวได ยกตวอยางเชน เมอพฒนาการของทนนยมจะน าไปสวกฤตกจะมกลไกมาชวยลดราคาสนคาอปโภคบรโภค(ดงนนจงเปนการผลกดนการบรโภค ทว ๆ ไปใหมมากขน) ในทางกลบกนกอาจท าไดโดยการกดราคาของปจจยในการผลตใหต า หากใหความส าคญแกราคาของปจจยการผลตทต าของสนคาอปโภคบรโภค มนจะเปนอตราผลก าไรทเพมขนทไดในชวงนน ดงนน “การเขาถงปจจยการผลตทราคาต าจงส าคญเทา ๆ กบการขยายตลาด เพอสรางโอกาสของการท าก าไร ความหมายโดยนยคอ พนททยงมใชทนกควรจะถกบงคบใหเปดเปนทน ไมเฉพาะเพอการคาเทานน (ซงอาจจะเปนประโยชนกได) แตรวมทงตองยนยอมใหทนเขาสการลงทนในกจการทสรางก าไรไดดวยการใชแรงงานราคาถก วตถดบตาง ๆ ทดนถก ๆ และอน ๆ แรงขบของตรรกะความคดของนายทนทวไปใดๆเกยวกบอ านาจ จงมใชกรอบความคดทควรถนอมรกษาไวจากการพฒนาการของนายทน แตตรรกะของทนนยมเหลานถกเปดเผยออกมาอยางตอเนอง (ฮารว ,จกรวรรดนยมใหม, 2003: 139)”

ฮารว ไดแบงการสะสมทนโดยการชวงชงออกเปน 4 รปแบบหลก ๆ คอ การแปลงสนทรพยสาธารณะใหเปนทน (Privatization) การแปลงทกอยางเปนการเงน (Financialization) การจดการและชกใยวกฤตเศรษฐกจ (The management and Manipulation of Crises) และการจดสรรปนสวนใหมของรฐ (State Redistributions)

การแปลงสนทรพยสาธารณะใหเปนทน การแปรรปองคกรของรฐ และการขายทรพยสนสาธารณะเปนแนวคดทไดถก

วพากษวจารณมากทสดและมการโตแยงจากเสรนยมใหม กลาวโดยสรปแลวการแปรรปองคกรของรฐในทนหมายถงกระบวนการถายโอนทรพยสนสาธารณะมาเปนกรรมสทธของเอกชน ตามทฤษฎมารกซ กระบวนการดงกลาวนเกดขนเพอรบใชผลประโยชนของชนชนนายทนหรอชนชนกระฎมพ ในขณะทอ านาจจะถกโยกยายจากรฐบาลของชาตไปสพรรคการเมองของเอกชน ผลประโยชนทนายทนไดรบจะอยในรปของก าไร เพราะหลงจากการแปรรปแลว นายทนสามารถขายหรอใหเชาทรพยสนสาธารณะซงถอเปนสงทประชาชนเปนเจาของรวมกน

การแปลงทกอยางเปนการเงน กระแสการแปลงทกอยางเปนการเงนเกดขนราวป ค.ศ. 1980 โดยไดรบอนญาตจาก

รฐบาลผแทน ซงท าใหระบบการเงนเปนหนงในศนยกลางหลกของกจกรรมการกระจายทรพยากรใหม

33

การสงเสรมคลงสนคาแผนการ Ponzi, asset destruction โครงสรางอตราเงนเฟอผานการควบรวม stripping through สนทรพยและกจการไลของสนทรพย (จโจมของกองทนบ าเหนจบ านาญและการท าลายลางของพวกเขาโดยการลมสลายของหน และองคกร) ดวยบตรเครดตและหนกจวตรเปนตามทฮารวย, คณสมบตทส าคญของ 1970 โพสตระบบการเงนของทนนยม

การจดการและชกใยวกฤตเศรษฐกจ การจดการและชกใยวกฤตเศรษฐกจโดยการสรางเพมอตราดอกเบยจะท าให

ประเทศทยากจนตองเขาสภาวะลมละลายจนในทสดตองยอมรบโครงการการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ การกระท าดงกลาวเกดขนจากกลมตางๆ เชน กระทรวงการคลงของสหรฐอเมรกา กลมทนวอลสตส (Wall Street) กองทนการเงนระหวางประเทศ เราจะพบวาวกฤตการณทางเศรษฐกจเชนนทเกดขนบางชวงในทศวรรษ 1960 แตมาเกดขนเปนประจ าในทศวรรษ 1980 และ 1990

การจดสรรปนสวนใหมของรฐ รฐเสรนยมใหม ตามแนวคดของฮารวยเปนผกระท าการทส าคญองคกรหนงในการ

ขบเคลอนนโยบายการปรบปรงการกระจายรายได เราจะพบวาถงแมการแปรรปองคกรของรฐจะเปนประโยชนตอชนชนลาง แตในระยะยาวจะสงผลกระทบเชงลบ รฐพยายามปรบปรงการกระจายรายไดใหม ดวยวธการตางๆ เชน การแกไขภาษ ทจะไดรบประโยชนตอบแทนจากการลงทนมากกวารายไดและคาจาง การสนบสนนการเกบภาษยอนหลง การก าจดคาใชจายของรฐและการใหทกคนสามารถเขาถงบรการไดโดยการจายคาธรรมเนยม การจดชดเชยในรปแบบตางๆ ตลอดจนถงการหยดเกบภาษบรษทเอกชน

ตวอยางของการใชกระบวนการสะสมทนโดยการชวงชงตามแนวคดเสรนยมใหมกคอโครงการของ มารกาเรตแทตเชอส าหรบการแปรรปองคกรของรฐของทอยอาศยในประเทศองกฤษทปรากฏ ซงเปนของขวญใหกบคนจน ซงสามารถแปลงจากเจาของใหเชาในราคาทคอนขางต าไดรบการควบคมมากกวาการเปนสนทรพยทมคณคาและเพมความมงคง แตเมอการโอนส าเรจเกงก าไรทอยอาศยเขามา (โดยเฉพาะอยางยงในสถานทส าคญกลาง) ในทสดการตดสนบนหรอบงคบใหประชากรมรายไดนอยออกไปรอบนอก

การแปลงสนทรพยสาธารณะเปนทน เปนกระบวนการของการถายโอนทรพยสนสาธารณะ จากรฐสบรษทเอกชน สนทรพยรวมถงทรพยากรธรรมชาต เชน ดน ปา น า อากาศ เหลานเปนสนทรพยทรฐไดใชในการเกบไวในความเชอของคนหมายถง เพอทจะแปรรปองคกรของรฐเหลานออกไปและขายเปนหนกบบรษทเอกชนเปนสงทฮารวยเรยกสะสมโดยการชวงชง เกดขนหลายประเทศทวโลก รวมทง โบลเวยร และ แอฟรกาใต

การประยกตใชทฤษฎการสะสมทนโดยการชวงชงของฮารว สามารถครอบคลมถงมตตางๆของเศรษฐกจรวมสมย เชน เรองลขสทธของทรพยสนทางปญญา การแปรรปหนวยงานรฐสการเปนเอกชนและการขดรดปลนสะดมท าลายธรรมชาตและ สงแวดลอม การแปรรปหนวยงานบรการสาธารณะ ของรฐไปเปนของเอกชนเปนการสรางเงนก าไรใหตกสมอเอกชน ดวยความทบรการสาธารณะเปนบรการเพอสงคมจงมคอยมก าไรอยแลว ดงนนเอกชนทจะครอบครองบหาร

34

จดการงานของรฐนกจะท าการแยงชงขดรด จากประชาชนอกท การเปลยนสงแวดลอมใหเปนเครองมอของอตสาหกรรมเชนเดยวกน เพราะวาสงแวดลอมถกสมมตวาใหเปนของสาธารณะดวยนนเอง บรษทยาขามชาตไดท าการรวบรวมขอมลเกยวกบคณสมบต การรกษา จากสมนไพรซงมอยเองในธรรมชาตในพนทของประเทศดอยพฒนา แลวไดมการพฒนา ทดลองผลตยาจากสมนไพรเหลานจนเปนยาไดส าเรจและจดสทธบตรวาเปนผคนพบ คนอนจะท าซ าไมไดอกแลว บรษทยาขามชาตกน ายาทผลตไดนน ากลบไปขายแกคนพนเมองผซงม ภมปญญาในการใชสมนไพรนอยแตเดมและกอยในพนทแหลงก าเนดของ พชสมนไพรน การท าเชนน คอ การแยงชงทรพยสนทางปญญานนเอง

2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการพนน

ในการน าเสนอแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบหวขอวจยนจะแบงออกเปน 2 หวขอใหญคอ

2.4.1 ทฤษฎเกยวกบการพนน การส ารวจเชงวพากษ 2.4.2 แนวคดเกยวกบผลกระทบของการพนน

2.4.1 ทฤษฎเกยวกบการพนน การส ารวจเชงการวพากษ สงศต พรยะรงสรรค (2546)1 ไดส ารวจองคความรเกยวกบทฤษฎการพนน โดยได

แบงจ าแนกทฤษฎดงกลาวเอาไวหลากหลายมมมอง ไมวาจะเปน หนง ทฤษฎการพนนเกยวกบแนวอนรกษนยม: การพนนเปนปญหาสงคม โดยกลมนมองวาการพนนเปนปญหาในขอศลธรรมอนดของประชาชน ปญหาตอมาคอ ปญหา (Problem) ของการควบคมทางสงคมและการบรหาร ในแงทวาการพนนอาจมสถานะทมไดเปนไปตามหลกของกฎหมาย สอง ทฤษฎการพนนเกยวกบแนวหนาทนยม: การพนนเปนกจกรรมยามวาง กลมทสองสะทอนใหเหนวาการเลนพนนนน เปนกจกรรมของมนษยทมอนจะกนแลว โดยมนษยเหลานมงเสาะแสวงหากจกรรมเพอเตมเตมพลงชวตหรอการผอนคลายความตงเครยดของพวกตนทงหลาย ดงนนกจกรรมหรอการละเลนของกลมคนรวยจงมงไปทการรบบรการในลกษณะการเลนพนนเพอเปนกจกรรมยามวาง สาม กลมตอมากคอทฤษฎการพนนวาดวยแนวการบรหารสงคม กลาวคอ กลมนสนใจทการพนนเชงพาณชยและการพนนคาสโน รวมถงขอบเจตของความสนใจขยายจากหวขอทางวฒนธรรมและจตวทยาของผเลนออกไปอยางกวางขวาง มผลการศกษาจ านวนหนงทเปนประโยชนตอนโยบายโดยตรง เชน ความเหลอมล าทางสงคมทเกดจากผลกระทบของการพนนทถกกฎหมาย การพนนทถกกฎหมายไดรบอทธพลจากสงคมและตวแปรสงแวดลอมอน ๆ อยางไรบางหรอการพนนมความเกยวโยงกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมอยางไรเปนตน สงทส าคญมากทสดกคอการยนยนวาการพนนมความเกยวของกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคม ส ทฤษฎการพนนเกยวกบแนวทางเลอกสาธารณะ มงอธบายถงทางเลอกสาธารณะ(Public Choice) อธบายการตดสนใจทางการเมองทเชอมโยงกบการขยายตว

1 สงศต พรยะรงสรรคและคณะ (2546). เศรษฐกจการพนน: ทางเลอกเชงนโยบาย. กรงเทพฯ: ส านกงานสลากกนแบงรฐบาล: 7-8.

35

ของการพนนทถกกฎหมาย และชใหเหนพลวตรของนโยบายการพนนในแงมมของความจ าเปนทางเศรษฐศาสตรภาครฐ การขยายตวของการพนนทถกกฎหมายจงถกถอวาเปนการตอบสนองของรฐทเหนแกประโยชนตวเองและสรางความสมเหตสมผลตอแนวโนมทรฐจะมรายจายเพมมากขน รฐบาลใชการพนนเปนแหลงของ “ภาษทมองไมเหน” (Invisible Taxes) ส าหรบการสรางรายไดเสรมใหเพยงพอทจะสนองความตองการทางการเมองเหลานน รวมทงเปนการลดแรงกดดนเรองคาใชจายไปในตว อยางไรกตามจะทฤษฎดงกลาวจงมมอทธพลเปนอยางมากในการอธบายการพนนคาสโนโดยเฉพาะอยางยงในประเทศสหรฐอเมรกา และยงสะทอนใหเหนถงการพฒนาเศรษฐกจซงอยเบองหลงการก าเนดของอตสาหกรรมน และกลมสดทาย หา ทฤษฎการพนนเกยวกบแนวอาชญาวทยาและประวตศาสตรกฎหมาย โดยสรปในทฤษฎไดกลาวถงวาเมออาชญากรรม กฎหมาย และความสงบเรยบรอยของสงคมเปนประเดนสาธารณะทส าคญ ซงเปนจดเรมตนของขอถกเถยงโตแยงทางทฤษฎและการเมองเกยวกบแนวคดเรองอาชญากรรมทรฐเปนผก าหนดขน การพนนในทฤษฎนไดถกนยามไปโดยปรยายวาเปนปญหาสงคมหรอเปนผลประโยชนกนแน โดยเฉพาะอยางยงในความหมายแรกการเลนพนนเปนจดเรมตนของกลมอาชญากรทงทางตรง และทางออม กลาวคอ ผเลนพนนทเลนเสยจะท าทกวถทางเพอจะหาเงนมาเลนพนนไมวาจะหาเงนแบบถกกฎหมายหรอผดกฎหมายกตาม แตถาผเลนพนนหาเงนแบบผดกฎหมายปญหาอาชญากรรมกจะเกดขนไมวาจะเปนการลกขโมย วงราวทรพย ชงทรพย หรอแมกระทงผลนตนเองสขบวนการคายาเสพตดเพอจะท า เงนในการเลนพนนของตน ในขณะเดยวกนโดยนยของความหมายทสอง เมอรฐ หรอฝายบรหารเหนสอดคลองวาบอนการพนน หรอการเลนพนนเปนประโยชนตอผลประโยชนของตนแลว กลาวคอ คอการพนนท าใหรฐมรายไดภาษจ านวนมากซงชวยผอนเบาภาระงบประมาณของรฐทย าแยลง อยางไรกตามรฐกยงสนบสนนใหเอกชนสะสมความมงคงจากอตสาหกรรมการพนนดวย

อยางไรกตามคณะผวจยของอรรถาธบายองคความรเกยวกบทฤษฎพนนในแงมมตาง ๆ ตามทสงศต พรยะรงสรรค และคณะ ไดส ารวจและรวบรวมมา ดงน

1. ทฤษฎการพนนแนวอนรกษนยม: การพนนเปนปญหาสงคม 2. ทฤษฎการพนนแนวหนาทนยม: การพนนเปนกจกรรมยามวาง 3. ทฤษฎการพนนแนวการบรหารสงคม 4. ทฤษฎการพนนแนวทางเลอกสาธารณะ 5. ทฤษฎการพนนแนวอาชญาวทยาและประวตศาสตรกฎหมาย 1. ทฤษฎการพนนแนวอนรกษนยม: การพนนเปนปญหาสงคม2 นกวเคราะหจ านวนมากมสมมตฐานรวมกนหลายอยาง (ทมกจะเปนปญหา)

เกยวกบความสมพนธระหวางการพนนและสงคม โดยไมมขอยกเวน การศกษาการพนนสมยสงครามโลกครงท 2 มความลาชาเพราะอทธพลทมความเกยวของกน 3 ประการทมผลตอวธการและเนอหาของการวเคราะหการพนน

2 สงศต พรยะรงสรรคและคณะ, (อางแลว): 7-8

36

ประการแรก อทธพลอนรกษนยมของความเชอทางศลธรรมมผลเปนอยางมากตอการคนควาทางวชาการ สมมตฐานทางทฤษฎเกยวกบความสมพนธระหวางศลธรรมและกฎหมาย การท างานและการพกผอน การผลตและการบรโภค การเมองและเศรษฐศาสตร อดตและปจจบน ไดท าใหเกดวธการวเคราะหการพนนแบบอนรกษนยมทยนยนวาสงทมมาแตเดมเปนสงทถกตอง

ประการทสอง วธการศกษาเชงประจกษ (Positivist) ทมบทบาทครอบง าในสมยหลงสงคราม และทยดมนในสมมตฐานการด ารงอยของความจรง (รปธรรม) ทปราศจากอคตทไดกอใหเกดวธการศกษาทไมสนใจสง (นามธรรม) ทสะทอนความจรง ซงเทากบเปนการปดบงตวเองจากแนวคดสถานะทางกฎหมายของการพนนในทางการเมองและสงคม

ประการทสาม การคดคนทฤษฎหรอค าอธบายเกยวกบพฤตกรรมการพนนสวนใหญเหนหางจากประวตศาสตรของการเมองในการพนนและความสมพนธทางสงคม ท าใหการเปลยนแปลงสถานะทางกฎหมายของการพนนเปนสงทเกดขนเหมอนหลกบอกระยะทอย ๆ โผลขนมาเองไดโดยไมตองสนใจทมาทไป นอกจากนการศกษาการพนนสมยปจจบนเพอใหรลกษณะพเศษทางสงคมและประวตศาสตรของการพฒนานโยบาย หรอการใหค าอธบายอยางเพยงพอเกยวกบความเปนพาณชยทเพมขนของอตสาหกรรมกมนอยมาก เนองจากไมมการวเคราะหการเปลยนแปลงทเกดขนอยางเปนทางทฤษฎ ความสนใจคบแคบของทฤษฎการพนนแบบดงเดมจงไมอาจอธบายปรากฏการณทเกดขนไดมากนก

ทฤษฎการพนนแบบดงเดม (Conventional Theories) หมายถงผลงานวจยตาง ๆ ของนกสงคมวทยา จตวทยา เศรษฐศาสตร และอาชญาวทยาชวงทศวรรษท 1970 – 1980 (พ.ศ. 2513 – 2523) การศกษาของพวกเขามจดออนทส าคญรวมกน คอ

1. พวกเขาถอวาการพนนเปนสงคงทตลอดกาลและมอยแบบเดยวโดยไมมความผดแผกแมแตนอย หรอโดยไมตองสนใจพลงทางการเมองและศลธรรมทมการเปลยนแปลงซงเปนสงก าหนดคานยม

2. พวกเขายดตดกบปรชญาการศกษาแบบเสรนยมซงเปนสงจ าเพาะตอการพฒนาทางสงคมและประวตศาสตรของทนนยม โดยเฉพาะอยางยงลทธปจเจกชนนยม (Individualism) และการใชเหตผลทางเศรษฐกจ (Economic Rationality) ในอนทจรงการเปลยนแปลงแนวคดเกยวกบการพนนเกยวโยงกบปทฎฐาน (Norms) ทางการเมองและสงคมทปรากฏและความหวงใยในระเบยบวนยเพอความสงบของสงคม

3. พวกเขามความเชออยางเปดเผยหรอแฝงเรนวาการพนนเปน “ปญหา” ของการควบคมทางสงคมและการบรหาร ดงจะเหนไดวาจากแมกระทงในกรณประเทศออสเตรเลยซงการพนนไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง แตการโตแยงเกยวกบศลธรรมและสถานะทางกฎหมายของการพนนมกเนนวา การพนนมความโนมเอยงทน าไปสความยงเหยงทางสงคม

4. เหมอนนกเศรษฐศาสตรโดยทวไป พวกเขาแยกการวเคราะหทางการเมองและเศรษฐกจออกจากกนโดยเดดขาดและถอวาแนวคดดานวฒนธรรมเปนเพยงการสะทอนสภาพทางเศรษฐกจ นคอทมาทท าใหพวกเขาถอรวมเอางาย ๆ วาการพนนเปนการพกผอน (Leisure) อยางหนง ซงเปนกจกรรมทางสงคมทแยกออกจากการท างานและการผลต

37

5. พวกเขาถอวาเปนการพนนเปนสงทไมมทมาทไป (Ahistorical) หรอไมมการเปลยนแปลง (Static) จงไมสนใจพลวตรของโครงสรางและกระบวนการทมความสลบซบซอน

6. พวกเขาใชวธการศกษาเชงประจกษ (Positive Approach) ในการวจยซงยดตดกบลกษณะภายนอกของความสมพนธระหวางสงคมและเศรษฐกจการเมองในการพนนราวกบวามนเปนจรง

7. พวกเขาประสบปญหาการยดสงคมตวเองเปนศนยกลาง (Ethnocentrism) และท าใหแยลงคอการไมมมมมองเปรยบเทยบอยางตรงไปตรงมา ระหวางบรบททางการเมองและวฒนธรรมทตางกน

8. ปรชญาการศกษาของพวกเขาขาดลกษณะวภาษวธ (Dialectical) ซงเปนลกษณะพเศษของความสมพนธตาง ๆ ในการพนน เชน ความสมพนธระหวางชนชนน าระหวางทนและรฐ หรอระหวางประชาชาตกบประเทศเพอน

วธการศกษาการพนนแบบดงเดมทใชในการวเคราะหการพนนกอใหเกดความโนมเอยงดานวธการทส าคญและมความเกยวเนองกนสองประการคอ หนาทนยม (Functionalism) และประจกษนยม (Positivism) การศกษาสวนใหญมลกษะหนาทนยม (Functionalist) ไมโดยตรงกโดยนย จากการเนนทความสงบเรยบรอยของสงคม การศกษาในแนวหนาทนยมใหความสนใจกบผลกระทบของการพนนทมตอสงคม บทบาทของการพนนในการเสรมและขยายคานยมของสงคม และทศทางและการปรบตวของการพนนใหเขากบสถาบนทางสงคมอน ๆ เชน ครอบครว งาน และทศนคตอน ๆ

ปจจบนทฤษฎทางสงคมเกยวกบการพนนไดพฒนาเปนสงคมวทยาของพฤตกรรมการพนนและการบรหารสงคม ในขณะทวธการบรหารสงคมใหความสนใจกบการศกษาปญหาแนวโนมและการกระจายตวของผเลนเปนหลก สงคมวทยาของการพนนมงศกษาในวงกวางทเกยวกบหนาทตางๆ ของการพนน ซงกคอมการยอมรบ (โดยไมมการตงค าถาม) โครงสรางและแงมมทางเศรษฐกจและการเมองของการพนนวาเปนจดเรมตนในการศกษาเนอหาของพฤตกรรมการพนน

2. ทฤษฎการพนนแนวหนาทนยม3: การพนนเปนกจกรรมยามวาง สงทเรยกกนวาการวเคราะหการพนนของสงคมวทยาแนวเสรนยมซงเรมไดรบการ

ยอมรบในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ไดใหค าอธบายในเชงบวกยงขนเกยวกบการพนนวาเปนกจกรรมยามวางทถกกฎหมาย ในสมยหลงสงครามโอกาสส าหรบ “ผใชแรงงานทมฐานะ” ทจะมสวนในการพนนทถกจดขนไดเพมขนเปนอยางมากในหลายประเทศ พรอม ๆ กบสถานภาพทางกฎหมายและการยอมรบจากสงคมทเพมขน การพนนเรมไมถกมองวาเปนปญหาสงคมทจะน าไปสความเสอมทางศลธรรมและอาชญากรรมอกตอไป ในมมมองของนกคดทใชทฤษฎหนาทนยม (Functionalism) การพนนเรมถกมองทงในแงทเปนกจกรรมทเปนเครองมอทน าไปสเปาหมายทางเศรษฐกจในฐานะทเปนกจกรรมทางสงคมทแสดงออกโดยใหความส าราญโดยตวของมนเอง ซงในอดตกเคยมผตงขอสงเกตวาสมาชกของสงคมชนสงในสมยทศวรรษทสบเกาสามารถทจะแสดงสถานะทางสงคมและความมงคง โดยการใชจายเพอการบนเทงในบางสงบางอยางเชน การพนนอยางเปดเผย ขณะเดยวกน

3 สงศต พรยะรงสรรคและคณะ, (อางแลว): 13-18.

38

นกเศรษฐศาสตรสมยหลงสงครามมความเหนรวมกนวานกพนนมความสามารถในการตดสนใจเลอกอยางมเหตผล ในการเพมความมงคงและสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมของตวเอง อยางไรกตามค าอธบายทางเศรษฐศาสตรเกยวกบแรงจงใจในการพนนเปนสงทไมแนชด งานวจยบางชนแสดงใหเหนวาการเลนการพนนเปนการแสดงออกถงสถานะของความเปนชนชนสงดงทเคยมผตงขอสงเกต แตงานวจยอนๆ แสดงใหเหนวาการพนนเปนกจกรรมของผใชแรงงานเปนสวนใหญ

โดยทวไปนกสงคมวทยาสนใจศกษาเรองราวของสงคม เปนตนวาองคประกอบทางสงคมของสถานการณการพนนซงครอบคลมการศกษาการกระจายดานเผาพนธของการเลนการพนนหรอธรรมชาตของอาชพพนนเปนตน ผลงานทนาสนใจมากทสดของสงคมวทยาแนวเสรนยมสมยหลงสงคราม มการปฏสมพนธ (Interactionist) ในดานวธการซงเนนทความสมพนธทางสงคมในขณะนนระหวางผเลนในบรบทของการเลนสงคมวทยาของความเบยงเบนมกศกษาเรองราวเกยวกบคนบา โสเภณ และคนวปรต ซงมกท าใหเกดความเหนอกเหนใจจากคนภายนอกหรอเกดความรสกตอตานตอการควบคมทางสงคม เมอการพนนถกแยกออกจากพฤตกรรมทถอวาปกต นกปฏสมพนธจงศกษาความเปนไปไดของผลดทตามมาจากการเลนและความหมายของการพนนจากมมมองของผเลน

การกอตวทางทฤษฎทเปนศนยกลางซงเปนพนฐานทางสงคมวทยาในการศกษาการพนนในมมมองทเปนบวกเกดจากความเหนวา การพนนเปดโอกาสใหนกเลนไดแสดงบคลกทแขงแกรงและความตงใจจะเสยง ซงเปนคณสมบตทสงคมใหการยกยอง เชนเดยวกบความกลาหาญหรอความซอสตย การพนนมขอดในการควบคมศลธรรมและการเมองของสงคมเพราะเปนตอกย าคานยมทมมาแตเดม ในขณะทการพนนเปนสงทดแทนความทาทายทหมดไปในชวต และยงมหนาททางสงคมทเปนศนยรวมทเปนประโยชนในการพบปะสงสรรคและการปฏบตตามระเบยบสงคมอกดวย

ผลงานดานทฤษฎของการศกษาสงคมศาสตรคอการมองการพนนในมมบวกทผนวกเขาเปนสวนหนงของการพกผอน (Leisure) จากมมมองนการพนนเปนสงทใหความบนเทงและไดรบความนยมดวยตวของมนเอง ดงนนการศกษาสวนใหญจงเกยวของกบค าถามทวาใครเปนผเลนและเหตใดพวกเขาจงเลนเชนนน การศกษาจ านวนมากมงจดสนใจทจตวทยาของการพนนโดยพยายามศกษาแรงจงใจและพฤตกรรมของคนทเกยวของในกระบวนการเลน จากมมมองอนกวางน การเลนพนนถอวาเปนกจกรรมยามวางทไดรบการยอมรบวาเปนสงชดเชยมมทลมเหลวและไมนาพงพอใจของสงคม ในปจจบนการพนน (เหมอนกจกรรมสนทนาการ) จงถกนยามดวยค าวา “เลน” หรอ “ยามวาง” ซงอยถดจากค าวา “งาน” หรอกจกรรมอนๆ ทถอวาเปนความรบผดชอบทางสงคม ดงนนกจกรรมยามวางเชน การพนนจงถอวาเปนองคประกอบทจ าเปนในการด ารงและรกษาดลยภาพของโครงสรางสงคมเอาไว การพนนกลายเปนประเดนส าคญกเพราะลกษณะของการท างานสมยใหมท าใหคนออนลาและบนทอนความคดสรางสรรคของคนโดยทวไป จากมมมองน การพนนซงแมจะแตกตางจากกจกรรมยามวางอนๆ ทเปนความผดตามกฎหมายและมความดางพรอยทางสงคม จงกลายเปนกจกรรม “ปกต” และเขากนไดดกบการกระท าและกบสถาบนอน ๆ ของสงคม

จากมมมองทางทฤษฎจ านวนมาก นกสงคมวทยาเสนอวาการพนนมบทบาททงเปน “เกมของผใหญ” และเปน “ทางระบาย” (Safety Value) ของผทตองการหลบเลยงจากภาวการณท างาน เปน“การปรบเปลยนตวทเบยงเบน” สสงทไมด เปนการสรางความแปลกใหมใหกบตวเอง เปนองคประกอบทเชอมรอยวฒนธรรมธรรมของคนท างานทตองการเอาชนะการไมมความส าเรจและ

39

ความไมมนคงในอาชพ เปนทางออกส าหรบนกพนนในการทดสอบโชคและฝมอ เปนโอกาสทไดผลในการแสงความเปนตวของตวเองและความคดสรางสรรคซงทท างานไมสามารถใหได

ความนยมของการพนนในปจจบนและความตงอกตงใจในการเลนของนกพนนแมวาจะเลนเสยกตาม กยงไดรบค าอธบายสวนใหญในแงของรางวลทไดรบจากการปฏสมพนธและสงสรรคเปนกลม มการศกษาเหลานพจารณาอาชพของนกพนนทเลยงตวเองดวยการพนน ซงการเรยนรและการค านวณของพวกเขาประกอบดวยบรรทดฐานทางวฒนธรรมของการไดเสยทางเศรษฐกจและการพฒนาความช านาญพเศษ

หลงสงครามโลกครงทสอง คนจ านวนมากเรมมองวาการพนนเปนกจกรรมยามวางมากกวาทจะเปนอาชญากรรมหรอสงชวราย ดประหนงวาเปนชยชนะอนใหญหลวงของความเปนเสรนยมและมนษยชาตโดยเฉพาะเมอเทยบกบความเชอสมยกอนสงครามกระนนกตาม แมแตในหมนกสงคมวทยาฝายเสรนยมในอเมรกา การพนนกยงไมถอวาเปนสงทมเกยรตนก ในขณะเดยวกนขออางของนกจตวทยาและนกจตบ าบดทอธบายวาการพนนท าใหเกดความลมเหลวกกลายเปนสงทไมนาเชอถอเพมขน อยางไรกตามหลกฐานทางสงคมวทยาทจะชใหเหนถงผลกระทบของการพนนในทางทดตอสงคมยงไมปรากฏใหเหน

ในกรณทแตกตางอยางเหนไดชด จากประสบการณของอเมรกาและองกฤษ ความแพรหลายของการพนนอนเปนทนยมในออสเตรเลยไดรบการอางวาเปนวฒนธรรมประจ าชาตทไมเหมอนใคร สงทส าคญทสดคอการพนนถกมองวาเปนพลงในทางบวกซงสะทอนความเสมอภาคนยม (Egalitarianism) และความหวงของสงคมออสเตรเลย

นโยบายการพนนในออสเตรเลยมทศทางทเปนเอกเทศเมอเปรยบเทยบกบนโยบายการพนนของประเทศอน ๆ เพราะมเพยงสงคมตะวนตกไมกแหงเทานนทอนญาตใหมการเลนไดมากเหมอนในออสเตรเลย แตกตางจากองกฤษหรออเมรกาทเกรงวาคนจะเลนมากเกนไปและจะท าใหเสยระเบยบสงคม ท าใหรฐบาลมการควบคมการพนนเกอบจะทกรปแบบ ในออสเตรเลยกลบมความอดทนโดยถอวาการพนนเปนเรองของ “สญชาตญาณ” และเปนความโนมเอยงโดยธรรมชาตของผใชแรงงาน ทศนคตทางวฒนธรรมแบบนถอวาเปนการพนนเปนสทธของประชาชนทก ๆ คนซงปรากฏใหเหนในเอกสารราชการทงโดยทางตรงและโดยทางออมตงแตศตวรรษทสบเกา อยางไรกตาม ส งทไมใครมคนสงเกตนกกคอการพนนเปนเรองการเมองโดยแท เหตผลกเพราะการพนนในออสเตรเลยจะมเจาหนาทรฐบาลระดบสงเขาไปเกยวพนกบการพนนเปนอยางมาก การยอมรบการพนนวาเปนวฒนธรรมทเกดขนภายใตกรอบการเมองและกฎหมายทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ท าใหเกดการโตแยงอยางรนแรงและมความขดแยงเกยวกบเนอหาของนโยบายการพนนในออสเตรเลย ดเหมอนวารฐจะรวบความรบผดชอบในการปกปองคานยมอน ๆ ของสงคมเอาไวเสยเอง เชน เรองสขภาพ การศกษา และนนทนาการ การออกกฎหมายการพนนและการบรหารจดการ ค ากลาว อางของรฐทอนญาตใหมการพนนอยางถกกฎหมายและในระดบทกวางขวางไมไดมความขดแยงกบทศนคตดานศลธรรมทปรากฏในขณะนนมากนก และรฐบาลแสดงความเปนหวงใยตอปญหาสงคมโดยการเนนนโยบายดานสงคมควบคกนไปดวยในขณะทรฐบาลออสเตรเลยออกกฎหมายการพนนโดยให อสระมากผดปกต ซงหมายถงวาผลประโยชนจากรายไดการพนนกตองมมากตามไปดวยนน ในขณะเดยวกนรฐบาลออสเตรเลยกใหความส าคญกบความยงเหยงทางสงคมทเกดจากการพนนทผด

40

กฎหมาย การปองกนการเอารดเอาเปรยบโดยอาชญากร และการใชรายไดจากการพนนเพอเปนสวสดการสงคม ขอทนาสงเกตประการหนงคอ การวเคราะหการพนนในออสเตรเลยโดยทวไปซงมกยกยองและสนบสนนการพนนวาเปน “สงบนเทงประจ าชาต” พยายามหลกเลยงทจะกลาวถงการเชอมโยงทางประวตศาสตรระหวางการพนนกบกลมเศรษฐกจทมอ านาจ สถาบนทางการเม อง และคณลกษณะของระบบทนนยมของสงคมออสเตรเลย

ในอเมรกา นกวชาการเชงประจกษ (Positive Approach) ไดศกษาความเชอมโยงระหวางทศนคตของสงคม กระบวนการพาณชยและการเมองทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางนโยบาย ผวจยไดเชอมโยงพฒนาการของการพนนทถกกฎหมายไปสการเปนพลงทางเศรษฐกจและสงคมทมบทบาท โนมนาวคานยมและสถาบนตาง ๆ ของสงคมอเมรกน ตลอดจนผลของนโยบายทตดตามมา นอกจากนยงใหความส าคญกบการตความทางการเมอง กฎหมายและการเปลยนแปลงทางสงคม และใหความเครงครดในการใชความคดตอสมมตฐานของผ เลนการพนน พวกเขาพบความไมกระจางชดดานศลธรรมและสงคมเกยวกบการพนนซงมอยในสงคมอเมรกนปจจบน นอกจากนพวกเขายงพบดวยวากฎหมายการพนนเชงพาณชยเปรยบเสมอนกระบวนการทดสอบอยางหนงซงด าเนนควบคกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมทซบซอน และทายทสดกเออประโยชนใหแกผท าธรกจและรฐ

ถอไดวาสงนเปนการคนพบทส าคญ เพราะการพนนในสมยปจจบนเปนธรกจทมก าไรและถกกฎหมายซงมความสมพนธอยางแนบแนนและเขากนไดกบสงคมอเมรกนและสถาบนตาง ๆ ทเปนแกนของสงคม การพนนในรปแบบทหลากหลายไดพฒนาเปนธรกจทเปนจดสนใจของการแขงขนและความขดแยงทางนโยบาย พวกเขาอางวาตงแตคานยมแบบเดม ๆ ทหามการเลนพนนไดเสอมลงไปท าใหการพนนในรปของธรกจการบนเทงกาวสกระแสเศรษฐกจของอเมรกา แตสงทกระตนใหมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวนแททจรงกคอรายไดจาการพนน ซงไมเพยงแตจะเปลยนอตสาหกรรมและความหมายของการพนนเทานน แตยงใหก าเนดคานยมใหมในการพนน ซงกคอ “ความตนเตน การเสยงอยางปลอดภยและการรจกพอ”

นอกจากนนกทฤษฎเชงประจกษไดตงค าถามเกยวกบวตถประสงคและผลกระทบของการเตบโตของอตสาหกรรมการพนน โดยใชสมมตฐานซงไมตางไปจากผทใชทฤษฎหนาทนยม (Functionalist) เชน การพนนเปนกจกรรมยามวางทสอดคลองกบคานยมอน ๆ ทางสงคมหรอไม เปนตน บรรดาผทใชทฤษฎเชงประจกษยงไดเสนอดวยวาในขณะทนโยบายการพนนใหมเกดจากทศนคตของประชาคมทมการเปลยนแปลงแตในทางกลบกนนโยบายใหมหรอคานยมใหมทเกดขนกผลกดนใหสงคมเกดการเปลยนแปลงดวย การพนนเปนตวอยางทดอนหนงของการเปลยนแปลงคานยมในสงคมเพราะในอดตคานยมหลกคอ ความประหยดซงน าไปสการปฏเสธตวเองและการสะสมความมงคง แตคานยมใหมกลบน าสงคมไปสคานยมแบบบรโภคนยม และคานยมแบบนท าใหสงคมสนคลอน

ในสวนทเปนบทบาทของรฐ นกวชาการเชงประจกษเหนวาการแทรกแซงของรฐเปนสงทจ าเปนในการแกปญหาความโนมเอยงทไมพงปรารถนา แตบทบาทของรฐบาลควรจ ากดเพยงการปกปอง สวสดภาพของสงคมและเปนตวกลางเพอใหมการแขงขนกนตลอดจนรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม อยางไรกตาม ความสามารถของรฐในการด าเนนการอยางเปนกลางและไมเหนแก

41

ผลประโยชนของรฐบาลเองกเปนสงทนาสงสยไมนอย เพราะรฐเองทงเกบภาษรายไดจ านวนมหาศาลจากผประกอบการ และยงเปนผผกขาดการเปนเจามอหวยรฐบาลอกดวย ดงนนการทรฐมบทบาทและอทธพลเพมมากขนในอตสาหกรรมการพนนจงเปนเรองทนาเปนหวง เพราะนกทฤษฎเชงประจกษมความเชอวา หลกการการตลาดและการเมองแบบสมดลจะน าอตสาหกรรมการพนนไปสความมประสทธภาพ และมาตรฐานในการใหบรการทมคณภาพในระดบสง นอกจากนความตองการแสวงก าไรเพยงอยางเดยวกเปนกลไกทพอเพยงแลวในการดงดดใหผประกอบการรายใหม ๆ เขามาแขงขน และปองกนมใหมการไดก าไรมากจนเกนไป และผรบประโยชนสดทายกคอสงคมโดยรวมโดยฝายการเจรจาทใชเหตใชผลและมความสงบเรยบรอย

3. ทฤษฎการพนนแนวการบรหารสงคม4 ในชวงทศวรรษท 1970 (พ.ศ.2513) มการศกษาเกยวกบการพนนอยางเปนทางการ

จ านวนมาก ขอบเขตของความสนใจขยายจากหวขอทางวฒนธรรมและจตวทยาของผเลนออกไปอยางกวางขวาง มผลการศกษาจ านวนหนงทเปนประโยชนตอนโยบายโดยตรง เชน ความเหลอมล าทางสงคมทเกดจากผลกระทบของการพนนทถกกฎหมาย การพนนทถกกฎหมายไดรบอทธพลจากสงคมและตวแปรสงแวดลอมอน ๆ อยางไรบางหรอการพนนมความเกยวโยงกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมอยางไรเปนตน สงทส าคญมากทสดกคอการยนยนวาการพนนมความเกยวของกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคม

การศกษาเหลานเปนสงทผก าหนดนโยบายการพนนจ าเปนตองรบร นอกจากปรมาณของงานวจยจะมมากเพมขน วธการวจยแบบเชงประจกษกไดถกน าออกมาใชมากขน โดยรฐเองเปนผใหการสนบสนนเพราะรฐยอมมความหวงใยในปญหาอาชญากรรมและผลกระทบทอาจมตอนโยบายดานสวสดภาพและสงคม แตรฐเองเรมใหความส าคญกบการวจยหลงจากทปรากฏวาการพนนทผดกฎหมายไดมการขยายตวออกไปเปนอยางมาก ตวอยางทแสดงใหเหนวารฐมความหวงใยตอปญหาการพนน เชน กรณทรฐเกดความสงสยวายงควรทจะหามการพนนตอไปอกหรอไม หรอสงสยวาสงคมไดรบอะไรตอบแทนจากใชเงนจ านวนมากในการปราบปรามการพนนทผดกฎหมาย

การพนนเชงพาณชยและการพนนคาสโนทเกดขนในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ไดกระตนใหนกวจยมความสนใจปญหาการพนน นกวชาการเชงประจกษ (Positivism) นยมใชวธการออกแบบสอบถาม (Survey Method) วธการนมประโยชนมากแตมขอจ ากดหลายประการ เชน ไมอาจใหความกระจางเกยวกบความเปนมาในอดต ตวแปรทางสงคมทมความละเอยดมากเกนไปท าใหไมสามารถใหขอสรปเกยวกบรปแบบของการพนนได สมมตฐานทถอวาการพนนเปนสนทนาการททดเทยมกบกจกรรมอนกท าใหการวเคราะหเปนไปอยางยากล าบาก หรอการตงสมมตฐานวาผเลนมความสมครใจและมความตงใจทจะเลนอยแลว ท าใหไมมการตงค าถามเกยวกบการใหบรการและการควบคมซงเปนเรองส าคญ นอกจากนมการทดสอบทฤษฎการพนนจ านวนมากแลว พบวาไมสอดคลองกบความจรงและไมเพยงพอทจะอธบายพฤตกรรมการเลนพนนได สงทคนพบคอ ระบบสงคมกลบเปนตวก าหนดวธการพนนและเปนผใหบรการ เปนตน อยางไรกตาม งานวจยเชงประจกษทไดผลด


42

เชน มการพบวาปจจยทแยกแยะความแตกตางระหวางคนเลนและคนไมเลนการพนนขนอยกบประสบการณ การไดสมผสทบคคลผนนมตอการพนน และความยากงายทจะเลนการพนนชนดนน

แมวาการศกษาเชงประจกษประการหนงเพยงพอตอการก าหนดนโยบาย แตยงคงเปนการตอบปญหาอยางผวเผนและน าไปสขอสรปทตางกนได เพราะผวจยอาจใหค านยามตวแปรในเชงปฏบตทแตกตางกน สงทเรยกวา “ความเปนจรง” จงอาจเปนสงประดษฐได นอกจากนการเนนศกษาทระดบปจเจกบคคลโดยไมสนใจความเปนกลมเปนกอน ความพยายามในการหลกเลยงตวแปรทเปนนามธรรม เชน อ านาจ โครงสราง ฯลฯ ท าใหการศกษาเหนหางจากความเปนจรงทางสงคม ผลกคอไมสามารถหรอมองไมเหนปญหาวาเหตใดการพนนบางแบบ จงไดรบความนยมมากกวาแบบอน ๆ รวมทงการศกษายงไมเคยใหความสนใจกบปญหาโครงสรางหรอความสมพนธระหวางอ านาจซงมทงอทธพลและไดรบอทธพลตอการพฒนาของการพนนอกดวย ดงนนงานวจยประเภทนจงขามความส าคญของแหลงอ านาจและลกษณะของการควบคมทมตอนกพนนและสถาบนทพวกเขาศกษา ปจจยทมความส าคญ เชน การก าเนดของบรษทพนนขามชาต หรอบทบาททหลากหลายและขดแยงกนของรฐในการยกสถานะของการพนนจากผดกฎหมายเปนถกกฎหมายเปนสงทแทบไมมการพดถง ดงนน ค าอธบายตาง ๆ จากการศกษาแนวนจงเปนเพยงการบรรยายลกษณะและบรรทดฐานของการพนนทปรากฏและหนาทแฝงเรนเทานน ซงเปนการละเลยตอพลวตและความเกยวพนระหวางการพนนกบสงคม ท าใหไมอาจอธบายอยางเปนระบบวาเหตใดจงมการเปลยนแปลงเกดขน หรออธบายกระบวนการอยางมความเปนมาวามกลไกการเปลยนแปลงอยางไร

การละเลยมตทางการเมองและประวตศาสตรของการพนนท าใหสมมตฐานทวาการพนนเปนสงทไมมโครงสราง ไมมความแตกตางทางวฒนธรรมหรอไมมความขดแยงหรอแขงขนกน ในทางเปนจรง การพนนทวาเปนสนทนาการตองเผชญหนากบขอกดกนทางสงคม ซงเปนตวก าหนดทขดแยงกบสมมตฐานดงกลาว เชน การศกษาการพนนของนกเลนทเปนหญงแสดงวาผหญงมบทบาทเปนรองในสงคมทนนยม และขอจ ากดของผหญงมมากกวาผชาย นอกจากนการพนนยงมผลโดยตรงในเรองสทธและอ านาจในสงคมอกดวย ความส าคญในเชงวเคราะหควรจะดวาการพนนถกก าหนดโดยรฐและกฎหมายซงก าหนดวาอะไรทจะไดรบอนญาตหรอไมไดรบอนญาตแตการศกษาเชงประจกษมความเอนเอยงทจะมองกฎหมายวาเปนสทธหรอเปนพฤตกรรมทไมนายอมรบ

ทกลาวมาขางตนมไดหมายความวางานวจยของนกประจกษนยมเปนสงทไมมคณคาหรอไมมความส าคญทางทฤษฎ การส ารวจทางสงคมและดชนแนวโนมเปนสงทไมอาจขาดไดในการวเคราะหสงคมและนโยบาย เพราะท าใหเรารขอมลทางสถตเกยวกบองคประกอบ เหตการณ และพฒนาการของรปแบบการพนน งานพวกนหลายชนมคาและเปนความรทมประโยชนซงย าใหเหนวาการพนนเปนสงทนาศกษา อยางไรกตาม วธการส ารวจจ ากดตวเองเพยงการวดผลของการพนนโดยไมไดพจารณาค าถามทมความส าคญวาการพนนเกดขนมาไดอยางไร และท าไม เปนตน ในภาพรวมของความแตกตางของผลการศกษาเชงประจกษแสดงใหเหนวาไมมอะไรทสามารถเหนรวมกนไดเกยวกบองคประกอบทางสงคมของการพนน ถงแมวาเกมจะมความตางกนในเรองของลกษณะพเศษทางโครงสรางและการเปดเผยใหผเลนไดทราบ แตปญหาทมาของการพนนในอดต คณภาพทแนนอน ความหมายทางวฒนธรรม และตวก าหนดแบบตาง ๆ ของการพนนกลบไมมการกลาวถงอยางจรงจง เชน พวกเขาไมถามวาผลประโยชนทางวฒนธรรมและสงคมมบทบาทรวมกนอยางไรเพอท าใหเกดการ

43

กดกนในวงการพนน หรอเหตใดอ านาจ ก าไร และศกยภาพของรฐบาลในการพนนจงเปนปญหาทางสงคม? หรอเปนปญหาทางสงคมหรอไม

โดยสรป ค าอธบายแบบดงเดมเกยวกบการพนนถกจ ากดโดยตวแบบทใชในการวเคราะหซงเนนทตวผ เลนมากกวาการเลน สงคมวทยาแบบดงเดมภายใตกรอบหนาทนยม (Functionalist) อธบายปญหาสงคมมากกวาแงมมทางจตวทยาของการพนน แตกท าไปโดยอยางไมมทมาและภายในกรอบทฤษฎมการยอมรบสงทด ารงอยแลววาเปนจรงไวกอน (Status Quo) และไมชอบใหมการวจารณอยางลกซง สวนนกวจยเชงประจกษ (Positivist) แมจะมขอมลทเปนประโยชนเกยวกบความแตกตางทางสงคมของผเลนหรอสถานทเลน แตเพราะความไรทฤษฎ (Atheoretical) และวธการทคงท (Static) ท าใหพวกเขาไมอาจใหค าอธบายอยางเพยงพอตอการก าหนดหรอการด ารงอยของความแตกตางเหลานนได

กลาวโดยภาพรวม การศกษาการพนนทงสองแนวมไดใหความสนใจประวตความเปนมาของพฒนาการพนน โครงสรางทด ารงอย และวตถประสงค หรอทศทางในอนาคตทอาจเปนไปไดนกประวตศาสตรสงคมไดชใหเหนถงความโนมเอยงขอการพนนทน าไปสการแบงชวงประวตศาสตร ประสบการณจากหลายประเทศแสดงใหเหนวาธรรมชาตของการพนนมทงชวงการขยายตวและความเปนทนยมในทกสงคมและมการปรบตวไปตามวฏจกรของการขยายตวหรอตกต าเมอมการปฏรปสงคม ในการอธบายการเปลยนแปลงการพนนในชวงตาง ๆ นกประวตศาสตรมกมองจากความสมพนธระหวางการพกผอนกบระบบสงคม เฉกเชนเดยวกนกบนกสงคมวทยา นกวชาการจ านวนมากจะเนนการศกษาโดยใชทฤษฎแบบหนาทนยม (Functionalist) ทมเงอนไขของบรรทดฐานและคานยมทสามารถปรบตวภายในได ในทางกลบกนมกจะปฏเสธค าอธบายเกยวกบระดบของการประกอบกนไดหรอความขดแยงในประเดนทเปนทนยมทางวฒนธรรม ปญหาโครงสรางทางสงคมและเงอนไขจ าเพาะทมตอการกอตวทางสงคม

มการศกษาจ านวนนอยทสงเกตวาการพนนทถกกฎหมายมการจดรปแบบคลายคลงกบการท าธรกจ โดยมลกษณะองคกรและเปาหมายทางการคาเหมอนกบในอตสาหกรรมอน ๆ การศกษาสวนใหญจะละเลยความจรงทวาการพนนถกกระตนโดยบรษทและหนวยงานของรฐ จนกระทงมนกลายเปนอตสาหกรรมขามชาตทด าเนนการภายใตระบบทมความสลบซบซอนระหวางชาตและวฒนธรรมโลก มขอจ ากดทางทฤษฎทกดกนการศกษาความสมพนธตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนาการพนน เปนตนวาการผสมผสานคาสโนทถกกฎหมายเขากบการทองเทยวเชงธรกจ ค าถามวาเหตใดการพนนมการกอตวตามหลกการคา หรอเหตใดวฒนธรรมการพนนแบบดงเดมจงถกครอบง าโดยวฒนธรรมการพนนโลก การศกษาโดยทวไปยงไมมการกลาวถงประเดนเหลานนอยางเดนชด

มมมองของรฐบาลและสาธารณชนสวนใหญในองกฤษและแคนาดายงคงถอวาการพนนเปนปญหาอาชญากรรมทมความรายแรงและตองมการควบคม ตรงขามกบในอเมรกาทงคาสโนทเปนของเอกชนและลอตเตอรทเปฯของรฐไดมการขยายตวไป อยางมาก ดงนนบรบทจงถกจดขนเพอรองรบการเตบโตในการวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตรและนโยบาย ซงพยายามจะศกษาปญหาและการปรบตวตอความตองการของตลาด

แมวาวธการศกษาการพนนจะมความแตกตางกนเปนสองขว แตแนวโนมลาสดในอเมรกาถอวาเปนการเลนการพนนเปนการใชสทธอยางหนงตามแนวคดประชาธปไตย ในยคบรโภค

44

นยมสมยหลงอตสาหกรรม ยงคงตองการการแทรกแซงของรฐอยบางเพอประโยชนทางการแบงปนและหนทางเลอกของผบรโภค

4. ทฤษฎการพนนแนวทางเลอกสาธารณะ5 ทฤษฎทางเลอกสาธารณะ (Public Choice Theory) มอทธพลเปนอยางมากในการ

อธบายการพนนคาสโนในอเมรกาปจจบน ทฤษฎนสะทอนใหเหนแนวคดทางการเมองทเปนเสรนยมและการพฒนาเศรษฐกจซงอยเบองหลงการก าเนดของอตสาหกรรมน การศกษาคาสโนในยคเรมแรก วเคราะหก าเนดของคาสโนดวยตวแบบความเบยงเบน และมองวาการขยายตวของคาสโนในชวงป พ.ศ. 2513 เปนการ “ท าใหความเบยงเบนเปนสงถกกฎหมาย” ซงเทากบสะทอนการตความแบบดงเดมทวา สถานการณพนนคาสโนทถกควบคมโดย “องคกรอาชญากรรม” (Organized Crime) อยางไรกตาม การลงทนโดยบรษทมหาชนทไดรบความเชอถอในชวงนนท าใหคาสโนไดรบการยอมรบมากกวาการพนนในรปแบบอนๆ ผสงเกตพบทศนคตทเปลยนไปน ไดแก นกสงคมศาสตรทศกษาการพนนคาสโนในฐานะอตสาหกรรมใหมทมการขยายตว แมวาคาสโนจะเปนอตสาหกรรมทตองมการควบคมเปนพเศษโดยรฐกตาม

การศกษาเรองการพนนทเกดขนในระยะตอมาคอชวงป พ.ศ. 2523 เตมไปดวยเรองการศกษานโยบายการพนนเชงพาณชยและการด าเนนการปญหาการเมองของคนกลมนอย ปญหาความสมพนธระหวางรฐบาลและธรกจเอกชน และปญหาการตดสนใจและการเปลยนแปลง เปนตน การศกษาวธนมขอเดนคอเรองเกยวกบนโยบายทงสน และมการใชทกสาขาวชาในการแกปญหาดานทางเทคนค โดยทวไปการวจยเปนเรองทใหความส าคญกบรายละเอยดของสงทคนพบเกยวกบการจดการกลยทธ การก าหนดนโยบายและการจดองคกรของรฐมากกวาวธการศกษาแบบอน ๆ โดยอาศยปรชญาระบบตลาดเสร วธการ และสมมตฐานทางเศรษฐศาสตร นกวเคราะหธรกจไดประยกตทฤษฎการตลาดและการจดการในการศกษาและชน าอตสาหกรรมการพนนทมการขยายตวและมการแขงขนมากขน

ในท านองเดยวกน ทฤษฎทางเลอกสาธารณะอธบายการตดสนใจทางการเมองทเชอมโยงกบการขยายตวของการพนนทถกกฎหมาย และชใหเหนพลวตรของนโยบายการพนนในแงมมของความจ าเปนทางเศรษฐศาสตรภาครฐ การขยายตวของการพนนทถกกฎหมายจงถกถอวาเปนการตอบสนองของรฐทเหนแกประโยชนตวเองและสรางความสมเหตสมผลตอแนวโนมทรฐจะมรายจายเพมมากขน เนองจากแรงกดดนทางการเมองทหลายฝายตางกเรยกรองผลประโยชนกนอยางเขมแขงในโครงการตาง ๆ ทมคาใชจายมากขน ท าใหรฐบาลใชการพนนเปนแหลงของ “ภาษทมองไมเหน” (Invisible Taxes) ส าหรบการสรางรายไดเสรมใหเพยงพอทจะสนองความตองการทางการเมองเหลานน รวมทงเปนการลดแรงกดดนเรองคาใชจายไปในตว

ในการวจยมกเรมตนจากค าถามทวา ผลกระทบของสถานภาพทถกกฎหมายทมตอรปแบบการพนน สดสวนของรายไดจากการพนนทรฐควรไดรบ และสดสวนทควรมอบใหแกชมชนแทนทจะใหกบภาครฐทงหมด การศกษาทางเศรษฐศาสตรทตงอยบนหลกการตลาดเปนศนยกลางและหลกการผบรโภคเปนใหญ เนนถงการท าก าไรใหมากทสด การแขงขนดวยราคาและการ


45

ตอบสนองความตองการตลาด ในอเมรกาการศกษาเรองการพนนจะเกยวของกบความส าเรจหรอความลมเหลวของนโยบายเศรษฐกจและนโยบายการควบคม บทความวชาการจ านวนมากมกศกษาเกยวกบผลดของการพนนทมตอการพฒนาเศรษฐกจ ซงเกยวของกบการวเคราะหคาใชจายและประโยชนจากการลงทน (Cost – Benefit Analysis) เชน การท านายจ านวนนกทองเทยวทเพมขน ปจจยก าหนดสถานทตงของคาสโน ผลกระทบทมตอภมภาคจากรายจายคาสโน เปนตน แตการวเคราะหบางครงกไมสอดคลองกบผลกระทบทางวฒนธรรมและสงคมของการพนนคาสโน สวนผลงานอน ๆ มกอยภายใตกรอบของกฎหมายสาธารณะ ซงศกษาปญหาการทาทายสวนบคคล ความพยายามในการก าจดการพนนทผดกฎหมาย และความตรงเครยดดานรฐธรรมนญทเกยวของกบการพนนของคนอนเดยแดง นอกจากนยงมการวเคราะหทเกยวของกบผลกระทบจากเงอนไขกฎหมายรฐธรรมนญ ซงถาไมมระบบการตลาดกจะไมประสบความส าเรจ รวมทงการใชอ านาจรฐในการใหบรการสาธารณะ เปนตนวา การรบรองของรฐในความเปนอสระในการตดสนใจของคนอนเดยแดง (เพราะคาสโนมกตงในเขตคนอเมรกน อนเดยน) รวมทงนกวเคราะหบางคนยงเสนอดวยวาการแทรกแซงของรฐเพอควบคมการพนนท าใหการพฒนาจากคาสโนเชงพาณชยมความลาชา

นกวเคราะหในเรองทางเลอกสาธารณะ สงอทธพลสงมากในการก าหนดทศทางของนโยบายคาสโนในสหรฐอเมรกา เชน แนวโนมสการพฒนาระบบตลาดเสรในรฐเนเวดา สะทอนปญหาทนกเศรษฐศาสตรและนกนโยบายหวงใยเกยวกบผลกระทบจากการบดเบอนในการควบคมของรฐทมตอตลาด และตวรฐบาลเอง ส าหรบรฐนวเจอรซรฐบาลทองถนพยายามปองกนมใหรฐบาลกลางเขามาแทรกแซงมากจนเกนไป โดยเนนประเดนการกระจายอ านาจสรฐบาลทองถนเพอแกปญหาการรวมศนยอ านาจไวทรฐบาลกลางมใหมากจนเกนไป และเพอเปนการเคารพสทธสวนบคคลและรกษากฎหมายรฐธรรมนญในการควบคมและจ ากดการใชอ านาจของรฐบาลกลางในดานอน ๆ เชน การพฒนาคาสโน การบรหารกลยทธ และเปาหมายการควบคม เปนตน นกวชาการเปนผมบทบาทพเศษทท าใหเกดการเชอมโยงระหวางนโยบายของรฐกบการศกษาเชงนโยบาย การทศนยกลางการพฒนาการศกษาการพนนมศนยกลางอยทมหาวทยาลยเนเวดาในสมยทคาสโนมการขยายตวในชวงป พ.ศ. 2503 – 2513 สะทอนใหเหนความสมพนธแบบอยรวมกนระหวางการศกษาเชงวชาการกบการพฒนาของคาสโนและนโยบาย

ผลงานการศกษานโยบายคาสโนมความส าคญตอความเขาใจทถกตองเกยวกบลกษณะของการขยายตวของคาสโนเชงพาณชย เพราะวามนเปนจดเรมตนของความสนใจในการพนนจากมมมองของนกคดทางการเมองและเศรษฐกจทเปนหลก ผลงานทส าคญเรมตนจากแนวคดสนบสนนคาสโนเชงพาณชยซงสะทอนปรชญาการตลาดของเนเวดาทมตอการพฒนาคาสโน สงทส าคญยงกวาคอความคดเกยวกบหนาทอนจ ากดของรฐ เปนตนวา การจ ากดพฤตกรรมอนมชอบของบรษทเอกชนและสงเสรมศลธรรมชมชนเทานน ดงนนมนจงมทงทเปนเสรนยมและเปนทนนยมซงครอบง าสงคมอเมรกาอย อยางไรกตามมการศกษาถงการเตบโตเปนอยางมากของอตสาหกรรมคาสโน ปจจยเชงประวตศาสตรทท าใหเกดการพฒนาคาสโนขน ในสายตาของนกวชาการสายทฤษฎนคาสโนและหนวยงานควบคมของรฐเปนความเปนจรงทมความตอเนองกน ซงไมอาจมองแยกออกจากกนได เนองจากเหตการณทางสงคมและการเมองตาง ๆ มผลตอนโยบายคาสโน รวมทงมผลตอตนทนทางสงคมในการพฒนาคาสโน เชน อาชญากรรม การตกต าของศลธรรม และความเสอมโทรมของ

46

เมองรวมทงปญหาผตดการพนน จากขอเทจจรงทผลกระทบในทางลบของคาสโนทมตอชมชนสามารถทจะละเมดหลกการความเปนธรรมทางสงคมและท าใหประโยชนทางเศรษฐกจลดลงได ดวยเหตนจงมเหตผลตามสมควรทใหรฐมอ านาจอนจ ากดในการบงคบควบคมอตสาหกรรมพนน

นกวเคราะหทใชทฤษฎทางเลอกสาธารณะยงไดศกษาการพนนคาสโนของรฐนวเจอรซโดยเนนทกระบวนการและเนอหาของนโยบายการพนน พวกเขาพบวาปญหาอาจจะเกดไดเมอมการเปลยนอ านาจทางการเมองเศรษฐกจ ในยามทคาสโนเปนพลงส าคญทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมในภมภาคนน ไดมการพจารณาระเบยบ กฎเกณฑ และพลวตรขององคกรควบคม ความพยายามในการลดความกงวลของสาธารณะใหสมดลกบการพฒนาเศรษฐกจ และปญหาความสมพนธทขนตอกนระหวางคาสโนกบหนวยงานรฐ ในการแบงสรรอ านาจและการด าเนนนโยบาย สงเหลานไดน าไปสความเขาใจพนฐานเกยวกบการท างานภายในหนวยงานของรฐดานนโยบายการพนนและการเปลยนแปลงกฎหมาย โดยการเนนทองคประกอบและวธการท างานงานและหนวยงานควบคม ขอสรปทส าคญกคอกระบวนการก าหนดนโยบายคาสโนมาจากความเหนของตวแทนทไดรบเลอกหรอเปนความตองการของสาธารณะนอยกวาแนวคดของธรกจองคการเอกชนและรฐบาล

โดยทวไป ผสนบสนนทฤษฎทางเลอกสาธารณะ มองการแทรกแซงของรฐวาเปนสงทเขากนไดและจ าเปนตอตลาดเสร ตราบเทาทไมไปละเมดและไมขยายไปสกจกรรมสวนบคคลหรอธรกจคาสโนเอกชน การแทรกแซงของรฐในการพฒนาคาสโนไดรบการยอมรบวา เปนความจ าเปนในการคมครองปกปองระบบตลาดเสรและระบบกรรมสทธสวนบคคล ค าถามทตามมาคอการแสวงหาวธทมประสทธภาพมากทสดในการจดการกบความเสยงทางสงคมและอาชญากรรมทเกดจากการพนน ดงนนจงไมใชค าถามเรองความสมดลระหวางความจ าเปนในการใหสวสดภาพแกสาธารณะ กบการสะสมความมงคง และไมใชปญหาการแทรกแซงของรฐเปนการลวงละเมดสทธของประชาชนหรอวฒนธรรมหรอไม แตปญหาทเกดขนกวางกวาเศรษฐกจหรอการเมองจะครอบคลมไปถง

ทฤษฎทางเลอกสาธารณะมกเลอกสถานคาสโนขนาดใหญ ในรฐเนเวดาและรฐแอตแลนตกซตเปนจดเรมตนของการวเคราะห นกทฤษฎสายนมองวารปแบบทางการคาของการพนนคาสโนไมอาจเปลยนแปลงได พวกเขาไมใหความสนใจการเปนเจาของหรอความสมพนธระหวางทนและรฐหรอตวแปรอน ๆ ผลทางการเมองของความคดท านองนสะทอนทงแนวคดแบบทวไปของสงคมศาสตรและแนวคดหลกทางเศรษฐศาสตร ดวยเหตทไมมการจ าแนกประเภททางทฤษฎและวธการอยางเปนระบบในการศกษาขอเทจจรงทอยเบองหลงของธรกจทไดรบการรบรองโดยรฐ การวเคราะหของทางทฤษฎทางเลอกสาธารณะจงเปนเพยงตอกย าความจ าเปนของความสมพนธทางสงคมทด ารงอย

สมมตฐานแบบเสรนยมและทนนยมในทฤษฎทางเลอกสาธารณะเปนสงทแสดงใหเหนเครอขายของกระบวนการทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ซงมบทบาทรวมกนในการก าหนดทางเลอกการเมอง นกวจยบางคนอาจเนนแนวคดจรยธรรม (Ethical Notion) เกยวกบการก าเนดของอตสาหกรรมการพนนมากกวาทศนคตมาตรฐานทวา การพนนเปนเรองของหนวยทางเศรษฐกจทใชเหตผลแบบทปรากฏในทฤษฎสงคมศาสตรของอเมรกา สวนพวกนกสงคมศาสตรและนกศกษาเชงประจกษมผลงานศกษารปแบบของพฤตกรรมการพนน ทแตกตางจากพวกนโยบายสาธารณะฝายเสรนยมทมงอธบายความสมพนธระหวางการพนน รฐ สงคมและกฎหมาย ซงเปนสงทถกมองขามมาเปน

47

เวลานาน ความเขาใจกระบวนการของสถาบนตางๆ ท าใหเกดความเขาใจการพนนเชงพาณชยและปญหาสวสดการสงคมไดดขน โดยเฉพาะการศกษาความแตกตางในอดตของการด าเนนนโยบายการพนน การใชประโยชนทแตกตางกนของภมภาคทมรปแบบการพนนทแตกตางกนลวนแลวแตมความส าคญในการศกษาภาพรวมของลกษณะพเศษของการพนนในระบบทนนยมทงสน งานวจยสวนใหญประสบปญหารวมกนคอ ยงมความสนใจนอยมากเกยวกบปญหาทางการเมอง และความเกยวของของรฐกบองคการธรกจ เชน มการพบวาบรษทขามชาตขนาดใหญจ านวนมากสามารถเปลยนผลประโยชนของเอกชนใหเปนนโยบายของรฐบาลโดยผานระบบราชการ นอกจากนในขณะทการศกษาดานโยบาย (Policy Studies) ยงจ ากดตวเองเพยงการระบถงอปสรรคดานองคการทมผลตอความส าเรจของนโยบาย สวนนกสงคมศาสตรและนกเศรษฐศาสตรมงศกษาวาผลลพธทไดคออะไร แตทงสองสาขาตางไมศกษาอ านาจทอยเบองหลงขององคกรของรฐ วาอะไรไดเกดขนหรอมงไปทศทางไหน แตนกนตศาสตรในฐานะทเปนสาขาหนงของรฐมกกลาวอางในสทธทจะตดสนทางการเมอง เศรษฐกจและศลธรรมของสงคมเสยเอง

5. ทฤษฎการพนนแนวอาชญาวทยาและประวตศาสตรกฎหมาย6 สาขาใหมในการอธบายการพนนทถกกฎหมายกคอ การปรากฏตวของการวเคราะห

จดเปลยนแปลงการพนน ซงเกดจากการสงเกตความสลบซบซอนในแงมมการเมองและนตศาสตร จดทเดนกคอค าอธบายททาทายและลกซงเกยวกบนโยบายการพนนทมรากฐานจากการพฒนาอาชญวทยาและประวตกฎหมายหมาย ตงแตป พ.ศ. 2513 เปนตนมาการศกษากฎหมายการพนนในองกฤษไดมการเปลยนแปลงภายใตกรอบของความเปนจรงไปสการศกษาชองวางระหวางทฤษฎกฎหมายและการปฏบต ซงการพฒนาในท านองเดยวกนกไดเกดขนในแคนาดาและอเมรกาโดยอาศยความกาวหนาของวชาอาชญวทยา

การอธบายนโยบายการพนนในทางทฤษฎเหลานไดเปนหวขอของอาชญวทยาระหวางทศวรรษท 1970 (พ.ศ. 2513) เมออาชญากรรม กฎหมาย และความสงบเรยบรอยของสงคมเปนประเดนสาธารณะทส าคญ ซงเปนจดเรมตนของทศวรรษในการโตแยงทางทฤษฎและการเมองเกยวกบแนวคดเรองอาชญากรรมทรฐเปนผก าหนดขน เชน ในองกฤษความเชอมมนทมตอความคดเสรนยมแบบเกาเกยวกบการปรบตวของดลยภาพทางสงคม มความเกยวพนกบการเพมขนของรฐในการสนบสนนการพฒนาทางเศรษฐกจและการควบคมระเบยบทางสงคม เชนเดยวกนกบในอเมรกา องกฤษมจดเนนทางการเมองในเรองของการควบคมทางสงคมควบคไปกบการสนบสนนนกประจกษนยมในการชวยแยกแยะปญหานโยบายการพนน นกคดจ านวนมากทมความเชอเรองประชาธปไตยคดคานการเกยวโยงทางสถาบนของสงคมศาสตรกบกลยทธการปราบปรามการพนนตามบาน (ถอวาเปนเรองเลกนอย) ในทางตรงกนขาม พวกเขายอมใหการยอมรบอยางเปดเผยกบบทบาทการแทรกแซงทเพมขนของรฐในการรกษาระเบยบสงคม แตทส าคญทสดกคอทาทของทฤษฎนทกระตนนกอาชญวทยาใหหนมาสนใจปญหาการมองขามความสมพนธของหนวยงานรฐกบผลประโยชนทางสงคม เศรษฐกจและอาชญากรรมของผ “มอ านาจ” โดยทวไป (ซงมผลกระทบมากกวา)


48

นกอาชญวทยาของแคนาดาและอเมรกาสวนนอย พยายามทจะจ าแนกความแตกตางทางดานกจกรรมของรฐ เปนตนวาความตงเครยดระหวางหนาทของรฐในการรกษาความสงบและท าใหเกดเงอนไขทจ าเปนในการเพมพนความมงคงของสงคมกบการใชอ านาจรฐอยางเจาะจงในการสงเสรมผลประโยชนทางสงคมเฉพาะกลมเศรษฐกจ ปญหานเรมมคามส าคญเมอเมองตาง ๆ ในแคนาดาและรฐตาง ๆ ในอเมรกามการพนนทถกกฎหมายเพมมากขน มการศกษาและเสนอวาการท าใหการพนนถกกฎหมายเปนสงทนาสนใจส าหรบทางการอเมรกนดวยเหตผลหลายประการ กลาวคอการพนนท าใหรฐมรายไดภาษจ านวนมากซงชวยผอนเบาภาระงบประมาณของรฐทย าแยลง อยางไรกตามรฐกยงสนบสนนใหเอกชนสะสมความมงคงจากอตสาหกรรมการพนนดวย บทบาทของรฐในการท าใหการพนนถกกฎหมายเปนการท าตามครรลองในการน าระบบตลาดเสรมาสผคนสวนนอยทสดทเคยอยนอกระบบกฎหมาย เทากบเปนการสรางเงอนไขทท าใหสงคมมความปรองดอง

การศกษาเหลานของนกอาชญวทยา แสดงใหเหนจดส าคญทวา รฐบาลมขอจ ากดและเปนเสมอนศนยรวมของการแขงขนทางความคด (Forum) ทมความสลบซบซอนมากกวาทจะเปนองคกรทมอ านาจและสามารถตดสนใจไดดวยตนเอง (Autonomy) อยางทนกเศรษฐศาสตรหรอทฤษฎทางเลอกสาธารณะเขาใจกน การวเคราะหของนกอาชญวทยาเนนความส าคญของปจจยโครงสรางวฒนธรรมทองถน ซงแสดงใหเหนวาอ านาจทางการเมองในการพฒนาคาสโนมบทบาทส าคญอยางไรภายใตกรอบของสงคมวฒนธรรม และอ านาจอนจ ากดและทางเลอกทางดานเศรษฐกจของรฐมบทบาทก าหนดและจ ากดทางเลอกทางดานนโยบายอยางไร การเนนใหเหนวากรอบเชงโครงสรางมสวนก าหนดการแขงขนทางความคด ผลประโยชนของฝายตาง ๆ และทรพยากรไดอยางไร ชวยเปดเผยใหเหนความสลบซบซอนและความไมแนนอนทไมอาจท านายไดของกระบวนการก าหนดนโยบายการพนน

ยงไปกวานนในองกฤษในป พ.ศ. 2523 ไดมแนวคดเกยวกบการพนน การควบคมและการจดระเบยบทางสงคมอยางจรงจงมากกวาการศกษาทางดานนโยบายของอเมรกา การศกษาเหลานเกดจากการถกเถยงภายในวชาอาชญวทยาและนตประวตศาสตร ซงไดเปลยนทาทและโครงสรางแนวความคดของการวเคราะหการพนนโดยการพจารณารายละเอยดในดานโครงสราง ปรชญาความเชอ และความสมพนธภายในระหวางรฐและเอกชนโดยละเอยด โดยทวไปบรรยากาศทางสงคมและการเมองขององกฤษมกใหความเหนอกเหนใจกบการวจารณทางทฤษฎมากกวาอเมรกาซงท าใหเกดนตประวตศาสตรทเสนอตวแบบทางเลอกในการศกษาปญหานโยบายการพนนอยางจรงจง นกนตประวตศาสตรขององกฤษไดมการพฒนาบทวเคราะหทางทฤษฎเกยวกบแงมมท มกขดแยงกนระหวางรฐกบกฎหมาย เชน การวเคราะหกฎหมายการพนนบนทองถนนทเรมจากจดทวา อาชญากรรมเปนปญหาส าคญของประชากรบางกลม สงทพวกเขาพบกคอบทบาททคลมเครอของต ารวจทมหนาทบงคบใชกฎหมายอยางไมมประสทธภาพ ซงมการปลอยปละละเลยใหมการเลนการพนน จากการประเมนผลการด าเนนงานและความสมฤทธผลของคณะกรรมการควบคมการพนนขององกฤษ พบวาปญหาทางการเมองและขอบงคบทางกฎหมายไดใชระเบยบอนเขมงวดตออตสาหกรรมการพนนซงด าเนนการฝาฝนกฎหมายมานบสบ ๆ ป

ความเขาใจอยางถองแทขององกฤษในเรองจดก าเนด ความคลมเครอ และขอจ ากดของอ านาจรฐไดรบการขยายผลโดยนกอาชญวทยาแคนาดา ซงคนควาความขดแยงทมมาเปน

49

เวลานานระหวางรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ตลอดจนการเลอกปฏบตของกฎหมายการพนนในแคนาดา สงทพวกเขาพบกคอขอจ ากดทางโครงสรางและวฒนธรรมของรฐบาลทองถนเมอตองเผชญกบกลมเศรษฐกจการเมองระดบชาต และระดบขามชาต

เปนทนาสงเกตวาผลงานวจยเหลานไดสงสญญาณการเปลยนแปลงความสนใจจากการถอวาการพนนเปนเรองพฤตกรรมสวนบคคลไปสการถอวาการพนนเปนเรองพฤตกรรมทเปนธรกจ ซงมการอธบายการพฒนาดานกฎหมายในบรบทของการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ การเมองและสงคม วฒนธรรมในเวลาเดยวกน ดงไดกลาวขางตนแลววาการศกษาสงคมวทยาในสมยหลงสงคราม การพนนไมวาจะถกหรอผดกฎหมายลวนเกยวของกบขอบงคบหรอบทลงโทษของรฐ แตในมมมองทางทฤษฎทลกลงไปของอาชญวทยาทสดขวจะถอเปนระเบยบทางกฎหมายและการเมอง ซงเปนมมมองระบบความสมพนธทางสงคมทขนตอกฎระเบยบ สวนการศกษาการพนนทลกลงไปอกคอการพจารณาจากมมมองดานประวตศาสตรและทฤษฎ

แมการวเคราะหการออกกฎหมาย เปนสวนหนงของการศกษาการพนนเสรนยม แตทฤษฎใหมเชงประวตศาสตรในการวเคราะหการพนนเกยวของกบการพจารณาความสมพนธทเปนพลวตรระหวางการกระท าของรฐกบการกอตวของความสมพนธทางเศรษฐกจและสงคม เปนทยอมรบกนวานยามของการพนนไมเพยงจ ากดอยทประชาชนระดบลางอกตอไปเทานน แตยงเปนการสรางและผลกดนใหเกดการยอมรบความชอบธรรมทางอดมการณในการจดระเบยบของสงคมทนนยมอกดวย

ลกษณะอน ๆ ของพฒนาการในการศกษาเรองการพนนในปจจบนกคอ การวเคราะหการพนนทอยเหนอการแยกสาขาทางวชาการซงเปนลกษณะของการศกษาแบบเดม ในระยะเรมแรกการศกษาการพนนเปนเรองของวชาใดวชาหนง แตละมมมองตางพยายามทจะสรางความเปนสาขาวชาของตวเองโดยไมพยายามวเคราะหเกนขอบเขตสาขาของตนเอง เชน การศกษากฎหมายการพนนของอเมรกาสวนใหญมกเปนเรองกฎหมายเชงประจกษทจะไมใหความสนใจผลงานของสาขาอน ๆ แตในระยะหลงเรมปรากฏผลงานทพดถงความสมพนธระหวางอตสาหกรรมการพนนและรฐโดยใชกรอบมมมองสหสาขาวชา สงทสงคมศาสตรและเศรษฐศาสตรการเมองจบเปนประเดนส าคญในปจจบนกคออ านาจและการควบคม แนวโนมน เปนการกาวกระโดดของฝายซายทปฏเสธสงคมศาสตรฝายเสรนยม (ทถอวาการพนนเปนเงาสะทอนของสงคมทไมอาจปฏเสธได) และประจกษนยม (ซงถอวาการพนนเปนเงาสะทอนของกฎหมายทเปนกลางและเปนเหตเปนผล)

ขอถกเถยงเชงวชาการพนนในมตทางสงคม เศรษฐกจและกฎหมาย คณะผวจยตองการรวบรวมเฉพาะความเหนอยางหลงมาถกเถยงกนอยางเปนระบบ

โดยการประมวลและเรยบเรยงองคความรเกยวกบการพนนจากการศกษาวจยทงของไทยและตางประเทศ เพออภปรายเปรยบเทยบมมมองทางวชาการเกยวกบการพนนในมตทางสงคมเศรษฐกจ และกฎหมายอยางรอบดานและกวางขวาง ภายใตแนวคดทเชอวาการตดสนใจในเชงนโยบายในเรองใด ๆ กตามจ าเปนอยางยงทจะตองมการพฒนาองคความรทเพยงพอเกยวกบเรองนน ๆ ขนมาเสยกอน (Carden, 2009)

50

การพนน: มตทางสงคม เศรษฐกจและกฎหมาย มมมองทมตอการพนนนนมคอนขางหลากหลายแตโดยทว ไปมกสะทอนผานสาม

แนวคดหลก ๆ กลาวคอ 1) แนวคดทางสงคม เปนแนววเคราะหทมองการพนนในเชงพฤตกรรม โดยอาศยกรอบทฤษฎทางสงคมวทยาและจตวทยามาใชอธบายสาเหตและผลกระทบของการเลนการพนน 2) แนวคดทางเศรษฐกจ เนนมองการพนน โดยอาศยกรอบความคดทางเศรษฐศาสตร อาท การใชตวชวดและตวเลขขอมลทางเศรษฐกจรวมกบการวเคราะหเชงนโยบายซงเปนการพจารณาการใชอ านาจโดยรฐในการจดการกบประเดนตาง ๆ ทเกดขนจากธรกจการพนน 3) แนวคดทางกฎหมาย เปนมมมองทมตอการพนนโดยอางองกบทฤษฎกฎหมายและทฤษฎทางอาชญาวทยาซงมงแสวงหาค าตอบวา พฤตกรรมใดเปนความผด (หรอไมเปนความผด) และเมอเปนความผด (หรอไมเปนความผด) แลวกฎหมายควรเขาไปควบคมและ/หรอบญญตขอบงคบหรอวางกรอบกตกาอยางไรจงจะเกดความถกตองและเปนธรรม

การพนนในมตทางสงคม ผลกระทบทางสงคมนบเปนประเดนส าคญทมกถกยกขนเพอพจารณาวาสงคมนน ๆ

ควรยอมรบการพนนหรอไม ในระดบใด ดงนน การศกษาเกยวกบการพนนโดยอาศยทฤษฎทเนนศกษาทางดานสงคมจงเปนเรองทมผท าการศกษาเปนจ านวนมาก และตางพยายามหาขอสรปทเหมาะสมเปนค าตอบใหแกสงคมทท าการศกษา จากการส ารวจผลงานการศกษาวจยในกลมนพบวามทงผลงานทไดขอสรปเปนการยนยนถงความจ าเปนทจะตองมการพนนอยในสงคม และผลการศกษาทพยายามชใหเหนวาการมอยของการพนนสงผลลบตอสงคมมากกวาผลประโยชนตอบแทนทไดรบ

งานวจยชนแรก ๆ ในสหรฐอเมรกาทเรมมองการพนนเปนกจกรรมนนทนาการ (Recreation) มากกวาพฤตกรรมทกอปญหาสงคมปรากฏออกมา โดย E.C. Devereux (1949) ไดอาศยทฤษฎโครงสราง-การหนาท (Structural-Functional Theory) ท าการศกษาเรอง “The Sociology of Gambling” เมอป ค.ศ. 1949 พบวาหากพจารณาอยางละเอยดโดยทฤษฎทางสงคมวทยาแลว การพนนไมใชพฤตกรรมทเลวรายจนตองกาจดใหหมดสนไปจากสงคม ในขณะเดยวกนกมใชกจกรรมโดยธรรมชาตของมนษยทไมจ าเปนตองมกรอบกตกาใด ๆ เขาไปควบคมดแล Devereux มองวาการพนนเปนกจกรรมทางสงคมทยอมรบได เนองจากผทเลนการพนนสวนใหญ ไมไดเลนการพนนแบบหามรงหามค า หรอตดการพนนจนงอมแงม แตจะเลนในแบบของการหยอนใจหรอเลนกนสนก ๆ ในหมญาตมตร ถงจะเลนเสยกไมท าใหครอบครวหรอตวเองเดอดรอนในการครองชพ ส าหรบปญหาทเกดจากความเชอมโยงระหวางการพนนกบองคการอาชญากรรมนนกไมไดเปนปญหาภยรายแรงถงกบท าลายระเบยบสงคมจนเสยหายยบเยน เพราะเปนกจกรรมทเกดขนในแวดวงเฉพาะทไกลหไกลตาประชาชนทว ๆ ไป และยงเปนชองทางใหผทประสบปญหาความคบของใจ มโอกาสไดแสวงหาและกระทาตามคานยมทไมไดรบการสนบสนนสงเสรมจากระบบสงคมเศรษฐกจหลกของสงคมสวนรวม และการกระท าเชนนนกไมไดสรางปญหารายแรงถงขนาดท าลายระเบยบสงคมแตอยางใด อยางไรกตาม การปลอยใหการพนนเปนสง ทสมาชกในสงคมสามารถกระท าไดโดยไมมระเบยบกฎเกณฑใด ๆ เขาไปก ากบดแลเลยกไมถกตองเสยทเดยว การจดใหการพนนเปนกลไกควบคมทางสงคม (Mechanism of Social Control) ทเปดโอกาสใหสมาชกในสงคมไดระบายออก

51

ซงความคบของใจในขนาดทเหมาะสมและไมกอผลรายแรงตอสงคมโดยรวมยงเปนเรองทสมาชกในสงคมจะตองมความตระหนกรและรวมกนแสวงหากระบวนการทเหมาะสมเขาไปจดระเบยบ

ผลงานของ Devereux และพนฐานทางทฤษฎทเขาใชในการศกษาไดกระตนใหนกสงคมศาสตรคนอน ๆ หนมาสนใจศกษาเรองนกนอยางจรงจงมากขน H. A. Bloch (1951: 215-221) นกสงคมวทยาผมชอเสยงมากคนหนงในสมยนนเหนสอดคลองกบ Devereux วาการพนนมความส าคญทางสงคมในฐานะทเปนชองทางในการระบายความคบของภายในจตใจของมนษย โดยบรรยากาศในการเลนการพนนจะชวยใหผเลนไดสมผสกบความตนตาตนใจในแบบทพวกเขาไมอาจสมผสไดในโลกแหงความเปนจรงทพวกเขาด าเนนชวตอย อยางไรกตาม Bloch ไดชใหเหนวาการยอมใหจารตตอตานเขามาอยรวมกบจารตหลกของสงคม จะตองระมดระวงไมใหเกดปญหาทางสงคมขนมาไดภายในตวของมนเอง หรอเกดปญหาสงคมอนเปนผลทางออมจากพฤตกรรมนน ทงนเพราะในอกดานหนงนน มหลกฐานปรากฏใหเหนชดวา การพนนมลกษณะของการหนาทในทางลบ เนองจากเปนตวการท าลายความสงบสขภายในครอบครวบนทอนสมรรถภาพในการท ามาหาเลยงชพ เปนสาเหตของการประกอบอาชญากรรม เปนตน ส าหรบ Bloch การพนนจงเปนปญหาสงคมทเกยวของกบแรงผลกดนทางใจของมนษย (Compulsive) และดวยเหตนเองผเลนการพนนจ านวนมากจงไมสามารถทจะเลกเลนการพนนไดโดยงาย

ขอคนพบจากงานวจยของนกจตวทยา เชน ของ David C. McClelland (1963: 86) สนบสนนขอสรปขางตนของ Bloch และอธบายเพมเตมถงอทธพลของแรงผลกดนภายในใจทมตอพฤตกรรมของมนษยทสงคมมองวาเปนสงไมด เชน การดมสรา การใชชวตเสเพล รวมถงการเลนการพนน ฯลฯ พฤตกรรมเหลานเกดจากแรงผลกดนภายในใจของมนษยททกคนลวนตองการความส าเรจ (The Need for Achievement) ทงน จากการทดลองในกลมเดก McClelland พบวา เดกทท าอะไรกมกจะประสบความส าเรจ (เชน เรยนเกง หรอมกไดรบการชนชมจากคนอนอยเสมอ) มกจะหลกเลยงสถานการณทมความเสยงอยางการเลนการพนน เนองจากเดกเหลานมองวาการเปนผชนะในการเลนพนนไมไดชวยท า ใหพวกเขารสกวาตวเองประสบความส าเรจ ในขณะทเดกทท าอะไรกไมคอยประสบความส าเรจเลย (เชน เรยนไมเกง มกถกต าหนโดยผอนอยเสมอ) เลอกทจะเขาไปเสยงในการเลนการพนน เพราะเดกกลมนมองวาการพนนถงแมจะมความเสยงและชยชนะขนอยกบโชค แตอยางนอยการไดเลนอาจท าใหพวกเขามโอกาสทจะประสบความส าเรจไดบาง

นอกจากความตองการความส าเรจจะสงผลเปนแรงผลกดนใหผคนจ านวนมากสนใจเขาไปเลนการพนนแลว ยงมสาเหตอน ๆ อกหลายประการทนกสงคมวทยาเชอวามอทธพลท าใหคนเลอกการพนนเปนทางออกใหกบชวต Anomie7 หรอ ทฤษฎภาวะไรบรรทดฐาน เปนแนวคดหนงทนกสงคมวทยานามาใชอธบายสภาพสงคมทตกอยในความสบสนเนองจากบรรทดฐานตาง ๆ ออนแอไรประสทธภาพ ไมสามารถควบคมความประพฤตของสมาชกได เปนภาวะทบคคลในสงคมไมยดถอคานยมและบรรทดฐานรวมกน บคคลไมคอยผกพนกบบรรทดฐานของกลมภาวะเชนนมกเกดขนในสงคมทมการเปลยนแปลงรวดเรว เชน ในชวงทภาวะเศรษฐกจตกต าหรอเตบโตอยางรวดเรว ท าให

7 Anomie เปนศพททางสงคมวทยา มรากเดมจากภาษากรก แปลตามตวไดวา โดยไมมกฎหมาย Emile Durkheim นกสงคมวทยาฝรงเศส (1858-1917) ไดรอฟนคา นขนมาใช โดยหมายถง สภาพของสงคม ซงเปนผลมาจากการแตกสลายของแบบประพฤตปฏบตทเปนทยอมรบโดยทวไป (Merton, 1938; Messner and Rosenfeld, 1994)

52

การด าเนนชวตทกดานของคนในสงคมตองถกกระทบกระเทอนหรอเปลยนแปลงไปอยางมากจนบคคลปรบตวไมทน เกดความรสกสบสนไมแนใจวาอะไรถกอะไรผด ไมแนใจวาการปฏบตตามบรรทดฐานจะเปนผลดแกตนหรอไม ท าใหเกดความไมไววางใจกนอยางกวางขวาง ถงขนมองวาบรรทดฐานของสงคมไมมความหมาย ไมสามารถใหคณใหโทษไดอยางแทจรง (จ านงค อดวฒนสทธ, 2543: 149) ความไมสอดคลองกนระหวางเปาหมายทางวฒนธรรม (ความส าเรจ) กบเงอนไขในโครงสรางของสงคม (ชองโอกาสทเปดให) ท าใหสมาชกในสงคมผซงไดรบการปลกฝงใหใฝหาความส าเรจ แตไมไดรบโอกาสทเทาเทยมกนในการใชวถทางทชอบทควรเพอบรรลความปรารถนาของตน บงเกดความรสกคบของใจซงเปนพลงกดดนใหแสวงหาวถทางอนหรอพฤตกรรมทางเลอกทจะชวยใหประสบความส าเรจ การพนนเองกถกมองเปนพฤตกรรมทางเลอกในความหมายนนน คอ การพนนเปดชองโอกาส (ถงแมโดยทวไปแลวจะไมถกตองชอบธรรม) ใหผทประสบความผดหวงไดระบายความกดดนทางจตใจออกไปไดบาง

นอกจากน สภาวะความไมเทาเทยมกนในสงคมยงท าใหคนท างานเกดความรสกแปลกแยก (Alienation) จากวถชวตตามปกต โดยเฉพาะในระบบเศรษฐกจทนนยมทคนจ านวนมากตองท างานหามรงหามคา ท าใหชวตประจ าวนถกแยกออกจากครอบครว ออกจากเพอนบาน8 สภาวะเชนน าในมมมองของนกสงคมวทยาเปนสภาวะทท าใหคนเกดความคบของใจจากอาชพการงาน ซงคนทมความคบของใจนมแนวโนมทจะเลนการพนนมากกวาคนพวกอน ๆ เนองจากความคบของใจเปนผลสบเนองมาจากความรสกวาตนเองไรอ านาจ และไมมความเปนอสระในการกระท าหนาทการงานทตนรบผดชอบอย การพนนเปดโอกาสใหผทประสบความคบของใจไดรบหรอมสงทขาดไปหรอหาไมไดในงานทท าอยนน กคอท าใหผเลนรสกวาตนสามารถทจะพงตนเองไดและยงสามารถตดสนใจและควบคมการกระทาของตนเองไดอกดวย

การศกษาของ William N. Thompson (1994: E-1-4) ยนยนวา งานในภาคอตสาหกรรมโดยทว ไปมกท าใหคนงานระดบลาง ๆ อยภายใตกฎเกณฑระเบยบแบบแผน และกรรมวธของการผลตซงภาวะเหลานมกจะกอใหเกดความรสกวาตวเองไรอ านาจงานทท าอยไรความหมาย รสกวาไมเพยงแตคนทตนไมรจกเทานนทเปนคนแปลกหนา แตตวเองกเปนคนแปลกหนาส าหรบตวเองดวย ฯลฯ ดงนน ส าหรบคนในวยท างานการเลนการพนนท าใหพวกเขาเหลานนรสกวาตวเองมคณคา สามารถเปนผกมชะตาชวตของตวเองได นอกจากน ผลการวจยเรองเดยวกนในกลมตวอยางซงกลาวไดวาเปนกลมคนทถกลดสถานภาพทางหนาทการงานลงไป เชน นกโทษในเรอนจ า ผสงอายทเกษยณจากการท างานแลว ยงพบดวยวา นกโทษในเรอนจ ารสกวาการไดเลนการพนนท าใหพวกเขารสกวาไดปลดปลอยจากความตงเครยด และสภาวะ กดดนจากสภาพแวดลอมในคก ขณะทผสงอายทเกษยณจากการงานแลวรสกวาชวตมชวตชวา ไมซงกะตาย

งานวจยเกยวกบการพนนมาแขง ของ R.K. Herman (1967: 87-104) ชใหเหนวาการแทงพนนมาแขงเปดโอกาสใหผเลนไดควบคมชะตาของตวเอง ไดชงน าหนกผลไดผลเสยของการแทงแบบตาง ๆ แลวกเลอกสงทตนคดวาเปนการตดสนใจทเหมาะสมทสด ซงการเลอกตดสนใจเอา

8 การอธบายเชนนเปนการอธบายทางเศรษฐกจการเมองทไดรบอทธพลจากแนวคดของ คารล มารกซ ซงไดอภปรายไวใน Economic and Philosophical Manuscripts (1844) The Grundrisse (1857-58) และ Capital (1867) (Adams and Sydie, 2001)

53

เองน โดยปกตแลวจะเปนไปไมไดในกจกรรมสามญประจ าวน โดยเฉพาะอยางยง การตดสนใจทเกยวโยงกบหนาทการงานซงมปจจยอน ๆ มากมายไมวาจะเปนระเบยบกฎเกณฑ ความคดเหนและความตองการของบคคลอนคอยก าหนดหรอก ากบอสระในการตดสนใจของคนท างานอยต ลอดเวลานอกจากน การแทงมาโดยผดกฎหมายตามสถานทตาง ๆ นอกสนามมาโดยผเลนไมถกจบกมยงท าใหคนทกระท า ดงกลาวเกดความภมใจทสามารถควบคมโชคชะตาของตนเองไดแมในชวงเวลาสน ๆ ท าใหพวกเขารสกวาตนเองมโอกาสเปนผควบคมบาง ไมใชถกควบคมแตฝายเดยว ดงนน การเลนการพนนในหมชนชน ทางสงคมตาง ๆ จงมสวนท าหนาทเสมอนเปน “ลนระบาย” ความกดดนและความคบของใจจากวถชวตประจ าวนออกไป ถอเปนการชวยลดความแตกแยกอยางรนแรงในสงคมไดทางหนง

กลาวไดวา การพนนท าหนาทส าคญทางสงคมหลายประการ โดยเฉพาะหนาทเตมเตมความตองการและเยยวยาอาการทางใจของมนษย ดงท Peter Arnold (1974: 8-9) สรปมลเหตจงใจทท าใหคนนยมเลนการพนนไววามอยางนอย 7 ทางดวยกน กลาวคอ (1) ความโลภ (2) ความตองการเปนทยอมรบ (3) บรรเทาความเบอหนายในชวตประจาวน (4) ท าใหรสกวาตนเองเปนผมสตปญญา (5) ความเชอเรองโชค (6) ความสนกตนเตน และ (7) ความเพอฝน เหตจงใจเหลานไมเพยงแตเปนตวกระตนใหคนอยากเลนการพนนเทานน แตยงท าใหผเลนการพนนเขาไปประกอบกจกรรมเกยวกบการพนนอยเรอย ๆ จนยากทจะแยกตวออกมา และน าไปสสภาวะทเรยกวาเปนการ “ตดการพนน” (Cluster and Milt, 1985; Orford, 2011) ในทสด ซงผลจากการตดการพนนนเองทท าใหคนจ านวนไมนอยกลายเปนผสรางปญหาใหแกสงคมในเวลาตอมา

E. Moran (1975) นกจตวทยาชาวองกฤษอธบายการตดการพนนวาเปนความผดปกตทางจตทเกดจากการเลนการพนนมากเกนไป จนเกดความรสกหมกมนครนคดใจจดใจจออยแตเรองการพนน ถกความปรารถนาทจะเลนการพนนเขาครอบง าอยางรนแรง ไมสามารถควบคมตวเองไดและปลอยใหผลรายจากการพนนเขามาคกคามชวตทงในดานเศรษฐกจและสงคมไดในทสด ซงจากการศกษาของ Moran ผลรายดงกลาว ไดแก หนสน การสญเสยหนาทการงานและเพอนฝง การถกยดทรพยสน ครอบครวแตกแยก การกออาชญากรรม ความเครยดและการฆาตวตาย

ผลการศกษาและขอมลหลายชนยนยนความเหนขางตนของ Moran อาท จากการวจยของ Ladouceur และคณะ (1994) ไดท าการสมภาษณนกเลนพนน 60 คน ในประเทศแคนาดาและพบวา มากกวาครงหนงของกลมตวอยางจายเงนไปกบการเลนการพนนมากกวา 1,000 เหรยญสหรฐตอเดอน และมถงรอยละ 83 ทในรอบปทผานมาเคยยมเงนจากบคคลอนเพอเอาไปเลนการพนน โดยรอยละ 62 ของคนกลมนยมเงนจากญาตหรอเพอน ในขณะทประมาณรอยละ 20 เปนการไปกยมจากแหลงเงนกนอกระบบ กลมตวอยางใหขอมลสอดคลองกนวาการตดเลนการพนนท าใหพวกเขาไปท างานสายและขาดงานบอย มากกวาครงหนงบอกวาตนเองรสกหงดหงดและโกรธงายเวลาท างาน และบอยครง ทไมมสมาธในการท างานเนองจากมวแตครนคดอยกบเรองการเลนพนนยงกวานน กลมตวอยางมากกวาหนง ในสามระบวาเคยขโมยเงนของนายจางเพอเอาไปใชเลนพนน (ในจ านวนน เกอบครงเคยท ามากกวา 1 ครง) ประมาณหนงในสามของกลมตวอยางออกจากงานแลวเนองจากปญหาการตดการพนน ในขณะทคนทเหลอกใกลออกจากงานเตมท ทนาสนใจอกประการหนง กคอประมาณสองในสามของผใหขอมลทง หมดยอมรบวาเคยเขาไปเกยวของกบสง ผดกฎหมาย

54

เชน การปลอมแปลงเอกสาร ปลอมแปลงลายเซน กระท าการฉอฉลหรอยกยอกทรพยของผอน สง จายเชคโดยทไมมเงนในบญช กรอกรายไดเปนเทจในการเสยภาษ ไมจายภาษ ปลอมเอกสารเพอหลอกลวงบรษทประกน ลกทรพย ชงทรพย รวมถงบกรกเขาไปขโมยของในเคหสถานของผอน ฯลฯ เพอน าเงนไปใชหนาทกอขนจากการเลนพนน

ปญหาอาชญากรรมทเกดจากนามอของนกเลนพนนทมหนสนลนพนตวนบเปนปญหาทนบวนจะมใหเหนมากขน จากการศกษาขอมลของหนวยงานต ารวจในเมอง Edmonton ประเทศแคนาดาของ Smith และคณะ (2003) พบวาเพยงชวงเวลาประมาณ 1 ปครงระหวางเดอนมกราคม ค.ศ. 2001 ถงเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2002 มคดอาชญากรรมทผกระท าความผดกอขนเนองจากตองการไดเงนไปช าระหนสนการพนนมากถง 680 คด ในขณะทคดจบกมการปลอมแปลงธนบตรประมาณรอยละ 27 เกยวของกบการท าธรกรรมทเกยวของกบธรกจคาสโน นอกจากน ในชวงเวลาดงกลาวยงมการฆาตวตายซงมสาเหตจากปญหาการพนนถง 3 คด การมหนสนลนพนตวจากการเสยพนนยงท าใหจ านวนของบคคลลมละลายมมากขน จากการศกษาผลกระทบจากการเปดคาสโนในเมอง Kansas City ประเทศสหรฐอเมรกา พบวา กอนทเมองนจะอนญาตใหมคาสโนลอยน า (Casino River Boats) สถตของบคคลลมละลายในเมองมเพยงแคโดยเฉลย 1 รายตอป แตเมอมการเปดคาสโนแลว สถตทบคคลถกศาลพพากษาใหเปนบคคลลมละลายมถงประมาณ 20 รายตอเดอน (Reno, 1997: 10-13)

การพนนในมตทางสงคมอาจเปนทยอมรบโดยทวไปวาเปนพฤตกรรมทมอยเปนปกตธรรมดาในสงคมมนษย แทรกซมอยในชวตประจ าวนและทกสวนของสงคม แตนนกมไดน าไปสความเหนพองตองกนในทางวชาการในอนทจะสนบสนนใหการพนนด ารงอยในสงคมอยางชอบธรรมและเปดเผย โดยนกวชาการทพยายามชใหเหนความส าคญของการพนนในแงสงคม มกจะเนนไปทความส าคญของการพนนในฐานะลนระบายหรอชองทางส าหรบผคนในสงคมทจะแสดงออกซงพฤตกรรมทถกเกบกดปดกนไว ภายใตสภาวะแวดลอมทกดดน เชน ความกดดนในหนาทการงาน ความกดดนจากปญหาความขดแยงในครอบครว ฯลฯ การพนนในฐานะนจงเปนกจกรรม “นนทนาการ” เพอผอนคลายความตงเครยดแกสภาพจตใจ จนมขอสงเกตวา ในประเทศทอนญาตใหการเลนการพนนเปนสงถกตองตามกฎหมายจ านวนหนง กคอ ประเทศทมการพฒนาทางเศรษฐกจในระดบสง ผลพวงจากการผลตอตสาหกรรมท าใหคนสวนใหญตองรบภาระหนกทงในระดบผบรหารจดการธรกจจนถงผใชแรงงานในโรงงานอตสาหกรรม สงผลใหกจกรรมประเภทนนทนาการตาง ๆ มความเฟองฟเปนพเศษในประเทศเหลาน เชน การแขงขนกฬาในสนามขนาดใหญ ธรกจโรงแรมและการทองเทยว รวมทงการพนน (ผาสก พงษไพจตร และคณะ, 2543) ซงแมจะเปนสงทสวนทางกบหลกศลธรรมตามค าสอนของศาสนา และอาจน ามาซงผลลบตอสงคม เชน ปญหาคนหมกมนไมท างาน ปญหาหนสน ปญหาอาชญากรรม ฯลฯ (Blaszczynski and Nower, 2002; Fabiansson, 2010) แตรฐบาลของประเทศเหลานคงเชอวา ปญหาทเกดขนมใชผลกระทบทางตรง หากแตเปนผลทางออมซงสามารถควบคมไดดวยมาตรการทเขมงวดในการปราบปรามรวมกบกระบวนการกลอมเกลาทางสงคมทมคณภาพเพยงพอตอการสรางคานยมทพงปรารถนาใหแกสมาชกของสงคมในระยะยาวยงไปกวานน ผลจากการท าใหการพนนเปนธรกจขนานใหญยงมสวนสงเสรมในเชงเศรษฐกจดวยอกทางหนง ขอถกเถยงเกยวกบการพนนในประการตอมาจงเปนขอถกเถยงผานมมมองทางเศรษฐกจ

55

ทมงหาค าตอบวา การพนนเสรสามารถสรางผลตอบแทนทางเศรษฐกจจ านวนมหาศาลใหแกรฐไดจรงหรอไม? และใครคอผไดรบประโยชน (หรอเสยประโยชน) ทแทจรง

การพนนในมตทางเศรษฐกจ ในขณะทผลตอบแทนคอสงเยายวนใหคนนยมเลนการพนน อกดานหนง

ผลประโยชนจากการเปดใหมการเลนพนนยงถอเปนแหลงรายไดทส าคญของรฐ /ผปกครองอกดวย ดงทมการศกษาพบวา ในชวงศตวรรษท 16 ถง 17 ผลจากการออกลอตเตอรของรฐบาลองกฤษ ท าใหรฐมรายไดมหาศาลสามารถน ามาใชในกจการตางๆ (Orford et al., 2003) เชนเดยวกบในอเมรกาเหนอทการพนนเรมแพรกระจายเขาไปในศตวรรษท 18 และการออกลอตเตอรไดกลายเปนแหลงเงนไดส าคญในโครงการสาธารณะตาง ๆ (Mcmillen, 1996: 1) เรยกไดวาผลก าไรจากกจกรรมการพนนของรฐถกน าไปใชทานบ ารงบานเมองทงในดานสาธารณปโภค การศกษา และการศาสนา อยางไรกตาม การพนนเพงจะถกท าใหเปนการพาณชยทถกกฎหมายและขยายตวอยางกวางขวางเมอไมนานมาน

ในชวงทศวรรษท 1960 อทธพลจากการเตบโตของชนชนกลางและคานยมเสรในประเทศอตสาหกรรมตะวนตก รวมทงผลประโยชนทางการคาท าใหการพนนกลายเปนโอกาสใหมส าหรบการลงทนเพอสรางผลกาไรใหแกรฐ รฐบาลในสมยนนเรมถกกระตนใหออกกฎหมายเกยวกบการพนนโดยคาดหวงวาจะสามารถควบคมการแพรกระจายของกจกรรมทผดกฎหมายในขณะเดยวกนกเปนการน าเงนทแพรสะพดอยในกจกรรมเหลานนเขามาเปนรายไดของรฐบาลดวยอกทางหนงการพนนทเปนทนยม เชน การแขงมา คาสโนเกม อนเปนวฒนธรรมการพนนดง เดมจงถกจดการใหมในรปการคา และถอเปนนโยบายการพฒนาเศรษฐกจทส าคญของรฐโดยเฉพาะเพอดงดดนกทองเทยวและกระตนการขยายตวของอตสาหกรรมบนเทง ในขณะทการพนนรปแบบใหม ๆ กถกพฒนาเพมมากขนเพอดงดดนกเลนหนาใหมและท าใหธรกจการพนนของรฐเตบโตขนอยางรวดเรว (Mcmillen, 1996: 6) การศกษาเกยวกบการพนนในฐานะนโยบายดานเศรษฐกจของรฐจงเรม มการกระท ากนอยางจรงจงมากขนโดยเฉพาะเพอประเมนความส าเรจ (หรอความลมเหลว) ในแงผลประโยชนตอบแทนในเชงเศรษฐกจจากการด าเนนนโยบายเกยวกบการพนนของรฐ

การศกษาผลสมฤทธของการด าเนนนโยบายการพนนเสรใน Las Vegas ของ William Thompson (1994) พบวา การอนญาตใหมสถานคาสโนถกกฎหมายท าให Las Vegas ไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจทชดเจนอยางนอย 3 ประการ คอ ประการแรก การพนนน ามาซงรายไดในรปภาษทรฐจดเกบและน ามาใชสรางและบ ารงบรการสาธารณะตาง ๆ ประการทสอง การพนนท าใหเกดการจางงานเพมขนถงรอยละ 60 และประการสดทาย การพนนท าใหตวเลขทางเศรษฐกจของ Las Vegas สะทอนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทรวดเรวทสดในสหรฐอเมรกา

อยางไรกตาม งานวจยอกจ านวนหนงไดออกมาคดคานขอสรปดงกลาวโดยตงขอสงเกตเกยวกบเงนรายไดในรปภาษทรฐจดเกบไดเพมมากขนวาอาจไมคมคากบรายจายทรฐตองสญไปกบการเยยวยาปญหาตางๆ ทตดตามมา เชน ปญหาครอบครว ปญหาอาชญากรรม ปญหาสขภาพเปนตน นอกจากน ส าหรบขออางทวาการเปดคาสโนนนไดกอใหเกดการจางงานใหม เชน คนแจกไพ (Card Dealer) แททจรงมไดท าใหเกดการสรางงานใหมในระบบเศรษฐกจ เพราะเงนทใชจาย

56

ไปกบกจกรรมการพนนนนเปนเงนทมอยแลวในระบบเศรษฐกจ เพยงแตเปลยนสถานทใชเทานน (Dunstan, 1997) กลาวคอ แทนทคนจะใชเงนรายไดทหามาไดไปกบกจกรรมตาง ๆ เชน รบประทานอาหารในรานอาหาร การซอเสอผา ฯลฯ แตกลบน าเงนจานวนดงกลาวไปใชเลนการพนนแทน ยงกวานน การพยายามยกตวอยางความส าเรจของ Las Vegas อาจมใชขอสรปวาทกททมการสรางสถานการณพนนขนแลวจะประสบความส าเรจเชนเดยวกบ Las Vegas ไปเสยทงหมดเนองจากในหลายพนท เชน ท Atlantic City แทนทคาสโนจะน ามาซงการพฒนาทางเศรษฐกจทรวดเรวคาสโนกลบสงผลกระทบตอ Atlantic City ในทางตรงขาม จนมค ากลาวในเชงประชดประชนวา “ทน (Atlantic City) เคยเปนเหมอนชมชนแออดชายฝงทะเล แตบดนมนกลายเปนชมชนแออดชายฝงทะเลทมคาสโนดวย” (Dunstan, 1997) ซงพยายามสอความหมายวาการมบอนการพนนถกกฎหมายไมไดชวยใหเศรษฐกจของชมชนอนเปนทตงดขนซ ารายยงท าใหสภาพปญหาทเปนอยย าแยลงไปยงกวาเกาเสยอก

การวเคราะหผลตอบแทนทางเศรษฐกจของการพนนโดยพจารณาเพยงแคผลประโยชนและความคมคาทรฐไดรบจากการด าเนนนโยบายสาธารณะทเกยวของกบการพนนนนอาจไมเพยงพอตอการสะทอนผลกระทบทางเศรษฐกจจากการเปดใหมการเลนพนนโดยเสรไดทงหมดเนองจากการพนนยงอาจถกมองในแงโครงสรางความสมพนธเชงอ านาจทมผลกระทบตอเศรษฐกจไดอกดวย การศกษาเกยวกบการพนนตามแนวทางน อาจเหนไดชดจากงานของนกเศรษฐศาสตรการเมองทมแนวคดแบบมารกซสม (Marxism) โดยนกเศรษฐศาสตรการเมองในส านกนมกมองวาสภาพความเปนอยในระบบอตสาหกรรมแบบทนนยมทาใหเกดความคบของใจ ซงสงผลใหเกดความตองการทจะผอนคลายความเครยดโดยอาศยกจกรรมตาง ๆ เชน การแขงขนกฬาและการพนน เปนตน โดยเฉพาะการพนนทผศกษาในแนวนจะมองวา โครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองในระบบทนนยมไดปลอยใหการพนนสบเลอดสบเนอมวลชน ยงไปกวานน ความตองการของระบบการผลตแบบทนนยมยงเปนตวก าหนดธรรมชาตของการพนนดวย เชน สถานททผคนจะเขาไปเลน ประเภทตาง ๆ ของการพนน และผทจะเขาไปมสวนเกยวของ การอนญาตใหประชาชนเลนการพนน เทากบเปนการสรางลนระบายเพอความปลอดภยของชนชนปกครอง ผคนทคบของใจทงหลายจะไดไมหนไปหากจกรรมทางการเมอง ซงอาจเปนภยตอพวกตน

Gabrielle Brenner และคณะ (อางใน Dunstan, 1997) ท าการศกษาเกยวกบ “พฤตกรรมพนน” ในประเทศแถบแอฟรกาสองประเทศ คอแคเมอรน และเซเนกล ซงรฐบาลของประเทศทงสองมรายไดเพมขนอยางมากจากการออกลอตเตอร โดยรายไดดงกลาวไดชวยบรรเทาปญหาทางเศรษฐกจของประเทศลงไปไดมาก แตในขณะเดยวกน ผลการวจยนพบวา นกเลนซงโดยมากจะเปนคนทมการศกษานอยนนถกลอใจจากเกมการพนนทมเงนรางวลมหาศาลเปนสงดงดดโดยหวงวามนจะท าใหฐานะความเปนอยของพวกเขาดขน อนเปนสงทนกเศรษฐศาสตรการเมองแนวนใหความส าคญและเนนวา ความสนกสนานเพลดเพลนและความตนเตนเราใจถงแมวาจะบงเกดขนชวครงชวคราว แตกเพยงพอทจะท าใหผใชแรงงานทถกกดขขดรดบงเกดจตส านกทไมถกตอง และมกจะไมใครมองหรอรสกวาสถานการณในชวตของพวกตนไรความหวงยงไปกวานน ความเชอในเรองโชคยงท าใหเกดจตส านกผดพลาดมากขนไปอก และเบยงเบนความสนใจของคนเหลานนออกจากความเปนจรงในชวตไปสความเพอฝนวาอาจจะมโอกาสร ารวยไดอยางรวดเรว การพนนในมมมองของ

57

นกเศรษฐศาสตรการเมองกลมนจงมใชเพยงเครองมอทรฐใชเพอสรางผลก าไรทางเศรษฐกจอยางตรงไปตรงมาเทานน แตยงเปนเครองมออนหนงของรฐทนนยมทน ามาใชควบคมความสมพนธเชงอ านาจใหอยในกรอบทเออตอการขบเคลอนระบบทนนยมดวยอกทางหนง

การมองผลประโยชนตอบแทนทางเศรษฐกจของพนนยงอาจถกศกษาในแงกจกรรมทางเศรษฐกจทมความสมพนธกบกจกรรมทางการเมอง ซงอาจมลกษณะเปนการน าเอาปจจยทางเศรษฐกจมาใชอธบายปรากฏการณทางการเมอง หรอการใชปรากฏการณทางการเมองอธบายปรากฏการณทางเศรษฐกจ หรอใชทงปจจยทางเศรษฐกจและการเมองอธบายปรากฏการณทางเศรษฐกจหรอการเมอง หรอแมแตการน าเอาปจจยทางเศรษฐกจและการเมองมาใชอธบายปรากฏการณทางสงคมอน ๆ กได การพจารณาการพนนในแงนจงเปนความพยายามทจะพจารณาผลตอบแทนทางเศรษฐกจของการพนนในมมมองอยางกวาง ดงท Mcmillen (1996) สรปวาประเดนเกยวกบการพนนในปจจบนมความทาทายมาก เนองจากการพนนจะเกยวของทงกบประเดนเรองความจ าเรญเตบโตทางเศรษฐกจในมมมองทางเศรษฐศาสตร และจะตองมความเกยวเนองสมพนธกบมมมองทางสงคม การเมอง ตลอดจนปญหาตาง ๆ ทมนษยตองเผชญอยทกเมอเชอวน สอดคลองกบงานวจยเรอง “เศรษฐกจนอกกฎหมายและนโยบายสาธารณะในประเทศไทย” ของผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค และนวลนอยตรรตน (2542) ทพบวา ขบวนการทางเศรษฐกจผดกฎหมาย เชน การคาประเวณ การคายาเสพยตด การคาน ามนเถอน การพนน ฯลฯ สวนใหญมไดด ารงอยอยางเปนอสระ แตมความสมพนธเกยวของกนและมเครอขายททบซอนกนอย ดงนน การทจะสามารถเขาใจถงความเชอมโยงเหลาน จ าเปนอยางยงทจะตองใหความสนใจกบประเดนตาง ๆ ทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง รวมถงประเดนทางสงคมอน ๆ ดวย

ถงแมวาผลประโยชนตอบแทนทางเศรษฐกจมกถกหยบยกขนเปนขอดของการท าใหการพนนเปนธรกจทถกตองและเปดเผย โดยเฉพาะขอดในแงการสรางรายไดในรปภาษแกรฐบาล และในแงของการสรางธรกจตอเนองซงน าไปสการสรางเงนสรางงาน สรางความเจรญใหแกชมชนทมสถานการพนนไปตงอย แตผลตอบแทนทางเศรษฐกจเหลานในอกมมหนงกถกตงคาถามดวยเชนกนวา ธรกจการพนนไดท าใหเกดการผลตอะไรขนมาใหมเหมอนธรกจอน ๆ อยางเชน ธรกจสงทอเครองนงหม เครองใชไฟฟา หรอรถยนตหรอไม หรอโดยเนอแทแลวผลประโยชนทไดรบจากการพนนเปนเพยงธรกจเกยวเนอง (ทเปนทางตรง เชน การผลตอปกรณเกยวกบการพนน การจางงานแกคนทท าหนาทในสถานการพนน ฯลฯ หรอโดยออม เชน ธรกจโรงแรม ธรกจอาหาร รานคาทเชอมสมพนธกบสถานการพนน เปนตน) เทานน ในขณะทในแงรายไดเอง จ าเปนอยางยง ทจะตองมกลไกควบคมผลประโยชนในรปภาษของรฐ ใหสามารถเกบไดเตมเมดเตมหนวยและมนใจไดวาจะไมรวไหล และผลประโยชนไมไปตกแกใครคนใดคนหนง หรอกลมทนใดกลมทนหนง จนเขาลกษณะการกดขขดรด ท าใหแทนทรฐจะไดรบประโยชนจากการท าใหการพนนเปนสงถกกฎหมายแตกลบกลายเปนเครองมอแสวงประโยชนของคนบางกลมไป ซงมาตรการหรอนโยบายเหลานมความสมพนธอยางยง กบประเดนทางสงคมทกลาวมาแลว และจ าเปนอยางยง ทจะตองอาศยมาตรการทางกฎหมายในการวางกรอบกตกาและบงคบควบคมใหกฎกตกาทงหลายด าเนนไปไดอยางถกตองและเทยงธรรม ขอถกเถยงเกยวกบการพนนทส าคญอกประการหนงจงเปนเรองในเชงกฎหมายทมงหาขอสรปวา การพนนควร

58

เปนสงถกหรอผดกฎหมาย และมาตรการทางกฎหมายในลกษณะใดทรฐควรนามาบงคบใชกบเรองการพนน

การพนนในมตทางกฎหมาย จดประสงคส าคญประการหน งของกฎหมายคอเ พอก าหนดระเบยบแห ง

ความสมพนธระหวางบคคลหรอระหวางบคคลกบรฐ ดงนน การทสงคมจะยอมรบหรอปฏเสธการพนน จงเกยวของโดยตรงกบการตอบค า ถามทวา “ควรจดการพนนเปนความผดในทางกฎหมายหรอไม?” ซงการทจะตอบปญหานไดจ าเปนทจะตองน าเอาทฤษฎทางดานอาชญาวทยามารวมพจารณาดวยเนองจากอาชญาวทยาเปนสาระการศกษาเรองอาชญากรรมซงเปนปรากฏการณทางสงคมทมขอบเขตเกยวของกบกระบวนการ การรางกฎหมายและการฝาฝนกฎหมาย และปฏกรยาทมตอการฝาฝนกฎหมาย โดยกระบวนการเหลานเปนผลทเกดจากการกระทาทงสน อาชญาวทยาจงเปนแนวทางเพอใชศกษาสาเหตของอาชญากรรม การปองกนอาชญากรรม และการปฏบตตอผกระท าผด การศกษาดานอาชญาวทยาจงเรมตนดวยการมโนภาพเกยวกบอาชญากรรมซงในปจจบนอาจแบงไดเปน 2 แบบใหญ ๆ (ผจงจตต อธคมนนทะ, 2525) กลาวคอ

มโนภาพแบบแรกมองวาอาชญากรรมเปนผลตผลโดยตรงของกฎหมาย หรอเปนสงทกฎหมายสรางขน สงทอาชญากรรมทงหลายมรวมกน (คณสมบตอนรวมกน) ไมไดขนอยกบการทคนทงหลายถอวาเปนความชวราย แตขนอยกบขอเทจจรงทวาผประกอบอาชญากรรมจะตองถกจบกม ถกด าเนนคด และถกตดสนในบรรยากาศทเตมไปดวยแบบพธอยางเปนทางการ และถกลงโทษและลดศกดศรลง สวนมโนภาพแบบทสองมองวาอาชญากรรมเปนผลของปฏสมพนธทางสงคมระหวางบคคล ระหวางบคคลกบกลม และระหวางกลมกบกลม การมองเชนนไมไดหมายความวาอาชญากรรมมสาเหตมาจากสงคม แตหมายถงเครองหมายทจะใชหรอใชประทบลงไปทพฤตกรรมบางรปแบบ ในกรณเชนนสงคมท าใหความประพฤตบางอยางเปนอาชญากรรม โดยมบคคลในหนาทของผรกษากฎหมายพรอมทจะกระท าการลงโทษเมอไดพบกบพฤตกรรมบางอยาง แตกระบวนการก าหนดลกษณะการเปนอาชญากรรมไมไดเหมอนกนไปหมดทกหนทกแหง ทงนเพราะไมมการกระท า อนใดทมลกษณะการเปนอาชญากรรมอยางเดดขาด หรอมลกษณะสากลในตวของมนเอง บคคลบางคนเฉพาะในต าแหนงบางต าแหนง และอยเฉพาะในบางสงคมเทานนทจะเปนผวนจฉยวา การกระท าทงหลายอนไหนเปนหรอไมเปนอาชญากรรม (ผจงจตต อธคมนนทะ, 2525)

จากมโนภาพทงสองตามทกลาวมาน แนวความคดและทฤษฎอาชญาวทยาในปจจบนจงอาจแบงแนวทางการศกษาอนไดรบอทธพลจากแนวคดและปรชญาในการปฏบตต อผกระท าผดของสองสานกคดดวยกน คอ ส านกดงเดม (Classical School) และส านกปฏฐานนยม (Positive School) ซงแนวความคดของส านกทงสองนถอเปนรากฐานของทฤษฎอาชญาวทยาทงหลาย ดงนน การท าความเขาใจกบแนวความคดของส านกดงกลาว จงเปนสงจ าเปนส าหรบการศกษาอธบายเกยวกบอาชญากรรมเปนอยางยง

1.แนวความคดเกยวกบความผดอาญาแบบดงเดม (Classical Criminology) เปนส านกคดทถอก าเนดขนมาในศตวรรษท 18 เพอตอตานกบความปาเถอนและไมแนนอนของระบบกฎหมายและการลงโทษในสมยนน (ผจงจตต อธคมนนทะ, 2525: 6) แนวคดนเชอวาการกออาชญากรรมของมนษยเกดจากกระบวนการคดค านวณผลด-ผลรายจากการกระท าอยางมเหตผล

59

มนษยทกออาชญากรรมตามแนวคดนคอผทพจารณาแลววาเขามโอกาสไดรบความสขความพอใจสงสด (Maximization of Pleasure) โดยไดรบความเจบปวดทรมานนอยทสด (Minimization of Pain) จากการกระท าของตน (Walklate, 1998: 17-18) โดยผน าความคดคนส าคญคนหนงของส านกนคอ Cesare Beccaria ซงไดรบอทธพลจากแนวคดสญญาประชาคม (Social Contract) ในงาน On Crimes and Punishments (1995 [1764]) เขาพจารณาเหนวาแนวคดสญญาประชาคมท าใหเราสามารถมองเหนความแตกตางระหวางกฎหมายทด (Good Law) และกฎหมายทเลว (Bad Law) ซงจะท าใหสามารถแบงพฤตกรรมตาง ๆ วาอยางไรจงจะถอวาเปนอาชญากรรม อยางไรถอวาไมใช อยางไรเปนอาชญากรรมรายแรง อยางไรเปนความผดเลกนอย เพอทจะก าหนดโทษหนกเบาแตกตางกนไป และจากความเหนทวานเอง ไดสงผลตอการศกษาทางอาชญาวทยาเกยวกบพฤตกรรมตาง ๆ โดยการแบงประเภทความผดออกเปนสองแบบใหญ ๆ (Prins, 1982: 4) คอ (1) ความผดในตวเอง (Mala in Se) และ (2) ความผดทกฎหมายบญญตหามไว (Mala Prohibita)

การศกษาเกยวกบการพนนทอาศยแนวคดของส านกดงเดม (Classical School) จงเปนการวเคราะหพฤตกรรมการเลนการพนนกบลกษณะการกระท าความผด นกนตศาสตรซงวเคราะหตามแนวนมความเหนวา “เราไมอาจกลาวไดวา การพนนเปนสงชวรายในตวเอง (Inherently Evil) หรอ mala in se” (Kadish, 1983: 799) เพราะความผดแบบ mala in se น คอประเภทของการกระท าความผดทเหนไดเดนชด มผลกระทบกระเทอนถงชวตความปลอดภยในทรพยสนของผอนเชน ความผดฐานลกทรพย ฆาคนตาย ฯลฯ (โสภา ชปลมนน, 2537: 8) หากมบคคลใดมาท าการละเมดตอกฎขอหามนขน ทกคนจะมจตใจทรสกวาการกระท า ดงกลาวไมถกตอง ไมสมควรกระท าเมอกระท าขนกตองถอวาเปนความผดทนท (ทนงศกด ถนศรนวล, 2529: 35) แตความรสกตอการพนนมไดเปนเชนนน เชน จากผลการศกษาของคณะกรรมการศกษาทบทวนนโยบายการพนนแหงชาตสหรฐอเมรกา เมอป 1976 พบวารอยละ 80 ของชาวสหรฐอเมรกาเหนชอบกบการท าใหการพนนเปนสงทถกตองตามกฎหมาย (Roger, 1997) ผลจากการศกษาครงนท าใหไดขอสรปและถอยแถลงออกมาอยางชดเจนวา “การพนนเปนสงจ าเปน แมอาจมผไมเหนดวย แต “การพนน” เปนกจกรรมทไดรบการรบรองโดยมตสวนใหญของมหาชนชาวสหรฐอเมรกาแลว” (United States Commission on the Review of the National Policy toward Gambling, 1976: 1) ถอยแถลงน นบเปนจดเปลยนส าคญทท าใหแนวทางการศกษาเกยวกบการพนนในสหรฐอเมรกาในเวลาตอมาอยภายใตสมมตฐานเบองตนทเหนพองตองกนวาการพนนเปนพฤตกรรมทคนในสงคมอเมรกายอมรบวาไมใชสงชวรายในตวเอง

ส าหรบความเหนของนกนตศาสตรไทยนน จากค าบรรยายเรองการพนนชนดตาง ๆ ทขนสศาล ของชมพล โลหะชาละ (2524) กลาววา “เกยวกบอาชญาวทยา เขาไดแบงไววา การพนนเปนอาชญากรรมพเศษซงเรยกในภาษาองกฤษวา Technical Crime คอการกระท าทมกฎหมายหามไว” ซงตรงกบความเหนของนกอาชญาวทยาสวนใหญ ทงนความหมายของ Technical Crime หรออาจเรยกวา Mala Prohibata นนหมายถง การกระท าพฤตกรรมอนเปนความผดตามทกฎหมายบญญตไววาเปนความผด เชน การฝาฝนกฎจราจร การหลกเลยงภาษ การละเมดกฎหมายแรงงาน เปนตน (โสภา ชปลมนน, 2537: 8) เชนเดยวกบการพนน ถาหากวากฎหมายอนญาตกมการเลนได ซงกรณของประเทศไทยเอง แตเดมรฐอนญาตใหเลนเกบคาธรรมเนยม โดยผานนายอากรบอนเบย

60

หรอขนบาลหวย ตอมารฐอนญาตใหเลนโดยเกบคาธรรมเนยมเอง เชน สลากกนแบง (Lottery) เปนตน และในงานมหกรรม งานประจ าป รฐกอนญาตใหขอเลนไดนอกจากนนวนธรรมดาตามสมาคม ภตตาคาร รานคา สโมสร ฯลฯ ขออนญาต รฐกอนญาตใหเลนได โดยเกบคาธรรมเนยมเปนภาษอากรไปสวนหนง (ชมพล โลหะชาละ, 2524) ดงนน การพนนจงจดอยในพวกอาชญากรรมพเศษมากกวาอาชญากรรมรายแรงทตองขจดใหหมดสนไปจากสงคม

2. แนวความคดเกยวกบความผดอาญาส านกปฏฐานนยม เปนแนวคดทเกดขนในศตวรรษท 19 จากการดงเอาวทยาศาสตรมาใชเปนเครองมอในการศกษา (นวลจนทร ทศนชยกล, 2548: 9) ตามความคดของส านกนไดหนไปศกษา “ตวอาชญากร” เปนส าคญ เพราะถอกนวา กฎหมายหรอรฐเปนสงทสมบรณอยแลว และสงทผดปกตอยทตวผกระท าผดหรอผทละเมดกฎหมาย ซงจ าเปนทจะตองไดรบการศกษาวาท าไมจงกระท าผด มอะไรเปน “สาเหต” ทงนก เพอทจะอบรมแกไข ใหปรบตวเขากบสงคมหรอปฏบตตามกฎเกณฑแหงกฎหมายได (สดสงวน สธสร, 2528) ผลจากการใชแนวคดนท าใหการศกษาเกยวกบอาชญาวทยาไดพฒนาไปสการเปนสาขาวชาทตองเชอมโยงระหวางกน (Interconnect) กบการศกษาในสาขาอน ๆ เชน จตวทยา มานษยวทยา สถต กฎหมาย สงคมวทยา รฐศาสตร เศรษฐศาสตร เปนตน (Prins, 1982: 10-15) โดยการน าเอาขอมลจากการศกษาวจยของสาขาวชาเหลานมาประกอบการวเคราะหผล อาท งานวจยชนหนงไดอาศยปจจยทางสถตประชากรศาสตร (Demographic Factors) ท าการวเคราะหพฤตกรรมการเลนพนนของคนในกลมตาง ๆ พบวาในเรองเพศ (Gender) ผชายและผหญงมความแตกตางกนในการเลนการพนน กลาวคอผชายมกเลนการพนนจาพวกแบลกแจก (Blackjack) และลอตตอร (Lottory) สวนผหญงสวนใหญชอบเลนบงโก (Bingo) และราฟเฟล (Raffle) ในเรองสถานภาพสมรส (Marital Status) พบวาคนโสด และคนทหยารางมแนวโนมทจะเลนการพนนมากกวาคนทแตงงานแลวและอยดวยกน ขนาดของชมชน (Community Size) พบวา คนทอาศยอยในเมองใหญเลนการพนนมากกวาคนทอาศยอยในชมชนขนาดเลก และศาสนา (Religion) พบวาคนทนบถอศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลกเปนสวนนอยทไมเหนดวยกบการพนนเมอเปรยบเทยบกบกลมคนทนบถอศาสนาอน ๆ เปนตน (Dunstan, 1997)

กลาวไดวา ในมมมองเชงกฎหมายและอาชญาวทยา การพนนมใชสงทชวรายจนสงคมมอาจยอมรบไดเสยทเดยว การพนนจะ “ถก” หรอ “ผด” ขนอยกบกฎหมายทแตละสงคมอาจบญญตไวแตกตางกน ในหลายสงคม เชน สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย และหลายมลรฐในสหรฐอเมรกามกฎหมายบญญตรบรองใหการพนนเปนสงถกกฎหมายประชาชนสามารถเขาไปเกยวของไดโดยเสร (ภายใตกรอบทกฎหมายก าหนด) ในขณะทอกหลายสงคม เชน ไทย ญปน และบางมลรฐในสหรฐอเมรกา เปนตน การพนนจดเปนสงผดกฎหมายในลกษณะทประชาชนอาจเขาไปเกยวของไดในขอบเขตทจ ากด (เชน การจ ากดประเภทของการพนน เวลาและ/หรอสถานททกฎหมายอนญาตใหเลน เปนตน) ดงนน สงทส าคญทสดในการบรหารจดการเกยวกบการพนนใหอยในสงคมไดอยางเหมาะสมจงมไดขนอยกบการบญญตตวบทกฎหมายทสอดคลองกบสภาพทางเศรษฐกจ การเมองสงคมและวฒนธรรมเพยงอยางเดยว แตตองอาศยกลไกการบงคบใหเปนไปตามกรอบกตกาทวางไวอยางถกตอง เปนธรรมและเครงครดดวย

61

2.4.2 แนวคดเกยวกบผลกระทบของการพนน กอนทจะท าความเขาใจเกยวกบผลกระทบของการพนนนน จ าเปนตองท าความ

เขาใจเกยวกบแนวคดผลกระทบของการพนนกอน เนองจากแนวคดเรองผลกระทบเปนแนวคดทมความซบซอน ดงนนจากการส ารวจองคความรพบวา มนกวชาการไดใหความหมายของผลกระทบไว ดงน

อนนต เกตวงศ9 ไดใหความหมายของผลกระทบวาหมายถงผลทตามมาจากผลงาน หรอผลผลตหรอผลประโยชนในระดบประถม (Primary Effects) ของแผนหรอโครงการ ผลกระทบอาจเปนไดทงทางบวกและทางลบ และอาจเกดขนกบกลมเปาหมายและมใชกลมเปาหมายทงในปจจบนและอนาคต และไดใหความหมายผลกระทบอกวา เปนผลของการเปลยนแปลงระดบประถมเปนผลทเกดขนตามวตถประสงคของแผนและโครงการและผลอนนจะมสวนท าใหเกดผลกระทบตอไปไดอกระดบหนงหรอหลายระดบเปนกรณ ๆ ไป

ประสทธ ตงยงศร10 ไดใหแนวคดเกยวกบการวเคราะหผลกระทบไววา ค าวา “ผลกระทบ”(Impact) ทกลาวถงนน โดยทวไปจะหมายถงผลของการด าเนนกจกรรมของมนษยทมตอการเปลยนแปลงในสงแวดลอม โดยผลกระทบดงกลาวอาจจ าแนกออกตามประเภท ขนาด และระยะเวลา ไดดงน ประเภทของผลกระทบไดแก การสญเสยทางเศรษฐกจ ความสญเสยบรการทางสงคมและความสญเสยเกยวกบวถด าเนนชวต ขนาดของผลกระทบจะมตงแตระดบทนอยถงมากและระยะเวลาของผลกระทบกมทงระยะสนและระยะยาว

เสถยร เหลองอราม11 กลาววา ผลกระทบ หมายถง ผลประโยชนและหรอผลเสยหายอนเกดขนจากการกระท าเรองใด เรองหนงโดยตรง

สมบต ธ ารงธญวงศ12 กลาววา ผลกระทบ คอ ชดผลลพธทจะเกดขนอนเนองมาจากการเลอกทาเลอกเพอใหบรรลวตถประสงคตามทตองการ ผลกระทบของแตละทางเลอกอาจจะเปนไดทงผลกระทบในทางบวกและผลกระทบในทางลบ

Bryant & White13 ผลกระทบ หมายถง ผลทงหมดของนโยบายทมขนในสภาพแหงความเปนจรงในโลก อนไดแก ผลกระทบ ทมตอสถานการณและกลมเปาหมาย , ผลกระทบทเกดขนทงในปจจบนและอนาคต คาใชจายทางตรงทใชส าหรบทรพยากรของโครงการ คาใชจายทางออมตาง ๆ รวมทงคาเสยโอกาสดวยนอกจากนยงไดใหความหมายผลกระทบ วาผลกระทบของกจกรรมใดกจกรรมหนง

จากความหมายของผลกระทบทกลาวมาขางตนเราสามารถแบงความหมายผลกระทบออกเปน 2 ความหมายใหญ ๆ คอ ในความหมายทกวางผลกระทบหมายถง ผลทงหมดทเกดขนจากการด าเนนกจกรรม โครงการ แผนงานหรอนโยบาย สวนความหมายทแคบ ผลกระทบ

9 อนนตเกตวงศ. (2541). หลกและเทคนคการวางแผน(พมพครงท 8).กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร: 26-27. 10 ประสทธ ตงยงเจรญ. (2542). การวางแผนและการวเคราะหโครงการ. กรงเทพฯ:คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร: 335. 11 เสถยรเหลองอราม. (2527). การมสวนรวมของเกษตรกรในการพฒนาแหลงน าขนาดเลก.วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑตสาขาเอกการวเคราะหทางสงคม, บณฑตวทยาลยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร: 1. 12 สมบต ธ ารงธญวงศ. (2546). นโยบายสาธารณะ:แนวความคด การวเคราะหและกระบวนการ. กรงเทพฯ:อกษรการพมพ: 26. 13 Bryant & White, (1982). Political Analysis Technique and Practice.Belmont Calif Wadsworth: 137–140.

62

ทรพยากรการท างานทน าเขามา

(INPUT)

บรบทแวดลอม (CONTEXT)

กระบวนการท างาน

(PROCESS)

ผลลพธ (OUTCOME)

ผลผลต (OUTPUT)

ผลกระทบ (IMPACT)

หมายถง ผลทเกดขนในสภาพแวดลอมภายนอกระบบการบรหารจดการของกจกรรม โครงการ แผนงานหรอนโยบาย

ในงานวจยนผวจยจะใชผลกระทบในความหมายแคบ ดงกลาวขางตนถาพจารณาความหมายผลกระทบ ในความหมายทแคบใหชดเจนขน ผวจยจะใชแนวคดการวเคราะหระบบ (System Analyze) มาชวยนยามความหมาย ดงปรากฏในภาพประกอบท 5

ภาพท2.4. ภาพกระบวนการผลกระทบในความหมายแคบ จากภาพจะเหนไดวาในการด าเนนกจกรรมไมวาจะเปนในรปของนโยบาย แผนงาน

หรอโครงการนนจะกอใหเกดผลงาน (Result) ใน 3 รปแบบคอ คอ ระดบผลผลต (Output) ระดบผลลพธ (Outcome) และระดบผลกระทบ (Impact)

- ผลผลตเปนผลงานทเกดขนโดยตรงมาจากการด าเนนกจกรรม เชนในการประเมนผลเปนการวเคราะหการบรรลผลตามเปาหมายทตงไว ซงเรยกกนโดยทวไปวาการประเมนประสทธผล (Effectiveness)

- ผลลพธทตามมาเปนผลทเกดขนตอเนองหลงจากการเกดผลผลต - ผลกระทบเปนผลทเกดขนในบรบท หรอสภาพแวดลอม ทตอเนองหลงจาก

การเกดผลลพธ ประเภทของผลกระทบ แสวง รตนมงคลมาส 14 ไดแบงผลกระทบไดเปนประเภทตาง ๆ ดงน 1. การแบงผลกระทบตามแงมมเนอหา (Content of Impact) อาจแบงออกไดเปน

ผลกระทบทางดานเศรษฐกจสงคมดานการเมองดานการบรหารดานสงแวดลอมและกายภาคเชนผลกระทบจากการด าเนนนโยบายสรางเขอนท าใหคนเปนโรคพยาธซงไมเคยเปนมากอนมากขนหรอผลกระทบจากการด าเนนนโยบายโครงการ คจก. กอใหเกดความขดแยงระหวางชาวบานและทหารมากขนหรอผลกระทบจากโครงการกอสรางทอสงกาซธรรมชาตบนบกตดผานพนทเกษตรกรรมท าให

14แสวง รตนมงคลมาส (2543) อางถงใน เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน. 2546. วทยานพนธเรอง ผลกระทบจากการเปดบอนคาสโนถกกฎหมายในความคดเหนของประชาชนเมองพทยา. หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต , มหาวทยาลยบรพา.หนา 20

63

เกษตรกรมการเปลยนแปลงการยายทอยเปลยนแปลงวธการเพาะปลกพชผลทางการเกษตรอยางไมเคยเปนมากอนมากขน

2. การแบงผลกระทบตามแงมมของความเปนจรงทเกดขน (Reality) เราอาจแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอผลกระทบในเชงภาวะวสย (Objective impact) ซงไดแกผลกระทบทเกดขนโดยทไมขนอยกบความรสกนกคดของคนเชนการด าเนนนโยบายคมก าเนดจะท าใหสดสวนของผสงอายสงขนไมวาใครจะรบรหรอไมเชนนกจะเกดขนประเภทหนงคอผลกระทบเชงอตวสย (Subjective Impact) ไดแกผลกระทบทเกดขนในความรสกนกคดของคนเชนการด าเนนนโยบายสงเสรมการทองเทยวทกอใหเกดการขยายตวของโสเภณท าใหคนไทยเปนอนมากรสกอบอายตางชาต

3. การแบงตามแงมมของทศทางทกระทบ (Direction of Impact) อาจแบงออกไดเปนผลกระทบโดยตรง (Direction Impact) ผลกระทบทางออม (Indirect Impact)

4. การแบงตามแงมมของคณคาของผลกระทบ (Value of impact) อาจแบงออกไดเปนผลกระทบในเชงบวก (Positive impact) หมายถงผลกระทบทเปนสงทพงปรารถนาและผลกระทบในเชงลบ (Negative impact) ไดแกผลกระทบทไมเปนทพงปรารถนา

5. การแบงผลกระทบตามชวงเวลา (Time of impact) ทเกดขนจะสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ผลกระทบในระยะสน (Shot run impact) สวนอกประเภทหนง ไดแก ผลกระทบทเกดขนในอนาคต (future run impact) หรอผลกระทบในระยะยาว (long run impact)

6. การแบงผลกระทบตามขอบเขตทเกดขน (Scope of impact) สามารถแบงออกไดเปนผลกระทบทมผลในวงกวางแลผลกระทบทมผลในวงแคบ

ในการวจยโครงการนจะจ ากดขอบเขตของผลกระทบในแงทเปนเนอหาทางดานทางเศรษฐกจ และดานสงคม โดยครอบคลมทงผลกระทบในเชงบวกและเชงลบ และรวมถงผลกระทบทางตรงและทางออม นอกจากนในการพจารณาหนวยในการวเคราะห (Object unit of analysis) จะใหความส าคญตอหนวยการวเคราะห 3 ระดบดวยกน

1. ผลกระทบทเกดขนกบบอน ในฐานะเปนหนวยระดบองคกร เชน บอนคาสโนทเปดใหมหรอบอนการพนนทมอยเดม

2. ผลกระทบทเกดกบผเลนในฐานะระดบปจเจกชน 3. ผลกระทบตอชมชนชายแดนในฐานะหนวยระดบชมชน ในการศกษาเกยวกบขอดงกลาวเปนการศกษาผลกระทบเชงบวกของการพนนและ

ผลกระทบเชงลบของการพนนซงผลกระทบเชงบวกจากกลาวถงผลกระทบทางเศรษฐกจ และผลกระทบเชงลบทางดานสงคม

ในการพจารณาถงผลกรระทบของการพนนโดยพจารณาในเชงคณคา(Value) เราสามารถแยกออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. ผลกระทบเชงบวกของการพนน 2. ผลกระทบเชงลบของการพนน

64

1.ผลกระทบเชงบวกของการพนน ในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 เรมไดรบการยอมรบค าอธบายในเชงบวกยงขน

เกยวกบการพนนวา เปนกจกรรมยามวางทถกกฎหมาย ในสมยหลงสงครามโอกาสส าหรบ “ผใชแรงงานทมฐานะ” ทจะมสวนรวมในการพนนทถกจดขนไดเพมขนเปนอยางมากในหลายประเทศ พรอม ๆ กบสถานภาพทางกฎหมายและการยอมรบจากสงคมทเพมขน การพนนเรมไมถกมองวาเปนปญหาสงคมทจะน าไปสความเสอมทางศลธรรมและอาชญากรรมอกตอไป ในมมมองของนกคดทใชทฤษฎหนาทนยม (Functionalist) การพนนเรมถกมองทงในแงทเปนกจกรรมทเปนเคร องมอทน าไปสเปาหมายทางเศรษฐกจและในฐานะทเปนกจกรรมทางสงคมทแสดงออกโดยใหความส าคญโดยตวของมนเอง เชน การพนนอยางเปดเผยขณะเดยวนกเศรษฐศาสตรสมยหลงสงครามมความเหนรวมกนวา นกพนนมความสามารถในการตดสนใจเลอกอยางมเหตผลในการเพมความมงคงละสถานะทางเศรษฐกจและสงคมของตวเอง

ในการศกษาผลกระทบเชงบวกของการพนนในทางสงคมวทยาเกดจากความเหนทวาการพนนเปดโอกาสใหนกเลนไดแสดงบคลกทแขงแกรงและความตงใจจะเสยง ซงเปนคณสมบตทสงคมใหการยกยองเชนเดยวกบความกลาหาญหรอความซอสตย และการพนนมขอดในการควบคมศลธรรมและการเมองของสงคมเพราะเปนการตอกย าคานยมทมมาแตเดม ในขณะทการพนนเปนสงททดแทนความทาทายทหมดไปในชวต และยงมหนาททางสงคมเปนศนยรวมทเปนประโยชนในการพบปะสงสรรคและการปฏบตตามระเบยบสงคมอกดวย และทางสงคมศาสตรยงมองผลกระทบเชงบวกของการพนนคอ การพนนเปนสวนหนงของการพกผอน (Leisure) จากมมมองน การพนนเปนสงทใหความบนเทงและไดรบความนยมดวยตวของมนเอง

ดงนนการศกษาจ านวนมากมงสนใจทจตวทยาของการพนน โดยพยายามศกษาแรงจงใจและพฤตกรรมของคนทเกยวของในกระบวนการเลน จากมมมองนการเลนการพนนถอวาเปนกจกรรมยางวางทไดรบการยอมรบวาเปนสงชดเชยมมทลมเหลว และไมนาพงพอใจของสงคมในปจจบน การพนน(เหมอนกจกรรมสนทนาการ) จงถกนยามดวยค าวา “เลน” หรอ “ยามวาง” ซงอยถดจากค าวา “งาน” หรอกจกรรมอน ๆ ทถอวาเปนความรบผดชอบทางสงคม ดงนนกจกรรมยางวางเชน การพนนจงถอวาเปนองคประกอบทจ าเปนในการด ารงและรกษาดลยภาพของโครงสรางสงคมเอาไว การพนนกลายเปนประเดนส าคญกเพราะลกษณะของการท างานสมยใหมท าใหคนออนลาและบนทอนความคดสรางสรรคของคนทวไป จากมมมองนการพนนซงแมจะแตกตางจากกจกรรมยามวางอนๆทเปนความผดตามก าหมายและมความดางพรอยทางสงคมกจงกลายเปนกจกรรม “ปกต” และเขากนไดดกบการกระท าและกบสถาบนอน ๆ ทางสงคม

จากมมมองทางทฤษฎจ านวนมาก นกสงคมวทยาเสนอวา การพนนมบาททงเปน “เกมของผใหญ” และเปน “ทางระบาย (Safety valve) ของผทตองการหลบเลยงจากภาระการท างานเปน “การปรบตวทเบยงเบน” สสงทไมด เปนการสรางความแปลกใหมใหกบตวเอง เปนองคประกอบทเชอมรอยวฒนธรรมของคนท างานทตองการเอาชนะการไมมความส าเรจและความไมมนคงในอาชพ เปนทางออกส าหรบนกพนนในการทดสอบโชคและฝมอ เปนโอกาสทไดผลในการแสดงความเปนตวของตวเองและความคดสรางสรรคซงทท างานไมสามารถใหได

65

ความนยมของการพนนในปจจบนและความตงอกตงใจในการเลนของนกพนน แมวาจะเลนเสยกตาม กยงไดรบค าอธบายสวนใหญในแงของรางวลทไดรบจากการปฏสมพนธและการสงสรรคเปนกลม

หลงสงครามโลกครงท 2 คนจ านวนมากเรมมองวาการพนนเปนกจกรรมยามวางมากกวาทจะเปนอาชญากรรมหรอสงชวราย นอกจากนนกทฤษฎเช งประจกษไดตงค าถามเกยวกบวตถประสงคและผลกระทบเชงบวกของการพนน โดยใชสมมตฐานซงไมตางไปจากผทใชทฤษฎหนาทนยม(Functionalist) เชน การพนนเปนกจกรรมยางวางทสอดคลองกบคานยมอนๆทางสงคมหรอไม เปนตน

บรรดาผทใชทฤษฎเชงประจกษยงไดเสนอดวยวาในขณะทนโยบายการพนนใหมเกดจากทศนคตของประชาคมทมการเปลยนแปลง แตในทางกลบกนนโยบายใหมหรอคานยมใหมทเกดขนกผลกดนใหสงคมเกดการเปลยนแปลงดวยการพนนเปนตวอยางทด อนหนงของการเปลยนแปลงคานยมในสงคม เพราะในอดตคานยมหลกคอ ความประหยดซงน าไปสการปฏเสธตวเองและการสะสมความมงคง แตคานยมใหมกลบน าสงคมไปสคานยมแบบบรโภคนยม และคานยมแบบนท าใหสงคมสนคลอน

นกวชาการเชงประจกษเหนวา การแทรกแซงของรฐเปนสงจ าเปนในการแกปญหาความโนมเอยงทไมพงปรารถนา แตบทบาทของรฐควรถกจ ากดเพยงการปกปองสวสดภาพของสงคม และเปนตวกลางเพอใหมการแขงขนกน ตลอดจนรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม อยางไรกตามความสามารถของรฐในการด าเนนการอยางเปนกลางและอยางไมเหนแกผลประโยชนของรฐบาลเองกเปนสงทนาสงสยไมนอย เพราะรฐเองทงเกบภาษรายไดจ านวนมหาศาลจากผประกอบการ และยงเปนผผกขาดการเปนเจามอหวยรฐบาลอกดวย

ดงนนการทรฐมบทบาทและอทธพลเพมมากขนในอตสาหกรรมการพนนจงเปนเรองทนาเปนหวงเพราะนกทฤษฎเชงประจกษมความเชอวา หลกการตลาดและการเมองแบบสมดลจะน าอตสาหกรรมการพนนจงเปนเรองทนาเปนหวง เพราะนกทฤษฎเชงประจกษมความเชอวา หลกการตลาดและการเมองแบบสมดลจะน าอตสาหกรรมการพนนไปสความมประสทธภาพ และมาตรฐานในการใหบรการทมคณภาพในระดบสง นอกจากนความตองการแสวงหาก าไรเพยงอยางเดยวกเปนกลไกมากจนเกนไป และผไดรบผลประโยชนสดทายกคอ โดยผานการเจรจาทใช เหตใชผลและมความสงบเรยบรอย

ในชวงทศวรรษท 1970 (พ.ศ.2513) มการศกษาเกยวกบการพนนอยางเปนทางการจ านวนมาก ผลการศกษาจ านวนหนงทเปนประโยชนตอนโยบายโดยตรง เชน ความเหลอมล าทางสงคมทเกดจากผลกระทบของการพนนทถกกฎหมาย การพนนทถกกฎหมายทไดรบอทธพลจากสงคมและตวแปรสงแวดลอมอน ๆ อยางไรบาง หรอการพนนมความเกยวโยงกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมอยางไร เปนตน สงทส าคญมากทสดกคอ การยนยนวาการพนนมความเกยวของกบลกษณะของโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคม การศกษาเหลานเปนสงทผก าหนดนโยบายการพนนตองรบร โดยรฐเองเปนผใหการสนบสนนเพราะรฐยอมมความหวงใยในปญหาอาชญากรรมและผลกระทบทอาจมตอนโยบายดานสวสดภาพและสงคม แตรฐเองเรมใหความส าคญกบการวจยหลงจากทปรากฏวาการพนนทผดกฎหมายไดมการขยายตวออกไปเปนอยางมาก ตวอยางทแสดงให

66

เหนวารฐมความหวงใยตอปญหาการพนน เชน กรณทรฐเกดความสงสยวายงควรทจะหามการพนนตอไปอกหรอไม หรอสงสยวาสงคมไดรบอะไรตอบแทนจากใชเงนจ านวนมากในการปราบปรามการพนนทผดกฎหมาย

กลาวโดยสรปแลว การพนนทถกกฎหมายมการจดรปแบบคลายคลงกบการท าธรกจโดยมลกษณะองคกรและเปาหมายทางการคาเหมอนกบในอตสาหกรรมอน ๆ การศกษาสวนใหญพบความจรงทวา การพนนถกกระตนโดยบรษทและหนวยงานรฐ จนกระทงมนกลายเปนอตสาหกรรมขามชาตทด าเนนการภายใตระบบทมความสลบซบซอนระหวางชาตและวฒนธรรมโลก และเปนการผสมผสานคาสโนทถกก าหมายเขากบการทองเทยวเชงธรกจ

ฝายทสนบสนนใหการพนนเปนสงทถกตองตามกฎหมายไดสรปถงผลกระทบเชงบวกของการพนน ดงน

1.1 เพอเปนการเพมรายไดเขารฐ มบคคลบางกลมคดวาควรจะใหการพนนเปนสงทถกตองตามก าหมาย เพราะเมอการพนนเปนสงทถกตองตามกฎหมายแลว การพนนจะมก าหมายหมายเขาคมครอง มกฎเกณฑ ขอบงคบตาง ๆ เขามาเกยวของ และรายไดทเกดจากการเลนการพนนกจะตกเปนของรฐอยางมระเบยบแบบแผน15 ตวอยางเชน ลอตเตอร หรอ คาใบอนญาตเลนการพนน ไพตาง ๆ สามารถน ารายไดเขารฐปหนง ๆ เปนจ านวนมาก การเปดบอนใหถกกฎหมายจะท าใหรฐเกบภาษไดเพมขนเปนจ านวนมาก ซงเงนจ านวนนสามารถน ามาใชประโยชนในการพฒนาสงคมและใชในการสรางงานได

1.2 เพอเปนการสกดกนการพนนทผดกฎหมายมปจจยหลายอยางทเขามาเกยวของกบการพนน จนท าใหนาเชอวาการพนนเปนเรองใหญโตเกนความสามารถทแกไขได เปนสงทสอดแทรกอยในโครงสรางของสงคม และฝงลกลงไปในโครงสรางเหลานน การจะเปลยนแปลงหรอลมเลกจงท าไดยาก16ถอไดวาการพนนเปนแนวโนมทเปนสากลดงกลาวมาแลว และยงเปนสงทดงดดใจผทจะเขาไปเลนดวย ดงนนแมจะไมเปดใหมการเลนการพนนอยางถกกฎหมาย กจะตองมประชาชนอกจ านวนมากลกลอบเลนการพนนอย จงสมควรทจะใหมการเลนการพนนโดยถกกฎหมายเพอลดปญหาลกลอบเลนการพนนทผดก าหมายใหหมดไปและสามารถควบคมการเลนการพนนไดอยางรดกมและใกลชดยงขนทงยงขจดการเอารดเอาเปรยบในการเลนการพนนไดดวยทางหนง

1.3 เพอเปนการเพมสถานทพกผอนหยอนในและลดปญหาคนวางงาน ความเชอวาเมอการพนนเปนสงทถกตองตามกฎหมาย โดยเฉพาะการพนนในสถานคาสโนจะเปนสงส าคญทจะเพมจ านวนนกทศนาจร และเปนการเพมธรกจของสงคมใหเพมมากขนดวย กลาวคอ เมอมนกทศนาจร เขามาเปนจ านวนมากจะท าใหสถานบรการตาง ๆ เชน ไนตคลบ ภตตาคาร สถานบรการอาบอบนวด รานตดผม คอฟฟชอบ ฯลฯ นอกจากนการจดตงสถานคาสโนยงกอใหเกดผลดทางกานเศรษฐกจอกทางหนง คอ จะเปนการลดปญหาคนวางงานได ในขณะทประเทศไทยก าลงประกอบกบปญหาคนวางงาน อยางนอยต าแหนงตาง ๆ ในสถานคาสโนยอมจะเปดรบคนทวางงานเหลานได และคนทวางงานยงสามารถทจะหางานท าไดตามสถานบรการตาง ๆ ทอยใกลเคยงกบคาสโนนน ๆ ดงเชนกรณของประเทศสหรฐอเมรกา แมแตในเมองทแหงแลงในรฐเนวาดา เงนเปนจ านวนหลายพนลาน

15 Gardiverm1975: 82-83 อางใน เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน: 30. 16 ชาญครต ก.สรยะมณ, 2524: 35 อางใน เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน: หนาเดยวกน.

67

ดอลลารไดถกนไปลงทนทางดานธรกจการพนน ภตตาคาร ความสะดวกทางการคมนาคม และทางดานบรการทงหลาย การลงทนอยางมหาศาลในธรกจประเภทน เปนการสรางรายไดจ านวนมากมายใหแกรฐ

1.4 การท าบอนใหถกกฎหมายจะเปนการลดอทธผลของบรรดาผมอทธพล ต ารวจ ขาราชการ และกลมทไดรบผลประโยชนจากบอนผดกฎหมายในปจจบน เพอสงเสรมต ารวจนกการเมองทดมใหใชอ านาจอทธพลในการแสวงหาผลประโยชนจากบอนไปใชเ พอความเจรญกาวหนาของตน และการเขาสอ านาจรฐเพอคมครองและขยายกจการบอนผดกฎหมายจนกลายเปนธรกจการเมองควบคกบธรกจการพนนซงกอใหเกดความเสยหายแกประเทศ

1.5 รฐไมสญเงนออกนอนประเทศเปนการลดการรวไหของเงนทออกไปยงบอนฯในตางประเทศและยงมเงนตราตางประเทศไหลเขามาอกดวย เปนการสกดกนการฟอกเงนและลดปญหาอาชญากรรมได

1.6 เทคโนโลยการสอสารโทรคมนาคมกาวไกลเกนกวาการปราบปรามจะท าได ถาเปดบอนถกกฎหมายจะสามารถตรวจสอบและควบคมได คนเขาบอนไดอยางปลอดภย ไมตองหลบ ๆ ซอน ๆ ไปเลนในบอนซงเปนสงทผดกฎหมายและไมออกนอกประเทศ บอนจะไมเปนมมมดทเปนแหลงกบดานของคนรายอกตอไป

1.7 กรณบอนผดกฎหมาย ธรกจการเมองยงอาจจะเปนอปสรรคตอการปฏรปการเมองการพฒนาและจดระเบยบสงคม ถาผปราบปรามมไดท าจรงแตกลบสนบสนนหรอละเวน บอนจงสามารถขยายกจการและอยไดอยางเจรญเตบโต เนองจากการแสวงหาประโยชนจากบอนผดกฎหมาย

2.ผลกระทบเชงลบของการพนน 2.1. นกอนรกษนยมเหนวา เนองจากการพนนแตกตางจากกจกรรมยามวาง

(Leisure) อน ๆ ในแงของศลธรรมและจรรยาบรรณ พวกเขาจงตงสมมตฐานวาการพนนเปนหรออยางนอยทสดกมศกยภาพทจะเปน “ปญหาสงคม” ซงจ าเปนตองมการควบคม การน าเสนอการพนนในเชงลบและในเชงต าหน ตลอดจนการยอมรบการอางของรฐทใหมอ านาจและเครองมอด าเนนการในการก าหนดเนอหาและขอบเขต ของการพนนในสงคม ลวนอยบนพนฐานทางความคดรวมกนเกยวกบผลเสยทเปนไปไดจากการพนน จดก าเนดของการประณามการพนนอยางกวางขวาง เปนเรองทสลบซบซอน แตทส าคญนาจะมาจากความเชอทางศาสนา

การศกษาแบบนมาจากความคดทยดถอกนอยางกวางขวางสมยหลงสงครามซงเปนระยะทมการสรางอตสาหกรรมใหมทถอวา การพนนเปนความพยายามของนกพนนทจะหาเงนอยางงายๆ ดงนน การพนนจงเปนการปฏเสธจรยธรรมการท างานและคกคามการผลต เชน การแยกแยะทางความคดระหวางการพนนและการเกงก าไรในตลาดหนหรอการลงทนประกนภยกอยบนพนฐานของความเขาใจทเปนปทสฐานเกยวกบการพนนวาเปนการหลบเลยงหนาททางเศรษฐกจทมประโยชน

แนวคดในประการทกลาวถงขางตนน ยงสงเสรมสมมตฐานทถอวาการพนนเปนพฤตกรรมทท ารายตวเองอยางไมมเหตผล และน าไปสปญหาทางการเงนทงระดบบคคลและสงคม เชนเดยวกบทการศกษาทางสงคมศาสตรทถอวาการพนนเปนการท าลายความเปนมนษยและสงคม

68

นอกจากนนกจตวทยาและนกจตบ าบดกมบทบาทส าคญในการเสนอวา มนกพนนสวนหนงทตดการพนนจนประสบความยงเหยงหรอท าความเสยหายตอบคคล ครอบครว และหนาทการงาน

2.2. นกปฏรปสงคม ไดศกษาเกยวกบการพนนและผลทตามมา ภายใตกรอบของศลธรรม ดงนนการตความหมายของการพนนทงทางกฎหมายและการเมอง รวมทงผลทตามมาในแงของความไมสงบเรยบรอยจงแฝงอยในการวเคราะหของพวกเขา พวกเขาอาศยการเชอมโยงระหวางแนวคดทางสงคมวทยา การใชเหตผล และการควบคมทางสงคมของนโยบายปจจบนเปนพนฐานการเสนอแนวคดการพนนทถกหรอผดกฎหมาย ความผดปกตและพฤตกรรมทปกต ความทส าคญเกยวกบการพนนกคอ การรบรองรฐทมความเปนอสระวาเปนกลไปทเหมาะสมในการควบคม พวกเขาถอเปนจรงเลยวาการแทรกแซงของรฐในการจ ากดรปแบบการพนนวาเปนสงจ าเปนตอสงคมโดยรวม สงนแสดงใหเหนจากงานศกษาทางสงคมวทยาทถอวาการพนนเปนความเบยงเบนหรอเปนอาชญากรรมสงคมโดยรวม สงนแสดงใหเหนจากงานศกษาทางสงคมวทยาทถอวา การพนนเปนความเบยงเบนหรอเปนอาชญากรรม

กลาวโดยสรปแลว การพนนเปนสงคกคามดลยภาพของสงคม ซงมผลการยนยนจากการศกษาจ านวนมากทยอมรบสมมตฐานทางกฎหมายทถอวา การพนนเปนสงชวราย ซงหากปราศจากการควบคมกจะมผลเสยตอสงคมโดยรวม

ฝายคดคานไดน าเสนอผลกระทบเชงลบของการเปดบอนการพนนถกกฎหมาย ดงน 1. การพนนเปนสงทขดตอศลธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณของคนในชาต โดยท

ประเทศไทยเปนเมองพทธศาสนา การทจะยอมรบใหการพนนเปนสงทถกกฎหมายจงเปนสงทขดแยงตอหลกศาสนาอยางยง โดยเฉพาะสงคมไทยแตดงเดมนน มความคดตอตานในเรองนคอนขางรนแรงมาก ผทเลนการพนนจะถกสงคมรงเกยจ ถกมองวามพฤตกรรมทเสยหายและไมพงคบหาสมาคมดวยพระราชกรมน17 อธบายวา การพนนเปนชองทางของความเสอม ทางแหงความพนาศ เหตแหงความยอยยบแหงโภคทรพย เมอตดการพนนผตดจะมโทษ 6 ประการ คอ

- เมอชนะยอมกอเวร - เมอแพกเสยดายทรพยทเสยไป - ทรพยหมดไป ๆ - เขาทประชมเขากไมเชอถอถอยค า - เปนทหมนประมาทของเพอนฝง - ไมเปนทพงประสงคของผทจะหาคครองใหลกของเขา 2. การพนนกอใหเกดกลมอทธพลและปญหาอาชญากรรมอนๆ ตามมาภายหลง

การพนนนนจ าเปนตองเอาทรพยสนเปนเดมพน ผแพการพนนยอมเสยทรพย เมอเสยทรพยแลวยอมเกดความเสยดาย อาจสามารถกระท าไดทกวถทางเพอใหไดทรพยคนมา จงอาจประกอบอาชญากรรมขนได นอกจากนในการเลนการพนนยงอาจมการใชวธการคดโกงตางๆ ซงสงเหลานเปนสงยวยใหมการขดใจระหวางผเลนได จงสามารถเปนเหตใหอาชญากรรมเกดขนตามมาได

17พระราชกรมน, 2520: 117 อางใน เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน: 33.

69

3. การพนนเปนสงมอมเมาประชาชนท าใหคนจนยงจนลง แนวความคดในเรองการพนนเปนสงมอมเมาประชาชนนน มคนเปนจ านวนมากทมแนวความคดในลกษณะเชนน โดยเฉพาะคนทมการศกษาระดบสงมความเหนวา โอกาสของผทเลนการพนนหรอความเปนไปไดของผเลนการพนนทจะร ารวยจากการเลนนนนอยมาก ตรงกนขามผทเลนจะเปนฝายเสยมากกวา บางครงผทเปนเจามอกสามารถกสามารถลมละลายได ถาหากฝายลกคาถกเปนจ านวนมาก ๆ การพนนจงขนอยกบจงหวะและโอกาสของความเปนไปได สงคมไทยจงเหนวาคนทจนอยแลวเมอเขาไปเลน การพนนยงท าใหจนลง เพราะโอกาสทคนจะไดมนอย เมอคนเสยกจะตองตดตามเลนเพอใหไดสงทตนเสยไปคนมา เมอเกดการเสยมากขนกจะเกดปญหาตาง ๆ ตามมาอก เชน การหยบยมและการลกขโมย ทงการพนนเปนสงทมลกษณะจงใจ เมอเลนครงแรกเปนฝายได กจะตองหาทางเลนในครงตอ ๆ ไป เพอใหไดจ านวนมากขน แตโอกาสทจะเสยนนมมาก18

4. เกรงวาคนไทยจะเลนการพนนมากขน ผลกระทบทตามมาคอ คนเลนการพนนจะไมสนใจการประกอบอาชพ เพราะเอาแตเลนการพนน ปญหาสงคมอน ๆ จะตามมา ครอบครวจะแตกแยก ศลธรรมของสงคมเสอมทรามลง คนรวยจะรวยขน คนจนจะจนลง คนจะมหนสนจากการกยมไปเลนการพนนมากขน

5. การเปดบอนใหถกกฎหมายจะไมสามารถแกไขบอนเถอนใหหมดไปได รฐบาลอาจจะเกบภาษจากบอนถกกฎหมายได แตบอนเถอนจ านวนมากกยงคงมอยตอไปและอาจะเพมมากขน รฐจะไดประโยชนจากภาษ มรายไดเพมมากขน แตผลเสยตอสงคมจะสงกวารายรบของรฐบาลซงไมกอใหเกดผลผลตทางเศรษฐกจ

6. การเปดบอนอยางถกกฎหมายโดยมมาตรการกดกนคนจนหรอเยาวชนไมใหเขาบอนจะไมมผลและประสทธภาพในทางปฏบต เพราะขณะนปญหาสงคมมาอยแลว หากเปดบอนจะซ าเตมปญหาใหยงเลวรายลงไปอก 2.5 แนวคดเกยวกบพนทชายแดน พรมแดน และเขตแดน

ยศ สนตสมบต (2550) ไดกลาวในงานวจยเรองอ านาจ พนท และอตลกษณทางชาตพนธ: การเมองวฒนธรรมของรฐ ชาตในสงคมไทยวา เมอพดถงชายแดน เรามกจะใชค าอย 2 ค า คอ ชายแดนถาเปนภาษาทางการของอเมรกนสมยกอนจะใชค าวา Frontier ตลอด ซงหมายถงพนทชายขอบรมอารยธรรม คนอเมรกนจะไปบกรกพวกอนเดยแดง กจะบอกวาไปในพนท Frontier เปนพนทชายขอบทไมมคนอยซงจรง ๆ สวนอกค าหนงทใชคอ พรมแดน หรอ Border หมายถง เสนทขดแบงระหวางรฐชาต เพราะฉะนนเวลาเราพดถงชายแดน เราพดถงพรมแดนทางภมรฐตาง ๆ พดงาย ๆ กคอ พรมแดนของรฐตาง ๆ กอนอน ตองท าความเขาใจกอนวา เมอพดถงชายแดนมนเปนโครงสรางทางการเมอง มนเปนภาพสะทอนจนตนาการของชนชนน าทเกดขนในแตละยคสมย แตในบางยคเขตแดนของเราอยเบตง เพราะผน าเราอยากยดพนทนน บางครงชายแดนมนกยดหดไดแลวแตผน าแตละยคสมยจะจนตนาการอยางไร

18 เนชนสดสปดาห, 2538: 63 อางใน เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน: 33.

70

พอมาถงสงครามโลกครงทสอง เมอรฐชาตหรอจนตนาการเกดขน ดเหมอนวา nation state หรอรฐชาต มนอยลอย ๆ ไมได ตองมพนท ฉะนนอ านาจเหนอพนท หรอทเราเรยกกนวาอธปไตยจงท าใหพรมแดน มนยส าคญขนมาโดยธงชย วนจจะกล (2556) ชใหเหนในเรองภมกายาและประวตศาสตร (Geo body and History) วาการขดเสนแนวชายแดนหรอพรมแดนลงบนแผนทอยางชดเจน ท าใหรฐชาตดสงสง และสามารถสถาปนาอ านาจอธปไตยทางการเมองในโลกสมยใหมได

แตวาในทางปฏบต ไมวาพรมแดนจะถกวาดบนแผนทอยางชดเจนเพยงใด ไมวาจะมหลกปกปนเขตแดนมนคงสกเพยงใด ไมวาจะมดานตรวจคนเขาเมองมากนอยขนาดไหน จะมกรมศลกากรเรยงรายคอยเกบภาษสกเทาไร จะมหอคอยสงเกตการณตามแนวชายแดนสกกแหง ชาวบานกจะมองขามนยส าคญของพรมแดนและชายแดน ชาวบานใชประโยชนจากพรมแดนในรปแบบทผเขยนแผนทไมไดคาดคดหรอออก แบบเอาไว กองก าลงปฏวตหรอบางคนอาจเรยกวากองก าลงตดอาวธชนกลมนอยกผลบ ๆ โผล ๆ อยตามแนวชายแดน อยหลงพรมแดนเพอหลกเรนการไลลาของกองก าลงรฐบาล ในขณะเดยวกนกแสวงหาความคมครองในองคอธปตยอกฝากฝงหนง

ชนชายแดนทอยรมชายแดน กฉกฉวยโอกาสในการคาขายกบเพอนบาน ทงสนคาทถกกฎหมายและผดกฎหมาย บางครงการหาทดนท าการเกษตร เมอไมมในฝงของเขากขามมาฝงของเรา ไมมงานกขามมาหางานรบจางอกฝากหนงท า ไปซอสนคากไดถาไดการบรการทดกวา ไมไดหมายความวาเขามาใชบรการจากเราฝายเดยว แตคนไทยจ านวนไมนอยขามไปใชบรการทางฝงกมพชาสมยทฝรงเศสปกครอง ถาดประวตศาสตรแลวเราใชบรการเพอบานไมนอยกวาทเพอนบานใชกบประเทศไทย ประเดนกคอวาการด ารงอยรวมกนของคนหลายกลมตรงบรเวณชายแดน และการใชประโยชนจากพรมแดนในรปแบบทหลากหลาย สงผลใหพนทชายแดนแตละแหงมนมพฒนาการทางประวตศาสตร และมพลวตรทางสงคมและวฒนธรรมเปนของตวเอง

โดยปกตแลวในทางวชาการเวลามการศกษาชายแดน มนตองเปนงานของกฎหมายและรฐศาสตรเปนหลก อยางไรกตามเมอเกยวกบกฎหมายและรฐศาสตร จดออนคอแนวทางการศกษาทงสองไมสามารถท าความเขาใจพนฐานของบรบทพนทชายแดน และกลมคนทอาศยอยบรเวณนน

แตวาในชวง 20-30 ปทผานมามคนอพยพยายถนมากขน เมอมแรงงานอพยพมากขนกไดรบความสนใจมากขน เรากจะมองวา ประเทศไทยเปนเปาหมายของการอพยพ แตประเทศไทยกไมไดมองวา คนไทยอพยพไปท างานนอกประเทศเปนจ านวนมากเชนกน เรามกจะมองวาพมา ลาว หรอกมพชา มาท างานในประเทศไทยมาก แตประเดนกคอวางานศกษาทท าความเขาใจเกยวกบการยายถนขามพรมแดน จะเปนเรองของผลภยหรอแรงงานอพยพ มกจะเปนงานมานษยวทยา ซงเปนงานทเนนท าความเขาใจกบบรบททางประวตศาสตร และกเนนผลกระทบของพรมแดนตอชวตและวฒนธรรมมากกวามตทางกฎหมายและรฐศาสตร ฉะนนนกมานษยวทยาจงใหความสนใจของการตอส ดนรน ปรบตวของคน ตลอดจนพลวตรของแนวชายแดนซงเกดจากการปรบเปลยนนโยบายรฐ เราเชอวาถาเราท าความเขาใจกบผลกระทบทางสงคมทมตอผคนทอยชายขอบ จากการขดเสนแบงพรมแดน โดยเนนศกษาระยะยาวมตทางประวตศาสตร และเนนมมมองจากศนยกลางและชายขอบไปพรอมกน เราจะท าความเขาใจชายแดนไดดขน

71

อยางไรกตามเมอกลาวถงแนวคดตอนตกอยภายใตอทธพลตะวนตก มความสบสนเกยวกบค าศพทชายแดนอยพอสมควร โดยปกตแลวเราใชค าอย 3 ค า คอค าวาชายแดน (Frontier) พรมแดน (Border) และขอบเขต (Boundary) ประเทศทางตะวนตกใชค าเหลานแตกตางกนพอสมควร อเมรกานยมใชค าวา frontier ในขณะทองกฤษ หรอประเทศยโรปนยมใชค าวา border หรอ boundary

ดจากค าวา Boundary กอน ค าวาขอบเขตมกจะใชในพธทางการทตในการเจรจาเพอก าหนดแนวพรมแดนระหวาง รฐอยางชดเจน ในขณะเดยวกนขอบเขตกบงบอกความหมายของความแตกตางทางชาตพนธ ความแตกตางทางชาตพนธของคนกลมตาง ๆ

เราใชพรมแดน เปนเสนแนวเขตระหวางรฐชาต ในขณะทชายแดน จะมนยยะบงบอกถงการขยายดนแดน หรออารยธรรมเขาไปทรกรางวางเปลา

แตทงหมดนเพอใหเขาใจเทานนเอง โดยจะเสนอใหใชค าเดยว คอ พรมแดน (Border) ใชมนในลกษณะแตกตางกนตามลกษณะ คอ 1) พรมแดนภมรฐศาสตร (Geo-political-border) 2) พรมแดนชาตพนธ (Ethnic Border) 3) พรมแดนวฒนธรรม (Culture Border) ซงจะชวยท าใหเราสบสนนอยลง

เวลาทเราพดถงพรมแดนทางภมรฐศาสตร เราจะพดถงอ านาจรฐ ซงทมการตะโกนใหใชก าลงทางทหารกน เปนมมมองจากภมรฐศาสตร และเปนมมมองแบบเกา ๆ ถาเพอเราหนมามองทางพรมแดนทางชาตพนธ หรอพรมแดนทางวฒนธรรม เราจะมองเหนวา พรมแดนทเกดจากชาตพนธ มนเกดจากความรสกเปนพวกผองเครอญาต มนเกดจากใชภาษาและขนบธรรมเนยมประเพณทใกลกน มนเกดจากรากทางวฒนธรรมเดยวกน หรอสบทอดสายเดอดจากกลมบรรพชนเดยวกน รวมไปถงการสรางตวตน หรออตลกษณของกลมทแยกออกไปผานการสรางส านกทางประวตศาสตร แตในขณะเดยวกนเมอเกดรฐชาตขนมาพรมแดนทางชาตพนธ หรอพรมแดนทางวฒนธรรมมกจะถกซอนทบและกลบเกลอนดวยพรมแดนของรฐชาต เพราะฉะนนประเดนเราตองพยายามแยกแยะใหด จงเปนประเดนหลกท ตองการจะน าเสนอในวนนกคอการซอนทบระหวางพรมแดน ของรฐและพรมแดนทางวฒนธรรม

เมอดแผนทจะพบกลมใหญ คอไทใหญ ไทลอ ถาดพรมแดนวฒนธรรมไทใหญ จะพบวากนพนทตงแตจนทางตอนใต รฐฉานและทางภาคเหนอของไทย หรอพรมแดนวฒนธรรมของไทลอซงถาดประวตศาสตร ลอจะท าการคาครอบคลมถงพมา และบางสวนของลานนา คอ เชยงค า เชยงแสน พะเยา เชยงใหม ล าพน บางสวนของแมฮองสอน แตเมอเกดพรมแดนรฐชาตซงมนเกดทหลง มนเกดการขดเสนแบงพนท แตพนทพวกนมนไมอาจะขวางกน การไปมาหาส การตดตอ ขนบธรรมเนยมประเพณแบบเดยวกน ไมอาจจะขวางกนการไปมาหาสของผคนทมมาอยางยาวนานได

อยากจะยกตวอยางพนท เชยงแสน เชยงแสนเปนเมองทมอายธรรมเกาแก ในทางตอนเหนอ เปนเมองทพมา กบลานนาตางแกงแยงเพอครอบครองขนอยกบยคสมยวาใครจะไดครอบครอง แตประเดนส าคญกคอวา เชยงแสน เปนบานของผคนหลากหลายมาก ไมไดมแตคนลอ ไทใหญ หรอพมา แตยงมกลมชาตพนธอกกวา 10 กลม และกเปนพนททผคนถกกวาดตอนมาตงถนฐาน หรออพยพท าการคาขายมาตงแตโบราณ แตเมอป พ.ศ. 2518 เมอคอมมวนสตลาวประสบความส าเรจในการเปลยนแปลงการปกครองมาเปนระบบ สงคมนยม ลาวปดประเทศ ท าใหชายแดน

72

ไทยกบลาวเกดความเปลยนแปลงขน ท าใหเราเหนความหวาดระแวงกนของรฐทงสอง การเดนขามชายแดนเกดความเขมงวดมากขน แตกไมไดหมายความวาผคนจะเลกเดนทาง คนกยงเดนทางไปมาอย แตพอสงครามสนสดลงเราจะเหนไดวามการเปลยนสนามรบเปนสนามการคา เชยงแสนจงกลายเปนเมองทา จนขนสนคามาปอนเราทางเชยงแสนอยตลอดเวลา เกดการเลอนไหลไปมาของผคน สนคาและวฒนธรรมขามพรมแดนของรฐชาต สงทเกดขนกคอวา พรมแดนของรฐชาตเรมยดหยนมากขน ถาไปดพรมแดนของเชยงแสน จะพบวาขามงายมาก จะขามไปตนผง หรอขามไปเลนการพนน ขามงายมาก เพราะ เขาอยากจะสนบสนนใหขามไปเพอผลประโยชน

เมอใดกตามท พนทชายแดนรฐชาต ถกซอนทบดวยการเปนพนทการคา ความสมพนธทางสงคมจะเรมซบซอนมากขน และพรมแดนของรฐชาตจะเรมยดหยนมากขน อยากเทยบใหเหนอกเมอง คอ พนทเชยงของ ซงเปนพนทบานของผคนมากมายหลายกลม ไมวาจะเปนลอ ลาว ไทเขน ขม มง มเซอ เยา ผคนกขามไปมา เปนญาตกน โดยเฉพาะคนลอ มประเพณทตองไปเยยมไหวกนเปนประจ า เชยงของโตในชวงพทธศตวรรษท 24 เมอนานเรองอ านาจขนในลานนา เพราะวานานเปนเมองของคนลอ เปนเมองทาส าคญ มการกวาดตอนผคนจาก 12 ปนนาไปอยนานและขามไปหลวงพระบางดวย เพราะฉะนนผคนแทบนกจะเปนญาตพนองกนไปหมด และยงเปนจดผานส าคญของการคาในอดต จงท าใหการหลงไหลของผคนเยอะมาก

แตพอถงปดพรมแดนในป พ.ศ.2518 รฐชาตเรมพฒนาตวขนอยางเขมแขง เรมเกดความเหลอมล าระหวางฝงไทยกบฝงลาว เพราะฉะนนเมอเปดพรมแดนอกครงในสมยคณชาตชาย กจะเหนความแตกตางของสองฝากฝงล าน าโขงเปนอยางมาก ปจจบนนเชยงของจงเปนพนททท าการคา สงน ามนไปลาว โดยผานทาเรอทเชยงของ ขากลบกมการสงถานหนเขามา ในขณะเดยวกนสงทแตกตางออกไป คอชาวบานสองฝงยงคาขายกนอย มการคาขามพรมแดนเยอะมาก มจดจอดเรอทไมใชเปนทาใหญ อก 3-4 แหงทชาวบานใชขามไปขามมา และแมคามบทบาทส าคญมากในการตดตอการคา ขายน าสนคาจากฝงไทยไปขายทลาว ในท านองเดยวกนถาตองการแรงงานหกขาวโพด แมคากจะเปนผตดตอแรงงานให ฉะนนผคนแถบนนตดตอคาขายโดยไมเคยคดวาแมน าโขงเปนพรมแดน แตใชความเปนชาตพนธ ความเปนญาตพนองในการตดตอระหวางกน

แตถาถามวาพรมแดนของรฐชาตมผลไหม กม เพราะมการแบงแยกเปนลอจน ลอลาว ลอไทย แตโดยหลกใหญแลวกจะใชความเปนพนองมากกวา ผคนกยงท ามาหากนกบแมน าโขง เวลามงานศพ ผคนจากอกฝงหนง (ถาเปนญาตกน) กจะมาชวยงาน ถาเราเปรยบเทยบเชยงแสนกบเชยงของ จะชใหเหนวามความแตกตางกนอยในความเปนเมองชายแดนดวยกน คอ เชยงของจะท าการเกษตรเขมขน ยงมสวนสม ทงขาวโพด แตเชยงแสนจะเปลยนไปเปนเมองทา ท าการคาขายเปนสวนมาก พรมแดนกเลยยดหยนมากขน ในขณะทเชยงของ พรมแดนมความยดหยนอยแลว (เพราะยงไงกปดเขาไมได) แตในขณะเดยวกนทงสองฝากฝงของเมองชายแดนเหลาน ความเปนชาตพนธ พรมแดนทางวฒนธรรม ยงมความส าคญในชวตประจ าวน การตอรองทางการคาผานความเปนชาตพนธยงคงด าเนนไปยางเขมขน แมวาพอคาจนจะเขามาท าลายการคาหลายอยางไป แตการคาหลายอยางยงใชความเปนชาตพนธ เชนการคาวว ควาย จากฝงจน ลาวเขามาในฝงไทย

สงทอยากเสนอจากในสงทไดพดมาทงหมดคอ มนมนยอยางไรตอรฐชาต ถาเราดชายแดนใหด เราจะเหนวารฐชาตแมวาจะมอ านาจเบดเสรจในระดบหนง ในการนยามความหมายท

73

ศนยกลาง (กรงเทพ) แตในบรเวณชายขอบ เชน ตามพรมแดนหรอบรเวณชายแดน รฐชาตไมเคยสถาปนา อ านาจของตนเองไดอยางเบดเสรจสมบรณ

ในทางตรงกนขาม ความเขาใจหรอการนยามความหมายของพรมแดนและความเปนทองถน มนมหลายแบบซอนทบกนอย เพราะฉะนนมนมความหมายชายแดนตามนยของรฐ มนมความหมายนยของชนชายแดน แมวาในบรเวณชายแดนเราจะเหนอ านาจรฐถกแสดงอยางมหาศาล มการน าเทคนควธในการแสดงอ านาจตาง ๆ ไมวาจะเปนการลาดตระเวน ตรวจบตรประชาชน การใชกองก าลงทหาร ต ารวจตระเวนชายแดน แตในความเปนจรงแลวอ านาจรฐชาตไมครอบคลม เวลาเราไปชายแดนจะเหนวากรมศลกากรพดอยางหนง ต ารวจพดยางหนง ทหารพดอยางหนง ไมเคยตรงกน

ตรงนมนท าใหชายแดนเปนพนทซงอ านาจมความซบซอน ยงเหยง ก ากวมและขดแยงกน ถาเมอไหรทเราเอาศนยกลางเปนใหญ เราจะเหนไดวาอ านาจ ตามแนวชายแดนนนยงเหยง ก ากวม แตถาเราเขาใจชาวบาน เราจะเหนไดวา มนมความเปนระเบยบแบบแผน ของชนชายแดน

นอกจากนนแลวในโลกของการเคลอนยายของสนคา ผคนและวฒนธรรมขามพรมแดนของรฐชาตอยางมากมายมหาศาล ท าใหรฐชาตถกลดทอนความส าคญลงไปเรอย ๆ ซงรฐชาตไมไดหายไปไหน แตรฐชาตมความเปน พหลกษณ หรอมลกษณะขามชาต multi-culturalism กลาวคอ มลกษณะการด ารงอยของผคนหลากหลายวฒนธรรมอยในพนทเดยวกน เพราะฉะนนการพดถงรฐชาตในแงของความเปนหนงเดยวจงเปนเรองทลา สมย ในบรบทของโลกาภวฒนทโลกทงใบมลกษณะขามชาตมากขน

อกประเดนหนงกคอวา ในพนทชายแดนทกแหงหนทวโลก เราเรมจะเหนการหลงไหลของทนขามชาตเขามาในทองถน การหลงไหลของทนขามชาตเขามาในทองถนในบรเวณชายแดน มนสงผลใหความสมพนธเชงอ านาจในบรเวณพนทชายแดนนน ซอนทบ และเลอนไหลมากขน อนนอยนอกเหนออ านาจของรฐชาตทจะไปควบคม

นอกจากนน เราจะเหนไดวาชายแดนเปนพนทการแยงชงอ านาจในการนยามความหมายของสถานะพลเมอง เราพยายามไปใชการกดกนสทธ โดยพยายามบอกวา ไมใช “ไทย” กดกนคนอนอยตลอดเวลา ในบรบทของโลกทดงคนเขามารวมกน ทอนเดย เขาใหคนอนเดยทอยทไหนกไดในโลก เขาเมองไดโดยไมตองขอวซา เปนกลวธทแยบยลมากในการดงคนกลบมาลงทน จนใชมา 30 ปแลว ตงแตยคเตงเสยวผง เตงพดวา “จนอยทไหนเปนจน ไมวาจะเปนแซอะไร กลบมาเถอะกลบมาลงทนในแผนดนแม”

นอกจากนชายแดนยงเปนพนทของการปรบเปลยนจดเผชญหนา ระหวางคนกลมตาง ๆ อยางคนขามมาฝงไทยเพอจะมาซอบตรทสง เพอเปลยนสถานะภาพของตนเอง ขณะเดยวกน ชายแดนกเปนพนทของการสรางและน าเสนอตวตนทหลากหลาย คนไทใหญทเขามาบานเรา เอาวฒนธรรมมาน าเสนอ และบอกวาเขาไมใชคนอน เขากคอลกหลาน เปนการน าเสนอตวตนเพอทจะบอกวา ไทใหญกบไทยเปนพนองกน

ในขณะเดยวกนชายแดนเปนพนททอาจความขดแยงทางวฒนธรรม และอ านาจ ถาเมอไหรเกดกระบวนการรวมศนยอ านาจของรฐชาต เพราะการรวมศนยรฐชาตกดขวางและทาทายความเปนหนง เมอไหรทคณไปชายแดน แลวประกาศวากเปนหนงเดยว เปนไทยหมด ปญหาจะเกด

74

ขนอยตลอดเวลา เพราะพรมแดนเปนพนทของความหลากหลาย ซงมยขดกบหลกธรรมชาต ขดกบวถชวตของผคน ขดกบผลประโยชน ขดกบศาสนา

ประเดนสดทายทอยากจะน าเสนอ คอ ชายแดนเปนพนท ซงผคนเจรจาตอรองอยตลอดเวลา เสมอนรวบานทถกรอสรางอยตลอดเวลา ฉะนนคณจะจดการชายแดนคณตองใหคนทองถนมสวนรวมดวย เพราะเขารวารวของเขาอยตรงไหน รวกไมจ าเปนตองเปนหลกทเทาไหรเทานน รวของวฒนธรรมมนใหญกวารฐชาต

จากทงหมดน มขอคดจากชายแดนใหชวนคดกนตอ คอ การด ารงอยรวมกนในความหลากหลายของชาตพนธ การเลอนไหลของผคน สนคา วฒนธรรมขามพรมแดนของรฐชาต ทเราปฏเสธไมได ค าถามกคอเราจะอยรวมกนอยางไร ถาเรายอมรบขอเทจจรงตรงน เราหลกเลยงไมไดทจะบอกวาชายแดนเปนพนทของความยดหยนในหลาย ลกษณะ ขนอยกบวาเราจะนยามความยดหยนนอยางไร

อดมการณชาตนยมทเนนความเปนหนงเดยวเปนอนตรายมากตอ ผคนชายแดน มนลดรอนวถชวตของชนชายแดน อนนไมตองพดถงวามนเปนอนตรายตอทงประเทศเพราะถาชายแดนมปญหา มนจะครอบคลมทงประเทศ(โดยเฉพาะการเกดสงคราม ความเปนชายแดนจะไปทวประเทศ) จงขอเสนอวา ชายแดนควรเปน Space of Exception เปนพนทพเศษ นาจะท าได (ขนาดประเทศจนทเราบอกวาเปนคอมมวนสต ใช Space of Exception เยอะมาก เชนฮองกง เซนเจน) และการเปนพนทพเศษจะท าใหไดประโยชนทางเศรษฐกจ การคาและการเมอง ท าใหสามารถยดหยนนโยบาย และไมใชเฉพาะชายแดนทมปญหา ชายแดนทยงไมมปญหากใชได

สดทายเราควรจะเรยนรเรองพนทของการจดการรวม (Co-management) รฐชาตและหนวยงานของรฐควรเลกเปนพระเอกและฟงคนทชายแดนใหมากขน ชายแดนควรเปนพนทของการจดการรวม การจดการพนทควรเปนการจดการขององคกรทองถน องคการคา และหนวยงานของรฐ ไปจนถงขามไปเปนการจดการรวมระหวางประเทศ รปแบบจะเปนอยางไรแลวแต ในพนท แตละพนทกไมควรมระบบการจดการทเหมอนกน 2.5.1 แนวคดเกยวกบพรมแดนทางสงคม พรมแดนทางวฒนธรรม และพรมแดนของรฐ

พรมแดน เราสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ พรมแดนทางสงคม พรมแดนทางวฒนธรรม และพรมแดนของรฐ พรมแดนทางสงคม คอ พรมแดนทคนไปมาหาสกน ท าการคาระหวางกน พรมแดนทางวฒนธรรม คอ คนทเปนชาตพนธเดยวกนแตมวฒนธรรมทแตกตางกน สวนพรมแดนของรฐ คอ อาณาเขตของแตละรฐ โดยทวไป พรมแดนทง 3 สวนจะซอนกนอยตลอดเวลา บางทกเออประโยชนกน บางทกขดแยงกน แตคนสวนใหญมกจะใหความสนใจกบพรมแดนของรฐเพยงอยางเดยว และมกจะยดตดวาชายแดนเปนสงทมตวตน ซงสงผลใหคนเชอชาตเดยวกนไมกลมเกลยวกน หากเราจะมองใหลกซงแลว “ชายแดน” เปนเพยงภาพลกษณแบบหนง ซงภาพลกษณนเปนเพยงพหวฒนธรรมทอดมไปดวยความขดแยง ความสมานฉนท ความเออเฟอ ความเอออาทร รวมทงมความสมพนธทหลากหลายมาก เชน ไนทบาซารกเปนพรมแดนทางวฒนธรรมอยางหนง เพราะมคนหลายชาตพนธมาอาศยอยรวมกน

75

ค าวา ชาตพนธนน หมายถง กลมคนทมวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณรวมกน คนชาตพนธเดยวกนมกจะอาศยอยในบรเวณเดยวกน แตบรเวณชายแดนของรฐตาง ๆ จะมคนชาตพนธตาง ๆ มาอาศยอยรวมกน ดงนนการศกษาในเรอง “ชายแดน” จะท าใหทราบถงประวตศาสตรของความสมพนธระหวางประเทศ ประวตศาสตรระหวางชมชนทองถนกบรฐชาต รวมทงเขาใจปญหาตางๆ ทเกดขนบรเวณชายแดนไดอยางลกซง เชน ปญหาความสมพนธเชงอ านาจ ปญหาการพฒนา ปญหาความสมพนธระหวางประเทศ และปญหาความสลบซบซอนของการใชอ านาจในพนท เปนตน เนองจากกลมชาตพนธเหลานอาศยอยในบรเวณชายแดนมากอนทจะมรฐ ชาตหรอกฎเกณฑตางๆ เขามาบงคบใช กฎเกณฑตาง ๆ ทรฐชาตน ามาใชเพอพฒนาชวตคนชาตใหมชวตทดขน อาจจะกอปญหาใหกบคนบรเวณชายแดนกได นอกจากนนชายแดนยงเปนเวทแบบตาง ๆ ซงผคนมากมายหลายกลมอยรวมกน เจรจาตอรองกน โดยทวไปคนมกจะมองวารฐเปนหนงเดยว แตความจรงแลว บรเวณชายแดนรฐมความหลากหลายมาก เพราะแตละหนวยงานมจดยนทแตกตางกน และความสมพนธเชงอ านาจในบรเวณชายแดนกมการปรบเปลยนอยเสมอ

เนองจากบรเวณชายแดนมการเคลอนยายของสนคา และคนอยตลอดเวลา ดงนนผคนบรเวณชายแดนจ าเปนตองสรางอ านาจตอรองอยตลอดเวลาเพอเอา ตวรอด คนเหลานตระหนกดวาการยดตดในอตลกษณของตนเองมากเกนไปเปนสาเหต ส าคญทท าใหเกดการขดแยงกน และสญเสยผลประโยชนทพงได ดงนนคนชาตพนธตาง ๆ ทอาศยอยบรเวณชายแดนจงมอตลกษณทหลากหลายแลวแตบรบททเปลยน แปลงไป เพอใชเปนเครองมอในการตอรองกบอ านาจตาง ๆ นอกจากอตลกษณทหลากหลายแลว วธการตดตอสอสารกบคนอนกมหลายรปแบบดวยเชนกน อยางเชน คนมงทมาตดตอธระในเมองเชยงใหมกพดภาษาเมอง แตเมอเปลยนบทบาทเปนพอคาเพอขายสนคาพนเมอง เปนตน อยางไรกตามชาวบานในบางพนทแสดงออกซงอตลกษณของตนผานลทธหรอ พธกรรมตาง ๆ เพอแสดงความเปนชมชนทองถน และพยายามแสดงอ านาจของตนเองเพอตอรองกบอ านาจของรฐ ในขณะทชาวบานบางพนทพยายามปรบตวเพออยเขากบอ านาจรฐใหได

ในปจจบนทโลกก าลงเปลยนแปลงไป และหลายประเทศไดยอมรบคนเชอชาตตาง ๆ เปนประชากรของตนเอง แตประเทศไทยกลบด าเนนนโยบายกดกนคนเชอชาตอน ๆ ทงนเพราะรฐบาลไทยยงยดตดกบเรองดนแดนและอธปไตยของรฐ และหากรฐไทยไมปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนไป รฐไทยอาจจะถกโดดเดยวจากสงคมโลกได ดงนนรฐบาลไทยควรตระหนกวา รฐไทยควรจะปรบตวอยางไร และควรจะจดท านโยบายตางประเทศใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของกระแสโลก ตวอยางทเหนไดชดจากการปรบตวในยคโลกาภวตน คอ ชนกลมนอยหลายกลมก าลงสรางชมชนขามถน โดยใชประโยชนจากเทคโนโลยสมยใหม ทงอนเตอรเนต โทรศพท เพอตดตอสอสารกน ชมชนขามถนไมไดถกกกขงอยภายในรฐชาตใดรฐชาตหนงอกตอไป แตสามารถสรางความเปนหนงเดยวกน และการตระหนกถงความเปนเชอชาตเดยวกนไดโดยผานเทคโนโลยตาง ๆ ดงเชน ชาวมงทอาศยอยในทตาง ๆ ทวโลก เปนตน

76

2.5.2 เขตแดน (Boundary)/พรมแดน (Frontier)/ชายแดน (Border) ในความหมายของความมนคงแหงรฐ

ศภมตร ปตพฒน (2553) ไดนยามความหมายกวาง ๆ เขตแดน (Boundary) และเสนแบงเขต (Border/Borderline) มไดหมายถงพนททางกายภาพเทานน แตคอการแบงและเสนแบงทแยกบางสงออกจากกน แตทเกดพรอมกนไปกบการแยกกคอการรวมเขตท าหนาทเปนเหมอนภาชนะบรรจรวมสงทอยในขอบวงซงเกดขนจากการแบงเขตนนเขาไวเปนพวกเดยวกนเขตนอาจจะมพรมแดนทเหนไดชดเจนเปนรปธรรม แตจ านวนไมนอยทพรมแดนของเขตเปนสภาพนามธรรมทเกดขนและด ารงอยในความคดจตใจของคน เขตบางเขตคนนอกขามพรมแดนเขามาหรอคนในจะขามออกไปไดงาย แตการขามเขตบางเขตเตมไปดวยความเสยงและอนตรายส าหรบผทคดจะขาม หรอเมอขามพนไปแลว มไมนอยทกลายเปนกาวยางซงไมมทางกลบยอนคนสสภาพเดมกอนหนานนไดอก และในท านองเดยวกน เมอเสนแบงเกดขนในททกอนหนานนไมเคยมเขตกนมากอน กอาจท าใหความสมพนธระหวางคนหรอสงทอยในพนทนนไมเหมอนเดมอกตอไป (เชน การแบงอนทวปออกเปนอนเดยกบปากสถาน การวางแนวรวลวดหนามบนทองถนนเมอเกดการชมนมประทวง ) เขตในความหมายกวางนจงพบไดทวไปในความสมพนธระหวางคน และความสมพนธระหวางสงคมและวฒนธรรม พบไดในครอบครว ละแวกบาน โรงเรยน ทองถน ภมภาค เชอชาตศาสนา ฐานะ และชนชน

เขตเปนตวจ าแนกวาใครเปนพวกเดยวกนและใครทไมใช ใครทไวใจไดและใครเปนคนแปลกหนา เขตเปนตวแทนหรอเครองหมายทบงบอกถงภายในทมระเบยบ และภายนอกทไรระเบยบ และสรางความเหมอนหรอความสอดคลองตองกนใหเกดขนในภายใน และสรางความแตกตางกบภายนอก ความรสกอนใจหรอวางใจและการแสดงออกอยางเปนปกต เกดขนเมอเคลอนไหวอยภายในเขต ในขณะทตองคอยเฝาระแวดระวงความผดปกตทอาจจะเกดขนเมอออกไปนอกเขต ขอบเขตอนจ ากดและบบรด เชน ขอบเขตทก าหนดโดยสงคมและวฒนธรรมในบางเรองอาจกอใหเกดความรสกแปลกแยกหรอตอตาน แตโดยทวไปแลวคนเราจะรบเสนแบงทางสงคมและวฒนธรรมในฐานะทเปนกรอบของความประพฤตและการด าเนนพฤตกรรมทางสงคมโดยการเรยนรผานกระบวนการอบรมกลอมเกลามาตงแตวยเดก การขามเขตหรอเสนแบงทางสงคม/วฒนธรรมทมองไมเหนดวยตาเปลา แตด ารงอยทนนอยางนนเสมอมา อาจหมายถงการทาทาย การกลายเปนขบถ คนนอก หรอคนทรยศและจ าเปนตองถกขจดเพอรกษาระเบยบใหด ารงอยตอไปได เพราะถาปลอยใหมการขามเสนระเบยบทางสงคมและวฒนธรรมโดยไมมอะไรเกดขนแกผทกลาฝาฝนขามไปแลว เขตนนกหมดความหมาย และระเบยบ อตลกษณ ความเปนเอกภาพ ความมนใจ ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดทเขตนนบรรจรกษาไวกพงทลายลง ทงยงสะทอนใหเหนวาพนทภายนอกเขตทถกท าใหเชอวาเปนอนนน หาไดเสอม เปนอนตราย ไมเหมาะสม หรอนอกรตนอกรอยอยางทเคยถกปลกฝงมาไม การรกษาเขตสมพนธอยกบธรรมชาตการอยรวมกนเปนกลมของมนษย คนเราไดรบความมนใจและความมนคงเมออยในกลมการพงทลายของเสนแบงทจ าแนกและรกษาความเปนกลมเปนพวกจงเทากบเปนการคกคามตอความรสกมนคงปลอดภย และตออตลกษณทใชเปนเครองยดเหนยวคนในกลมเขาไวดวยกน ในบรรดาพนททชวยบมเพาะอตลกษณความเปนตวตนของกลมทงหลาย

77

แตในเวลาเดยวกน ไมมเขตแดนใดสามารถด ารงอยไดตลอดไปโดยไมเปลยนแปลงหรอไมถกทาทาย ระเบยบทางสงคมชดหนง รวมทงการจดกลมทางสงคมภายใตระเบยบชดนน เมอตองเผชญ กบสภาพแวดลอมทางสงคมทเปลยนแปลงไป ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย การตดตอสมพนธกบหนวยอนกลมอนทมวฒนธรรมและระเบยบทแตกตางออกไป การขยายตวของประชากรและคนรนใหม ปจจยเหลานและปจจยอน ๆ จะเปนสงทมาสลายความชดเจนของเขตแดนทเคยมอย

ความคลมเครอไมชดเจนตรงรอยตอระหวางเกากบใหม ภายในกบภายนอกสงดงเดมกบความกาวหนา ประเพณกบความทนสมย เสถยรภาพกบความเปลยนแปลงการปรบปรงกบการละทง การพทกษรกษากบการดดแปลงแตงเสรม ท าใหเขตแดนทเคยมความชดเจนกลายเปนชายแดนทเตมไปดวยความสบสนจากการกลายพนธของพนทางลกผสม อตลกษณซอน พหมาตรฐาน และความยากในการจดประเภท เนองจากไมอาจจ าแนกความเหมาะสม/ไมเหมาะสม ถก/ผด ด/เลว ความเสอมถอย/สรางสรรคออกจากกนไดโดยงาย ชายแดนจงเปนจดบรรจบของความเลอนไหลไมคงตว อนเกดจากการตอรองและทดลอง จากสงทาทายและการแสวงหา จากการเรนหลบและการปลดปลอยจากโอกาส ความเสยงและอนตราย 2.5.3 รฐอธปไตยกบเขตแดน

ในความหมายทแคบลงมา เขตแดน/พรมแดน/ชายแดน มงถงอาณาเขตทเปนดนแดนหรอพนทรองรบความสมพนธระหวางคนในสงคม ซงอาจเปนไดทงดนแดนกายภาพทางภมศาสตร และพนทแบบอนทเกดขนโดยความคดของมนษย เชน ภพภมตางๆ ตามจกรวาลวทยาทางศาสนา และพนทในโลกไซเบอร และแนวคดทใชก าหนดนยามระเบยบความสมพนธในพนทกมแตกตางกนไป เชน การก าหนดใหพนทหนงเปนของกลางททกคนเปนเจาของรวมกนและมสทธเขาไปใชประโยชนไดแตตองรวมกนรกษาในขณะทอกพนทหนงก าหนดใหเปนสทธเดดขาดของสวนบคคล บางพนทเปนพนทเปดใหทกคนด าเนนการไดตามใจไมมการวางกฎเกณฑใดไว แตในพนทบางแหงมความพเศษหรอศกดสทธ จดไวจ าเพาะคนทมคณสมบตบางประการเทานน เปนตน

แตส าหรบรฐสมยใหมซงเปนรฐอธปไตยนน เปนความสมพนธและการจดการปกครองเชงพนท ทวางอยบนหลกการครอบครองดนแดนทเปนพนทกายภาพทางภมศาสตร ตวแบบของรฐอธปไตยในฐานะหนวยการปกครองซงวางอยบนแนวคดวามอ านาจการปกครองสงสดและสมบรณเหนอพนททมแนวอาณาเขตก าหนดไวอยางชดเจนและไมยอมรบอ านาจใดอยเหนอกวาจากภายนอกเขตแดน (Hinsley, 1986) เปนสงประดษฐทางการเมองทเกดขนและพฒนามาในบรบทเฉพาะของระบบความสมพนธระหวางรฐครสตศาสนาในยโรปกอนทจะขยายไปสพนทสวนอนผานทางระบบจกรวรรดนยมตวแบบรฐอธปไตยถกน ามาใชแกปญหาการซอนทบของสทธและอ านาจเหนอพนทระหวางฝายครสตจกรและอาณาจกร ระหวางสนตะปาปา จกรพรรด กษตรย ขนนาง พระ และกลมตระกลทเปนเจาผปกครองเมอง และปญหาความขดแยงรนแรงเมอมการปฏรปครสตศาสนาในยโรป เมอฝายโปรเตสแตนทแตกแยกออกมาจากศาสนจกรคาทอลก ความขดแยงและตอสกนระหวางศาสนกและรฐทเปนคาทอลกกบพวกโปรเตสแตนทหลายระลอกในทสดน าไปสสงคราม

78

สามสบป ซงเปนสงครามทสรางความเสยหายรายแรงทสดแกแวนแควนตาง ๆ ในยโรปกวาทเคยมมากอนหนานน

เพอออกจากความรนแรงดงกลาว สนธสญญา Westphalia (1648) อนเปนผลของขอตกลงภายหลงสงครามระหวางรฐนอยใหญของยโรปในภาคพนทวป ไดประกาศรบรองและยดมนในหลกการทเคยใชมากอนหนานนในสนธสญญา Augsburg (1555) วาดวยการนบถอศาสนาในดนแดนใดใหเปนไปตามการนบถอเจาผปกครองดนแดนนนไมพงทจกรพรรดทเวยนนาแหงอาณาจกรโรมนอนศกดสทธ หรอสนตะปาปาทกรงโรมจะพงใชอ านาจเขาไปแทรกแซง มาใชเปนหลกในการสรางระเบยบใหมในความสมพนธระหวางรฐในยโรป การปฏเสธอ านาจนอกอาณาเขตของสนตะปาปาและจกรวรรดโรมนอนศกดสทธในทางหนงจงเปนการสนบสนนอ านาจของกษตรย โดยเปดทางใหแกกระบวนการรวมอ านาจเขาสศนยกลางของกษตรยเพอสถาปนาจดศนยรวมอ านาจในการปกครองดนแดนทเคยกระจดกระจายอยในมอของขนนางและเมองทเปนศนยอ านาจในทองถนตาง ๆ ใหเหลอเปนเอกภาพเพยงแหลงเดยว จงมกมการเรยกตวแบบรฐอธปไตยทมศนยกลางของอ านาจการปกครองภายในอาณาเขตทสงสดและสมบรณและเปนอสระจากอ านาจอนใดภายนอกเขตแดนวาเปน Westphalian state model

ภายใตการสถาปนาการปกครองทมอ านาจศนยกลางสงสดหนงเดยวเหนอดนแดนทมอาณาเขตก าหนดไวอยางชดเจน อยตวและคงท เพอควบคมคนและทรพยากรทอยภายในเขตดนแดนนน รวมทงการขามเขามาและเคลอนออกไปของคน ความคด และวตถสงของตาง ๆ ตาม Westphalian model เขตแดนรฐจงเปนตวบงชในทางกายภาพวาขอบเขตของอาณาอ านาจและความรบผดชอบของรฐแผครอบคลมถงพนทสวนไหน ในการจดการปกครองแบบรฐอธปไตย รฐใชวธการควบคมดนแดนแทนการควบคมตวบคคลโดยตรง หรอควบคมจตศรทธาผานทางศาสนา ซงท าไดยากกวาและยงอาจเปนการจ ากดเสรภาพทงผคมและผถกคม (Sack, 1983) ตรรกะของการปกครองแบบควบคมพนทก คอ การท าใหใครกตามทอาศยอยหรอผานเขามาในพนท พงตองรวาในพนทนนมกฎหมายระเบยบปฏบตและมาตรการตาง ๆ ทตองปฏบตตามอยางไร และในการเพกเฉยหรอละเมดฝาฝนจะไดรบบทลงโทษอยางไร และดวยเหตนเอง อาณาเขตของพนทการปกครองจงตองก าหนดขอบเขตใหมความชดเจน

โดยนยของการจดการปกครองตามตรรกะขางตน จงท าใหนกสงคมศาสตรเชนMax Weber เสนอใหพจารณาวารฐเปนชมชนของมนษยทสามารถผกขาดการใชก าลงโดยชอบธรรมภายในเขตดนแดนหนง (Gerth and Mills, 1970, 78) และ Michael Mann (1984) ไดน าเอาแนวคดดงกลาวของ Weber มาขยายใหเหนองคประกอบของรฐสมยใหม ซงสอดคลองกบแนวทางการพจารณารฐทวงวชาการดานความสมพนธระหวางประเทศโดยทวไปใชอย วารฐประกอบดวย

1. กลมสถาบนและบคลากรของสถาบนเหลานทเปนตวแทนอ านาจศนยกลาง 2. การตดสนใจทางการเมองเกดขนจากหรอมาจากจดศนยกลางของอ านาจน 3. มอาณาเขตก าหนดชดทปกปนขอบเขตดนแดนของรฐ 4. เปนผผกขาดอ านาจบบบงคบและการตรากฎหมาย จากนยามของรฐในทางความสมพนธระหวางประเทศขางตน อาจมองไดวาเขตแดน

พรมแดน และชายแดนของรฐ ยอมไดแกพนทกายภาพทางภมศาสตรทอยภายใตอ านาจอธปไตยของ

79

รฐ แนวทใชเปนเสนก าหนดแบงเขตแดนระหวางรฐ ทงทเปนแนวทมนษยประดษฐขนเองลงบนพนททางกายภาพ เชน เสนรงเสนแวงหรอก าแพง และแนวทเปนอยโดยธรรมชาต เชน ภเขา แมน า ทะเลสาบ เปนตน และพนททอยบรเวณรอยตอระหวางพรมแดนของรฐหนงกบอกรฐหนงภายใตนยามขางตนนเขตแดนรฐมบทบาทหนาทหลายประการดวยกน (Holsti, 2004, 95-97) ทส าคญไดแก

- เขตแดนเปนตวก าหนดขอบเขตเชงพนททอ านาจทางกฎหมายของรฐใชบงคบได

- เขตแดนเปนแนวปองกนภยและอนตรายตาง ๆ ไมวาจะเปนกองก าลงของศตรผรกราน และสงอนไมพงประสงค เชน ยาเสพตด ของเถอน การคามนษย และบคคลอนไมพงปรารถนา รฐจะวางก าลงและบคลากร เชน กองทพ เจาหนาทตรวจคนเขาเมองต ารวจตระเวนชายแดน ศลกากร พรอมกบเครองมอทจ าเปนส าหรบตรวจสอบและปองกนการรกล าเขามาของคน พาหะและวตถทไมพงประสงค

- เขตแดนชวยก าหนดขอบเขตของชมชนทางการเมอง ในบางรฐพนทเขตแดนของรฐกบพนทชมชนทางการเมองทวางอยบนอตลกษณรวมทางเชอชาต ศาสนา ภาษา หรอความเปนมาทางประวตศาสตรซอนกนพอด กไมมปญหา แตถาพนททงสองเหลอมกนมาก กมกน าไปสความขดแยงทางสงคมระหวางกลมคนทมอตลกษณทแตกตางกน

- เขตแดนเปนดานก ากบและตรวจสอบการไหลเวยนเขาออกอนเกดจากการซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการตาง ๆ เพอเกบขอมล ภาษและอากร รวมทงตรวจสอบมาตรฐาน

- ทายทสด เขตแดนเปนกรอบของการสรางมาตรฐานทเปนอนหนงอนเดยวกนใหเกดภายในเขตแดน เชน การใชเงนตรา ระบบมาตราชงตวงวด กฎหมาย เปนตน

ในทางอดมคตแตดงเดมมา แตละรฐยอมปรารถนาเขตแดนทจะชวยใหตนสามารถครอบครองทรพยากรตาง ๆ ทมคณคาตอฐานอ านาจของรฐ สามารถรวบรวมผคนทมเชอชาตเผาพนธหรอถอวาเปนพวกเดยวกนกบตนเขาไวในดนแดนทเปนมาตภมของตนและเปนเขตแดนทครอบครองจดไดเปรยบทางยทธศาสตรและเอออ านวยตอการวางแนวปองกนประเทศ อยางไรกด เปนไปไดเชนกนวาเปาหมายดานตาง ๆ เหลาน อาจใหผลทขดแยงกนได เชน ความพยายามของรสเซยในการหาทางออกทะเลน าอนเพอประโยชนในทางยทธศาสตรท าใหรสเซยตองผนวกดนแดนทมประชากรเปนมสลม ซงในเวลาตอมากอใหเกดปญหาความขดแยงทางชาตพนธและการตอสเพอแบงแยกดนแดน

ในความเปนจรง ไมมรฐใดทถงพรอมและบรรลเปาหมายทงหมดนอยไดโดยตลอดเวลา ปญหาเขตแดนอนเนองมาจากการขาดแคลน การเปลยนแปลงสภาพของระบบนเวศการเพมขนของประชากร และการแขงขนชวงชงทรพยากร ไมวาจะเปนแหลงน าจด หรอสนแรในแผนดนและมหาสมทร ยงคงเปนสาเหตของความขดแยงระหวางประเทศทส าคญทงทเปนความขดแยงในรปแบบของการรกล าอาณาเขต การอางสทธเหนอดนแดนหรอนานน า และในรปของการจดสรรและใชประโยชนจากทรพยากรตามแนวพรมแดน รวมทงปญหาอนเกดจากขดความสามารถทไมสม าเสมอของรฐในการบรหารจดการสงแวดลอมภายในเขตของรฐหนงทสงผลกระทบขางเคยงตอรฐอน

เชนเดยวกน ปญหาเขตแดนอนเกดจากความไมลงตวระหวางคนกบดนแดนยงคงเปนสาเหตของความรนแรงและการตอสเพอแยกหรอเรยกรองดนแดนในหลายพนททวโลกและดวย

80

ความเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารคมนาคม รวมทงพฒนาการของระบบอาวธหรอสงทสามารถแปรมาเปนอาวธ ท าใหปญหาการปองกนความมนคงของดนแดนทเปนปญหานอกเหนอจากการถกรฐอนรกราน กลบมาเปนประเดนปญหาใหญททาทายขดความสามารถในการบรหารจดการเขตแดนและแนวพรมแดน แมแตกบประเทศอยางสหรฐอเมรกาทโดยสภาพทตงและระบบการปองกนประเทศท าใหยากตอการถกโจมตจากภายนอก กลาวไดวาเปาหมายดงเดมเกยวกบเขตแดนเหลานยงคงสรางปญหาใหแกรฐ และท าใหเรองเกยวกบเขตแดนและขดความสามารถในการบรหารจดการเขตแดนเปนประเดนปญหาดานความมนคงทยงมความส าคญอยตอไป แมในขณะทการตดตอเชอมโยงทางเศรษฐกจในกระแสโลกาภวตนจะท าใหหลายฝายเชอวาบทบาทความส าคญของดนแดนลดลงไปอยางมากแลวกตาม

แตทนาสนใจกคอแมรฐจะมความปรารถนาเกยวกบเขตแดนอยางไรกตามเขตแดนทเปนอยของรฐสวนใหญในปจจบน มใชเขตแดนโดยธรรมชาต หรอเปนเขตแดนทรฐนนเปนผเลอกหรอก าหนดดวยตวเองไดทงหมด ความจรงทไมควรลมกคอ แมวาสภาพทางภมศาสตรและภมประเทศจะมผลกระทบอยางมากตอการก าหนดสภาพปญหาในอาณาเขตและแนวทางการจดการเกยวกบพรมแดนและพนทชายแดนของรฐอธปไตยแตเขตแดน แนวพรมแดน และพนทชายแดนนมไดเกดขนโดยธรรมชาตของสภาพภมศาสตรภมประเทศ แตเกดขนโดยการก าหนดของมนษยเอง และทดเหมอนจะเปนเรองแยงยอนของโชคชะตากคอ พรมแดนของรฐอธปไตยสวนใหญในปจจบนถกก าหนดเมอตอนทตนเองยงไมมอธปไตยแตอยางใด

ไมมพนทใดในโลกเปนชายแดนหรอเปนพรมแดนมาตงแตตน แตพนทหนงไดกลายเปนชายแดนหรอกลายเปนแนวพรมแดนดวยเหตประจวบเหมาะหรออบต เหตของประวตศาสตร เมอตองถกผนวกเขาไปอยภายใตศนยกลางอ านาจของรฐหนง โดยทอาณาอ านาจของรฐดงกลาวไดขยายตวออกมาครอบคลม หรอหดตวกลบเขามาถงพนทบรเวณนน จงไดหยดยงตงมนลง ชายแดนดานอสานของไทยเปนชายแดนและเปนชายแดนอสานเพราะอ านาจศนยกลางทอยทกรงเทพฯ สามารถสถาปนาอ านาจรฐออกไปทางตะวนออกเฉยงเหนอไดไกลครอบคลมถงพนทบรเวณนน ภายใตบรบททตองตอสและเผชญกบอ านาจของจกรวรรดนยม และภายใตเงอนไขทศนยกลางอ านาจทกรงเทพฯ บรรลขอตกลงเกยวกบดนแดนกบจกรวรรดนยมฝรงเศสทยดครองอนโดจนไว และโดยขอเทจจรงทางประวตศาสตรไมแตเฉพาะในกรณของไทยเทานน แตอ านาจของรฐมหาอ านาจและอดตเจาอาณานคมทงหลายเปนปจจยทสงผลกระทบอยางกวางขวางและส าคญทสดตอการก าหนดเสนเขตแดนของรฐอธปไตยทเปนอยในปจจบน

เขตแดนและพนทพรมแดน/ชายแดนของรฐอธปไตยจงเปนผลมาจากปฏสมพนธทางการเมอง และจากขอตกลงหรอการบบบงคบทเกดขนจากปฏสมพนธนน ท าใหคนในพนททถกผนกรวมเขามา (และคนทถกแยกออกไป) ตองตกเปนผรบผลกระทบตางๆทเกดขนทงในขณะนนและในภายหลง ไมวาจะโดยสมครใจหรอไมกตาม การอยฟากหนงแทนทจะเปนอกฟากหนงของเขตแดนอาจใหผลทแตกตางกนไกลในโอกาส สวสดภาพและคณภาพของชวต นอกจากน การกอตวของอ านาจเหนอดนแดนของรฐอธปไตยตองอาศยกระบวนการทางสงคมหลากหลายมตทเปนมากกวาการลากเสนแบงเขตแดน ทงยงเปนกระบวนการตอเนองทตองอาศยอ านาจรฐในหลายรปแบบ เพอรกษาหรอคงความสมพนธเชงอ านาจเหนอพนทนนไว ไมวาจะเปนการครองและใชก าลงความรนแรงการ

81

พฒนาขดความสามารถของกลไกอ านาจรฐในการสรางระเบยบและจดการปกครอง (เชน การสอดสองตดตาม การเกบภาษ และการอ านวยความยตธรรม) พลงของความคดและอดมการณทสามารถใชยดโยงความรสกของคนในดนแดนนนวาเปนสมาชกรวมชมชนเดยวกน และการใชอ านาจเหนอรางกายของคน เขตแดนและพรมแดนของรฐอธปไตยจงเกดขนโดยอ านาจ และเพออ านาจ แตความสามารถของรฐทจะรกษาความสมพนธเชงอ านาจเหนอดนแดนนนไวไดตอไปหรอไมนนยงคงเปนค าถามปลายเปดส าหรบหลายรฐ

โดยสรป ชายแดน แนวหนา ชายขอบ จดเชอม สะพาน ปราการ ดานหนาเมองหนาดาน ปากทาง ประต เหลยมเศรษฐกจ และค าอน ๆ ในท านองเดยวกนนทมนยเกยวของกบดนแดนในบรเวณรอยตอระหวางเขตอาณาของรฐหนงกบรฐอน สะทอนใหถงเหนความก ากวมและหลากหลายของนยความหมายเกยวกบพนทดงกลาววาสามารถเปนไดทงเครองแบงแยกสกดกน และเปนการจดระยะหาง หรอเปนจดชมทางใหคนมาพบกนบางบงนยถงโอกาสในการเชอมตอกบโลกภายนอก ในขณะทอกบางค าแฝงนยทาทายถงอนตราย การไรความเจรญหรอขอแปของระเบยบและกฎหมาย และความหางไกลจากศนยอ านาจ นยความหมายเหลานเปนผลมาจากการสถาปนาอ านาจรฐ การจดความสมพนธทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจภายในรฐ และความสมพนธระหวางรฐ สงทเปนตวก าหนดนยความหมายรวมทงสภาพการณและพลวตความเปนไปในเขตพนททลอมรอบรฐจงไดแกอ านาจและนโยบายของรฐทศนยกลาง มากกวาทคนหรออ านาจในพนทชายแดนดงกลาวจะสามารถก าหนดไดเองโดยล าพง ชายแดนจงเปนสวนทถกกระท าหรอรบผลจากการกระท าของอ านาจและการตดสนใจของรฐ แตในขณะเดยวกนและเปนเรองแยงยอนกบขอเทจจรงขางตนกคอ ในทนเองทเรามกจะไดเหนการมวถชวตทไมแยแสหรอไมน าพาตออ านาจรฐหรออ านาจรฐเออมไปไมถง การลกลอบและละเมดกฎหมายตาง ๆ การมเอกลกษณทางสงคมและวฒนธรรมเฉพาะของตนทผดแผกไปจากของสวนกลางการตอตานและความแปลกแยก การสรางระเบยบเพอความอยรอดทแตกตางออกไปรวมทงการกอตวของโอกาสและประเดนทาทายใหม ๆ ตอการจดระเบยบการปกครองของรฐ (Governance) ทเปนอย และดวยเหตดงนน ในสายตาของรฐ ชายแดนจงกลายเปนแหลงบมเพาะปญหาดานความมนคง และเปนพนททสรางหรอผลตปญหาเกยวกบการจดระเบยบการปกครองของรฐอยเสมอมา

ปมปญหาส าคญของเขตแดน/พรมแดน/และชายแดน จงมไดอยทวามนคออะไรหรอจะก าหนดปกปนมนอยางไร เทากบอยทวาอ านาจรฐ วถปฏบตของรฐ และตวตนของรฐสงผลอยางไรตอมน เปลยนแปลงบทบาทหนาทและความหมายความส าคญของมนไปอยางไร และถกตานทานหรอทาทายจากรฐอนและตวแสดงอน ๆ อยางไร โดยนยดงกลาวนการก าหนดเขตแดนและการปกครองและรกษาเขตแดนของรฐจงสมพนธโดยตรงกบอ านาจการท าความเขาใจปญหาเกยวกบเขตแดน พรมแดน และชายแดน หลกเลยงไมพนทจะตองพจารณาควบคไปกบเรองของอ านาจรฐ ตวตนของรฐในมตตางๆ ซงจะสมพนธกบการพจารณาบทบาทหนาทและความหมายอนหลากหลายของเขตแดน พรมแดน และชายแดนและวถปฏบตของรฐเกยวกบพนทเหลาน รวมทงยงสมพนธกบหลกการและบรรทดฐานระหวางรฐอธปไตยทงหลายทเปนสมาชกของสงคมระหวางประเทศ

อาจสรปความหมายของเขตแดน พรมแดน และชายแดน ในนยของความมงคงแหงรฐ หรออ านาจอธปไตยแหงรฐวา ถามองโดยกรอบของการเปนรฐอธปไตย เขตแดนและเสนเขตแดน

82

ตามแนวพรมแดนของรฐเปนสงทมความชดเจนคงท และสมบรณหรอตองถกท าใหเกดความชดเจนคงท และสมบรณขน เพอขจดซงความคลมเครอใด ๆ โดยเขตแดนเปนขอบวงทท าหนาทในทางหนงคอกกกนสงแปลกปลอมอนเปนอน เปนภยอนตราย และไมพงปรารถนา ทจะคกคามแทรกซมหรอรกล าเขามากระทบตอเอกราชและอธปไตยของรฐ และในอกทางหนงคอการก าหนดวงทอ านาจอธปไตยของรฐจะแผไปถง โดยคนทอยในวงกพงไดรบสทธตลอดจนการปกปองคมครองสทธตาง ๆ จากรฐ (พรอมไปกบพนธะหนาทอนพงมตอรฐและตอกนและกน) และดวยเหตทเขตแดนและพรมแดนเปนเครองหมายสะทอนถงความเปนเอกราชและอ านาจอธปไตยของรฐ จงเปนสงทพงไดรบการรกษาปกปองแตถาพจารณาตวตนของรฐในกรอบของการเปนรฐประชาชาต เขตแดนและพรมแดนของรฐเปนตวก าหนดวงของจนตกรรมของประชาชนภายในรฐเมอนกถงความเปนชาตและการเปนสมาชกของชมชนประชาชาต (แนนอนวาวงของจนตกรรมดงกลาวมไดถกก าหนดโดยเสนเขตแดนทางกายภาพเทานน เสนแบงทางวฒนธรรมกมความส าคญอยางมาก)

นอกจากน ภายใตกรอบของการเปนรฐอธปไตย/ประชาชาต การจ าแนกพนทยงเกดขนไดภายในเขตแดนของรฐนนเอง โดยพจารณาจากสวนทเปนศนยกลางของอ านาจทเขาถงและครองอ านาจการปกครองและเปนตวแทนของวฒนธรรมกระแสหลก และสวนทเปนชายขอบซงอยหางไกลจากศนยอ านาจและการเขาถงอ านาจ ตลอดจนมอตลกษณทแตกตางจากวฒนธรรมกระแสหลก ในแงน พนทชายแดนจงอาจเปนพนทชายขอบไมเฉพาะแตในทางกายภาพทอยหางไกล แตถกท าใหเปนชายขอบในทางการเมองการปกครองดวยความแตกตางในโอกาสทจะเขาถงอ านาจและการปกปองโดยกระบวนการยตธรรม เปนชายขอบในทางวฒนธรรมดวยความแตกตางแปลกแยกในทางอตลกษณ และเปนชายขอบทางเศรษฐกจดวยความแตกตางในการกระจายรายไดและความเจรญนอกเหนอจากการมองตวตนของรฐตามกรอบของรฐอธปไตยและรฐประชาชาตแลว การมองรฐในกรอบของการเปนรฐตลาดหรอรฐแขงขนเปนสงทพบไดมากขนในโลกโลกาภวตน ซงสงผลตอการเปลยนแปลงความหมายและบทบาทหนาททจะก าหนดใหแกเขตแดนและพรมแดน ไปสการเปนจดเชอม หรอสะพานทจะขยายไปหาโอกาสทางเศรษฐกจในโลกภายนอก 2.5.4 วถชวตไรพรมแดนและความเปนจรงของผคนตามแนวชายแดนไทย-กมพชา

ในยคปจจบน ชวงหลายสบปทผานมา บางทานคงเคยไดยนค ากลาวทวา “ไปสรนทรกนน าต า ไปบรรมยต าน ากน” ค ากลาวน จะเปนความจรงหรอไมตองถกเถยงกนอกครง แตอยางนอยกสามารถแสดงภาพลกษณของพนทชายแดนวาเตมไปดวยความยาก ล าบาก อดอยากแรนแคน หางไกลความเจรญ ไกลปนเทยง บานปาเมองเถอน และไมปลอดภย ดงนน พนทชายแดนจงไมคอยจะเปนทดงดดใจของผคนทวไปทมวถชวต ประจ าวนอยใน “เมอง” และนอยครงท “คนเมอง” เกดรสกอยากจะเดนทางไปเยยมเยอน เหนไดจาก “ชายแดน” เปนจดหมายล าดบทาย ๆ ท “ขาราชการ” อยากจะยายไป “ประจ าการ” หรอหากจะยายไป กเปนการยายไป "กนต าแหนง" ทสงขนชวคราวเพอรอกลบมาประจ าอยในเมองนนเอง

แตในอกดานหนง “ชายแดน” เปนอาณาบรเวณทเกยวของกบความมนคงของ “ชาต” ซงมศนยกลางอย “เมองหลวง” ดงนน “รฐบาล” จงจ าเปนตองสรางกลไกในการบรหารจดการชายแดนใหอยภายใตอ านาจการควบ คมมากทสดเทาทจะท าได และเปนทนาสงเกตวาความ

83

หางระหวาง “เมองหลวง” กบ “ชายแดน” ทอยไกลกนเปนระยะทางหลายรอยกโลเมตร กท าใหบางครง "รฐบาล" ไมสามารถใชอ านาจควบคมหรอดแลไดอยางทวถง ดวยระยะทางทหางไกลกนเชนนเอง ผคนทอาศยอยตามแนวชายแดนม “ศนยกลาง” ชวตอยในพนทชายแดน รสกวาตนเองอยหางไกลจาก “เมองหลวง” และในทางตรงกนขาม “เมองหลวง” กไดเปนพนทหางไกล เปน “ปลายแดน” ของพวกเขา เพราะตลอดชวตของพวกเขาอาจไมเคยเลยทจะไดมโอกาสไป “เยยมเยอน” ศนยกลางอ านาจรฐท “เมองหลวง” กเปนได

นอกจากน ความสมพนธของ “เมองหลวง” กบ “ชายแดน” จะปรากฏชดขนกตอเมอเกดภยคกคามทมาจาก “เมองหลวง” ของรฐฝายตรงขามทอยตดกน เชน เมอ “เมองหลวง” ทงสองรฐเกดมปญหาความขดแยงกน ยอมท าให “ชายแดน” ไดรบผลกระทบขนทนท ทง ๆ ท “ชายแดน” ไมไดเปนจดเรมตนของปญหาความขดแยงเหลานน และ "ผคนทเมองหลวง" ของทงสองรฐซงอยหางไกลกน กอาจจะไมทราบมากนกถงผลกระทบทเกดตอ “ผคนทชายแดน” อาจกลาว ไดวา “ผคนทชายแดน” ของรฐซงอยประชดตดกนมวถชวตทตดตอสมพนธ ไปมาหาสกนฉนญาตมตร โดยในบางพนท “เสนเขตแดน” ไมไดเปนอปสรรคตอการด าเนนชวตของพวกเขา เปนชวตประจ าวนท “ไรพรมแดน” โดยสนเชง 2.5.5 ชาตพนธ และภาษาของผคนตามแนวชายแดนไทย-กมพชา

จากงานวจยของ โครงการแผนทวฒนธรรมของกลมชาตพนธชายแดนไทย -กมพชา สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบทมหาวทยาลยมหดล (ออนไลน) ซงศกษาเกยวกบผคนทอาศยอยในพนทตามแนวชายแดนไทย-กมพชา โดยมเนอหาครอบคลมพนท 7 จงหวด ไดแก ตราด จนทบร สระแกว บรรมย สรนทร ศรสะเกษ และอบลราชธาน ผเขยนขอน าเสนอเฉพาะประเดนชาตพนธและภาษา ดงน

นยาม ของค าวา ชาตพนธและภาษา หมายถง เรองราวของกลมคนกลมใดกลมหนงทมชอเรยกเฉพาะ (เปนชอเรยกตนเอง หรอชอทคนอนเรยก) เปนกลมคนทมภาษาเปนของคนเอง มจ านวนคนพดภาษาจ านวนหนง มถนฐานทอยทแนนอน รวมทงมลกษณะพเศษทแตกตางกลมอน (เชน การแตงตว ภาษาพด การปลกเรอน)

อบลราชธาน ชาตพนธของผคนจงหวดอบลราชธานสวนใหญเปนชาตพนธ ไท-ลาว เหมอน

ประชากรสวนใหญในจงหวดตางๆของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มภาษาและวฒนธรรมคลายคลงกน ซงมพนฐานจากวฒนธรรมไท-ลาว ผคนทอยตามแนวชายแดนตดกบกมพชา ไดแก ชาวแขมร/เขมร (Khmer) ในพนทอ าเภอน ายน อ าเภอนาจะหลวย อ าเภอบณฑรก กงอ าเภอน าขน และอ าเภอทงศรอดม นอกจากนยงมชาวสวย/ชาวกย (Kui) อาศยอยในพนทอ าเภอเของใน อ าเภอวารช าราบ อ าเภอเดชอดม และอ าเภอพบลมงสาหาร

ศรสะเกษ ผคนทอาศยอยบรเวณพนทตามแนวชายแดนไทย-กมพชา ของจงหวดศรสะเกษ คอ

ชาวเขมร ซงมจ านวนประชากรประมาณรอยละ 20 ของ ประชากรทงจงหวด ชาวเขมรสวนใหญอาศยอยในพนทอ าเภอขขนธ อ าเภอกนทรลกษณ อ าเภอภสงห อ าเภอขนหาญ อ าเภอปรางคก

84

อ าเภอไพรบง อ าเภอหวยทบทน และอ าเภอศรรตนะ ชาวเขมรศรสะเกษจะพดภาษาเขมรแตกตางกบชาวเขมรในประเทศกมพชา ทงในดานค าศพทและการออกเสยง แตสามารถสอสารกนเขาใจได ซงเรยกวาแขมรเลอ หรอเขมรสง คออยพนทซงมภมประเทศเปนทราบสงทางทศเหนอของเทอกเขาพนมดง รก มลกษณะทางภาษาทไมมอกษรสง ค าทพดออกมาเปนเสยงกลางหรอเสยงต าแทบทงสน เพราะไดรบอทธพลทางวฒนธรรมในประเทศไทย

ส าหรบ ชาวเขมรทอยอกฝงทางทศใตของเทอกเขาพนมดงรก เรยกวา แขมรกรอม หรอชาวเขมรลาง ซงอาศยอยในทราบลมประเทศกมพชาและการออกเสยงในภาษาไทยของค าวา แขมรกรอม กถกกรอนเสยงกลายเปน กะหลอม และกลายเปน ขอม นนเอง (จตร ภมศกด 2544, 407-415)

สรนทร ภาษา เขมรเปนภาษาพดของประชากรสวนใหญในจงหวดสรนทร ซงอาศยอยทก

อ าเภอในจงหวดสรนทร แตหนาแนนทสดไดแกอ าเภอเมองสรนทร อ าเภอทาตม อ าเภอล าดวน อ าเภอปราสาท อ าเภอกาบเชง อ าเภอสงขะ กงอ าเภอพนมดงรก กงอ าเภอเขวาสนรนทร อ าเภอศขรภม และอ าเภอจอมพระ ซงชาวเขมรเปนประชากรสวนใหญตามพนทแนวชายแดนไทย -กมพชา ภาษาของชาวเขมรสรนทรมลกษณะภาษาเชนเดยวกบภาษาเขมรในศรสะเกษ นอกจากนยงมชาวกยกระจายอยเกอบทกอ าเภอในจงหวดสรนทร และอาศยอยหนาแนนในพนทอ าเภอส าโรงทาบ อ าเภอศขรภม อ าเภอจอมพระ อ าเภอทาตม อ าเภอสงขะ กงอ าเภอศรณรงค และอ าเภอบวเชด

บรรมย จงหวดบรรมยมประชากรทพดภาษาเขมรเชนเดยวกบศรสะเกษและสรนทร แตม

มากทสดถงรอยละ 40 ของ ประชากรทงจงหวด จะใชพดกนมากในแถบเมองบรรมย อ าเภอกระสง อ าเภอประโคนชย อ าเภอหวยราช อ าเภอสตก อ าเภอพลบพลาชย อ าเภอบานกรวด อ าเภอละหานทราย และบางสวนของอ าเภอคเมอง นอกจากนนยงมชาวกยประมาณรอยละ 2 ของประชากร ทงหมด สวนใหญอาศยอยในพนทอ าเภอสตก อ าเภอประโคนชย อ าเภอหนองก อ าเภอกระสง อ าเของประชากรทงหมด สวนใหญอาศยอยในพนทอ าเภอสตก อ าเภอประโคนชย อ าเภอหนองก อ าเภอกระสง กงอ าเภอบานดาน และอ าเภอพลบพลาชย

สระแกว ประชากร ทอาศยตามแนวชายแดนของจงหวดสระแกวสวนมากเปนชาวเขมร ใน

เขตอ าเภอตาพระยา กงอ าเภอโคกสง และบานตน บานหนองบวเหนอ ต าบลบานดาน อ าเภออรญประเทศ บางต าบลของอ าเภอคลองหาด กลมคนทพดภาษาเขมรเปนคนเชอชาตเดยวกบชาวกมพชาในปจจบน ภาษาเขมรสระแกวจงไมแตกตางจากภาษาเขมรทใชในกมพชา

ชาวเขมรเปนผคนดงเดมทอาศยอยตามแนวชายแดนไทย-กมพชา และในป พ.ศ.2449/ ค.ศ.1907 เจา พระยาอภยภเบศร (ชม อภยวงศ) ไดอพยพชาวเขมรเขามาตงถนฐานอยในเขตปราจนบร ตอมาแยกเปนจงหวดสระแกว และในเหตการณสงครามเวยดนามและสงครามในกมพชา ระหวางปพ.ศ.2518-2524/ ค.ศ.1975-1981 กมการอพยพของผลภยชาวกมพชาเขามาฝงไทยจ านวนมาก

85

นอกจากนยงมชาวกยอาศยอยทบานฝกมด ต าบลคลองหนปน อ าเภอวงน าเยน หม 6 และหม 10 ต าบลเขาสามสบ อ าเภอเขาฉกรรจ และบานนอยละลมตม ต าบลโคกสง กงอ าเภอโคกสง บานกดเตย ต าบลตาพระยา อ าเภอตาพระยา

จนทบร ชาวเขมรในจงหวดจนทบรสวนมากอาศยอยตามแนวชายแดนไทย-กมพชา ตาม

หมบานตาง ๆ เชน บานแหลม บานโอล าเจยก และบานผกกาด อ าเภอโปงน ารอน นอกจากนยงมกลมชาวชอง (Chong) ซงเปนชนกลมนอยกลมหนงทมาตงถนฐานเปนหลกแหลงของตนเอง เชนในอ าเภอโปงน ารอน อ าเภอมะขาม เปนตน ชาวชองพดภาษาของตนเอง ไมมภาษาเขยน ไมมการจดบนทกทางประวตศาสตร และจนทบร เปนจงหวดทมชาวชองอาศยอยมากกวาจงหวดอน ๆ

ตราด ผคนทอาศยอยในจงหวดตราด นอกจากชาวเขมรแลว ยงมชาวชองเชนเดยวกบ

จงหวดจนทบร ซงนกมานษยวทยาจดชาวชองอยในกลมมอญ-เขมร อาศยอยตามปาเขา มภาษาพดของตนเอง ไมมภาษาเขยน หาเลยงชพดวยการหาของปา ใชชวตเรยบงายตามธรรมชาต เครองมอเครองใชท าจากวสดทมในทองถน เชน เครองจกสาน กระบง ตะกรา หาของปาน ามาแลกเปลยนเสอผา อาหารกบคนในเมอง ชาวชองในตราดอาศยอยแถบอ าเภอเมอง อ าเภอบอไร อ าเภอเขาสมง มหลายหมบานทใชภาษาชองเปนชอหมบาน แสดงใหเหนวาเปนถนทอยของชองมาแตดงเดม เชน บานปากพด บานตกตก ชาวชองนบถอผ แตปจจบนนบถอทงพทธและผ ไดแก ผเรอน ผโรง ผหง หมบานทมชาวชองอาศยอยมาก ไดแก หมบานฆอ หมบานแหงนมศาลเจาตงอย แตละปจะมการเซนไหว 2 ครง คอ เดอน 6 และ เดอน 12 สวนชองทบานศรบวทองจะมการเซนไหวในเดอยเมษายน ถอเปนการรวมญาตของชาวชองทอยจงหวดตราด

2.6 เอกสารทางวชาการและงานวจยทเกยวของ

จากการส ารวจองคความรทางดานผลการศกษาทตรงหรอใกลเคยงกบหวขอในการวจย พบวา มเอกสารงานวจยดงน

รตพงษ สอนสภาพ (2555) ไดวจยเรอง บอนพนนตามแนวชายแดน ผลกระทบและแนวทางการจดการ ผลการวจยพบวา จากขอมลเชงประจกษและแนวโนมของธรกจการพนนทวโลก มขอบงชวาภมภาคเอเชยแปซฟค และประเทศเพอนบานทมชายแดนตดกบประเทศไทยสวนใหญรฐบาลของประเทศเหลานนไดมการเปดบอนการพนนอยางถกกฎหมายภายใตการควบคมของรฐบาล ซงประเทศทเปดบอนการพนนถกกฎหมายมเปาหมายเพอหารายไดจากการทองเทยวและแกปญหาคนในประเทศของตนออกไปเลนการพนนในตางประเทศท าใหสญเสยเงนตราตางประเทศเปนจ านวนมากในแตละป อยางไรกตามประเทศเหลานตางกมมาตรการควบคมดแลอยางชดเจนเพอใหเกดความโปรงใส (Transparency) และมความรบผดรบชอบตอสงคม (Social Accountability) สง โดยเฉพาะการค านงถงผลกระทบตอสงคมทงในระยะสนและระยะยาวจากธรกจการพนน รวมถงการแสดงบทบาททชดเจนของรฐบาลประเทศเหลานนระหวางบทบาทก ากบดแล (Regulator) กบบทบาทในฐานะผประกอบการ (Operator) นอกจากนยงพบวาเจาของบอนการพนนจ านวนไมนอยทเปนนกธรกจ นกการเมอง และผมอทธพล ซงมความสมพนธอนดกบผน าทางการเมองทงฝงไทยและ

86

ผน าของประเทศเพอนบาน ทงนพนททเปดบอนตามแนวชายแดนกบไทยมกจะเปนพนทพเศษทตองใชอ านาจพเศษควบคมโดยตรงจากผมอ านาจทางการเมอง

ผลกระทบจากบอนการพนนชายแดน ดานลบตอสงคม เชอวาเปนแหลงฟอกเงน แหลงหลบซอนของอาชญากรทหลบหนการจบกม คายาเสพตด และการคาประเวณ สวนดานบวก ท าใหคนไทยจ านวนหนงมงานท า และสนคาเพอการอปโภคบรโภคภายในบอนการพนนสวนใหญเปนสนคาทผลตในระเทศไทย และเจาของบอนการพนนทเปนคนไทย น าเงนทไดจากธรกจการพนนถายเทไปลงทนในธรกจอนซงเปนธรกจทถกกฎหมายตงอยในประเทศไทยท าใหเกดกจกรรมทางเศรษฐกจเกดขน

สงศต พรยะรงสรรค (2546) ไดศกษาเรองเศรษฐกจการพนนทางเลอกเชงนโยบาย พบวาประมาณป พ.ศ. 2517-2518 มบอนใหญเกดขนหลายแหงในกรงเทพฯ ทงท เปนของนกการเมอง อดตนายต ารวจ โดยมขอสงเกตวา สวนใหญเจาของบอนเหลานไดกลายมาเปนผอ านาจระดบนกการเมองและรฐมนตรซงดแลต ารวจโดยตรง เกมการพนนทนยมเลนจนกระท งปจจบน คอ บาคารา เนองจากการเลนบาคาราจะมการเดมพนสง

นบตงแตป พ.ศ. 2522 - 2534 มการขยายตวของบอนการพนนในกรงเทพฯคอนขางมาก โดยเฉพาะบอนขนาดใหญไดเกดขนในชวงน มเงนสะพดจ านวนมหาศาล เจาของบอนขนาดใหญประมาณวามผเลนการพนนในบอนทกประเภทเฉลยวนละ 15,000 คน

ตอมาในชวงปพ.ศ. 2539-2544 เปนชวงทประเทศเกดวกฤตเศรษฐกจซงมผลกระทบตอบอนการพนนโดยตรง กลาวคอในขณะทจ านวนบอนเพมขนแตวงเงนในการเลนกลบลดลง ประกอบกบมการเปดบอนการพนนตามแนวชายแดนทขยายตวอยางรวดเรว ท าใหบอนการพนนขนาดใหญมการปรบตวเพอแขงขนกบบอนชายแดนโดยท าใหเปนมาตรฐานสากล ถอเปนการสรางภาพลกษณใหม จากเดมทมองบอนวา “บอนการพนนเปนแหลงมวสมของมาเฟยนกเลงและมอปนอยางเชนในอดต” ตอมาไดประเมนในป พ.ศ. 2546 พบวา มจ านวนบอนการพนนทวประเทศมแนวโนมเพมขนเปน 1,500 แหง

โอฬาร ถนบางเตยว (2554) ไดวจยเรองการศกษาโครงสรางอ านาจทองถนในภาคตะวนออก ผลการวจยพบวา พบวาลกษณะโครงสรางอ านาจทองถนในภาคตะวนออกมอยหลายลกษณะแตกตางกนไปตามบรบทแวดลอมของจงหวด เงอนไขทางประวตศาสตร ฐานเศรษฐกจและการเมองของแตละจงหวด แตมลกษณะรวมอยบางประการทคลายคลงกนคออ านาจทางการเมองทกระจกตวอยในกลมชนชนน าทองถนของแตละจงหวด โอฬาร พบวา โครงสรางอ านาจทองถนในภาคตะวนออก ไดแบงลกษณะของโครงสรางอ านาจทองถนในภาคตะวนออกได 4 ลกษณะคอ 1.โครงสรางอ านาจทองถนแบบขวเดยว 2. โครงสรางอ านาจทองถนแบบ 2 ขวอ านาจ 3. โครงสรางอ านาจทองถนแบบ 3 ขวอ านาจ และ 4. โครงสรางอ านาจทองถนแบบไมมขวอ านาจชดเจน และลกษณะของโครงสรางอ านาจทองถนแตลกษณะตางมผลสมพนธตอการบรหารองคกรปกครองทองถนแตกตางกนไป นอกจากนยงพบวาอ านาจในการน าของแตละฝายในองคกรปกครองทองถนยงมผลสมพนธกบการบรหารงานองคกรปกครองทองถน

87

เรอเวน เบรนเนอร และกาเบรยล เอ. เบรนเนอร (Brenner and Brenner, 1990)19 ศกษาการพนนในดานประวตศาสตร ทฤษฎการพนน และความเปนมาของการตอตานคดคานการพนนโดยใชเรองการออกลอตเตอรของสหรฐอเมรกาเปนกรณศกษา งานวจยนอธบายถงประวตความเปนมาของการพนนลอตเตอร เหตผลทประชาชนเลนการพนน เหตผลทมการควบคมและจ ากดการพนน ผลประโยชนจากการพนน ผลดผลเสยของการจดใหมการพนนถกกฎหมาย รวมถงผลกระทบของการพนนลอตเตอรตอสงคมสหรฐอเมรกา และมขอคนพบวา การก าหนดบทลงโทษส าหรบการเลนการพนนมความเชอมโยงและสงผลตอความเชอของผเลนการพนนทเชอวาการกระจายผลประโยชนในทรพยสนตาง ๆ ขนอยกบโอกาส (Chance) มากกวาโชคชะตา (Divine Will) การก าหนดบทลงโทษส าหรบการเลนการพนนท าใหคนบางกลมทเกรงวาตนจะเสยโอกาสในการเสยงโชคของตนยงทมเทเวลาและทรพยสนไปกบการพนนมากขน และท าใหคนทมฐานะยากจนรสกวาถกกดกนโอกาสในการสรางฐานะและความเปนอยใหดขน

ในการศกษาวจยทางสงคมวทยาเรองการพนนเชงวฒนธรรม คลฟฟอรด เกยรทซ (Geertz, 1978)20ศกษาการพนนชนไกในบาหล ประเทศอนโดนเซย เกยรทซ บรรยายถงความสมพนธของชาวบาหลกบการชนไกในเชงวฒนธรรม ทงดานวถชวตของชาวบาหล พธกรรมทองถนทมการชนไกเปนสวนประกอบ วธการชนไกและกตกาการพนนชนไกของชาวบาหล และใหความเหนวาการชนไกอาจนบเปนภาพจ าลองของชนชน และระบบความสมพนธทางสงคมของบาหลกได เชน ในการเดมพน ญาตจะวางเงนเดมพนฝายเจาของไกชนทเปนญาตของตน แมไกชนของฝายดงกลาวจะเสยเปรยบ นอกจากน งานวจยนไดกลาวถงการพนนชนไกกบการควบคมการพนนวา แมทางการอนโดนเซยจะออกกฎหมายใหการพนนชนไกเปนสงทผดกฎหมาย และมการจบกมผกระท าผด แตกยงคงมการเลนพนนชนไกโดยฝาฝนกฎหมายกนอยในหลายทองถนสวนการศกษาวจยทางสงคมศาสตรเกยวกบการพนนในประเทศไทยจะเปนการศกษาถงภมปญญาทองถนทเกยวของกบกจกรรมการเลยงสตวทน ามาใชในการพนน ไดแก ไกชน ววชน

จากการศกษาของ เฉลม มหาชน21 ซงไดท าการศกษาสายพนธไกชนและการชนไกในจงหวดนครปฐม พบวาการชนไกเปนกฬาพนบานของคนไทย โดยเฉพาะชายไทยในเวลาทวางจากการท างานเพอใหเกดการพบปะสงสรรคกนของคนในชมชน และเปนกจกรรมทเกดขนในสงคมไทยมานานแลว การชนไกประกอบดวยความเชอและพธกรรมตาง ๆ ซงเปนภมปญญาพนบานของไทยหลายศาสตรดวยกน เชน การดฤกษยามในการน าไกออกไปชน การเลยงและรกษาพยาบาลไกดวยการใชสมนไพร ในจงหวดนครปฐม มการเลยงไกชนกนโดยทวไปทงในระดบชาวบานและในระดบฟารมขนาดใหญ มทงเลยงไกชนไวดเลน สงประกวด และเลยงเอาไวชนในบอนหรอสนามชนไก สนามชนไกในจงหวดนครปฐมมอยดวยกนสามสนาม สนามชนไกเหลานถอไดวาเปนสนามในการคดเลอกสายพนธ พฒนาและอนรกษสายพนธไกชน รวมถงอนรกษภมปญญาไทยเกยวกบไกชนและกฎกตกาตางๆ

19 Reuven Brenner with Gabrielle A. Brenner, Gambling and Speculation: A Theory, a History, and a Future of Some Human Decisions, (NY: Cambridge University Press, 1990). 20 Clifford Geertz, Deep play: notes on the Balinese cockfight. In Clifford Geertz, The Interpretation of Cultures: Selected Essays. NY: Basic Books, 1973). 21 เฉลม มหาชน, (ม.ป.ป.). สายพนธไกชนและการชนไกในจงหวดนครปฐม, บทคดยอจากฐานขอมลการวจยการศกษาศาสนาและวฒนธรรม ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. [ระบบออนไลน]. แหลงทมาhttp://www.thaiedresearch.org/result/info2.php?id=6265.

88

ในการชนไก และเปนสถานทซงถายทอดวฒนธรรมและภมปญญาเหลานนไปสผเลยงหรอผทเกยวของกบกฬาชนไกในรนตอไป เฉลม มหาชน ไดเสนอความคดเหนเกยวกบการพนนชนไกวา ทางสวนราชการควรจะเขมงวดกบการลกลอบชนไกโดยไมไดรบอนญาต เพอเปนการปองกนแหลงการพนนอนจะท าใหเกดอบายมขอน ๆ ตอไป

สวนงานวจยเรอง “หวเชอกววชน” ของ อาคม เดชทองค า (2547)22 ไดแสดงใหเหนถงภาพรวมของวฒนธรรมพนบานภาคใต ความสมพนธระหวางววชนกบผเลยงววชนและความสมพนธของกลมเครอขายในวฒนธรรมการชนวว 23 ทงในบอนและนอกบอนในจงหวดนครศรธรรมราช โดยการพนนถอเปน ‘สวนควบ’ ของการชนวว และเงนเดมพนในการชนววถอเปนมาตรวดโครงขายความสมพนธของชมชน24 เนองจากไมปรากฏวาคนเลยงววชนสามารถเลยงวว ด าเนนการชนวว และวางเดมพนโดยล าพงได แตตองมสมาชกในครวเรอนของคนเลยงววชนและด าเนนการชนววเขามาเกยวของดวยเปนอยางนอย ในทน การพนนอยในฐานะองคประกอบหนงของภมปญญาและวฒนธรรมเทานน

ขณะทงานวจยการพนนทเกยวของกบนโยบายสาธารณะอยาง สงศต พรยะรงสรรค (2543, 2545) ไดท าการศกษาเรองการพนนกบนโยบายสาธารณะ และเศรษฐกจการพนนพบวาการพนนในประเทศไทยเปนสงผดกฎหมายเนองจากรฐบาลพจารณา วาเปนสงทเลวรายและสงผลทางดานลบตอสงคมแตวาจดยนของรฐบาลไมสอดคลองกบพฤตกรรมของคนสวนใหญ ประชาชนจ านวนมากใหความรวมมอกบกจกรรมหลายอยางทผดกฎหมาย ประกอบกบ พ.ร.บ. การพนน พ.ศ. 2478 มความคลมเครอใน 2 ประการหลก ประการแรก มการอนญาตใหมการพนนบางประเภทภายใตเงอนไขทก าหนด กฎหมายมไดลงโทษการพนนวาเปนสงทเลวรายทงหมดแตมการลงโทษคนทไปปฏบตตามกฎและถอวาคนเหลานเปนอาชญากรรมตามกฎหมาย ประการทสอง กฎหมายไมมความเปนจรงและไมสามารถใชบงคบไดสงผลใหมการเลนการพนนกนอยางกวางขวางและมการตดสนบนเจาหนาทรฐเพราะอตราโทษนอยแตการด าเนนคดทางศาลถอวาเปนสงทนาละอายรวมทงเจาหนาทของรฐและนกการเมองมสวนพวพนในเครอขายธรกจการพนนและใหการคมครองจงเปนการยากยงทจะบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ รฐบาลบางประเทศยอมรบในเรองดงกลาวจงท าใหการพนนเปนสงถกกฎหมาย สามารถก าหนดควบคมและน ารายไดบางสวนน ามาใชประหยดคาปราบปรามการพนน เจาหนาทของรฐทเกยวของกบการปราบปรามมเวลาท ากจการอนไดมากขน โดยเฉพาะในปจจบนการววฒนาการดานการสอสารผคนสามารถเลนการพนนไดแมกระทงอยทบาน และหาความสนกจากการเลนการพนน ผเลนทงหมดอางวาการกระท าของพวกเขาเปนเรองสวนตวและไมสรางความเดอดรอนและกอใหเกดผลเสยตอสงคมสวนรวมและไดมการส ารวจทศนคตของชนชนกลางในกรงเทพมหานครซงสวนใหญเปนเพศชายและมการศกษาระดบปรญญาตร โดยใชแบบสอบถามเกยวกบการท าใหการพนนเปนสงทถกกฎหมาย โดยแนวโนมของผชายเปนไปในทางสนบสนนในขณะทเพศหญงคดคาน

22 อาคม เดชทองค า ,หวเชอกววชน. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2547. 23 อาคม เดชทองค า ,บทคดยอ, หวเชอกววชน, พมพครงท 2, (กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2547: 7. 24 เรองเดยวกน: 178.

89

ส าหรบการศกษาวจยการพนนในทางเศรษฐศาสตร งานวจยสวนใหญศกษาการพนนในฐานะเศรษฐกจนอกระบบ และความสมพนธของการพนนกบเศรษฐกจการเมองในการศกษาการพนนในฐานะเศรษฐกจนอกระบบ ในงานวจยของ ผาสก พงษไพจตร (2543) ไดท าการศกษาเรองเศรษฐศาสตรการเมองวาดวยเรองของหวยใตดน พบวาเจามอหวยใตดนจ านวนหนงจะลงเลนการเมองในระดบทองถนและในระดบชาต โดยลงสมคร ส.จ. ส.ท. หรอ ส.ส. และอกจ านวนหนงเปนหวคะแนนใหกบนกการเมองบางคนอกดวย เจามอหวยใตดนมเครอขายคนขายหวยและคนเลนหวย เปนเครองมอส าคญน ามาใชในการสรางอทธพลทางการเมอง และพบอกวา การทเจามอหวยใตดนจะผนตวเองเปนหวคะแนนหรอเปนผสมครรบเลอกตงไดเปนผลส าเรจจะตองสรางความสมพนธกบกลมส าคญ ๆ 3 กลมหลก ๆ ดวยกน ไดแก ชาวบานในพนท ต ารวจ และนกการเมองทงในและนอกพนท ท าไดโดยผานกระบวนการหลายรปแบบ นบตงแตการแสดงใหชาวบานเหนถงความมงคงทรพยสน และสถานภาพทางสงคมทเปนทเชดหนาชตา การบรจาคเงนเปนจ านวนมาก รวมทงสงของเพอการกศล และเพอสวสดการของผคนในชมชน การอนเคราะหใหเงนชาวบานหรอใหกบองคกรราชการเมอเกดวกฤตการณ เชน น าทวม เปนตน ชวยเปนผไกลเกลยกรณพพาทบาดหมางทเกดขน ท าตวเปนผใหญเปนผอปถมภในลกษณะของผมอทธพลหรอเจาพอของทองถน เมอสามารถสรางความสมพนธกบผคนในกลมส าคญตาง ๆ ไดแลวความสมพนธนนจะกลายเปนทรพยากรทางการเมองน าไปสรางความสมพนธเชงแลกเปลยนกบนกการเมอง ขาราชการชนสงตอไปโดยเฉพาะในชวงเวลาทมการเลอกตง แลกเปลยนกบสงตอบแทนอน ๆ เชน ความคมครอง อทธพลหรอสงของ เงนตรา เปนตน

นอกจากนเศรษฐศาสตรการเมองวาดวยเรองของหวยใตดน ของผาสกแลว การพนนประเภทอน ๆ ยงไดถกอธบายเอาไวจ านวนหนงโดย ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะ รงสรรค และนวลนอย ตรรตน (2543)25 ศกษาการพนน 4 ประเภท ไดแก หวยใตดน หวยหน การเปดบอนการพนนผดกฎหมาย และการพนนฟตบอลในทางเศรษฐศาสตรการเมองและนโยบายสาธารณะโดยมการส ารวจรายไดและเงนหมนเวยนในกจกรรมการพนน ส ารวจทศนคตเกยวกบการพนนทถกกฎหมาย และสอบถามความคดเหนของประชาชนกลมตวอยางวาควรมการอนญาตใหเปดบอนการพนนทถกกฎหมายหรอไม จากการศกษาพบวา ในการพนน 4 ประเภท บอนการพนนไดรบเสยงขางมากสนบสนนใหเปนการพนนทถกกฎหมาย สวนการพนนฟตบอล หวยหน และหวยใตดนกลมตวอยางสวนใหญตอตานไมใหเปนการพนนทถกกฎหมาย โดยผทคดคานการท าการพนนดงกลาวนนใหถกกฎหมายเหนวา การพนนเปนสงเลวรายและขดตอศลธรรม รฐมหนาทในการปราบปรามการพนน และหากรฐท าการพนนใหถกกฎหมายกเทากบยอมรบและใหความชอบธรรมแกการพนน สวนผทสนบสนนการท าการพนนใหถกกฎหมายเหนวา การท าใหการพนนถกกฎหมายจะท าใหรฐมรายได และจะเปนมาตรการควบคมการพนนทดกวา ทงยงชวยตอตานบทบาทของผมอทธพล หรอการเรยกรบผลประโยชนของเจาหนาทไดดวย

25 ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค และนวลนอย ตรรตน, หวย ซอง บอน ยาบา: เศรษฐกจนอกกฎหมายกบนโยบายสาธารณะในประเทศไทย , เชยงใหม: (ซลกเวรมบคส, 2543).

90

ส าหรบการพนนในตางประเทศ ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค นวลนอย ตรรตน และกนกศกด แกวเทพ (2543)26 ยงไดศกษาอตสาหกรรมการพนนในตางประเทศทมการเปดบอนคาสโนไดแก องกฤษ สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และมาเลเซย โดยศกษาระบบการจดการอตสาหกรรมการพนนในประเทศดงกลาว เงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจการพนน การพนนกบผลประโยชนทางเศรษฐกจ เชน การจดเกบภาษ เพอเปนขอมลส าหรบใชประกอบการพจารณาเรองการเปดบอนการพนน หรอการขยายประเภทการพนนในประเทศไทย

ในการศกษาวจยดานเศรษฐกจการพนน สงศต พรยะรงสรรคและคณะ (2546)27 ไดวจยสถานะและขนาดของเศรษฐกจการพนนทผดกฎหมายในปจจบน ความเกยวของและผลกระทบของเศรษฐกจการพนนตอเศรษฐกจ สงคม และการเมองของประเทศไทย โดยคนพบวา การพนนอาจมใชพฤตกรรมทเบยงเบน หากแตเปนวถชวตของคนไทยจ านวนมาก และเปนสวนหนงของโครงสรางวฒนธรรมไทย การจดการปญหาการพนนจงไมใชการแกไขทพฤตกรรมทผด แตตองเปลยนแปลงเงอนไขทางเศรษฐกจ การศกษา ความคด ความเชอ กฎหมาย และการเมองทมอทธพลตอปจเจกบคคล

การศกษาของนกรบ เถยรอ า (2550) เรองผลกระทบจากการเปดเอนเตอรเทนเมนตคอมเพลกซในความคดเหนของประชาชนเมองพทยาจากศกษาพบวากลมตวอยางมความเหนวา การเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซ ในเมองพทยาจะมผลกระทบทางดานเศรษฐกจ ในภาพรวมอยในระดบคอนขางมากโดยมประเดนทมผลกระทบมาก ไดแก การเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยา สรางโอกาสทนกการเมองเขาไปแสวงหาผลประโยชนในการพนน การเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยา จะท าใหรฐมรายไดเพมขนจากการภาษอากรของเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซและการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยาจะไมชวยประหยดงบประมาณของต ารวจในการปราบปรามบอนเถอนดานความคดเหนเกยวกบผลกระทบทางดานเศรษฐกจจากการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซแตกตางกนทางเพศ อาย และอาชพ การเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยาจะมผลกระทบทางดานสงคม ในภาพรวมอยในระดบคอนขางนอย โดยมประเดนทมผลกระทบนอย ไดแก การเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยา เปนการขดกบหลกพทธศาสนาการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยา จะเปนการมอมเมาประชาชนจนลมหลงไมไปประกอบอาชพตามปกตและการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซในเมองพทยา จะมผลตามมาใหเกดปญหายาเสพตดมากขนดานความคดเหนเกยวกบผลกระทบทางดานสงคมจากการเปดเอนเตอรเทนเมนต แตกตางกนทางสถานภาพ ดงนน ถามการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอมเพลกซจงขนอยกบแตละสงคมจะเปนผตดสนวา เลวรายมากนอยเพยงใด จะผดกฎหมายหรอถกกฎหมายจะยอมรบจงขนอยกบบรรทดฐานของชมชนหรอประเทศนน ๆ จงปรากฏวาหลายประเทศมบอนการพนนถกกฎหมาย จงควรใหความรหรอขอมลแกประชาชนอยางรอบคอบ รฐบาลโดยหนวยงานทเกยวของควรท าการศกษาถงผลกระทบและผลดของการเปดเอนเตอรเทนเมนต คอม

26 ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค นวลนอย ตรรตน และกนกศกด แกวเทพ, อตสาหกรรมการพนน ไทยองกฤษ สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และมาเลเซย, (เชยงใหม: ซลกเวรมบคส, 2543). 27 สงศต พรยะรงสรรคและคณะ, เศรษฐกจการพนน, พมพครงท 3, (กรงเทพฯ: ส านกพมพรวมดวยชวยอาน, 2547)

91

เพลกซอยางรอบคอบเพอทจะสามารถก าหนดนโยบายโดยมมาตรการทดออกมารองรบ และกอใหเกดประโยชนสงสดกบประเทศ

การศกษาของสรชย บญพลบ (2545) เรอง ความสญเสยทางเศรษฐกจของประชาชนจากบอนการพนนตามแนวชายแดน : ศกษาเฉพาะกรณบอนบานผกกาด อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบรผลการศกษาพบวาบอนบานผกกาดนน เปดเมอป 2541 เปนบอนขนาดเลก มเงนทนหมนเวยนประมาณ 10 ลานบาทตอวน ผ เลนการพนนสวนใหญเปนชาวจงหวดจนทบร มฐานะปานกลางการสญเสยทางเศรษฐกจ พบวามคาใชจายโดยเฉลยในการเลนเปนเงน 6,638 บาทตอคน รวมถงการใชจายเงนดานอนๆในประเทศกมพชา เฉลยคนละ 360 บาท สวนภาวะหนสนและผลเสยตอสงคมยงมผลไมมากเนองมาจากการเปนบอนเปดใหมและเปนกลมคนในพนทเขาไปเลนการพนนท าใหมการลงทนนอย สรชย มขอเสนอในเชงนโยบายใหรฐบาลหรอจงหวดจนทบรประสานกบเจาของบอนทเปนคนไทยเพอจ ากดผเขาเลนโดยค านงถงฐานะทางการเงนนอกจากนยงเสนอใหรฐบาลหรอจงหวดจนทบรควรตงบอนเอง เพอขจดปญหาตางๆ และปองกนเงนตรารวไหลไปตางประเทศแตตองมวธการทเขมงวดเหมาะสม ขอเสนอแนะเชงปฏบตการจงหวดจนทบรและหนวยงานทเกยวของ ตองปลกจตส านกใหกบประชาชนในดานความพอเพยง การสรางรายไดและใชเวลาวางใหเปนประโยชน รวมถงการท าบตรสมาชกใหกบผเลนพนนเพอใชเปนขอมลกรณเกดปญหา

การศกษาของ ตรศกด สขสภา28 (2543) เรองผลกกระทบทางเศรษฐกจจากบอนการพนนตามแนวชายแดน : ศกษาเฉพาะกรณ บอนบานแหลม อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบรการศกษาพบวาบอนบานแหลมนนเปดเมอป 2541 เปนบอนขนาดเลก ผเขาไปเลนสวนใหญเปนชนชนกลางจนถงระดบลางผลกระทบทางเศรษฐกจ พบวามคาใชจายโดยเฉลยในการเลนเปนเงน 14,927 บาทตอคน ไมมภาวะหนสน เพราะเมอเงนหมดจะเดนทางกลบทนท ส าหรบผลกระทบทางสงคม สวนใหญยงไมมผลกระทบใดเกดขนตรศกด ไดเสนอขอเสนอเชงนโยบายดงน (1) ใหรฐบาลหรอจงหวดจนทบรประสานกบเจาของบอนทเปนคนไทยเพอจ ากดผเขาเลนโดยค านงถงฐานะทางการเงน (2) รฐบาลหรอจงหวดจนทบรควรจดตงบอนเอง เพอขจดปญหาและเงนตรารวไหลออกนอกประเทศโดยก าหนดวธการและเวลาเลนอยางเหมาะสม (3) จงหวดจนทบรและหนวยงานทเกยวของตองปลกจตส านกใหกบประชาชนโดยใหมความตระหนกถงผลดผลเสยจากการเลนพนน ยดหลกความพอเพยง ใชเวลาวางใหเปนประโยชน (4) ควรท าบตรสมาชกใหกบนกเลนพนนเพอเปนขอมลกรณเกดปญหาตางๆ ขน

การศกษาของพรชตา กฤษฎาวานช (2545) เรอง ผลกระทบจากบอนการพนนตามแนวชายแดน: ศกษาเฉพาะกรณบอนเกาะกง ประเทศกมพชาและ บานหาดเลก จงหวดตราด29ผลการศกษาพบวาผลกระทางเศรษฐกจและสงคมสวนใหญเปนดานลบ คอ การเกดหนสน ขาดแคลนเงนส าหรบการใชจายในครอบครว กอใหเกดภาพพจนในแงลบแกประเทศ คณภาพของประชากรลดลง เปนแหลงฟอกเงน มอมเมาเยาวชนและสนเปลองทรพยากรประเทศในการแกปญหา สวนผลกระทบ

28 ตรศกด สขสภา,(2543) เรองผลกกระทบทางเศรษฐกจจากบอนการพนนตามแนวชายแดน:ศกษาเฉพาะกรณ บอนบานแหลม อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร,รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา. 29 พรชตา กฤษฎาวานช (2545) เรอง ผลกระทบจากบอนการพนนตามแนวชายแดน : ศกษาเฉพาะกรณบอนเกาะกง ประเทศกมพชาและ บานหาดเลก จงหวดตราด., รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

92

ดานบวกคอ ท าใหเกดการสนบสนนการทองเทยว มความเจรญดานสงปลกสรางและสาธารณปโภค เกดรายไดในชมชนพรชตา ไดเสนอขอเสนอเชงนโยบายดงน

1. รฐบาลโดยหนวยงานทเกยวของ ควรท าการศกษาถงผลกระทบ ผลดผลเสยของบอนการพนนอยางรอบคอบ เพอทจะสามารถก าหนดนโยบายเรองบอนการพนนไดอยางชดเจน และกอใหเกดประโยชนสงสดกบประเทศชาต

2. รฐบาลและหนวยงานทเกยวของควรหามาตรการในการควบคม กรณคนไทยเดนทางไปเลนการพนนนอกประเทศ เพอปองกนการไหลออกของเงนตรา

3. หนวยงานทเกยวของควรหามาตรการในการรณรงคเพอสรางคานยมทดใหกบประชาชนใหตระหนกถงผลเสยจากการการเลนพนน ควรใชหลกธรรมะในการพจารณา ซงการพนนตามหลกศาสนาพทธถอวาเปนแหลงอบายมขทสรางความหายนะใหกบผเลน

การศกษาของนาทระพ วงศร (2547) ทศนคตของประชาชนในจงหวดจนทบรทมตอการเปดบอนการพนนเสรผลการศกษาพบวา ทศนคตของประชาชนในจงหวดจนทบรทมตอการเปดบอนการพนนเสรอยในเกณฑไมแนใจ โดยเหนวาการพนนทกรปแบบสงผลกระทบดานลบตอสถาบนครอบครว กอใหเกดปญหาแตกแยกและเปนทางเสอมของชวต ควรปรบกฎหมายเพอปราบปรามบอนการพนนใหมประสทธภาพ รฐไมควรเอาอบายมขน าการเมองเพราะผลเสยนนมมากกวาผลด นาทระพ ไดเสนอขอเสนอเชงนโยบายดงน (1) ควรท าประชาพจารณวาโดยรวมแลวประชาชนทงประเทศมความตองการทจะใหมการเปดบอนการพนนเสรหรอไม (2) หากผลตองการใหมการเปดบอนพนนเสร ภาครฐหรอองคกรทเกยวของกบการบรหารจดการบอนเสรตองมมาตรการควบคมไมใหผมรายไดนอยและเยาวชนเขาไปเลนการพนน (3) ภาครฐหรอองคกรทเกยวของกบการบรหารจดการบอนการพนนเสร ควรมมาตรการปองกนการฟอกเงนรองรบไวดวย (4) หากมความจ าเปนตองอนญาตใหมการเปดบอนเสรในประเทศไทย เพอผลประโยชนทางดานเศรษฐกจของประเทศ ควรจ ากดไมใหคนไทยเขาไปเลนการพนนในบอน

2.7 กรอบแนวคดของชดโครงการวจย

กรอบแนวคดของชดโครงการวจยเรอง เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามแนวชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออก มดงน

ภาพท 2.5. ภาพกรอบแนวคดของชดโครงการวจย

เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง ในเขตจงหวดภาคตะวนออก

กระบวนทางสงคมของบอนคาสโนชายแดนในภาคตะวนออก

ผลกระทบของบอนคาสโนชายแดนในภาคตะวนออก

-ชมชนชายแดน -ชมชนเมอง

- ดานเศรษฐกจ - ดานครอบครว - ดานสงคม - ดานความมนคง

93

จากกรอบแนวคดในการวจยดงกลาว พบวา ในการลงทนทางธรกจการด าเนนงานรวมถงการจดสรรผลประโยชนเกยวกบบอนคาสโนตามแนวชายแดนไทยกมพชา ในจงหวดภาคตะวนออกนน เกดจากการขบเคลอนของพนธมตรเครอขายระหวางชนชนน าทางเศรษฐก จและการเมองของไทยและกมพชา การเชอมรอยเครอขายระหวางชนชนน าทงสองในการท าธรกจบอนคาสโนเกดขนจากความจ าเปนทตองพงพาอาศยกนและกนโดยการแลกเปลยนทรพยากรของทง 2 กลม เชน เงนทนในการท าธรกจ อ านาจและอทธพลในเขตพนทเทคโนโลยทเกยวกบการพนน เปนตน การเชอมรอยเครอขายในการลงทนกอสราง ด าเนนและจดสรรผลประโยชนบอนการพนนตามแนวชายแดนดงกลาวน าไปสการกระชบเครอขาย (Interlocking) ทกอใหเกดโครงสรางอ านาจระหวางชนชนน าทงสองประเทศในกจการของบอนชายแดน บทบาทของชนชนน าของไทยและกมพชาในกระบวนการธรกจบอนคาสโน แนวชายแดนสามารถตงเปนสมมตฐานเบองตนไดดงน

1. บทบาทในการลงทนจะพบวาชนชนน าของไทยจะเปนผมบทบาทในการลงทนเปนหลกโดยอาศยอ านาจและอทธพลของชนชนน ากมพชา

2. บทบาทในการด าเนนการธรกจคาสโนจะพบวาชนชนน าของไทยจะด าเนนการเกยวกบโครงสรางพนฐานของบอนคาสโน เชน อาคาร สถานท โรงแรม

3. การจดสรรผลประโยชนระหวางชนชนน าทงสอง จะตองมลกษณะของการไดประโยชนทง 2 ฝาย

บอนคาสโนตามแนวชายแดนไทย-กมพชาในจงหวดภาคตะวนออกอาจสงผลกระทบทส าคญตอชมชนทงทางดานเศรษฐกจ ครอบครว สงคม และความมนคงชายแดนได ในการเกดผลกระทบดงกลาวตอครอบครวและชมชนนนจะมลกษณะเปนกระบวนการเชงเหตและผลโดยผานกลไก(Machanism)ทเปนตวแปรกลาง

2.8 นยามศพทการวจย

เพอเปนแนวทางในการเกบรวมรวมขอมลและวเคราะหขอมล ผวจยจะก าหนดนยามศพทเบองตนไวดงน

1. เครอขายทางสงคม หมายถง แบบแผนของการปฏสมพนธทางสงคม (Pattern of Social Interaction) ของปจเจกบคคล (Individual) กลม (Group) และองคกร (Organization) ในล กษณะคล า ย ใยแม งม ม โ ดยกา ร เ ช อม ร อ ยก น ด ว ยกา ร พ งพาอาศ ยซ ง ก นแล ะก น (Interdependency) ตงแตระดบความสมพนธระหวางปจเจกชน ไปจนถงความสมพนธระหวางประเทศโดยใชรปแบบความสมพนธตาง ๆ เชน ความเปนเพอน ความเปนญาต กลมผลประโยชน ความเชอรวมกน เปนตน

2. ธรกจคาสโน หมายถง ระบบการพนนถกกฎหมายทมการเลนหลากหลายรปแบบในสถานทเดยวกน เชน การเลนไพ การเลนบาคารา การเลนสลอต เปนตน

3. ชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง หมายถง กลมคนทมอ านาจในการจดบอนคาสโนตามแนวชายแดน ไทย-กมพชา โดยฐานอ านาจมาจากการมทนทางธรกจและการมบทบาทตดสนใจทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ทงทมต าแหนงทางการและมอทธพลไมเปนทางการในพนท

94

4. การสะสมทนเบองตน หมายถง การสะสมความมงค งทยงไมได ใชกลไกความสมพนธระหวางทนกบแรงงานในวถการผลตแบบทนนยม แตเนนการแสวงหาผลประโยชนจากกลไกทางดานการคา การบรการ การแสวงหาคาเชา ตลอดจนกลไกของรฐและการเมอง

5. ผลกระทบ หมายถง ผลทเกดขนจากการด าเนนการภายนอกระบบทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรมโดยรวมถงผลในเชงบวก เชงลบและผลทางตรงและทางออม

6. คาสโน หมายถง ระบบการพนนถกกฎหมายทมการเลนหลากหลายรปแบบในสถานทเดยวกน เชน มการเลนทงไพ บคคารา สลอต

7. ชมชนชายแดน หมายถง ชมชนทางการปกครองทรวมถง ต าบล องคการบรหารสวนต าบล หรอเทศบาล ทมพนทตด หรอ อยใกลบอนคาสโนชายแดนมากทสด

8. ชมชนเมอง หมายถง ชมชนตาง ๆ ในเขตอ าเภอเมอง ของจงหวดจนทบร ทมกลมคนไปเลนการพนน คาสโนชายแดนเปนประจ า

บทท 3 วธวทยาการวจย

วธวทยาการวจยในทนจะใชการวจยเชงคณภาพโดยแบงออกเปน 2 รปแบบตาม

วตถประสงคการวจยของโครงการท 1 และโครงการท 2 คอ การวจยเชงคณภาพแนวประวตศาสตร และการวจยเชงคณภาพแนวกรณศกษา

การวจยเชงคณภาพแนวประวตศาสตรในทนจะใชแนวเศรษฐศาสตรการเมองซงเปนการวจยทพฒนามาจากวชาเศรษฐศาสตรการเมอง ซงเปนการศกษาสงคมในเชงมหภาค(Macro level)ทจะชวยในการวเคราะหเชงโครงสรางทใชรปแบบวธวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพเหนไดจากประสบการณการท าวจยของกลมเศรษฐศาสตรการเมองของจฬาลงกรณมหาวทยาลยทไดน าแนวการศกษาเชงประวตศาสตรมาใชในการวจยเศรษฐศาสตรการเมองนอกจากการศกษาในระดบมหภาคแลวคณะวจยจะใชวธวทยาแนวกรณศกษา(Case study Approach) ซงเปนการเลอกพนทในระดบจลภาค(Micro level)ทสามารถสะทอนภาพในระดบใหญ(Macro level)

ส าหรบกระบวนการวจยเชงเศรษฐศาสตรการเมองแนวประวตศาสตรทตงอยบนตรรกะแนววภาษวธสามารถสรปเปนหลกทส าคญดงน (ฉตรทพย นาถสภา,2548 ; ชยยนต ประดษฐศลป,2542)

1. การวเคราะหแบบองครวม หมายถง การวเคราะหอยางเปนระบบทเขากลมทงทางดานเศรษฐกจ วฒนธรรม และการเมอง วธคดของการวเคราะหแบบนไมใชการผสมผสานแบบขนมชนระหวางสาขาวชาตางๆ เนองมาจากพนฐานการแยกสงคมเปนมตทางเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมอยกอนแลว และน ามาผสมผสานกนภายหลง แตการวเคราะหแบบองครวมมองวาความเปนจรงทางสงคมมคณลกษณะเฉพาะตวทไมสามารถออกเปนสวนยอยตางๆ ดงกลาวเพราะจะท าใหคณสมบตขององครวมสญเสยไป

2. การศกษาทางประวตศาสตร หมายถง การวเคราะหการเปลยนแปลงของสงคมโดยถอวาอดตเปนสวนประกอบของปจจบน ดงนน กระบวนการทางประวตศาสตรจงมใชเหตการณโดยบงเอญและกมใชกระบวนการทถกก าหนดมาแลวอยางตายตว แตเปนกระบวนการทมทงความตอเนอง(Continuity)การเปลยนแปลง(Change)และการด ารงอย(Existence)

3. การวเคราะหจากความขดแยง หมายถง ความเชอวาความขดแยงเปนพนฐานของสงคม แตความขดแยงมอย 2 ระดบคอ ระดบการเปนขวตรงขามกน(Contradiction)เชน ในวถการผลตแบบทนนยมยอมประกอบดวยคนสองชนชนหลกคอ ระดบชนนายทนและชนชนกรรมาชพ เปนตน สวนระดบทสองเปนความขดแยงทแสดงออกมาทางสงคม(Conflict) เชน การชมนมของคนงานเพอเรยกรองสวสดการตอนายจาง เปนตน

4. การวเคราะหมนษยในฐานะผสรางประวตศาสตร (Actor) ผสรางประวตศาสตรในทนหมายถง ผทมบทบาทกระท าการทางสงคม เชน กลมสงคม (Social Group) ชนชนทางสงคม (Social Class) และขบวนการทางสงคม (Social Movement) กลาวคอ กลมสงคมเปนกลมบคคลทมกจกรรมรวมกนตามแนวทางทมการจดระบบโดยสมาชกตางกส านกอตลกษณรวมกน สวนชนชนทางสงคมเปนกลมคนซงมต าแหนงแหงทรวมกนในความสมพนธทางสงคมทเกยวของกบการผลต เชน ชนชนนายทนหรอชนชนกรรมาชพ และขบวนการทางสงคมโดยกลมบคคลจ านวนมากทพยายามรวมกนเปลยนแปลงสงคมโดยอาศยอ านาจทเปนทางการ เปนตน

96

1. การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลจะใชวธการวจยในรปแบบตางๆ ดงน 1.1.การเกบรวบรวมขอมลโดยใชเอกสาร เอกสารทจะใชในการวจยนจะแบง

ออกเปน 2 ประเภท คอ ก. การวจยจากเอกสารชนตน(Primary Data)เปนขอมลทยงไมไดผานการ

วเคราะหขอมล เชน เอกสารการประชม รายงานขาวทางหนงสอพมพ เปนตน ข. การวจยจากเอกสารชนรอง(Secondary Data) เปนเอกสารทมการ

วเคราะหขอมลในรปแบบตางๆ เชน เอกสาร รายงานการวจยทเกยวของ เปนตน 1.2.การเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสมภาษณ วธการสมภาษณทจะใชในการวจยน

มลกษณะเปนการสมภาษณแบบกงโครงสราง(Semi - Structured or Guided Interview)โดยอาศยแนวการสมภาษณ(Interview Guide)เปนเครองมอในรปแบบตางๆ ประกอบดวย

ก. การสมภาษณเจาะลก(In-dept Interview) การสมภาษณแบบเจาะลกนคณะวจยไดเกบขอมลโดยจ าแนกผใหขอมลในการสมภาษณ(Key-Informants) เปน 2 สวน ดงน

1. โครงการเศรษฐศาสตรการเมองของเครอขายธรกจคาสโนตามชายไทยกมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก ผวจยจะท าการสมภาษณ กลมนกการเมองทองถน กลมนายทนทองถน กลมนายทนจากเมองหลวง กลมนกการเมองกมพชา สมภาษณ นกเลนการพนนในชมชนเมอง และชมชนบานคลองใหญ อ.โปงน ารอน

ชอ-สกล สถานภาพในการใหขอมล 1. นายสน ผน าคนไทยสองแผนดน 2. นายพน ผบรหารบอนชายแดนแหงหนง 3. นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน 4. นายซอ นกการเมองทองถน จงหวดจนทบร 5. นายจาง นกธรกจกมพชา จงหวดไพลน 6. นายวน นกธรกจและนกการเมองทองถน 7. นายพ นกการเมองทองถน ต าบลคลองใหญ 8. นายวฒ นกการเมองทองถน 9. นายเกยรต ผประกอบการบอนชายแดน 10. นายสทธ นกการเมองทองถนและผประกอบการ 11. นางลกษณ ผประกอบการธรกจบอน 12. นายกรช สอมวลชนทองถน 13. นายพร ผบรหารองคกรปกครองทองถน 14. นายข า นกธรกจล าไย 15.นายนท ผประกอบการบอนชายแดน 16.นายจด ชาวบานชมชนบานคลองใหญ 17.นายทว ชาวบานจงหวดตราด 18.นาย Sok ชาวกมพชาจงหวดไพลน 19.นายจก ผประกอบการบอนชายแดน

97

2. ผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก : กรณศกษาบอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาด อ.โปงน ารอน จงหวดจนทบรนน ผวจยจะท าการสมภาษณ นกเลนการพนนในชมชนเมอง และชมชนบานคลองใหญ อ.โปงน ารอน จงหวดจนทบร ผวจยจะปกปดนามของผใหขอมล โดยจะใชนามสมมต ทงหมด

ข. การสมภาษณแบบประวตศาสตรจากค าบอกเลา(Oral History)เปนการ

สมภาษณแบบไมเปนทางการหรอแบบไมมโครงสราง(Informal or unstructured Interview )กลาว คอ มเพยงค าถามวจยเปนแนวสมภาษณ การสมภาษณในทนจะก าหนดผใหขอมลหลก ไดแก ผอาวโสหรอผทมความเกยวของกบหวขอวจยเปนอยางด

ค. การสมภาษณกลม (Group Interview) เปนรปแบบทใชแนวการสมภาษณกลมในการวเคราะหชมชน โดยอาศยผใหขอมลหลากหลายในชมชน ซงผวจยไดท าการสมภาษณ นกเลนการพนนในชมชนเมอง และชมชนบานคลองใหญ อ.โปงน ารอน ไดแก

1. กลมชาวบานหม 1 2. กลมชาวบานหม 4 3. กลมชาวบานหม 5 4. กลมชาวบานหม 7

20.นายการ อดตก านนและผมสวนกอตงบอนชายแดนจนทบร 21.นายจต ชาวบานชมชนบานคลองใหญ 22.นายสรร ประธานหอการคาจงหวดเกาะกง 23.นายแมน อดต ผญบ.

ชอ-สกล สถานภาพในการใหขอมล 1. นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน 2. นายซอ นกการเมองทองถน จ.จนทบร 3. นางมน ผเลนการพนนในเขตชมชนชายแดน 4. นายจ ผเลนการพนนในเขตชมชนเมอง จนทบร 5. นายเกยรต ผประกอบการธรกจบอนการพนนชายแดน 6. นางเร ผเลนการพนนในเขตชมชนเมอง จนทบร 7. นายทอง ชาวบานชมชนชายแดน 8.นางต ชมชนชายแดน 9. นายต คนขบรถตสงนกเลนการพนน 10. นายใหญ ผใหญบานในชมชนชายแดน 11.นายอด ชาวบานชมชนชายแดน 12.นางยนด ชาวบานชมชนชายแดน 13.นายนอม คนขบรถตเขาบอน 14.นายเกษม ผประกอบการธรกจในเมองจนทบร 15.นายชา ชาวบานชมชนชายแดน

98

5. กลมนกการเมองในพนทเทศบาลต าบลคลองใหญ 6. กลมผน าอ าเภอคลองใหญ จ.ตราด

1.3. การสงเกตการณแบบมสวนรวมในทนหมายถง ประสบการณจากการสงเกตทไดลงไปสมผสบรรยากาศการเลนการพนนในบอนคาสโนชายแดนไทย-กมพชาและการสงเกตการณจากผใหขอมล ดงน

ครงท สถานท ระยะเวลา

ครงท 1 -บรเวณชมชนบานแหลม อ.โปงน ารอน จนทบร 29 สงหาคม 2555 ครงท 2 -จงหวดไพลน ประเทศกมพชา– บานผกกาด อ.โปงน ารอน

จนทบร 6 ตลาคม 2555

ครงท 3 -บอนเกาะกง อนเตอรเนชนแนลรสอรทคลบ ประเทศกมพชา -ประเทศเวยดนาม

24-27 ธนวาคม 2555

ครงท 4 -ชมชนบานผกกาด อ.โปงน ารอน จนทบร – จงหวดไพลน ประเทศกมพชา

8 พฤษภาคม 2556

ครงท 5 -บอนคาสโนชายแดนจงหวดจนทบร 6 พฤศจกายน 2556 ครงท 6 -บอนคาสโนชายแดนบานผกกาด

-บอนเกาะกง อนเตอรเนชนแนลรสอรทคลบ ประเทศกมพชา

3-4 ธนวาคม 2556

ครงท 7 -บอนคาสโนบานแหลม อ.โปงน ารอน จนทบร 4 มกราคม 2556 2. การตรวจสอบขอมล การตรวจสอบขอมลในทนจะใชรปแบบ ดงน

1. การตรวจสอบการสมภาษณโดยใชแหลงขอมลทตางกนระหวางเอกสาร การสมภาษณแบบเจาะลก และการสงเกตการณแบบมสวนรวมในภาคสนาม

2. การตรวจสอบการสมภาษณ โดยใชผสมภาษณทมจดยนตางกน 3. การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

การวเคราะหขอมลในทนจะใชการวเคราะหแนวประวตศาสตรบนกรอบทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองเชงเครอขายสงคม การวเคราะหดงกลาวเปนการตความขอมลจากการสมภาษณ การตความขอมลจากการสมภาษณ และการสงเกตการณแบบมสวนรวมในทนหมายถง ประสบการณจากการสงเกตทไดจากการไปดงานบอนคาสโนชายแดนและประสบการณกบประชาชนในพนทชมชนชายแดน ดงน (ชยยนต ประดษฐศลป,2555:182-183)

1.การจดหมวดหมของขอมลใหเปนระบบ การจดขอมลใหเปนระบบเพอใชในการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ เชน การจ าแนกประเภทขอมล(Typological Analysisor Taxonomy Analysis)หรอการแบงชวงทางประวตศาสตร(Periodization)เปนตน

99

2.การวเคราะหกระบวนการ(Processual Analysis)เปนการจ าแนกกจกรรมทตอเนองตามล าดบเวลา เชน การวเคราะหตารางล าดบเวลา (Time-Ordered Matrix) ในเชงคณภาพ เปนตน

3.การวเคราะหในเชงเครอขาย จะใชการวเคราะหเครอขายตามแนวสงคมวทยาทมรากฐานมาจากแนวคดของ จอรช ซมเมล (Summelian Approach) โดยใชทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองของชนชนน ามาชวยในการวเคราะห

บทท 4 ผลการศกษา

การลงทนบอนคาสโนของเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง ตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

ในการน าเสนอผลการศกษาเกยวกบการลงทนบอนคาสโนของเครอขายชนชนน า

ทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราดนน ผวจยจะน าเสนอหวขอทส าคญดงน

1. บรบทชายแดนในเขตจงหวดจนทบรและตราด 2. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนเกาะกง

รสอร๑ท อ.คลองใหญ จ.ตราด 3. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนชายแดน

บานผกกาดอ.โปงน ารอน จ.จนทบร 4. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนชายแดน

บานแหลม อ.โปงน ารอน จ.จนทบร 5.การไดมาซงผลประโยชน๑ของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทน

บอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

1. บรบทชายแดนในเขตจงหวดจนทบรและตราด 1.1 บรบทพนทชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

ลกษณะพนทชายแดนไทย-กมพชาในเขตจงหวดจนทบรและตราด หากวเคราะห๑ จากมมมองทางเศรษฐศาสตร๑การเมองจะสามารถพจารณาลกษณะพนทชายแดนดงกลาวไดใน 2 ลกษณะ คอ ลกษณะพนทชายแดนในมตทางเศรษฐกจและมตทางการเมอง

ลกษณะพนทชายแดนในดานเศรษฐกจจะพบวาพนทชายแดนเตบโตมาจากการคา ชายแดน เนองจากการตองพงพาอาศยกนระหวางชมชนและเมองตางๆ ทอยชายแดน ลกษณะการคาชายแดนของไทย-กมพชาตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด เปนพนททอยในเขตของการประกาศกฎอยการศก สงผลใหเกดการคาทมการควบคมสนคาทกประเภททงทจ าเปนไปจนถงสนคาทมผลกระทบตอความมนคง โดยมองวาสนคาเหลานนเปนยทธปจจยทไมสามารถขายไดในพนทชายแดน เชน ยาเสพตด อาวธสงคราม โดยเนนควบคมในชวงแรกๆ ตอมาในระยะหลงการควบคมสนคาดงกลาวกไดผอนคลายลง

หลงจากทไดมการผอนคลายการควบคมสนคาบางประเภท น าไปสการคาขายกน อยางอสระมากขน โดยในชวงแรกทมระบบการคากนในพนทชายแดนเปนการคาทไมเปนทางการและไดมการปรบตวสการเปนการคาแบบเปนทางการ ภายหลงจากการประกาศนโยบายการเปลยนสนามรบเปนสนามการคา ในสมยรฐบาลพลเอกวรรณ

ลกษณะทางดานการเมอง พนทชายแดนจะเตบโตขนมาจากภาวะสงครามน าไปส การแสดงออกมาในรปของความมนคงของชาต การประกาศกฎอยการศกในพนทชายแดน รวมถงการมเสรในการครอบครองอาวธสงครามซงกอใหเกดการมอทธพลตามแนวชายแดน

101

บรบทพนทชายแดนไทย – กมพชาจากภาวะเศรษฐกจและการเมองทไดกลาวมาขางตน จะพบวาในปจจบนจะมกลไกหลกการขบเคลอนพนทชายแดนออกมาใน 2 รปแบบใหญๆ คอ 1. กลไกดานเศรษฐกจ ในรปของการคาชายแดนจนทบรและตราด 2. กลไกดานการเมอง ในรปของการก าหนดจดผานแดนในพนทชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

1. กลไกดานเศรษฐกจกลไกลดานเศรษฐกจทมพฒนาการออกมาในรปแบบการคา ชายแดนจงหวดจนทบรและตราดเปนพฒนาการทางการคาในรปแบบตางๆ ตามสถานการณ๑ในพนทชายแดน เชน ในชวงทมการท าสงครามและประกาศเปนกฎอยการศก การคาในพนทกจะเปนในลกษณะทไมเปนทางการ รวมถงมการคาผดกฎหมายรวมดวย รปแบบการคาชายแดนในเขตจงหวดจนทบรและตราดสามารถสรปรปแบบออกเปน 3 รปแบบดงน

1.1 การคาแบบตลาดมด ตวอยางของการคาแบบตลาดในพนทชายแดนไทย-กมพชา จงหวดจนทบร ทผวจยไดศกษา ไดแก ชมชนบานคลองใหญเราพบวาภาวะสงครามตามแนวชายแดนในเขตชมชนบานคลองใหญไดกอใหเกดการคาชายแดนของชาวบาน โดยเรมตงแตการคาขนาดเลกเกยวกบสนคาทจ าเปนในชวงสงครามซงยงถอวาเปนยทธปจจยในการนยมของฝายความมนคง เชน สนคาประเภทผงชรส หรอถานไฟฉาย เปนตน ชาวบานทเปนพอคาจะท าการคาในชวงสงคราม จะขนสงสนคาดวยตวเองทเรยกวา “การสะพายเป” การทการคาชายแดนแถบนเปนการคาขนาดเลก (นายจด : สมภาษณ๑ 7 พฤศจกายน 2556)

กรณของชายแดนไทย-กมพชา จงหวดตราด กรณชายแดนไทย-กมพชา จ. ตราดลกษณะไมแตกตางจากพนทชายแดนไทย-กมพชาจงหวดจนทบร กลาวคอ ลกษณะพนทชายแดนดงกลาวไดรบผลกระทบมาจากการเกดสงครามจนประชาชนตองมการยายถนของประชาชนไปมาระหวางจงหวดตราด และจงหวดเกาะกงเพอหนภยสงครามในยคนน แตกมมการซอขายแลกเปลยนสนคาระหวางชมชนชายแดนดวยกน จดเปลยนทส าคญของพนทชายแดนจงหวดตราด คอการเสยดนแดนในจงหวดเกาะกงซงเปนดนแดนของไทยทรจกกนในนามวา ประจญตครเขต ใหกบฝรงเศสในสมยทปกครองประเทศกมพชา การเสยดนแดนดงกลาวท าใหประชาชนจงหวดเกาะกงซงเดมมสญชาตไทยตองกลายเปนคนสญชาตกมพชาไปโดยปรยายดงค ากลาวทวา “เปนคนไทยตอนกลางคน ตนเชามากกลายเปนคนเขมร”(นายสน: สมภาษณ๑ 24 ธนวาคม 2555)

ดงนนในกรณของพนทชายแดนไทย-กมพชา จงหวดตราด จะพบวาพนท ชายแดนดงกลาวมความส าคญขนมาดวยอาศยเครอขายของคนไทยสองแผนดน ระหวางจงหวดตราดและจงหวดเกาะกงนนเองเครอขายของคนไทยสองแผนดนทเกดขนโดยกลมชนชนน าคนไทยทอาศยอยในเกาะกงไดกลายมาเปนผมบทบาทอยางมากทงทางดานการเมองและเศรษฐกจ การคาแบบตลาดมดนนถอเปนการซอขายกนระหวางประชาชนในบรเวณแนวชายแดนของทงสองประเทศ รปแบบการคาเปนแบบไมเปนทางการหรออาจเรยกวาเปนการคานอกระบบทไมผานพธการทางศลกากร นอกจากนอาจมการแอบแฝงการคาสนคาทผดกฎหมายดวย เชน อาวธสงคราม ยาเสพตด เปนตน

1.2 การคาทไดรบอนญาตตามขอตกลง (Sale on Consignment License) ตวอยางเชนการคาตามชองทางทรฐอนมตตามชองทางศลกากร เชน ชองทางอนมตทางศลกากรตามมาตรา 5 ทว ของพระราชบญญตศลกากรท 7 พ.ศ. 2480ชองทางการคารปแบบนในกรณพนทชายแดนจงหวดจนทบรและตราดนน จะพบวาเปนชองทางการคาทเกดขนมาจากการคาขนาดเลก

102

ของชาวบานตามแนวชายแดนหลงจากทมการผอนปรนเกยวกบนโยบายทถอวาสนคาเปนยทธปจจยในชวงสภาวะสงคราม ชองทางการคาในรปแบบนกท าใหพอคาขนาดเลกทอยตามแนวชายแดนสามารถสะสมทนได โดยการขนสงสนคาผานรถกระบะแทนทจะเปนการสะพายเปดงเชน ภาวะสงคราม

อยางไรกดในปจจบนการคาชายแดนไทย-กมพชา ในจงหวดจนทบรพบวาม การเขามาครอบง าของธรกจการคาขนาดใหญ เชน บรษท เครอจ . กลมชนชนน าทหาร นกธรกจทองถนในจงหวดจนทบร เปนตน (นายจด: สมภาษณ๑ 7 พฤศจกายน 2556)ส าหรบพนทชายแดนจงหวดตราดจะพบวากลมทมบทบาททางเศรษฐกจการคาคอ กลมคนไทยสองแผนดน ดงทไดกลาวมาแลวขางตน 1.3 การคาแบบสากล (normal trade) เปนการคาทอยภายใตกรอบของกฎหมายในภาวะปกต เชน ในภาวะทไมมสงครามระหวางชายแดนเกดขน ในกรณของชายแดนไทย -กมพชา เขตจงหวดจนทบรและตราดนน จดเปลยนรปแบบการคาจากเดมมาสระบบการคาแบบสากลนนเรมอยางกวางขวางเมอรฐบาลสมยพลเอกวรรณ ไดประกาศนโยบายเปลยนสนามรบเปนสนามการคา ท าใหการคาระหวางไทยและกมพชาสามารถด าเนนไดตามปกตโดยไมตองพจารณาสนคาสวนใหญวาเปนยทธปจจยเชนเดมอกตอไป การคาประเภทนเปนการคาทมการซอขายสนคาผานพธการทางศลกากร เปนการคาทมระเบยบแบบแผนและมการเสยภาษอยางถกตอง มการเกบขอมลเปนสถต อาจอยในรปของการประกอบคาของบคคลธรรมดา หรอนตบคคลบรษท หางรานตางๆ เปนตน

1.กลไกดานการเมอง กลไกลดานการเมองในรปของจดผานแดนจดผานแดนในเขต จงหวดจนทบรและตราดนนเรมตนจากภาวะสงครามในพนทชายแดน เนองจากภาวะสงครามท าใหมความตองการสงในการใชสนคา ดงนนจงน าไปสการเกดขนมาของการคาชายแดนไดงายอยางไรกดในการเดนทางเขา - ออกระหวางประเทศเพอแลกเปลยนสนคานนจะมทงรปแบบทถกกฏหมายและรปแบบทไมถกกฎหมาย รฐไทยจงจ าเปนตองก าหนดจดผานแดนในการเขา-ออกใหชดเจนเพอเปนการควบคมผลกระทบทางดานเศรษฐกจ การเมอง ความมนคงของประเทศ โดยไดมการก าหนดเปนจดผานแดนทใชกนอยปจจบนสามารถแบงออกไดเปน 4 รปแบบ ดงน

1.1 จดผานแดนถาวร มวตถประสงค๑เพอใหประชาชนทงสองประเทศ และยานพาหนะ สามารถ

สญจรไปมาเพอการคา การทองเทยว และกจกรรมอนๆ โดยไดรบความเหนชอบจากรฐบาลของทงสองประเทศ ในสวนของประเทศไทยนน รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนผลงนามในประกาศกระทรวงมหาดไทยตามทคณะรฐมนตรเหนชอบ และจะมผลบงคบใชเมอประกาศในราชกจจานเบกษา ปจจบนมจดผานแดนถาวรทวประเทศอยทงสน 28 แหง

1.2 จดผานแดนชวคราว เปนจดทมการเปดเพอผอนผนใหมการผานแดนได โดยมวตถประสงค๑

เฉพาะกจภายในหวงเวลาทก าหนดไวแนนอน และเปนกจกรรมทตองไมมผลกระทบดานความมนคงปลอดภย เมอผอนผนครบก าหนดเวลา หรอบรรลวตถประสงค๑แลว กจะปดจดผานแดนทนท โดยรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนผลงนามในประกาศกระทรวงมหาดไทย วาดวยการเปดจดผานแดนชวคราวตามความเหนชอบของคณะอนกรรมการพจารณาการเปดจดผานแดนของส านกงานสภาความมนคงแหงชาต ปจจบนมจดผานแดนชวคราวเพยง 1 แหง ทชายแดนดานพมา (ดานเจดย๑สามองค๑ อ.สงขละบร จ.กาญจนบร)

103

1.3 จดผอนปรนเพอการคา มวตถประสงค๑เพอชวยเหลอประเทศเพอนบานดานมนษยธรรมและ

สงเสรมความสมพนธ๑ของประชาชนในระดบทองถน การผอนปรนในทนจะอนญาตใหมการคาขายสนคาอปโภค – บรโภค และยารกษาโรคทจ าเปน ซงผมอ านาจระดบทองถนของทงสองฝายไดเหนชอบรวมกน ทงนการประกาศเปดจดผอนปรนเปนอ านาจของผวาราชการจงหวด และตองไดรบความเหนชอบจากกระทรวงมหาดไทยกอนดวย ปจจบนมจดผอนปรนเพอการคาทวประเทศทงสนจ านวน 39 แหง1

1.4 จดผานแดนตามธรรมชาต มลกษณะเปนจดผานเขาออกของประชาชนทงสองประเทศ ซงเปนไปตาม

ธรรมชาต โดยไมมกฎหมายมาก าหนดดงนนจดผานแดนตามธรรมชาตจงมไดมหลกฐานรองรบจากทางราชการของทงสองประเทศ สนคาสวนใหญจะเปนสนคาทผดกฎหมาย(อสวฒ ตงเกยรต.2554:23) 2

ในพนทชายแดนของจงหวดจนทบรในปจจบนนนจะพบวา มจดผานแดนถาวร 2 แหง และจดผอนปรนการคา 3 แหง ดงน 1.จดผานแดนถาวรบานแหลม

จดผานแดนถาวรบานแหลม หรอทเรยกวาตลาดชายแดนไทย-กมพชาบานแหลม ตงอยทต าบลเทพนมต อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ตดตอกบบานกรอมเรยง จงหวดพระตะบองในประเทศกมพชา จดผานแดนถาวรบานแหลมเปนจดผานแดนทไดรบความเหนชอบจากรฐบาลของทงสองประเทศ ซงคณะรฐมนตรประเทศไทยไดมมต เมอวนท 12 เมษายน 2519 ประกาศใหตลาดชายแดนบานแหลมเปดเปนจดผานแดนถาวร ตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ.2522 จดผานแดนดงกลาวกอใหเกดการคา การสญจรไปมา และความสมพนธ๑ทดระหวางประเทศ จดเดนของจดผานแดนบานแหลม เนองจากเปนจดทมเสนทางตรงไปจงหวดพระตะบองไดในระยะทางทใกลกวาจดผานแดนอน ซงสามารถใชเวลาเดนทางประมาณ 2 ชวโมง ในอนาคตคาดวาจดผอนปรนบานแหลมจะเปนตลาดศนย๑รวมสนคาจาก 2 ประเทศทมขนาดใหญ ประกอบกบ หากมการรวมกลมของประเทศในอาเซยนจะท าใหจดผานแดนบานแหลมกลายเปนสถานทซอขายแลกเปลยนสนคากบประชาชนกมพชากวาหมนครวเรอน นอกจากนภาคเอกชนไดใหความสนใจและพรอมทจะใหความรวมมอในการพฒนาจดผานแดนบานแหลม ดวยการเขาไปลงทนสรางตลาด และมการจดเตรยมทจะกอตงลานพกสนคา รวมไปถงการจดสรางรานคาปลอดภาษขนในพนทของกมพชา เปนตน(อสวฒ ตงเกยรต,2554:23) 2.จดผานแดนถาวรบานผกกาด

จดผานแดนถาวรบานผกกาด ตงอยทบานโอสกรอม จงหวดไพลน ตรงขามจดผาน แดนถาวรบานผกกาดต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน เปนจดผานแดนทมศกยภาพสงมากในการท าธรกจการคาชายแดนเชอมโยงกบเมองไพลนของประเทศกมพชา เนองจากมระยะทางหางเพยง 20 กโลเมตร จงเปนปจจยเออตอการคาการลงทน โดยเฉพาะสนคาประเภทวสดกอสรางเพ อการฟนฟบรณะเมองไพลน ซงเสยหายจากการสรบ นอกจากนเมองไพลนยงเปนทรจกและมชอเสยงในดาน

1 เวปไซด๑.http://fad.moi.go.th/group3/g3_aca1.htm.กองการตางประเทศ.กระทรวงมหาดไทย.เขาถงเมอ.22 ธนวาคม 2556 2 อางองจากเอกสารประกอบการบรรยายของรองเลขาธการสภาความมนคงแหงชาต.แนวนโยบายการเปดจดผานแดน.ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต.2549.(อดส าเนา)

104

พลอยไพลน ซงเปนทตองการของพอคาทงในจงหวดจนทบรและจงหวดใกลเคยงเปนอยางมาก(อสวฒ ตงเกยรต.2554:23) 3.จดผอนปรนการคาบานซบตาร บานสวนสมและบานบงชนงลาง

จดผอนปรนการคาบานซบตาร บานสวนสม และบานบงชนงลาง เปนการเปดจด ผอนปรนการคาภายใตอ านาจของผวาราชการจงหวด ผานความเหนชอบของกระทรวงมหาดไทย ส าหรบวตถประสงค๑ของการเปดจดผอนปรนการคากเพอการสงเสรมความสมพนธ๑ในระดบทองถน การคาขายสนคาเครองอปโภคบรโภค และการสญจรไปมาของประชาชน จดผอนปรนการคาจะมการก าหนดประเภทสนคา ระยะเวลาเปด และมาตรการควบคมการเขาออก จดผอนปรนการคาบานซบตารและบานสวนสม เปนพนทเขตตดตอระหวางไทยกบจงหวดพระตะบอง ประเทศกมพชา โดยจดผอนปรนการคาบานซบตารตงอยท ต.ทงขนาน อ.สอยดาว จ.จนทบร ตดกบบานโอล าดวง อ.พนมปรก จ.พระตะบอง สวนจดผอนปรนการคาบานสวนสมตงอยท ต.สะตอน อ.สอยดาว จ.จนทบร ตดกบบานสงกะส อ.พนมปรก จ.พระตะบอง ส าหรบจดผอนปรนการคาบานบงชนงลาง อ.โปงน ารอน จ.จนทบร ตดกบบานสวายเลง อ.กรอมเรยงจ.พระตะบอง

จดผอนปรนการคาทงสามแหงเปนจดทมการน าเขาไมเพอท าเฟอร๑นเจอร๑ทส าคญ และ มอตสาหกรรมท าเฟอร๑นเจอร๑รองรบ นอกจากนจดนยงเปนจดทสงออกสนคาอปโภคบรโภคและการเสรมสรางความสมพนธ๑อนดกบประเทศกมพชา รวมทงเปนการสนบสนนการพฒนาคณภาพชวต และความสงบเรยบรอยบรเวณชายแดนอกดวย กรณของจงหวดตราดจะพบวามจดผานแดนถาวร 1 แหง และจดผอนปรนการคา 2 แหง ดงนคอ

1. จดผานแดนถาวรบานหาดเลก ต.หาดเลก อ.คลองใหญ จ.ตราด ตรงขามกบบาน จามเยยม อ าเภอมณฑลสมา จงหวดเกาะกงเปนจดตรวจทางบคคลและพาหนะทางบกทเดนทางเขา – ออกราชอาณาจกร ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวนท 20 กนยายน พ.ศ.2540บรเวณจดผานแดนในฝงประเทศไทยจะเปนตลาดชายแดนทมการคาขายสนคาอปโภคบรโภค สวนในฝงประเทศกมพชาจะมบอนคาสโนทรจกกนภายใตชอเกาะกงรสอร๑ท

2. จดผอนปรนการคาในพนทจงหวดตราด ม 2 แหง ประกอบดวยจดผอนปรน การคาบานหมนดาน ต.บอพลอย อ.บอไรจ.ตราด ตดกบบานศาลเจา อ.สมลด จ.พระตะบอง ประเทศกมพชา และจดผอนปรนการคาบานมะมวงต.นนทร อ.บอไรจ.ตราด ตดกบบานฉอระกา อ.ส ารด จ.พระตะบอง ประเทศกมพชา เพอเปนการซอขายสนคาเพอการอปโภคบรโภคในทองถน และในอนาคตหากผลกดนใหมการเปดเปนจดผานแดนถาวรไดจะชวยในการสงเสรมการทองเทยวระหวางประชาชนทง 2 ประเทศ โดยเฉพาะการเดนทางระหวางจงหวดพระตะบอง กบการทองเทยวเกาะชาง จงหวดตราด (นายทว: สมภาษณ๑ 18 ธนวาคม 2556)

กลาวโดยสรปแลวพนทชายแดนจงหวดจนทบรและตราด มจดผานแดนถาวรจ านวน 3 แหง ประกอบดวย จดผานแดนบานผกกาด จดผานแดนบานแหลม และจดผานแดนบานหาดเลกแลว นอกจากนยงมจดผอนปรนการคาจ านวน 5 แหง ประกอบดวยจดผอนปรนการคาบานซบตาร จดผอนปรนการคาบานสวนสม จดผอนปรนการคาบานบงชนงลางจดผอนปรนการคาบานหมนดาน และจดผอนปรนการคาบานมะมวง

105

1.2 บรบทของนโยบายบอนคาสโนของประเทศกมพชา บรบทพนทชายแดนไทย -กมพชาในเขตจงหวดจนทบรและตราดนนมการ

เปลยนแปลงอยางเหนไดชดเมอมการเปดบอนคาสโนตามแนวชายแดนไทยกมพชาในชวงทศวรรษ 2540การเปดบอนดงกลาวเปนผลมาจาก “นโยบายการเปลยนสนามรบใหเปนสนามการคา” ในสมยพลเอกวรรณ นายกรฐมนตรในขณะนน เจตนารมณ๑ของนโยบายดงกลาวไมตองการใหประเทศเพอนบานตองสรบกน ควรหนมารวมมอกนในการท าการคาการขายระหวางประเทศ

นอกจากนโยบายการเปลยนสนามรบมาเปนสนามการคาแลว ปจจยอกปจจยหนงทมผลตอการเปดบอนคาสโนในพนทชายแดนกคอกฎหมายเกยวกบการพนน หรอพระราชบญญตการพนนของไทยทไมอนญาตใหมการเปดบอนการพนนอยางถกกฎหมายในประเทศดงนนผลงทนและผเลนการพนนในประเทศไทย จงไดเขามามสวนรวมในบอนคาสโนชายแดน กลาวคอทามกลางความตองการเลนการพนนของนกเลนภายในประเทศทมใหเหนอยางกวางขวาง ทงในงานศพ หรอการลกลอบเลนการพนนตามบาน ทตองคอยหลบซอนเพราะถอเปนการกระท าทมความผด มการเสยคาสวยใหกบเจาหนาท หรอไมกตองเสยคาใชจายใหกบเจาของสถานททเสยคาสวยแลว จะเหนไดวาผเลนสวนใหญกยงคงมความตองการทจะเลนจงมความพยายามหาพนททจะเขาไปเลนการพนนไดอยางถกตอง และไมมความเสยงในการถกจบ การมสถานททจดการใหบรการทดของบอนคาสโนจงเปนท มาซ งท าใหเกดการเปดบอนคาสโนตามแนวชายแดนภายใตเครอขายของชนช นน าทางเศรษฐกจและการเมองไทย-กมพชา เรมตงแตระดบทองถนไปสระดบประเทศ (นายซอ: สมภาษณ๑20 พฤษภาคม 2556 และนายพน : สมภาษณ๑ 15 มถนายน 2556)

สวนการลงทนในบอนคาสโนชายแดนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในเขตชายแดนไทยกมพชาดงกลาวนน ด าเนนการในกรอบของนโยบายของประเทศกมพชา ซงม 2 รปแบบใหญ คอ

1. นโยบายบอนคาสโนในเขตปกครองพเศษ เขตปกครองพเศษในประเทศกมพชาเกดขนจากการตอสในสงครามโคนลมรฐบาล

เขมรแดง ฝายตอตานรฐบาลเขมรแดงถงแมวาจะมชยชนะตอเขมรแดงแตกไมสามารถทจะยดครองพนทประเทศกมพชา ไดทงหมด แตจะมพนทบางแหงหรอบางจงหวดทยงอยภายใตอทธพลของกลมทหารเขมรแดงทยงมอ านาจอย ดงนนในพนทเหลานจงถอวาเปนเขตปกครองพเศษซงรฐบาลกลางไมสามารถเขายดครองได และดวยความจ าเปนในการสะสมทนของกลมทหารทมอ านาจในพนทปกครองพเศษกจะสนบสนนใหมการตงบอนคาสโนในเขตพนทของตน โดยผน าทหารดงกลาวจะไดรบผลประโยชน๑จากการเปดบอนในรปของหนลมจากการลงทนในบอนตวอยางเชน นโยบายบอนคาสโนในเขตปกครองพเศษในชวงท นายฮาน มอ านาจจ ากดในราชธานพนมเปญไดผลกดนใหลกเขยเชอสายเวยดนามมาลงทนท าธรกจบอนคาสโนโดยเปนการรวมทนของนกลงทนกมพชา เวยดนามและจน ในเขตจงหวดไพลนประเทศกมพชาทเปนเขตอทธพลของนายสมพร หรอทรจกกนในบอนนากา

นอกจากนในกรณของจงหวดไพลนในชวงทอยภายใตอทธพลของ นายสมพร อดต ผน าเขมรแดงในสงครามเวยดนาม (ปจจบนด ารงต าแหนงผวาราชการจงหวดไพลน) กองทพของนายฮานไมสามารถทจะเขาเอาชนะอทธพลของนายสมพรได จงใหจงหวดไพลนเปนเขตปกครองพเศษจงหวดหนงของประเทศกมพชา นายสมพร ซงเปนผมอทธพลในพนทจงเปดใหนกลงทนไทยทเปนเครอขายมาเปดบอนคาสโนในจงหวดไพลน โดยนายสมพรจะขอรวมลงทนดวยการเปนหนสวนในฐานะหนลม

106

2.นโยบายบอนคาสโนระดบชาต นโยบายบอนคาสโนระดบชาตเกดขนในชวงทกลมนายฮานสามารถรวมอ านาจของ

กลมตางๆ ในระดบทองถนใหขนตรงตอสวนกลางในราชธานพนมเปญได ดงนนรฐบาลกลางจงก าหนดนโยบายบอนการพนนทสามารถบงคบใชไดทวทงประเทศ โดยไมถอวามเขตปกครองพเศษในจงหวดใดจงหวดหนงตวอยางเชน รฐบาลนายฮาน ไดอนญาตใหเปดบอนคาสโนอยางถกกฎหมาย โดยมเงอนไข

1) อนญาตใหสรางอาคารบอนคาสโนไดโดยบอนคาสโนจะตองอยหางจาก เมองหลวงอยางนอย 200 กโลเมตรโดยเฉพาะในเขตพนทชายแดนจะถอเปนพนททอนญาตใหมการสรางอาคารบอนคาสโนได“รฐบาลกมพชาอนญาตใหมการจดสรางอาคารบอนคาสโนในพนทชายแดนได” (นายSok: สมภาษณ๑ 13 ธนวาคม 2556)

2) มการก าหนดมาตรการเดดขาดจากรฐบาลกมพชาในการควบคมไมใหคน กมพชาเขาไปเลนการพนนในบอนคาสโน “การหามคนกมพชาเขาไปเลนการพนนในบอนคาสโนอยางเดดขาด” (นายSok: สมภาษณ๑ 13 ธนวาคม 2556)

3) มระบบการจดเกบภาษคาสมปทานส าหรบการจดตงบอนคาสโน เชน คาสโนทชายแดนตลาดโรงเกลอ จ.สระแกว เสยคาสมปทานปละ 1 ลานเหรยญสหรฐ เสยคาภาษรายไดตอเดอน 30 เปอร๑เซนต๑ เปนตน (นายเกยรตและนายสน: สมภาษณ๑ 24 ธนวาคม 2555)

หลงจากทมการบงคบใชกฎหมายตามนโยบายเปดบอนคาสโนในระดบชาต ผลทตามมาจากนโยบายจะพบวา บรรดาประเทศในเขตอนภมภาคลมแมน าโขงจะพบวากมพชาเปนประเทศทมการอนญาตใหเปดบอนคาสโนมากทสดในชวงเวลาไมถง 15 ป

รฐบาลกมพชาภายใตการน าของนายฮาน ไดอนญาตใหมการเปดบอนคาสโนถง 18 แหง บอนคาสโนทถกกฎหมายทง 18 แหงนนสวนใหญจะตงอยในเขตทตดตอชายแดนกบประเทศไทยโดย 9 แหงอยทเมองปอยเปต (พลอยเพชร) ตรงขามกบอ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว บอนคาสโนในพนทชายแดนน ไดแก 1. ฮอลเดย๑ ปอยเปต 2. ฮอลลเดย๑พาเลส 3.แกรนด๑ ไดมอนด๑ 4.ปอยเปต รสอร๑ต 5.ทรอปค กานา 6. คราวน๑ คาสโน 7.ปรนเซท คาสโน 8.เกนต ง คาสโน และ9.สตาร๑ เวกส

ส าหรบบอนคาสโนทเหลออก 9 แหง ตงอยในเขตพนทแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด ซงประกอบดวย 1) จงหวดจนทบรในพนทเขตตดตอกบจงหวดไพลน มจ านวน 5 แหงคอ1.บอนซซาร๑อนเตอร๑เนชนแนล2.บอนไพลน 3.บอนมงกฎเพชร 4.บอนดรมเวร๑ล และ 5.บอนเค.อาร๑ วกตอเรย คาสโน

2) จงหวดจนทบรในพนทเขตตดตอกบจงหวดพระตะบองจ านวน 3 แหง คอ1.บอนดรากอน คลบ 2.บอนเจาพระยา คลบ และ 3.บอน Rio Casino

3) จงหวดตราดในพนทเขตตดกบจงหวดเกาะกง จ านวน 1 แหง คอเกาะกงรสอร๑ท เมอพจารณาถงผลทางเศรษฐกจในทางสถตจากนโยบายการเปดบอนคาสโน กจะ

พบวารายไดภาษจากสถานกาสโนเกอบ 20 ลานดอลลาร๑ และคาดวาจะสรางใหเงนสะพดนบพนลานดอลลาร๑ในแตละป นอกจากนนมการประเมนวาบอนคาสโนในกมพชามเครองเลนการพนน (Gambling Machines) รวมกนมากกวา 2,500 เครองมโต๏ะพนนไวคอยรองรบนกเลนอก

107

มากกวา 800 โต๏ะ มการตงขอสงเกตกนวาการสรางงานใหกบชาวเขมรไดเพยง 8,000 กวาคนเทานน สงทนาสนใจคอวา คาสโนคอวาระแหงชาต –ยทธศาสตร๑ชาตกมพชา สถานะปจจบนและอนาคตของกมพชาไดก าหนดจดยน (Position) ประเทศของตวเองชดเจนวาจะเปนศนย๑กลางของการพนนทใหญทสดในอนภมภาคลมแมน าโขงและชดเจนวาจะถงเมดเงนนบหลายหมนลานบาทตอไปจากชายแดนไทยไปหลอเลยงเศรษฐกจของกมพชา

ภาพท 4.1.ภาพแผนทแสดงจดทตงบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด3 2. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนเกาะกง รสอรท

บอนคาสโนเกาะกง เปนบรการหนงของโรงแรมเกาะกง รสอร๑ท โรงแรมแหงน ตงอยบานจามเยยมอ าเภอมณฑลสมาจงหวดเกาะกงอยหางจากจดผานแดนถาวรประมาณ 800 เมตร ตดตอกบชายแดนประเทศไทยทบานหาดเลกอ าเภอคลองใหญจงหวดตราดเจาของกจการ คอนายพดสภาภา หรอทรจกกนในนามของเสย พ.หรอในอกชอหนง คอ “ล ซอ” (เปนชอทใชเรยกกนในประเทศกมพชา)

บอนคาสโนเกาะกงอยในพนทนบหมนไรทเปนอาณาจกรทางธรกจของเสยพดในบรเวณชายแดนจงหวดตราดภายใตบรษทกลมล ซอ บรษทดงกลาวมธรกจทส าคญนอกเหนอจากบอนคาสโนและโรงแรม เชน นคมอตสาหกรรม ศนย๑ผลไม อาคารพาณชย๑ใหเชา ถนนสวนบคคล สะพานขามแมน าเปนตน

นอกจากนนเสยพ.ยงมธรกจระดบชาตกมพชาทส าคญ เชน ธรกจบหร โรงแรมในกรงพนมเปญ การท าไรปลกออยขนาดใหญ (Plantation) การทเสยพ.สามารถสะสมทนจนมกจการ

3http://www.oknation.net/blog/akom/2009/06/17/entry-1 เขาถงเมอวนท 20 พฤศจกายน 2556

http://www.oknation.net/blog/akom/2009/06/17/entry-1%20%20เขาถง

108

มากมายใหญโตเชนนในเขตชายแดนไทยและกมพชาไดนนเปนเพราะเสยพ. ถอไดวาเปนผทอยใกลชดกบ นายฮาน นายกรฐมนตรของกมพชามากทสด จนมผกลาววา เสยพ.เปนกระเปาของ นายฮาน นอกเหนอจากการไดรบต าแหนงของเขมรทส าคญคอ ต าแหนง ออกญา และวฒสมาชกของเกาะกง

นายพ. หรอ เสย พ. เกดทอ าเภอเสาธง จงหวดเกาะกง ประเทศกมพชา ไดอพยพเขามาอยในจงหวดตราดชวงทเกดสงครามในประเทศกมพชาพอเขมรแดงหมดอ านาจลงในป 2522 จงกลบเกาะกง การเขามาอยในประเทศไทยท าใหเขาไดรบสญชาตไทยและใชนามสกล“สมใจ” เสยพ. ถอวาเปนคนไทยเกาะกง ทถอ 2 สญชาต คอ สญชาตไทย และสญชาตกมพชา หรออาจเรยกวา “คนไทย 2 แผนดน” เสยพ.เปนคนใฝรจงสามารถพดได 3 ภาษาคอไทยจน และเขมร ท าใหสามารถเรมคาขายตงแตอาย 20 ปตนๆ

กระบวนการสะสมทนของ เสยพ. เรมตนขนจากการเปนลกจางลางเครองเรอ และตอมาไดรวมกบเพอนท าการคาเครองยนต๑เกาน าเขาจากสงคโปร๑ขนทาเรอทเกาะกง และลงทนรบซอกงในฐานะเปนพอคาคนกลางรบซอกง (นายจก : สมภาษณ๑ 22 ตลาคม 2556) “กงของเสยพ.ตวใหญกวาคนอน ตลาดชอบ” จดเปลยนส าคญทท าใหนายพ. ไดรบการเรยกขานวา“เสยพ.”คอ การไดรบสทธจากตวแทนสงคโปร๑ให เสยพ. เปนตวแทนทไดรบสมปทานในการขายสงบหร ยหอ Hero แทนตวแทนชาวกมพชาเดม และดวยความสมพนธ๑กบอ านาจทางการเมองในประเทศกมพชาท าใหเกดการผกขาดการขายบหรในประเทศกมพชา สงผลใหเสยพ.มรายไดสงกวา 30 ลานบาทตอป (นายจก: สมภาษณ๑ 22 ตลาคม 2556)นอกจากนเสยพ.ยงมทาเรอขนสงสนคาทงในฝงไทยและฝงประเทศกมพชา

การสะสมทนของเสยพ.สามารถสรางรายไดและมเงนทนมากพอทจะด าเนนธรกจอนๆเพมเตม เชน การเปดเกาะกง รสอร๑ทคลบ บรเวณชายแดนไทย-กมพชาบอนคาสโนของเสยพ.ในปจจบนไดมการขยายตวจากเดมทเปนโรงแรมขนาดเลกมาเปนบอนคาสโนขนาดใหญภายใตโรงแรมระดบหลายดาวทสามารถด าเนนธรกจทเกยวของไดอยางครบวงจร (นางลก: สมภาษณ๑ 15 มถนายน 2556) “ทจรงเขาอยากจะเปดศนย๑การคามากกวา แตพอมพวกท าบอนมาตดตอกเลยมบอนคาสโน” (นายจก: สมภาษณ๑ 22 ตลาคม 2556) “เสยพ.น ไมเลนการพนน” (นายจก : สมภาษณ๑ 22ตลาคม2556) การมคาสโนเกาะกง-บานหาดเลกในระยะแรกมผประกอบการชาวไทยมาเชาและลงทนท าบอน สวนในปจจบนกลมคนทมาเชาสถานทท าบอนไดแก นกธรกจจากประเทศมาเลเซย สวนนกเลนทขามฝงมาเลนพนน สวนใหญเปนชาวไทยจากจงหวด ตราด จนทบร ระยอง และกรงเทพฯ เปนตน “พวกขาราชการ ดารง ดารา แบบนกเยอะ” (นายจก: สมภาษณ๑ 22 ตลาคม 2556) ในปจจบนบอนคาสโนทเกาะกงเปนการลงทนและด าเนนการของครอบครว เสยพ.แตเพยงผเดยวภายใตกรอบนโยบายทเปนทางการของกมพชาโดยไมตองมหนสวนนกลงทนใดรวมดวย (นางลก: สมภาษณ๑ 15 มถนายน 2556)

นอกจากนเสยพ.ยงประกอบธรกจอนทไดรบสมปทานจากประเทศกมพชาอกมากมาย เชนการเปน “ผแทนจ าหนายไฟฟาจาก จ.ตราด โดยซอผานการไฟฟาสวนภมภาค เพอไปจ าหนายยง จ.เกาะกง และไดจดตง บรษท เกาะกง อเลคทรค จ ากด ขนมาเปนผรบสมปทานจ าหนายไฟฟาไป ยง จ.เกาะกง ทงหมด การลงทนกอสรางถนนสายจามเยยม-หวเขา เปนถนนคอนกรต 4 เลน พรอมสรางสะพาน ขามแมน าครางครน โดยไดรบสมปทานจากรฐบาลกมพชาใหเกบคาผานสะพานไดและเปนแหงแรกของประเทศกมพชาทมการด าเนนการสมปทานเสนทางคมนาคม การท าธรกจสวนสนกโดยลงทนกอสราง “เกาะกงซาฟารเวลด๑” การลงทนในธรกจอสงหารมทรพย๑โดยไดเชาทดนของ

109

รฐบาลกมพชา จ านวนมากทงใน จ.เกาะกง และในอ าเภออน ๆ เชน อ.สะแออมเปล เพอรอการพฒนา หรอการลงทนนคมอตสาหกรรมเกาะกงใน จ.เกาะกง การลงทนกอสรางโรงงานน าตาลเกาะกง รวมกบกลมโรงงานน าตาลขอนแกน และนายภกด ดวยเงนลงทนกวา 4,000 ลานบาท และไดวาจางประชาชนชาวเกาะกงกวา 1,000 ครวเรอน ปลก ออย เพอเปนวตถดบในการผลตน าตาลในอก 1-2 ปขางหนา4

บอนคาสโนเกาะกงของเสยพ.มพฒนาการกาวหนาขนมาตามล าดบ กลาวคอ แตเดมนนเปนบอนทชาวบานเรยกวา “บอนปา” ทมลกษณะคลายเพงไก โดยมผวาราชการจงหวดเกาะกงและอดตก านนทหาดเลกเปนเจาของ รปแบบการเลนในบอนปากยงเปนการเลนพนนแบบดงเดม ทงของไทยและกมพชา เชน การเลนไพ การเลนอโปงซงมลกษณะคลายคลงของไทย เปนตน ตอมาเสยพ.ไดเขามาซอทดนจากเจาของจ านวน 10 ไร ในราคา 3 ลานกวาบาท และไดปรบรปแบบจากบอนปามาเปนอาคารขนาดเลก และในทสดกไดลงทนสรางโรงแรมเกาะกงรสอร๑ท และท าบอนคาสโนในโรงแรมระดบ 5 ดาว ในกมพชา ดงทเปนอยในปจจบน (นายสน: สมภาษณ๑ 6 ธนวาคม 2556)

โดยการจดสรางคาสโนของเสยพ.เรมตนจากการเขาไปแยงชงพนททมการท าบอนแบบเพงหมาแหงนของปาย. คนไทย 2 แผนดนอกคนหนง (นายกรช : สมภาษณ๑ 18 มถนายน 2556) หลงจากนนเสยพ.ไดสมปทานกอสรางโรงแรม รสอร๑ต และบอนคาสโนอยางเปนทางการจากประเทศกมพชาบนพนทกวา 1,000 ไร บรเวณบานจามเยยม จ.เกาะกง เขตตดตอกบชายแดนไทยทบานหาดเลก อ.คลองใหญ จ.ตราด

บอนเกาะกงรสอร๑ท คลบ เปนบอนคาสโนแหงแรกทจดตงขนตามแนวชายแดนจนทบร – ตราด ทมการขยายตวจากเดมเปนโรงแรมขนาดเลกมาเปนบอนคาสโนขนาดใหญภายใตโรงแรมระดบหลายดาวทสามารถด าเนนธรกจทเกยวของไดอยางครบวงจร (นางลก : สมภาษณ๑ 15 มถนายน 2556) ส าหรบการลงทนเปนการรวมทนของพนธมตรชนชนน าระหวางนายพ. และฮาน พนธมตรเครอขายดงกลาวมความสมพนธ๑กนอยางเหนยวแนนในธรกจชายแดนกอนจะมาเปดคาสโน โดยมภาพปรากฏตอสาธารณชนในปจจบนจะเปนของนายพ.เพยงคนเดยว (นายกรช: สมภาษณ๑ 18 มถนายน 2556)พนทบอนคาสโน เปนพนททตดชายเขา รมทะเลมบานพกตากอากาศท เพยบพรอมดวยเครองอ านวยความสะดวก รานคาปลอดภาษ

ประเภทการพนนทเปดในบอนน ไดแก บาคารา ไพรเลตและสลอทแมทชน มผไปใชบรการในวนจนทร๑ – วนพฤหสบด วนละประมาณ 100–200 คนเงนหมนเวยนประมาณ 10 ลานบาท สวนวนศกร๑ – วนอาทตย๑ มผไปใชบรการวนละประมาณ 300 คน สวนใหญเปนคณะทวร๑ทไมตองการไปเลนทไตหวนและมาเลเซยโดยมเงนหมนเวยนประมาณ 40 ลานบาท

การกาวขนเปนชนชนน าของเสยพ.เกดจากการมเครอขายทงภายในประเทศและ

ภายนอกประเทศ ดงน 1.เครอขายภายในประเทศ เครอขายภายในประเทศของเสยพ.เกดขนมาในชวงทเสยพดเรมมธรกจสมปทาน

บหรจากประเทศกมพชา โดยเสยพ.เรมตนดวยการมเครอขายกบผน าพรรคการเมองใหญทเปนรฐบาลในกลมของ นายขจร เลขาธการของพรรคการเมองใหญในขณะนน โดยอาศยหนวยประสานงานของพรรค ในจงหวดตราดภายใตการน าของพนเอกกจ ทเปนผแทนในจงหวดตราดในยคนนเปนตวเชอม 4http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9510000063048 เขาถงเมอ 7ธนวาคม 2556

110

รอยเครอขายท าใหเสยพ.เขาไปมบทบาทส าคญตอพรรคการเมองใหญ ในฐานะกลมทนทสนบสนนเงนใหกบพรรค

สาเหตทท าใหการสถาปนาเครอขายระหวาง เสยพ.กบพรรคการเมองใหญ มจดเรมตนมาจากการท เสยพ.เขาไปขอความชวยเหลอจากผน าพรรคการเมองใหญ ในการเจรจากบประเทศจน กรณทจนยดเรอบรรทกบหรของเสยพ.หลงจากนนผน าพรรคการเมองใหญ โดยนายขจร รฐบาลในขณะนนไดสนบสนนใหมการเปดจดผานแดนถาวรทบานหาดเลก อ.คลองใหญ จ.ตราด ขน ซงจดผานแดนดงกลาวเปนพนททอยในเขตทดนโดยการครอบครองของเสยพ.

ระหวางทมการผลกดนใหเปดจดผานแดนถาวรบานหาดเลก ความพยายามเสนอพนทชายแดนบานเขาวง อ.คลองใหญ จ.ตราด ใหเปนจดผานแดนถาวรเนองจากบรเวณชายแดนบานเขาวงจะมความพรอมในการทจะเปนจดผานแดนถาวรมากกวาชายแดนบานหาดเลก เพราะอยหางจากตวอ าเภอคลองใหญเพยงแค 200 เมตร อกทงพนทดงกลาวยงเปนพนทสาธารณะไมไดเปนพนทสวนบคคลอยางเชน กรณพนทชายแดนบานหาดเลกซงเปนพนทของ เสยพ.แตกระนนพนทชายแดนบานเขาวงกไมไดรบการสนบสนนใหเปนจดผานแดนถาวร โดยนายขจร ไมเซนต๑อนญาตใหเปดจดผานแดนถาวรทดานเขาวง อ.คลองใหญ จ.ตราด

หลงจากนนพบวา เสยพ.การสนบสนนเงนเลอกตงใหกบพรรคการเมองใหญ 50 ลาน ในยคท นายขจร เปนเลขาธการพรรค และพนเอกกจ เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดตราด(คณจก : สมภาษณ๑ 22 ตลาคม 2556)

หลงจากนนเมอมการเปลยนขวอ านาจทางการเมองระดบชาต จากรฐบาลพรรคการเมองใหญมาสรฐบาลพรรคไทยใหมในสมย นายชน เปนนายกรฐมนตร เสยพ.ไดสรางเครอขายกบผน าพรรคไทยใหม โดยการสานตอเครอขายของเสยพ.กบ นายชน และพลเอกยทธในชวงทเกดวกฤตเศรษฐกจป 2540 ทคาเงนบาทลอยตว เสยพดไดมบทบาทหลกในการสนบสนนการสะสมทนของ นายชนและพลเอกยทธ ดวยวธการชวยล าเลยงเงนดอลลาร๑ของผน าทงสองใสกระตกน าจากประเทศกมพชาเขาสประเทศไทย

จากเครอขายความสมพนธ๑ระหวางเสยพ.กบผน าพรรคไทยใหมดงกลาวสามารถเชอมโยงไปถงผน าประเทศกมพชา คอนายฮาน ในฐานะลกพของเสยพ.ในกมพชา เสยพ.ลกนองทถกนยามวาเปนกระเปาเงนของ นายฮาน ซง นายฮานเองกมเครอขายในการแลกเปลยนผลประโยชน๑กบผน าพรรคไทยใหมอยางชดเจน เชน การใหสมปทานกบ นายชน บนพนทเกาะกงซงมขอมลพบวาเปนแหลงน ามนและก๏าซธรรมชาตทส าคญ เปนเวลา 99 ป(นายสรร,สมภาษณ๑ 4 ธนวาคม 2556)

ส าหรบปรากฎการณ๑ทแสดงใหเหนถงความสมพนธ๑ระหวางเสยพ.กบผน าพรรคไทยใหมกคอ การทเสยพ.เขาไปสนบสนนเงนจ านวน 30 ลานบาทใหกบนายศลป นายกองค๑การบรหารสวนจงหวดตราด ในการลงสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดตราด ซงเปนเครอขายของ นายชน ในการลงสมครรบเลอกตงเพอตอสกบนายพจน๑ สมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดตราดพรรคการเมองใหญหลายสมย อนเปนกลยทธ๑ทจะสรางพนทของพรรคไทยใหมในเขตจงหวดตราด

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา เสยพ.ไดมความพยายามสรางเครอขายกบผน าพรรคการเมองทเปนรฐบาลของไทย ไมวาจะเปนพรรคการเมองใหญหรอพรรคไทยใหมในสมยนน เพอตอบสนอง และแลกเปลยนความชวยเหลอในดานธรกจของตวเองเปนหลก(นายกรช: สมภาษณ๑ 18 มถนายน 2556)

111

2. เครอขายภายนอกประเทศ ส าหรบเครอขายภายนอกประเทศของเสยพ.นนเปนเครอขายเชงอปถมภ๑กบนาย

ฮาน โดยนายฮาน มบทบาทในฐานะทเปนลกพผใหความสะดวกในเรองการสมปทาน ในขณะท เสยพ.มบทบาทเปนเสมอนลกนองทคอยรบใช จดหาผลประโยชน๑ใหกบลกพจนมผกวาวา “เสยพ.เปนกระเปาเงนของฮาน” ความจ าเปนทจะตองเชอมรอยเครอขายภายนอกของเสยพ.เกดจากการไดปรบรปแบบการสะสมทนจากธรกจทผดกฎหมาย หรอกงผดกฎหมายมาสธรกจทถกกฎหมายในรปสมปทาน เชน การสมปทานบอนคาสโนเกาะกง ชองจอม และพนมเปญ การผลกดนใหเขตพนทชายแดนเกาะกง-หาดเลกเปนเศรษฐกจพเศษ การสมปทานการเชาทดนเพอปลกพชเศรษฐกจในรปแบบการลงทนขนาดใหญ (Plantation)

ชองทางส าหรบการเชอมรอยเครอขายกบนายฮานเกดขนจากสถานการณ๑ทางการเมองในประเทศกมพชาทมการแขงขนทางการเมองระหวางสองกลมหลก กคอ กลมนายฮาน และกลมนายส ในการแขงขนเลอกตงดงกลาวนน จดชขาดชยชนะของการเปนรฐบาลจะอยทเสยงในจงหวดเกาะกง เสยพ.ในชวงนไดเขามามบทบาททางการเมองในจงหวดเกาะกง โดยการลงรบสมครเลอกตงและไดเลอกขางทางการเมองเขากบนายฮาน ท าใหนายฮานเปนฝายไดรบชยชนะครงกอน การเลอกขางทางการเมองของเสยพ.จงมผลใหเกดการเชอมรอยเครอขายระหวางนายฮานกบเสยพ. หลงจากนนเสยพ.กไดรบการแตงตงเปน “ออกญาลยอง พ.” ซงถอวาเปนเครองราชย๑สงสดของกมพชาทจดใหแกราษฎรทวไป

จากเครอขายความสมพนธ๑ทางการเมองระหวางเสยพ.กบนายฮาน เปนจดเรมไปสเครอขายในการท าธรกจในกมพชาในรปแบบการท าสมปทานทงสมปทานทเส ยพ.เปนผลงทนเองรวมถงสมปทานท เสยพ.เปนคนกลางระหวางนายทนไทยทจะไปลงทนในกมพชา กบนายฮาน ตวอยางเชน การจดตงโรงน าตาล (นายกรช : สมภาษณ๑ 18 มถนายน 2556)

ภาพท 4.2.ภาพบอนคาสโนเกาะกงรสอร๑ท ทางดานจดผานแดนถาวรบานหาดเลก อ.คลองใหญ จ.ตราด

112

ภาพท 4.3.ภาพประตทางเขาสคาสโนเกาะกงรสอร๑ท

3. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนชายแดนบานผกกาด

บอนคาสโนชายแดนบานผกกาดเปนกลมของคาสโนในพนทชายแดน ตงอยในพนทชายแดนไทยทบานผกกาด ต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ตดตอกบแนวชายแดนบานโอสกรอม จงหวดไพลน ประเทศกมพชา ตงอยตรงขามจดผอนปรนบานผกกาด หางจากชายแดนไทย – กมพชา ประมาณ 100 เมตรปจจบนประกอบดวยบอนคาสโน 5 บอนคอ (นายพ: สมภาษณ๑ 27 มถนายน 2556; นายนท: สมภาษณ๑4 ธนวาคม 2556)

1.บอนซซาร๑อนเตอร๑เนชนแนลเปนคาสโนแหงแรกของพนทในเขตชายแดนบานผกกาดบอนดงกลาวเปนการลงทนรวมกนระหวางนกการเมองทองถนในจงหวดจนทบรและการกนหนลมของนายสมพร ผวาราชการจงหวดไพลน ประเทศกมพชา ปจจบนถกขายใหกบนายทนไทยทเรยกวา กลมไพลน และปรบปรงเปนบอนคาสโนในชอ ไพลน ฟามงโก คาสโน (Pailin Flamingo Casino)

2.บอนไพลน เปนการลงทนรวมกนของนกธรกจและนกการเมองทองถน 3.บอนมงกฎเพชร เปนการลงทนระหวางนกการเมองทองถนและนายพลกมพชา 4.บอนดรมเวร๑ล เปนการลงทนระหวาง นายสมพรซงเปนผวาราชการจงหวดไพลน

ในปจจบนกบนายทนสงคโปร๑แตประสบปญหาการขาดทน จากนนจงไดโอนกจการมาใหนกธรกจไทย เชาตอ แตกยงไมประสบความส าเรจเทาทควร

5.บอนเค.อาร๑ วกตอเรย คาสโน เปนการลงทนโดยนายสมพรกบเฮยโนนกธรกจทองถน

113

ภาพท 4.4.ภาพบอนคาสโนบรเวณชายแดนบานผกกาด ต.คลองใหญ อ.โปงน ารอน จ.จนทบร

การวเคราะห๑เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง ท เขามาลงทนบอน

ชายแดนบานผกกาดนน มพฒนาการมาจากเครอขายของชนชนน าทมการท าธรกจในเขตชายแดนไทย - กมพชา ในอดตจะมการลงทนท าบอนคาสโน คอ เครอขายการท าธรกจเหมองพลอย และเครอขายการท าธรกจไม

ในยคทเขมรแดงถกเวยดนามบก และสามารถยดครองราชย๑ธานพนมเปญ เมองหลวงของกมพชาได หวงเวลาดงกลาวบรเวณแนวชายแดนไทย-กมพชา ไดเกดการรวมกลมเปนกลมพนธมตรเพอหวงผลประโยชน๑บางอยางระหวางชนชนน าสามกลม โดยเรมจากการสะสมทนจากการท าเหมองพลอย กลมชนชนน าทง 3 กลม ประกอบดวย

1.กลมชนชนน าทหารไทย น าโดยพลเอกยทธ กลมนมยทธศาสตร๑ตองการทจะสนบสนนเขมรแดงเพอเปนกนชนใหกบประเทศไทยจากการรกรานของเวยดนาม

2.กลมชนชนน าทหารของเขมรแดงในเขตจงหวดไพลน ซงน าโดยนายสมพร ผวาราชการจงหวดไพลน กลมนมเปาหมายในการตอตานการรกรานของประเทศเวยดนามโดยตรง

3.กลมชนชนน าทองถนจนทบรทตองการเขาไปขดพลอยหรอท าเหมองพลอยจากจงหวดไพลน ซงเปนจงหวดทถอวามพลอยไพลนทสวยมากทสดในโลก และมจ านวนมากดงค ากลาวทวา “ฝนตกยงเหนพลอย” (นายการ :สมภาษณ๑ 6พฤศจกายน 2556)กลมชนชนน าทองถนจนทบร น าโดย นายการ ในฐานะนกธรกจทองถนก านนเขยว เปนอดตก านนในต าบลหนง อ.เมอง จ.จนทบร มฐานะนกธรกจทองถนทประกอบธรกจการท าพลอย การท าไม การท าตลาด มเครอขายเชอมโยงกบขาราชการระดบสงในจงหวดจนทบร นกธรกจ และนกการเมองทองถนจนทบร ไดเขาไปขอใหนกธรกจพลอยในเครอขาย เปนผแนะน าใหเขาไปท าธรกจผานทางพลเอกยทธในชวงป พ.ศ. 2528– พ.ศ.2535

นกทองถนจนทบรจงเปนกลมชนชนน าหลกทเขาไปรวมท าธรกจในจงหวดไพลน ภายใตอทธพลของ นายสมพร ในฐานะเจาของพนท โดยมล าดบเหตการณ๑การลงทนธรกจทเรมจากการท าเหมองพลอย การท าไม และการท าธรกจคาสโน ดงน

114

ภาพท 4.5.ภาพแสดงพฒนาการการลงทนในธรกจในพนทชายแดนบานผกกาด ต าบลคลองใหญอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

การท าธรกจเหมองพลอยในเขตชายแดนไทยกมพชาของกลมชนชนน าทองถน

จนทบรไดใชเทคโนโลยสมยใหมเขาไปขดพลอย คอการใชรถขดแมคโครขดตกดนมคาสมปทานสามแสนบาทตอเดอนทตองเสยใหกบนายสมพรชนชนน าทหารในเขตจงหวดไพลน ประเทศกมพชา ส าหรบคาเชาท พนทกลมชนชนน าทองถนจนทบรจะตองไปตกลงกบชาวบานในพนทเอาเอง ในการประกอบกจการเหมองพลอยในจงหวดไพลนสามารถท าการขดพลอยไดตลอด24 ชวโมง ดงนนจงท าใหเกดการท าเหมองพลอยอยางกวางขวางแบบพลกภเขา จนกระทงพลอยหมดในชวงเวลาเพยง 10 ป คอชวงในป พ.ศ. 2535 – พ.ศ. 2545 (นายแมน: สมภาษณ๑ 15 กรกฎาคม 2556)

หลงจากป พ.ศ. 2545 ทพลอยในพนทจงหวดไพลนหมดลง กลมชนชนน าทองถนจนทบรจงหนมาท าธรกจท าไมเปนธรกจทตอเนองจากการท าเหมองพลอย เนองจากการท าเหมองพลอยจ าเปนตองโคนตนไม ดงนนเมอพลอยหมดในเขตจงหวดไพลนเครอขายนกธรกจขดพลอยเดมจงไดหนไปท าไมในจงหวดไพลนแทนการท าธรกจไม หรอทรจกกนคอการตดไมในจงหวดไพลนไปขายในประเทศไทย การท าธรกจท าไมไดด าเนนการเปนเวลา 3-4 ป ตงแตไมขนาดใหญ เชน ไมประด ไมมะคา(ทมขนาด 7-8คนโอบ)หลงจากไมใหญหมดกตดไมเลกๆ ทยงหลงเหลออย จนกระทงไมทมอยไมคมคากบการลงทน เพราะเครองจกรทใชในการท าไมมราคาสงถง 30-40 ลาน (นายการ : สมภาษณ๑ 6พฤศจกายน 2556)จนในทสดไมในจงหวดไพลนกหมด

หลงจากพลอยและไมในจงหวดไพลนหมดลงกลมผน าทองถนจงหนมาท าธรกจบอนคาสโนการท าบอนคาสโนของกลมชนชนน าทองถนจนทบรเกดจากประสบการณ๑การไปเหนบอนการพนนทชายแดนบานหาดเลก หรอบอนคาสโนเกาะกง รสอร๑ท ในปจจบนซงในขณะนนยงมสภาพเปนบอนหญาคา หรอทชาวบานเรยกวา บอนปา รวมถงการพยายามศกษาดงานตามบอนตางๆ เชน บอนคาสโนทสามเหลยมทองค าของนายอด และบอนคาสโนเกาะสอง จงหวดระนอง เปนตน

ธรกจ

เหมองพลอย ธรกจคาไม

ธรกจ

บอนคาสโน

115

บอนคาสโนทสามเหลยมทองค าเปนบอนในประเทศลาว(Casino –OK: บอนคาสโนลอมไทย (1):ออนไลน๑) โดยอยใกลกบแมน าโขงรฐบาลลาวอนญาตใหมบอนนไดโดยถอวาอยในเขตเศรษฐกจพเศษทเปนขอตกลงระหวางรฐบาลลาวและรฐบาลจน เจาของบอนจะมสทธในรปสญญาเชาเปนเวลา 99 ป บอนคาสโนทสามเหลยมทองค าจดรปแบบของบอนในลกษณะศนย๑กลางความบนเทง โดยผเลนจะเปนนกทองเทยวทงจากประเทศไทย จน ยโรป และอเมรกา สวนบอนคาสโนทเกาะสอง จงหวดระนองนน(เกาะ สอง เกาะสน คาสโน:ออนไลน๑) เปนบอนทอยภายในเขตแดนประเทศพมา หรอเมยนมาร๑ รฐบาลพมามนโยบายเปดบอนคาสโนโดยหามคนพมาเขาไปเลนและรปแบบของบอนจะเปนสวนหนงของการท าธรกจโรงแรม

จากการไดศกษาดงานตามบอนตางๆ โดยเฉพาะพนทตลาดการคาชายแดนแบบตลาดโรงเกลอ จงหวดสระแกว ทมการท าการคาในรปแบบตลาดการคาชายแดนควบคกบการท าบอนคาสโน นายการ จงไดน าแนวคดทไดจากการศกษาดงานตามบอนคาสโนตางๆ มาพฒนาเปนการเปดบอนคาสโนควบคกบตลาดการคาชายแดนทบานผกกาด ต.คลองใหญ อ.โปงน ารอน จ.จนทบรขน

นบตงแตท นายการ ไดเขาไปท าธรกจการขดพลอยและการท าธรกจไมท าให นายการ มความสนทสนมกบ นายสมพร ซงในขณะนนด ารงต าแหนงผวาราชการจงหวดไพลนและเกดแนวคดทจะชวยฟนฟและพฒนาจงหวดไพลน หลงความเสยหายจากการท าสงครามกบประเทศเวยดนาม รวมถงเพอเปนการกรยทางไปสการท าธรกจประเภทอน

ในชวงป พ.ศ. 2539 นายการ จงไดมการประสานผานผวาราชการจงหวดจนทบรในขณะนน คอ นายชย (ผวาราชการจงหวดจนทบรในขณะนน) เพออ านวยความสะดวกในการเดนทางเขา-ออก ระหวาง 2 ประเทศ ในการขนเครองมอ อปกรณ๑ เครองจกรตางๆ รวมถงน ามน ในการเขาไปพฒนาฟนฟจงหวดไพลน ส าหรบการเขาไปฟนฟจงหวดไพลนดงกลาว ไดเปนปจจยทเออให นายการ สามารถประกอบธรกจชายแดนไดอยางสะดวกและชวยสรางเครอขายการประสานงานระหวางเจาหนาทของรฐไทยบางกลมในระยะตอมา

การพฒนาพนทในจงหวดไพลนของกลมนกธรกจทองถนจนทบร อาท เชน การปรบพนทท ากนของชาวบานหลงจากทผานการท าเหมองพลอย การตดไม การน าไฟฟาจากฝงไทยสจงหวดไพลน การสรางระบบน าประปา รวมทงอางเกบน ากจกรรมการพฒนาจงหวดไพลนทเกดขนเปนปจจยทเออใหการเดนทางเขา-ออก เปนไปอยางสะดวกไมเสยคาใชจายเบยใบรายทางใหกบเจาหนาทจากการรวมมอกนในการพฒนาจงหวดไพลนของ นายการ กบนายสมพร น าไปสความรวมมอในการลงทนท าบอนคาสโนขน(นายการ : สมภาษณ๑ 6พฤศจกายน 2556)

จดเรมตนของการเปดบอนคาสโนบานผกกาด เรมตนขนในป พ.ศ.2540 ดวยการเปดเปนบอนแบบบอนเพง หรอทรจกกนในนาม “บอนหญาคา”บอนหญาคานน จะมลกษณะเปนเพงโปรง โลง หลงคาท าดวยใบหญาคา พนจะเทปนซเมนต๑ และจะมเจาของโต๏ะเอาอปกรณ๑การเลนตดตงไวส าหรบใหนกเลนไดเขามาเลน บางโต๏ะอาจมพนกงานคอยเชยร๑แขกใหเขาไปเลน พนกงานเหลานบางสวนจะมาจากคนในชมชนคลองใหญ

โดยในระยะแรกมสถานะเปนเพยงสถานทเลนการพนนแหงใหมของนกเลนเดมในพนทจงหวดจนทบร ทตองการเลนการพนนอยางปลอดภยส าหรบการพนนม2 รปแบบ คอการพนนแบบดงเดมและการพนนสมยใหม (นายสทธ: สมภาษณ๑25 ตลาคม 2556)

การพนนแบบดงเดม เปนการน ารปแบบการพนนทเคยเลนกนในชมชน เลนกนตามงานพธกรรมตางๆ มาเปดใหเลนทบอนชายแดนบานผกกาด เพอเปนการตอบสนองความตองการของ

116

นกเลนพนนรายเดม โดยรปแบบทม ไดแก“ไพปอก 8 ปอก9,ไฮโล,น าเตาปปลา อะไรทเลนกนในบานเราทนนกมเพราะคนเลน กคอ คนบานเรา”(นายสทธ: สมภาษณ๑25 ตลาคม 2556)

รปแบบการพนนสมยใหม เปนการน ารปแบบการเลนพนนทมอยในบอนคาสโนทวไป เชน สลอต บาคารา มาไวในบอนคาสโนทบานผกกาด โดยเรมจากการชกชวน เจ๏ อ. จากเกาะกงใหน าเครองเลน“บาคารา”มาตดตงทบอนแหงนเพอใหเกดความทนสมยและเหมอนกบบอนคาสโนทวๆ ไป พรอมทงเปนการดงดดนกเลนรายใหมใหเขาสบอนคาสโนมากขน

ส าหรบกลมพนธมตรทรวมลงทนในธรกจคาสโนชายแดนบานผกกาด ประกอบดวย กลมชนชนน าทองถนจนทบร ภายใตการน าของก านนเขยวในการรวมลงทนโดยมเครอขายทเกยวของกบการลงทนในธรกจคาสโน เชน กลมเครอญาต กลมเพอน กลมนกการเมองทองถน กลมนกการเมองทองท และกลมขาราชการ ส าหรบกบกลมนายสมพร รวมลงทนแบบ “หนลม” ในฐานะทเปนเจาของพนท

ในระหวางการด าเนนการของบอนหญาคากมการกอสรางอาคารของบอนไพลน และหลงจากสรางเสรจเรยบรอยไดมเครอขายของกลมชนชนน าเขารวมในการลงทนแบงออกเปน 3 กลม คอ

1. กลม นายการ ซงเปนกลมชนชนน าทองถนจนทบร ทไดรบอนญาตประกอบ กจการเปนระยะเวลา1 ป โดยถอเปนใบอนญาตจากทองถนภายใตอทธพลของนายสมพร

2. กลมทนฟลามงโก ทเปนกลมทนจากประเทศสงคโปร๑มบทบาทในฐานะเปนกลม ทนทน าเขาเครองเลนสมยใหมเชน ตสล๏อตแชชนเขามาในบอนคาสโน

3. กลมนายสมพร ในฐานะเจาของพนท ซงหมายถง ตวของเขาเพยงคนเดยวและ เปนการลงทนในลกษณะ“หนลม” มบทบาทท าหนาทเพยงอ านวยความสะดวกและรบผลประโยชน๑จากบอนคาสโน

ผลประโยชน๑จากการลงทนธรกจบอนคาสโนชายแดนบานผกกาดไดดงดดใหกลมนายทหารโดยการน ากลมของพลเอก อ. อดตผทรงคณวฒพเศษกองทพบก ซงเปนนายทหารทมบทบาทในทางการเมองทส าคญคนหนง ในชวงรฐบาล นายชน โดยมต าแหนงเปนทปรกษานายกรฐมนตรฝายความมนคง และกลมนกธรกจในกรงเทพฯ เกดความสนใจและพยายามเขามามบทบาทรวมในการลงทนโดยขอซอหนในธรกจบอนคาสโน แตไมสามารถจดสรรผลประโยชน๑ไดลงตวท าใหกลมทนจากสงคโปร๑ทใชชอวา “กลมฟลามงโก” ถกบบใหออกจากการรวมลงทน เนองจากไมมอทธพลทางการเมองชวยหนน

กรณของเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนชายแดนบานผกกาดของกลมนกธรกจจากกรงเทพฯ ทนาสนใจอกกลมหนงกคอ กลมนกธรกจภายใตการน าของ นายนท หรอทรจกกนในกลมของชาวบานผกกาด และนกเลนการพนนวา เสยนทหรอปานท อดตผก ากบภาพยนตร๑ทสรางสรรค๑ผลงานเปนทประจกษ๑ตอสายตาสาธารณะชนมากกวา 40 เรอง

หลงจากทวางมอจากวงการภาพยนตร๑ เสยนทไดหนมาลงทนธรกจมาแขงในกรงเทพฯ มการเปดคอกมาเปนของตวเองดวยการซอพนธ๑มาจากตางประเทศ แตธรกจมาแขงกประสบปญหาหลายดาน เชน ปญหาเศรษฐกจ ปญหาระบบการบรหารงานของราชตฤณมยสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมป ท าใหเสยนทเลกกจการคอกมาจากความหวงทจะสรางมาแขง

117

ใหเปนทงกฬาและการพนน ซงเปนธรกจแบบครบวงจร โดยหนมาลงทนในธรกจบอนคาสโนทชายแดนจงหวดจนทบรตามค าชกชวนของเครอขาย

เสยนทเขามาลงทนในบอนคาสโน ตงแตป พ.ศ.2540 การลงทนในธรกจบอนคาสโนของเสยนทเกดขนภายใตแนวความคดเกยวกบการเปดบอนคาสโน วา “มนษยทกคนเมอมแลวกมกจะเลนการพนนเพอความบนเทง เรงสขกนทงนน” (เสยนท,26 พ.ย.2556) ดงนนการเปดบอนคาสโนจงมไดหมายถงการหาประโยชน๑จากนกเลนเพยงอยางเดยว การพนนจงเปนธรกจหนงทหากมองในเชงเศรษฐศาสตร๑แลวมความคมทนในการทจะลงทน

การเปดบอนคาสโนชายแดนในระยะแรกของ เสยนทคอ การจายเงนจ านวนมากเพอใหไดใบอนญาตอยางเปนทางการมาจากรฐบาล ดวยวธการตางๆ ทงวธทเปนทางการและไม เปนทางการ ทงในระบบและนอกระบบ “ผมท าถนนเขาไพลน แลวกเอาเงนไปใหเขาดวยถงท าบอนได”หลงจากทไดรบใบอนญาตอยางเปนทางการแลวการประกอบธรกจบอนคาสโนยงจ าเปนตองประสบ กบการขดรดจากผมอทธพลทงประเทศไทยและประเทศกมพชา เชน การขอปนซเมนต๑เพ อสรางอาคารใหกบหนวยงานราชการ“นโยบายของรฐบาลกมพชาชดเจน แตคนกมพชาไมชดเจน” (เสยนท.26 พ.ย.2556)

แมจะมคาใชจายกอนเปดบอนคาสโนอยางมหาศาล แตเขามองวาการลงทนบอน คาสโนเปนการลงทนทคมคา เพราะ“คาสโนหาเงนงาย” (เสยนท: สมภาษณ๑ 26 พ.ย.2556) รายไดทเขาไดรบจากนกเลนพนน บางสวนถกน าไปเปนคาใชจาย เชน คาสมปทาน คาภาษ ทตองจายเปนรายเดอน “กรณคนเชาโตะ จะเพม หรอ ลด กตองแจงทางการกมพชาดวย เพราะมผลตอการเสยภาษ ” (เสยนท: สมภาษณ๑26 พ.ย.2556)

ภาพท 4.6. ภาพบอน Pailin Flamingo Casino ดานจดผานแดนถาวรบานผกกาด อ.โปงน ารอน จ.จนทบร

ป พ.ศ. 2541 กลมทนของเมน ลกชายนายทวม คนสนทของ นายฮาน ไดเขามาม

บทบาทธรกจการพนนในพนทจงหวดไพลน เนองจากไดใบอนญาตระดบชาต ในชวงนประเทศกมพชาเกดความขดแยงกนระหวางรฐบาลกลางภายใตอทธพลของนายฮาน ทพยายามควบคมพนททงหมดรวมถงทองถน(เขตปกครองพเศษ)ในจงหวดไพลนดวย ขณะทจงหวดไพลนเปนพนททอยภายใตอทธพลของ นายสมพร อดตผน าเขมรแดง ท าใหการประกอบธรกจบอนคาสโนของกลมทรวมลงทน

118

กบนายสมพร ซงไดใบอนญาตระดบทองถน ตองเสยคาสมปทานซ าซอน ขาดเอกภาพเนองจากตองเสยสมปทานทงรฐบาลกลางและสมปทานระดบทองถน

ส าหรบในชวงเวลาดงกลาวการลงทนบอนคาสโนจะตองไดรบใบอนญาตทตองเสยเงน 50 ลานบาทเพอเปนการขอใบอนญาตหรอทเรยกวาคาสมปทานชาตจากรฐบาลกลาง ประกอบกบกอนหนานน ในชวงป พ.ศ.2540 นายการ ไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจ รวมทงมนายทหารของฝายไทยไดมาขอรวมลงทนการประกอบธรกจบอนคาสโนในฐานะหนลม แตนายการไมยอมเลยถกขฆา ท าให นายการ ถอนตวจากการประกอบธรกจดงกลาว

กลมทนของเมน จงไดไปดง นายสทธ อดตสมาชกสภาจงหวดจนทบร ในเขต อ.ทาใหม จ.จนทบร และไดหนมาเลนการเมองระดบชาตดวยการลงสมครสมาชกสภาผแทนราษฎรในนามพรรคคนผลดถน เขามารวมลงทนแทนทกลมของนายการเดม นายสทธ จะเปนทรจกกนในหมของนกเลนการพนนในพนทอ าเภอทาใหม ในฐานะทจดสถานทใหคนมาเลนการพนนไดโดยไมตองเสยงตอการถกจบโดยใชอทธพลทางการเมอง และทางเศรษฐกจ การรวมลงทนในธรกจบอนคาสโนชายแดนบานผกกาดของ นายสทธ เปนชวงเวลาใกลเคยงกบชวงทนายสมพรโดนแรงบบจากทางการรฐบาลกลาง

อยางไรกดการด าเนนการเปดบอนคาสโนของเครอขายพนธมตรดงกลาวด ารงอยไดไมนานเนองจากเกดความขดแยงในการจดสรรผลประโยชน๑จากบอนคาสโนกลาวคอ นายสมพรในฐานะเจาของพนทและมหนลมไดเรยกรองสวนแบงก าไรเพมขนตามล าดบดงน

1. จากครงแรกทไดตกลงกนไวท30 เปอร๑เซนต๑ แตหลงจากด าเนนการสรางบอนการคาสโนเสรจเรยบรอยกมการขอเพมเปน 40 เปอร๑เซนต๑ (60 : 40)

2. เมอบอนด าเนนการไปได 2 เดอน ตวแทนของนายสมพรซงควบคมอยในบอนเหนวาไดก าไรมากจงมการขอสวนแบงเพมเปน 50 เปอร๑เซนต๑ (50 : 50)

3. ในทสดเมอเปดบอนได 6 เดอน นายสมพรไดขอสวนแบงเพมเปน 60 เปอร๑เซนต๑ (60 : 40) แตนายสทธ ปฏเสธ นายสมพรจงขวาจะปดบอนและน าไปสการประกาศปดดานเปนเวลา 7 วน ท าใหธรกจบอนคาสโนหยดด าเนนการ จากนน นายสทธ จงขอถอนตวจากการลงทน(นายสทธ: สมภาษณ๑16 กรกฎาคม 2556)

การด าเนนธรกจบอนคาสโนในชวงแรกไดเกดการแตกแยกระหวางเครอขายชนชนน าของไทยและกมพชา เนองจากการเปดบอนในชวงแรกอยภายใตอทธพลของผน ากมพชาทยดครองพนทจงหวดไพลนโดยอาศยอดตกองก าลงของเขมรแดง แตหลงจากทจงหวดไพลนยอมรบอ านาจกลางของรฐบาล นายฮาน การด าเนนธรกจของบอนคาสโนจ าเปนตองไดรบใบอนญาตอยางเปนทางกลางโดยเสยคาสมปทานและภาษอยางเปนทางการ ดงนนการท าธรกจบอนคาสโนจงด าเนนมาจนกระทงถงปจจบน

ในชวงระหวางทเกดความขดแยงในกลมนกลงทนในบอนคาสโนตามแนวชายแดน บานผกกาด สงผลใหเกดบอนคาสโนใหมในพนทแนวชายแดนบานแหลม บอนคาสโนชายแดนบานแหลม ตงอยในพนทบานภมเรยง อ าเภอภมเรยง จงหวดพระตะบอง ประเทศกมพชา ตรงขามจดผอนปรนบานแหลม ต าบลเทพนมต อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบรโดยมกลมนกลงทนทบอนคาสโนบานผกกาดบางกลมไดยายไปลงทนทบอนคาสโนชายแดนบานแหลมแทน

119

4. เครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนชายแดนบานแหลม

บอนคาสโนตามแนวชายแดนบานแหลม กมลกษณะเปนกลมของคาสโนหลายๆบอน เชนเดยวกบบอนคาสโนตามแนวชายแดนบานผกกาดในปจจบนชายแดนบานแหลมจะประกอบดวยบอนคาสโน 3 แหงคอ

1.บอนคาสโน ดรากอน คลบ 2.บอนคาสโน เจาพระยา คลบ 3.บอนคาสโนRio Casino เมอพจารณาบอนคาสโนชายแดนบานแหลม มตงอยในพนทประเทศกมพชาในพนท

บานภมเรยง อ าเภอภมเรยง จงหวดพระตะบอง ซงอยตรงขามจดผานแดนถาวรบานแหลม จงหวดจนทบร การจดตงบอนคาสโนบานแหลมเรมตนจากบอนดรากอน คลบ

ซงเปนคาสโนทเกดขนในสถานการณ๑ความขดแยงทบานผกกาดดงทไดกลาวมาแลว ขางตน ระหวางนกธรกจไทยกบผมอทธพลกมพชาเกยวกบการจดสรรผลประโยชน๑ของบอนซซาร๑กลาวคอ ในสถานการณ๑ทนายสมพรไดใชอทธพลปดดานบานผกกาดจนท าใหกจการบอนซซาร๑ตองหยดกจการไปชวคราวการกระท าของนายสมพรดงกลาวสงผลใหเจามอผลงทนในบอนซซาร๑เกดความไมมนใจในการท าธรกจ ดงนนนกธรกจไทยจงหนไปหานกการเมองทองถนในเขตอ าเภอโปงน ารอนใหมาเปนผลงทนบอนคาสโนแหงใหม โดยชวนเจ๏อ.คลองใหญเจามอในคาสโนบานผกกาดหนมารวมมอกบนายเกยรต เปดบอนดรากอนคลบในชายแดนบานแหลม(นายสทธ: สมภาษณ๑16 กรกฎาคม 2556)

นายเกยรต เปนผน าในพนทชายแดนไทย-กมพชา ในเขตอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยพฒนาจากการเปนผมอทธพลมาสนกธรกจการเมองในปจจบน การเปนผมอทธพลของผมอทธพลของ นายเกยรต เรมตนจากการเปนผบกเบกปาไมในเขตบานแหลม ในชวงทยงมสงครามชายแดนไทย-กมพชา ท าให นายเกยรตตองเกยวของกบการใชความรนแรงจากการใชอาวธสงครามอยางแพรหลาย หลงจากทเปนนายทนไรออย และมนส าปะหลงนบพนไรในพนทบานแหลม อ.โปงน ารอน จ.จนทบร ภายใตระบบกงสของครอบครว กไดกลายเปนผน าม๏อบชาวไรออยและมนส าปะหลง การใชอทธพลของ นายเกยรต ในเขตพนทชายแดนจะมลกษณะของความเปนเจาพอทองถน คอ เปนนายทนทท าธรกจโดยอาศยอ านาจอทธพลทอยเหนอกฎหมาย ดงค าสมภาษณ๑ของ นายเกยรตทใหไววา (นายเกยรต : สมภาษณ๑ 5 กมภาพนธ๑ 2555)

“เปนนกเลง แตไมใชอนธพาล” “ไมรงแกใคร แตไมยอมใหใครรงแก” “ถงลกถงคน” “ใชก าลงเมอมปญหาฆาขมขน ยาเสพตด”

“พวกมาก” หลงจากนน นายเกยรต กเรมเขาสการเปนนกการเมองทองถนในต าแหนง สมาชกสภาองค๑กรทองถนของจงหวดจนทบร มาเปนเวลาถง 25 ป ตงแตอดตจนถงปจจบน ดงนน นายเกยรต จงไดพฒนาจากการเปนเจาพอทองถนมาสนกธรกจการเมองมากขน ดงจะเหนไดจากการน าเงนงบประมาณขององค๑กรทองถนของจงหวดจนทบร มาสรางถนนในพนทของตนเอง หรอการไดรบค าวจารณ๑เกยวกบปญหาเรองเงนเวนคนทดนในการสรางเขอนคลองพทธ อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร อยางไรกดในต าแหนงนกการเมองของ นายเกยรต กยงพบการใชความรนแรงในการ

120

จดการปญหา เชน ในการแขงขนการเลอกตงต าแหนง สมาชกองค๑กรทองถนของจงหวดจนทบร ในเขตอ าเภอเขาสอยดาว กจะพบวา ผสมครฝายตรงขามคอ นายเดยว ไดถกฆาตายในชวงเลอกตงแขงขนกบ นายคม ซงถอวาเปนลกนองคนสนทของ นายเกยรต (นายข า : สมภาษณ๑ 11 ธนวาคม 2556)

จากปญหาความขดแยงของบอนคาสโนซซาร๑ชายแดนบานผกกาดท าให นายเกยรต หนมาลงทนคาสโนบาง โดยไดลงทนในเขตพนทชายแดนกมพชาทตดกบพนทอทธพลของตนเองคอบานแหลมในนามบอนดรากอน คลบ คาสโนดงกลาวนน นายเกยรต ใชเงนทนจ านวน 10 กวาลานบาทเพอลงทนกอสรางอาคารสถานท และโรงแรมทคขนานไปกบคาสโน สวนเครองเลนการพนนนนจะมเจามอมาลงทนโดยนายเกยรต จะเปนผเกบคาเชา (นายเกยรต: สมภาษณ๑ 4 มกราคม 2555)

จดเรมตนของการพฒนาพนทชายแดนบานแหลมเรมตนจากการเปดบอนคาสโน และจากนนจงไดมการเปดเปนตลาดการคา“มบอนบานแหลมกอน แลวถงไดมตลาดบานแหลม”(นายสทธ,8สงหาคม 2556) หลงจากมบอนทชายแดนบานแหลมแลว ตลาดชายแดนบานแหลมจงเกดขนตามมาโดยถอวาเปนธรกจครอบครว ของ นายเกยรต จากการมบอนคาสโนและตลาดบานแหลม นายเกยรต จงพยายามทจะขอขยายจดผานแดนชวคราวบานแหลม เปน จดผานแดนถาวรบานแหลม และประสบความส าเรจเมอวนท 11 พ.ย. 2546 ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย (ตรวจคนเขาเมองจนทบร:ออนไลน๑)มผลท าใหการเขาออกตามบรเวณจดผานแดนถาวรของนกเลนพนนมความสะดวกยงขนเพราะบางครงนกเลนโดยเฉพาะนกเลนคนไทยไมจ าเปนตองใช Passport(นายสทธ: สมภาษณ๑ 8 สงหาคม 2556)

บอนคาสโนทบานแหลมกใชโมเดลการท าธรกจเชนเดยวกบบานผกกาด กคอ การมบอนคาสโนในเขตประเทศกมพชา และมตลาดการคาชายแดนในเขตประเทศไทย อยางไรกดในกรณยทธศาสตร๑บอนคาสโนดรากอนคลบ จะพบวามความพยายามผลกดนใหตลาดบานแหลมหรอทเรยกวาตลาดอนโดจนในปจจบนเปนตลาดการคาทส าคญในพนทชายแดนจงหวดจนทบร แต ไมประสบความส าเรจ และไมถอวาเปนจดยทธศาสตร๑ทส าคญเนองจากตลาดดงกลาวไมมจดเดนทางการตลาดเพยงพอทจะเปนจดขายใหกบผมาซอสนคาได เชน สนคาสวนใหญจะมาจากตลาดโรงเกลอ จงหวดสระแกว ซงชาวบานในแถบนนสามารถทจะเดนทางไปตลาดโรงเกลอไดดวยตนเอง โดยเสนทางลดในระยะทางเพยงประมาณ 60 กโลเมตร ซงจะท าใหไดสนคาราคาถกกวา นอกจากนจากการสงเกตการณ๑ในภาคสนามวจยหลายๆ ครงพบวา ตลาดบานแหลม เปนตลาดทคอนขางเงยบเหงาทางดานการคา (นายจต : สมภาษณ๑ 12 ตลาคม 2556)

การด าเนนธรกจของบอนดรากอนคลบเกดขนตงแตในชวงนโยบายทไมเปนทางการของประเทศกมพชา แตเนองจากไมไดอยพนทเขตอทธพลของนายสมพร จงขนอยกบอทธพลของนายฮาน โดยตรง จงไมเกดปญหาการแบงสรรผลประโยชน๑ดงเชนทเกดกบบอนคาสโนซซาร๑ ชายแดนบานผกกาด ปจจบนบอนดรากอนคลบ ด าเนนการภายใตนโยบายทเปนทางการในระดบชาตของกมพชา โดยจะตองมการเสยเงนใหแกรฐบาลกมพชา ใน 3 รปแบบใหญๆ คอ (นายเกยรต: สมภาษณ๑ 10 มนาคม 2556)

1.การเสยคาใบอนญาตใหเปดบอนคาสโนใหแกรฐบาลกมพชา ซงอยในวงเงนตงแต 20-80 ลานบาท

2.การเสยคาตอใบอนญาตเปนรายป โดยเฉลยแลวปละ 5-6 แสนบาท

121

3.การเสยภาษรายไดของบอนเปนรายเดอน ซงพจารณาจากรปแบบการเลนพนน เชน ภาษสลอตมฐานภาษมาจากการจ านวนเครอง

5.การไดมาซงผลประโยชนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

ในการศกษาการไดมาซงผลประโยชน๑ของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด จะน าเสนอประเดนทเกยวของ 3 ประเดน ประกอบดวย รปแบบการเลนการพนนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด ผมสวนไดสวนเสยในบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด และรปแบบการจดสรรผลประโยชน๑ โดยมรายละเอยดดงน

1. รปแบบการเลนการพนนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด จากการศกษาบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราดนนจะพบวาได

มรปแบบการเลนคาสโนตงแตอดตมาจนถงปจจบนสามารถแบงไดเปน 2 รปแบบใหมไดดงน 1. การเลนพนนในรปแบบดงเดม เปนการเลนการพนนทวไปตามงานประเพณ หรอ

การเลนตามบาน ส าหรบรปแบบการพนนแบบดงเดม เชน ไพ ไฮโล หวย น าเตาปปลา เปนตน 2. การเลนการพนนในรปแบบสมยใหม เปนการเลนการพนนในพนททไดรบการ

อนญาตใหเลนการพนนได เชน บอนคาสโน ซงจะมเครองเลนตางๆ ททนสมยเพอเปนการจงใจนกเลนพนนและเพอใหเกดความหลากหลายในการเลนการพนน การพนนรปแบบสมยใหม เชน บาคารา รเลต สลอตแมทชน การพนนบอลออนไลน๑ เปนตน ส าหรบการเลนการพนนในรปแบบสมยใหมในปจจบนอาจไมจ าเปนจะตองตงอยในบอนคาสโนเพยงอยางเดยว แตสามารถเลนในพนททมก าลงซอสงๆ อยางเชนในสถานบนเทง สถานททองเทยวอยางจงหวดระยอง เมองพทยาจงหวดชลบร รวมถงการเลนทบานดวยระบบการเลนผาน Internet (นายนท: สมภาษณ๑ 4 ธ.ค. 2556)

2. บทบาทกลมตางๆ ในบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด ส าหรบผลประโยชน๑ทเกดขนภายใตระบบธรกจของบอนคาสโนตามแนวชายแดน

จงหวดจนทบรและตราดจากการศกษาจะพบวา ผทมสวนไดสวนเสยในธรกจบอนคาสโนจะมอยดวยกน 3 กลมหลกซงประกอบดวย

1. ผมบทบาทในฐานะนกลงทนบอนคาสโน หรอเจาของบอน โดยสวนใหญจะเปนชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง ทมาลงทนในการสรางอาคารของคาสโนจากขอมลพบวานกลงทนดงกลาวสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ นกลงทนทน าเงนมาลงทนโดยตรง และผมอทธพลของฝายกมพชาทเขามาถอหนลม โดยอาศยการเปนเจาของพนท

ในกรณของนกลงทนไทยไดอางเหตผลในการสรางความชอบธรรมเพอการลงทนในบอนคาสโนตามแนวชายแดนวา การลงทนในบอนคาสโนนนเปนกจการทไมไดสรางผลกระทบตอประเทศไทยเนองจากถอวา “ท านอกประเทศ” นอกจากนการลงทนทางธรกจคาสโนยงถอวาเปนธรกจทถกกฎหมายตามนโยบายของประเทศกมพชา และการลงทนบอนคาสโนเปนธรกจทไมไดพวพนกบเรองการคาอาวธ หรอยาเสพตดตามแนวชายแดน (นายเกยรต : สมภาษณ๑ 4 มกราคม 2556)

2. ผมบทบาทในฐานะเจามอ เจาของโต๏ะ หรอเรยกวา ขอน บางครงเปนเจาของบอนคาสโน ผมบทบาทในฐานะเจามอ หมายถง นกธรกจทน าเครองหรอการเลนคาสโนมาลงในบอน

122

โดยเจามอจะตองเสยคาเชาพนทวางเครองเลนใหแกเจาของบอน โดยจะไดเงนกนเปลาหรอคาต๐ง ในการเลนแตละครง

3. ผมบทบาทในฐานะนกเลนพนนบอนคาสโน ไดแก ประชาชนทวไปทเขามาเลนคาสโนในบอน เราสามารถแบงนกเลนการพนนในบอนคาสโนออกเปน 2 ประเภท คอ

3.1 นกเลนรายใหญ หมายถง ผเลนซงลงทนเลนในแตละครงเปนจ านวนมากกวา 10,000 บาทขนไป โดยทวไปเปนนกเลนพนนจากกรงเทพมหานครและปรมณฑล จงหวดชลบร และจงหวดระยอง นกเลนกลมนจะรจกกนในนาม VIP โดยนกเลนกลมนจะแยกสถานทในการเลนออกจากนกเลนรายยอยซงเรยกกนวา ตลาดบน นอกจากนนกเลนกลมนจะไดรบการดแลเปนพเศษจากทางบอนคาสโน

3.2 นกเลนรายยอย หมายถง ผเลนซงเขามาเลนในบอนคาสโนดวยเงนจ านวนนอยแตเปนคนสวนใหญของบอนคาสโน หรอทรจกกนในนามกลมนกเลน ตลาดลาง หรอ “สนามทราย” นกเลนรายยอยถกวางบทบาทโดยเจาของบอนวาเปนหนามาใหบอนคาสโน เพอใหบอนคาสโนมบรรยากาศทคกคก ดงนน ทางบอนคาสโนจะมการจดตงรถตใหไปรบสงผเลนพนนรายยอยเขามาบอนเปนประจ า โดยมแรงจงใจใหกบนกเลนพนนคอเงนจ านวนเลกนอย และการไดรบประทานอาหารฟรตลอดทงวน

บทบาทของผ เลนในธรกจบอนคาสโนนนถอวาเปนผกระท าการทมความส าคญ โดยมพนฐานทเปนแบบแผนในเชงโครงสราง กลาวคอ ผเลนพนนนนจะมความโลภเปนแรงจงใจพนฐานซงจะท าใหบอนคาสโนสามารถด าเนนการตอไปไดอยางยงยน ดงมค ากลาวของผบรหารบอนคาสโนทมประสบการณ๑วา “การพนนหลอเลยงดวยความโลภ”(นายพน : สมภาษณ๑ 5 ธนวาคม 2556) หรอ ขอมลจากประสบการณ๑ของนกบรหารบอนคาสโนแหงหนงในบานผกกาดไดสรปความโลภในการเลนการพนนของมนษย๑วา “เศรษฐกจดคาสโนคนกเยอะ เศรษฐกจไมดคนกมาเยอะ”(นายนท : สมภาษณ๑ 4 ธนวาคม 2556)

ดงนนลกษณะของผเลนการพนนมออาชพจงมพฤตกรรมทแตกตางจากพฤตกรรมแบบอนอยางเหนเดนชด คอ “คนมาเทยวอยางเดยวไมเลน คนเลนอยางเดยวไมเทยว” แตถาหากเปนคนเลนพนนจะเปนคนนอนดกแตตนสาย (นายนท: สมภาษณ๑ 4 ธนวาคม 2556)

3. รปแบบการจดสรรผลประโยชน๑ภายในบอนคาสโนพนทชายแดนจงหวดจนทบร

และตราด จากการศกษาพบวาในกระบวนการเกยวกบธรกจบอนคาสโนพนทชายแดนจงหวด

จนทบรและตราด สามารถสรปแบบแผนการจดสรรผลประโยชน๑ ไดวาแนวโนมการไดมาซงผลประโยชน๑ของกลมตางๆ มความแตกตางกนขนอยกบบทบาทในบอนคาสโน ซงสามารถอธบายไดดงน (นายสทธ : สมภาษณ๑ 8 สงหาคม 2556) (นายพน : สมภาษณ๑15 มถนายน 2556)

3.1 กลมผทมแนวโนมทจะเสยเสมอ โดยภาพรวมแลวนกเลนการพนนจะเปนผเสยเสมอ เนองจากบอนการพนนจะมกลไกและเทคนค 2 รปแบบทท าใหนกเลนการพนนเปนฝายเสย คอ

3.1.1 คาสโนทเลนโดยใชระบบเครอง (machine) การเลนแบบนเจาของเครองเลน สามารถคมความเสยงในการพนนดวยระบบคอมพวเตอร๑ เชน สลอตแมทชน ฝายผลงทนสามารถตงโปรแกรมก าหนดก าไรได เพราะ“มนษยเปนคนสรางยงไงกตงได”(นายสทธ: สมภาษณ๑ 8 สงหาคม 2556)

123

3.1.2 การพนนในรปแบบเกมส๑ (gameing)เจามอจะใชเทคนคทางพฤตกรรมศาสตร๑เอาชนะนกเลนการพนน เชน การใหเจาหนาทของคาสโนพกทกชวโมง ในขณะทนกพนนเลนตลอดเวลา“นงเลนทงวนกมนเปนธรรมดา” (นายสทธ: สมภาษณ๑ 8สงหาคม 2556)นกเลนบางคนถงขนาดนงเลนตลอดเวลาโดยไมลกไปท าธระสวนตว “จะฉกตองใชคอมฟอรด100 มาชวย” (นายสทธ: สมภาษณ๑ 8สงหาคม 2556)ดงนนในชวงเวลากลางคนหลง 2 ทมเปนตนไป จงเปนชวงทเจามอจะมโอกาสไดก าไรมาก ประกอบกบการจดบรการเบยร๑ฟรตลอดเวลา ท าใหผเลนอาจพลาดและเสยการพนนไดงาย

3.2 กลมผทมแนวโนมทจะมโอกาสทงไดและเสย ในการลงทนธรกจบอนคาสโนกลมทมความเสยงทจะมโอกาสไดและโอกาสเสย ไดแก เจาของโต๏ะ เจาของเครอง หรอเจามอโดยแบงโอกาสทจะไดและเสย ไดดงน

3.2.1 โอกาสทเจามอจะไดอยางแนนอน เกดมาจากการเกบคาต๐ง (commission) จงมลกษณะของนายทนกนคาเชาทเรยกกวา เสอนอนกน เชน ถานกเลนพนนเลนหรอแทงบาคารา 1 ครง เปนเงนจ านวน 100 บาท ถาแทงถกจะไดเงนเพยง 95 บาท อก 5 บาทจะตองเสยเปนคาต๐งใหกบเจามอ (นายพน: สมภาษณ๑ 1 สงหาคม 2556)

3.2.2 โอกาสทเจามอจะเสย เกดมาจากความเสยงในการเลนพนน ของนกพนนในแตละครงทงเกมส๑การพนนทอาศยเจาหนาทควบคม เชน ไพบาคาลา หรอเกมส๑การพนนทใชระบบคอมพวเตอร๑ควบคม เชน รเลตสลอต เปนการเลนทมความเสยงทเจามอมโอกาสเสยไดเชนเดยวกน

3.3 กลมผทมแนวโนมทจะไดเสมอหรอชนะเสมอ จากการศกษาจะพบวากลมของผทไดเสมอจะเปนกลมทมบทบาทในฐานะผลงทนบอนคาสโน ไดแกนกธรกจทลงทนในการกอสรางอาคารใหเชาพนทเลนคาสโน และโรงแรมทพก ส าหรบผลประโยชน๑ทกลมนกลงทนจะไดนนมาจากการเรยกเกบคาตงโต๏ะจากผเชา ซงเปนรายไดทแนนอน เชน การเลนบาคารา จะตองเสยคาโต๏ะ 10,000 บาทตอโต๏ะ สวนคาใชจายของผลงทนในบอนคาสโน ไดแก คาจางบคลากรและการลงทนกอสรางอาคาร และคาบรหารงานภายในบอน ยกเวนนกลงทนทมนสยชอบเลนดวย เชน นายสมพรแหงจงหวดไพลน ประเทศกมพชา เปนตน

นอกจากนชนชนน าในฐานะผลงทนในธรกจบอนคาสโน และชนชนน าไทยทท าธรกจผดกฎหมายยงไดประโยชน๑อยางแนนอนจากกระบวนซกฟอกเงนในบอนคาสโน ดงค าสมภาษณ๑ของนกธรกจทเขาไปลงทนในบอนคาสโนชายแดนจงหวดจนทบรและตราด ทวา

“เอาเงนธรกจสเทามาลงทน ออกมากถกตอง”(นายสทธ: สมภาษณ๑ 7 สงหาคม 2556)

“เงนใตดน ฟอกออกมา กเปนเงนทถกตอง”(นายจก: สมภาษณ๑ 11 สงหาคม 2556) “นกการเมองไปเลน ไดมา กแสดงวาตองมทมา”(นายสทธ : สมภาษณ๑ 7 สงหาคม

2556) “ฟอก 10 ลาน ใชเวลาแค 1 ชวโมง”(นายการ: สมภาษณ๑ 6 พฤศจกายน 2556) ส าหรบกระบวนการฟอกเงนของบอนคาสโนชายแดนโดยทวไปสามารถสรปไดจาก

ประสบการณ๑ของนกลงทนบอนคาสโนคนแรกของจงหวดจนทบร ทชใหเหนถงขนตอนในการด าเนนการอยางชดเจน ดงน (นายการ : สมภาษณ๑ 25 ตลาคม 2556)

124

1.ในกระบวนการฟอกเงนจะตองเปนทรกนระหวางคนทน าเงนมาฟอก กบเจาของบอนคาสโนทสนบสนนการฟอกเงน โดยจะมการพดคยตกลงระหวางผฟอกเงน เชน นกการเมอง นกธรกจเกยวกบธรกจผดกฎหมาย กบเจาของบอนคาสโนโดยสวนใหญแลวเจาของบอนจะไดเงนตอบแทน 10% จากเงนทน ามาฟอกทงหมด

2.ผฟอกเงนจะน าเงนเขาบอนโดยใชรถบรการททางบอนคาสโนจดไวใหบรการบรเวณชายแดนฝงประเทศไทยขามมายงฝงประเทศกมพชาทเปนทตงของบอนคาสโน ท าใหผฟอกเงนสามารถขนเงนเขา-ออก ประเทศไดอยางสะดวกในฐานะนกเลนการพนนระดบ V.I.P. ของบอน โดยไมตองผานพธการทางศลกากรและพธการตรวจคนเขาเมอง

3.หลงจากทไดมการตกลงกนระหวางผฟอกเงน กบเจาของบอนคาสโนเปนทเรยบรอย ทางเจาของบอนคาสโนกจะมการจดเตรยมท าไพไวเฉพาะส าหรบผน าเงนมาฟอกเพอใหเปนฝายชนะในการเลนการพนนในครงนจากนนจงเขาสกระบวนการเลนการพนนตามปกต

4. ในระหวางการเลนการพนนของผทน าเงนมาฟอก ทางบอนคาสโนจะมการบนทกภาพไวเปนหลกฐานเพออางองถงแหลงทมาของเงนวาผน าเงนมาฟอกเปนผทได โดยในระหวางการเลนทางบอนจะมการแกลงแพบาง ชนะบางเปนครงคราวเพอความสมจรง

5. หลงจากทผฟอกเงนเปนฝายไดหรอชนะจากการเลนการพนน เงนทผานการฟอกทางบอนคาสโนจะออกหลกฐานเปนสลปใหกบผน าเงนมาฟอก เพอเปนเอกสารยนยนแหลงทมาของเงน

6. หลงจากเสรจสนกระบวนการฟอกเงนผฟอกเงนจะน าเงนทฟอกไดกลบประเทศไทยโดยถอวาเปนเงนทถกกฎหมายทนท จากขนตอนทกลาวมาแลวขางตนผวจยสามารถสรปผงทางเดนของกระบวนการฟอกเงนไดดงแผนภาพดานลาง

125

ภาพท 4.7.ภาพแสดงผงทางเดนของกระบวนการฟอกเงน

จากขอมลของ ส านกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ปปง.) (รทน "กาสโน"

แหลงฟอกเงนโจรใสสท,2554:ออนไลน๑)5เปดเผยวา ปจจบน "บอนคาสโน" ในหลายประเทศเปนแหลงฟอกเงน เนองจากเจาของบอนมกจะไมเขมงวดกบนกเลนพนนในการตรวจสอบแหลงทมาของเงนบอนคาสโนบางแหงเมอเลนพนนชนะจะมใบเสรจยนยนใหวา "เปนรายไดจากการชนะพนน" จดทเปนปญหามาทสดส าหรบ ปปง. คอ การสมรรวมคดระหวาง "เจาของบอนกบคนทน าเงนมาฟอก" เมอใดกตามทเจาของบอนเปดไฟเขยว เงนทเลนพนนไดจะมจ านวนมหาศาล เลนไดมใบเสรจรบรองทนท แตถาเจาของบอนไมมเ อยวกเปนเรองของดวงมไดม เสย ดงกรณตวอยางของ นายธนน อดตรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ทรบโทษจ าคกฐานรบสนบนจากบรษทยาเมอป 2546 นน มชวงหนงทนายธนน ใชวธฟอกเงนดวยการไปเลนการพนนในบอนคาสโนในประเทศออสเตรเลย ในส านวนอางวามเงนรายไดจากการชนะพนนทบอนคาสโนตางประเทศเกอบ 150 ลาน

5 รทน "กาสโน" แหลงฟอกเงนโจรใสสท,hhttp://www.oknation.net/blog/print.php?id=751554รทน "กาสโน" แหลงฟอกเงนโจรใสสท. เขาถงเมอ 12 ธนวาคม 2556

เจรจาพดคยตกลงจ านวนเงนทจะท าการฟอก

ก าหนดวนเวลาทจะท าการฟอกเงน

บอนคาสโนท าการเตรยมไพ (สรางฉาก)

บนทกภาพเพอประกอบเปนหลกฐาน

ขณะเลนพนนบอนคาสโนจะเลนพนนเสยมากกวาได

นกพนนเลนพนนได เงนตามจ านวนทตองการ (ยตการเลน)

บอนคาสโนจะออกสลปเงนเพอประกอบเปนหลกฐานการเลนพนนไดของนกพนน

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=751554


บทท 5 ผลการศกษา

กระบวนการบรหารบอนคาสโนและการเขาสการเลนการพนนในบอนคาสโน ตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

ในการนาเสนอผลการศกษากระบวนการบรหารบอนคาสโนและกระบวนการเขาส

การเลนการพนนในบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราดจะนาเสนอหวขอทสาคญดงน

1. สถานการณของบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด 2. กระบวนการเขาสการเลนการพนนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร

และตราด 3. กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองตามแนว

ชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

1. สถานการณของบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด จากการทพระราชบญญตการพนนพ.ศ.2478 กาหนดใหการพนนเปนสงทผด

กฎหมายโดยจาแนกการพนนออกเปน 2ประเภท คอ บญช ก และ บญช ข การพนนตามบญชประเภท ก เปนประเภททหามเลนเดดขาด เวนแตจะไดรบ

อนญาตใหเลน ณ สถานทอนสมควรทรฐบาลกาหนดใหเลนได ซงจะตองออกเปนพระราชกฤษฎกา ตวอยางการพนนประเภทน ไดแกหวย ก. ข. โปปนโปกาถวแปดเกาจบยกตอแตมเบยโบก หรอคค หรออโจงไพสามใบไมสามอนชางงา หรอปอกไมดา ไมแดง หรอปลาดาปลาแดง หรออดาอแดงอโปงครอบกาตดไมหมน หรอลอหมนทกๆ อยางหวโตหรอทายภาพการเลนซงมการทรมานสตว เชน เอามดหรอหนามผก หรอวางยาเบอเมาใหสตวชนหรอตอสกนหรอสมไฟบนหลงเตาใหวงแขงกนหรอการเลนอนๆซงเปนการทรมานสตว อนมลกษณะคลายกบทวามานบลเลยดร ตผโยนจมสเหงาล กขลกขลกนาเตาทกๆ อยางไฮโล อกอย ปนแปะ อโปงซด

การพนนประเภทตามบญช ข นน เปนประเภททขออนญาตเลนไดตามกฎกระทรวงฉบบท 17 พ.ศ. 2503ซงจะตองขอเจาพนกงานผทมอานาจออกใบอนญาตเลนการพนนตามบญช ข โดยผขออนญาตจะตองเสยคาธรรมเนยมใบอนญาตในจานวนเงนแตกตางกนไปตามประเภทของการเลนการพนน การพนนตามบญช ข ไดแกการเลนตาง ๆ ซงใหสตวตอสหรอแขงกน เชน ชนโค ชนไก กดปลา แขงมา ฯลฯ นอกจากทกลาวไวในหมายเลข 17 แหงบญช ก. วงววคนชกมวย มวยปลาแขงเรอพง แขงเรอลอชรปโยนหวงโยนสตางคหรอวตถใดๆ ลงในภาชนะตางๆตกเบดจบสลากโดยวธใดๆยงเปาปาหนาคน ปาสตว หรอสงใดๆเตาขามดาน หมากแกวหมากหวแดงปงโกสลากกนแบง สลากกนรวบหรอการเลนอยางใดทเสยงโชคใหเงนหรอประโยชนอยางอนแกผเลนคนใดคนหนงโตแตไลเซเตอร สาหรบการเลนอยางใดอยางหนงสวป สาหรบการเลนอยางใดอยางหนงบกเมกง สาหรบการเลนอยางใดอยางหนงขายสลากกนแบง สลากกนรวบ หรอสวป ซงไมไดออกในประเทศสยาม แตไดจดใหมขนโดยชอบดวยกฎหมายของประเทศทจดนนไพนกกระจอก ไพตอแตม ไพตาง ๆดวดบลเลยด และของออย

127

แตความตองการในการเลนการพนนทสะดวก ปลอดภยและไดรบบรการทดทาให นกเลนพนนคนไทยไดหนไปเลนการพนนทคาสโนชายแดนไทย-กมพชา ในกรณของชายแดนจงหวดจนทบรและตราด นนจะพบวา มบอนคาสโนทสาคญดงน

บอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร เราจะพบวาพนทของประเทศกมพชาท

อยตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรในปจจบนนนไดมการเปดบอนคาสโนทสาคญ โดยจาแนกตามจดผานแดนถาวร ดงน บรเวณจดผานแดนถาวรบานผกกาด ไดแก บอนไพลนแอนดฟามงโก บอนซซาอนเตอรเนชนแนล บอนเคอาร บอนวกตอเรย บอนมงกฎ และบอนดรมเวรล

บอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรบานผกกาดตงอยทบานโอสกรอม จงหวดไพลน ตรงขามจดผานแดนถาวรบานผกกาดตาบลคลองใหญ อาเภอโปงนารอน หางจากชายแดนไทย - กมพชา ประมาณ 100 เมตร มการเปดทาการบอนแรก เมอวนท5 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 โดยม รฐมนตรวาการกระทรวงผงเมองและกอสรางกมพชามาเปนประธานเปดบอนดงกลาว บอนนเปนความรวมทนกนระหวางนกธรกจกมพชากบนกธรกจไทย

ภาพท 5.1.ภาพจดผานแดนถาวรบานผกกาดตาบลคลองใหญ อ.โปงนารอน จ.จนทบร

สาหรบบอนคาสโนชายแดนบรเวณจดผานแดนถาวรบานแหลม มจานวนทงสน 3

แหงประกอบดวย บอนดรากอนกรปบานแหลม บอนเจาพระยาบานแหลม และบอน Rio Casino ซงตงอยในพนทบานภมเรยง อาเภอภมเรยง จงหวดพระตะบอง ตรงขามจดผานแดนถาวรบานแหลม ตาบลเทพนมต อาเภอโปงนารอน สาหรบผทจะเขาไปเลนการพนนทบอนดงกลาวเจาของบอนจะมบรการรถยนตโดยสารขนาดเลกรบสงนกเลนพนนและรถตปรบอากาศทขางหางสรรพสนคาโรบนสนจนทบรมาถงจดผานแดนถาวรบานแหลมดวยหรอหากนกพนนเดนทางมาเองดวยรถสวนตวทางเจาของบอนกจะบรการทจอดรถและดแลรถใหฟร

128

กรณบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดตราด เปนพนทตดตอกบจงหวดเกาะกง ประเทศกมพชา ปจจบนมการเปดบอนคาสโนแบบครบวงจรเพยงแหงเดยวคอ เกาะกง รสอรท ตงอยบานจามเยยม อาเภอมณฑลสมา จงหวดเกาะกงตรงขามจดผานแดนถาวรบานหาดเลกอาเภอคลองใหญจงหวดตราดหางจากจดผานแดนถาวรประมาณ 800 เมตรบอนแหงนเปนการรวมทนระหวางนกธรกจสองสญชาต คอ สญชาตไทย และสญชาตกมพชาหรออาจเรยกวา “คนไทย 2 แผนดน” ทรจกกนในนามเสยพ. หรอ นายพ. สมใจ กบ ฮาน

โดยรปแบบการเลนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด สวนใหญมรปแบบการเลนคาสโนมาจนถงปจจบน สามารถแบงเปน 2 รปแบบใหญ ดงน

1. การพนนในรปแบบดงเดม ประกอบดวย หวยไพ ไฮโล นาเตาปปลา อนๆ 2. การพนนในรปแบบสมยใหม ประกอบดวย บาคารา รเลต สลอตแมทชน การ

พนนบอลออนไลน รปแบบอนๆ เชน เกมสยงปลา

2. กระบวนการเขาสการเลนการพนนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

กอนทจะมการเปดบอนคาสโนตามแนวชายแดนไทย-กมพชา นน เมอพจารณาในแนวชายแดนจงหวดจนทบรจะพบวา ในชมชนชายแดนทใกลบอนคาสโน อยางเชน ชมชนตาบลคลองใหญมการเลนการพนนแบบดงเดมทงเพอความบนเทง และเปนการเลนเปนประเพณ เชนในงานสวดศพบอนเลนตามบาน ซงการเลนพนนมลกษณะสาคญคอเปนการเลนเพอความบนเทงและประเพณ“เลนสนกๆ ตามงานศพ” ซงผลกระทบทเกดขนจากการเลนในแบบดงเดมจะมเดมพนไมมาก“ไมเสยหนก”(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ:สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

หลงจากทมการเปดบอนคาสโนชายแดน ในปพ.ศ.2540 จะพบวาชมชนชายแดนคลองใหญไปเลนพนนบอนคาสโนชายแดนโดยสามารถสรปไดเปนแบบแผนดงน

1. ความสนใจบอนคาสโนในฐานะทเปนของใหมสาหรบชมชน การทาบอนคาสโนถอเปนของใหมสาหรบชมชน เนองจากมลกษณะการทาในเชงธรกจเปนอาชพ ไมใชการเลนกนเปนครงคราว ดงนนชาวชมชนคลองใหญจงมปฏกรยาตอบอนคาสโนในฐานะเปนของแปลกใหมสาหรบชมชน“ชวงแรกจะไปด” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณพฤษภาคม 2556)เพราะเหนวาเปนสงทแปลกใหม“ตอนแรกๆเหนเปนของใหม จงลองไปเลนด”(นายชย: สมภาษณ15 กรกฎาคม 2556)แตหลงจากนนชาวบานในชมชนกไมใครใหความสนใจเหมอนชวงแรกเปดบอน

2. การไปเลนการพนนในบอนคาสโนของชมชนคลองใหญในชวงแรกนนจะมการเขาไปเลนการพนนกนอยางกวางขวาง การไปเลนการพนนในบอนคาสโนของชาวบานคลองใหญในชวงแรกเปนลกษณะของการลองไปเลนด ในชวงแรกชาวบานคลองใหญและพนทใกลเคยงจะพากนไปทงตาบล(นายชย : สมภาษณ15 กรกฎาคม 2556)และ“ไปเกอบทกวน” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ พฤษภาคม 2556)การเดนทางไปเลนการพนนในบอนของชาวบานคอการ“ซอนมอเตอรไซดไปเลน”(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)มทงทไปแบบหมคณะและ“ตางคนตางไป” (นายอด: สมภาษณ 7 พฤศจกายน2556)

3. การไดรบผลกระทบเชงลบจากการไปเลนบอนคาสโน จากการทชมชนชายแดนไดเขาไปเลนการพนนของบอนคาสโนกจะมผลกระทบเชงลบทออกมาในชวงเวลาหนงคอ การเปนผ

129

เสยการพนนเปนหลก จากคาสมภาษณของชาวชมชนคลองใหญทไปเลนนน “เสยเงนจากการเลนการพนนอยางจรงจงไมกคน”แตกมทเชนกนทบางคน“หมดตว”เพราะเสยเงนใหกบการเลนการพนนในบอนจานวนหลายหมน (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ : สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556

4. ชมชนเรยนรทจะยตการเลนการพนนตอไป จากผลกระทบเชงลบทชาวบานคลองใหญไดรบ ภายใตบรบทความเปนชมชนทยงไปมาหาสกนอย ทาใหชมชนเรยนรรวมกนทจะไมไปเลนการพนนในบอนคาสโนอกตอไปเพราะ “เขด”กบการสญเสยเงนการสญเสยเงนของชาวบานทอาศยอยในแถบชมชนชายแดนนพวกเขาถอวา“เปนบทเรยน”ททาใหไดรวา “คนเลนไมเคยรวย”และความรารวยทจะเกดขนกบพวกเขามาจากวธอนมากกวา ซงชาวบานหลายคนในชมชนมกกลาวคลายๆกนวา “ไมเอาแลวคาสโน” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ : สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

แบบแผนการไปเลนการพนนของชมชนชายแดน อ.คลองใหญ จงหวดตราด กจะมลกษณะเชนเดยวกบการไปเลนการพนนของชมชนชายแดนท ต.คลองใหญ อ.โปงนารอน จ.จนทบร เชนกน กลาวคอ ชาวบานคลองใหญจะไปเลนการพนนในบอนคาสโน ท เกาะกงอนเตอรเนชนแนลรสอรทคลบ อยางกวางขวางในชวงแรกทมการเปดคาสโนใหมๆ หลงจากนนความนยมเลนกจะลดลง เชนเดยวกบ ชมชนตาบลคลองใหญ จงหวดจนทบร (กลมนกศกษาปรญญาโทรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต: สมภาษณ 10 มนาคม 2556.)

อยางไรกตามเพอสามารถเขาใจไดเกยวกบกระบวนการอยางชดเจน ทมวจยจงไดจาแนกเกยวกบกระบวนการเขาสการเลนการพนนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราดออกเปนหวขอดงน1.ผเลน 2. การเดนทางสบอนคาสโนและ 3.ประเภทของการเลน

1.ผเลน ลกษณะสวนตวของผเลนในชมชมคลองใหญ เรมเลนพนนตงแตยงเปนบอนหญาคา

เนองจากลกชายเขาไปรบเหมาในการกอสรางอาคาร ซงเปนการเลนยามวาง ชาวชมชนทเคยไปเลนการพนนบอกกบทมวจยเกยวกบการไปเลนของนกเลนคนอนๆวาสวนใหญมกจะ “ไปเลนแกร าคาญวางเมอไหรกไป อยบานกเบอ”(นายอด:สมภาษณ 7 พฤศจกายน 2556)ดงนนทมผวจยจงไดแบงประเภทของผเลนออกเปน 2 ประเภทใหญๆ ดงน

1.1.ผเลนรายใหญ หรอทเรยกวากลมV.I.P. 1.2.ผเลนรายยอย

ในกรณของบอนคาสโนเกาะกงอนเตอรเนชนแนลรสอรทคลบ ชายแดนจงหวดตราดจะพบวาผเลนการพนนสวนใหญจะเปนผเลนในระดบ VIP ทมาจากกรงเทพมหานคร หรอจงหวดจนทบร โดยทางบอนคาสโนจะมการจดระบบรถทวรใหความสะดวกในการเดนทางมาเลน ดงนนทางบอนคาสโนจงไมไดเนนเปาหมายทกลมผเลนรายยอย ดงจะเหนไดจากการทบอนคาสโนไมมระบบการสงเสรมการตลาด หรอการอานวยความสะดวกดวยการจดระบบรถตเพอใหบรการกบผเลนรายยอยมาตงแตเรมเปดบอน รวมถงภายในบอนคาสโนไมมระบบบรการอาหารฟรเหมอนกบบอนคาสโนทชายแดนจงหวดจนทบรทมจดเนนกลมลกคารายยอย จงพยายามสรางกลยทธการสงเสรมการตลาดในรปแบบตางๆ เชน การใหบรการอาหารเครองดมฟร การจดรถตโดยสารเพออานวยความสะดวกในการเดนทางเขาออกบอนคาสโน เปนตน(กลมนกศกษาปรญญาโทรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต: สมภาษณ 10 มนาคม 2556.)

130

2.การเดนทางสบอนคาสโน การเดนทางไปบอนคาสโนของชมชนบานคลองใหญ จงหวดจนทบร และอาเภอ

คลองใหญ จงหวดตราด สวนมากแลวจะเดนไปโดยพาหนะสวนตวเนองจากระยะทางทไมไกลมาก ดงคาสมภาษณวา“กขมอเตอรไซคของตวเองไปเนยแหละ ใกลแคน ไปถงเคากมทใหฝากรถ ถาเปนรถยนตคนละ 50 บาทตอวน ถาเปนมอเตอรไซค คนละ 20 บาทตอวน” (นายอด : สมภาษณ 7 พฤศจกายน 2556) (กลมนกศกษาปรญญาโทรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต: สมภาษณ 10 มนาคม 2556.) ยกเวนในกรณของชมชนบานคลองใหญ จงหวดจนทบรจะมเพยงชวงแรกเทานนทมควรถรบสงจากชมชนไปบอนคาสโน ซงเปนควรถของ นายวตร แฟนนางมนซงเลนการพนนจนหมดตวและเปนญาตกบ นายการ

3.ประเภทของการเลน ชาวบานคลองใหญจงหวดจนทบร และชาวบานอาเภอคลองใหญ จงหวดตราด ท

เขาไปเลนการพนนในบอนคาสโนชายแดนนน เปนกลมทไปเลนการพนนตงแตชวงแรกของการตงบอนคาสโน ซงมลกษณะเปนเพงหญาคา ไปจนถงเปนตกอาคาร จะพบวาการพนนทชาวบานเขาไปเลน จะแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ (นายอด,นางยนด: สมภาษณ 7 พฤศจกายน2556) (กลมนกศกษาปรญญาโทรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต: สมภาษณ 10 มนาคม 2556.)

3.1.การพนนในรปแบบดงเดม เชน การเลนไฮโล การเลนถว เปนตน 3.2.การพนนในรปแบบสมยใหม เชน บคคารา ในชวงทเปนบอนเพงหญา

คา เพราะเลน “เขยวแดงงาย” ตอมาเมอสรางเปนบอนตกอาคาร กจะมรปแบบการพนนสมยใหมเพมเขามา เชน สลอต รเลต 3. กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

การบรหารบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด โดยทวไปนอกจากจะถอวาการพนนเปนเรองธรกจทตองใชการบรหารธรกจเปนหลกแลว ยงมลกษณะเฉพาะของการบรหารบอนคาสโนทตองมความระมดระวงเปนพเศษ เนองจากในกระบวนการเลนการพนนในคาสโนนนการรวไหลของเงนจะสามารถเกดไดในทกขนตอนและทกเวลาทเลน ดงนนผบรหารคาสโนมประสบการณทานหนงไดสรปถงลกษณะการบรหารคาสโนเปรยบเสมอนการดดลกคดตลอดเวลา”(นายนท : สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

นอกจากนแลวธรกจการพนนบอนคาสโนยงเปนการบรหารทอยใตอทธพลตามแนวชายแดน ทาใหไมสามารถทจะควบคมตนทนของบอนคาสโนใหคงทได ตวอยางเชน การมทหารมาขอเงนจากบอน ขาราชการมาขอคาเดนทาง หรอตองจายเงนเดอนเปนประจาใหกบผวาราชการจงหวดของกมพชา เปนตน (นายนท : สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

สาหรบการอธบายถงกระบวนการลงทนและการบรหารจดการในธรกจบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจ และการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด จาเปนทจะตองทาความเขาใจเกยวกบบคคลทเกยวของกบบอนคาสโน ดงนนการนาเสนอประเดนทเกยวของกบกระบวนการบรหารจะนาเสนอใน 2 ประเดนหลก คอ

3.1 บคคลทเกยวของกบบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

131

3.2 กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

3.1 บคคลทเกยวของกบบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมอง

ตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด จะพบวามกลมบคคลทเกยวของ 3 ฝายหลก ประกอบดวย (นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

1.นกลงทนบอนคาสโน นกลงทนบอนคาสโนจะเปนนกธรกจทมาลงทนในการสรางอาคารของ

คาสโนรวมทงโรงแรมทตงมาคขนานกบบอนคาสโน จะทาหนาทเปนผจดสถานทเพอใหนกเลนไดเขามาเลนและดแลความเรยบรอยตางๆ “เปนแคคนจดสถานทใหคนชอบเลนมาเลน” (นายสทธ : สมภาษณ 8 สงหาคม 2556) ภายในบอนนกลงทนดงกลาวสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1.1.นกลงทนทนาเงนมาลงทนโดยตรง ซงจากขอมลในพนทชายแดนจงหวดจนทบร และตราด พบวานกลงทนสวนใหญจะประกอบไปดวยนกการเมองทองถน นกธรกจทองถน นกธรกจจากกรงเทพมหานคร หรอนกธรกจจากตางประเทศ เชน ประเทศสงคโปรรวมทงนกลงทนจากประเทศกมพชานกลงทนเหลานจะนาเงนมาลงทนในบอนคาสโนโดยใชเครอขายความสมพนธแบบไมเปนทางการ ดวยการชกชวนพรรคพวก เพอนฝงมารวมลงทน

1.2.นกลงทนซงเปนผมอทธพลของฝายกมพชาทเขามาถอหนลม โดยอาศยการเปนเจาของพนทสวนใหญนกลงทนทเขามาถอหนลมจะเปนผทมอทธพลทางการเมองในประเทศกมพชา ทงในระดบทองถนและในระดบชาต

จากการศกษาจะพบวานกลงทนสวนใหญทจะเขามาลงทนธรกจบอนคาสโนจะตองมความสมพนธสวนตวกบผมอทธพลในพนทกมพชา จงจะสามารถดาเนนธรกจบอนคาสโนได และการลงทนในบอนคาสโน กลมทมความเสยงนอยทสด คอ กลมนกลงทนบอนคาสโน เพราะเปนเพยงผทอานวยความสะดวก และจดสถานทใหกบเจาของโตะหรอเจามอ และนกเลนไดเขามาเลนไดอยางปลอดภยรวมทงการอานวยความสะดวก และการบรการตางๆ เชน การเดนทาง อาหาร ทพกใหกบนกเลนพนน โดยนกลงทนบอนคาสโนจะไดคาตอบแทน จากการเกบเชาทตงโตะ และเสยคาใชจายไปกบ คาสาธารณปโภค คาแรงงานของบคลากรฝายสนบสนน ในขณะเดยวกนนกลงทนบอนคาสโนสวนใหญมกจะเปนเจาของโตะ หรอเปนเจามอดวย

2.เจาของโตะ (ขอน) หรอ เจามอ เจาของโตะ (ขอน)หรอ เจามอ หมายถง นกธรกจทนาเครองหรอการเลน

คาสโนมาลงในบอน โดยเจามอจะตองเสยคาเชาใหแกเจาของบอน แตกจะไดเงนกนเปลาหรอคาตง ในการเลนแตละครงในขณะเดยวกนเจาของบอนหรอนกลงทนเองกมกจะเปนเจามอหรอเจาของเครองเลนบางประเภทดวย

132

ภาพท 5.2.ภาพกระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

เจาของโตะ หรอเจามอ จะเปนจดอยในกลมของผทมโอกาสทงไดและเสยจากการลงทนในบอนคาสโน โดยเจาของโตะทเปนเจาของบอนหรอนกลงทนบอนคาสโน จะใชระบบการบรหารทเรยกวาการบรหารความเสยงเพอควบคมการเสยประโยชน ซงจะไดอธบายในหวขอตอไป (นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

3.นกเลนพนนบอนคาสโน ไดแก ประชาชนทวไปทเขามาเลนการพนนในบอนคาสโน เราสามารถแบงนกเลนพนนบอนคาสโนออกเปน 2ระดบโดยใชเกณฑจานวนเงนทนามาเลนในบอนคาสโน คอ (นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

3.1.กลมนกเลนรายใหญ หมายถง ผเลนซงลงทนเลนในแตละครงจานวนมากกวา 10,000 บาทขนไป โดยทวไปเปนนกเลนพนนจากกรงเทพมหานครและปรมณฑล จงหวดชลบร หรอจงหวดระยองนกเลนกลมนรจกกนในนามกลมVIP โดยจะมการแยกสถานทในการเลนออกจากนกเลนรายยอยอยางชดเจน นอกจากนนกเลนกลมนจะไดรบการดแลเปนพเศษจากทางบอนคาสโนตามความตองการของนกเลน เชน บรการทพก การบรการทางเพศ เปนตน

3.2.กลมนกเลนรายยอย หมายถง ผเลนซงเขามาเลนในบอนคาสโนดวยเงนจานวนนอยแตเปนคนสวนใหญของบอนคาสโนหรอทเรยกวาเปนกลมนกเลน “สนามทราย” นกเลนรายยอยถกวางบทบาทโดยเจาของบอนวาเปนหนามาใหบอนคาสโนเพอสรางใหมบรรยากาศทคกคก ดงนน ทางบอนคาสโนจะมการจดตงรถตรบสงผเลนพนนรายยอยเขามาบอนเปนประจา โดยมแรงจงใจใหกบนกเลนพนนคอเงนเลกนอย และการไดรบประทานอาหารฟรตลอดทงวน

133

3.2 กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

สาหรบกระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองในฐานะทเปนเจาของบอนจะเปนผกาหนดระบบการบรหารบอนคาสโนในการกาหนดการบรหารบอนคาสโนสามารถจะแบงรปแบบการบรหาร ซงประกอบไปดวย การสงเสรมการตลาด การบรหารบคคล การบรหารความเสยง การประสานงานกบเจาหนาทฝายความมนคงของไทย และการบรหารงานสนบสนน ดงน

1. การบรหารการสงเสรมการตลาด การบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองในฐานะท

เปนเจาของบอนจะมระบบการบรหารทมงเนนผลกาไรจากการลงทนเปนหลก ดงนนกระบวนการหนงทจะนามาซงผลกาไรกคอ กลยทธในการสงเสรมการตลาด ดวยวธการตางๆ ทจะใหมลกคาหรอผเลนพนนเขามาเลนในบอนของตนใหมากทสด “การทาธรกจตองรจกวฒนธรรมลกคา”โดยเฉพาะลกคาคนไทย “คนไทยชอบของแถม ของฟร” (นายนท : สมภาษณ 4ธนวาคม 2556)สาหรบการสงเสรมการตลาดสามารถแบงออกเปนระบบตางๆ ดงน

1.1 การอ านวยความสะดวกในการเดนทาง การสงเสรมการตลาดของบอนคาสโนเปนหวใจสาคญในการจงใจและการ

อานวยความสะดวกตางๆ ใหกบลกคาทเขามาเลน โดยเฉพาะการอานวยความสะดวกในการเดนทางถอเปนกลยทธหลกทบอนคาสโนหลายแหงนยมนามาใช สามารถสรปรปแบบการอานวยความสะดวกในการเดนทางใหกบลกคานกเลนพนนได 2 รปแบบหลก คอ

1) การอ านวยความสะดวกในการเดนทางโดยรถต การอานวย ความสะดวกในรปแบบนถอเปนการอานวยความสะดวกใหกบนกเลนพนนรายยอยเขาสบอนคาสโน การใหความสะดวกในการเดนทางโดยรถตตงอยบนหลกการใหผเลนนงรถฟร คอ ผเลนการพนนจะตองเสยคาตวรถไปกอนลวงหนาและเมอถงบอนคาสโนกจะนาตวไปแลก ship เพอนาไปเลนการพนนตอไป ในการจดระบบรถตเปนนโยบายทใชเปนหลกในบอนคาสโนของกลมไพลนทบานผกกาด บอนคาสโนดงกลาวจะจดระบบควรถตในอาเภอเมองจนทบรตามเจาของคว หรอหวหนาคว โดยใชบตรรถตทมสตางๆ กน เชน บตรสฟาสาหรบควของปาช. บตรสเหลองสาหรบควของปาอ. บตรสขาวสาหรบควของปา ด. หรอบตรสแดงสาหรบควของปาน. เปนตน การจดค วรถต ของบอนคาส โนกถอ เปน เร องของธ รก จทประกอบดวยบคคล 3 ฝาย คอ ผบรหารบอนคาสโน หวหนาควรถต และเจาของรถตรวมวง ลกษณะการทาธรกจจะเรมจากการทหวหนาคดรถตจะตองตดตอขอโควตาผเลนพนนจากผบรหารบอนคาสโน หลงจากนนเจาของรถทจะเขารวมในธรกจกตองเสยเงนประมาณ 3 หมนบาทตอ 1 เบอรใหกบหวหนาคว โดยเจาของรถกจะไดเงนคาตวรถจากผเลนพนน (นายนอม: สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

สาหรบวธการสงเสรมการตลาดดวยระบบรถตนนจะใชกบกลม นกเลนรายยอย หรอกลมสนามทราย นกเลนกลมนสวนใหญจะเดนทางเขามาเลนแบบไปเชาเยนกลบ โดยจะมาถงบอนคาสโนในชวงสายๆ และจะกลบออกจากบอนคาสโนตอนชวงเยนๆ

2) การอ านวยความสะดวกในการเดนทางโดยรถทวร เปนระบบ อานวยความสะดวกในการเดนทางใหกบนกเลนพนนคลายกบระบบรถต แตระบบรถทวรจะเนนไปทกลมนกเลนรายใหญ หรอกลม VIP ทเดนทางมาจากกรงเทพและปรมณฑล กลม VIP และจะมการ

134

แลก Ship ขนตา 4,000 บาทขนไป นกเลนกลม VIP ทเขามาเลนในแตละครงจะอยเลนในบอนคาสโนเปนเวลาหลายวนโดยเฉพาะหากเปนชวงวนหยดจะมนกเลนพนนทมาในระบบรถทวรมากกวาวนธรรมดา นกเลนกลมนจะไดรบการดแลเปนอยางดจากทางบอนคาสโน

1.3 การจบรางวลการสงคปองชงโชค เปนรปแบบการสงเสรมการขายทนามาใชเพอดงดดใจนกเลนพนนใหเขามาเลนในบอนคาสโนมากขน โดยเฉพาะในพนททมบอนคาสโนหลายแหง เชน ชายแดนบานผกกาด จาเปนตองสรางระบบการสงเสรมการตลาดเพอแขงขนในการดงดดใจลกคา

สาหรบวธการในการสงเสรมการตลาดดวยการจบรางวลและการสงคปองชงโชค กคอ ทางบอนคาสโนจะมการกาหนดเกณฑวาหากนกเลนพนนคนใดเลนพนนตามเกณฑทกาหนด เชน มการเลนการพนนตงแต 1,000 บาทขนไปจะไดคปองเพอสงชงรางวล สาหรบรางวลทเปนสงลอใจนกเลนพนน ไดแก รถยนต รถมอเตอรไซด เปนตน นอกจากนนอาจมการจดโปรโมชนอนๆ เพมเตมตามชวงเทศกาล หรอวนหยดยาว

1.4 การสรางระบบการใหบรการทแตกตางจากคแขง การสรางกลยทธการสงเสรมการตลาดอกวธหนงคอ การสรางระบบการใหบรการตอลกคาหรอนกเลนพนนใหเกดความพงพอใจสงสดในการทจะเขามาเลนในบอนคาสโน และจะตองแตกตางจากบอนคาสโนขางเคยง เพอเปนจดขายใหกบบอน

ตวอยางของระบบบรการในเรองอาหารของบอนคาสโนชายแดนบานผกกาด กรณบอนไพลน ฟารมงโก Groupถอวามจดเดนและถอเปนวธการดงดดนกเลนพนนไดเปนอยางด เนองจากโดยทวไปจะพบวาเรองระบบอาหารถอวาในแตละบอนคาสโนจะมการใหบรการอาหารฟรเกอบทกบอน ดงนนจงจาเปนตองสรางความแตกตางในบรการดานนใหดกวาบอนอนๆ

ดงนนบอนไพลน ฟารมงโก จงเนนการเปดใหบรการอาหารตลอดเวลา นกเลนพนนหวตอนไหนสามารถเขามากนอาหารไดตลอด “ครวเราเปดตลอด 24 ชวโมง”(นายนท: สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

1.5 การบรหารระบบการเลนการพนนแบบมไดมเสย สาหรบการสรางกลยทธในการดงดดใจนกเลนพนนอกวธการหนงกคอ การสรางระบบการเลนทยตธรรมใหกบนกเลนพนน ใหมโอกาสไดและโอกาสเสยเทาๆ กน เพอใหลกคาหรอนกเลนพนนเกดความรสกมนใจวาจะไมโดนโกงจากบอนคาสโน “เกมสทเลนตองแฟร เสยตลอดใครจะมาเลนบอนเรา” “กนจนหมดกไมมลกคา” (นายนท : สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

ซงจะเหนวากลยทธดงกลาวสามารถใชไดจรงกบนกเลนพนนชาวไทยดงคาสมภาษณของนกเลนพนนทวา “เลนบอนเกาะกงไมไหวเสยอยางเดยว สบอนผกกาดไมได” (นายซอ : สมภาษณ 6 ธนวาคม 2556) แตอยางไรกดดงทจะไดกลาวในหวขอตอไปวาบอนคาสโนเองจะมระบบบรหารความเสยงทปองกนการเสยประโยชนไวแลว จงเปนไปไมไดทนกเลนพนนจะเปนผไดจากการเลนจนถงขนเจามอเสยหมดตว

1.6การบรหารธรกจบนพนฐานทางวฒนธรรม เนองจากบอนคาสโนชายแดนจนทบรและตราด กลมนกเลนสวนใหญทเขาไปเลนจะเปนคนไทย ดงนนการประกอบธรกจจาเปนตองคานงถงวฒนธรรมของกลมลกคาหลกดงนนการใหบรการจงจาเปนตองใชเทคนคการบรการแบบไทย เชน การตอนรบดวยการไหว การพดจาสภาพ ยมแยม รวมถงการลด แลก แจก แถม เพอเปนการเอาใจลกคา

135

วธการตางๆ เหลานจะตองเรมตงแตนกเลนพนนกาวเขาสประตบอน ระหวางทอยในบอนคาสโนและจะตองพยายามสรางจดขายเพอดงดดใหนกเลนพนนเกดความประทบใจ และกลบเขามาเลนในบอนคาสโนอกครงหนง

2.การบรหารบคคล การบรหารบคคลในบอนคาสโนนนจะแตกตางกนตามระบบการบรหารของ

เจาของบอนคาสโน โดยบคลากรภายในบอนคาสโนสวนใหญจะเปนคนกมพชา “ผมมลกนองทตองดแลกวา 700 ชวต เปนทงคนไทยประมาณ20% กบคนเขมร 80%” “เราอยในใบอนญาตของเขมร ตองเอาเขมร มฉะนนเขาจะไมเอาเรา” (นายนท: สมภาษณ 26 พฤศจกายน 2556) ในการบรหารงานบคคลของบอนคาสโนสามารถแบงออกเปนตาแหนงตางๆ ไดดงน

2.1 ผจดการบอนคาสโน บทบาทผจดการในการบรหารบอนคาสโนนนถอวาเปนบทบาททมความสาคญคอนขางมาก เนองจากคนทาหนาทเกยวกบการดแลความเรยบรอยตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการควบคมไมใหเกดการโกงขน ไมวาจะเกดจากฝายผเลน หรอฝายคาสโนกตาม นอกจากนยงตองคอยอานวยความสะดวก การประสานงานภายในบอนคาสโน ดงนนบอนคาสโนทเปนมาตรฐานทวไปจงจาเปนตองจดระบบผจดการออกเปนหลายระดบ เพอชวยการบรหารบอนคาสโน ตงแตผจดการใหญ (Supervisor) ผจดการโตะ และผจดการ chip (chip manager)

2.2 คนแจกไพ (Dealer) เปนผททาหนาทแจกไพใหกบนกเลนพนน คนแจกไพมความสาคญตอธรกจบอนคาสโนเนองจาก ถาคนแจกไพเขาไปสมคบกบผเลนการพนนกจะกอใหเกดการโกงบอนคาสโนได ดงนนในบอนคาสโนมาตรฐาน การเตรยมคนทจะมาเปนผแจกไพถอเปนเรองทมความสาคญ ตงแตจดเรมตนคอ ในการสมครคดเลอกคนเขามาเปนคนแจกไพนน บอนคาสโนขนาดใหญตองคานงถงคณสมบตทสาคญหลายๆ เรอง ไดแก การมบคลกทด การมไหวพรบในการทางาน ซงตองผานการทดสอบความถนนเกยวกบตวเลขและคนททาหนาทแจกไพจะตองมสตปญญาคอนขางสง ซงบางบอนกจะมการทดสอบเกยวกบเรองสตปญญาดวย การคดเลอกผสมครในตาแหนงคนแจกไพสามารถสะทอนไดจากคาสมภาษณของผบรหารบอนคาสโนชายแดนจงหวดจนทบรและตราดไดดงน

“พนกงานเหลานจะเปนกลมคนทมอายนอย 18-20 สมองยงดอย” (นายนท: สมภาษณ 26 พฤศจกายน 2556)

หลงจากทคดเลอกผทมาสมครเปนคนแจกไพแลว ทางบอนคาสโนกจะตองมกระบวนการในการฝกอบรมผผานการคดเลอก แตจะตองทผานการฝกอบรมวธการแจกไพอยางเขมขน มานานกวา 6 เดอนกอนทจะออกมาปฏบตงานได โดยมครฝกอบรมทเปนมออาชพและไดรบการศกษาเกยวกบบอนคาสโนมาโดยตรง โดยเฉพาะผอบรมดงกลาวสวนใหญจะเปนคนฟลปปนส มาเลเซย อนโดนเซย เนองจากเปนประเทศทมโรงเรยนสอนเกยวกบธรกจคาสโนโดยตรง “ตองมาสราง DNA ของผมเอง” และสวนใหญ

อยางไรกดในภาคปฏบตเราจะพบวาคนแจกไพสวนใหญจะเปนคนกมพชาเนองจากจะมแรงงานตลอดเวลา รวมทงเปนกตกาททางกมพชากาหนดวาการลงทนทาบอนคาสโนจะตองจางแรงงานในกมพชา (นายนท: สมภาษณ 26 พ.ย.56)

หลงจากทไดอบรมคนแจกไพมาแลว ทางบอนคาสโนยงตองใหคนแจกไพทดลองปฏบตงานดโดยมพเลยงยนประกบอยตลอดเวลา เปนเวลาระยะหนง หลงจากทางบอนมนใจในการทางานแลวทางบอนถงจะปลอยใหคนแจกไพสามารถดาเนนงานไดดวยตวเอง

136

2.3 พนกงานดแลลกคา (Junket) หมายถง จะเปนกลมททาหนาทดแลนกเลนพนน ซงอาจจะทาหนาทหลายอยาง เชนเชยรนกเลนพนนใหเลน ดแลอานวยความสะดวกใหแกนกเลนพนน ขอเครดตใหกบนกเลนตดตามหน ซงจะไดคาตอบแทนจากคาตง ประมาณ 2-3 เปอรเซนต(นายนท: สมภาษณ 26 พ.ย.56) หากเปนการดแลกลมลกคา VIP รายไดสวนหนงจะมาจากคาคอมมชชนในการแลกชป (นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

สาหรบคาตอบแทนของบคลากรเหลานจะนกลงทนบอนการพนนจะนามาจากกาไรทไดจากกลมผเลน “สนามทราย” และตสลอตแมทชน (นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

อยางไรกดในการบรหารธรกจบอนคาสโนถอเปนธรกจทบรหารยากเพราะ “การโกงสามารถเกดขนไดตลอดเวลา” ดงนนการบรหารตองเปนไปอยางระมดระวง โดยเฉพาะการโกงทเกดขนมกจะมพนกงานของธรกจเกยวของอยดวย “ลกคามาเลนโกงไมได ถาลกนองไมโกงให” (นายนท: สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556) ทางบอนจงตองมวธการลงโทษพนกงานทโกงเพอไมใหเปนตวอยางทไมดกบพนกงานคนอน

3.การบรหารความเสยง ในกระบวนการบรหารธรกจการพนนซงเปนธรกจทมความเสยงทงในแง

ของผเลนและเจาของโตะหรอเจามอ ดงนนในการบรหารธรกจบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด จะพบวาแตละบอนคาสโนจะใชวธการควบคมความเสยงเพอปองกนการเสยประโยชน บนพนฐานขององคความร 3 ศาสตร ดงน

3.1 ความรทางวทยาศาสตร การประกอบธรกจของนกลงทนในบอนคาสโน กลมทมความเสยง คอ กลมเจามอหรอเจาของโตะซงอาจรวมถงนกลงทนทเปนเจาของบอนดวยจาเปนตองมวธการในการควบคมความเสยง เพอปองกนการโกงทงจากผเลน และ คนแจกไพ ในบอนคาสโนสวนใหญนจะเปนการใชเทคโนโลยเขามาควบคมใน 2 รปแบบ คอ

รปแบบแรก เปนการควบคมดวยกลองวงจรปด (CCTV) ทจะใชตดตามพฤตกรรมของผเลนเพอปองกนการโกง “รแมกระทงดไพ ตรวจสอบไมใหคนเลนมาโกงเรา” (นายสทธ: สมภาษณ 8 สงหาคม 2556) นอกจากนยงเปนการควบคมคนแจกไพทอาจรเหนกบผเลน

รปแบบทสอง เปนการใชโปรแกรมคอมพวเตอร ควบคมอปกรณการพนนสมยใหม เชน รเลต สลอตแมทชน การพนนบอลออนไลน โดยมการกาหนดสดสวนของรายไดจากเครองเลนอยางชดเจน“เคาตงโปรแกรมกนเอาไวแลว” (นายการ : สมภาษณ 6พฤศจกายน 2556)

3.2 ความรทางพฤตกรรมศาสตร ใชการวเคราะหพฤตกรรมของผเลนและหาเทคนคทจะเอาชนะผเลน เชน

1.ดพฤตกรรมการเลนถาเจามอแพกจะเปลยนตวคนแจกไพ 2.การเอนเตอรเทนดวยเครองดมแอลกอฮอลเพอใหนกเลนพนนเกด

ความมนงง ขาดสตยบยงอนนาไปสการตดสนใจทผดพลาดไดงาย 3.การใชหองปรบอากาศเพอสรางบรรยากาศและอาศยความลาทเลน

มาตลอดทงวน “เลนยาวสเจาไมได”(นายสทธ: สมภาษณ 8 สงหาคม 2556) และทางบอนคาสโนสวนใหญหวงทจะชนะผมาเลนการพนนในชวงกลางคน ซงผเลนจะเรมมอาการงวง เหงา หาว นอน จากเงอนไขเชนนจงทาใหบอนคาสโนชายแดนทงหมดจะตองเปดบรการหลงการปดจดผานแดนจนทบร

137

และตราด ผลทตามมากคอ ทาใหบอนคาสโนจะตองพงพาเจาหนาทฝายความมนคงในการยอมใหผานดานเกนเวลากาหนด

อยางไรกดในปจจบนจะพบวามการผลกดนชวงเวลาเปดปดดานคาสโน โดยผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตร ตามมตเมอวนท 1 สงหาคม 2556 ใหขยายเวลาเปน 20.00 น.

3.3 ความรทางไสยศาสตรการใชความรทางไสยศาสตรของนกลงทนในบอนคาสโนจะวธการใน 3 รปแบบดวยกนดงน

1.การใชซนแสหรอหมอด บอนคาสโนบางแหงจะมการวาจางหมอดหรอซนแสไวประจาบอน“ซนแส นเทาไหรกส”(นายเกษม: สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556) เพอคอยตรวจสอบดวงของพนกงานแจกไพ เชน ตรวจสอบวนเดอนปเกด ปชง วนตกฟาก โหงวเฮงของพนกงาน เปนตน นอกจากจะดดวงชะตาของพนกงานแลวอาจมการดลกษณะโหงวเฮง ดวงชะตาของนกเลนบางคนเทาทมขอมล เพอจดวางพนกงานแจกไพไดอยางถกตอง

2.การดบคลก ลกษณะ ดวงชะตา ของพนกงานแจกไพ ตงแตการรบสมครพนกงานเขามาทางาน ซงพนกงานทกคนจะตองเปดขอมลสวนตวอยางละเอยด เชน วนเดอนปเกดเวลาตกฟาก เพอนามาเปนขอมลใหซนแส คานวณปชงเบองตน“กวาจะเขามาทางานไดน ซนแส ตองพจารณา โหงวเฮงพนกงานอกรอบหนง”(นายเกษม: สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

3. การไหว บชาสงศกดสทธ นอกจากวธการทางไสยศาสตรดงทกลาวมาแลวขางตน วธการอกวธหนงทหลายบอนนยมใชกนกคอการกราบไหว บชาสงศกดสทธตามจดตางๆ ของบอน เพอขอใหสงศกดสทธดลบนดาลในสงทตนตองการ เชน หากเมอใดทนกเลนพนนเปนฝายไดจากการเลน จะพบวาเจาของโตะหรอนกลงทนจะจดธปบชาสงศกดสทธซงในบางครงทาใหถงขนาด“เปลยนกระถางธปไมทนกนเลยทเดยว”(นายการ : สมภาษณ 6พฤศจกายน 2556)

4.การประสานงานกบเจาหนาทฝายความมนคงของไทย จาเปนจะตองเสย

คาใชจายใหกบเจาหนาททเกยวของของไทยเพออานวยความสะดวกในเรองเกยวของ ดงน 4.1. เรองเวลาเปด-ปดดานชายแดน 4.2. การอานวยความสะดวกเกยวกบหนงสอเดนทาง 4.3. การตรวจคนสงผดกฎหมายระหวางการเดนทางมายงบอนคาสโนและ 4.4. การหามนาเงนขามประเทศ

นอกจากผลประโยชนจากคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราดดงกลาว จะตกอยกบกลมผมสวนเกยวของโดยตรงกบการพนน แตผลประโยชนบางสวนตกอยกบเจาหนาทของรฐ เชน กรณรถตทรบนกเลนจากในชมชนเมอง มงหนาสบอนคาสโนชายแดน เจาของบอนจะตองจายคาสวยเพออานวยความสะดวกใหกบนกเลน “เราตองเคลยร ทหาร ตารวจ นายอาเภอ ผวาฯ ผบ.นย. เดอนละกวาลาน”(นายสทธ : สมภาษณ 8สงหาคม 2556)

5. การบรหารงานสนบสนน (Supporting Agency) นอกจากระบบการบรหารหลกของธรกจบอนคาสโนดงทไดกลาวมาแลว ในการ

ดาเนนกจการบอนยงมบรการตางๆ ทคอยอานวยความสะดวกใหกบนกเลนพนนระหวางทอยในบอนคาสโนดวย เชน อาหาร การปลอยเครดต การรบจานา การขายบรการทางเพศ เปนตนในการจดสงอานวยความสะดวก อาจแบงการอธบายของลกษณะงานในแตละฝายดงน

5.1 ฝายบรหารธรกจรบจ าน า

138

ฝายทดแลเกยวกบธรกจจานานนมหลายรปแบบ ทงทนกลงทนบอนคาสโนเปนผดาเนนการเอง เจาของโตะเปนผดาเนนการ การใหเครอขายของนกลงทนเขามาดาเนนการ หรอการใชวธการจางบรษทเอกชนภายนอก (Outsource) เขามาดาเนนการภายใตสญญา “รายจายเยอะ จาง Outsource ดกวา ทาไมดกเลกจาง” (นายนท : สมภาษณ 26 พ.ย.2556) สาหรบกลมผเลนการพนนทเรยกวา สนามทราย สวนใหญจะใชบรการธรกจจานา เชน การจานาโทรศพทมอถอ ทรพยสนมคาตางๆ เปนตน (นายการ : สมภาษณ 6พฤศจกายน 2556

5.2 ฝายอาหารและเครองดม อาหารและเครองดมทจดเลยงภายในบอนและโรงแรมจะมระบบการบรหาร

แบบเดยวกบฝายบรหารธรกจรบจานา ผทดแลเรองนสวนใหญจะเปนเจาของบอนคาสโน เครอขายของเจาของบอน หรอบรษทเอกชนภายนอก โดยวตถดบทใชในการผลตอาหารจะหาซอจากตลาดในเมองจนทบร “อาหารการกนจะไปซอทตลาดโบวลง จนทบร” (นายชย: สมภาษณ 15 ก.ค. 56) เพราะในชมชนชายแดนผลตไดไมตรงตามความตองการของบอน “พวกคนมาเลนเขาไมกนอาหารแบบบานเราหรอก เขากนอาหารฝรง” (นายวฒ: สมภาษณ 15 ก.ค.56)

5.3 ฝายดแลการขายบรการทางเพศ การใหบรการทางเพศในบอนคาสโนนนจะมสวนใหญจะเปนการใหบรการกบ

กลมลกคา VIP ทจะมการสงจองลวงหนาเพอใหทางบอนคาสโนจดหามาให ซงกจะมใหบรการทงคนไทย คนกมพชา ขนอยกบความตองการของลกคา (นายการ : สมภาษณ 6พฤศจกายน 2556)

5.4 ฝายบรหารทพก การใหบรการทพกของบอนคาสโนถอเปนสงอานวยความสะดวกอกประเภท

หนงทมการดาเนนการควบคกบบอนคาสโนทกแหง โดยนกเลนพนนทกคนสามารถเขาไปใชบรการได ภายใตกตกาตางๆ เชน หากมการแลก Ship ตามเกณฑทกาหนดกจะสามารถเขาพกไดฟร เปนตน โดยระบบการบรหารทพกสวนใหญเจาของบอนจะเปนผดาเนนการเอง ในสวนนอาจมการจางแรงงานไทย เนองจากงานบรการจะคนไทยจะทาไดดกวา “งานบรการสวนใหญจะจางคนไทย” (นายสทธ : สมภาษณ 8 สงหาคม 2556)

5.6 ฝายสนเชอ หรอการปลอยเครดต การใหบรการดานสนเชอ เปนการบรการนกพนนระดบ VIP ทอยใน “ตลาด

บน” กลมลกคา VIP ทจะขอใหบรการดานเครดตผานทางพนกงานดแลลกคา (Junket) และพนกงานดแลลกคา (Junket) จะตองตดตามหน (นายการ : สมภาษณ 6พฤศจกายน 2556)

สาหรบกระบวนการตดตามหนจะมกาหนดระยะเวลาและมขนตอนแตกตางกนในแตละคาสโน อยางไรกดทกคาสโนจาเปนตองเปลยนใชกลไกความรนแรงในเชงอทธพลเปนฐานในการบรหารสนเชอ ตวอยางเชน

ในการบรหารของบอนคาสโนแหงหนงทชายแดนบานผกกาด ผบรหารจะใหเวลา 7 วนหลงจากขอเครดตไปจะมการตดตามทเรยกวา “ตดตามทวงถาม” จากนนจะมการกาหนดระยะเวลาในการชดใชหน เชน 1-3 เดอน สาหรบกรณของลกคาทไมมเงนมาใชหนกจะใชการพดคย หากพอมของมคากยดทรพยสนทมเทาทจะทาได แตในกรณทมเงนแตไมใชหนทางบอนคาสโนกจะมกระบวนการจดการตามระบบของบอนคาสโน “มแตไมจาย อนนโดนแน”(นายนท : สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556)

139

สวนในการบรหารสนเชอเพอตดตามทวงหนในอกคาสโนหนง จะมมาตรการทแตกตางกนออกไป คอ ผเลนทยมเงนบอนแลวไมจายคนทางบอนจะใชสตรในการบรหารหนทเรยกวา “อม ขง รด” กลาวคอ ผเลนทไมจายหนจะถกทางบอนลกพาตวและจะนาไปขงในหองลบทไมมใครรจก หลงจากนนกจะรดเงนจากญาตทอยทางบาน โดยการโทรศพทไปหาญาตสนทเพอบบใหมาจายหนแทนผเลนดงกลาว (นายพน : สมภาษณ15 มถนายน 2556)

5.7 กจกรรมชมชนสมพนธ บอนคาสโนทบานผกกาดบางแหงทมบทบาทของนายทนไทยในการทาธรกจ

เปนหลกจะมกจกรรมชมชนสมพนธระหวางบอนคาสโนกบชมชนชายแดนไทยทตดกบบอนคาสโน ตวอยางเชน ชมชนตาบลคลองใหญ อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร เราพบวา บอนคาสโนของกลมไพลนไดดาเนนกจกรรมทเออประโยชนในเชงอปถมภแกชมชนคลองใหญ คอ

1. การจดทอดกฐนประจาปใหแกวดในชมชนคลองใหญทกๆ ปทผานมา 2. การรบคนงานทเปนคนไทยจากชมชนเขามาทางานในบอนคาสโนซงปจจบน

เปนจานวนรอยละ 10 ของพนกงาน และ 3. การรบซอขนมจากชมชน การทากจกรรมชมชนสมพนธดงกลาวไดสราง

ความชอบธรรมใหกบการดารงอยของธรกจบอนคาสโนตามชายแดน ดงนนเราจงพบวายงไมเกดความเคลอนไหวตอตานบอนคาสโนจากชมชนชายแดน

(นายนท : สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556),(นายจด : สมภาษณ 7 พฤศจกายน 2556)

140

กจกรรมการบรหาร ประเภทของกจกรรม 1.การบรหารดานงานบคคล 1. ผจดการบอน

2. คนแจกไพ (Dealer) 3. พนกงานดแลลกคา (Junket)

2.การบรหารงานดานการจดการความเสยง

1. ควบคมดวยกลองวงจรปด (CCTV) 2. โปรแกรมคอมพวเตอร 3. วเคราะหพฤตกรรมของผเลน 4. ซนแสหรอหมอด / บคลก ลกษณะ ดวง

ชะตา ของพนกงานแจกไพ / สงศกดสทธ

3.การบรหารงานดานการประสานงาน

1. คาใชจาย 2. เวลาเปด-ปดดาน 3. การอานวยความสะดวกเกยวกบหนงสอ

เดนทาง 4. การตรวจคน 5. การหามนาเงนขามประเทศ

4.การบรหารงานดานการสงเสรมการตลาด

1. การอานวยความสะดวกในการเดนทาง 2. การจบรางวล เชนการสงคปองชงโชค 3. การสรางจดขาย 4. การสรางระบบการเลนการพนนแบบม

ไดมเสย 5. การบรหารงานบนพนฐานทางวฒนธรรม

5.การบรหารงานดานการสนบสนนกจกรรมภายในคาสโน

1. อาหารและเครองดม 2. ดแลการขายบรการทางเพศ 3. ทพก 4. สนเชอ หรอการปลอยเครดต

ตารางท 5.1. แสดงกระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนนาทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบรและตราด

บทท 6 ผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชา

ทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก: กรณศกษาบอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอาเภอโปงน ารอนจงหวดจนทบร

ในการน าเสนอผลการศกษาเบองตนในทนถอวาเปนการวเคราะหผลกระทบจากการ

เลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก ในบทนจะใชกรณศกษาผลกระทบจากบอน ณ จดผานแดนถาวรบานผกกาด อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ซงถอเปนพนททมบอนคาสโนมากทสดในบรเวณจงหวดจนทบร และตราด ในการวเคราะหถงผลกระทบกจะเลอกชมชนตวอยาง 2 แหงดวยกน กลาวคอ ชมชนชายแดน และชมชนในเมองจงหวดจนทบร ดงนนในการน าเสนอจะแบงออกเปนหวขอทส าคญดงน

1. บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนชายแดนจงหวดจนทบร 2. บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนเมองจงหวดจนทบร

1. บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนชายแดนจงหวดจนทบร

ในการน าเสนอผลการศกษาจากผลกระทบของบอนคาสโนทมตอชมชนชายแดนจงหวด จนทบร จะแบงออกเปนหวขอยอย 2 หวขอดงน

1.1 บรบทของชมชนต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร 1.2 ผลกระทบของบอนคาสโนบานผกกาดตอชมชนต าบลคลองใหญ

1.1 บรบทของชมชนตาบลคลองใหญ อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ส าหรบความเปนมาของอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มการเลาสบตอกนมาวา

ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) ไดมอบหมายให พระองคชายน ากองทพจากกรงเทพมหานครไปปราบพวกแขก ซงกอการจลาจลทหวเมองพระตระบอง ซงอยในความปกครองของประเทศไทยในสมยนน พระองคเจาชายทรงน ากองทพจากกรงเทพมหานครไปตงคายพกทบานหลวงภกด (เก) ซงไดปฏบตหนาทราชการดวยความมานะ อตสาหะอยเสมอ พระองคเจาชายจงไดเสนอใหเลอนยศและฐานนดรศกดเปน “พญากมพชพนมระดมภกด” และตงชอหมบานเปนบานหลวง (มะขาม) ในป พ.ศ.2445 บานพญากมพชไดรบการยกฐานะเปนกงอ าเภอกมพช และในป พ.ศ.2494 ขนประสงคสขการ ผวาราชการจงหวดจนทบรไดพจารณาเหนวา ทตงกงอ าเภอเดมไมเหมาะสมเพราะขาดแคลนน า จงไดยายไปตงทบานโปงน ารอน ซงเปนบานหมท 3 ของต าบลโปงน ารอน และไดเปลยนชอกงอ าเภอกมพช เปนกงอ าเภอโปงน ารอนตามชอหมบานทตง เนองจากในทองทหมบานนมบอน ารอนอยแหงหนงอยใกลล าคลองซงเรยกกนวา “โปง” จงเรยกผสมกนวา “โปงน ารอน” และไดรบการยกฐานะเปนอ าเภอ เมอวนท 15 กนยายน 2494 เปนตนมา

ในป พ.ศ.2496 ฯพณฯ โกเดช เดชปฏยทธ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทยไดเดนทางตรวจราชการและไดพจารณาเหนวาบรเวณทตงอ าเภอไมสามารถขยายใหเจรญขนไดโดยทกรมทางหลวงไดกอสรางทางหลวงแผนดนจากจงหวดจนทบรไปยงสระแกว ซงผานหมบานทบไทร ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงสงการใหหาทดนเตรยมไวเพอกอสรางทวาการอ าเภอขนใหมรมถนนสายจนทบร-สระแกว ในป พ.ศ.2506 ไดรบงบประมาณใหกอสรางอาคารทวาการอ าเภอเปน

142

อาคารไมกอสรางอาคารทวาการอ าเภอเปนอาคารไม 2 ชน ในวงเงน 300,000 บาท ณ บรเวณสถานทรมถนนสายจนทบร-สระแกว ทบานทบไทร หมท 1 ต าบลทบไทร โดยยายทวาการอ าเภอเดมมาอยทแหงใหม ตงแตวนท 22 เมษายน 2508 ในปลายป พ.ศ.2539 ไดรบงบประมาณจากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทยเปนเงน 6,590,000 บาท เพอกอสรางทวาการอ าเภอหลงใหมไดกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ.2540 และไดใชปฏบตราชการตงแตวนท 22 สงหาคม 2540 เปนตนมาจนถงปจจบน (77จงหวด.com: ออนไลน)

ภาพท 6.1.ภาพแผนทแสดงอาณาเขต อ.โปงน ารอน จ.จนทบร พ.ศ. 2475 จงไดตงต าบลคลองใหญ ในทองทอ าเภอโปงน ารอน โดยแยกมาจาก

ต าบลโปงน ารอน ส าหรบชอ “คลองใหญ” นนคงตงตามล าคลองโปงน ารอน มลกษณะกวางใหญมาก ซงแหลงน าเกดจากเทอกเขาพระพทธ ประชาชนสวนใหญเปนคนในพนทนบถอศาสนาพทธ(ต าบลคลองใหญ :ออนไลน) มพนททางดานทศตะวนออก ตดกบ ประเทศกมพชาประชาธปไตย ต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน มหมบานจ านวน 7 หมบาน ดงน

1. หมท 1 มชอวาบานหนองบอนในหมนมโรงเรยน 1 แหงคอ โรงเรยนหนองบอนเปนโรงเรยนระดบประถมศกษาตงอยบรเวณวดหนองบอน

2. หมท 2 มชอวาบานเสยมจบ ประวตหมบานเสยมจบ เลากนวาเดมเปนทอยของชนกลมหนง ไมทราบสญชาต ผน าหมบานเปนผมอทธพลและผมวชาอาคมทางไสยศาสตร ตอมาป พ.ศ.2439 มสงครามไทยกบฝรงเศส เจาหนาทฝายไทยสบทราบวา มหมบานดงกลาว จงสงเจาหนาทไทยเขาไปสอบถาม หวหนาหมบานกบอกวา ขนกบเขมร เมอทางการเขมรมาสอบถาม หวหนาหมบานกจะตอบวา ขนอยกบไทย เมอมการชเขตแดนระหวางประเทศ ปรากฏวาอยในประเทศไทย

143

ฝายไทยจงใชกลอบายใหผน าหมบาน แจงชาวบานก าหนดวนเขาเยยมเยยน เมอถงวนนดจงมการจบกมผน าหมบานเขาบางกอก จากเหตการณนค าวา “เซยมจบ” คอ “เซยม” แปลวาไทย เหตการณน คอ การจบกมของไทย คอ ไทยจบ นนเอง ปจจบน เรยกชอหมบานเพยนไปเปน “เสยมจบ” ”(นายตร ผกกาดทอง,มปป)

3. หมท 3 มชอวาบานผกกาด เดมชอ“บานพนมรน”(ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม,ออนไลน)หรอ“วดระเซอซน”(นายตร ผกกาดทอง,มปป)ในหมนมโรงเรยนวดผกกาดเปนโรงเรยนระดบประถมศกษาตงอยบรเวณวดผกกาด

4. หมท 4 บานคลองใหญ มโรงเรยนบานคลองใหญ ตงอยบรเวณวดคลองใหญ 5. หมท 5 บานปาวไล เดมชอวา “บานปา”แตตอมามการเปลยนชอหมบานโดย

น าเอาค าวา “วไล” มาตอทายค าวา “บานปา” เพอความเปนสรมงคลของหมบาน จงเรยกกนวา “บานปาวไล”ตงแตนนมาส าหรบบานปาวไลนนม 1 แหงคอ โรงเรยนบานปาวไลเปนโรงเรยนระดบประถมและมธยมศกษา

6. หมท 6 บานมะรมแตเดมบานมะรมขนอยกบบานหมท 8 ต าบลโปงน ารอน แตตอมาแยกเปนหม 4 ต าบลคลองใหญ และในป พ.ศ. 2536 แยกมาเปนหม 6 ต าบลคลองใหญ และใชชอหมบานมะรม เพราะมการกลาวกนวา เคยมตนมะรมใหญอยในหมบาน แตปจจบน ไมมแลว (ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม,ออนไลน) ส าหรบหมบานแหงนม วดมหาคงคาราม เปนศาสนสถานนอกจากนในพนทยงมทท าการไปรษณยโทรเลขชวคราวไวบรการประชาชนดวย

7. หมท 7 บานนา ซงมเขตพนทตดตอกบ หมท 3 บานผกกาด ในอดตการเดนทางเขาไปส ต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงนารอน มความยากล าบาก กลาวคอ เสนทางมลกษณะเปนทาง “ลกรง” ตองเดนทางดวยเทา ใชมาหรอเกวยน ประมาณ พ.ศ.2508 มการตดถนนท าใหการสญจรและการไปมาหาสระหวางชาวบานรวมทงการคาขายผลผลตทางการเกษตรของชาวบาน การตดถนนเขาสหมบานท าใหระยะตอมาเรมมการตดตงระบบไฟฟาเขาสหมบานในชวงประมาณปพ.ศ.2525 ในระยะแรกชาวบานใชประโยชนจากแสงสวางของไฟฟา การมถนนไมไดท าใหการสญจรไปมาของประชาชนสะดวกแตยงดงดดผคนแปลกหนาเขาสเขตพนทต าบลคลองใหญมากขน “มรถโดยสารขนขาวของพวก กะป เกลอ ยาสบ สบนกแกว แลวกปลากระปองมาขาย” (นางต: สมภาษณ 8 พฤศจกายน 2556)

ปจจบนการเดนทางเขาสพนทต าบลคลองใหญ สามารถเดนทางโดยใชถนนทางหลวงลาดยางหมายเลข 3193 หรอ เสนทางสายจนทบร -สระแกว ซ ง เปนถนนสายยทธศาสตร ระยะทาง 25 กโลเมตรโดยมถนนลาดยางในต าบล จ านวน 5 สายคอ (เทศบาลต าบลคลองใหญ,(มปป.):ออนไลน)

1. ผานระหวางต าบลโปงน ารอนคลองใหญ เทพนมต และหนองตาคง หมายเลข 3193 ระยะทางประมาณ 10 กโลเมตร

2. เขาจดผานแดนถาวรชองผกกาด ระยะทางประมาณ 3.5 กโลเมตร บรเวณจดนตรงกบบานโอคอม ต. สตงไกร อ.สลกกาว จ.ไพลน ประเทศกมพชา (ตรวจคนเขาเมองจงหวดจนทบร: ออนไลน)

3. เขาหมบานผกกาดหมายเลข 3227 (หมบานผกกาด - โอล าเจยก) ระยะทางประมาณ 6 กโลเมตร

144

4. ถนนเขาบานเสยมจบ ระยะทางประมาณ 700 เมตร 5. ถนนสายคลองใหญ-ซอย (2) 1,100 เมตร อาชพของชาวบานทอาศยในต าบลคลองใหญ ในอดตการเกดสงครามขนในประเทศ

กมพชา มสวนอยางส าคญตอการทะลกเขาสเขตแดนประเทศไทยของชาวบานกมพชา ชาวกมพชาบางสวนเขามาแผวถางปาเพอใหมพนทในการเพาะปลกพชไร เชน ขาว พรกขหน ผก มะเขอ ฝาย ขาวโพด งา ถวลสง ในพนทต าบลคลองใหญไมไดม เพยงชาวกมพชาทอพยพหนภยสงครามมาจากประเทศกมพชา แตยงมคนไทยยายถนฐานจากจงหวดอนๆ เชน นครราชสมา สพรรณบร ระยอง เปนตนทเขามาอาศยและประกอบอาชพท าไร พวกเขาน าพชไรแลกเปลยนสนคา ขาวของเครองใช (นางต: สมภาษณ 8 พฤศจกายน 2556) กบพอคาและตอมาเมอมถนนตดเขาสหมบานและมรถยนตของพอคาสญจรไปมามากขนท าใหชาวบานเปลยนจากการเพาะปลกพชไรประเภทเดม และหนมาปลกมนส าปะหลง ขาวโพด ขายใหกบพอคาแทนการแลกเปลยนสนคาในแบบเดม

ในปจจบนความสะดวกสบายในการสญจรไปของชาวบานต าบลคลองใหญ ท าใหพวกเขาสามารถเดนทางไปมาระหวาง ต าบล อ าเภอ จงหวดและตางจงหวดไดมากขน ในอดตทชาวบานสวนใหญทมทดนเพอการเพาะปลกพชไร เปลยนแปลงเปนพชสวน เชน เงาะ ทเรยน ซงเปนผลไมหลกของจงหวดจนทบร แตเปนเพราะการมราคาตกต าอยางตอเนองของผลไมชนดน ท าใหชาวต าบลคลองใหญเปลยนไปปลกล าไยพชสวนเศรษฐกจชนดใหมทเกษตรกรชาวอ าเภอโปงน ารอนหนมากนปลกและสรางรายไดอยางมาก เพราะล าไยมรสชาตด หวาน กรอบ เนอมาก ท าใหเปนทตองการของตลาดตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงตลาดขนาดใหญอยางประเทศจนเกษตรกรผปลกล าไยสามารถก าหนดชวงเวลาในการเกบเกยวกบผลผลตไดตามความตองการของตลาด ราคาสงกวา 30 บาทตอกโลกรมเมอเปรยบเทยบกบ เงาะ มงคด ลองกอง ทตกต าอยางตอเนอง “เมอกอนคนโปงฯจะเขาไปซอรถยนตคนขายกเบอนหนาหน แตเดยวนรบวงเขามาตอนรบ” (ชาวบานในต าบลคลองใหญ : สมภาษณ 7 พฤศจกายน 2556) สวนชาวบานอกสวนหนงกประกอบอาชพคาขายของช า ขายอาหาร เหมอนชาวบานในพนทอน ๆ ทวไป

อยางไรกตาม ถงแมวาบรบท ณ บรเวณต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบรขางตนนน เปนบรบททกลาวถงเพยงดานภมศาสตร เศรษฐกจ สงคม ตลอดจนวถชวตของผคนบรเวณนนตามทภาครฐ และงานวจยชนนไดรวบรวมไว แตสงหนงทเปนแกนหลกส าคญและยงไมมงานดานวชาการใดกลาวถงหรอไดอธบายไวเลย กคอ บรบทของพนททเชอมโยงกบบอนคาสโน ซงงานวจยชนนจะขอน าเสนอสภาพพนททเปนจรงโดยจะอธบายชมชนเชอมโยงกบบอนการพนน กลาวคอ บรเวณต าบลคลองใหญ อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร เปนพนทชายแดนระหวางประเทศไทยและกมพชาดงกลาวขางตน ท าให การคมนาคมขามชายแดนไปมาระหวางกนสะดวกสบายเปนอยางมาก ซงแตเดมนนประชากรทงสองประเทศไดใชเสนทางกเพอต ดตอคาขายสนคา ขนสงสนคา การคาแรงงาน รวมถงการทองเทยว

ภายหลงไมนานนกประเทศกมพชาไดด าเนนนโยบายการสรางบอนการพนนหรอบอนคาสโนขนตามแนวชายแดน ท าใหสมาชกในชมชนคลองใหญเหนวาการเปดบอนเสรในประเทศเพอนบาน และเปนการเลนการพนนทกฎหมายไทยไมสามารถด าเนนการเอาตนมารบผดได มหน าซ าประเทศกมพชายงอนญาตใหคนไทยสามารถเขาไปเลนพนนในบอนได ประกอบกบการเกดของบอนคาสโนเปนของใหมนอกเหนอจากประสบการณในชวตประจ าวน ท าใหคนในชมชนคลองใหญรสกเปน

145

ของใหมและแปลก พวกตนกตองการไปเลนพนนและเขาไปสมผสบรรยายภายในบอนคาสโน และทส าคญสถานทตงของบอนคาสโนอยใกลชายแดนประเทศไทย การเดนทางเขาไปเลนพนนในบอนคาสโนจงสะดวกมาก คนในชมชนไมวาฐานะใด ๆ ไมวาจะฐานะรวยหรอจน กสามารถเขาไปสมผสหรอเลนพนนในบอนคาสโนไดหมดทกคน 1.2 ผลกระทบของบอนคาสโนบานผกกาดตอชมชนตาบลคลองใหญ

จากการทคณะผวจยไดลงพนทสมภาษณชาวบานต าบลคลองใหญตางใหความเหนเกยวกบประสบการณสวนตวสวนใหญตรงกนวาในการเขาไปเลนการพนนในบอนคาสโนชายแดน ตามค าใหสมภาษณตอนหนงทวา “ตอนแรก ๆ เปนของใหมจงลองไปเลน” (นายชย : สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556) จากค าใหสมภาษณดงกลาวสะทอนใหเหนไดวา ทจรงแลวเมอพจารณาใหดสงคมไทยไดยอมรบโดยดษฎทวา “การพนนเปนสงทอยคกบสงคมไทยมาเปนเวลานานแลว” แตการจดการใหเลนการพนนในลกษณะทเปนระบบระเบยบ มโครงสรางอาคาร การบรหารงานในลกษณะธรกจ การใหบรการแบบเหนนกเลนพนนเปนลกคา ซงแปลกแยกไปจากชวตประจ าวนของพวกเขา ทตงวงเลนการพนนในทสวนบคคล หรอในงานประเพณเพอหลบเลยงการจบกมของเจาหนาทรฐ สงตาง ๆ เหลานจงเปนการเสมอนสรางความแปลกใหมใหกบคนในชมชน คนในชมชนจงสะทอนความเหนดงค าสมภาษณขางตน

อยางไรกดในปจจบนปรากฏการณทเกดขนขางตนเปนเพยงแคสงใหม หรอเปนสงทนาตนตาตนใจของชาวบานคลองใหญในชวงแรกของการเปดบอนคาสโนบรเวณชายแดนเทานน ซงภายหลงจากนนความรสกดงกลาวของคนในชมชนคลองใหญกไดมลายหายไปกเนองมาจากวา ชาวบานคลองใหญไดหนกลบมาทบทวนและตระหนกถงผลกระทบทเกดขนของการเลนพนนในบอนคาสโน โดยคณะผวจยไดสรปประเดนจากการสมภาษณสามารถแบงแยกผลกระทบทเกดขนการเลนพนน ดงตอไปน

1. ผลกระทบตอชมชนคลองใหญดานเศรษฐกจ ผลกระทบของบอนคาสโนบรเวณบานผกกาด ตอชาวบานชมชนคลองใหญในดาน

เศรษฐกจนนมประเดนทส าคญ ดงน 1.1 การเลนพนนในลกษณะ“เสยพนน”ซงการเสยพนนของชาวบานคลองใหญ

เกดขนในชวงแรกทชาวบานสวนใหญเขาไปเลนพนนทบอนคาสโนทเปดใหมบรเวณบานผกกาด การเสยพนนในบอนคาสโนจากประสบการณของ นางมน นามสมมต ปจจบน อาย 52 ป (2556) เธอเปนชาวบานต าบลคลองใหญ อ.โปงน ารอน จนทบร มอาชพธรกจสวนตวโดยเปดรานคาขายของช า และอาหารตามสงทวไปในหมบานทเธออาศยอย ปจจบนเธอใชชวตอยตามล าพงหลงจากเลกกบสามของเธอ เหตผลเพราะไมตองการใหสามและลกชายมสวนรบผดชอบกบหนสนทเธอกอขนจากการเลนพนน ซงผวจยไดสมภาษณ พดคยกบเธอ เมอ8 พฤษภาคม 2556 (และอกหลายครง) นางมน ไดสะทอนเกยวกบผลกระทบทเกดจากการเลนการพนนจากค าสมภาษณ ดงน

นางมน เลาวา การเปดบอนในประเทศกมพชา หรอบรเวณใกลกบชายแดนประเทศไทยไดด าเนนการเปดบอนในชวงป พ.ศ. 2540 โดยในเวลานน เธอยงไมรจกรปแบบหรอวธการเลนพนนในบอน เธอท าหนาทเพยงสงเพอนเขาไปเลนพนนในบอนชายแดนทเรยกวา โดยเธอเรยกบอนดงกลาววา “บอนหญาคา” โดยลกษณะของบอนดงกลาวเปนการสรางตวโรงเรอนแบบงาย ๆ

146

กลาวคอ เปนโรงเรอนแบบเปดโลง หลงคาท าดวยหญาคา มงเปนลกษณะคลายเพงหมาแหงน เสาค ายนใชไมไผ และพนเปนการเทคอนกรต

ในระยะแรกมนมความรสกแคตองการไปเทยวชมสมผสกบบรรยากาศภายในบอนหญาคา ซงรปแบบวธการเลนพนนสวนใหญ คอ ไพปอกยสบเอด (21) อยางไรกตามในทสดจากทเธอท าหนาทเพยงแคพานกพนนเขาสบอน เธอจงผนตวเองเขาสงวงโคจรของนกเลนพนนเสยเอง โดยเหตผลทเธอใหกบคณะผวจยวาเธอเพยงตองการลองเลนพนน ประกอบกบเธอเองไมสามารถหกหามใจทจะไมสมผสกบการเลนพนนในบอนได ดงค าใหสมภาษณของเธอทกลาววา “เหนคนอนเขาเลนกเลยลองเลน”เธอยงใหสมภาษณตอวา เธอจงน าเงนไปเลนพนนในบอนหญาคาโดยแรกเรมเปนจ านวนไมมากนก ประมาณ 20-30 บาท หลงจากนนเธอกน าเงนจ านวนดงกลาวไปวางพนนบนโตะพนน มน บอกตอเวลาเธอเลนพนนเธอเองยงไมรเลยวาตนเองชนะพนนหรอแพพนนจะรกตอเมอเจามอกวาดเงนของเธอไปหรอเจามอน าเงนมาทบเงนใหตนเอง “ตอนเลนไดไมรดวยซาวาตวเองไดรกตอนทเขากวาดเงนมาให”

ครนเมอป พ.ศ. 2543 เมอบอนหญาคา ถกแทนทดวยบอนคาสโน โดยเปนลกษณะอาคารถาวรบรเวณฝงแดนของประเทศกมพชา ท าใหการเดนทางเขาไปเลนพนนในบอนคาสโนตามล าพงของ มน ปรากฏชดและบอยครงขนเรอย ๆ รปแบบการเลนพนนในบอนคาสโนกมลกษณะหลากหลายชนดขนและนกพนนกสามารถเลอกเลนพนนไดโดยขนอยกบความชนชอบของแตคน (นกพนน) ไมจ าเปนจะถกบงคบใหเลนพนนชนดไพแบบไพยสบเอดอก อยางไรกดโดยสวนตวของมนบอกวา รปแบบพนนชนดหนงทใชอปกรณเปนไพหรอทเราเรยกวาไพ “บาคารา” เปนการเลนพนนแบบใหมส าหรบเธอ ในขณะเดยวกนการทมนไปเลนพนนในบอนคาสโนบอยครงขนนน สะทอนใหเหนจากค าใหสมภาษณทวา “เพราะเสยเยอะแลวอยากไดคน” เธอจงเขาไปเลนพนนในบอยหลายครงกเนองมาจากเหตผลงาย ๆ กคอตองการไดเงนคนจากการทเธอเสยพนนไป ขณะทจากค าใหสมภาษณดงกลาวยงตความไดอกวานกพนนทชอมน ยงมโอกาสเสยหรอแพพนนมากกวาทจะชนะหรอไดเงนจากบอนคาสโน เพราะเธอเสยเงนจ านวนมากเธอจงตองการแกตวเพอใหไดเงนคน ประกอบกบโดยลกษณะรปแบบของการเลนพนนของมน กเปลยนแปลงไปจากเดมคอนขางมาก ซงครงแรกเรมทเธอทดลองเลนพนนเธอแทงพนนโดยใชจ านวนเงนไมมากนก คอเพยงแค 20 ถง 30 บาทตอครง (หนงเกมในการแจกไพบาคารา) จากการเลนพนนทบอนหญาคา แตหลงจากเธอเองเขาไปเลนพนนทบอนคาสโน เธอคอย ๆ เพมปรมาณจ านวนเงนมากขนเปน 30 ถง 100 บาทตอครง และจ านวนเงนสงสดส าหรบเงนทเธอเลนพนนในแตละอาจครงสงถง 5,000 บาทตอครง

นางมน ยงบอกตอวา เธอยนยนวาเธอไมไดมอาการหรอความรสกตดการพนนแตอยางใด แตการทเธอเลนพนนบอยครงขนและใชเงนแทงพนนเพมจ านวนมากขนเรอย ๆ โดยเธอใหเหตผลวา กเพราะตองการไดเงนทเสยไปคนเทานน มน บอกกบคณะผวจยวา ในระยะแรก ๆ ของการเลนการพนนในบอนคาสโน เธอมกจะแอบเลนพนนโดยไมใหสามของเธอรแตในทสดกไมสามารถปกปดขอมลเหลานนได เพราะสามของเธอเปนทงหนสวน และผประสานงานระหวางนกธรกจบอนคาสโนชาวไทยและกมพชา โดยสามของมนเปนลกษณะบคคลกวางขวางและเปนทรจกในบอนคาสโนชายแดน

เมอไมมจ านวนเงนพอทจะเลนพนนในบอนคาสโน ครงหนงเธอจงตดสนใจขโมยทะเบยนรถยนตของสามไปจ าน าทบอนคาสโน เพอใหไดเงนมาเลนพนนและไดเงนมาจ านวน 80,000

147

บาท หลงจากนนเธอกน าเงนจ านวนดงกลาวไปเลนพนนในบอนคาสโน ผลปรากฏวาเธอกเสยพนนจนหมดตว เมอสามของเธอทราบเรองดงกลาว กน าเงนไปไถถอนจ าน ารถยนตคน เธอบอกวา สามของเธอไมวากลาวหรอต าหนอะไรเธอเลย ดงความสมภาษณ “พเขาไมวาอะไรสกคา” ภายหลงจากเรองการจ าน าทะเบยนรถยนตขางตน การเลนพนนของ มน ยงคงเกดขนซ า ๆ และตอเนองเรอยมา และเหตการณทส าคญทสดของเธอกคอวา เธอยงไดน าบานพกทเธอและครอบครวอาศยอย รวมทงทดนไปจ านองเพอจะน าเงนทงหมดไปเลนพนนในบอนคาสโน ประวตศาสตรการเลนพนนของเธอกยงซ ารอยเดม ผลกคอเธอกยงคงเสยพนนในบอนคาสโนอยด

เมอหนกลบมาพจารณาโดยใหความสนใจกบวถชวตของเธอ สามารถสะทอนใหเหนไดวาวถชวตของเธอกเปลยนแปลงไปจากเดมมากทเดยวดงค าใหสมภาษณทชดเจนวา “ตอนกลางวนขายของตามปกต แตตอนกลางคนปดบานไปเลน” สะทอนใหเหนไดวาเดมทเดยวเธอเปดรานคาขายของช าในเวลากลางวน พอตกเวลากลางคนกพกผอนกบครอบครวตามปกต แตหลงจากการทเธอเขาสวงโคจรการเลนพนนท าใหวถชวตของเธอเปลยนไปมาก กลาวคอแทนทเธอจะเลกงานปดรานคาขายของช าและพกผอนกบครอบครวตามปกต เธอใชเวลาพกผอนกบครอบครวตอนกลางคนเพอขามไปเลนพนนในบอนคาสโน และมหน าซ าเนองดวยเปนการเลนพนนทใชจ านวนเงนมากขนเรอย ๆ ท าใหสถานะทางการเงนของมนเรมมปญหาและไมคอยดนก ดงนนจงปฏเสธไมไดเลยวา รายไดจากการเปดรานคาขายของช าไมสามารถรบใชการเลนการพนนของเธอได วธการในการเพมเงนตอครงในการเลนพนนวธการหนง จงไมสามารถหลกเลยงการกหนยมสนได แตเมอกเงนมาเลนพนนในบอนคาสโนเธอกยงเสยพนนจนหมดอยด ปญหาตอมาหลงจากการกเงนกคอครนถงเวลาจะตองช าระหนเงนก เธอกไมสามารถหาเงนมาช าระหนตามนดได ภายหลงเธอจงพยายามหลบหนาเจาหน ท าใหเธอใชเวลาเลนพนนทงเวลากลางวนและกลางคน โดยเธอไมสนใจกจการสวนตวและครอบครวของเธอเอง ดงค าใหสมภาษณทนาเศราวา “หลง ๆ ตอนกลางวนกไปเลนเพราะมคนมาทวงหน”

สดทายมนกยงคงมความหวงในใจลก ๆ ทวาจะไดเงนทสญเสยไปจากการเลนพนนทผานมากลบคน ท าใหเธอพอมเงนเธอกจะเขาไปเลนพนนในบอนคาสโนอยเปนนจ ดงค ากลาวทวา “มเงนอยในมอกเลน” ในขณะเดยวกน มน ยงยอมรบตอวาการเลนพนนท าใหเธอเกดอาการเครยดเพราะตองคดซ าไปซ ามาตลอดเวลาวา จะหาเงนจากทไหนมาช าระหนสนทกยมมา หลายตอหลายครงทเธอตองไปกยนเงนนอกระบบทอตราดอกเบยแสนแพง แตเธอกยงไมคดวาการกยนเงนจะเปนปญหาส าหรบเธอ โดยเธอคดอยางเดยววาจะสามารถหาเงนจากไหนได จากค าสมภาษณจะเหนไดวา “คดตลอดเวลาจะเอาเงนทไหนมาส รอยละเทาไหรกเอา” เธอยงเลาใหคณะผวจยฟงตอถงลกษณะของนกพนนสวนใหญในบอนคาสโนจะมลกษณะเลนพนนแบบไมสนใจตอสภาพแวดลอมรอบกาย พดงาย ๆ คอ เปนการเลนพนนแบบลมวน ลมคน ลมหว ลมแมกระทงเขาหองน า “คนเลนไมกน คนกนไมเลน”

อยางไรกตามในกรณศกษาผลกระทบตอชมชนคลองใหญในงานวจยชนน ขอเสนอวา การคนหาตวอยางเชงคณภาพในสวนของผลกระทบเชงสวนบคคลนน ประชาชนคลองใหญสวนใหญจะไมคอยใหความรวมมอในการใหขอมลในแงมมของประสบการณสวนตวทตนเขาสวงโคจรการพนนท าไม หรออยางไร จะมกรณศกษาเพยงนอยนดทนาสนใจในงานวจยชนนทไดน าเสนอไวขางตนเทานน อยางไรกตามคณะผวจยพยายามอยางยงทจะคนหาขอมลเพอวเคราะหและสงเคราะหเพอฉายภาพผลกระทบตอชมชนคลองใหญใหได โดยผวจยไปขอสมภาษณกบผทไมเลนพนนผหนงซงเปน

148

ผบรหารองคการปกครองสวนทองถน ไดความวา แททจรงแลวผลกระทบตอชมชนดงกลาวทเกดขนโดยสวนใหญ จะเกดขนเพยงกบประชาชนในชมชนคลองใหญเพยงสวนนอยเทานน ดงเหนไดจากค าสมภาษณทวา

“คนคลองใหญเสยพนนไมกคน” (นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน: สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

“ปจจบนคนคลองใหญไมเกยวกบคาสโน”

(นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน: สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

“เขด” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

“เปนบทเรยน”

(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลต าบลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

โดยหลงจากการทชาวบานคลองใหญสวนใหญหมดความนยมเขาไปเลนพนนในบอนคาสโนแลว การด าเนนงานการบรหารจดการของบอนคาสโนบรเวณบานผกกาด ยงมผลกระทบตอเศรษฐกจของชมชนบานคลองใหญหรอไมอยางไรนน เราสามารถสรปไดจากค าใหสมภาษณของผบรหารเทศบาลต าบลคลองใหญทวา “ผลประโยชน ขามหวคนคลองใหญ” (นายชย: สมภาษณ 16 กรกฎาคม 2556)

ดงนน บอนคาสโน 5 แหง บรเวณชายแดนบานผกกาด จงไมคอยสงผลกระทบในเชงบวกดานเศรษฐกจของชมชนคลองใหญมากนก จะมเฉพาะคนจ านวนหนงทถอวาเปนคนสวนนอยเทานน ทสามารถเขาไปท างานตามต าแหนงตาง ๆ ในบอนคาสโนได ดงเชนทผบรหารระดบสงบอนคาสโนรายหนงไดกลาววา การรบสมครคนไทยเขาท างานในบอนคาสโนนน ปจจบนมสดสวนอยทรอยละ 20 ของบคลากรทงหมด ซงเปนไปตามนโยบายของบอนคาสโนทประเทศกมพชาไดก าหนดเอาไวเปนกฎหมาย เหตผลกเพอสงเสรมการจางแรงงานของประชาชนในประเทศตนใหมงานท า ดงนน การทเจาของหรอผบรหารบอนคาสโนจะจางแรงงานไทยใหมากกวาจ านวนทกฎหมายประเทศกมพชาก าหนดไวจงด าเนนการหรอกระท าไมได การจางแรงงานไทยในสดสวนจ านวนเพยงรอยละ 20 ของบคลากรผซงท างานในบอนคาสโนทงหมด จงมนยหรอผลกระทบคอนนอยมากตอผลประโยชนทางดานเศรษฐกจทประเทศไทยหรอชมชนคลองใหญจะไดรบจากบอนคาสโน (นายนท: สมภาษณ 4 ธนวาคม 2556) ยงไปกวานน การบรหารจดการภายในบอนคาสโนทบอนคาสโนไมสามารถผลตขนเองได โดยการบรหารจดการภายในจะตองอาศยหรอการเพงพงจากภายนอก ซงการด าเนนการดงกลาวยงไมไดใชทรพยากรทผลตขนจากชมชนคลองใหญ กลาวคอ ไมวาจะเปนอาหารสด พชผลทางการเกษตร หรอผลตภณฑจากชมชน เปนตน ดงค าใหสมภาษณทวา

“อาหารการกนจะไปซอทตลาดโบวลง จนทบร” (นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน : สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

149

“การจางงานมนอยมาก” และ “ท าหลงฤดเกบเกยว” (นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน: สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

อยางไรกดการเปดบอนคาสโนดงกลาวยงมผลกระทบทางเศรษฐกจในเชงบวกตอ

ชมชนคลองใหญกเปนลกษณะโดยทางออม (Indirect) มากกวา เชน การท าใหการคาขายดขนเนองจากการใชเสนทางคมนาคมสะดวกมากขน “ซอขายเพมขนเพราะเสนทางสะดวกขน” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556) 2. ผลกระทบตอชมชนทางดานครอบครว

ผลกระทบของบอนคาสโนบรเวณบานผกกาดทม อทธพลตอการด าเนนชวตครอบครวของประชาชนในต าบลบานคลองใหญ พบวา ผลกระทบของบอนคาสโนสงผลอยในวงแคของนกพนนเพยงไมกคนเทานน ตวอยางเชน การเกดอาการของโรคตดการพนน (Addicted Gambling) จากบอนคาสโนนนพบวา มนกเลนพนนบางคนในบานคลองใหญไปเลนพนนในบอนคาสโนชายแดนตลอดตอเนอง กเนองจากเหตผลทวานกพนนทเปนคนเคยเลนพนนตามบอนบานในชมชนแตเดมกผนตวเองเขาสการเลนพนนในบอนคาสโน สะทอนไดจากค าใหสมภาษณ “คนตดเลนเพราะอดตเคยเลน” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

สวนผลกระทบของบอนคาสโนทมตอปญหาการหยารางในชมชนบานคลองใหญนน ขอมลจากการสมภาษณกลมพบวามเพยงแคคนเดยวเทานน ทเคยเลนพนนมาตงแตเปนบอนหญาคา “มคนเดยว เลนพนนมาตงแตบอนหญาคา”(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ : สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

อยางไรกดการเปดบอนคาสโนบรเวณบานผกกาดท าใหครอบครวตองปรบวถชวตในรปแบบใหมของกลมของนกเลนพนนดงทมค ากลาวโดยทวไปในชมชนคลองใหญวา ครอบครวทเลนการพนนนน จากเดมททงสามและภรรยาหรอครอบครวทประกอบอาชพเกษตรกรรมตางจะชวยเหลอกนการท าสวนผลไม แตเมอใดกตามครอบครวใดทเขาสวงโคจรของบอนคาสโน นนจะเปนสญญาณโดยเหลอคนท าสวนเพยงคนเดยวคอฝายชายนนกคอสาม จงมความกลาวแบบประชดประชนทวา “ผวเขาสวน เมยเขาบอน” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ 8 พฤษภาคม 2556) ผลกระทบของบอนคาสโนทมตอครอบครวของชาวชมชนชายแดน

ผลกระทบของการเลนคาสโนผวจยขอยกตวอยางกรณของ นางมน มาเปนกรณศกษา วนท 27 ตลาคม 2555 เปนวนท มน ไมสามารถลบความทรงจ าทนาเศราทสดของเธอออกไปได เพราะเปนวนทเธอสญเสยลกสาวคนโตจากการประสบอบตจากรถจกรยานยนตคว า ลกสาวคนโตของเธอร ารองใหเธอเลกเลนการพนนเสย แต มน ไมสนใจยงคงตงหนาตงตาเลนพนน สรางหนสนใหกบตนเองและครอบครวโดยไมไดสนใจกบเสยงขอรองดงกลาวของลกสาว ปจจบนนเธอเหลอเพยงลกชายคนสดทอง และอาศยอยรวมกนแคสองคน โดยปราศจากสามของเธอ เหตเพราะทงมนและสาม ไดท าการหยาขาดจากกนไปแลว เธอใหเหตผลแหงการหยาขาดทวาเธอไมตองการใหสามของเสยชอเสยงและไมตองการสรางปญหาเกยวกบหนสนทตวเธอเปนผกอขน สะทอนจากน าเสยงของเธอทวา “หยาเพราะไมอยากใหเคาเสยชอและมปญหากบหนทเราทาไว” ในขณะเดยวกนการสญเสยลกสาวคนโตท าใหเธอยตการเลนพนนอยางสนเชง โดยเธอเนนย าวาอยางไรตวเธอกจะไมหวน

150

ไปเลนพนนอก ดงค าพดของเธอ “หวยกไมเลน อะไรกไมเอาทงนน” และสงทนาเศราทสดและเปนเหตผลใหเธอยตการเลนพนนนนกคอ มน พดดวยน าเสยงสนเครอและมน าตาคลอเบาเมอยอนนกถงเรองราวอบตทเกดขนกบลกสาวของเธอในอดต

ตลอดระยะเวลาเกอบ 15 ป ทตวเธอเขาสวงการเลนพนน ปจจบนน มน กลบมาเปดรานคาขายของช า และขายอาหารตามสงเหมอนเดม แตสงส าคญทสดในชวตทเปลยนแปลงไปและไมอาจหวนคนกลบมาไดอกตอไป นนกคอ ชวตครอบครวทเคยอบอน ความเคยเปนครอบครว เคยเปนเลอดเนอเชอไข และทรพยสนทงหลายทเธอและครอบครวรวมสรางกนขนมา ซงสงตาง ๆ เหลานลวนสญสนไปเพราะการเลนพนน อยางไรกตามทามกลางความสญสนมลายสน กยงเหลอความโชคดอยบางทเธอยงเหลอลกชายคนเลกทอาศยอยกบเธอคอยใหก าลงใจซงกนและกน และทส าคญชาวบานต าบลคลองใหญทพรอมจะใหอภยกบสงท มน ไดเคยท าผดพลาดมาในอดต

บทเรยนทส าคญยงทคณะผวจยไดจากการสมภาษณจากประสบการณอนนาเศราของ มน กคอ นกพนนมกจะแพหรอเสยพนนเสมอ โดยสะทอนไดจากค ากลาวของเธอทวา “เลนการพนนไมมวนชนะ”

3. ผลกระทบตอชมชนทางดานสงคม ผลกระทบดานสงคมของบอนคาสโนบรเวณบานผกกาด ทมตอชมชนคลองใหญ

พบวา ยงมลกษณะคอนขางเบาบางหรอไมชดเจน (Blur) เกยวกบเรองศาสนาเพราะนกเลนพนนมกจะมเหตผลประกอบความเหนสวนตวทวา “ศาสนาไมเสอมเพราะไมเกยวกบศาสนา” (นายชย : สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

อยางไรกดผลกระทบดานสงคมโดยทางออมทอาจจะเกดขนกบชมชนบานคลองใหญกคอ ในการด าเนนการบรหารจดการธรกจบอนคาสโนชายแดนบรเวณบานผกกาดหรอในพนทอนโดยทวไป จะพบวา นอกจากอาคารสถานทเปดใหนกพนนเขาไปเลนพนนแลว ทางบอนคาสโนหรอผประกอบการบอนคาสโน ยงจะจดโรงแรมทพกเพออ านวยความสะดวกแกผเลนพนนทไมตองการเดนทางกลบบานในวนนนดวย ในการบรหารจดการโรงแรมทพกทอยตดกบบอนคาสโนและอยในเขตพรมแดนของประเทศกมพชานน ชาวบานคลองใหญมองวาทกโรงแรมทพกกจะแอบแฝงเรองการคาประเวณเอาไวเสมอ ความคดของชาวบานดงกลาวถอไดวามขอมลรองรบจากประสบการณของผใหขอมลวา มสาวกมพชาหรอสาวเวยดนามมาใหบรการทางเพศในโรงแรมของบอนคาสโนเปนประจ า ดงค าพดจากการสมภาษณทวา

“สรางโรงแรมเอาไวขายตว” (กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

“ผเลนระดบ V.I.P. บอนจดใหได” (นายการ: สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

151

4. ผลกระทบตอชมชนทางดานความมนคง บอนคาสโนบรเวณบานผกกาดนน เปนบอนทตงอยในเขตของประเทศกมพชา

ดงนน จงมความเกยวของกบความมนคงของชาตอยางไมตองสงสย เนองจากมนกเลนพนน รวมถงนกทองเทยว หรอบคคลทวไปเดนทางเขาออกระหวางประเทศ จากการสมภาษณของคณะผวจย สามารถสรปไดวา บอนคาสโนบรเวณบานผกกาด อาจมกระทบตอความมนคงของประเทศได 2 เรอง กลาวคอ การลกลอบเขาออกประเทศ และการฟอกเงน

การลกลอบเขาประเทศทเปนปญหาความมนคงของประเทศเกดขนจากการจดรถของบอนใหบรการกบผโดยสารเพอสะดวกในการขามชายแดนเขาไปเลนการพนน กลาวคอ นกเลนพนนทมากบระบบรถทวรหรอในบางกรณทผเลนน ารถสวนตวมาจอดไวในทาจอดรถททางบอนไดจดเตรยมไวใหในเขตชายแดนไทยในกรณทเปนผเลนระดบ V.I.P ซงมทจอดรถของบอนโดยตรง หลงจากนนทางบอนคาสโนจะจดรถพเศษส าหรบการเดนทางขามไปกมพชา การใชรถขามพรมแดนเชนน ทางบอนตองมการตดตอกบทางราชการ เพอใหการผานดานสะดวก โดยทนกเลนพนนไมตองใชพาสปอรตหรอบอรเดอรพาส ดงนนจงเปนไปไดทจะมการลกลอบเขา-ออกประเทศโดยผดกฎหมาย ซงหมายรวมถงการน าเอาสนคาผดกฎหมายหรอยาเสพตดเขามา (นายนอม: สมภาษณ 6 ธนวาคม 2556)

การลกลอบเขาประเทศอกชองทางหนง คอ การผานชายแดนหลงเวลาเปด -ปด ชายแดนตามกฎหมาย เชนในกรณของบานผกกาด ตามมตคณะรฐมนตรใหมเวลาเปดปดตงแต 07.00 น. - 20.00 น. ตอมาเมอวนท 29 ตลาคม พ.ศ. 2556 ไดปรบเวลาเปด-ปด มาเปน 06.00 น. - 22.00 น. อยางไรกดในการเลนพนนในบอนคาสโนนน ชวงทมการเลนคกคกเปนชวงเวลากลางคน เนองจากนกเลนพนนนน สวนใหญจะมลกษณะทส าคญคอ “คนเลนนอนดก ตนสาย” ในขณะเดยวกนชวงเวลากลางคนกเปนชวงทบอนคาสโนถอวาเปนชวงทมโอกาสเอาชนะนกเลนการพนนไดดทสดจากการทนกเลนพนนออนลามาตลอดวน ตามหลกการบรหารพฤตกรรมศาสตรของบอนคาสโนทผวเคราะหไดกลาวมาแลวขางตน การใชเวลากลางคนของบอนคาสโนท าใหจ าเปนตองมการขามแดนเกนเวลาทกฎหมายก าหนด ซงการขามแดนจะเปนการผานชองทางทเรยกกนในทองถนวา “ชองรหน” การผานชองนจงมโอกาสทจะลกลอบคนและสนคาผดกฎหมายเขาประเทศไดโดยงาย (นายชย : สมภาษณ 15 กรกฎาคม 2556)

อยางไรกตามรายได ( Income) ทเปนจรงของบอนคาสโนทเกดจากการบรหารจดการทมประสทธภาพทกลาวไวแลว (บทท 4 และ 5) เปนหนงรายไดทส าคญหรอเปนรายไดทเรยกวารายไดบนพรม เปนรายไดทชอบธรรมของผประกอบการบอนคาสโน แตอกแหลงรายไดทส าคญประเภทหนงทคณะผวจยคนพบจากการวจยครงน กลาวคอ กจกรรมทางธรกจทถอเปนรายไดหลกอกประการของบอนคาสโนซงสงผลกระทบตอความมนคง คอ ธรกจการฟอกเงน ระหวางผน าเงนมาฟอกหรอเจาของบอนคาสโน และผน าเงนมาฟอกสวนใหญเปนนกการเมองทน าเงนผดกฎหมายมาเปลยนใหเปนเงนถกกฎหมาย เงนทผดกฎหมายมกเปนเงนทมาจากการคายาเสพตด โดยมกระบวนการฟอกเงนทเรมจากการพดคยตกลงกนถงเรองจ านวนเงนทจะฟอก วนเวลาทจะฟอก หลงจากนนจะมการจดเตรยมไพหรอ “การท าไพ” ไวส าหรบการฟอกเงนโดยเฉพาะ เมอผตองการทจะฟอกเงนเดนทางมาถงบอนคาสโน ทางบอนคาสโนจะเตรยมหองเลนพนนไวโดยเฉพาะหรอใน

152

ลกษณะจดเปนหองระดบบคคลส าคญ (V.I.P.) หลงจากนนจะเรมเลนพนนไพทเตรยมไว มการบนทกภาพดวยกลองวงจรเปดประกอบเพอเปนหลกฐานแสดงวามการเลนไพจรง

เหตผลทตองมการบนทกภาพประกอบคอ ส านกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน หรอทเราเรยกสน ๆ วา “ปปง.” ไมเชอวานกพนนทเลนพนนในบอนคาสโน สามารถเลนพนนไดเงนเปนจ านวนครงละมาก ๆ ได ซงแตเดมนกพนนผใดทน าเงนขามฝงเขามาในเขตรบผดชอบของราชอาณาจกรไทยจ านวนมาก ๆ ปปง. จะท าการยดหรออายดเงนดงกลาวไว และทางเจาหนาทจะท าการสบสวนการไดมาของเงนดงกลาวอยางละเอยด มาตรการดงกลาวท าใหนกพนนหลายคนถกด าเนนคดตามกฎหมายไทยและถกยดทรพย บทเรยนดงกลาวท าใหทงนกพนนและเจาของบอนคาสโน ไดมการปรบเปลยนหาแนวทางเพอท าใหการฟอกเงนไมจดออนใหเจาหนาทรฐของไทยสามารถจบผดหรอสงเกตความผดปกตกระบวนการฟอกเงนดงกลาวได ท าใหการเลนพนนทผเลนพนนเลนพนนไดจงเปนเรองของการไดเสยกนระหวางบอนคาสโนและนกพนนเปนเรองปกตทวไปเหมอนไมมอะไรเกดขน การเลนพนนไพทใชเพอเปนกระบวนการฟอกเงนในทนคอ บาคาลา เกมพนนไพนบอนคาสโนจะสรางภาพวาบอนคาสโนแพพนน หลงจากนนจะออกเปนสลปเงนของบอนคาสโนใหกบผเลนพนนแสดงถงจ านวนเงนทเลนได โดยเจาของบอนคาสโนจะไดสวนตางรอยละ 10 ของจ านวนทงหมดทท าการฟอก นอกจากนในแตละป ผทน าเงนมาฟอกในบอนคาสโนยงมการแบงเงนพเศษใหเจาของบอนคาสโนอกสวนหนง

กระบวนการฟอกเงนนนสอดรบกบการอ านวยความสะดวกโดยการใหบรการรถ V.I.P. ขามไปยงบอนคาสโน ซงนกเลนการพนนไมตองผานการตรวจจากเจาหนาทประจ าดานตรวจ เมอน ารถมาจอดยงสถานทรบฝากรถของบอนคาสโน ทางบอนคาสโนจะมรถ V.I.P. ไวคอยบรการรบ-สงจากลานจอดรถไปยงบอนคาสโนไดโดยสะดวก หรอในบางกรณกสามารถน ารถสวนตวขามไปยงบอนคาสโนไดโดยการตดตอผานเจาของบอนคาสโนไวลวงหนา

ดงเหตการณดงกลาว ท าใหไมสามารถตรวจสอบทงในแงของกลมคนผลกลอบเขาออกประเทศ หรอกรณการลกลอบน าสงผดกฎหมาย สนคาหนภาษเขาออกไดโดยไมสามารถท าการตรวจตราความถกตอง จงน ามาซงผลกระทบตอความมงคงของประเทศ โดยสรปเปนค าสมภาษณทวา

“มนจะยากอะไร ระดบนกการเมอง หวเงนเขามาเทาไหร จะมใครตรวจ” (นายการ : สมภาษณ 25 ตลาคม 2556)

“มนกทาไพไวรอ มาถงเลนครงละ4-5แสน ไมกครงกครบแลว 100ลาน”

(นาย การ: สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

“ไมตากวา 100 คน พอถงปกแจกองเปาใหบอนอกคนละแสน คดดแลวกนวาเปนเงนเทาไหร” (นายจก: สมภาษณ 22 ตลาคม 2556)

2. บรบทและผลกระทบของบอนบานผกกาดตอชมชนเมองจงหวดจนทบร

ในการน าเสนอผลการศกษาจากผลกระทบของบอนคาสโนทมตอชมชนเมอง จงหวด จนทบร จะแบงออกเปนหวขอยอย 2 หวขอดงน

153

2.1 บรบทของชมชนอ าเภอเมอง จงหวดจนทบร 2.2 ผลกระทบของบอนคาสโนบานผกกาดตอชมชนอ าเภอเมอง จงหวดจนทบร

2.1.บรบทของชมชนอาเภอเมอง จงหวดจนทบร ชมชนเมองจนทบรนน เตบโตมากบการท าพลอย คาพลอย ซงพลอยทมชอเสยงของ

ประเทศไทย ดงไปไกลถงระดบโลก กคอพลอยเมองจนททจงหวดจนทบร ซงเปนแหลงผลตพลอยแหลงใหญทสดของประเทศและของโลก แตกวาทพลอยเมดหนงถกขดขนมาจากใตดนและน ามาผานกระบวนการขนตอนตางๆ จนมาเปนพลอยน างามทอยบนเครองประดบนน ไมใชเรองงายๆ เลยทเดยว การท าพลอยในเมองจนทบรเรยกไดวา “พลกแผนดนเปนเหมองพลอย”

ขนตอนแรกของกระบวนการท าพลอย เรมตนขนทเหมองพลอย การท าเหมองพลอยในอดตคอนขางแตกตางจากในปจจบนอยมาก ในอดตนนเมอส ารวจพนทและรวาทตรงนมสายแรหรอเปนททเคยขดพบแรมากอน คนงานเหมองกจะเรมขดโดยใชแรงงานคน ซงหลมทขดนนกจะไมลกมาก คอประมาณ 1 - 2 เมตรเทานน เมอขดไดแรมาแลว กจะน ามารอนกบน า เพอแยกดน หนและแรออกจากกน ซงทกขนตอนนนจะใชแรงงานคนทงหมดแตเมอความตองการพลอยมเพมมากขน รวมทงพลอยบรเวณหนาดนถกขดไปหมดแลว ประกอบกบเทคโนโลยทกาวหนากวาเดม การท าเหมองพลอยจงไดมเครองจกรเขามาชวย ซงสามารถขดไดลกขนไดจ านวนพลอยทมากขน ลดจ านวนคนงานลง เมอมรถขดดนเขามาชวย จงสามารถขดไดลกไปกวาเดมถงประมาณ 15เมตรเมอขดไปถงบรเวณทมแร รถขดจะตกดนบรเวณนนมาใชเครองแยกแรออกจากดนและหนใชแรงดนน าฉด สวนทเปนดนจะละลายไปกบน า สวนทเปนหนกอนใหญจะถกแยกทง สวนทเปนแรและหนกอนเลกกอนนอย จะถกดดไปยงเครองรอนแรเพอแยกอกทหนงใชเวลารอนแร สกพกหนงกจะหยดเครองและท าการ “กพลอย” หรอเกบพลอยดบทไดไปสขนตอนตอไปเหนไดวาน าเปนสงส าคญตอเหมองพลอยมาก เพราะทกขนตอนจะมน าเปนสวนประกอบตงแตการฉดแยกแรและการรอนแร ดงนนจงตองมแหลงน าอยในบรเวณใกล ๆ กบเหมองเพอความสะดวกในการท างาน

การท าเหมองนนกถอวาเปนการเสยงอยางหนง เพราะการขดบางครงอาจจะไดพลอยเปนจ านวนมากหรอบางครงกอาจจะไมไดเจอพลอยเลย อนนกขนอยกบดวงดวยเหมอนกนจากพลอยดบสพลอยน างาม พลอยดบทขดขนมาจากเหมอง หากใหคนไมรมองดกคงคดวาเปนกอนหนธรรมดา อาจโยนทงไปอยางไมใสใจ แตเมอไดผานขนตอนตาง ๆ คณคาความงามของพลอยจงปรากฏใหเหนชดเจน

ขนแรกของกระบวนการเสรมความงามใหพลอย คอน าพลอยดบทไดมาคดคณภาพ คดเกรด โดยผคดจะน าพลอยดบไปสองกบไฟและดความใส สสน ความวาว ดทเนอพลอยวาใชไดหรอไม ถาเนอดานหรอตนเกนไปกจะไมเอา แตพลอยทใชได หรอทเรยกวา “มไฟ” กจะถกคดแยกไวเพอไปสขนตอนตอไปเมอคดขนาดแลวจะตองน าไปเผาเพอใหพลอยมสเขมขน เนอใสขนซงอณหภมในการเผานนคอ พนองศาเซลเซยสขนไป ใชเวลาเผา 1-2 วนเรองของอณหภมและระยะเวลาในการเผานน เปนความลบของโรงงานแตละแหง เพราะความรอนทตางกนและระยะเวลาตางกน สสนและคณภาพของพลอยยอมออกมาไมเหมอนกน

พลอยทเผาแลวจะถกน าไปโกลน การโกลนพลอยกคอการออกแบบรปราง ตามโครงสรางของพลอยแตละเมด เชน หากพลอยเมดนลกษณะคลายรปหวใจ คนโกลนกจะเปนคนขนโครงคราวๆ ใหพลอยเมดนนออกมาเปนรปหวใจ ซงเครองมอในการโกลนจะมลกษณะเปนแกนเหลก

154

หมน คนโกลนจะน าเมดพลอยไปตะไบกบแกนเหลกนนใหเขารปทรงพลอยทถกโกลนแลว ถอวาเปนงานทหยาบอย จะตองน ามาแตงอกครง ขนตอนการแตงนมเครองมอเรยกวา “ไมทวน” มขนาดเลกใหญตามขนาดของพลอย วธแตงคอเอาไมทวนไปลนเพอใหพลอยตดอยบนปลายไมได เครองมอในการแตงมลกษณะคลายกบของการโกลน แตวาสามารถบงคบแกนเหลกใหหมนชา -เรวได โดยใชมอหมน การแตง คอการเอาพลอยทตดบนไมทวนนมาตะไบกบแกนเหลกใหเปนรปทรงชดเจนมากขนกวาการโกลน

เสรจจากการแตงกตองน าพลอยมาวดขนาดหรอทเรยกวา “วดมล” โดยมเครองมอทใชวดความกวางและความยาวของพลอยเปนมลลเมตร เชน ลกคาสงมาวาตองการพลอยขนาด 6 - 4 กคอมขนาดยาว 6 มลลเมตร กวาง 4 มลลเมตร ในกรณทพลอยมขนาดใหญหรอมรปทรงแปลก ๆ เชน สามเหลยม สเหลยม กจะไมท าตามขนาดแตจะเลยงน าหนกเอาไว เมอแตงพลอยเสรจแลวจะตองมาแยกคณภาพอกครง โดยแบงเกรดเปน A B C D Eถาต ากวา E จะไมน ามาใช บางทกจะมคนมาขอซอไป เชน เคยมชาวอนเดยขอซอเพอเอาไปประดบตกแตงอาคารในประเทศของเขา

การเจยระไนนนเปนขนตอนสดทายของกระบวนการ กอนสงไปขายในตลาดพลอย เพอใหคนมารบซอไปประกอบเปนเครองประดบ ซงการเจยระไนกมหลายแบบ เชน การเจยระไนรปไขรปกลมแบบมเหลยมผสม เปนตน จากการมอาชพดงเดมในการขดพลอย ท าพลอยดงกลาว ชาวอ าเภอเมองจนทบรจงไดชอวาเปนเศรษฐพลอย ภายหลงทพลอยในจงหวดจนทบรหมด การคาขายพลอยเรมซบเซา กมนกธรกจบางสวนหนไปลงทนท าพลอยยงประเทศเพอนบานและตอมาไดกลายเปนเครอขายการลงทนท าธรกจบอนคาสโนบรเวณชายแดนบานผกกาดในเวลาตอมา

อยางไรกตาม การหมดของพลอยเมองจนทบร สงผลใหธรกจการท าพลอยและการคาชะงกเพยงไมนาน เรมมการน าพลอยจากทวปแอฟรกาเขามาคาขายในตลาดเมองจนทบรตอไป ทงนเนองมาจากความเชยวชาญและฝมอในการท าพลอยตงแตขนตอนการเผาพลอยจนถงขนตอนสดทาย ดงนน ชมชนเมองในจงหวดจนทบรนนถอเปนผเลนรายยอยและผเลนระดบ V.I.P. ส าหรบบอนคาสโนเปนสวนใหญแตกเปนแหลงทมนกการพนนไปเลนเปนจ านวนมากทสดดงนนจงเปนชมชนทผวจยไดเลอกเปนกลมตวอยางส าหรบงานศกษาผลกระทบจากบอนคาสโนทบรเวณบานผกกาด ชมชนเมองในจงหวดจนทบรนน แตเดมกอนทจะมการเปดบอนคาสโนชายแดนในทศวรรษ 2540 ชมชนดงกลาวกมการเลนการพนนในแบบดงเดม “บอนบาน” เปนประจ าอยแลว เชน การเลนไพ ไฮโล น าเตาป-ปลา เปนตน บอนบานทมอยในจงหวดจนทบรมกระจายอยตามจดตาง ๆ โดยเฉพาะอ าเภอเมองและอ าเภอทาใหม การมบอนบานในจงหวดจนทบรนนตองไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทต ารวจ เชน การรเหนเปนใจจากเจาหนาทต ารวจ การไดรบขาวสารของทางราชการเกยวกบการปราบบอนจากเจาหนาทต ารวจเพอยตการเลน หรอยกยายคนเลนไปไวทอน เปนตน บทบาทของเจาหนาทต ารวจมความส าคญตอบอนบานในจงหวดจนทบรนน สามารถสะทอนไดจากค าพดของผมประสบการณจากการจดการบอนบาน คอ

“ไมมการเคลยร กไมเกดบอน” (นายสทธ : สมภาษณ 7 สงหาคม 2556)

“ตารวจตองได มเชนนนจะเปดไดไมเกน 2 วน”

(นายการ : สมภาษณ 6 พฤศจกายน 2556)

155

การเลนพนนตามบอนบานในจงหวดจนทบรนน มวตถประสงคในการเลนเพอความ

บนเทง เปนครงคราว เชน การเลนน าเตาปปลา หรอการเลนไพในหมญาตสนทมตรสหาย รวมถงการเลนเพอถอเปนอาชพดวย เชน การเลนไพผองอยางถกกฎหมาย การเลนไพรมม กบด ากบแดง หรอไพปอก รวมถงการเลนไฮโล เปนตน ผทนยมเลนการพนนในบอนบาน สวนใหญมกเปนแมบานทวางงาน อยางไรกด การพนนตามบานกสงผลกระทบเชงลบทงทางดานเศรษฐกจและครอบครวในบางกรณได เชน การเสยพนนจนตองขายบานขายชอง การสรางปญหาการหยาราง การผดผวผดเมย การท ารายกนในวงพนน เปนตน

2.2 ผลกระทบของบอนคาสโนบานผกกาดตอชมชนอาเภอเมอง จงหวดจนทบร

1. ผลกระทบตอชมชนดานเศรษฐกจ ชมชนเมองจนทบรในฐานะทเปนนกเลนการพนนสวนใหญของบอนคาสโน

ชายแดนบานผกกาดไดรบผลกระทบทางดานเศรษฐกจเปนกรณๆไปมากกวาจะเกดขนพรอมกนทงชมชน เนองจากในชมชนเมองจนทบรนน มวถชวตพนฐานนนอยทแตละครอบครวซงแตกตางจากชมชนในชนบท เชน ชมชนชายแดนบานคลองใหญทยงคงมลกษณะของการท ากจกรรมแบบชมชนมากกวา

ผลกระทบทางเศรษฐกจดานบวก นกเลนพนนในอ าเภอเมองสวนใหญทไปบอนคาสโนบรเวณชายแดนบานผกกาด กลาววาการไปเลนบอนคาสโนทชายแดนนนสามารถสรางรายไดเสรมใหกบตนเองดกวาการอยบานวาง ๆ ซงไมไดประโยชน นอกจากไปบอนเพอความสนกสนานแลวยงสามารถสรางรายไดเสรมจากการหวสนคาชายแดนมาขาย ไดแก บหร ไพ ผก ผลไม ขาว รม ผาหม มง เครองใชไฟฟา ยากระตนอารมณทางเพศของหนภาษจากจน เปนตน โดยเฉพาะบหร เนองจากมราคาถกท าใหรานคาปลกนยมฝากซอเพอน ามาแบงขายใหกบกลมวยรนทยงไมมรายไดเปนของตนเอง สามารถซอไดงายมากขน ภายหลงจากซอมาใหรานขายปลกแลว ตนเองกผนตวมาเปนผขายรายยอยเชนเดยวกนในหมกลมวยรน รวมถงการซอแบบยกแพคในกลมควรถมอเตอรไซครบจาง ซงนกเลนการพนนบอนคาสโนจะใชรายไดทเกดขนเปนทนในการเลนพนนครงตอไป ท าใหกลมนกเลนพนนบอนคาสโนไมคอยไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจเชงลบ เพราะเปนการเลนทใชทนจากรายไดเสรม ในการซอบหรนน โดยปกตจะจ ากดจ านวนการซอคนละไมเกน 1 คอตตอน ซงผทหารายไดเสรมจะใชวธการกระจายไปยงผอนทเดนทางมาดวยกนแตมไดซอบหรของตนเองกลบไป โดยหมนเวยนกน “หว”

ผลกระทบทางเศรษฐกจดานลบ ส าหรบนกเลนพนนในอ าเภอเมองพบวากลมคนรวยจะมโอกาสหมดตวมากกวากลมคนจน เนองจากคนจนมขอจ ากดในเรองทนมากกวาคนรวย ตวอยางเชน คนจนตองใชเงนเพอซอสนคาอปโภคบรโภคทจ าเปนในการด ารงชวต ในขณะทคนรวยกรณตวอยางของครอบครวเจาของปมน ามนแหงหนงทมฐานะในจงหวดจนทบร ซงลกชายเจาของปมเปนนกเลนการพนนของบอนคาสโนบานผดกาด ผลจากการเลนพนนท าใหลกชายตองเสยเงนไปในชวงเวลาทผานมาไมนอยกวา 15 ลาน จนมคนกลาวถงวา “มเมยคนแรก หมดไป 5 ลาน ไดเมยคนทสอง หมดอก 10 ลาน” (นายซอ นกการเมองทองถน จงหวดจนทบร: สมภาษณ 20 พฤษภาคม 2556)

156

กลาวโดยสรปแลวผลกระทบทางดานเศรษฐกจทเกดขนกบนกเลนการพนนเมอเปรยบเทยบกบนกลงทนบอนคาสโน หรอ เจามอคาสโน นน นกเลนการพนนเปนฝายตองสญเสยในระยะยาว ดงจะเหนไดจากค าสมภาษณของผมประสบการณในบอนการพนนคาสโนวา

“ไมเปนเจาเลนยงไงกเจง”

(นายพล ผบรหารบอนชายแดนแหงหนง: สมภาษณ 1 สงหาคม 2556)

“คนรวยเลนจากเศรษฐกลายเปนผขางบอน” (นายพล ผบรหารบอนชายแดนแหงหนง: สมภาษณ 1 สงหาคม 2556)

“เจาของบอนไดแน ๆ เจามอมไดมเสย คนเลนยงไงกเสย”

(นายสทธ นกการเมองทองถน และผประกอบการ: สมภาษณ 16 กรกฎาคม 2556)

“เลนไปกมแตเจงกบเจง ไมเหนมใครเคยรวยเพราะพนนเลยซกคน” (นาย จ: สมภาษณ 21 ตลาคม 2556)

2. ผลกระทบตอชมชนทางดานสงคม ผลกระทบทางดานสงคมจากบอนคาสโนชายแดนทมตอนกเลนพนนในชมชนเมอง

จนทบรนน มผลกระทบแตกตางกนไปตอนกเลนการพนนแตละคน แตมผลกระทบตอสงคมเกดขนรวมกนในหมนกเลนการพนน จงหวดจนทบร กคอ “โรคจากควนบหร”โรคจากควนบหรเปนผลกระทบทเกดจากการทนกเลนการพนนตองอยภายในอาคารของบอนคาสโนทปลอยใหนกเลนการพนนสามารถสบบหรไดตามตองการ โดยเฉพาะในหองของนกเลนการพนนรายยอย ทเราเรยกกนในหมนกเลนพนนวา “สนามทราย” ผลกระทบของโรคจากควนบหรมระดบความรนแรงแตกตางกนไปในแตละบคคล แตมผลกระทบทเปนเรองเลาทพดตอๆกนจากการเลนพนนในบอนคาสโนบานผกกาดวา มนกเลนพนนจากบอนบานผกกาดเสยชวตจากโรคควนบหรแลวถง 4 คน (นายซอ นกการเมองทองถน จงหวดจนทบร: สมภาษณ 20 พฤษภาคม 2556)

ปญหายาเสพตดทเกดขนจากบอนคาสโนเปนผลมาจากผเลนการพนนทเสยพนนจนตองหารายไดจากการคายาเสพตดระหวางชายแดน ดงมเหตการณทเกดขนมาแลววา

“จบรถตระยองทเขาเกลอ ผหญงเสยการพนน”

(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

ปญหาการคายาเสพตดจากการเลนพนนทบอนคาสโนชายแดนนนเกดขนไดเนองจากระบบการผานชายแดนเพอไปเลนการพนนในกมพชานน โดยทวไปจะมระบบคอ การผานแดนทเปนทางการโดยพาสปอต หรอทเรยกกนสน ๆ วา “บตรเขยว”การผานแดนทเปนทางการจะมการก าหนดเวลาตงแต 7.00 – 20.00 น. นอกจากนยงมระบบทไมเปนทางการซงเปนการลกลอบผานแดนไปเลนการพนนในเวลากลางคนตงแต 20.00 น.เปนตนไป ซงรจกกนในนามวา“ชองรหน”ความจ าเปนทจะตองมการผานแดนไปเลนการพนนตอนกลางคนเนองจากในเวลากลางคนนนเปนโอกาสท

157

เจามอบอนคาสโนจะไดก าไรสงเนองจากความออนลาและงวงหงาวหาวนอนของผเลนในขณะทเจามอสามารถวางแผนใหพนกงานแจกไพสลบกนท าหนาทไดโดยไมออนลา

นอกจากนยงมผลกระทบในดานสงคมทเกดขนจากบอนคาสโนชายแดนทมผลเปนกรณ ๆ ไป คอปญหาการคายาเสพตดหลงการเสยพนน ส าหรบผลกระทบของบอนคาสโนทมตอการคายาเสพตดเพมขนนน มาจากเหตการณทเจาหนาทจบกมผขนยาบามาจากชายแดนไทย-กมพชา ทดานตรวจเขาเกลอ อ าเภอมะขาม จากการจบกมพบวา ผทขนยาบามาอางวา ท าไปเพราะเส ยการพนนจนหมดตวจากบอนชายแดนบานผกกาด จงมาสรปเปนค าสมภาษณทวา

“หมดเงนไปคายาบา”

(กลมนกการเมองในพนทเทศบาลคลองใหญ: สมภาษณ 8 พฤษภาคม 2556)

3. ผลกระทบตอชมชนทางดานครอบครว บอนคาสโนชายแดนจนทบร กเปนปจจยหนงทกอใหเกดปญหาครอบครวของคนใน

ชมชนจนทบรปญหาหนงทพบเจอกนโดยทวไปกคอ“ระหอง ระแหงในครอบครว”แตในบางกรณนนกอาจพบบคคลทเกดปญหารนแรงทางดานครอบครวและการขายบรการทางเพศหลงจากเลนจนหมดตว เชน “เลนหมดตวจนตองขายตว”หรอ “ขายตว เปนช” เปนตน

กรณผลกระทบดานครอบครวทเกดขนจากบอนชายแดนบานผกกาดดงกลาวขางตน กเปนปรากฏการณทเกดขนกบบอนคาสโนชายแดนจงหวดตราดดวยเชนเดยวกน เราสามารถเทยบเคยงผลกระทบทเกดจากบอนคาสโนไดเชนเดยวกน โดยบอนคาสโนทชายแดนจงหวดตราด จะเกดขนในกลมของผเลนสตรระดบ V.I.P. ซงเปนกลมผเลนทเดนทางมาจากกรงเทพฯ เปนส าคญ นกเลนการพนน V.I.P. ดงกลาว หลงจากทเลนการพนนจนหมดตวแลวกจะมแมเลาซงคอยสงเกตพฤตกรรมของผเลนในบอนคาสโนกจะเสนอใหยมเงน แตเมอไปเลนจนเงนยมหมด แมเลาจะเสนอใหขายบรการทางเพศแกนกเลนพนนระดบ V.I.P. ดวยกน

ปรากฏการณดงกลาวมกเกดกบนกเลนการพนนสตรทมลกษณะนสยเลนการพนนจนตดเปนนสย ดงนนจงยอมเขาสกระบวนการขายบรการทางเพศได การกระท าดงกลาวเกดขนจนผมประสบการณเกยวกบบอนคาสโนชายแดนไดสรปเปนค าสมภาษณเกยวกบพฤตกรรมของผเลนสตรระดบ V.I.P.วา (นาย จ.: สมภาษณ 21 ตลาคม 2556)

“ใหเลกเลน เลกกบผวดกวา”

บทท 7 บทสรป อภปรายและเสนอแนะ

โครงการศกษาเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมองและผลกระทบของบอน

คาสโนตามชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออกชดน เปนชดโครงการทมวตถประสงคทวไปดงน

1. เพอศกษาเครอขายทางเศรษฐกจการเมองในการด าเนนธรกจบอนคาสโนในบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ในเขตจงหวดภาคตะวนออก

2. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก

ในชดโครงการดงกลาวจะแบงออกเปน 2 โครงการ ไดแก เศรษฐศาสตรการเมองของเครอขายธรกจคาสโนตามชายไทยกมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออกและผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย-กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก : กรณศกษา บอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดงนนในการน าเสนอเนอหาการวจยในบทนจะแบงการน าเสนอออกเปนหวขอ ดงน

1. สรปผลการศกษา 2. การอภปรายผลและนยเชงทฤษฎ 3. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 4. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1.สรปผลการศกษา ในการสรปผลการศกษาของการวจยนจะมงทจะตอบวตถประสงคของการวจยตามทระบไวดงน 1.โครงการเศรษฐศาสตรการเมองของเครอขายธรกจคาสโนตามชายไทยกมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก

1.1 เพอศกษาการเชอมรอยเครอขายระหวางชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองในการลงทนบอนคาสโนตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

ผลการศกษาพบวา ในการลงทนบอนคาสโนของเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราดนน เกดขนภายใตเครอขายทงทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยชนชนน าทอยในเครอขายการลงทนจะประกอบดวย 2 กลมหลก คอ

1. กลมชนชนน าทางเศรษฐกจ ซงไดแก นกธรกจทองถน นกธรกจจากกรงเทพมหานคร และนกธรกจขามชาตจากประเทศสงคโปร มาเลเซย

2. กลมชนชนน าทางการเมอง จะประกอบไปดวย นกการเมองทองถนในจงหวดจนทบรและตราด ตงแตในองคการบรหารสวนจงหวดเปนตนไป และนกการเมองของประเทศกมพชา ตงแตนายกรฐมนตรจนถงผวาราชการจงหวด

159

3. การเชอมรอยเครอขายนนมพฒนาการมาจากการลงทนธรกจในอดตอยางไมเปนทางการ เชน การขดพลอย ท าไม คาน ามน คาบหร เปนตน จนกอใหเกดความสมพนธทเหนยวแนน (Inter-locking) กอนทจะมาลงทนบอนคาสโนรวมกน

1.2 เพอศกษากระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด

ผลการศกษาพบวา กระบวนการบรหารบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนจงหวดจนทบร และตราด เปนการบรหารธรกจระหวางประเทศ โดยมเปาหมายเพอแสวงหาก าไรจากการลงทน จงตองใหความส าคญตอการบรหาร ทงนในการบรหารงานบอนคาสโนสามารถสรประบบการบรหารได 5 รปแบบ คอ การสงเสรมการตลาด การบรหารบคคล การบรหารความเสยง การบรหารงานสนบสนน และการประสานงานกบเจาหนาทของรฐทเกยวกบความมนคง นอกเหนอจากการบรหารงานสนบสนนจากองคกร (Supporting Agency)

1.3. ในการศกษาการไดมาซงผลประโยชนในการลงทนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด

ผลการศกษาพบวา การไดมาซงผลประโยชนในการลงทนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด มแนวโนมการไดมาซงผลประโยชนของกลมตางๆ จงแตกตางกนตามบทบาทในบอนคาสโน กลาวคอ ผลงทนบอนคาสโนจะไดผลประโยชนจากการคาเชาสถานท สวนเจาของโตะหรอเจามอมแนวโนมทจะไดประโยชนมากกวาทจะเสยประโยชน เนองจากไดประโยชนจากเกบคาตง และการพนนในรปแบบทเปนเครองไฟฟา (Machine) ซงสามารถตงโปรแกรมการไดก าไรได และมระบบการบรหารความเสยงทสามารถควบคมได สวนกลมผเลนมแนวโนมในระยะยาวจะเสยประโยชน

จากผลการศกษาในเชงคณภาพดงกลาวผวจยสามารถน ามาสรปเปนทฤษฎตดพนท (Grounded theory) ไดดงภาพภมขางลางน

ภาพท 7.1.ภาพแสดงผลการศกษาในเชงคณภาพตามแนวทฤษฎตดพนท (grounded theory)

160

2.โครงการผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทมตอชมชนในเขตจงหวดภาคตะวนออก:กรณศกษาบอนทจดผอนแดนถาวรบานผกกาดอาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

2.1. เพอศกษากระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนทเปนกรณศกษาในจงหวดจนทบรระหวางชมชนชายแดนกบชมชนในตวจงหวด

จากผลการศกษา ผวจยสามารถสรปผลไดวา กระบวนการเลนการพนนบอนคาสโน ของชมชนในจงหวดจนทบรระหวางชมชนชายแดนและชมชนในตวจงหวดมความเหมอนและความแตกตางกนดงน

ความเหมอนของกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนทงสองทเหนไดชดคอ ผเลนการพนนสวนใหญของชมชนทงสองถอไดวาเปนผเลนรายยอย คอ เขาไปเลนโดยแทงในวงเงนนอยกวาหลกหมนลงมา ดงนน การเลนจงเปนการใชเงนสดและเลนอยในหองรวมทเรยกวา “สนามทราย” และผเลนรายยอยมฐานะในบอนเปนหนามาหรอเปนรายไดทน ามาใชเปนคาใชจายในการบรหารบคคลากรภายในบอนคาสโน

สวนความแตกตางในกระบวนการเลนคาสโนระหวางชมชนชายแดนและชมชนในตวจงหวดจนทบร กคอ ในขณะทชมชนชายแดนต าบลคลองใหญ มกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนบนฐานความเปนชมชนดงนนจงเกดเปนลกษณะการเรยนรของเครอขายชมชน จงสามารถสรปไดเปนขนตอนดงน คอ


สวนชมชนในตวจงหวดจะมกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนบนฐานการตอยอดจากการพนนของบอนบานทมอยและผเลนพนนจะมลกษณะเปนเรองของปจเจกชน คอเปนการเลนแบบตวใคร ตวมนคอนขางสง ดงนนจงเปนการเรยนรสวนตวท าใหการเลนพนนบอนคาสโนของชมชนในตวจงหวดจงด าเนนไปอยางตอเนองโดยไมยตเหมอนชมชนชายแดน

อยางไรกดกระบวนการเลนคาสโนระหวางชมชนชายแดนและชมชนในตวจงหวดจนทบร กมความแตกตางกนในประเดนส าคญคอ ในขณะทชมชนชายแดนต าบลคลองใหญ มกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนเปนลกษณะการเรยนรของเครอขายชมชน จงมขนตอนเรมตนและสนสดดงน


แตเมอพจารณาถงกระบวนการเลนการพนนบอนคาสโนของชมชนในตวจงหวดจะเปนการตอยอดจากการพนนของบอนบานทมอยและผเลนพนนจะมลกษณะเปนเรองของปจเจกชนท

161

ไปเลนโดยถกจดตงในระบบรถตของเจาของบอน ดงนนการเลนพนนบอนคาสโนของชมชนในตวจงหวดจงด าเนนไปอยางตอเนองโดยไมยตเหมอนชมชนชายแดน

2.2. เพอศกษาผลกระทบจากการเลนการพนนในบอนคาสโนบรเวณชายแดนไทย -กมพชาทจดผานแดนถาวรบานผกกาดทมตอชมชนชายแดนต าบลคลองใหญ อ.โปงน ารอน และชมชนในเขต อ.เมอง จ.จนทบร

จากวตถประสงคดงกลาวผวจยสามารถสรปผลการศกษาไดวา ชมชนชายแดนกบชมชนในตวจงหวดทงคไดรบผลกระทบในเชงลบ (Negative impact) มากกวาผลทไดในเชงบวก เมอพจารณาทงในดานเศรษฐกจ ครอบครว สงคมและความมนคง อยางไรกดผลกระทบทชมชนทงสองไดรบกมความแตกตางกน ในแงทศทางของผลกระทบ (Direction) ขอบเขต (Scope) และระยะเวลาในการเกด (Time) กลาวคอ

2.1. ในขณะทชมชนชายแดนโดยทวไปไดรบผลกระทบเบาบางจากการตงบอนการพนนคาสโนชายแดน ยกเวนผลกระทบทางเศรษฐกจเชงลบทเกดขนเปนระยะสนในชวงแรกของการตงบอน เนองจากความเปนชมชนท าใหเกดการเรยนรและปรบตวไดเรวแตชมชนในตวจงหวดซงมลกษณะเลนแบบปจเจกชนจะไดรบผลกระทบในเชงลบทางเศรษฐกจอยางตอเนอง ตงแตเรมมการสรางบอนจนกระทงถงในปจจบน

2.2. ในขณะทผลกระทบของบอนคาสโนทมตอชมชนชายแดน จะมลกษณะทเปนผลกระทบโดยออม (Indirect impact) และจ ากดตวอยในวงแคบ แตบอนคาสโนชายแดนไดสงผลโดยตรง (Direct impact) และเกดในวงกวางตอผเลนการพนนทอยในเมอง เนองจากบอนคาสโนเปนการตอยอดการเลนพนนในบอนผดกฎหมายทมอยแลวในเมองโดยสรางเงอนไขใหเกดความสะดวกในทางกฎหมายตอผเลนการพนน

จากผลการศกษาในเชงคณภาพดงกลาวผวจยสามารถน ามาสรปเปนทฤษฎตดพนท (grounded theory) ไดดงภาพภมขางลางน

ภาพท 7.2.ภาพแสดงผลการศกษาผลกระทบการเลนพนนตามแนวทฤษฎตดพนท(grounded theory)

162

2.การอภปรายผลและนยเชงทฤษฎ จากผลการศกษาในโครงการวจยยอยทง 2 โครงการ ผวจยสามารถสงเคราะหและ

ยกระดบใหเปนขอสรปเชงทฤษฎของชดโครงการเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตจงหวดภาคตะวนออก ดงภาพ

ภาพท 7.3.ภาพแสดงผลการศกษาเครอขายชนชนน าทางเศรษฐกจการเมอง และผลกระทบของบอนคาสโนตามชายแดนไทย-กมพชาในเขตจนทบรและตราด

ในการทจะวเคราะหวาผลการศกษาในงานวจยนจะพฒนาเปนองคความรใหมเกยวกบการพนนบอนคาสโนชายแดนหรอไมนน ผศกษาจะวเคราะหเปรยบเทยบระหวางผลการศกษากบองคความรทางดานทฤษฎและงานวจยทเกยวของใน 2 ประเดน กลาวคอ 1.นยของการศกษาในเชงทฤษฎเครอขายเชงเศรษฐศาสตรการเมอง ผลการวจยชใหเหนวา การลงทนในบอนคาสโนของชนชนน าทางเศรษฐกจและการเมองตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบร และตราด มการเชอมรอยเครอขายทงแบบทเปนทางการและแบบทไมเปนทางการ แตลกษณะเครอขายทเปนตวขบเคลอนหลกกคอ เครอขายแบบไมเปนทางการ เนองจากลกษณะอ านาจในประเทศกมพชาสวนใหญมพฒนาการจากอ านาจในเชงอทธพลทเรยกวาเขตการปกครองพเศษไปสอ านาจทมการรวมศนยอยางเปนทางการในระดบชาตของรฐบาลทราชธานพนมเปญ นอกจากนทฤษฎเครอขายแบบชนชนน าทเปนนยจากการศกษาจะสอดคลองกบการส ารวจองคความรของผาสก พงษไพจตร (ผาสก พงษไพจตร,ปาถกฐา,2556 และ ศนยศ กษาปญหาการพนน,2555:28) ในประเดนวาการลงทนของธรกจบอนคาสโนมลกษณะเปนการแสวงหาก าไรจากการผกขาด(Rent Seeking) เนองจากเปนการจ ากดอปทานเพอขยายก าไร กลาวคอ ผลการศกษาในโครงการวจยนชใหเหนการท าธรกจบอนการพนนชายแดนถกครอบง าหรออยในอ านาจของกลมชนชนน าทมลกษณะเปนพเศษเจาะจงในกรณน คอ เปนกลมชนชนน าระหวางประเทศ ไมวานกลงทนชาว

163

ไทย หรอนกลงทนจากตางประเทศ รวมถงชนชนน าทางการทหาร หรอการเมองในประเทศกมพชา และกลมนกธรกจการเมองไทย อยางไรกดความสมพนธระหวางกลมชนชนน าทรวมลงทนในบอนคาสโนดงกลาวจะมทงความขดแยง (Conflict) และความรวมมอกน (Cooperation) ภายในกลม ท าใหความสมพนธทเกดขนไมมความเปนอนหนงอนเดยว กลาวโดยสรปแลว ธรกจการพนนบอนคาสโนชายแดนจงเปนการลงทนของกลมชนชนน าทมการแสวงหาก าไรจากการผกขาดนอยราย (Oligopoly) 2. นยเกยวกบทฤษฎการพนน จากการศกษาชใหเหนวาถงขอสรปทางทฤษฎใหมนอกเหนอจากการส ารวจทฤษฎเชงวพากษ โดย สงศต พรยะรงสรรค สงศตไดสรปทฤษฎการพนนไวหลายรปแบบคอ

2.1 ทฤษฎการพนนแนวอนรกษนยม: การพนนเปนปญหาสงคม 2.2 ทฤษฎการพนนแนวหนาทนยม: การพนนเปนกจกรรมยามวาง 2.3 ทฤษฎการพนนแนวการบรหารสงคม 2.4 ทฤษฎการพนนแนวทางเลอกสาธารณะ 2.5 ทฤษฎการพนนแนวอาชญาวทยาและประวตศาสตรกฎหมาย

จากผลการวจยในโครงการนไดชใหเหนถงนยทางทฤษฎโดยมขอสรปดงน 2.1 ทฤษฎการพนนแนวอนรกษนยม ทฤษฎนมองวาการพนนเปนเรองของปญหาสงคมเปนหลก แตจากผลการศกษาไดชใหเหนวาบอนคาสโนชายแดนไมไดสรางปญหาสงคมตามทกลาวมา ดงจะเหนไดจากประเดนตอไปน

1.ประเดนวาบอนคาสโนกอใหเกดปญหาโรคตดการพนนและน าผลกระทบมาสครอบครวหรอไม มากนอยเพยงใด จากผลการศกษาในวจยนพบวา ผเลนพนนทมปญหาโรคตดการพนนนน เกดขนในเงอนไขทผเลนการพนนมประสบการณในการเลนจนเปนนสยเปนหลก นอกเหนอจากนนจะเกดขนในกรณของผเลนการพนนทมทศนคตตอการพนนในเชงทเปนเกมของการแพชนะ

2.ประเดนวาบอนคาสโนกอใหเกดปญหาอาชญากรรมโดยผเลนเกดภาวะหนสนจนตองไปประกอบอาชญากรรมตางๆเชน การคอรปชนในหนาทการงาน หรอ การลกเลกขโมยนอย จากผลการศกษาพบวา ปญหาดงกลาวในปจจบนยงมไดเกดขนอยางเปนแบบแผน แตจะเกดเปนบางกรณซงมลกษณะมาจากปจจยทหลากหลาย(Multifactors) 3.ประเดนวาบอนคาสโน กระทบตอปญหาศลธรรมหรอไมเนองจากบอนคาสโน จะมผลกระทบทางศลธรรมไดกตอเมอประชาชนในสงคมมความเชอในศาสนาอย ดงนนในกรณทคนไมนบถอศาสนาในใจแลวการเลนการพนนกไมมผลกระทบ จากผลการศกษาพบวา ศาสนาทผเลนการพนนนบถอ ทงพระพทธศาสนาและศาสนาครสตคาธอลก ไมถอเปนปจจยทมผลตอผลกระทบทางศลธรรม เนองจากหลกค าสอนของศาสนาพทธยงไมมการตความการพนนเปนขอบงคบทางศาสนา (Dogmatism) สวนศาสนาครสตคาธอลกถอเพยงวาการพนนเปนความผดเพยงเลกนอยทเรยกวา “บาปเบา”

164

2.2 ทฤษฎการพนนแนวหนาทนยม ทฤษฎนใหบทบาทส าคญทางสงคมวาการพนนเปนกจกรรมยามวางหรอมบทบาทในการสรางความบนเทงในสงคม แตจากผลการศกษาในวจยนพบวา ทกชนชนมไดมองการพนนเปนเพยงความบนเทงเทานน แตเปนเรองของความเสยงในเชงธรกจ ไมวาจะเปนผลงทน เจาของโตะการพนน หรอนกเลนการพนน กลาวคอ ผลงทนจะตองมการบรหารความเสยง สวนผเลนการพนนระดบ V.I.P จะมรปแบบการพนนเฉพาะแบบของชนชนน า เชน มหองสวนตวในการเลนพนน ในขณะทชนชนทเปนประชาชนทวไปจะเขาไปเลนในระบบและกระบวนการของผเลนรายยอย เชน การเลนในหองรวมทใชเงนสดเปนหลก ซงเรยกวา “สนามทราย” เปนตน การพนนของบอนคาสโนชายแดนมลกษณะเปนธรกจ ทเปนทางการ (Legal) รวมถงเปนธรกจใตดน (Illegal) ในการเปนธรกจทเปนทางการนน บอนคาสโนจงใหความส าคญตอผเลนรายใหญ สวนบทบาททส าคญของการเปนธรกจใตดนคอ การเปนแหลงฟอกเงนจากธรกจผดกฎหมายอนๆ

2.3 ทฤษฎการพนนแนวการบรหารสงคม ทฤษฎนเชอวาการพนนเกยวของกบโครงสรางเศรษฐกจและสงคม แตจากผลการศกษาในโครงการน ชใหเหนวาการเลนการพนนบอนคาสโน เกดขนกบทกชนชน ซงแบงออกเปนผเลนระดบ V.I.P. และผเลนรายยอย นอกจากนการพนนยงด าเนนไดอยางตอเนองทงในภาวะทเศรษฐกจดและเศรษฐกจตกต า และเมอพจารณาในเชงระยะทางจะพบวา นกลงทนมาจากหลากหลายประเทศ ในขณะทผเลนกมาจากหลากหลายจงหวดเชนกน

2.4 ทฤษฎการพนนแนวทางเลอกสาธารณะ มองวาการพนนเปนกจกรรมทมการวเคราะหในเชงไดเสยอยางสมเหตสมผล โดยมรปแบบการวเคราะหคาใชจายและประโยชนทไดจากการลงทน (Cost-Benefit Analysis) แตจากผลการศกษาไดชใหเหนถงจดออนในการมองการพนนในมตทางเศรษฐกจของแนวทางเลอกสาธารณะ เนองจากการผลการศกษาการพนนคาสโนชายแดนพบวา นอกจากตองพจารณาการพนนในเชงธรกจดงกลาวแลว ยงตองพจารณาการพนนในมตทางการเมองและวฒนธรรมดวย กลาวคอ การลงทนและการบรหารการพนนตามแนวชายแดนนน อยในบรบทของความสมพนธในเชงอ านาจทเปนทางการของรฐและอทธพลทไมเปนทางการ รวมถงวฒนธรรมการเลนการพนนของผเลนทเปนคนไทยสวนใหญ

2.5 ทฤษฎการพนนแนวอาชญาวทยาและประวตศาสตรกฎหมาย เปนการอธบายการพนนจากมมมองทางการเมองและนตศาสตร ทฤษฎดงกลาวนเปนการอธบายในอกดานหนงซงละเลยมตการพนนในฐานะท เปนธรกจของนกลงทนและนกเลนการพนน นอกจากนการใหความส าคญกบการเมองและกฎหมายในรปแบบทเปนทางการนน ไมสอดคลองกบสถานการณบอนคาสโน ไทย-กมพชา ทตองด าเนนการในรปแบบทไมเปนทางการตางๆ เชน การจดรถขามพรมแดนอยางไมเปนทางการ การปลอยใหม เขา-ออก พรมแดนเพอไปเลนการพนนบอนคาสโนหลงเวลา เปด-ปดดาน หรอทเรยกวา “ชองรหน” การแสวงหาคาเชาของนกการเมองและขาราชการในพนท เปนตน

165

จากจดออนของทฤษฎเกยวกบการพนนดงกลาวขางตน ผวจยมขอสรปจากผลการวจยในเชงทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองวาดวยวฒนธรรม คอ บอนการพนนชายแดนมบทบาทหลกในสงคมไทย คอ เปนธรกจทมบทบาทในการตอบสนองความโลภ(การแสวงหาก าไร) ในกระบวนการพฒนาทนนยมไทยและมบทบาทในการฟอกเงนของกลมชนชนน าไทยทท าธรกจผดกฎหมาย กลาวคอ

1.ผลการวจยพบวามปรากฎการณของกระบวนการฟอกเงนด ารงอยอยางเปนระบบ ในบอนคาสโนสมยใหมทวไปคอ มการสมคบคดระหวางชนชนน าทจะฟอกเงนกบเจาของบอนและมกระบวนการสรางหลกฐานใหปรากฏตอเจาหนาทผรบผดชอบทงในรปแบบวดโอ และ สลปเงนทเปนเปนหลกฐานะทางบการเงนจากบอนคาสโน

2.กระบวนการฟอกเงนเกดขนในหมชนชนน า ดงจะเหนไดจาก ผทมาฟอกเงนนน ทางบอนจะถอวาเปนลกคาระดบ V.I.P. ทมการจดระบบพเศษแยกออกมาจากนกการพนนรายยอย ซงถอวานกการพนนรายยอยเปนเพยงหนามา ส าหรบการเลนพนนในบอนและเลนอยในพนททรวมของนกเลน ทเรยกวา “สนามทราย” หรอ “ตลาดลาง” อยางไรกดถาบอนคาสโนจะไดก าไรจากการเลนรายยอยกถอเปนรายไดสวนนอย ของรายไดทงหมด ซงเจาของบอนจะน ามาใชในการจายคาตอบแทนบคลากรทบอนจางมาท างานเปนหลก

3.การใหความส าคญตอนกเลนระดบ VIP. ซงสวนหนงเปนชนชนน าทมาฟอกเงนนน จะพบวาทางบอนจะจดระบบทใหความส าคญตอนกเลนระดบ V.I.P.เปนพเศษ เชน บางบอนจะจดรถเดนทางใหแกนกเลนระดบ V.I.P.แตเพยงกลมเดยวโดยปลอยใหนกเลนระดบรายยอยเดนทางมาเอง สวนในบางกรณบางบอนจะจดรถออกเปน 2 ระดบ คอ รถตส าหรบผเลนรายยอย และ รถทวรอยางดส าหรบผเลน V.I.P.นอกจากนยงพบอกวาในบอนคาสโน วธการฟอกเงนจะมผเลนทปรากฏทวไปจ านวนนอยมาก จนแทบไมคมทนตอการด าเนนธรกจคาสโน แตทบอนด ารงอยไดจงเปนเพราะมธรกจฟอกเงนอยเบองหลงนนเอง

3.ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากผลการศกษาของการวจยผศกษาน ามาเปนฐานในการพจารณาขอเสนอแนะใน

เชงนโยบายสาธารณะทส าคญ ดงน 1. การจดระเบยบการพนนบอนคาสโนชายแดนในกรณทรฐบาลไทยยงไมอนญาตใหมบอนเสรตามกฎหมาย จงตองค านงถงมาตรการการใหการศกษาและสงคม ดงน

1.1. ควรมการปลกฝงเดกและเยาวชนโดยผานสถานศกษาจะชวยปองกนปญหาผลกระทบเชงลบจากการพนน

1.2. การใชสอมวลชน จะชวยใหเดกและเยาวชน รวมทงประชาชนทวไปทราบถงโทษของการพนนไดด

1.3. ควรมการพฒนาแหลงบนเทงอนๆ ทมใชบอนการพนน เชน สนามกฬา ศนยออกก าลงกาย ศนยการคา หรอสถานทพกผอนหยอนใจ ดงดดประชาชนใชบรการมากขน เพอลดการใชเวลาทจะเลนแตการพนน

166

2. การจดระเบยบการพนนบอนคาสโนในกรณทรฐบาลไทยอนญาตใหมบอนคาสโนเสรตามกฎหมาย จะตองค านงถงเงอนไขทส าคญดงน

2.1 การจ ากดอายของผทจะเขาเลนการพนน ใหเฉพาะบคคลทถอเปนผใหญแลวซงสามารถทจะค านวณผลดผลเสยจากการพนนไดระดบหนง เชน การจ ากดอายตงแต 40 ปขนไป เปนตน

2.2 การจ ากดผทจะเลนการพนนโดยพจารณาจากจ านวนเงนทจะน าเขาบอน

2.3 การจ ากดผทจะเลนการพนนจะตองเปนเฉพาะนกทองเทยวเทานน 2.4 สถานทตงบอนคาสโนควรอยหางไกลจากชมชน เชน บนเกาะ เปนตน 2.5 การสรางกลไกและการมสวนรวมของประชาชนในการควบคมบอนการ

พนน เชน การเปนตวแทนของกลมพอแมผปกครองเพอสอดสองดแลพฤตกรรมเดกและเยาวชนในชมชน เปนตน

3. จากผลการศกษาพบวา ผลประโยชนทเกดจากการลงทนบอนคาสโนสวนใหญจะตกอยในกลมชนชนน าเพยงไมกคนทไปลงทน ดงนนควรทจะมมาตรการทกอใหเกดการกระจายผลประโยชนไปสกลมตางๆ ในชมชนโดยรอบดวย เชน การจดเกบภาษทน ามาใชส าหรบทองถนโดยตรง

4. จากการศกษาและยงคงเปนประเดนถกเถยงในเรองของความเหมาะสม ส าหรบการเปดบอนคาสโนในประเทศไทย ซงจากผลการศกษามขอสงเกตบางประการ เชน หากปลอยใหบอนคาสโนตกอยภายใตอ านาจของกลมชนชนน าเพยงไมกกลม อาจจะเปนอปสรรคในการทจะควบคมหรอจดระเบยบบอนคาสโนได เชน มาตรการควบคมการฟอกเงนในบอนคาสโน เปนตน

5. จากการศกษาพบวา การเลนพนนบนฐานของความเปนชมชนจะกอใหเกดเครอขายการเรยนรเกยวกบผลกระทบของการพนนไดรวดเรว ดงนน ควรเนนการสรางความเขมแขงของชมชนทเกยวของกบบอนคาสโน โดยเฉพาะอยางยงชมชนชายแดนทอยใกลบอนคาสโน 4.ขอเสนอแนะในการวจยคร งตอไป

1. ควรมการศกษากระบวนการนโยบายสาธารณะเกยวกบการพนนของประเทศกมพชาเพอท าใหเกดความเขาใจเกยวกบการลงทนและการบรหารบอนคาสโนชายแดนไทย -กมพชาไดชดเจนยงขน

2. ควรมการศกษาเปรยบเทยบการท าธรกจบอนคาสโนชายแดนไทยกบประเทศเพอนบาน ไดแก ไทย-กมพชา ไทย-ลาว ไทย-พมา และไทย-มาเลเซย เพอแสวงหาขอสรปเชงทฤษฎเกยวกบการพนนชายแดน

3. ควรมการศกษาการปรบตวของบอนคาสโนชายแดนในชวงการกาวสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงเปนกระแสโลกาภวตนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

4. ควรใหความส าคญในการศกษาผเลนระดบ V.I.P ในลกษณะกรณศกษา 5. ควรมการศกษาเกยวกบผลกระทบของการพนนบอนคาสโนชายแดน ในชวงทม

การเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เพอวเคราะหถงปจจยของกระแสโลกาภวตนวามผลกระทบอยางไรตอบอนชายแดนไทย-กมพชา

บรรณานกรม Boissevain, Jeremy. (1974). Friends of Friends : Network, Manipulators and Coalitions.

Oxford : Basil Blackwell. Bryant & White, (1982). Political Analysis Technique and Practice.Belmont Calif

Wadsworth. Bryant & White, (1982). Political Analysis Technique and Practice.Belmont Calif

Wadsworth. Casino –OK: บอนคาสโนลอมไทย (1).(2552). ออนไลน. แหลงทมา :

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=452773. Clifford Geertz, Deep play: notes on the Balinese cockfight. In Clifford Geertz, The

Interpretation of Cultures: Selected Essays. NY: Basic Books, 1973). Kilduff, Martin ; and Tsai, Wenpin. (2003). Social Networks and Organizations. London :

SAGE Publication Ltd. Mark S.Mizruchi “Political Economy and Natural Analysis : An Untapped

Convergence” Soceologica 2/2007 Peter V. Marsden. (2005). Models and Methods in Social Network Analysis. Cambridge

University. Reuven Brenner with Gabrielle A. Brenner, Gambling and Speculation: A Theory, a

History, and a Future of Some Human Decisions, (NY: Cambridge University Press, 1990).

Wasserman, Stanley and Joseph Galaskiewicz, editors. 1994. Advances in Social เกาะ สอง เกาะสน คาสโน,(2010) ). ออนไลน. แหลงทมา :

http://gclub811.wordpress.com/2010/02/02/%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0-%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%99-%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%99/.

เฉลม มหาชน, (ม.ป.ป.).สายพนธไกชนและการชนไกในจงหวดนครปฐม,บทคดยอจากฐานขอมลการวจยการศกษาศาสนาและวฒนธรรม ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ออนไลน. แหลงทมา: http://www.thaiedresearch.org/result/info2.php?id=6265.

เทศบาลต าบลคลองใหญ,(มปป.). ออนไลน. แหลงทมา : http://www.klongyaicity.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=49&Itemid=62

http://www.oknation.net/blog/akom/2009/06/11/entry-1


http://gclub811.wordpress.com/2010/02/02/%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0-%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%99-%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%99/






168

เบญจมาภรณ ธนธรรมรตน. (2546). วทยานพนธเรอง ผลกระทบจากการเปดบอนคาสโนถกกฎหมายในความคดเหนของประชาชนเมองพทยา. หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต , มหาวทยาลยบรพา.

เสถยร เหลองอราม. (2527). การมสวนรวมของเกษตรกรในการพฒนาแหลงน าขนาดเลก.วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑตสาขาเอกการวเคราะหทางสงคม, บณฑตวทยาลยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

โครงการแผนทวฒนธรรมของกลมชาตพนธชายแดนไทย-กมพชา สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบทมหาวทยาลยมหดล). ออนไลน. แหลงทมา : http://www.mapculture.org.

กองการตางประเทศ.กระทรวงมหาดไทย. ออนไลน. แหลงทมา : http://fad.moi.go.th/group3/g3_aca1.htm.

ชยยนต ประดษฐศลป.(2555).วธวทยาการวจยทางสงคม.โครงการผลตต าราและเอกสารประกอบการสอน สาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ.

ชยยนต ประดษฐศลป.(2542). เศรษฐศาสตรการเมองของการปฏวตขนาดครอบครวในประเทศไทย. กรงเทพฯ: ศนยวจยและผลตต ารา มหาวทยาลยเกรก.

ชยยนต ประดษฐศลป และ โอฬาร ถนบางเตยว.(2549).บทบาททางการเมองของเจาพอทองถนในกระแสโลกาภวตน :ศกษากรณจงหวดหนงทางภาคตะวนออก.งานวจยภายใตโครงการเมธวจยอาวโส สกว.ศ.ดร.ผาสก พงษไพจตร.

ชยยนต ประดษฐศลป และ โอฬาร ถนบางเตยว.(2550).โครงสรางอ านาจในจงหวดชลบรกบนยในการขบเคลอนโครงการทางสงคม.มลนธสถาบนวจยและพฒนานโยบาย.

ชยยนต ประดษฐศลป และ จฑามาศ ไชยรบ.(2545). วถชวตของผประกอบการรายยอยบนชายหาดบางแสน : วเคราะหเชงเศรษฐศาสตรการเมองวาดวยชมชน.มปท.

ตร ผกกาดทอง. (มปป.). เอกสารรวมประวตสวนตว นายตร ผกกาดทอง.มปท. ตรศกด สขสภา,(2543) เรองผลกกระทบทางเศรษฐกจจากบอนการพนนตามแนวชายแดน:ศกษา

เฉพาะกรณ บอนบานแหลม อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร,รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

ต าบลคลองใหญ อ.โปงน ารอน จนทบร ,มปป,http://www.thaitambon.com/tambon/ttambon.asp?ID=220410.

ทนงศกด ถนศรนวล.(2529). “กฎหมายเกยวกบการพนน”, วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร .

นรวฒน ศรเทพ. (2553). บทบาทของเจาหนาทภาครฐเครอขายภาคประชาชนและเอกชนในการปองกนและปราบปรามการทจรต. ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปราการทจรตแหงชาต (ปปช.)

นฤมล นราทร.(2543). การสรางเครอขายการท างาน:ในขอควรพจารณาบางประการ.มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร.ม.ป.พ..

นวลนอย ตรรตน.(2539).การพนนฟตบอล : การเสยงโชคของคนชนกลาง. กรงเทพฯ :

http://www.mapculture.org/

http://www.thaitambon.com/tambon/ttambon.asp?ID=220410

169

ปธาน สวรรณมงคล และ คณะ.(2537).การก าหนดอ านาจหนาทและความสมพนธระหวางสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน. สถาบนด ารงราชานภาพ ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย กรงเทพ : มปป.

ประสทธ ตงยงเจรญ. (2542). การวางแผนและการวเคราะหโครงการ. กรงเทพฯ:คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร.

ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค และนวลนอย ตรรตน. (2543). หวย ซอง บอน ยาบา: เศรษฐกจนอกกฎหมายกบนโยบายสาธารณะในประเทศไทย, เชยงใหม.ซลกเวรมบคส,

ผาสก พงษไพจตร, สงศต พรยะรงสรรค, นวลนอย ตรรตน และกนกศกด แกวเทพ.(2543). อตสาหกรรมการพนน ไทยองกฤษ สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และมาเลเซย,เชยงใหม: ซลกเวรมบคส.

ผาสก พงษไพจตร.(2543).การพนนในสงคมไทย.กรงเทพฯ.ส านกพมพตรสวน. (ซลคเวอรมบคส). ผาสก พงษไพจตร.(2556).ปาฐกถา“การพนนรอบบาน-ลอมเมอง กบการจดระเบยบการพนนใน

สงคมไทย".ในการประชมประจ าป 2555 ของศนยศกษาปญหาการพนน . พรชตา กฤษฎาวานช. (2545). เรอง ผลกระทบจากบอนการพนนตามแนวชายแดน : ศกษาเฉพาะ

กรณบอนเกาะกง ประเทศกมพชาและ บานหาดเลก จงหวดตราด, รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

พระราชบญญตการพนน พทธศกราช 2478 และซงไดแกไขเพมเตมฉบบท 2 (พทธศกราช 2482), ฉบบท 3 (พทธศกราช 2485), ฉบบท 4 (พทธศกราช 2485), ฉบบท 5 (พ.ศ. 2490), ฉบบท 6 (พ.ศ. 2503), ฉบบท 7 (พ.ศ. 2504) และฉบบท 8 (พ.ศ. 2505)

พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พทธศกราช 2457). ออนไลน. แหลงทมา : http://www.thailandlawyercenter.com

พมพวลย ปรดาสวสด และ วาทน บญชะลกษ.(2531).การวเคราะหเครอขายสงคมนครปฐม.กรงเทพฯ : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

รตพงษ สอนสภาพ.(2555),บอนการพนนตามแนวชายแดน : ผลกระทบและแนวทางการจดการ, รายงานโครงการสถานการณ พฤตกรรมและผลกระทบการพนนในประเทศไทย สนบสนนโดยส านกงานกองทนสนบสนนการเสรมสรางสขภาพ (สสส.)

รงโรจน รนเรงวงศ.(2519).“การพนน”, วารสารกฎหมายจฬาลงกรณ . ลสตร ธนชยย.(2523).คมอ.การพนน,กรงเทพมหานคร สตรไพศาล. ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม. ออนไลน. แหลงทมา : http://m-

culture.in.th/moc_new/album/149928/ประวตหมบานผกกาด-หมท-3-ต าบลคลองใหญ-อ าเภอโปงน ารอน-จงหวดจนทบร.

ศนยศกษาปญหาการพนน,(2556),รายงานประจ าป 2555 ศนยศกษาปญหาการพนน.โรงพมพเดอนตลา.ศนยศกษาศาสตรและการเมอง คณะรฐศาสตร.

สมบต ธ ารงธญวงศ. (2546). นโยบายสาธารณะ:แนวความคด การวเคราะหและกระบวนการ. กรงเทพฯ:อกษรการพมพ.

http://www.thailandlawyercenter.com/

http://m-culture.in.th/moc_new/album/149928/ประวตหมบานผกกาด-หมท-3-ตำบลคลองใหญ-อำเภอโปงนำรอน-จงหวดจนทบร



170

สงศต พรยะและคณะ.(2546).เศรษฐกจการพนน:ทางเลอกเชงนโยบาย.กรงเทพฯ:ส านกงานสลากกนแบงรฐบาล.

สงศต พรยะรงสรรคและคณะ, เศรษฐกจการพนน, พมพครงท 3,กรงเทพฯ: ส านกพมพรวมดวยชวยอาน.

อธคม อนทภต.(2524) กฎหมายเกยวกบการพนนในประเทศไทย,รายงานวชาอาชญาวทยาและทณฑวทยา 2, วารสารนตศาสตร ฉบบท 2 ปท 12 พ.ศ.2524.

อนนตเกตวงศ. (2541).หลกและเทคนคการวางแผน(พมพครงท 8).กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อาคม เดชทองค า.(2547).บทคดยอ, หวเชอกววชน.กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย,: อางองจากเอกสารประกอบการบรรยายของรองเลขาธการสภาความมนคงแหงชาต.แนวนโยบายการ

เปดจดผานแดน.ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต.2549.(อดส าเนา) อสวฒ ตงเกยรต.(2545).ปจจยทมผลตอความส าเรจของการพฒนาเศรษฐกจชายแดนไทย-กมพชา

ดานจงหวดจนทบร.ปญหาพเศษเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา นโยบายสาธารณะ บณฑตวยาลย มหาวทยาลยบรพา.

สมภาษณ นางต ชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นางมน ผเลนการพนนในเขตชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นางยนด ชาวบานชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นางเร ผเลนการพนนในเขตชมชนเมอง จนทบร นางลกษณ ผประกอบการธรกจบอนคาสโนชายแดน จ.ตราด นาย Sok เลขาปลดจงหวดไพลน ประเทศกมพชา นายกรช สอมวลชนทองถน จ.ตราด นายการ อดตก านน และ ผมสวนกอตงบอนชายแดนจนทบร นายเกษม ผประกอบการธรกจในเมองจนทบร นายเกยรต ผประกอบการธรกจบอนการพนนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายข า นกธรกจล าไย อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายจ ผเลนการพนนในเขตชมชนเมอง จนทบร นายจด ชาวบานชมชนบานคลองใหญ อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายจาง นกธรกจกมพชา จงหวดไพลน ประเทศกมพชา นายจต ชาวบานชมชนบานคลองใหญ อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายจก ผประกอบการบอนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายชย ผบรหารองคกรปกครองทองถน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายชา ชาวบานชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายซอ นกการเมองทองถน จ.จนทบร นายต คนขบรถตสงนกเลนการพนน จ.จนทบร

171

นายทอง ชาวบานชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายทว ชาวบานจงหวดตราด นายนอม คนขบรถตเขาบอน จ.จนทบร นายนท ผประกอบการบอนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายพร ผบรหารองคกรปกครองทองถน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายพ นกการเมองทองถน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายพน ผบรหารบอนชายแดนแหงหนงบอนคาสโนชายแดน จ.ตราด นายแมน อดต ผญบ.อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายวน นกธรกจและนกการเมองทองถน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายวฒ นกการเมองทองถน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายสรร ประธานหอการคาจงหวดเกาะกง ประเทศกมพชา นายสทธ นกการเมองทองถนและผประกอบการ จ.จนทบร นายสน ผน าคนไทยสองแผนดน จ.ตราด นายใหญ ผใหญบานในชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร นายอด ชาวบานชมชนชายแดน อ.โปงน ารอน จ.จนทบร

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณgamblingstudy-th.org/imgadmins/research_file/2556...ค...

Documents