ความรู้ทั่วไปเกยี่วกบัพิษวิทยาniah.dld.go.th/th/section/biochem/vichakan/003.pdf ·...

คมอวธตรวจวเคราะหเบองตนพษวทยาทางสตวแพทย 1

1 ความรทวไปเกยวกบพษวทยา

พษวทยา หมายถง การศกษาถงพษของสารเคมหรอพษจากพชและสตว ทเกยวกบเรองผลของพษทมตอสงมชวตและสงแวดลอม โครงสรางของสารเคมทท าใหเกดการเปลยนแปลงและเปนพษ กลไกการเกดพษของสารเคมในสงมชวต ตลอดจนสภาพแวดลอมทสารพษปรากฏอย ดงนนการศกษาทางพษวทยาจ าเปนตองน าหลกวชาหลายดานมาประกอบกนเชน เคมและชวเคมมาประกอบในเรองของโครงสรางของสารพษทเปลยนแปลง และกลไกทท าใหเกดพษ ชววทยาประกอบในเรองสรรวทยา เซลลและเนอเยอภายในรางกายของคนและสตว ทางการแพทยและทางสตวแพทยจะเกยวกบการคนหาสาเหต การบ าบดรกษาผปวยเปนตน สรปเปนความหมายสนๆคอ “ การศกษาผลของสารพษทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางชววทยาและสรรวทยาตอสงมชวตและผลกระทบตอสงแวดลอม ”

ศพททควรร Toxicity ปรมาณของสารพษทเมอคนหรอสตวรบเขาไปแลวเกดการท าลายเซลล เนอเยอ

จนไมสามารถกลบมาท างานไดอก และแสดงอาการปวยหรอตาย Acute toxicity การทคนหรอสตวแสดงอาการปวยหลงไดรบพษเพยงครงเดยว หรอหลายครง

ภายใน 24 ชวโมง Chronic toxicity การทคนหรอสตวคอยๆแสดงอาการปวยหลงไดรบพษปรมาณไมมากนกแต

ไดรบตดตอกนเปนเวลานานมากกวา 3 เดอนขนไป Hazard อนตรายทเกดจากสารพษ ทท าใหเซลล เนอเยอถกท าลายจนการท างานผดปกต

ไปจากเดม Poison สารใดๆเมอเขาสรางกายคนหรอสตวแลวยบย งการท างานของเซลล ท าใหเกด

การเปลยนแปลงทางรางกายและเกดพษ Risk อตราเสยง ทเปนสภาวะทคนหรอสตวอาจมโอกาสไดรบพษ จนเกดอนตราย Safety สภาวะไดรบหรอทใชสารเคมแลว ไมท าใหเกดอนตรายตอการท างานของ

รางกาย Lethal dose (LD) ปรมาณสารพษทต าสด ทท าใหคนหรอสตวตาย เชน ตายครงหนง (50 %) คอ

LD50 Toxicosis ภาวะผดปกต หรออาการปวยทเกดจากสารพษ


No effect level ปรมาณทสตวทดลองทไวทสดตอสารนนไดรบอยางตอเนอง โดยไมพบอาการผดปกต หนวยเปน mg/kg/d

Acceptable daily intake (ADI ) ปรมาณทยอมรบไดเมอไดรบในแตละวนแลวจะไมเปน อนตราย Maximum residue limit (MRL) ปรมาณสงสดของสารทยอมใหตกคางในผลตผลทาง

การเกษตรและอาหาร หนวยเปน mg/kg No observed adverse effect level (NOAEL) ความเขมขนสงสดของสารทไมท าใหเกดผล ขางเคยงใดๆ Lowest observed adverse effect level (LOAEL) ความเขมขนต าสดของสารทท าให เกดผลขางเคยงอยางใดอยางหนงใดๆ

ประเภทของความเปนพษ

ความเปนพษ โดยทวไปจะศกษาในสตวทดลอง และน ามาค านวณหาขนาดและปรมาณทปลอดภยของคนตอสารพษนนๆ โดยค านงถงปจจยหลายอยางประกอบกน กอนน ามาเปนบรรทดฐานการเกดพษในคน อยางไรกตาม ความเปนพษไมวาจะเปนคนหรอสตวสามารถเกดไดเหมอนกน แบงไดดงน

1. ความเปนพษแบบเฉยบพลน (Acute toxicity) คอ การทคนหรอสตวแสดงอาการปวยหลงไดรบพษเพยงครงเดยว หรอหลายครงภายใน 24 ชวโมง อาการความเปนพษมากหรอนอย ขนกบ ชนดของสารพษ ปรมาณทไดรบ ระยะเวลาทไดรบสารพษ และชองทางการไดรบเชนโดยการกน โดยการสมผสทางผวหนง โดยการฉดเขาเสนเลอด หากไดรบพษรนแรง อาจท าใหตายได

2. ความเปนพษแบบเรอรง (Chronic toxicity) คอ การทคนหรอสตวแสดงความเปนพษในลกษณะตางๆ หลงไดรบสารพษเขาไป

ปรมาณนอยๆตดตอกนเปนเวลามากกวา 3 เดอนขนไป จนเกดความเปนพษและแสดงออก เชน การเกดเปนมะเรง (tumor) การเกดการผาเหลา (mutagenicity) การเกดลกวรป teratogenicity) การเกดผดปกตในระบบภมคมกน (immune toxicity)

3. ความเปนพษแบบกงเรอรง (Sub chronic toxicity) คอ การทคนหรอสตวแสดงความเปนพษหลงไดรบสารพษเขาไป ในปรมาณนอย

ตดตอกนเปนเวลาประมาณ 1- 3 เดอน


ตารางท 1 การจ าแนกระดบความเปนพษของสารพษตามองคการอนามยโลกโดยใชคาความเปนพษ เฉยบพลน (LD50)

ทมา พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 การแพรกระจายของสารพษ

ความเปนพษทเกดในคนและสตวนน ขนอยกบกระบวนการหมนเวยนของสารพษในกระแสโลหตและรางกาย การแพรกระจายของสารพษ แบงเปน 4 ขนตอนคอ

1. ขนตอนการดดซม จากสวนตางๆของรางกายเขาสกระแสโลหต (Absorption) สวนใหญจะดดซม ผานทางการหายใจ โดยผานทางปอดและผวหนง ทางการกนโดยผาน

ทางเดนอาหาร ผานเยอหมเซลลของเซลลตางๆสกระแสโลหต และออกฤทธกบเซลลเฉพาะ(special target cell)

2. ขนตอนการกระจายสารพษไปสสวนตางๆของรางกาย (Distribution) การกระจายหรอการเคลอนทของสารพษ แบงเปน 3 ลกษณะคอ 2.1 การกระจายของสารพษแบบ Diffusion

2.1.1 การกระจายของสารพษจากดานความเขมขนสงไปดานความเขมขนต า 2.1.2 การกระจายของสารพษแบบตอเนองทตองใชตวพา (carrier) การกระจายจะมากหรอนอยขนกบ คณสมบตของสาร ขนาดของโมเลกล อณหภม ความเปนกรด-ดาง 2.2 การกระจายของสารพษแบบ Active

การกระจายของสารพษบางชนดสามารถเคลอนทจากดานทมความเขมขนต าไปสดานทมความเขมขนสง โดยจบกบตวพาและใชพลงงานATPในการขบเคลอน การจบสารดวยตวพานเปนการดดซมทส าคญ อยางหนงทางดานพษวทยา เพราะเปนการขบสารพษอออกจากรางกายในรปแบบหนง


2.3 การกระจายของสารพษแบบกลนกน สารพษทมขนาดใหญไมสามารถเขาสรพรนได เยอหมเซลลจะหอหมสารและกลนเขาส

เซลล จากนนจะถกท าลายดวยเอนไซม และถกดดซมเขาสรางกาย 3. ขนตอนการเปลยนแปลงโครงสราง (Biotransformation หรอ Metabolism )

สารพษบางชนดแตกตวไดยาก ละลายน าไดนอย รางกายจงพยายามเปลยนแปลงโครงสรางของสารพษนนใหละลายน าไดด ซงนอกจากท าใหละลายน าดแลวยงท าใหมผลตอการออกฤทธหรอความเปนพษอกดวย สารบางตวสามารถออกฤทธใหเกดพษไดดวยตวเอง แตเมอถกเปลยนแปลงโครงสราง จะท าใหความเปนพษนอยลง และบางชนดกลบมความเปนพษมากกวาเดม อวยวะทท าหนาทเปลยนแปลงโครงสรางสารพษนน คอ ตบไต ปอดและเซลลบผว ทางเดนอาหาร นอกจากนยงท าหนาทขบหรอก าจดสารพษออกจากรางกายอกดวย

4. ขนตอนการก าจดสารพษออกจากรางกาย (Excretion) เมอรางกายไดรบพษจะท าการก าจดออก ซงมหลายทาง เชน 4.1 การก าจดสารพษทางระบบทางเดนอาหาร สารพษทละลายไขมนไดด สวนใหญจะถกก าจดออกมากบน ายอยทางเดนอาหาร เชน สาร

ก าจดแมลงกลมออรกาโนคลอรน ปกตสารเหลานจะเขาโดยทางกน เนองจากสามารถสะสมในหวงโซอาหารได หากยงไมมการดดซมเขาสกระแสโลหต ความเปนพษยงไมเกด เราจงสามารถปองกนการเกดพษไดโดยท าใหอาเจยนออก กอนทจะมการดดซม 4.2 การก าจดสารพษทางน านม

น านมมไขมนเปนสวนประกอบ สารพษทละลายในไขมนกจะถกก าจดออกทางน ดงนน การเลยงโคนม จงควรค านงถง การใชสารเคมก าจดแมลง เพราะอาจเกดการปนเปอนสารพษเขาสน านมโค เปนเหตใหคนทดมน านมนน ไดรบสารพษไปดวย 4.3 การก าจดสารพษทางน าด ตบจะท าหนาทเปลยนแปลงสารพษเปนเมตาโบไลทของสารพษและก าจดออกทางน าดจากนนจะถกสงไปทล าไสเลกและขบออกทางอจจาระ 4.4 การก าจดสารพษทางปสสาวะ สารพษทละลายน าไดจะถกขบหรอก าจดออกทางปสสาวะ โดยผานการกรองทบรเวณโกลเมอรรส แลวมาตามทอไต 4.5 การก าจดสารพษทางปอด สารพษทระเหยได จะถกก าจดออกทางปอดขณะทหายใจออก ปรมาณการขบออกขนกบความสามารถของสารพษทละลาย หรอจบเกาะในเลอด หากละลายไดมาก การก าจดออกกจะชา


ปจจยทมผลตอการเกดพษเมอไดรบสารพษ

1. ปจจยทางสรรวทยา ( Physiological factors ) การเกดพษของคนและสตว จะมากหรอนอย ขนอยกบสรรวทยาหรอรางกายของแตละสตว เชน ชนดของสตวทดลอง พนธสตว เพศ อาย และน าหนกสตว ชองทางทไดรบพษ พบวาสตวทมพนธกรรมทไมเคยไดรบพษมากอน จะแสดงความเปนพษไดเรวกวาสตวทเคยไดรบพษมากอน สตวทอายนอยเกดความเปนพษไดเรวกวาสตวทมอายมาก เนองจากการท างานและประสทธภาพของเอนไซม ทใชในการเปลยนแปลงสารพษหรอการก าจดสารพษ ในสตวทอายนอยจะมความแตกตางกนกบสตวทแกกวา

2. ปจจยทางเคมของสารพษ (Chemical factors ) ความบรสทธของสารพษ คณสมบตความคงทนของสารพษ ความเปนกรด-ดางของสารพษ มผลตอการเกดพษแตกตางกนเชน สารทไมบรสทธจะมสารอนปนเปอนท าใหความเขมขนของสารพษนนลดนอยกวาเดม สารพษทมตวจบเกาะหรอตวเคลอบ ยอมท าใหการเกดพษชาลง ปรมาณทไดรบและระยะเวลาทไดรบนานกวา ยอมมผลตอความเปนพษไดมากกวา การไดรบสารหลายชนดในเวลาเดยวกนอาจเกดการเสรมฤทธหรอยบย ง ท าใหเกดความเปนพษทแตกตางกน อาจจะเกดพษมากขนหรอลดลงกได

3. ปจจยทางสภาพแวดลอม ( Environmental factors ) สงแวดลอมท าใหการตอบสนองตอความเปนพษแตกตางไดเชนกน รงส อณหภม มผลตอการแปรเปลยนของสารพษ เนองจากอณหภมรอนหรอเยนท าใหการดดซม การกระจาย การเกดเมตาโบไลทของสาร การขบออกของสารเปลยนแปลงได การเกดความเปนพษของสาร จงขนอยกบการตอบสนองของชนดของสารพษกบสภาพแวดลอม ทเปนอย


2 การน าสงตวอยางเพอตรวจสารพษ

ชนดและปรมาณตวอยาง ตวอยางทเกบเพอสงตรวจสารพษทางหองปฏบตการนนควรสงตามชนดของตวอยางทสงสย

วาไดรบสารพษ หรออวยวะทจ าเพาะตอสารพษ (target organ ) หรอ สงทสตวกน ปรมาณของตวอยางทสงเชน

อาหารในกระเพาะสตว (Stomach content) 100 กรม ตบ (Liver) 100 กรม

ไต (Kidney) 100 กรม ล าไสเลก (Intestinal) 100 กรม

อาหารสตว (Feed) 100 กรม พชอาหารสตว (Forage) 100 กรม

หญา (Grasses) 100 กรม น า (Water) 1 ลตร กรณสตวปก เนองจากปรมาณตวอยางมนอย สามารถรวมตวอยางของแตละชนด เชน อาหารในกระเพาะพก รวม ตบรวม ไตรวม ล าไสรวม เปนตน ไมควรเกบทกตวอยางรวมในถงเดยว จะท าใหเกดการปนเปอน นอกจากนสามารถเกบสงสงตรวจทสงสยวา สตวอาจไดรบ (ของกลาง) ทอยบรเวณใกลเคยง เพอเปนขอมลประกอบการชนสตรได

การรกษาสภาพตวอยาง ตวอยางทเปนอวยวะภายในและอาหารในกระเพาะสตว ใหบรรจถงพลาสตกแยกชนดตวอยาง

แชแขงหรอแชเยน สวนตวอยางน า อาหารสตว พชอาหารสตว ใหแชเยน ในขณะน าสงหองปฏบตการ พรอมบงชตวอยาง ชอเจาของหรอผสง สถานทเกบ วนเดอนปทเกบ


ฉลากบงชตวอยาง


3 เครองมอ เทคนคการตรวจวเคราะหสารพษ และสารเคม

เครองมอพนฐานทจ าเปน เครองมอส าหรบเตรยมตวอยาง

1. เครองชงสารเคมและสารมาตรฐานชนด 2 ต าแหนงและ 4 ต าแหนง 2. เครองเขยาตวอยางแบบแขนแกวง (Wrist action shaker) 3. เครองลดปรมาตร (Rotary evaporator) 4. ปมสญญากาศ (Vacuum pump) 5. ตดดไอระเหยสารเคม (Chemical fume hood) 6. ตอบ (Oven)

เครองมอหรออปกรณส าหรบตรวจวดตวอยาง 1. ชดอปกรณส าหรบตรวจดวยวธ Thin Layer Chromatography (TLC) 2. เครอง Spectrophotometer 3. เครอง Gas Chromatograph (GC) 4. เครอง High Performance Liquid Chromatograph (HPLC)

รปท 3-1 เครองมอทใชวเคราะหดวยเทคนคตางๆ


เทคนคการตรวจวเคราะหสารพษ

สารพษมหลากหลายชนด มสตรโครงสรางทแตกตางกน และมองคประกอบของสารทตางกนเชน มกลม halogen หรอกลมทชอบ อเลคตรอน (electronegativity) กลมทม ฟอสฟอรส ไนโตรเจน ซลเฟอร เปนตน นกวทยาศาสตรจงไดน าคณสมบตทตางกนนมาเลอกใช เครองมอ อปกรณและ เทคนคใหสอดคลองกบการตรวจวดสารพษ ซงม หลายวธ คอ

1. เทคนค chemical test หรอ colorimetry เปนวธท เหมะกบสารทสามารถท าปฏกรยากบสารเคมแลวท าใหเกดส ซงสามารถตรวจวดไดดวยตาเปลา และเปรยบเทยบกบสารมาตรฐาน

2. เทคนค Spectrophotometry เปนการวดสารทสามารถดดกลนแสงในชวง ทมความยาวคลนชวง Ultraviolet ;UV (180-380 nm) หรอ Visible;VIS (380-780 nm) ได โดยใชเครอง Spectrophotometer ทมแหลงก าเนดแสงเปน ดวเทอรเลยม หรอ ทงสเตน แสงจะผาน monochromater ซงเปนตวควบคมความยาวคลน ผาน cell ทบรรจตวอยาง ท าใหตวอยางดดกลนแสงทเหมาะสมได จากนนตวตรวจวดจะวดแสงทผานทะลออกมา เปรยบเทยบกบแสงทออกมาโดยไมผานตวอยาง อานผลและบนทกผล ในการใชงานจะตองปรบตงคาดวยสารละลายทใชและท าการ หาปรมาณ โดยเปรยบเทยบกบสารมาตรฐาน โดยใชหลกการตามกฎของเบยร (Beer,s law) คอ คา absorbance ของสารละลายจะเปนปฏภาคโดยตรงกบความเขมขน

3. เทคนค Chromatography เปนเทคนคการแยกสารผสมออกจากกนโดยอาศยเฟส 2 เฟส คอ เฟสทอยกบท (stationary phase) และเฟสเคลอนท (mobile phase) แลวตรวจวดสารดวยตวตรวจวด(Detector) เชน

3.1 Thin Layer Chromatography (TLC) เปนเทคนคการแยกสารผสมในลกษณะแนวราบ โดยมเฟสอยกบทเปนสารละลายแขวนลอยในตวท าละลายและมสารยดเกาะ กบแผนกระจก หรอ แผนอลมเนยม เชน silica gel G เฟสเคลอนทเปน สารละลายอนทรย เชน hexane, methanol, acetone.ตรวจวด ดวยการ spray ดวยสารเคมทท าปฏกรยาแลวเกดส เทยบกบสารมาตรฐาน หรอท าใหสารทตรวจวเคราะห ดดซบสารเคมแลวเกดเปนสทมองเหนไดหรอ ดดวยแสง UV เปนตน

3.2 Gas Chromatography (GC) เปนเทคนคการแยกสารผสมทสามารถท าใหกลายเปนไอหรอแกสเฟสได โดยผานเฟสอยกบท ท เคลอบบนผวของ คอลมน เ ชน chromosorb , dimethylpolysiloxane และมเฟสทเคลอนทเปนแกสซงเปนตวพาสาร เชน hydrogen, helium และ nitrogen ท าใหเกดการแยกตามคณสมบตของการดดซบของสารกบเฟสเคลอนท จากนนจะม detector ชนดตางๆทจะวด ซงขนกบคณสมบตของสาร โครงสรางของสารทจะวเคราะห เชน

Electron capture detector (ECD) เหมาะกบสารกลมทม halogen หรอกลมทชอบ อเลคตรอน

Flame photometer detector (FPD) เหมาะกบสารกลมทม phosphorus, sulfer


Nitrogen phosphorus detector (NPD) เหมาะกบสารกลมทม nitrogen Flame ionization detector (FID) เหมาะกบสารกลมทม hydrogen, carbon ทวๆไป

3.3 High Performance Liquid Chromatography (HPLC) เปนเทคนคการแยกสารผสมทมขนาด โมเลกลใหญ ผานเฟสอยกบททมสารเคลอบบนผวของ คอลมนเชน lichrosorb, zorbax โดยมสารละลายอนทรย สารละลายบฟเฟอร เปนตวพาหรอเปนเฟสเคลอนท detector เปนชนดตางๆ เชน Fluorescence detector, Diode array detector เปนตน

4. เทคนค Mass spectrometry (MSD) เปนเทคนคแยกสารผสมทตอกบ GC หรอ HPLC และตรวจวดดวย หลกการของมวลสาร ตอประจ ปจจบนนยมใชตรวจทางสารพษ เชน Gas Chromatography / Mass spectrometry (GC/MS), High Performance Liquid Chromatography / Mass spectrometry (LC/MS) เนองจากสามารถตรวจหาชนดและปรมาณสารพรอมยนยนผลไดอยางถกตอง มขอจ ากดคอ ราคาแพง การบ ารงรกษามตนทนสง ผปฏบตตองมความรและความช านาญสง

รปท 3- 2 แสดงขนตอนการวเคราะหโดยทวไป (ทมา : A.Ambrus.et al.,1986)


สารเคม สารเคมทใชแบงเปน 3 ชนด คอ

1.สารเคม ชนด Analytical grade (A.R.) หรอ เทยบเทา ใชในการเตรยมตวอยางในหองปฏบตการทวไป เชนacetone, hexane, methylene chloride, ethanol , ammonium chloride, diatomaceous earth, sodium sulfate anhydrous granular, florisil 60-100 mesh, sodium chloride, sodium hydroxide, silica gel 60 GF 254, phosphoric acid 2.สารเคม ชนด Residue grade หรอ Pesticide grade ใชในขนตอนการการก าจดสารปนเปอน เพอปองกนการเกดการรบกวนและใชในการปรบปรมาตรสารในขนตอนสดทาย กอนวเคราะหดวยเครองมอ เมอใชเครองมอทมความไวสง 3.สารมาตรฐานตางๆ ทมความบรสทธ ไมนอยกวา 96 % เชน

สารกลม Organophosphorus ไดแก Dichlorvos, Mevinphos, Chlorpyrifos, Diazinon. สารกลม Carbamate ไดแก Carbofuran, Carbaryl, Methomyl, Bendiocarb. สารกลม Organochlorine ไดแก Dieldrin, Heptachlor, Heptachlor epoxide, Endosulfan. สารกลม Pyrethroid ไดแก Cypermethrin, Permethrin, Deltamethrin.


4 สารเคมก าจดแมลง (Insecticides)

สารเคมก าจดศตรพชและสตว (Pesticides) เปนสารเคมทใชปองกน ก าจด ควบคมศตรพชและสตว มหลากหลายชนด ไดแก สารก าจดแมลง สารก าจดวชพช สารก าจดเชอรา สารก าจดสตวฟนแทะ และสารเคมอนๆ ส าหรบสารเคมก าจดแมลง (Insecticides) แบงตามโครงสรางของสารไดดงน กลม Organophosphorus กลม Carbamate กลม Organochlorine และกลม Pyrethroid สารเหลานมความส าคญและยงคงมการใชกนอยจนทกวนน และมผลตอการปนเปอนในสงแวดลอม พบวา ในการใชสารดงกลาวเพอปองกนศตรพชและสตว จากการประเมนการใช มากกวา 4 ลานตน พบวา มเพยง 1% เทานนทสามารถใชไดตามตองการ (Gavrilescu, 2005) จงท าใหมการตกคางในสงแวดลอมและมผลกระทบกบคนและสตวได โดยทวไปเกษตรกรมกจะเลยงสตวแบบปลอยตามธรรมชาต หากบรเวณทเลยงสตว มการใชสารก าจดศตรพช กจะท าใหสตวไดรบสารพษนนๆได

การวเคราะหหาสารเคมก าจดศตรพชและสตวทตกคางหรอปนเปอนในตวอยางทสงสยนน (Unknown sample) ท าได 2 ขนตอน คอ

1. การตรวจคดกรอง (screening test) 2. การตรวจยนยนผล (confirmation หรอ identification) ดงนนการวเคราะหหาสารเคมก าจดศตรพชและสตวทมมากมายหลายชนดนน ไม

สามารถจะท าการวเคราะหครงเดยว ใหครอบคลมสารพษทกชนดได ผวเคราะหสามารถท าการเลอกและออกแบบ การสกดและการตรวจวดใหครอบคลมสารทสนใจ เพอใหเหมาะสม และตรงตามวตถประสงค

การวเคราะหสารเคมก าจดแมลง เพอตรวจหาสารพษแตละกลมจะแตกตางกน บางกลมสามารถใชวธอยางงาย เชน chemical test บางกลมตองอาศยเทคนคและเครองมอในการตรวจวด เชน เครอง Spectrophotometer และ Thin Layer Chromatography, Gas chromatography บางกลมตองอาศยเครองมอขนสงทซบซอน เชน GC/MS, LC/MS ดงนนการทจะเลอกใชเทคนคใดนน ตองค านงถงองคประกอบและวตถประสงคของการวเคราะห และชนดของสารทจะวเคราะหเพอใหตรงตามทตองการ

ในทนจะกลาวถง การวเคราะหสารก าจดแมลง เชน กลม organophosphorus กลม carbamate กลม organochlorine และ pyrethroid ในตวอยางทหลากหลายประเภท เชน อาหารในกระเพาะสตว ตบ ไต อาหารสตว พชอาหารสตว และน า บางครง มขอจ ากดในเรองตวอยางทสงตรวจ ซงเปนปญหาการปฏบตงานดานพษวทยาทางสตวแพทย ตวอยางทสงตรวจมปรมาณนอย แตจ าเปนตองตรวจหาสารพษหลายชนด ผเขยนจงไดท าการทดลองและพฒนาวธการสกด ทสามารถสกดครงเดยว


แลวน าผลการสกดทได ไปตรวจหาสารพษไดหลายชนด โดยใช เทคนค TLC เปนการตรวจคดกรอง เบองตน (screening test)

เทคนค Thin Layer Chromatography (TLC) Thin Layer Chromatography (TLC) เปนเทคนคโครมาโตรกราฟฟ ชนดหนง ทสามารถแยกสารผสมในปรมาณนอยๆ ออกจากกนได โดยอาศยหลกการแยกสาร 2 เฟส คอ เฟสทอยกบ (stationary phase) ซงเปนของแขงเคลอบบนแผนรองรบ เชนแผนกระจก แผนอลมเนยม อกเฟสหนงเปนเฟสทเคลอนท (mobile phase) ซงเปนของเหลว ส าหรบสารเคมทเคลอบบน แผนรองรบนน มหลายชนดเชน ซลกาเจล ทมแคลเซยมฟอสเฟตเปนตวยดเกาะ (silica gel G) หรอ มสารเรองแสงผสม (silica GF 254) อลมนา (alumina) แตละชนดจะมคณสมบตและการใชทแตกตางกน ขนกบชนดสารทตองวเคราะห สวนเฟสทเคลอนท เปนของเหลว สวนใหญจะเปน สารละลายอนทรย เชน hexane, acetone, methanol, benzene เปนตน

การตรวจวดดวยเทคนค TLC สามารถใชวเคราะหในหองปฏบตการไดด โดยเฉพาะกรณทหองปฏบตการยงไมสามารถใชเทคนค GC และ HPLC เนองจากเทคนคดงกลาวมตนทนสง สวนเทคนค TLC มตนทนต า ประหยด และรวดเรว สามารถใชกบตวอยางทหลากหลายชนดได เชน น า ดน หญา ชววตถตางๆ ตบ ไต อาหารในกระเพาะ เปนตน เครองมอและอปกรณส าหรบ TLC

1. ตอบ ( Oven ) 2. ตดดไอสารเคม (Chemical fume hood ) 3. UV Cabinet 254 nm 4. เครองถายส าเนาเอกสารสและขาวด า 5. ตเกบเพลทTLC 6. กระจก เพลท TLC ขนาด 20 ×20 เซนตเมตร 7. template ส าหรบ TLC 8. แทงคแกวส าหรบใสสารละลายเฟสเคลอนท 9. ชดส าหรบ spray สารเคม 10. ปมสญญากาศ ขนาด ไมนอยกวา 1/6 แรงมา 11. กลองส าหรบวางเพลทขณะ spray (ดงรปท 4-1)


การเตรยมเพลท TLC

เพลท TLC ทใช ม 2 แบบคอ 1. แบบส าเรจรป เปนเพลทส าเรจรปหาซอไดทวไป เปนชนด silica gel ทมสารเรองแสงผสมอย เคลอบบนกระจก ขนาด 20 ×20 เซนตเมตร หรอเพลททเคลอบบนพลาสตก หรอแผนอลมเนยม สามารถตดใชในขนาดทตองการได 2. แบบทเตรยมเอง เปนเพลททม silica gel GF 254 เคลอบบนกระจกเรยบหนา 2 มลลเมตร ขนาด 20 ×20 เซนตเมตร

วธเตรยมเพลท TLC เอง 1.อปกรณ

1.1 อปกรณส าหรบโคทเพลท 1.2 แผนกระดานรองรบกระจกขนาด 20 ×20 เซนตเมตร 1.3 ฟลาสพรอมฝาปด ขนาด 300 มลลลตร 1.4 กระบอกตวง ขนาด 100 มลลลตร 1.5 ผาสะอาดส าหรบเชดกระจก 1.6 rack อลมเนยมใสเพลท ส าหรบอบ 1.7 ตเกบเพลท TLC 1.8 กลองกระดาษส าหรบ sprayสารเคม

2.สารเคมทใช 2.1 Silica gel 60 GF 254 2.2 Acetone (AR grade)

3.วธโคทเพลท 3.1 เตรยมแผนกระจกขนาด 20 ×20 เซนตเมตร ทสะอาดจ านวน 5 แผน วางบนแผน

รองส าหรบโคทเพลท เชดกระจกดวย acetone 3.2 ชงสาร silica gel GF 254 มา 45 กรม เตมน ากลน 94 มลลลตร เขยาแรงๆ เปนเวลา 5 นาท

เทสารละลายลงในอปกรณโคทเพลท ปรบตงความหนา 0.40 ไมโครเมตร 3.3 คอยๆลากตวโคทเพลทจนสดทาง ตงทงไว 20 นาท จากนนน าเพลทใสใน rack

ใสเพลท 3.4 อบในตอบ อณหภม 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 นาท น าออกมาตงทงไว จน

เพลทเยน เกบไวในตเกบเพลทส าหรบใชงานตอไป (ดงรปท 4-2)


รปท 4-3 อปกรณโคทเพลท TLC

รปท 4-4 การโคทเพลทดวยตนเอง


สารเคมก าจดแมลงกลม Carbamate

Carbamate มสตรโครงสรางทม ไนโตรเจน เปนองคประกอบ และ เปนอนพนธของ carbamic acid หรอเปน n-methyl ester นยมใชก าจดแมลงในบาน สวน และการเกษตร มคณสมบตทสลายตวไดงาย บางชนดเกดเมทตาโบไลท เมอไดรบแสง หรออยในสภาวะทเปนเบส หรอถกท าลายดวย จลนทรย จะท าใหสารเคมสลาย เปลยนรปแบบ เชน carbofuran สลายเปน carbofuranphenol, carbofuran-3-hydroxy, carbofuran-3 keto, หรอ carbaryl สลายเปน1-naphthol ซงมความเปนพษมากกวาสารหลก (Terry et al.,1999) ตวอยางสารเคมกลม Carbamate ไดแก Carbofuran, Carbaryl, Methomyl, Bendiocarb, Methiocarb, Metolcarb, Baycarb, Propoxur.

สตรโครงสรางของกลม Carbamate

อาการของการเกดพษ

การเกดพษ เกดจากการสะสมของ acetylcholine ทปลายประสาท เนองจากสารเคมกลม carbamate ท าหนาทยบย งการท างานของ เอนไซม acetylchlorinesterase สตวจะมอาการชก กลามเนอกระตก เปนอมพาต ระบบหายใจลมเหลว และอาจถงตายได (Lotti, 1998; Windholz et al., 1983) และขบวนการท าลาย acetylcholine ทปลายประสาทโดย เอนไซม acetylchlorinesterase เรยกวา ขบวนการไฮโดรลยซส จะไดเปน choline และ acetate ions เมอมสาร carbamate มายบย งการท างานของเอนไซม จงเกดพษเนองจากการสะสมของ acetylcholine ท าใหกลามเนอกระตก ชก ปฏกรยาทเกดเปนแบบไมถาวร สลายไดงายกวา สารกลม organophosphaorus อาการพษคอ น าตาไหล น าลายไหล กลนปสสาวะไมอย เปนตะครว มานตาหร หากมอาการรนแรงจะชก หวใจเตนเรว การหายใจลมเหลว ตายในทสด


รปท 4- 5 แสดงปฏกรยาไฮโดรลยซสของAcetylchlorinesterase (ทมา www.electon.rmutphysice.com)

การตรวจวเคราะห Carbamate

1. การเตรยมตวอยางสงสงตรวจ ตวอยางสงตรวจทเปนอวยวะ เชน ตบ ไต ตองตดเปนชนเลกๆกอนน าไปชง สวนตวอยางพช

อาหารสตว เชน หญา ฟาง เปลอกขาวโพด ท าเชนเดยวกน 1.1 ชงตวอยาง 20 กรม ใสใน erlenmeyer flask 500 มลลลตร เตม acetone 100

มลลลตร และน ากลน 50 มลลลตร เขยาดวย wrist action shaker ความเรวรอบโดยประมาณ 250 รอบตอนาท เปนเวลา 30 นาท

1.2 กรองแบบสญญากาศดวย buchner funnel ลางดวยสารผสมของ acetone : น ากลน ในอตราสวน 7 : 3 ปรมาณ 50 มลลลตร

1.3 น าสารทกรองไดใสใน separatory funnel ขนาด1000 มลลลตร เตม สารละลาย coagulanting 100 มลลลตร เขยาแรงๆเปนเวลา 1 นาท เตม 5% sodium chloride 100 มลลลตร และ methylene chloride 100 มลลลตร เขยาเบาๆ เปนเวลา 1 นาท ตงทงไวใหแยกชน จากนนเกบสารชนลางใสใน erlenmeyer flask 500 มลลลตร สกดสวนบนซ าดวย methylene chloride 50 มลลลตร อก 2 ครง และรวมชนลางไวดวยกน จากนน เตม sodium sulfate anhydrous 10 กรม เขยาไปมาทงไว 10 นาท กรองดวยกระดาษกรอง No. 1 ขนาดเสนผานศนยกลาง 125 มลลเมตร น าไประเหยดวย เครอง rotary evaporator ใหเหลอประมาณ 5 มลลลตร

http://www.electon.rmutphysice.com/


1.4 deactivated florisil ดวย 2% น ากลน และบรรจลง ใน column ขนาดเสนผาน ศนยกลาง 22 มลลเมตร ความยาว 500 มลลเมตร 20 กรม ตามดวย sodium sulfate anhydrous 5 กรม

1.5 prewash ดวย 50 ml ของสารละลายผสมระหวาง hexane: acetone ในอตราสวน 95:5 เตมสารทเตรยมไวในขอ 1.3 ลงใน column ชะดวย สารละลายผสมระหวาง hexane: acetoneในอตราสวน 95:5 และ 75:25 อยางละ 100 มลลลตร เกบสารทชะไดน าไประเหยดวยเครอง rotary evaporator จนเกอบแหง แลวเปาแหงดวยแกสไนโตรเจนชนด OFN ปรบปรมาตรดวย acetone pesticide grade 1 มลลลตร

2. เตรยม reagent blank ใชสารเคม สารละลายตางๆ และท าตามขนตอนการเตรยมตวอยางขอ 1.1 – 1.5 โดยไมมการเตมสารตวอยาง

3. การเตรยมเพลท TLC เพอตรวจวเคราะห น าเพลททเคลอบดวย silica gel 60 GF 254 ขนาด 20×20 เซนตเมตร อบท 110 องศาเซลเซยส

เปนเวลา 15 นาท กอนการใชงาน จากนนน ามาแบงเปนชองความกวางชองละ 2 เซนตเมตรใหจดเรมตนหางจากขอบลาง 3 เซนตเมตร วดระยะหางจากจดเรมตนถงขดระดบทก าหนดไว 12 เซนตเมตร (ดงรปท 4-6)

4. การตรวจวเคราะห 4.1 น าตวอยางทเตรยมแลวจากขอ 1.5 มา spot ลงเพลท TLC ทเตรยมไว ในขอ 3.โดย spot

ตวอยางละ 20 ไมโครลตร reagent blank 20 ไมโครลตร สลบกบ สารมาตรฐาน ทมความเขมขน1000 ppm ชนดละ5-15 ไมโครลตร

4.2 น าเพลทแชใน chromatography chamber ทมสารละลายผสมระหวาง hexane: acetone ในอตราสวน 3 : 2 ปรมาณ 100 มลลลตร รอจนสารละลายวงขนถงระดบทก าหนดไว จากนนน าเพลทออก ท าใหแหงใน chemical fume hood

4.3 น าเพลททแหงแลวนนไปสองดใน UV cabinet ทความยาวคลน 254 นาโนเมตรเพอด spot และท าเครองหมายรอบ spot

4.4 ตรวจวดสารดวยการ spray ดวย 10% sodium hydroxide ทงไวใหแหง แลว spray ทบดวย 4-nitrobenzene diazonium tetrafluoroborate (NBDTF) แลวจงอานผล 4.5 น าเพลททอานผลนน ไปถายภาพ เพอเกบภาพไวดวย เครองถายเอกสาร ทประยกตใชกบงานในหองปฏบตการ

4.6 ท า two dimension กรณทใหผลบวก โดย spot ตวอยางละ 10-20 ไมโครลตร และสารมาตรฐาน 10 - 15 ไมโครลตร ตรงจดทก าหนดไว จากนนน าเพลทไปแชใน chromatography chamber ทเปน solvent I ซงมสารละลายผสมระหวาง hexane: acetone ในอตราสวน 3 : 2 ปรมาณ 100 มลลลตร โดยวางเพลทใหลกศรชขน รอจนสารละลายวงถงขดระดบทก าหนดไว ยกออกผงใหแหง จากนนกลบเพลทดานทเปน solvent II ใหลกศรชขนและแชใน chromatography chamber ทเปน solvent II ซงม


สารละลายผสมระหวาง chroloform : benzene : methanol ในอตราสวน 5:5:1 ปรมาณ 100 มลลลตร รอจนสารละลายวงถงขดระดบทก าหนดไว ยกออกผงใหแหง spray ดวยสาร spray เชนเดม ถาพบวาสารตวอยางขนในแนวตงฉากกบสารมาตรฐานทงสองทาง ถอวาสารนนเปนสารเดยวกนกบสารมาตรฐานนนๆ (ดงรปท 4-7)

รปท 4-6 การเตรยมเพลท วเคราะหแบบ one- dimension


รปท4- 7 การเตรยมเพลท วเคราะหแบบ two – dimension

5. เกณฑการตดสนและการอานผล ความเขมขนต าสดทสามารถตรวจพบไดเทากบ 5 ppm อานผลหลงการ spray ภายใน 5-10

นาท โดยดสและเปรยบเทยบระยะทาง จากจดเรมตนของสารมาตรฐานกบสารทตรวจวด (Rf-value) ดงนคอ ถา ไมเกดสหลง spray ถอวาตรวจไมพบ มสหลง spray แตไมตรงกบสารมาตรฐานถอวาตรวจพบแตไมทราบชนด มสหลง spray ตรงกบสารมาตรฐานถอวาตรวจพบและสทเหนหลง spray จะจ าเพาะตอสารมาตรฐานแตละชนดดงน

Carbofuran spot สมวงแดง Carbofuran-3-keto spot สมวงแดง ระดบต ากวา carbofuran 14-16 มลลเมตร Carbofuran phenol spot สมวงแดง ระดบใกลกบ 4 -methyl phenol Carbofuran-3-hydroxy spot สมวงแดง ระดบต ากวา carbofuran 11-13 มลลเมตร Carbaryl spot สน าเงน Carbosulfan spot สมวงแดง 2 จดระดบตางกน Methomyl spot สสม Methiocarb spot สสม ระดบตางกนกบ methomyl Bendiocarb spot สสมแสด


4 -methyl phenol spot สมวงแดง เหนอ carbofuran 13-15 มลลเมตร Metolcarb spot ส ปนแดง Isoprocarb spot สมวงอมน าเงน อยเหนอ carbofuran Baycarb spot สมวงอมน าเงน ระดบตางกนกบ isoprocarb

6. การรายงานผล รายงานผลเปนพบหรอไมพบสาร


รปท 4- 8 แสดงผล TLC ของสารมาตรฐานกลม Carbamate และ Organophosphorus


สารเคมก าจดแมลง กลม Organophosphorus

Organophosphorus หรอ Organophophate เปนสารกลมทม phosphorus เปนองคประกอบซงเปน เอสเทอรของกรดฟอสฟอรค เชน ไดคลอวอส (Dichlorvos) เมวนฟอส (Mevinphos) คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos) ไดอะซนอน (Diazinon) พาราไธออน (Parathion) พาราไธออน-เมทธล (Parathion-methyl) เปนตน นยมใชในทางการเกษตร เพอปองกนและก าจดแมลงศตรพช Organophosphorus เปนสารทสลายไดเรว จงไมคอยมการตกคางในสงแวดลอมนาน แตบางชนดมพษเฉยบพลบสง เนองจากมผลตอระบบประสาทเชนเดยวกบ carbamate คอออกฤทธยบย งการท างานของ acetylcholinesterase ท าใหเกดการสะสมของ acetylcholine ทปลายประสาท ท าใหกลามเนอกระตก เกดเปนอมพาต ปฏกรยาเกดแบบถาวร จงสลายไดชากวา carbamate

สตรโครงสรางของกลม Organophosphorus


การเกดพษ จะเกดคลายกบ carbamate คอ เกดจากการสะสมของ acetylcholine ทปลายประสาท และเกดเมทตาโบไลท เมอไดรบแสง หรออยในสภาวะทมออกซเจนมาก organophosphorus ทเปน organothiophosphate เชน malathion และ parathion จะเปลยนจาก thion (P=S) เปน oxon (P=O) ท าใหความเปนพษมมากกวา organophosphorus บางชนดสามารถละลายในไขมนและสะสมในรางกายท าใหแสดงอาการพษชาๆ เชน diazinon และ parathion-methyl สตวจะมอาการชก กลามเนอกระตก เปนอมพาต ระบบหายใจลมเหลวถงตายได และปฏกรยาเกดแบบถาวร การสลายตวชากวา กลม carbamate


การตรวจวเคราะหกลม Organophosphorus

เตรยมตวอยางเชนเดยวกบการวเคราะหกลม carbamate สามารถน าตวอยางทเตรยมสกดแลวมาใช spot เพอตรวจวดได ท าการเตรยมเพลทตามขอ 3 จากนนน าเพลททเตรยมแลว แชใน chromatography chamber ทมสารละลายผสมระหวาง hexane: acetone ในอตราสวน 3 : 2 ปรมาณ 100 มลลลตร รอจนสารละลายวงขนถงระดบทก าหนดไว แลวจงน าเพลทออก ท าใหแหงใน chemical fume hood ท าเชนเดยวกบการวเคราะห carbamate

ตรวจวด organophosphorus ดวยการ spray ดวย 2% NBP (4-nitrobenzene pyridine in acetone) อบท อณหภม 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 10 นาท จากนน spray ทบดวย 10% TEP (Tetra ethylene pentamine in acetone) ทเตรยมใหมเสมอ

เกณฑการตดสน อานผลโดยเทยบกบสารมาตรฐาน ผลบวก จะม spot สน าเงน ผลลบไมพบสใดๆ

สารเคมก าจดแมลงกลม Organochlorine และ Pyrethroid

กลม Organochlorine หรอ Chlorinated hydrocarbon เปนสารทมคลอรนเปนองคประกอบ แบงตามโครงสรางไดเปน

1. Dichlorodiphenyl ethanes เชน DDT, Dicofol, Methoxychlor 2. Cyclodienes เชน Aldrin, Dieldrin, Chlordane, Endosulfan, Heptachlor 3. Chlorinated benzenes cyclohexanes เชน Lindane (gamma-BHC), HCH สารกลม Organochlorine เปนสารเคมทสามารถสะสมในไขมนและสะสมในสงแวดลอมไดด จง

ท าใหเกดการตกคางและปนเปอนเขาสหวงโซอาหารไปยงคน และสตว ได กลม Organochlorine มพษคงทนหลายป ปจจบนทวโลกไดยกเลกการใช การน าเขา หรอมการควบคมการใชในบางทเทาทจ าเปน เพราะสารเคมกลมน มผลกระทบตอสงแวดลอมและดานสขภาพ อาจเกดมะเรง หรอโลหตจางได

สารกลม Pyrethroid เปนสารสงเคราะหทมโครงสรางของไพรทรนซงเปนสาร ธรรมชาต ทสกดจากพช ไพรทรม สารนมความเปนพษตอแมลงสงแตมความเปนพษตอคนและสตวเลอดอนต า สารเคมกลม Pyrethroid ไดแก Deltamethrin, Permethrin, Cypermethrin เปนตน


สตรโครงสรางของกลม Organochlorine และ Pyrethroid


การเกดพษ ของกลม Organochlorine จะเกดพษตอระบบประสาทสวนกลาง เกดการกระวนกระวาย ชกเกรงการหายใจไมปกต ซม อาเจยน

ส าหรบการเกดพษของกลม Pyrethroid เนองจากเปนสารทสงเคราะหเลยนแบบธรรมชาต ไมสะสมในรางกาย จงมพษตอคนและสตวนอยมาก อาการทพบบอยคอ ระคายเคอง มอาการคนผวหนง หากไดรบสารนในปรมาณมาก จะมอาการคลาย กลม Organochlorine

การตรวจวเคราะหกลม Organochlorine และ Pyrethroid

1.การเตรยมตวอยาง 1.1 ชงตวอยางมา 20 กรม เตม petroleum ether 150 มลลลตร เขยา ดวย เครอง

wrist action shaker เปนเวลา 30 นาท 1.2 กรองแบบสญญากาศดวย Buchner funnel เทสารละลายใน separatory funnel

ขนาด 250 มลลลตรสกดดวย acetonitrile ท อมตวดวย petroleum ether 50 มลลลตร เขยาแรงๆ ตงใหแยกชน ท าซ า 2 ครง

1.3 เกบสวนลางไวใน separatory funnel ขนาด 1000 มลลลตร(A) เตมน ากลน 500 มลลลตร sodium chloride ท อมตว 30 มลลลตร ตามดวย petroleum ether 100 มลลลตรเขยา เบาๆ ตงใหแยกชนเกบชนบนไว

1.4 สวนชนลางเกบไวใน separatory funnel ขนาด 1000 มลลลตร (B) เตม petroleum ether 100 มลลลตร เขยา แรงๆ ตงใหแยกชน เกบชน petroleum ether ใสรวมใน (A)


1.5 น าชนบนจาก separatory funnel (A) มาลางดวยน ากลน 2 ครง เกบชน petroleum ether เตมดวย sodium sulfate เขยา ไปมา 10-15 นาท กรองและระเหยแหง

1.6 น าไปก าจดสารปนเปอนโดยผาน florisil คอลมม ชะดวย 6%, 15% และ 50%ของ diethyl etherใน petroleum ether ปรบปรมาตรดวย hexane 1 มลลลตร น าไปวเคราะหตอไป

2. การวเคราะหและอานผล 2.1 ท าการ spot ตวอยางสงตรวจ reagent blank และ สารมาตรฐานของกลม Organochlorine

และPyrethroid ลกษณะเดยวกบ Carbamate น ามาใสในแทงคทมสารละลาย solvent I ทเปน hexane : Benzene =5 : 1 ส าหรบวเคราะห one-dimension สวน การวเคราะห two-dimension เพมสารละลาย solvent II คอ chloroform : carbon tetrachloride = 1 : 3

2.2 spray ดวย chromogenic silver nitrate แลวองดวย UV 254 นานาเมตร เปน เวลา 5-10 นาท

2.3 อานผล โดยดสเปรยบเทยบกบสารมาตรฐานของกลม Organochlorine และ Pyrethroid ผลบวก คอ สารทใหสน าตาล สวนสารทใหผลลบ ไมเกดสใดๆ

รปท 4-9 แสดงผล TLC ของสารมาตรฐานกลม Organochlorine


5 สารเก าจดหนและสตวฟนแทะ (Rodenticides)

สารเก าจดหนและสตวฟนแทะ (Rodenticides) และวธการตรวจวเคราะห Rodenticides หรอทเรยกกนวาทวไปวา สารก าจดหน จดเปนสารเคมทใชในการควบคมศตรพชและสตวประเภทหนง ซงมหลายชนดดวยกน เชน

5.1 สารก าจดหนสตรกนน (Strychnine)

5.2 สารก าจดหนหรอยาเบอหนชนดกนการแขงตวของเลอด (Anticoagulant Rodenticides)

5.3 สารก าจดหนซงคฟอสไฟด (Zinc phosphide)

5.1 สารก าจดหนสตรกนน (Strychnine)

ขอมลทวไป สตรกนนเปนอลคาลอยดชนดหนงสกดไดจากเมลดและเปลอกของพชชอ Strychnos nux-vomica เปนพชทองถนแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน อนเดย ศรลงกา อนโดนเซย และออสเตรเลย และยงพบในพชชอ Strychnus ignatii สตรกนนมลกษณะเปนผงสขาว ไมมกลน มสตรทางเคม คอ C21H22N2O2 น าหนกโมเลกลเทากบ 334.41 และมสตรโครงสรางดงรปท 5-1

รปท 4-1 สตรโครงสรางสตรกนน รปท 5-1 สตรโครงสรางสตรกนน

สตรกนนเปนอลคาลอยดทมพษสงมาก มรสขม ใชเปนสารก าจดสตวฟนแทะพวกหน และใชเปนยาส าหรบปองกนและก าจดสตวรงควานของสตวเลยงลกดวยน านมชนดอนๆ


อาการ สตวเปนพษจากสตรกนนจะปรากฏอาการภายใน 15-30 นาท ถง 1 ชวโมง หลงจากทไดรบสารพษนเขาไปโดยการกนขนอยกบวากระเพาะอาหารวางหรอเตม อาการแสดงเกดรวมกบอาการทางระบบประสาทสวนกลาง (CNS) อาการทพบ คอ กระสบกระสาย กระวนกระวาย กลามเนอตง ตอไปจะพบอาการชกแบบ tetanic seizure เปนครงคราว สตวจะมความไวตอการจบตองตว ไวตอเสยงหรอการเปลยนแปลงอยางฉบพลนจากสงแวดลอมภายนอก สวนคอ ขาหนาหรอขาหลงจะเหยยดตรงและแขง หรอเกรงจนตวแอน (opisthotonus) ระยะเวลาของการชกแตละครงอาจนานเพยง 2-3 วนาท จนถง 2-3 นาท ระหวางชกมานตาจะขยายตว เนอเยอเกด cyanosis เนองจากขาดออกซเจน อาการชกจะรนแรงมากขน สตวจะหมดแรงและตายภายใน 1-2 ชวโมง เนองจากหายใจไมออกเพราะกลามเนอเกยวกบการหายใจเปนอมพาต

ความเปนพษ (Toxicity) สตรกนนเปนสารทมพษสงตอสตวเลยงทกชนด ตารางท 5-1 แสดงขนาดของสตรกนนทท าใหสตวตายได ถาไดรบสารนโดยการกน (Oral lethal toxicity)

การตรวจวเคราะหหาเอกลกษณ Strychnine โดยวธ Thin Layer Chromatography (TLC)

หลกการ ตวอยางถกสกดในสภาวะทเปนเบสดวยตวท าละลาย (solvent) น าตวท าละลายทสกดไดไประเหยแหง ละลาย residue แลวน าไปตรวจแยกหาเอกลกษณดวยเทคนค TLC โดยเทยบกบสารมาตรฐานสตรกนน ตวอยางทใช คอ อาหารในกระเพาะ หรอวตถทตองสงสย ทเปนของเหลวใชประมาณ 5-50 มลลลตร ถาเปนของแขง ใชประมาณ 5-50 กรม น ามาตดหรอบดใหละเอยด สารมาตรฐาน สารละลายมาตรฐาน Strychnine 1,000 ไมโครกรม/มลลลตร (µg/ml) ในเมทานอล


เครองแกว อปกรณ และสารเคม ใชเหมอนกบการสกดตวอยางหาสารเคมก าจดแมลงกลม carbamate และ organophosphate

วธเตรยมน ายาเคม Iodoplatinate reagent ส าหรบ spray TLC plate

- ชง Platinic chloride 0.25 กรม และชง Potassium iodide 5 กรม ละลายผสมใหเขากนในน ากลน 100 มลลลตร เตม Hydrochloric acid 2 มลลลตร วธตรวจวเคราะห

1. ชงตวอยาง 5 กรมหรอ 5 มลลลตร วด pH ของตวอยางดวยกระดาษ pH ถาตวอยางมสภาพเปนกลางหรอเปนกรดใหปรบ pH ตวอยางดวยสารละลายแอมโมเนยมไฮดรอกไซดจนเปนเบสประมาณ 9-10

2. สกดดวย dichloromethane ปรมาตรเทาตวของตวอยาง ขณะสกดหากเกด emulsion อาจใชเครองปนแยก (centrifuge) สกด 2 ครง ขณะสกดตวอยางใหท าการสกด Blank (น ากลน) ควบคไปดวย 3. น าชน dichloromethane ทสกดได 2 ครงรวมกนแลวเตม sodium sulfate anhydrous เพอดดความชน กรองผานกระดาษกรองดวย funnel ใสลงใน evaporating dish ทงใหระเหยทอณหภมหอง(ใน Hood ) หรอใช N2 gas เปาใหแหง หรอใชเครองระเหยสารชวย 4. ละลาย residue ทไดดวย methanol : dichloromethane (1:1) ประมาณ 0.5 ml เกบใชขวด vial สชา

5. spot blank , สารละลายมาตรฐาน Strychnine 1,000 ไมโครกรม/มลลลตร และตวอยางทสกดได ลงบนชองทขดไวบน TLC plate อยางละ 20 ไมโครลตร

6. น าไปแชใน Tank ทมสารละลายผสมของเมทานอลตอแอมโมเนยมไฮดรอกไซดในอตราสวน 100 ตอ 1.5 (Developing solvent ; Methanol : ammonium hydroxide 100:1.5)

7. เมอสารละลายผสมเคลอนทถง front แลว น าออกมาผงใหแหงใน ventilated hood ใหแอมโมเนยระเหยไปใหหมด(อาจใช blower ชวยเปา โดยใชลมเยนสลบลมรอน)

8. spray plate ดวย Iodoplatinate reagent ผลบวก : จะได spot สน าตาล ดงรปท 5-2


รปท 5-2 TLC chromatogram ของสารละลายมาตรฐาน strychnine ทปรมาณตางๆกน 5.2 สารก าจดหนหรอยาเบอหนชนดกนการแขงตวของเลอด (Anticoagulant Rodenticides) ขอมล ทวไป

สารก าจดหนหรอยาเบอหนชนดกนการแขงตวของเลอด (Anticoagulant Rodenticides) โดยเฉพาะอยางยงชนดอนพนธคมารนเปนสาเหตของความเปนพษทพบมากทสดชนดหนงในสตวเลยง แบงเปน 2 กลม คอ

5.2.1 First-generation anticoagulant เปนสารพษทหนจะตองกนตดตอกนหลายครงหรอชวงระยะเวลาหนง รางกายสตวจะสะสมสารพษจนมปรมาณมากพอท าใหหนตายเพราะเกดอาการเลอดไมแขงตว และตกเลอดทอวยวะภายใน พบเลอดออกตามชองเปดตาง ๆ ของรางกายหน เชน รห รจมก ปาก เปนตน หนจะตายภายใน 2 สปดาห ตวอยางของสารประเภทน เชน วารฟารน (warfarin) คมาเตตรารล (Coumatetralyl) เปนตน ดงรปท 5-3

5.2.2 Second-generation anticoagulant เปนสารเคมก าจดหนประเภทออกฤทธชาทมการพฒนาและผลตขนมาใชเพอใชกบหนทตานทานตอ warfarin สารกลมนมความเปนพษสงกวาสารก าจดหนกลมออกฤทธชาในกลมแรก และเปนสารพษทหนกนครงเดยวกเพยงพอทจะออกฤทธท าใหหน


ตายได โดยหนทไดรบสารกลมนจะแสดงอาการปวยและตายในระยะเวลาเดยวกบสารออกฤทธชาในกลมแรก ตวอยางของสารประเภทน เชน brodifacoum, bromadiolone, difenacoum และ flocoumafen เปนตน ดงรปท 5-4

รปท 5-3 สตรโครงสรางของ First-generation anticoagulant รปท 5-4 สตรโครงสรางของ Second-generation anticoagulant

ยาเบอหนประเภทกนการแขงตวของเลอดชนดอนพนธคมารน ใชกนมากในบานเรอนเพอก าจด

หรอเบอหนเนองจากประสทธภาพของมนและหาซอไดงายตามทองตลาด มพษตอสตวเลยงลกดวยนมทกชนด รวมทงสตวปก สนขและแมวเปนสตวทพบวาเปนพษอยางรนแรงกวาสตวอนๆ สวนสกรพบวาเปนพษนอยทสด สารกลมนยบย งการแขงตวของเลอด โดยมกลไกในการออกฤทธเกยวกบการสราง clotting

Warfarin

molecular weight : 308.33

molecular formula : C19-H16-

O4

Coumatetralyl


molecular formula : C19-H16-O3

Flocoumafen


molecular formula : C33-H25-F3-O4

Difenacoum


molecular formula : C31-H24-O3


factors ของตบ สวนใหญจะไปขดขวางสาร prothrombin complex เปนผลใหการท างานของวตามน K เปลยนแปลงไป ปฏกรยานจะถกสะสม ดงนนการเกดพษโดยปกตแลวเปนผลจากการไดรบสารพษนเปนระยะเวลานาน แตทางกลบกนการเกดพษอยางรนแรงอาจเกดหลงจากไดรบปรมาณมากๆเพยงครงเดยวของสารเคมก าจดหน super-warfarin เชน difenacoum และความรนแรงของการเปนพษของสารในกลมนแตละตวจะแตกตางกนไปและขนกบชนดสตวดวย ตารางท 5-2 แสดงขนาดทเปนพษของวารฟารนในสตวชนดตางๆ

ตารางท 5-2 แสดงความเปนพษของวารฟารนในสตวชนดตางๆ

อาการ อาการเดนชดคอมจดเลอดออก (Hemorrhage) ถาสตวเกดอาการพษแบบเฉยบพลน (acute) สตวจะตายโดยไมแสดงอาการปวย เนองจากเกดเลอดออกจากเสนเลอดทไปเลยงสมอง หวใจ หรอในหลอดลม ในกรณพษกงเฉยบพลน (sub acute) สตวจะออนเพลยและโลหตจาง เยอเมอกซด หายใจไมออก อาเจยนและถายเปนเลอด เลอดก าเดาไหล อาจพบจดเลอดออกทตาสวน sclera, conjunctiva และภายในลกตา เมอรางกายเสยเลอดมากสตวจะออนเพลย หายใจไมออกเพราะเลอดออกทปอด หวใจเตนผดปกตและออน อาจพบกอนเลอดคงตามตว ขอตอตางๆบวม ถาเกดเลอดออกในสมองหรอไขสนหลง จะพบอาการทางประสาท โดยสตวจะมอาการชกและเปนอมพาต และตายในทสด

การตรวจวเคราะหหาเอกลกษณสารก าจดหนหรอยาเบอหนชนดกนการแขงตวของเลอดโดยวธ Thin Layer Chromatography (TLC)

หลกการ ตวอยางถกสกดดวยตวท าละลาย (solvent) น าตวท าละลายทสกดไดไประเหยแหง ละลาย residue แลวน าไปตรวจแยกหาเอกลกษณดวยเทคนค TLC โดยเทยบกบสารมาตรฐาน warfarin และ coumatetralyl ตวอยางทใช คอ อาหารในกระเพาะ หรอวตถทตองสงสย


วธสกดตวอยาง สกดเหมอนกนกบการสกดหาสารก าจดแมลงกลม carbamate และ organophosphate ในบทท 4 สารมาตรฐาน : สารละลายมาตรฐาน warfarin และ coumatetralyl 1,000 ไมโครกรม/มลลลตร วธเตรยมน ายาเคม 1% KMnO4 ใน 0.025 M H2SO4 สารละลาย acidified Potassium permanganate ส าหรบ spray TLC plate (เตรยมใชใหมๆ) - ชง potassium permanganate 0.2 กรม ละลาย ในน ากลน 20 ml เตม Sulfuric acid เขมขน 0.3 มลลลตร ผสมใหเขากน วธตรวจวเคราะห

1. น า residue ทไดจากการสกดมา spot ลงบน TLC plate โดย spot blank , สารละลายมาตรฐาน warfarin 1,000 ไมโครกรม/มลลลตร, สารละลายมาตรฐาน coumatetralyl 1,000 ไมโครกรม/มลลลตรและตวอยางทสกดได ลงบนชองทขดไวบน TLC plate อยางละ 10 ไมโครลตร

2. น าไปแชใน Tank ทมสารละลายผสมของคลอโรฟอรมตออะซโตนในอตราสวน 80 ตอ 20 (Developing solvent ; Chloroform : Acetone = 80:20)

3. เมอสารละลายผสมเคลอนทถง front แลว น าออกมาผงใหแหงใน ventilated hood 4. spray plate ดวย 1% KMnO4 ใน 0.025 M H2SO4

ผลบวก : จะได spot สเหลองบน background สมวง ดงรปท 5-5

รปท 5-5 TLC chromatogram ของสารละลายมาตรฐาน warfarin ทปรมาณตางๆกน


5.3 สารก าจดหน Zinc phosphide ขอมลทวไป

Zinc phosphide (Zn3P2) เปนสารประกอบอนนทรย มลกษณะเปนผงสด า มกลนคลายกระเทยม มน าหนกโมเลกล 258.12 ไมละลายน าและแอลกอฮอล ใชเปนยาเบอหนมาตงแตป พ.ศ. 2473 มสตรโครงสรางดงรปท 5-6

รปท 5-6 สตรโครงสรางของ Zinc phosphide

Zinc phosphide สลายกลายไปเปนแกสฟอสฟน (phosphine gas : PH3) ไดเมอมความชนหรอสภาพกรดในกระเพาะอาหาร ความเปนพษของ Zinc phosphide ขนกบปรมาณการไดรบสมผส phosphine gas และยงขนอยกบชนดของสตวและปรมาณกรดในกระเพาะอาหาร ปฏกรยาเคมทท าใหเกด phosphine gas ดงสมการรปท 5-7

รปท 5-7 สมการการเกดปฏกรยากบกรดในกระเพาะอาหารของ Zinc phosphide

คณสมบตทดประการหนงของ Zinc phosphide คอ เมอใชก าจดหนในบานเรอน หนจะออกมาตายในทโลง การเกบหนตายไปทงท าไดงาย หนไมเขาไปตายในซอกหรอร Aluminium phosphide และ Magnesium phosphide เมอท าปฏกรยากนนไดให phosphine gas ดวยเชนกน ซงสารประกอบทงสองนมกใชเปนสารก าจดแมลง (insecticide) สารรมควน (fumigant) ส าหรบเกบเมลดพนธพช หรอขณะเดยวกนกอาจใชเปนสารก าจดหนดวย

อาการ อาการเกดพษเกดขนอยางรวดเรวภายใน 15 นาท ถง 4 ชวโมง หลงจากกนขนาดทท าใหเกดพษได สตวมกตายภายใน 3-5 ชวโมง อาการพษทเกดจาก Zinc phosphide จะไมแสดงใหเหนอยางเดนชด สตวมอาการโดยทวไป คอ เบออาหารและตามดวยอาการหายใจเรวและลก อาเจยนพรอมกบแสดงอาการปวดหลง พบอาการเสยดทองในมา และอาการทองขนในโคกระบอ ตอมาสตวจะออนเพลย ลมลงนอนไม


ยอมลก อาปากหายใจ กระวนกระวายคลายกบขาดอากาศหายใจ อาจพบอาการชกเกดขนในสนขดวย ซงจะท าใหเกดสบสนกบอาการพษทเกดจากสารก าจดหนสตรกนนในสนขได

ความเปนพษ LD50 (oral rats) 40.5 mg/kg bw LD50 (oral poultry) 25 mg/kg bw ปรมาณ Zinc phosphide ทท าใหสนขทกระเพาะอาหารวางตาย คอ 100 mg/kg bw LD50 (oral sheep) 60-70 mg/kg bw

วธการตรวจวเคราะหหาสารก าจดหน Zinc phosphide และโลหะพษ (Arsenic, Mercury, Antimony และBismuth) ดวย Gutzeit’s and Reinsch’s test

Gutzeit’s test หลกการ เปนการไฮโดรไลสโลหะหนกดวยกรด โดยม Zn เปน catalyst ท าปฏกรยากบ AgNO3 กลายเปนสารประกอบสเหลองหรอสด า ตวอยางอาหารทใช คอ อาหารในกระเพาะและวตถอนทสงสย สารมาตรฐาน : ใชสารละลาย Zinc phosphide 100 ppm และ Arsenic 5 ppm

1. ตวอยาง 1 กรมหรอ 1 มลลลตร (ถาเปนผงแหงใหเตมน ากลนลงไป 1 มลลลตร) ใสลงใน

หลอดทดสอบ

2. เตม activated zinc ประมาณ 1 กรม

3. เตม 6 N hydrochloric acid 1-2 มลลลตร

4. น าส าลทผานการชบ 10% lead acetate มาชบน ากลนพอหมาดๆ แผเปนแผนบาง อดใน test

tube ต ากวาปากหลอดทดสอบประมาณ 1 เซนตเมตร เพอดกจบ sulphur

5. น ากระดาษกรองทหยดดวยสารละลายอมตว silver nitrate ใน methanol มาปดปากหลอด

ทดสอบ ทงไวประมาณ 5 นาท

ผลบวก : เกดสน าตาล หรอ สด า บนกระดาษกรองตรงบรเวณทหยดสารละลายอมตว silver nitrate ใน methanol แสดงวาอาจมโลหะ Arsenic, Antimony หรอม sulphide หรอ phosphide อยในตวอยาง


รปท 5-8 ผลบวกของสารมาตรฐาน Zinc phosphide และ As จากการตรวจวเคราะหหาสารก าจดหน โดย Gutzeit’s test

Confirmation of Gutzeit’s test (Molybdenum blue test) การแยก Arsenic, Antimony, sulphide และ phosphide โดยใชวธการตรวจยนยน ดวยวธ Molybdenum blue test โดยน าผลทได positive (spot สด า บนกระดาษกรอง) จากการท า Gutzeit’s test มาแยกวเคราะหหาโลหะแตละตวทสงสย ดงน Molybdenum blue test 1. ฟอก spot สด าบนกระดาษกรองดวย Chlorine gas (เตรยมโดยใชปฏกรยาของ conc. hydrochloric acid กบ potassium permanganate) จนหมดสด าเปาไล chlorine ออกใหหมดดวย blower 2. วางกระดาษกรองลงบนกระจกนาฬกา แลวหยดสารละลายของ ammonium molybdate 1 หยดทงไวสกคร จงเปาดวยลมรอน นานประมาณ 3 นาท ตงทงไวใหเยน แลวหยดสารละลายของ benzidine ลงไป 1 หยด น ากระดาษกรองนไปองไอ ammonia แลวดผลทเกดขน ผลบวก : เกด spot สน าเงน แสดงวาม phosphide และ arsenic อยในตวอยาง ซงการตรวจแยก phosphide และ arsenic นนใชวธดผลจากการท า Reinsch’s test มาประกอบการพจารณา กลาวคอ ถาเปน Arsenic จะใหผลบวกกบ Reinsch’s test แตถาเปน phosphide ใหผลลบ กบ Reinsch’s test ดงตารางท 5-3 ส าหรบโลหะ Antimony กบ sulphide จะไมให spot สน าเงนในการท า Molybdenum blue test ถอวาเปน negative test

Reinsch’s test หลกการ เปนการท าปฏกรยาระหวางแผนทองแดงกบโลหะหนก โดยมกรดเปน catalyst ท าใหโลหะหนกมาเกาะอยทผวทองแดง สารมาตรฐาน : ใชสารละลาย Arsenic 5 ppm 1. sample 5-10 กรม หรอ มลลลตร (ถาเปนผงแหงใหเตมน ากลนลงไป 10 มลลลตร) ใสใน beaker ขนาด 50 มลลลตร


2. ใสแผนทองแดง ขนาดประมาณ 3x3 มลลเมตร 1-2 ชน โดยแผนทองแดงทใชตองผานการลางดวย nitric acid : น า (1:1) จนแผนทองแดงสะอาด และลางน ากลนจนหมดกรด ซบใหแหงดวยกระดาษกรอง 3. เตมกรด hydrochloric เขมขน ประมาณ 3 มลลลตร 4. น าไปตงบน water bath หรอตง hot plate โดยใชไฟออนประมาณ 10 นาท ผลบวก : ถามคราบสด าตดบนแผนทองแดง แสดงวาอาจมโลหะ Arsenic, Antimony และ Bismuth อยในตวอยาง แตถาบนแผนทองแดงมสเงนวาว แสดงวาอาจมโลหะ Hg อยในตวอยาง ดงตารางท 4-2 จากนนใหน าแผนทองแดงทใหผลบวกนไปท าการตรวจยนยนดวยวธ Sublimation test ตอไป

รปท 5-9 ผลบวกของสารมาตรฐาน As จากการตรวจวเคราะหโดย Reinsch’s test

Confirmation of Reinsch’s test (Sublimation test) หลกการ เปนการใชความรอนเผาใหโลหะทตดอยบนผวของแผนทองแดงระเหดออกมา แลวใชความเยนควบแนนไอของโลหะใหเปนผลกจบอยทผวภายในหลอดแกว

Sublimation test 1. น าแผนทองแดงทไดจากการอานผลบวก ใสลงในหลอดระเหด 1-2 แผน 2. ใชส าลชบน าหมาดๆ พนรอบๆหลอดระเหด เหนอกระเปาะทบรรจแผนทองแดงเลกนอย 3. น าหลอดระเหดไปเผาไฟดวยตะเกยง Bunsen เพอท าใหโลหะ As และ Hg ระเหดไปเกาะอยในบรเวณกระเปาะของหลอด 4. เมอหลอดระเหดเยนแลว เอาส าลออก น าหลอดไปสองดผลกของโลหะดวยกลองจลทรรศน การแปลผล : - ถาผลกทเหนเปนรปแปดเหลยม แสดงวามสารหน(As) อยในตวอยาง


- ถาผลกทเหนเปนรปทรงกลม แสดงวามปรอท(Hg) อยในตวอยาง - ส าหรบพลวง(Sb) และ บสมท(Bi) จะไมระเหด หมายเหต : วธตรวจวเคราะห Reinsch’s และ Gutzeit’s test ตองท าคกนเสมอ หากใหผล negative แสดงวาตรวจไมพบ Arsenic, Antimony, Mercury, Bismuth และ Zinc phosphide แตถาใหผล positive ในวธทดสอบใดวธหนง ตองท าการวเคราะหดวย molybdenum blue test หรอ Sublimation test ตอไป จากการทดสอบแตละวธสามารถเปรยบเทยบผลไดดงตารางท 5-3

ตารางท 5-3 ตารางเปรยบเทยบผลการทดสอบแตละวธ

การเตรยมน ายาเคมส าหรบ test ตางๆ

Gutzeit’s test - 10% (w/v)Copper sulphate : ชง copper sulphate 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร - Activated Zinc : น าสงกะสชนดเปนเมด (granule) ตามจ านวนทตองการใส 10% copper sulphate จนทวม ตงทงไวประมาณ 1 นาท เทน าทง อบแหงเกบใสขวด - 6 N Hydrochloric acid : ตวง hydrochloric acid 520 มลลลตร เตมลงในน ากลนจนครบ 1000 มลลลตร - 10% (w/v) lead acetate : ชง lead acetate 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร - 10 % (w/v) Silver nitrate : ชง Silver nitrate 10 กรม ละลายใน methanol 100 มลลลตร

molybdenum blue test

- Ammonium molybdate : ชง Ammonium molybdate ประมาณ 5 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร เตมกรด nitric เขมขน 35 มลลลตร เกบในตเยน


- Benzidine : ละลาย benzidine ประมาณ 0.5 กรม ใน glacial acetic acid 10 มลลลตร แลวเจอจางดวยน ากลนใหครบ 100 มลลลตร

Reinsch’s test - 1:1 (v/v) nitric acid : น ากลน : ตวง nitric acid เขมขน 50 มลลลตร เตมลงในน ากลน 50 มลลลตร - แผนทองแดง : ลางแผนทองแดงดวย :1 (v/v) nitric acid : น ากลน ใหแผนทองแดงสะอาด แลวลางออกดวยน ากลนจนกรดหมด ท าใหแหง เตรยมใหพอใชกบการวเคราะห


6 ไซยาไนด ( Cyanide)

ไซยาไนด ( Cyanide) และวธการตรวจวเคราะห ขอมลทวไป ไซยาไนด กรดไฮโดรไซยานค (HCN) หรอกรดพรสซค (prussic acid) เปนสารพษทเปนอนตรายตอคนและสตว ออกฤทธไดรวดเรวและรายแรงมาก พบไดในรปของเกลอ เชน โซเดยมไซยาไนด (NaCN) และโปแตสเซยมไซยาไนด (KCN) ไซยาไนดใชในอตสาหกรรมท าความสะอาดโลหะ ชบโลหะ ใชในกระบวนการสงเคราะหสารเคมบางตว ใชเปนปย สารฆาเชอในดน และสารก าจดสตวฟนแทะ (rodenticide) เชน Vermin killer และยงพบวาใช HCN เปนสารรมควน นอกจากนยงพบไซยาไนดอยในรปของไซนาโนเจนกไกลโคไซด (cyanogenic glycoside) ในพชหลายชนด เชน มนส าปะหลง ขาวฟาง หญาปลอง ฯลฯ ซง glycoside นจะถกเปลยนไปอยในรปของกรดอสระได (free HCN) จากกระบวนการ hydrolysis โดยเอนไซมเบตา-ไกลโคซเดส (ß-glycosidase) ของพชเอง หรอเกดจากการทโครงสรางของเซลลพชเสยหายหรอถกท าลายจากการแชแขง การสบ การฟน หรอจากการบดเคยว การยอยสลายพชทเกดจากเชอจลนทรยในกระเพาะอาหาร (rumen) กท าใหเกดไซยาไนดอสระได สตวเคยวเออง (ruminants) มความไวตอไซยาไนดมากกวาสตวกระเพาะเดยว (monogastric animals)

อาการ พบเกดอาการภายใน 15-20 นาท จนถง 2-3 ชวโมง หลงจากทสตวกนอาหารทมพษชนดนเขาไป

เรมแรกสตวจะแสดงอาการกระวนกระวาย ตามดวยอาการหายใจเรวและหายใจไมออก น าลายไหล น าตาไหล อจจาระและปสสาวะ อาจพบอาเจยนรวมดวย โดยเฉพาะในหม สตวจะลมลงนอน อาปากหายใจ อาจพบอาการชกแบบ Clonic convulsion ดวย เนองจากขาดออกซเจน มานตาขยาย เนอเยอตางๆ มสแดงสด อาการทเดนชด คอ เลอดของสด าจะมสแดงสด

ความเปนพษ - Minimal lethal dose ของกรดกรดไฮโดรไซยานคหรอโปแตสเซยมไซยาไนดในสตวทกนด

เทากบ 2.0-2.3 มลลกรมตอน านก 1 กโลกรม

- ปรมาณของไซยาไนดในพชหากสงเกน 20 มลลกรมตอ 100 มลลลตร (200 พ พ เอม) จะท าให

สตวเกดอาการปวยได


ปจจยทมผลตอความเปนพษมากหรอนอย 1. ขนาดและชนดสตว

2. ความเรวทสตวกนพชชนดนนเขาไป

3. ชนดของอาหารสตวทสตวกนรวมกบการกนพชพวกไซยาโนเจน

4. ปรมาณของเอนไซมทมอยในพชและสภาพความเปนกรด-ดาง ของกระเพาะอาหาร

5. ความสามารถในการท าลายพช (detoxify) ไซยาไนด ของรางกาย

การตรวจวเคราะหไซยาไนด โดยวธ Paper Strip Test หลกการ ไซยาไนดทมอยในพชจะอยในรปของ glycoside ท าใหอยในสภาวะทเปนกรดและมตวเตมไฮโดรเจนอย จะแตกตวกลายเปนกาซไฮโดรเจนไซยาไนด (HCN) เมอใหผานกระดาษกรองชบสารละลายเฟอรสซลเฟตและโซเดยมไฮดรอกไซด จะเกดเปนโซเดยมไซยาไนด (NaCN) อยบนกระดาษกรองนน ซงสามารถน าไปทดสอบหาไซยาไนดไดตอไป ตวอยางทใช คอ อาหารในกระเพาะ พชอาหารสตวทสงสย สารมาตรฐาน(Standard : Std.) สารละลายมาตรฐานไซนาไนด 10 ไมโครกรม/มลลลตร (µg/ml) หรอ พ พ เอม (ppm)

1. เครองมอ ( ดงรปท 6-1) ประกอบดวย

- แทงหลอดแกวกลวงเสยบทะลจกยางสด า

- กระดาษกรองแถบยาว

- Erlenmeyer flask

รปท 6-1 อปกรณส าหรบใชตรวจวเคราะหไซยาไนด โดยวธ Paper Strip Test


2. สารเคมและวธเตรยม

- 10% NaOH (ชง sodium hydroxide 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร)

- สารละลาย Ferrous sulfate (เตรยมใหมทกครงทใช โดยใช ferrous sulfate ประมาณ

เทาเมดถวเขยวละลายในน ากลน 1 มลลลตร)

- 5% FeCl3 (ชง ferric chloride 5 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร)

- 6N HCl (ตวง hydrochloric acid 520 มลลลตร เตมลงในน ากลนจนครบ 1000

มลลลตร)

วธตรวจวเคราะห 1. เตรยม paper strip โดยตดกระดาษกรองเปนแถบยาวกวาง 2-3 มลลเมตร ชบดวย สารละลาย

Ferrous sulfate เปาแหง แลวชบตอดวย 10% sodium hydroxide เปาใหแหงอกครง น ามาใช

ทนท โดยน ามาใสลงในแทงหลอดแกวกลวง ขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 5 มลลเมตร (แทง

แกวมรปรางหกงอ (ดงรปท 6-1) เพอปองกนการระเหยของ cyanide

2. ตวอยาง 5-10 กรม (ถาเปนตวอยางพช ใหตดเปนชนเลกๆหรอบดละเอยด) เตมน ากลน 10

มลลลตร ลงใน Erlenmeyer flask

3. เตมเมดสงกะสประมาณ 2 g

4. เตม 10% sulfuric acid 3-5 มลลลตร ปดปาก Erlenmeyer flask ดวยจกยางทมแทงหลอดแกว

เสยบอยพรอมกบกระดาษกรองทผานการชบดงรปท 6-1

5. ตงบน water bath ประมาณ 30 นาท

6. น า paper strip ออกมาราดดวย 1 ml 6 N hydrochloric acid ซงผสม 5% ferric chloride ประมาณ

2-3 มลลลตร

หมายเหต : ตวอยางท าควบคไปกบ blank (น ากลน) และสารละลายมาตรฐานไซยาไนด ผลบวก(positive) : จะไดสน าเงนบน paper strip (ถามนอยจะไดสเขยว) ดงรปท 6-2


รปท 6-2 paper strip test for cyanide


7 โลหะพษและวธการตรวจวเคราะห

ปรอท (Mercury , Hg) ขอมลทวไป Molecular Formula: Hg , Molecular Weight: 200.59 ปรอทในธรรมชาตอาจพบไดทงชนด Inorganic (ปรอทอนนทรย) และ organic mercury (ปรอทอนทรย) และมการน ามาใชในหลายรปแบบ เชนในเทอรโมมเตอร และเปนสวนประกอบในสาร preservatives, fixatives เปนตน การไดรบปรอทผานการปนเปอนทพบอยในอาหารและสงแวดลอม ซงเปนผลมาจากกจกรรมเหมองแร อตสาหกรรมเครองไฟฟา การผลตเยอกระดาษ และการผลตคลอรนและดาง ยงคงเปนประเดนปญหาทงในทางสตวแพทยและทางการแพทย ปรอทอนนทรยไดแก Elementary mercury, เกลอของ mercuric chloride (HgCl2) และ mercurous chloride(Hg2Cl2 ; calomel) ปรอทอนทรย ในธรรมชาตจลชพทอยในตะกอนดนกนแมน าหรอใตทะเลจะท าหนาทเปลยน inorganic mercury ใหอยในรปของ organic alkyl forms เชน methylmercury และ ethylmercury ซง methylmercury จดเปนปรอททมความเปนพษมากทสด ในขณะเดยวกน organic mercury กสามารถสลายตวเปน inorganic mercuric compounds ไดอยางชาๆเกดเปนวงจร “Mercury Cycle” (ดงรปท 7- 1)ยงไปกวานนการสงผานของปรอทจากสงแวดลอมเขาสหวงโซอาหารยงเกดขนในลกษณะของ biomagnification (ดงรปท 7-2 )กลาวคอ มการสะสมเพมขนตามล าดบชนในหวงโซอาหาร และมนษยเปนผบรโภคขนสดทายจะมความเสยงตอการไดรบปรอทปรมาณสงทสด

รปท 7-1 Mercury Cycle


รปท 7-2 Biomagnification ของ methylmercury ในระบบนเวศน รปท 7-1 และ 7-2 accessed จาก http://www.csa.com/discoveryguides/mercury/review3.php

โดยพบขอมลทไดมการรวบรวมไวในคราวทเกดปญหาพษจากปรอทบรเวณอาว Minamata ประเทศญปน ในชวงป พ.ศ. 2475-2511 (ตารางท 7-1) เปนตวอยางทแสดงใหเหนภาพในกรณนไดด ตารางท 7-1 แสดงระดบของปรอทในสงแวดลอมและสงมชวตทอาศยอยในบรเวณ Minamata ประเทศญปน ในชวงทมปญหาปรอทปนเปอน


นอกจากนยงพบการสะสมของ methylmercury อยในเนอเยอของปลาหลายชนด เชนปลาทนาและปลาดาบ มรายงานพบวาอาหารแมวทท ามาจากปลาทนาปนเปอนปรอท สามารถกอพษตอระบบประสาทได หากแมวไดรบอาหารนนตดตอกนเปนเวลานาน 7-11 เดอน ปญหาของปรอทในทางสตวแพทยทเกดขนกบสตว มกเนองมาจากสตวไดรบอาหารทใสสารปองกนเชอราทมปรอทเปนสวนผสมหรออาจไดรบสมผสมาจากสงแวดลอมทวไป ซงอาจมาจากโรงงานหรอน าดมกได

อาการ อาการปวยทพบในโค กระบอ คอปากเปนแผล ท าใหสตวมอาการน าลายไหล กระเพาะอาหารและล าไสอกเสบ ไอ หายใจไมออก พบอาการนวโมเนยของหลอดลมและอาการผดปกตทางผวหนง คอ เปนตม เปนแผล ขนจะรวง ผวหนงเกด keratinization สตวจะออนเพลย เบออาหาร ซม ผอมแหง ไตอกเสบ เลอดก าเดาไหล ถายปสสาวะและอจจาระเปนเลอด ตงแตสตวเรมแสดงอาการปวยจนถงตายใชเวลาประมาณ 20 วน โดยเฉลยจาก 1-43 วน สตวบางตวอาจมอาการดขนหลงจากแสดงอาการปวยนาน 3-6 เดอน สตวปวยทมไขสง ผวหนงอกเสบมากและเกดเลอดออกแลวสตวมกตายในทสด ไดมการทดลองในสกรพบวา สกรทไดรบปรอทในรปของ methyl ดวยขนาด 3.4-6.7 มลลกรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม สตวจะแสดงอาการปวยคอ เบออาหาร น าหนกลด ซม ออนเพลย และอาเจยนโดยแสดงอาการภายใน 6-21 วน ตอมาการเคลอนไหวของสตวจะผดปกต ขาจะแขงและเดนขาลาก ผวหนงจะตกสะเกด สตววจะแสดงอาการดขนหรอเลวลงแลวแตขนาดทสตวไดรบ สตวทไดรบขนาดสงถง 50-100 มลลกรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม พบอาการทองเดน อาเจยน ซม เกด cyanosis อณหภมลดต ากวาปกต หายใจหอบ โคมา แลวตายภายใน 12-24 ชวโมง

ความเปนพษ (Toxicity) ของ methylmercury Acute toxicity : LD50 (oral rats) 29.9 mg/kg LD50 (oral mice) 57.6 mg/kg LD50 (oral guinea pigs) 21 mg/kg


สารหน (Arsenic; As) ขอมลทวไป Molecular Formula: As Molecular Weight: 74.9216 สารหนเปนสารพษทรจกและใชกนมานาน โดยใชเปนทงยาพษและยารกษาโรคปจจบน สารประกอบของสารหน ถกน ามาใหประโยชนส าหรบเบอหน ก าจดปลวก ก าจดวชพช ปองกนแมลงและเชอรา เปนตน สารหนเปนพษทงพษเฉยบพลนและพษเรอรง โดยทวไปแลวแบงออกเปน 2 กลม คอสารหนพวกอนนทรยและอนทรย

1. สารหนพวกอนนทรยพบไดทวไป ทงในดนและแร หรออาจพบอยในรปทผสมกบโลหะหรอแร

ธาตตวอนๆ เชน ก ามะถน (sulfur; S) ทพบมากในธรรมชาตอยในรปของ pyrites (FeS2 FeAs2)

หรอพบ Arsenic trioxide (As2O3) ไดจากกระบวนการท าแรใหบรสทธโดยใชความรอน ซงจะ

ปะปนอยกบฝ นละอองหรอควนในสงแวดลอม สารหนอนนทรยสวนใหญจะใชเปนสวนผสม

ของสารเคมก าจดวชพช เชน As2O3 (สารหนขาว white arsenic) นอกจากนยงพบสารหนอนนท

รยในรปของ pentavalent และ trivalent forms เชน สารประกอบ alkaline salts ของ arsenates

และ arsenites ตามล าดบ (สวนใหญใชเปนสวนผสมของสารก าจดวชพช ยาฆาแมลง ยาเบอหน

ผงซกฟอก รวมถงยาบางชนด) โดยพบวาสารหนอนนทรยชนด trivalent (As3+) จะมความเปนพษ

เฉยบพลนมากกวาpentavalent (As5+)

Molecular Formula: As2O3

Molecular Weight: 197.841

รปท 7-3 สตรโครงสรางของ Arsenic trioxide

2. สารหนพวกอนทรยอาจแบงยอยไดหลายชนด ไดแก aliphatic, trivalent, pentavalent และ

phenylarsonic โดยชนด trivalent พบไดในรป monosodium methanearsonate (MSMA) ใชเปน

สารก าจดวชพช และ disodium methanearsonate (DSMA) เชน Caparsolate ใชส าหรบรกษาโรค

พยาธหวใจในสนข ซงพบวาทง MSMA และ DSMA อาจกออาการพษคลายคลงกบพษทเกดจาก

สารหนอนนทรย


Molecular Formula: C-H4-As-Na-O3 Molecular Weight: 161.95 รปท 7-4 สตรโครงสรางของ monosodium methanearsonate (MSMA) Molecular Formula: C-H5-As-O3.2Na Molecular Weight: 183.93 รปท 7-5 สตรโครงสรางของ disodium methanearsonate (DSMA) ในทางพษวทยาของโลหะหนก ปญหาพษทเกดจาการสารหนจดวามความส าคญเปนอนดบสอง

รองจากตะกว โดยมรายงานการเกดพษทงในปศสตวและสตวเลยง สตวในกลมโค-กระบอ อาจไดรบผานทางดนและน าทมการปนเปอนสารหน หรอจากยาก าจดวชพช ในกรณของไกและสกรมกพบวาปญหาเกดจากการใช feed additives ปรมาณมากเกนไป สวนในสตวเลยง เชน สนขและแมวอาจเกดขนจากการไดรบยาเบอทมสารหนเปนสวนผสมอย ซงเปนททราบกนดวาจลศาสตรและกลไกการเกดพษ รวมถงความเปนพษของสารหนคอนขางมความซบซอน เนองจากความหลากหลายของรปแบบ อกทงระยะเวลาและปรมาณทไดรบเขาสรางกาย ลวนสงผลใหสตวแสดงอาการพษแตกตางกนออกไป


อา การ

สตวทไดรบพษจากสารหนพวกอนนทรยแบบเฉยบพลนมกตายภายใน 2-3 วนหลงจากไดรบสารนเขาไป อาการทพบไดคอ สตวจะแสดงอาการเจบปวด เดนวนเวยน กระสบกระสาย สน น าลายไหล และพบอาเจยนในสนข แมว และสกร สตวจะทองเดน หวใจเตนออน อณหภมอาจลดต ากวาปกต หมดความรสกแลวตาย ในรายทเปนพษไมรนแรงสตวอาจมชวตอยไดหลายวนโดยมอาการซม เบออาหาร ทองเสย พบเยอเมอกของล าไสและเลอดปนออกมาดวย ถายปสสาวะมากกวาปกต สตวจะหวน า เกดอาการขาดน า ขาหลงเปนอมพาต สน ปลายเทาเยน อณหภมของรางกายต ากวาปกตและตาย จะไมคอยพบอาการเปนพษแบบเรอรงในสตว แตพบบอยในคน อาการผดปกตทอาจพบไดในสตวคอ สตวมสขภาพไมด ผวหนงแหงและหยาบ เนอเยอชนดตางๆจะมสแดงเหนชด สวนอาการทเกดจากยาก าจดวชพชพวก MSMA และ DSMA จะพบอาการเบออาหาร ถายปสสาวะเปนเลอด ทองเดน และซม พบอาการดงกลาวในโคกระบอและแกะ สวนในสตวปกพบวาน าหนกจะลดโดยไมมอาการผดปกดงเชนทพบในโคกระบอ

ความเปนพษ (toxicity) ความเปนพษของสารหนจะมากหรอนอยขนอยกบ 1. ชนดของสารหนหรอสวนประกอบของสาร 2. ชนดของสตว 3. วธทสตวไดรบ 4. ปรมาณของสารหนทไดรบ

LD50 ของ As2O3 เชน - LD50 Mice (several strains) gavage 26-47 mg/kg - LD50 Rat gavage 15 mg/kg - LD50 Rat oral (in food) 145 mg/kg - LD50 Rat ip 871 mg/kg - LD50 Mouse oral 31,500 ug/kg LD50 ของ monosodium methanearsonate (MSMA) เชน - LD50 Rat oral 900 mg/kg (young, albino) - LD50 Rat oral 700 mg/kg - LD50 Rabbit oral 102 mg/kg


LD50 ของ disodium methanearsonate (DSMA) เชน - LD50 mouse iv 316 mg/kg - LD50 Rat oral 821 mg/kg - LD50 Mouse oral 1150 mg/kg

การตรวจวเคราะหหาโลหะพษ Mercury และ Arsenic ใชวธ Gutzeit’s and Reinsch’s test เชนเดยวกบการตรวจหาสารก าจดหน Zinc phosphide ในบทท 5


บรรณานกรม

คมอการเกบตวอยาง. 2556. โครงการความรวมมอไทย-สหรฐอเมรกา สถาบนสขภาพสตว

แหงชาต กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ ส านกงานตรวจสอบสขภาพสตวและพช กระทรวงเกษตร62 หนา

ชยวฒน ตอสกลแกว ธระยทธ กลนสคนธ ปญญา เตมเจรญ. 2539. หลกการทางพษวทยา.

ภาควชาสรรวทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล กรงเทพฯ. 228 หนา แมน อมรสทธ และ อมร เพชรสม. 2535. หลกการและเทคนคเชงวเคราะหเครองมอ

โรงพมพชวน พมพ เขตพระนคร กรงเทพฯ. 886 หนา สรพล วเศษสรรค ณรรฐพล วลลยลกษณ มณฑนา มลล John Mine วชราภรณ รวม

ธรรม ปณรส สงสงขทอง วสกร บลลงกโพธ. 2546. พษวทยาชวภาพเบองตน. ภาควชาสตววทยา

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 310 หนา โสภดา เห-มาคม และ สมศกด ฎาราณท. 2539. พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.

2535 พรอมดวย กฎกระทรวง ประกาศกระทรวงประกาศกรมทเกยวของ. กองควบคมพชและวสด

การเกษตรและฝายนตกร. ส านกงานเลขานการกรม. กรมวชาการการเกษตร. 207 หนา Afful S., Dogbe S., Ahmad K. and Ewusie A.T. 2008. Thin Layer Chromatographic

Analysis of Pesticides in a Soil Ecosystem. West African J. of Applied Ecology. 14:1-7. Ambrus A. and Thei r H. P. 1986. Application of Multiresidue Procedures in

Pesticides Residues Analysis. Pure & Appl. Chem., Vol.58, No.7 pp.1035-1062. Amdur, M.O., Doull, J. and Klaassen, C.D. 1991. Casarett and Doull ,s Toxicology :

The Basic


Science of Poisons. 4 th ed. Pergamon Press, Inc., New York. Fukuto, T.R. 1990. Mechanism of action of organophosphorus and carbamate

insecticides. Environment Health Perspectives 8:245-254. Lio M.L.Nollet and Hamer S.R. 2010. Hand book of Pesticides Methods of Residue

Analysis Kandel, E.R. and Schwartz, J.H. 1985. Principles of Neural Science. 2 nd ed.

Elsevier Science Publishing Company Inc. New York USA. 979 pp. Lotti, M. 1998. Cholinesterase inhibition: Complexities in interpretation. Clin.

Chemi., 41:1841-1818. Mineau, P. 1991. Cholinesterase-inhibiting Insecticides Their Impact on Wildlife

and the Environment. Elsevier Science Publishing Company Inc. New York USA. 348 pp. Ruchirawat M. and Shank R.C. 1996. Environment Toxicology Volume 2. copy

right by Chulabhorn Research Institute. United Expo Co. Ltd. Bangkok. Thailand. 456 P. Sasaki K., Suzuki T. and Saito Y. 1987. Simplified clean up and gas

chromatographic determination of organophosphorus pesticides in crops. J. Assoc. off. Anal. Chem. 70 (3) : 460-464. Sato Y. and Ishikuro E. 1987. Investigation of the simultaneous determination of

organophosphorus pesticides in cereals by capillary gas chromatography. Bulletin of National Fertilizer and Feed Inspection Station, Tokyo. Japan. 12:15-25. Terry R. R., David H. H., Philip J. J., Philip W. L., Peter H. N. and Jack R. P. 1999.

Metabolic


Pathways of Agrochemicals part 2: Insecticides and Fungicides. The Royal Society of Chemistry, UK. 740 P.

Winholz. M., S. Budavari, R.F. Blumetti and E.S. Otterbein. 1983. The Merck index. 10th ed.

Rahway: Merck and Co. p.246-247. Yeboah P. O., Lowor S. T. and Akpabli C. K. 2003. Comparison of thin layer

chromatography and gas chromatography determination of propoxur residue in cocoa ecosystem.

African .J. Science Technol. 4:24-28.

1. เกรก รตอาภา และคณะ. 2531. คมอการตรวจสารพษอยางงาย. กองพษวทยากรมวทยาศาสตรการแพทย. หนา 18, 51, 58. 2. The Merck Veterinary Manual. 2011. “Cyanide Poisoning” [Online] Available:http://www.merckvetmanual.com/mum/index.jsp?cfile=htm/be/210800.htm. Accessed Oct 30, 2012. 3. มาลน ลมโภคา . 2523. พชวทยาและการวนจฉยโรคทางสตวแพทย พมพครงท 1. โรงพมพจรลสนทวงศ กรงเทพฯ. 276 หนา 4. Osweiler., G.D., Carson, T.L., Buck, W.B. and Vangelder, G.A. 1985. Clinical and Diagnostic Veterinary Toxicology. 3rd ed. KENDALL/HUNT PUBLISHING Company. IOWA. U.S.A. 494 p. 5. United States Library of Medicine .Strychnine. 2013. [Online] Available:http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/f?./temp/~y7hPuf:1. Accessed Oct 13, 2013. 6. United States Library of Medicine .Strychnine. 2013. Coumatetralyl. [Online] Available: http://toxnet.nlm.nih.gov/cgibin/sis/search/f?./temp/~WVYT2E:1. Accessed Oct 13, 2013. 7. United States Library of Medicine .Strychnine. 2013. Warfarin. [Online] Available: http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/f?./temp/~WVYT2E:2. Accessed Oct 13, 2013. 6. กลมควบคมวตถอนตราย ส านกควบคมเครองส าอางและวตถอนตราย ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. 2013. สารเคมก าจดหน. [Online] Available: http://www.fda.moph.go.th/psiond/download/km/factsheet/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%

http://www.fda.moph.go.th/psiond/download/km/factsheet/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B9.pdf



B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B9.pdf. Accessed Oct 13, 2013. 7. อาร สขประเสรฐ พมพรรณ เกดอดม และ วไลลกษณ อมอดม. 2520. คมอปฏบตการวชาพษวทยา. คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 46-56. 8. กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข. 2545. คมอวธวเคราะหทางพษวทยา. เอกสารประกอบการฝกอบรมดานพษวทยา วนท 28-30 สงหาคม 2545. หนา 6-14. 9. ศนยการศกษาตอเนองทางสตวแพทย . Arsenic. 2013. http://cce.vetcouncil.or.th/download/Q11/307540029.pdf. Oct 13, 2013. 10. ศนยการศกษาตอเนองทางสตวแพทย . Cd. 2013. http://cce.vetcouncil.or.th/download/Q11/307540030.pdf 11. ศนยการศกษาตอเนองทางสตวแพทย . Hg. 2013. http://cce.vetcouncil.or.th/download/Q11/307540028.pdf 12. ศนยการศกษาตอเนองทางสตวแพทย . 2013. http://cce.vetcouncil.or.th/download/Q11/307540027.pdf



ภาคผนวก 1

คา LD 50 ของสารก าจดแมลง


ทมา http://www.merckmanuals.com/vet/toxicology.html

http://www.merckmanuals.com/vet/toxicology


ภาคผนวก 2 การเตรยมสารเคม

1. การเตรยม Diatomaceous earth - ชง Diatomaceous earth 500 กรม ในบกเกอรขนาด 500 มลลลตร เตมน า

กลนใหทวมสาร วางบนเตาทมแทงแมเหลกคนสาร ตงอณหภมใหความรอน พอใหน าอนๆ เปนเวลา 1 ชวโมง จากนน ตงทงใหสารตกตะกอน เทน าทงใหเหลอน าพอปมๆ

- เตมดวย methanol ใหเหนอสารเลกนอย คนสาร เปนเวลา 1 ชวโมง น าไป กรองดวยวธ suction แลวน าสารทไดผงแหงในถาดสะอาด ทอณหภมหองคางคน เกบใสขวดทมฝาปด บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป

2. การเตรยม Coagulating solution - ชง ammonium chloride 10 กรม ใสลงในบกเกอร ขนาด 250 มลลลตร เตม

น ากลน 100 มลลลตรคนใหสารละลาย เตม Phosphoric acid 20 มลลลตร จากนนใหเตมน า จนครบ 800 มลลลตร เกบใสขวดทมฝาปด บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป

3. การเตรยม Florisil - เท Florisil ใสในบกเกอร ขนาด 1000 มลลลตร ประมาณ 800 สเกลของบกเกอร ปดครอบดวย อลมเนยมฟอยล อบคางคนทอณหภม 130 ± 10 องศาเซลเซยส บงชชอสาร วนทอบสาร เกบไวในตดดความชนเพอใชตอไป

- กอนใชงานตอง ท า Deactivated โดยชง Florisil ทอบแลว 300 กรม ใสใน ฟลาสทมฝาปด เตมดวย 2 % น ากลน เขยาแรงๆ 10 นาท 4. การเตรยม Sodium sulfate

- เท Sodium sulfate เทใสในบกเกอร ขนาด 1000 มลลลตร ประมาณ 800 สเกลของบกเกอร ปดครอบดวย อลมเนยมฟอยล บงชชอสาร วนทอบ กอนใช อบคางคนทอณหภม 130 ± 10 องศาเซลเซยส

5. การเตรยม 5 % Sodium chloride - ชง Sodium chloride 50 กรม ลงในบกเกอร ขนาด 1000 มลลลตร

- ตวงน ากลน 1000 มลลลตร คนใหสารละลาย จากนนเทลงในขวดทมฝาปด บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป 6. การเตรยม Hexane + Acetone (95+5) 200 มลลลตร(เตรยมใหมเสมอ)

- ตวง Hexane 190 มลลลตร ดวยกระบอกตวงขนาด 250 มลลลตร และเตม


Acetone10 มลลลตร เทรวมใน Erlenmeyer flask ขนาด 250 ผสมใหเขากน ปดครอบดวยอลมเนยมฟอยล บงชชอสาร

7. การเตรยม Hexane + Acetone (75+25) 200 มลลลตร (เตรยมใหมเสมอ) - ตวง Hexane 150 มลลลตร ดวยกระบอกตวงขนาด 250 มลลลตรและเตม

Acetone 50 มลลลตร เทรวมใน Erlenmeyer flask ขนาด 250 มลลลตร ผสมใหเขากน ปดครอบดวยอลมเนยมฟอยล บงชชอสาร 8. การเตรยม Developing solvent - เตรยม Solvent I โดย ตวง Hexane 60 มลลลตร และ Acetone 40 มลลลตร ผสมใหเขากน แลวเทลงใน chamber ทบงช Solvent I - เตรยม Solvent II โดย ตวง Chloroform 50 มลลลตร Benzene 50 มลลลตรและ Methanol 10 มลลลตร ผสมใหเขากน แลวเทลงใน chamber ทบงช Solvent II

9. การเตรยม10% Sodium hydroxide (NaOH) ใน Ethanol เตรยม โดยชง NaOH มา 10 กรม เตมน ากลน 50 มลลลตร คนจนละลาย เตม Ethanol จนครบ 100 มลลลตร ผสมใหเขากน เทลงในขวดพลาสตกปดใหสนท บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป 10. การเตรยม10% Polyethylene glycol ใน Ethanol ชง Polyethylene glycol มา 10 กรม ละลายใน Ethanol 100 มลลลตร บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป 11. การเตรยม 4-nitrobenzene diazonium tetrafluoroborate เตรยมใหมเสมอ ชง 4-nitrobenzene diazonium tetrafluoroborate 0.05 กรม ในบกเกอรขนาด 50 มลลลตร เตม 10% Polyethylene glycol ใน Ethanol 10 มลลลตร คนจนละลาย ผสมใหเขากน บงช ชอสาร

12. การเตรยม 2% NBP ใน acetone (4-nitrobenzyl-pyridin) ชง 4-nitrobenzyl-pyridin 2 กรม ละลายดวย acetone 100 มลลลตร มลลลตร บงช ชอ

สาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป 13. การเตรยม Tetraethylene pentamine ใน acetone (TEP) เตรยมใหมเสมอ ตวง Tetraethylene pentamine มา 1 มลลลตร เตม acetone 9 มลลลตรผสมใหละลายเขา

กน บงชชอสาร 14. การเตรยม Chromogenic silver nitrate ชง silver nitrate มา 0.5 กรม ละลายน า 10 มลลลตร เตม 2-phenoxyethylene glycol mono ethyl ether 20 มลลลตร เตม acetone 200 มลลลตร และhydrogen peroxide 1 หยด


เทใสขวดสชา ปดฝาใหสนท บงช ชอสาร วนทเตรยม และชอผเตรยม เกบไวทอณหภมหองเพอใชตอไป 15. การเตรยมสารมาตรฐานตางๆ

- สารมาตรฐาน 1000 ppm เตรยมโดยชง สารมาตรฐานมา 0.0100 กรม ในบกเกอร ขนาด 10 มลลลตร เตม methanol ประมาณ 3 มลลลตร ค น ใ ห ส า ร ล ะ ล า ย เ ท ล ง ใ น volumetric flask ขนาด10 มลลลตร ลาง บกเกอร ดวย methanol 2 ครง จากนนเทสารละลายลงใน volumetric flask แลวปรบปรมาตร ดวย methanol จนถงขดปรมาตรปดฝาใหสนท เขยาไปมาหลายๆครง จนสารผสมกน ด เทสารลงในขวด vial สชา บงชชอสาร วนทเตรยม ขดบอกปรมาณสาร เกบท อณหภม ต ากวา -17 องศาเซลเซยส

Iodoplatinate reagent : iodide 5 กรม ละลายผสมใหเขากนในน ากลน 100 มลลลตร เตม Hydrochloric acid 2 มลลลตร 1% KMnO4 ใน 0.025 M H2SO4 (เตรยมใชใหมๆ) : ชง potassium permanganate 0.2 กรม ละลาย ในน ากลน 20 ml เตม Sulfuric acid เขมขน 0.3 มลลลตร ผสมใหเขากน 10% (w/v)Copper sulphate : ชง copper sulphate 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร Activated Zinc : น าสงกะสชนดเปนเมด (granule) ตามจ านวนทตองการใส 10% copper sulphate จนทวม ตงทงไวประมาณ 1 นาท เทน าทง อบแหงเกบใสขวด 6 N Hydrochloric acid : ตวง hydrochloric acid 520 มลลลตร เตมลงในน ากลนจนครบ 1000 มลลลตร 10% (w/v) lead acetate : ชง lead acetate 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร 10 % (w/v) Silver nitrate : ชง Silver nitrate 10 กรม ละลายใน methanol 100 มลลลตร Ammonium molybdate : ชง Ammonium molybdate ประมาณ 5 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร เตมกรด nitric เขมขน 35 มลลลตร เกบในตเยน Benzidine : ละลาย benzidine ประมาณ 0.5 กรม ใน glacial acetic acid 10 มลลลตร แลวเจอจางดวยน ากลนใหครบ 100 มลลลตร


1:1 (v/v) nitric acid : น ากลน : ตวง nitric acid เขมขน 50 มลลลตร เตมลงในน ากลน 50 มลลลตร การเตรยมแผนทองแดง : ลางแผนทองแดงดวย :1 (v/v) nitric acid : น ากลน ใหแผนทองแดงสะอาด แลวลางออกดวยน ากลนจนกรดหมด ท าใหแหง เตรยมใหพอใชกบการวเคราะห

10% NaOH : ชง sodium hydroxide 10 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร) สารละลาย Ferrous sulfate (เตรยมใหมทกครงทใช) : โดยใช ferrous sulfate ประมาณเทาเมดถวเขยวละลายในน ากลน 1 มลลลตร 5% FeCl3 : ชง ferric chloride 5 กรม ละลายในน ากลน 100 มลลลตร 6N HCl : ตวง hydrochloric acid 520 มลลลตร เตมลงในน ากลนจนครบ 1000 มลลลตร

ความรู้ทั่วไปเกยี่วกบัพิษวิทยาniah.dld.go.th/th/section/biochem/vichakan/003.pdf ·...

Documents