วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง...

วธปฏบตราชการทางปกครอง

ในการรบจดทะเบยน

หางหนสวนและบรษท

นายดเรก บญแท

นกวชาการพาณชยชานาญการพเศษ

กรมพฒนาธรกจการคา

คานา

ผเขยนเคยปฏบตงานเกยวกบการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท ตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยในฐานะเปนผชวยนายทะเบยนกลาง ไดมโอกาสตรวจพจารณาคาขอจดทะเบยนกรณทนาย

ทะเบยนประจาสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทประจาจงหวดตาง ๆ ไดจดสงคาขอจดทะเบยนกรณทมปญหา

ขอเทจจรง และขอกฎหมาย ทไมอาจวนจฉยสงการได หรอมการคดคานการจดทะเบยน หรอมการรองขอให

เพกถอนการจดทะเบยน การพจารณาอทธรณการจดทะเบยน ไดพบวาการปฏบตงานพจารณาวนจฉยสงการ

ในการรบจดทะเบยนหรอปฏเสธการรบจดทะเบยน หรอการพจา รณาอทธรณ หรอการพจารณาเพกถอนการ

จดทะเบยนกด มสวนทเกยวของจะตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

เนองจากการรบจดทะเบยนหรอการปฏเสธการรบจดทะเบยนเปนคาสงทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงนน การปฏบตงานในกระบวนพจารณาจดทาคาสงทางปกครองใน

การรบจดทะเบยนหางหนสวนบรษทจะตองดาเนนการในสวนทกาหนดไวตามพระราชบญญตดงกลาว เพอให

การดาเนนการเปนไปโดยถกตองตามกฎหมาย สามารถอานวยความเปนธรรมใหกบประชาชนไดอยางม

ประสทธภาพ จงไดทาการศกษาคนควา ทาความเขาใจหลกการวธปฏบตราชการทางปกครอง คาพพากษา

ศาลปกครองสงสด หรอความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง และปรบเขากบกระบวน

พจารณาจดทาคาสงในการพจารณารบจดทะเบยนหรอปฏเสธการรบจดทะเบยน หรอการพจารณาเพกถอน

การรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท โดยจดทาคาอธบายเกยวกบการพจารณาจดทาคาสงทางปกครองใน

การรบจดทะเบยน ใหเปนแนวทางในการศกษาของนายทะเบยน หรอเจาหนาททปฏบตงานเกยวกบการรบจด

ทะเบยนไดศกษา คนควาและนาไปประยกตใชในการปฏบตงานไดอยางถกตอง และมประสทธภาพตอไป

ผเขยนหวงเปนอยางยงวาจะเปนประโยชนตอการปฏบตงานของนายทะเบยน เจาหนาท

ทปฏบตงานเกยวกบการรบจดทะเบยน หรอผเกยวของทวไป

นายดเรก บญแท

กนยายน 2555

สารบาญ หนา บทท 1 บทนา 1 บทท 2 หลกกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง 3 สวนท 1 แนวคดของใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 3 สวนท 2 ขอบเขตการบงคบใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ..2539 4 1. บงคบกบวธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ 1.1 ขนตอนการเตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาท 5 1.2 ขนตอนการออกคาสงทางปกครองหรอกฎ 5 1.3 ขนตอนการดาเนนการภายหลงการออกคาสงทางปกครอง 5 2. บงคบกบการกระทาทางปกครองทเปน “คาสงทางปกครอง” 6 (1) คาสงทางปกครองโดยเนอหา 7 (2) คาสงทางปกครองโดยผลของกฎหมาย 9 สวนท 3 เจาหนาทซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครอง 10

1. เจาหนาทจะตองไดรบการแตงตงโดยชอบดวยกฎหมาย 10 2. เจาหนาทจะตองเปนผมอานาจในเรองนน 11 3. คณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทางปกครอง 11 4. เจาหนาทและกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณา ทางปกครองจะตองมความเปนกลาง 14

5. วธปฏบตเมอเจาหนาทหรอคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณา ทางปกครองมสวนไดเสย 15 5.1 เจาหนาทซงมอานาจพจารณาทางปกครองมสวนไดเสย 16 5.2 กรรมการในคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณา ทางปกครองมสวนไดเสย 18 5.3 ขอยกเวนบทบงคบเรองความไมเปนกลาง 20 สวนท 4 คกรณในการทาคาสงทางปกครอง 20

1. บคคลทเปนคกรณ 21 2. ความสามารถของคกรณ 22 3. การกระทาโดยตวแทน 23 3.1 ตวแทนของคกรณรายเดยว 24 3.2 ตวแทนรวมของคกรณเกน 50 คน 25

สวนท 5 การพจารณาออกคาสงทางปกครอง 27 1. หลกการในการพจารณาทางปกครอง 27

1.1 หลกการไมยดแบบพธ 27 1.2 หลกความรวดเรวและอานวยความสะดวกแกประชาชน 27 1.3 หลกการใชภาษาไทย 28 1.4 หลกการพสจนความจรงและการควบคมการพจารณาโดยเจาหนาท 29

2. สทธของคกรณ 30 2.1 สทธไดรบแจงผลกระทบตอสทธ 30 2.2 สทธมทนายและทปรกษา 34 2.3 สทธแตงตงผทาการแทน 35 2.4 สทธไดรบคาแนะนาและไดรบแจงสทธหนาทในกระบวนการพจารณา 36 2.5 สทธตรวจดเอกสารของเจาหนาท 37 2.6 สทธไดรบการพจารณาโดยเรว 39 2.7 สทธไดทราบเหตผลของคาสงทางปกครอง 40 2.8 สทธไดรบแจงวธการอทธรณโตแยงคาสงทางปกครอง 42

3. รปแบบของคาสงทางปกครอง 44 3.1 คาสงดวยวาจา 44 3.2 คาสงเปนหนงสอ 45 3.3 คาสงทางปกครองทสอความหมายโดยวธการอน 46

4. การใหเหตผลของคาสงทางปกครอง 46 5. ขอกาหนดการระบเหตผล 46 6. การแกไขความไมสมบรณกรณทไมระบเหตผล 48 7. การกาหนดเงอนไขในคาสงทางปกครอง 49 8. การแกไขขอบกพรองในวธพจารณา 49 9. กรอบเวลาในการแกไขเยยวยาขอบกพรอง 51

สวนท 6 ผลของคาสงทางปกครอง 52 1. การเกดผลของคาสงทางปกครอง 52 2. การสนผลของคาสงทางปกครอง 53 3. การแกไขขอผดพลาดหรอผดหลงเลกนอย 54

สวนท 7 การทบทวนคาสงทางปกครอง 54 1. การอทธรณคาสงทางปกครอง

1.1 หลกการทวไป 55 1.2 ขนตอนการอทธรณ ๕๙

1.3 การจดทาคาอทธรณ ๖๓ 1.4 การยนอทธรณ ๖๔ 1.5 กาหนดระยะเวลาการพจารณาอทธรณ ๖๕ 1.6 การพจารณาอทธรณ ๖๖ 1.7 การแจงผลการพจารณาอทธรณในกรณทอาจฟองคดตอศาลปกครองได ๗๐

2. การขอใหพจารณาใหม ๗๑ 3. การเพกถอนคาสงทางปกครอง ๗๓

3.1 ขอพจารณาเบองตนเกยวกบการเพกถอนคาสงการปกครอง 73 3.2 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย 75 3.3 การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย ๗๘ สวนท 8 การบงคบทางปกครอง 81

1. หลกเกณฑทวไป 81 2. การบงคบทางปกครองตามพระบญญตน ๘๒

2.1 ความหมายการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญต ๘2 2.2 ขอบเขตการบงคบการปกครอง 83 2.3 หลกการทสาคญของการบงคบทางปกครอง 83 2.4 มาตรการบงคบทางปกครองกรณคาสงทางปกครองทกาหนดใหชาระเงน ๘๔ 2.5 มาตรการบงคบทางปกครองกรณคาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทา หรอละเวนกระทา ๘๕ 2.6 สทธในการอทธรณการบงคบทางปกครอง 85 สวนท 9 ระยะเวลาและอายความ 86

1. ระยะเวลา 86 2. อายความ ๘๗ 3. การแจง ๘8

บทท 3 การจดทาคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท สวนท 1 กฎหมายและระเบยบทเกยวของ ๙๐

1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยหนสวนและบรษท 90 2. การจดตงสานกงานสาหรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท และอานาจหนาท ของนายทะเบยน ๙๕

3. แบบพมพคาขอจดทะเบยน ๙๗ 4. การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยน ๙๘ 5. อตราคาธรรมเนยม ๙๙ 6. รายการทตองจดทะเบยนและกาหนดระยะเวลาในการยนจดทะเบยน ๑๐๐

สวนท 2 การพจารณารบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด ๑๐๖ 1. คาขอจดทะเบยนประเภทไมมขอยงยาก ๑๐๘ 2. คาขอจดทะเบยนทมขอยงยาก ๑๑0

บทท 4 การทบทวนคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท 117 1. การพจารณาวาเปนการอทธรณคาสงทางปกครองหรอไม 118 2. การพจารณาวาเปนการขอใหพจารณาใหม 121

3. การเพกถอนคาสงทางปกครอง 123 แนวคาพพากษาศาลปกครองสงสด 126

……………………………………………………….

วธปฏบตราชการทางปกครองในการรบจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษท

บทท 1 บทนา

การรบจดทะเบยนหางหนสวนบรษทไดกาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ลกษณะ 22 วาดวยหนสวนและบรษท หางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนแลวเปนนตบคคลตางหาก

จากผเปนหนสวนหรอผถอหน มสทธและหนาทเชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาทซงโดย

สภาพจะพงมพงเปนไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน จะเหนไดวาการรบจดทะเบยนหางหนสวนหรอ

บรษท เปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอใหเกดสทธหรอหนาทของบคคล เปนคาสง

ทางปกครองตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกรอง พ.ศ. 2539 ในกระบวนการ

พจารณาคาขอจดทะเบยนของนายทะเบยนไมวาจะเปนการรบจดทะเบยน หรอไมรบจดทะเบยน การเพก

ถอนการจดทะเบยน การพจารณาอทธรณคาสงไมรบจดทะเบยน จะตองดาเนนการใหเปนไปตาม

หลกเกณฑทบญญตไวในพระราชบญญตดงกลาวในกรณทกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหนสวนและ

บรษทมไดกาหนดไวซงเปนไปตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกรอง พ.ศ. 2539

วธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ ใหเปนไปตามทกาหนดไวในพระราชบญญตน เวนแตใน

กรณทกฎหมายใดกาหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใดไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความ

เปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตากวาหลกเกณฑทกาหนดในพระราชบญญตน

การปฏบตงานเกยวกบหางหนสวนและบรษทตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ลกษณะ 22 วาดวยหนสวนและบรษท เปนบทบาทภารกจของกรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย

ในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทตงแตตงหอทะเบยนจนถงปจจบนมการจดทะเบยนจดตงนต

บคคลจานวนทงสนกวา 1,000,000 ราย มนตบคคลทยงคงประกอบกจการอยประมาณ 500,000 ราย

มสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทใหบรการรบจดทะเบยนทงในสวนกลางและสวนภมภาคจานวน 86 แหง

ในเขตกรงเทพมหานครจานวน 6 แหง ในสวนภมภาคจานวน 80 แหง มนายทะเบยนทปฏบตหนาทกวา

300 คน ใหบรการรบจดทะเบยนในแตละปจานวน 300,000 คาขอ ในการใหบรการรบจดทะเบยน

ดงกลาวเจาหนาทผปฏบตงานจะตองปฏบตใหเปนไปตามหลกเกณฑของกฎหมาย กฎ ระเบยบตาง ๆ ท

เกยวของ เพอใหการดาเนนการบรการรบจดทะเบยนเกดความสะดวก รวดเรวและถกตอง แตใน

การปฏบตงานรบจดทะเบยนดงกลาวถอวาเปนคาสงทางปกครองดงทกลาวมาแลว ในการปฏบตงานจะตอง

- 2 -

ดาเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดวย แตในการ

ปฏบตงานในสวนทเกยวของกบพระราชบญญตดงกลาวผเขยนเหนวานายทะเบยนผปฏบตงานยงขาด

ความรความเขาใจในการนามาปรบใชในกระบวนการดาเนนการในการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท

อยางเพยงพอ โดยเฉพาะอยางยงกระบวนการเกยวกบการทบทวนคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยน

ไดแกการอทธรณคาสงทางปกครอง การขอใหพจารณาใหม หรอการเพกถอนการจดทะเบยน ยงปฏบตไม

เปนไปในแนวทางเดยวกน

ผเขยนเหนวาเพอใหนายทะเบยนทปฏบตงานดงกลาวไดมความรความเขาใจเกยวกบการ

ปฏบตงานทเกยวของกบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงไดรวบรวมแนวคด

ทฤษฎ แนวคาพพากษาศาลปกครองสงสด ทเกยวของกบหลกเกณฑและวธปฏบต เพอใหผเกยวของได

ศกษาและนาไปใชเปนแนวปฏบตงานตอไป

………………………………………..

บทท 2

หลกกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

สวนท 1 แนวคดการใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกาศในราชกจจานเบกษา

ฉบบกฤษฎกา เลม 113 ตอนท 60 ก ลงวนท 14 พฤศจกายน 2539 เปนกฎหมายทกาหนด

หลกเกณฑและขนตอนตาง ๆ ในการปฏบตราชการของเจาหนาทฝายปกครองไว โดยเฉพาะอยางยงในการ

ออกคาสงทางปกครองวาจะตองเตรยมการและดาเนนการอยางไรเพอใหเจาหนาทฝายปกครองใชเปนหลก

ในการปฏบตราชการ ขณะเดยวกนกไดกาหนดหลกเกณฑตาง ๆ เพอคมครองสทธของประชาชนใน

กระบวนการพจารณาทางปกครอง ซงเปนการพฒนากฎหมายใหสอดคลองกบการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยภายใตหลกนตรฐ การดาเนนงานทางปกครอง ของเจาหนาทรฐตอง เปนไปโดย ชอบดวย

กฎหมาย มประสทธภาพในการใชบงคบกฎหมายใหสามารถรกษาประโยชนสาธารณะได และอานวยความ

เปนธรรมแกประชาชน อกทงยงเปนการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ มขอบเขตการ

บงคบใชไวดงน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 3 บญญตวา วธ

ปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ ใหเปนไปตามทกาหนดไวในพระราชบญญตน เวนแตใน

กรณทกฎหมายใดกาหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใดไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความ

เปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตากวาหลกเกณฑทกาหนดในพระราชบญญตน

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงทกาหนดใน

กฎหมาย

รองศาตราจารย ดร.สรพล นตไกรพจน ไดอธบายเกยวกบบทบญญตดงกลาวขางตนไววา 0

1

เปนการแสดงเจตนารมณของกฎหมายทจะใหหลกเกณฑการปฏบตราชการตามพระราชบญญตนเปน

หลกเกณฑทเปนมาตรฐานกลางทจะใชบงคบกบการใชอานาจของเจาหนาทของรฐตามพระราชบญญต

ตางๆ ทกฉบบไมวาจะมกฎหมายรองรบอานาจทางปกครองของเจาหนาทของรฐไวอยางไรกตาม ในการใช

อานาจนน เจาหนาทของรฐจะตองถอปฏบตตามหลกเกณฑและวธการในการใชอานาจทกาหนดไวใน

พระราชบญญตนดวยเสมอ บทบญญตมาตรา 3 น เปนวธการบญญตกฎหมายทจะใหมผลเปนการปรบปรง

1 สรพล นตไกรพจน. บทความเรอง ปญหาวาดวยขอบเขตของการบงคบใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

- 4 -

กระบวนการใชอานาจตามกฎหมายอน ๆ ทงหมดโดยไมจาเปนตองมการแกไขกฎหมายเหลานนเปนราย

ฉบบอก

ขอยกเวนการนาหลกเกณฑไปใชกบวธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายเฉพาะ

1) กรณทกฎหมายเฉพาะกาหนดหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมไวไมตากวา

หลกเกณฑทกาหนดตามกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

2) กฎหมายเฉพาะกาหนดมาตรฐานในการปฏบตราชการไวไมตากวาหลกเกณฑตาม

กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

สวนท 2 ขอบเขตการบงคบใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มหลกการสาคญของวธ

ปฏบตราชการทางปกครองคอการวางหลกเกณฑทวไปทจะประกนความเปนธรรมในการปฏบตราชการหรอ

มาตรฐานในปฏบตราชการ อนเปนการจดระบบวธการทางานหรอกระบวนการทางานของเจาหนาทให

เปนไปในทศทางทถกตอง รวดเรว โปรงใส สามารถตรวจสอบได และสามารถสรางหลกประกนความเปน

ธรรมและการคมครองสทธของประชาชนในกระบวนการพจารณาทางปกครองไดอยางแทจรง โดยเฉพาะ

อยางยงการกาหนดหลกเกณฑในการออกคาสงทางปกครองวาเจาหนาทจะตองเตรยมการและดาเนนการ

อยางไร เพอใหการดาเนนงานบรรลตามวตถประสงคและมใหการดาเนนการทางปกครองเกดความ

ผดพลาดจนสงผลกระทบตอสทธของประชาชน ทงนไดกาหนดขอบเขตการบงคบใชไว ดงน

1. บงคบกบวธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ

พระราชบญญตวธปฏบ ตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายกลางทใช

บงคบกบวธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ เวนแตในกรณทกฎหมายใดกาหนดวธปฏบต

ราชการทางปกครองเรองใดไวเฉพาะแลว และวธปฏบตราชการนนมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรม

หรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตากวาหลกเกณฑทกาหนดไวตาม พระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539

มาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดกาหนด

คานยามของวธปฏบตราชการทางปกครอง หมายความวา การเตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาท

เพอจดใหมคาสงทางปกครองหรอกฎ และรวมถงการดาเนนใด ๆ ในทางปกครองตามพระราชบญญตน

ดงนน พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงใชบงคบกบการ

เตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมคาสงทางปกครองหรอกฎ รวมถงการดาเนนการ

ใด ๆ ในทางปกครองดวย

- 5 -

วธปฏบตราชการทางปกครอง จงแบงออกเปน 3 ขนตอน คอ

(1) ขนตอนการเตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาท

(2) ขนตอนการออกคาสงทางปกครองหรอกฎ

(3) ขนตอนการดาเนนการภายหลงการออกคาสงทางปกครอง

1.1 ขนตอนการเตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาท

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 5 บญญต

วา การพจารณาทางปกครอง หมายความวา การเตรยมการและการดาเนนการของเจาหนาทเพอจดใหม

คาสงทางปกครอง

ในขนตอนการดาเนนการและการดาเนนการของเจาหนาทนเปนกระบวนการ

ภายในของฝายปกครองทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐยงไมไดใชอานาจทางปกครองเพยงแต

มการดาเนนการเพอนาไปสการการจดใหมคาสงทางปกครองเทานน จงยงไมมผลบงคบตามกฎหมายอนม

ผลกระทบตอสถานภาพของสทธและหนาทของประชาชนแตอยางใด

1.2 ขนตอนการออกคาสงทางปกครองหรอกฎ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539

มาตรา 5 ในพระราชบญญตน "คาสงทางปกครอง" หมายความวา

(1) การใชอานาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขน

ระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอ มผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอ

หนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉย

อทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

(2) การอนทกาหนดในกฎกระทรวง

"กฎ" หมายความวา พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศ กระทรวง

ขอบญญตทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใช

บงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ

ดงนน ขนตอนการออกคาสงทางปกครองและการออกกฎจงเปนการกระทาของ

เจาหนาทฝายปกครองทไดมการใชอานาจตามกฎหมาย อนมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาท

ของบคคล

1.3 ขนตอนการดาเนนการภายหลงการออกคาสงทางปกครอง

เปนขนตอนทคาสงทางปกครองมผลออกสภายนอกองคกรฝายปกครอง ซงจะมผล

ผกพนตามกฎหมายตอผรบคาสง ตงแตขณะทผนนไดรบแจงเปนตนไปและจะมผลอยตราบเทาทยงไมมการ

เพกถอนหรอสนผลโดยเงอนเวลาหรอเหตอน และหากผรบคาสงทางปกครองเหนวาคาสงนนไมชอบดวย

กฎหมายยอมมสทธทจะขอใหองคกรฝายปกครองหรอเจาหนาททบทวนคาสงทางปกครองไดใน 3 ลกษณะ

คอ การขอใหพจารณาใหม การอทธรณคาสงทางปกครองหรอการทองคกรฝายปกครองหรอเจาหนาทฝาย

ปกครองใชอานาจทบทวนคาสงทางปกครองโดยการเพกถอนคาสงทางปกครอง แมมไดมคาขอของผรบ

- 6 -

คาสงทางปกครองกตามและในทายทสดกมสทธทจะนาคดเขาสการวนจฉยขององคกรวนจฉยชขาด คอศาล

ปกครองได

2. บงคบกบการกระทาทางปกครองทเปน “คาสงทางปกครอง”

การกระทาทางปกครอง 1

2 คอ ผลผลต ( Product) ของการใชอานาจรฐตามกฎหมาย

ของฝายปกครอง เชน การออกคาสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอยางรายแรง การใชอานาจ

ตามกฎหมายของฝายปกครองมความหมายเฉพาะทเปนกฎหมายปกครองเทานน ไมรวมถงการใชอานาจ

ตามกฎหมายแพง กฎหมายวธพจารณาความแพง กฎหมายอาญาและกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ฝายปกครอง หมายถง หนวยงานของรฐฝายบรหารและองคกรของรฐฝายปกครองหรอ

เจาหนาทของรฐฝายปกครอง

หนวยงานของรฐฝายบรหาร ไดแกบรรดาหนวยงานของรฐทอยในบงคบบญชา หรอใน

กากบหรอควบคมดแลของนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรคนใดคนหนง เชน กระทรวง กรม หรอสวนราชการ

ทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรมในระเบยบบรหารราชการสวนกลาง จงหวด อาเภอในระเบยบ

บรหารราชการสวนภมภาค องคการปกครองสวนทองถนคอ กรงเทพมหานคร เมองพทยา องคการบรหาร

สวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนตาบลในระเบยบบรหารราชการสวนทองถน รฐวสาหกจทจดตง

ขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา เชน การไฟฟาสวนภมภาค เปนรฐวสาหกจทตงขนโดย

พระราชบญญตการไฟฟาสวนภมภาค พ.ศ. 2503 ธนาคารออมสนเปนรฐวสาหกจทตงขนโดย

พระราชบญญตธนาคารออมสน พ.ศ. 2489

หนวยงานอนของรฐทใชอานาจตามกฎหมาย เชน สภาทนายความเปนนตบคคลทจดตง

ขนโดยพระราชบญญตสภาทนายความ พ.ศ. 2528 เปนหนวยงานทไดรบมอบหมายใหใชอานาจทาง

ปกครองจงเปนหนวยงานทางปกครอง (คาสงศาลปกครองสงสดท 69/2551) บรษทไปรษณยไทย จากด

จดตงขนโดยคณะรฐมนตรมมตอนมตใหเปลยนทนของการสอสารแหงประเทศไทยเปนหนตาม

พระราชบญญตทนรฐวสาหกจ พ.ศ. 2542 และมอานาจหนาทในกจการไปรษณยตามพระราชกฤษฎกา

กาหนดอานาจ สทธ และประโยชนของบรษทไปรษณยจากด พ.ศ. 2546 จงมฐานะเปนหนวยงานทไดรบ

มอบหมายใหดาเนนกจการทางปกครอง จงเปนหนวยงานทางปกครอง (ตามคาสงศาลปกครองสงสดท

211/2551 )

ประเภทของการกระทาของฝายปกครอง 2

3 การกระทาของฝายปกครองจาแนกไดเปน 2

ประเภท คอ ( 1) นตกรรมทางปกครอง หมายถงการอนองคกรของรฐฝายปกครอง องคกรอนของรฐหรอ

องคกรเอกชนอาศยอานาจตามพระราชบญญตหรอกฎหมายอนทมคาบงคบเสมอกบพระราชบญญต ทาลง

2 วรพจน วศรตพชญ เอกสารประกอบการอบรม หลกสตรพนกงานคดปกครองระดบตน เรอง การกระทาของฝายปกครอง : หลก

ความชอบดวยกฎหมายของการกระทาทางปกครอง พฤศจกายน 2548 3 อางแลว ในเชงอรรถท 2

- 7 -

แทนหนวยงานของรฐฝายบรหารหรอหนวยงานอนของรฐและในนามของหนวยงานดงกลาวแตเพยง

ฝายเดยว เพอแสดงเจตนาใหปรากฏตอบคคลคนหนงหรอบคคลคณะหนงวาตนประสงคจะใหเกดผล

ทางกฎหมายเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางหนวยงานของรฐฝายบรหารหรอหนวยงานอนของรฐ

กบบคคลนนหรอบคคลคณะนนโดยทบคคลนนหรอบคคลคณะนนไมจาเปนตองใหความยนยอม ซงนต

กรรม ทางปกครองจาแนกออกไดเปนการกระทาฝายเดยวทางปกครอง เชน การออกกฎ กบการออกคาสง

และการกระทาสองฝายหรอหลายฝายทางปกครอง เรยกวา สญญาทางปกครอง และ ( 2) ปฏบตการทาง

ปกครอง หมายถง การอนองคกรของรฐฝายปกครอง องคกรอนของรฐ หรอองคกรเอกชนอาศยอานาจตาม

พระราชบญญตหรอกฎหมายอนทมคาบงคบเสมอกบพระราชบญญตทาลงแทนหนวยงานของรฐฝายบรหาร

หรอหนวยงานอนของรฐและในนามของหนวยงานดงกลาว โดยทการกระทานนไมใชนตกรรมทางปกครอง

ดงนน ปฏบตการทางปกครองจงเปนการกระทาทใชอานาจตามกฎหมายหรอมกฎหมายใหอานาจกระทา

การ โดยเปนการกระทาทางกายภาพใชกาลงรางกายของบคคล เชน การทเจาพนกงานทองถนตาม

กฎหมายวาดวยการควบคมอาคารรอถอนอาคารดงกลาวแลว แตเจาของอาคารไมยอมปฏบตตาม และยง

หมายความรวมถงการกระทาอนทมใชเปนการออกกฎหรอคาสงทางปกครอง เชนการทคณะกรรมการ

สอบสวนความผดวนยอยางรายแรงแจงขอกลาวหาใหขาราชการทถกกลาวหาทราบและใหโอกาส

ขาราชการผนนในการแกขอกลาวหา เปนตน

“คาสงทางปกครอง” ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 ใช

บงคบกบการกระทาทางปกครองทเปนคาสงทางปกครองเทานน โดยมาตรา 5 พระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดใหความหมายของ "คาสงทางปกครอง " วาหมายความวา

(1) การใชอานาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวาง

บคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอ มผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของ

บคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การ

รบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

(2) การอนทกาหนดในกฎกระทรวง

คาสงทางปกครองจงจาแนกได 2 ประเภท คอ 1) คาสงทางปกครองโดยเนอหา และ

2) คาสงทางปกครองโดยผลของกฎหมาย

(1) คาสงทางปกครองโดยเนอหา

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539

มาตรา 5 ในพระราชบญญตน "คาสงทางปกครอง " หมายความวาการใชอานาจตาม

กฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน

สงวน ระงบ หรอ มผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวร

หรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจด

ทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

- 8 -

สาระสาคญของคาสงทางปกครองโดยเนอหา จาแนกได 5 ประการ 3

4 คอ ( 1) การ

กระทาโดยเจาหนาท ( 2) เปนการใชอานาจรฐ ( 3) เปนการกาหนดสภาพทางกฎหมาย ( 4) เกดผลเฉพาะ

กรณ (5) มผลภายนอกโดยตรง

1) เปนการกระทาโดยเจาหนาท

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

มาตรา 5 ในพระราชบญญตน “เจาหนาท” หมายความวา บคคล คณะบคคล หรอ

นตบคคล ซงใชอานาจหรอไดรบมอบใหใชอานาจทางปกครองของรฐในการดาเนนการอยางหนงอยางใดตาม

กฎหมาย ไมวาจะเปนการจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐหรอไมกตาม

จากบทบญญตดงกลาว จงจาแนกประเภทของเจาหนาททใชอานาจทางปกครองได

3 ประเภท คอ

(1) บคคลธรรมดา คอ ผดารงตาแหนงตาง ๆ เชน บรรดาขาราชการตาง ๆ

(2) คณะบคคล คอ คณะกรรมการตาง ๆ ทใชอานาจทางปกครอง

(3) นตบคคล การใชอานาจทางปกครองของนตบคคลจะตองผานบคคลธรรมดา

2) คาสงทางปกครองเปนการใชอานาจรฐ

คาสงทางปกครองนนจะตองเปนการใชอานาจตามกฎหมาย เปนการใชอานาจฝาย

เดยวบงคบกบเอกชน กรณใดไมไดเกดจากการใชอานาจตามกฎหมายกจะเปนเรองอน เชน สญญาอนเปน

การตกลงกบเอกชน

3) คาสงทางปกครองเปนการกาหนดสภาพทางกฎหมาย

คาสงทางปกครองนนตองมงประสงคใหกาหนดผลทางกฎหมายอนเปนนตสมพนธ

ระหวางบคคลอยางหนงอยางใดเกดขน องคประกอบในการมงตอผลในกฎหมายนเองททาใหคาสงทาง

ปกครองแตกตางไปจากการกระทาทกอใหเกดความรบผดและองคประกอบนทาใหเจตนาในการมงตอผลม

ความสาคญตอความสมบรณของนตกรรม คาสงทางปกครองนนไมวาจะมงประสงคในทางใดกตามหาก

กระทบถงสทธหนาทของบคคลแลว กถอวาเปนคาสงทางปกครองได

4) คาสงทางปกครองกอใหเกดผลเฉพาะกรณ

คาสงทางปกครองจะตองกระทาโดยมงกาหนดสภาพทางกฎหมายทเปนอยใน

กรณหนงโดยเฉพาะ เชน การออกใบอนญาตใหกอสรางอาคาร หรอออกคาสงใหบคคลออกจากทรกลาทาง

สาธารณะ

5) คาสงทางปกครองมผลภายนอกโดยตรง

คณสมบตขอนมความสาคญในการชใหเหนวาคาสงทางปกครองเกดขนเมอใด ซง

โดยปกตจะเกดผลนบแตมการแจงคาสงทางปกครองโดยชอบเปนตนไป โดยตราบใดผลยงคงอยภายในฝาย

4

ชยวฒน วงศวฒนาศานต กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, (กรงเทพ : จรรชการพมพ, มถนายน 2540)

- 9 -

ปกครองยงไมแจงผรบคาสงกยงเปนเพยงการเตรยมการหรอพจารณาเพอออกคาสงทางปกครองเทานน

และเจาหนาทผพจารณาจะเปลยนแปลงเมอใดกได

(2) คาสงทางปกครองโดยผลของกฎหมาย

คาสงทางปกครองโดยผลของกฎหมาย หมายถง การกระทาทางปกครองอนทม

กฎกระทรวงกาหนดใหเปนคาสงทางปกครองตามมาตรา 5 วรรคสาม ( 2) แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดแกกฎกระทรวงฉบบท 12 (พ.ศ. 2543) ออกตามความใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงกาหนดใหการดาเนนการของเจาหนาท

ตอไปน เปนคาสงทางปกครอง

๑. การดาเนนการเกยวกบการจดหาหรอใหสทธประโยชนในกรณดงตอไปน

(๑) การสงรบหรอไมรบคาเสนอขาย รบจาง แลกเปลยน ใหเชา ซอ เชา หรอใหสทธ

ประโยชน

(๒) การอนมตสงซอ จาง แลกเปลยน เชา ขาย ใหเชา หรอใหสทธประโยชน

(๓) การสงยกเลกกระบวนการพจารณาคาเสนอหรอการดาเนนการอนใดในลกษณะ

เดยวกน

(๔) การสงใหเปนผทงงาน

๒. การใหหรอไมใหทนการศกษา

ขอยกเวนในการใชบงคบพระราชบญญตน

นอกจากการนามาบงคบใชกบการใชอานาจตามกฎหมายของเจาหนาทตาม

กฎหมาย อน ๆ ทกฉบบ โดยมขอยกเวนเกยวกบเรองทมใหนากฎหมายไปบงคบใชแลว บทบญญต มาตรา

4 ของพระราชบญญตน กไดกาหนดขอยกเวนการบงคบใชกฎหมายตามประเภทขององคกรและประเภท

การปฏบตงานของเจาหนาท ดงน

(1) รฐสภาและคณะรฐมนตร

(2) องคกรทใชอานาจตามรฐธรรมนญโดยเฉพาะ

(3) การพจารณาของนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรในงานทางนโยบายโดยตรง

(4) การพจารณาพพากษาคดของศาลและการดาเนนงานของเจาหนาทในกระบวน

พจารณาคด การบงคบคด และการวางทรพย

(5) การพจารณาวนจฉยเรองรองทกขและการสงการตามกฎหมายวาดวย

คณะกรรมการกฤษฎกา

(6) การดาเนนงานเกยวกบนโยบายการตางประเทศ

(7) การดาเนนงานเกยวกบราชการทหารหรอเจาหนาทซงปฏบตหนาททางยทธการ

รวมกบทหารในการปองกนและรกษาความมนคงของราชอาณาจกรจากภยคกคามทงภายนอกและ

ภายในประเทศ

- 10 -

(8) การดาเนนงานตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา

(9) การดาเนนกจการขององคการทางศาสนา

สวนท 3 เจาหนาทซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครอง รองศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ ไดใหคาอธบายวา 4

5 เจาหนาทซงมอานาจทาการ

พจารณาทางปกครองในเรองใด ไมวาจะเปนเจาหนาทผทรงอานาจทาการพจารณาทางปกครอง หรอ

เจาหนาทผรบมอบอานาจทาการพจารณาทางปกครอง และไมวาจะอยในฐานะผออกคาสงทางปกครอง

หรอผเสนอแนะใหออกคาสงทางปกครอง หรอผอนมตหรอใหความเหนชอบในการออกคาสงทางปกครอง

กตาม จะตองมความดารงอยในทางกฎหมายในเวลาทกระทาการเหลานนและกระทาการเหลานนโดย

เคารพและปฏบตตามหลกการดาเนนงานบางประการดวย มฉะนนแลว กฎหมายไมอาจถอไดวาการกระทา

เหลานนเปนการอนทาลงโดยเจาหนาทซงมอานาจหนาทในเรองนน เจาหนาทซงมอานาจในการพจารณา

ทางปกครองม ดงน

1. เจาหนาทจะตองไดรบการแตงตงโดยชอบดวยกฎหมาย

บคคลททาการพจารณาทางปกครองในเรองใด ตองไดรบแตงตงใหดารงตาแหนงซงม

อานาจทาการพจารณาทางปกครองในเรองนน การแตงตงบคคลใหดารงตาแหนงซงมอานาจทาการ

พจารณาทางปกครองกเปนคาสงทางปกครองเชนกน ดงนน จงอาจชอบหรอมชอบดวยกฎหมายกไดเหตท

ทาใหการแตงตงบคคลใหดารงตาแหนงซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองไมชอบดวยกฎหมาย ไดแก

ผแตงตงมใชเจาหนาททมอานาจแตงตง บคคลทไดรบแตงตงขาดคณสมบตทจะดารงตาแหนงนนได

หรอบคคลทไดรบแตงตงมลกษณะตองหามมใหดารงตาแหนงนน

บคคลทไดรบแตงตงโดยไมชอบดวยกฎหมายใหดารงตาแหนงซงมอานาจทาการ

พจารณาทางปกครองยอมจะตองพนจากตาแหนงนนในภายหลง ปญหามอยวาการพนจากตาแหนงนนจะ

มผลกระทบกระเทอนความสมบรณของการพจารณาทางปกครองททาไปกอนหนาทจะพนตาแหนงนน

หรอไมเพยงใด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตถงผลของการท

เจาหนาท ไดรบการแตงตงโดยไมชอบดวยกฎหมายไวในมาตรา 19 ดงน

มาตรา 19 ถาปรากฏภายหลงวาเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจ

พจารณาทางปกครองใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอการแตงตงไมชอบดวยกฎหมาย อนเปน

เหตใหผนนตองพนจากตาแหนง การพนจากตาแหนงเชนวานไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบต

ไปตามอานาจหนาท

5 วรพจน วศรตพชญ บทความเรอง เจาหนาทซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครอง นาเสนอทประชมวชาการเรอง พระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2540

- 11 -

2. เจาหนาทจะตองเปนผมอานาจในเรองนน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 12 บญญตวา

มาตรา 12 คาสงทางปกครองจะตองกระทาโดยเจาหนาทซงมอานาจหนาทในเรอง

นน

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายในเรองนไว56 ดงน

ความสามารถในการมคาสงทางปกครองคอการมอานาจกระทา เจาหนาทซงม

อานาจหนาทในเรองใด จงจะเปนผมความสามารถออกคาสงทางปกครองในเรองนนได

การพจารณาวาเจาหนาทมอานาจในการพจารณาในเรองนนหรอไมมขอพจารณาได

ดงน

(1) ในดานเนอหา หมายความวา เจาหนาทจะตองมอานาจพจารณาในเรองนน ๆ

ความสามารถนอาจเกดขนไดโดยกฎหมายกาหนดหรอไดรบมอบอานาจโดยถกตองตามกฎหมาย เชน

มาตรา 7 แหงพระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาว พ.ศ. 2542 กาหนดใหอธบดกรมพฒนา

ธรกจการคาออกใบอนญาตใหคนตางดาวประกอบธรกจ โดยหลกการแลวการใหมอานาจทางปกครอง

จะตองกระทาดวยความระมดระวง เพราะอานาจกอใหเกดสทธของบคคลได การใหผใดมอานาจทาง

ปกครองจงตองกาหนดไวในกฎหมาย

(2) การมอานาจขนอยกบเวลา เจาหนาททจะทาการพจารณาทางปกครองจะตอง

พจารณาในขณะทตนเองมอานาจในเรองนน ๆ การพจารณาทางปกครองทผไดรบแตงตงใหดารงตาแหนง

นนไดทาลงหลงจากพนตาแหนงไปแลวจะไมสมบรณตามกฎหมาย

(3) การมอานาจขนอยกบพนท การพจารณาทางปกครองจะตองอยในเขตอานาจ

หนาทของผทจะทาการพจารณาทางปกครองดวย

3. คณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทางปกครอง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มบทบญญตวาดวย

คณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทางปกครอง ซงกาหนดรายละเอยดไวในหมวด 5 กลาวคอ

คณะกรรมการตามบทบญญตแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองครอบคลมเฉพาะ

คณะกรรมการทมอานาจหนาทในการพจารณาวนจฉยคาสงทางปกครองเทานน โดยไมจากดวาเปน

คณะกรรมการระดบใด จดตงตามกฎหมายระดบพระราชบญญตหรอกฎหมายลาดบรองและคาสงในทาง

บรหารกได แตถามบทบญญตเฉพาะกาหนดเกยวกบการประชมของคณะกรรมการไวกใหใชบงคบตาม

กฎหมายเฉพาะนน

6 ชยวฒน วงศวฒนศานต. กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง. จรรชการพมพ กรงเทพฯ, มถนายน 2540

- 12 -

1) การแตงตงกรรมการผทรงคณวฒตองระบตวบคคล มาตรา 75 แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตไววา มาตรา 75 การแตงตงกรรมการ

ในลกษณะทเปนผทรงคณวฒใหแตงตงโดยระบตวบคคล

2) คณะกรรมการตองมองคประกอบครบจานวนตามทกฎหมายกาหนด

รองศาสตราจารย ดร. วรพจน วศรตพชญ ไดใหคาอธบายเรองนไววา6

7

คณะกรรมการซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองในเรองใด ตองมองคประกอบครบจานวนทกฎหมาย

กาหนดไวเสยกอน จงจะทาการพจารณาทางปกครองในเรองนนได กฎหมายทจดตงคณะกรรมการซงม

อานาจทาการพจารณาทางปกครองจะกาหนดไวเสมอวาใหคณะกรรมการคณะนนประกอบดวยประธาน

กรรมการและกรรมการจานวนกคน

คณะกรรมการจะเรมตนใชอานาจทาการพจารณาทางปกครองไดกตอเมอไดมการ

แตงตงประธานกรรมการและกรรมการครบจานวนตามทกฎหมายกาหนดไวแลว การพจารณาทางปกครอง

ททาลงโดยคณะกรรมการซงยงไมมองคประกอบครบจานวนตามทกฎหมายกาหนดไวยอมไมสมบรณ แมวา

จะไดมการแตงตงประธานและกรรมการจนครบจานวนมากพอทจะเปนองคประชมไดแลวกตาม

เมอไดมการแตงตงประธานกรรมการและกรรมการในคณะกรรมการซงมอานาจ

พจารณาทางปกครองครบจานวนทกฎหมายกาหนดไวแลว คณะกรรมการกเรมตนใชอานาจทาการ

พจารณาทางปกครองไดตามกฎหมาย และถงแมจะปรากฏในภายหลงวา การแตงตงกรรมการบางคน

เปนไปโดยมชอบดวยกฎหมาย เพราะเหตทผทาการแตงตงมใชเจาหนาทซงมอานาจแตงตง กรรมการผนน

ขาดคณสมบตทจะเปนกรรมการในคณะกรรมการคณะนนได หรอกรรมการผนนมลกษณะตองหามมใหเปน

กรรมการ ในคณะกรรมการคณะนน อนเปนเหตใหกรรมการผนนตองพนจากตาแหนงไปในภายหลง การ

พนจากตาแหนงของกรรมการผนนกไมกระทบกระเทอนถงความสมบรณของการพจารณาทางปกครองท

กรรมการผนนไดทาไปในหนาทกรรมการ ทงนเปนไปตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 มาตรา 19 ถาปรากฏภายหลงวาเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจ

พจารณาทางปกครอ งใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอการแตงตงไมชอบดวยกฎหมาย อนเปน

เหตใหผนนตองพนจากตาแหนงการพนจากตาแหนงเชนวานไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบตไป

ตามอานาจหนาท

เมอกรรมการในคณะกรรมการซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองพนจาก

ตาแหนงกอนวาระเพราะเหตใด ๆ กตาม และยงมไดแตงตงผอนเปนกรรมการแทนเพอใหคณะกรรมการ

คณะนนมองคประกอบครบจานวนตามทกฎหมายกาหนดไว คณะกรรมการนนจะทาการพจารณาทาง

ปกครองไดหรอไม กรณนไดกาหนดไวใน มาตรา 77 และ 79 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง

พ.ศ. 2539

7

วรพจน วศรตพชญ อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 14

- 13 -

มาตรา 77 ในกรณทกรรมการพนจากตาแหนงกอนวาระ ผมอานาจแตงตงอาจแตงตง

ผอนเปนกรรมการแทนได และใหผทไดรบแตงตงใหดารงตาแหนงแทนอยในตาแหนงเทากบวาระทเหลออย

ของผซงตนแทน

ในกรณทมการแตงตงกรรมการเพมขนในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระ

อยในตาแหนง ใหผทไดรบแตงตงใหเปนกรรมการเพมขนอยในตาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการ

ทไดรบแตงตงไวแลว

มาตรา 79 ภายใตบงคบมาตรา 15 วรรคสอง การประชมของคณะกรรมการตองม

กรรมการมาประชมอยางนอยกงหนงจงจะเปนองคประชม เวนแตบทบญญตแหงกฎหมายหรอกฎหรอคาสง

ทจดใหมคณะกรรมการชดนนจะกาหนดไวเปนอยางอน

ในกรณทมกรรมการครบทจะเปนองคประชมได แตการพจารณาเรองใดถาตองเลอน

มาเพราะไมครบองคประชม ถาเปนการประชมของคณะกรรมการซงมใชคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท

หากไดมการนดประชมเรองนนอกภายในสบสวนนบแตวนนดประชมทเลอนมาและการประชมครงหลงนม

กรรมการมาประชมไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมการทงหมดใหถอวาเปนองคประชม แตทงนตอง

ระบความประสงคใหเกดผลตามบทบญญตนไวในหนงสอนดประชมดวย

จะเหนไดวาเมอกรรมการในคณะกรรมการซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองพน

จากตาแหนงกอนวาระเพราะเหตใด ๆ กตาม และยงมไดมการแตงตงผอนเปนกรรมการแทนเพอให

คณะกรรมการคณะนนมองคประกอบครบจานวนทกฎหมายกาหนดไว คณะกรรมการนนกทาการพจารณา

ทางปกครองได ถาหากวากรรมการทยงเหลออยมจานวนมากพอทจะเปนองคประชมได

3) การพจารณาทางปกครองตองทาโดยทประชมคณะกรรมการ การทกฎหมาย

กาหนดใหคณะกรรมการเปนผมอานาจพจารณาทางปกครองเพอใหบคคลทรวมเปนคณะกรรมการไดแสดง

ความคดเหนทงปญหาขอเทจจรง ปญหาขอกฎหมายและรวมกนตดสนใจออกคาสงทางปกครอง เสนอแนะ

หรออนมต หรอใหความเหนชอบในการออกคาสงทางปกครองภายหลงทไดอภปรายแสดงเหตผลสนบสนน

และหกลางซงกนและกนอยางกวางขวางแลว ดงนน ประธานกรรมการจงตองเปดโอกาสใหกรรมการได

อภปรายแสดงความคดเหนและตดสนใจ และการทประธานกรรมการตดสนใจโดยการรบฟงหรอ

ปรกษาหารอกรรมการอนโดยไมไดมการประชมยอมไมสมบรณ การประชมคณะกรรมการตองมการนด

ประชมโดยจดทาเปนหนงสอ เปนไปตามมาตรา 80 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

มาตรา 80 การประชมใหเปนไปตามระเบยบการทคณะกรรมการกาหนด

การนดประชมตองทาเปนหนงสอและแจงใหกรรมการทกคนทราบลวงหนาไมนอย

กวาสามวน เวนแตกรรมการนนจะไดทราบการบอกนดในทประชมแลว กรณดงกลาวนจะทาหนงสอแจงนด

เฉพาะกรรมการทไมไดมาประชมกได

บทบญญตในวรรคสองมใหนามาใชบงคบในกรณมเหตจาเปนเรงดวน ซงประธาน

กรรมการจะนดประชมเปนอยางอนกได

- 14 -

4. เจาหนาท และกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทาง

ปกครองจะตองมความเปนกลาง

ในการพจารณาทางปกครองนอกจากเจาหนาทจะตองมอานาจตามกฎหมายแลว

กฎหมายยงกาหนดไววาเจาหนาทนนจะตองปฏบตหนาทดวยความเปนกลาง เพราะความไมเปนกลางของ

เจาหนาทอาจทาใหการพจารณาของเจาหนาทบดเบอนหรอเอนเอยงไปในทางหนงทางใด ดงนน เพอให

กระบวนการพจารณาทางปกครองเปนธรรมกบทกฝายและเปนทไววางใจของคกรณทเกยวของ กฎหมายวธ

ปฏบตราชการทางปกครองจงไดกาหนดหลกความเปนกลาง ซงเปนการกาหนดลกษณะของเจาหนาทไม

อาจพจารณาทางปกครองไวเปน 2 กรณ คอ

(1) ความไมเปนกลางโดยสภาพภายนอก และ

(2) ความไมเปนกลางโดยสภาพภายใน

ความไมเปนกลางโดยสภาพภายนอก ตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตไววา

มาตรา 13 เจาหนาทดงตอไปนจะทาการพจารณาทางปกครองไมได

(1) เปนคกรณเอง

(2) เปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ

(3) เปนญาตของคกรณ คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใด ๆ หรอเปนพนอง

หรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน

(4) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของคกรณ

(5) เปนเจาหนหรอลกหน หรอเปนนายจางของคกรณ

(6) กรณอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

ความไมเปนกลางโดยสภาพภายนอกตามมาตรา 13 ดงกลาวไดกาหนดความไมเปน

กลางโดยสภาพภายนอกไวซงเปนกรณทเจาหนาทมความสมพนธสวนตวกบคกรณในทางใดทางหนง อน

อาจเปนเหตใหเกดความเคลอบแคลงสงสยไดวาเจาหนาทจะทาการพจารณาทางปกครองโดยไมเปนกลาง

โดยกฎหมายถอวาเจาหนาทดงกลาวมสวนไดเสยในเรองทจะตองออกคาสงทางปกครอง จงทาการพจารณา

ทางปกครองไมได ไมวาจะเปนผออกคาสงเอง ผเสนอแนะใหออกคาสง หรอผอนมตหรอใหความเหนในการ

ออกคาสงกตาม ทงน โดยเจาหนาททถอวามความไมเปนกลางโดยสภาพภายนอก มดงน

(1) เจาหนาทเปนคกรณเอง เชน เจาหนาทนนเปนผขออนญาตตงโรงงานเองในขณะท

ตนเองเปนผมอานาจพจารณาอนญาต เจาหนาทเปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ

(2) เจาหนาทเปนญาตของคกรณ คอเปนบพการหรอผสบสนดานไววาชนใด ๆ หรอเปน

พนองหรอลกพลกนองนบไดเพยงภายใน 3 ชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยง 2 ชน

- 15 -

(ก) การเปน บพการ คอเปนผสบสายโลหตโดยตรงขนไปนบตงแตป ยา ตา ยาย

ทวดโดยถอตามความเปนจรง ไมจาเปนตองเปนบพการทชอบดวยกฎหมาย แตนาจะหมายถงบตรบญธรรม

ของคกรณดวย

(ข) ผสบสนดาน คอผสบสายโลหตโดยตรงลงมา เชน ลก หลาน เหลน ลอ โดยถอ

ตามความเปนจรง ไมจาเปนตองเปนผสบสนดานทชอบดวยกฎหมาย

(ค) พนอง คอ พนองรวมบดาหรอรวมมารดาเดยวกน

(ง) ลกพลกนอง คอ ลง ปา นา อา ของคกรณ หรอเปนหลานลง หลานปา หลานนา

หลานอาของคกรณ

(จ) ญาตเกยวพนทางแตงงาน เชน พอตา แมยายหรอพอสามของคกรณ พเขย

นองเขย พสะใภของคกรณ

(3) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของคกรณ

ตามประมลกฎหมายแพงและพาณชย เชน ผแทนนตบคคลมหนาทตามกฎหมายทจะทาการแทนนตบคคล

เจาหนาทเปนกรรมการบรหารหรอกรรมการผจดการของบรษท หรอเปนผจดการของหางหนสวนจากด

ถอวามสภาพไมเปนกลาง ซงไมอาจทาคาสงทางปกครองหรอมมตเกยวกบหางหนสวนหรอบรษทนนได

(4) เปนเจาหนหรอลกหนหรอเปนนายจางของคกรณ

การเปนเจาหนหรอลกหนของคกรณนจะเปนเจาหนหรอลกหนทเกดขนจากนต

กรรมสญญา จดการงานนอกสง ลาภมควรได หรอละเมดกได ความสมพนธระหวางนายจางและลกจางตาม

สญญาจางแรงงานกเปนความสมพนธระหวางเจาหนและลกหนเชนเดยวกน ดงนน ถงแมกฎหมายจะ

กลาวถงแตเฉพาะการเปนนายจางของคกรณ ไมไดกลาวถงการเปนลกจางของคกรณไวดวยกตาม แตกคง

ตองถอวาการเปนลกจางของคกรณกคอการเปนเจาหนหรอลกหนของคกรณอยนนเอง

ความไมเปนกลางโดยสภาพภายใน มาตรา 16 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตไววา ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา 13

เกยวกบเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจ

ทาใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการผนนจะทาการพจารณาทางปกครองใน

เรองนนไมได ซงความไมเปนกลางโดยสภาพภายในน เปนกรณทเจาหนาทมพฤตการณอนทชวนใหเกด

ความเคลอบแคลงสงสยไดวาเจาหนาททมอานาจพจารณาทางปกครอง อาจจะทาใหการพจารณาทาง

ปกครองไมเปนกลาง

5. วธปฏบตเมอเจาหนาทหรอคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณา

ทางปกครองมสวนไดเสย

รองศาสตราจารย ดร. วรพจน วศรตพชญ ไดไหคาอธบายในเรองนไววา 7

8 เมอผดารง

ตาแหนงหรอกรรมการในคณะกรรมการซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองมสวนไดเสย ผดารง 8 วรพจน วศรตพชญ อางแลวในเชงอรรถท 5 หนา 22

- 16 -

ตาแหนงนนและกรรมการในคณะกรรมการนนจะตองปฏบตตามหลกเกณฑทมรายละเอยดแตกตางกน

ออกไป ดงน

5.1 เจาหนาทซงมอานาจพจารณาทางปกครองมสวนไดเสย เมอเจาหนาทซงม

อานาจทาการพจารณาทางปกครองมสวนไดเสยผนนจะตองปฏบต ดงตอไปน

(1) ถาเปนกรณทผนนมความสมพนธสวนตวกบคกรณตามทบญญตไวในมาตรา

13 ไมวาผนนจะตระหนกเองหรอถกคกรณอนคดคานกตาม มาตรา 14 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 14 เมอมกรณตามมาตรา 13 หรอคกรณคดคานวาเจาหนาทผใดเปน

บคคลตามมาตรา 13 ใหเจาหนาทผนนหยดการพจารณาเรองไวกอน และแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขน

ไปชนหนงทราบ เพอทผบงคบบญชาดงกลาวจะไดมคาสงตอไป

การยนคาคดคาน การพจารณาคาคดคาน และการสงใหเจาหนาทอนเขาปฏบต

หนาทแทนผทถกคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

การคดคานดงกลาวไดมกฎกระทรวงฉบบท 6 (พ.ศ. 2542) ออกตามความใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 116 ตอนท

5 ลงวนท 9 กมภาพนธ 2542 ไดวางหลกเกณฑไว คอ

ขอ 1 การคดคานวาเจาหนาทผใดจะทาการพจารณาทางปกครองในเรองใดไมได

ตามมาตรา 13 หรอตามมาตรา 16 ใหคกรณทาคาคดคานเปนหนงสอถงเจาหนาทผนน โดยระบขอ

คดคานพรอมดวยขอเทจจรง และขอกฎหมายทเปนเหตแหงการคดคานไวในหนงสอคดคานนนดวย

ขอ 2 การยนหนงสอคดคาน ตองกระทากอนไดรบแจงคาสงทางปกครอง โดย

คกรณจะยนดวยตนเองหรอสงทางไปรษณยตอบรบกได

ขอ 3 ในกรณทมายนหนงสอคดคานดวยตนเอง คกรณจะยนตอเจาหนาทซงถก

คดคานนนเอง หรอผบงคบบญชาของเจาหนาทซงถกคดคาน เจาหนาทสารบรรณ หรอเจาหนาทคนหนง

คนใดในหนวยงานทเจาหนาทซงถกคดคานสงกดกได

ขอ 4 ในกรณทสงหนงสอคดคานทางไปรษณยตอบรบ ใหจาหนาซองถงเจาหนาท

ซงถกคดคานหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทซงถกคดคาน เจาหนาทสารบรรณ หรอเจาหนาทคนหนงคน

ใดในหนวยงานทเจาหนาทซงถกคดคานสงกดกได

ขอ 5 เมอไดรบหนงสอคดคานแลว ใหผรบจดใหมการประทบตรารบ และลงทะเบยน

รบไวเปนหลกฐานในวนทรบหนงสอคดคานตามระเบยบวาดวยงานสารบรรณ และในกรณทคกรณยน

หนงสอคดคานดวยตนเอง ใหผรบออกใบรบหรอจดใหออกใบรบใหดวย

ขอ 6 ในกรณทผรบหนงสอคดคานมใชเจาหนาทซงถกคดคาน ใหผรบนนแจงการ

รบพรอมทงหนงสอคดคานใหเจาหนาทซงถกคดคานทราบโดยไมชกชา ทงน ภายในวนทาการรงขน

ขอ 7 เมอเจาหนาทซงถกคดคานไดรบหนงสอคดคานตามขอ 3 หรอขอ 6 แลวให

เจาหนาทซงถกคดคาน ปฏบตดงน

- 17 -

(1) ในกรณทถกคดคานเพราะเหตมสวนไดเสยตามมาตรา 14 ใหหยดการ

พจารณาเรองนนไวกอน และ สงหนงสอคดคานพรอมคาชแจงไปยงผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนง

ภายในหาวนทาการเพอผบงคบบญชาดงกลาว จะไดพจารณาและมคาสงตอไป

(2) ในกรณทถกคดคานเพราะเหตมาตรา 16 ถาเหนวาตนมเหตตามทถกคดคาน

ใหปฏบตตาม (1) แตถาเหนวาตนไมมเหตตามทถกคดคาน จะทาการพจารณาเรองตอไปกได แตตองแจงให

ผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงทราบเพอพจารณาและมคาสงตอไป

ในกรณทผบงคบบญชาเหนอเจาหนาทซงถกคดคานขนไปชนหนงไมมอานาจ

พจารณาและสงการ ใหผบงคบบญชาดงกลาวเสนอหนงสอคดคานและคาชแจงใหผบงคบบญชาซงมอานาจ

พจารณาสงการเพอมคาสงตอไป

ขอ 8 ใหผบงคบบญชาตามขอ 7 พจารณาสงการโดยไมชกชา ทงน ไมเกนหาวนทาการนบ

แตวนไดรบ หนงสอคดคานและคาชแจงจากเจาหนาทซงถกคดคาน

ในการพจารณาคาคดคาน ผบงคบบญชาตามวรรคหนงอาจตรวจสอบขอเทจจรง

ไดตามความเหมาะสม โดยไมผกพนกบคาคดคานหรอพยานหลกฐานของคกรณ

ในกรณทพจารณาเหนวาคาคดคานมเหตผลเพยงพอ ใหผบงคบบญชาสงให

เจาหนาทซงถกคดคานพนจากหนาทในการพจารณาทางปกครองในเรองททาใหถกคดคาน และสงให

เจาหนาทอนซงมอานาจพจารณาทางปกครองในเรองนนหรอเจาหนาทอนซงตามกฎหมายอาจเปนผทา

หนาทแทนไดเขาทาหนาทนนและแจงใหคกรณทราบโดยไมชกชา

ในกรณทพจารณาเหนวาคาคดคานมเหตผลไมเพยงพอ ใหผบงคบบญชาสงยกคา

คดคานและแจงใหคกรณทราบโดยไมชกชา

การพจารณาสงการของผบงคบบญชาตามวรรคสามและวรรคสไมตดอานาจ

ผบงคบบญชาในระดบทสงกวาทจะพจารณาสงการในเรองดงกลาว

ถาเปนกรณมพฤตการณอนทชวนใหเกดความเคลอบแคลงสงสยไดวาผนนอาจจะ

ทาการพจารณาทางปกครองโดยไมเปนกลางตามทบญญตไวตามมาตรา 16 แหงพระราชบญญตวธ

พจารณาทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงบญญตไววา

มาตรา 16 ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา 13 เกยวกบเจาหนาท

หรอกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจทาใหการ

พจารณาทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการผนนจะทาการพจารณาทางปกครองในเรองนน

ไมไดในกรณตามวรรคหนงใหดาเนนการดงน

(1) ถาผนนเหนเองวาตนมกรณดงกลาว ใหผนนหยดการพจารณาเรองไวกอนและ

แจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบแลวแตกรณ

(2) ถามคกรณคดคานวาผนนมเหตดงกลาวหากผนนเหนวาตนไมมเหตตามท

คดคานนน ผนนจะทาการพจารณาเรองตอไปกไดแตตองแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอ

ประธานกรรมการทราบแลวแตกรณ

- 18 -

(3) ใหผบงคบบญชาของผนนหรอคณะกรรมการทมอานาจพจารณาทางปกครองซง

ผนนเปนกรรมการอยมคาสงหรอมมตโดยไมชกชา แลวแตกรณ วาผนนมอานาจในการพจารณาทาง

ปกครองในเรองนนหรอไม ใหนาบทบญญตมาตรา 14 วรรคสอง และมาตรา 15 วรรคสอง วรรคสาม และ

วรรคสมาใชบงคบโดยอนโลม

ผบงคบบญชาเหนอตนของผดารงตาแหนงซงมอานาจทาการพจารณาทางปกครองทม

สวนไดเสย มาตรา 20 แหงพระราชบญญตวธพจารณาทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดบญญตไววา

มาตรา 20 ผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงตามมาตรา 14 และมาตรา 16 ใหหมายความรวมถง ผซง

กฎหมายกาหนดใหมอานาจกากบหรอควบคมดแลสาหรบกรณของเจาหนาททไมมผบงคบบญชาโดยตรง

และนายกรฐมนตรสาหรบกรณทเจาหนาทผนนเปนรฐมนตร

5.2 กรรมการในคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทางปกครองมสวนไดเสย

เมอคณะกรรมการในคณะกรรมการทมอานาจดาเนนการพจารณาทางปกครองม

สวนไดเสย ผนนตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 15 ดงน

มาตรา 15 เมอมกรณตามมาตรา 13 หรอคกรณคดคานวากรรมการในคณะกรรมการ

ทมอานาจพจารณาทางปกครองคณะใดมลกษณะดงกลาว ใหประธานกรรมการเรยกประชมคณะกรรมการ

เพอพจารณาเหตคดคานนน ในการประชมดงกลาวกรรมการผถกคดคานเมอไดชแจงขอเทจจรงและตอบขอ

ซกถามแลวตองออกจากทประชม

ถาคณะกรรมการทมอานาจพจารณาทางปกครองคณะใดมผถกคดคาน ในระหวางท

กรรมการผถกคดคานตองออกจากทประชม ใหถอวาคณะกรรมการคณะนนประกอบดวยกรรมการทกคนท

ไมถกคดคาน

ถาทประชมมมตใหกรรมการผถกคดคานปฏบตหนาทตอไปดวยคะแนนเสยงไมนอย

กวาสองในสามของกรรมการทไมถกคดคาน กใหกรรมการผนนปฏบตหนาทตอไปไดมตดงกลาวใหกระทา

โดยวธลงคะแนนลบและใหเปนทสด

การยนคาคดคานและการพจารณาคาคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการ

ทกาหนดในกฎกระทรวง

การยนคาคดคานและการพจารณาคาคดคาน ไดมกฎกระทรวงฉบบท 7 (พ.ศ.2542)

ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกาศในราชกจจานเบกษา

เลม 116 ตอนท 5ก ลงวนท 9 กมภาพนธ 2542 ไดวางหลกเกณฑไว คอ

ขอ ๑ การคดคานวาประธานกรรมการหรอกรรมการผใดในคณะกรรมการทม

อานาจพจารณาทางปกครองจะทาการพจารณาทางปกครองเรองใดไมไดตามมาตรา ๑๓ ใหทาคาคดคาน

ถงประธานกรรมการ แตถาเปนการคดคานตามมาตรา ๑๖ ใหทาคาคดคานถงผถกคดคาน

การคดคานตามวรรคหนงใหทาเปนหนงสอโดยระบขอคดคานพรอมดวยขอเทจจรง

และขอกฎหมายทเปนเหตแหงการคดคานไวในหนงสอนนดวย

- 19 -

ขอ ๒ การยนหนงสอคดคาน คกรณจะยนดวยตนเองหรอสงทางไปรษณยตอบรบกได

แตตองกอนไดรบแจงคาสงทางปกครอง

ขอ ๓ ในกรณทมายนหนงสอคดคานดวยตนเอง คกรณจะยนตอผถกคดคานกรรมการ

คนหนงคนใด หรอหนวยงานธรการของคณะกรรมการกได

ขอ ๔ ในกรณทสงหนงสอคดคานทางไปรษณยตอบรบ ใหจาหนาซองถงประธาน

กรรมการ กรรมการคนหนงคนใด หรอหนวยงานธรการของคณะกรรมการกได

ขอ ๕ เมอไดรบหนงสอคดคานแลว ใหผรบจดใหมการประทบตรารบ และลงทะเบยน

รบไวเปนหลกฐานในวนทรบหนงสอคดคานตามระเบยบวาดวยงานสารบรรณ และในกรณทคกรณยน

หนงสอคดคานดวยตนเอง ใหผรบออกใบรบหรอจดใหออกใบรบใหดวย

ขอ ๖ ในกรณทผรบหนงสอคดคานมใชประธานกรรมการหรอผถกคดคานใหผนนแจง

การรบพรอมทงหนงสอคดคานใหประธานกรรมการหรอผถกคดคาน แลวแตกรณทราบโดยไมชกชา

ขอ ๗ เมอไดรบหนงสอคดคานตามขอ ๓ หรอขอ ๖ แลวแตกรณ ใหดาเนนการ ดงน

(๑) ในกรณคดคานตามมาตรา ๑๕ ใหประธานกรรมการเรยกประชม

คณะกรรมการเพอพจารณาเหตคดคานนน

(๒) ในกรณคดคานตามมาตรา ๑๖ ถาผทถกคดคานเหนวาตนไมมเหตตามทถก

คดคานจะทาการพจารณาเรองตอไปกได แตตองแจงใหประธานกรรมการทราบเพอเรยกประชม

คณะกรรมการเพอพจารณาเหตคดคานนน

ขอ ๘ ในการพจารณาคาคดคาน คณะกรรมการจะตองใหโอกาสผถกคดคานชแจง

ขอเทจจรงและตอบขอซกถาม และคณะกรรมการอาจตรวจสอบขอเทจจรงไดตามความเหมาะสมในเรอง

นน ๆ โดยไมผกพนกบคาคดคานหรอคาชแจงของผถกคดคานหรอพยานหลกฐานของคกรณเมอทประชมม

มตเปนประการใดแลว ใหประธานกรรมการแจงมตทประชมใหผถกคดคานและคกรณทราบโดยไมชกชา

ถาเปนกรณมพฤตการณอนทชวนใหเกดความเคลอบแคลงสงสยไดวาผนนอาจจะทา

การพจารณาทางปกครองโดยไมเปนกลางตามทบญญตไวในมาตรา 16 หากผนนตระหนกเองหรอถกคกรณ

คดคานและผนนเหนพองดวยกบคาคดคานผนนตอง หยดการพจารณาเรองไวกอนและแจงใหประธาน

กรรมการทราบ เพอทประธานกรรมการจะไดเรยกประชมคณะกรรมการเพอพจารณาและมมตวาสมควรให

ผนนรวมพจารณาเรองตอไปหรอไม หากผนนเหนวาตนไมมเหตตามทคดคานนน ผนนจะทาการพจารณา

เรองตอไปกไดแตตองแจงใหประธานกรรมการทราบ เพอทประธานกรรมการจะไดเรยกประชม

คณะกรรมการเพอพจารณาและมมตวาสมควรใหผนนรวมพจารณาเรองตอไปหรอไม

ในการประชมของคณะกรรมการเพอพจาณาวาสมควรใหกรรมการผถกคดคานรวม

พจารณาเรองตอไปหรอไมน เมอกรรมการผถกคดคานไดชแจงขอเทจจรงและตอบขอซกถามแลวตองออก

จากทประชม

อนงในระหวางทกรรมการผถกคดคานตองออกจากทประชม กฎหมาย ใหถอวา

คณะกรรมการคณะนนประกอบดวยกรรมการทกคนทไมถกคดคาน ถาทประชมมมตใหกรรมการผถก

- 20 -

คดคานปฏบตหนาทตอไปดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของกรรมการทไมถกคดคาน กให

กรรมการผนนปฏบตหนาทตอไปไดมตดงกลาวใหกระทาโดยวธลงคะแนนลบและใหเปนทสด

5.3 ขอยกเวนบทบงคบเรองความไมเปนกลาง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 18 บทบญญตวา

มาตรา 18 บทบญญต มาตรา 13 ถงมาตรา 16 ไมใหนามาใชบงคบกบกรณทมความจาเปนเรงดวน หาก

ปลอยใหลาชาไปจะเสยหายตอประโยชนสาธารณะหรอสทธของบคคลจะเสยหายโดยไมมทางแกไขได

หรอไมมเจาหนาทอนปฏบตหนาทแทนผนน

สวนท 4 คกรณในการทาคาสงทางปกครอง

1. บคคลทเปนคกรณ

มาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 นให

คานยามของคาวาคกรณ ไวดงน

"คกรณ" หมายความวา ผยนคาขอหรอผคดคานคาขอ ผอยในบงคบหรอจะอยใน

บงคบของคาสงทางปกครอง และผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนน

จะถกกระทบกระเทอนจากผลของคาสงทางปกครอง

มาตรา 21 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

บญญตวา

มาตรา 21 บคคลธรรมดา คณะบคคล หรอนตบคคล อาจเปนคกรณในการพจารณา

ทางปกครองไดตามขอบเขตทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจถกกระทบกระเทอนโดยมอาจ

หลกเลยงได

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายในเรองนไววา 8

9 โดยหลกแลวบคคล

ทกคนทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจถกกระทบกระเทอนโดยมอาจหลกเลยงได อาจเขามาเปน

คกรณไดแลว ไมวาโดยการเปนผเรมใหเกดการพจารณาทางปกครองขนหรอเขามาในภายหลงทการ

พจารณาทางปกครองเรมไปแลวกได อาจารยชยวฒน ฯ ไดยกตวอยางของการเปนคกรณไว ดงตอไปน

- นาย ก. ตองการประกอบอาชพอตสาหกรรมซงบคคลยอมมเสรภาพในการประกอบ

อาชพ (มาตรา 48 เบญจ ของรฐธรรมนญ) แตการตงโรงงานอตสาหกรรมมกฎหมายควบคมโดยหามตง

กอนไดรบอนญาต (มาตรา 12 แหงพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535) การทตองขออนญาตเปนการไม

อสระในการประกอบอาชพ กรณเปนการกระทบกระเทอนตอเสรภาพแลว นาย ก.จงอาจยนคาขออนญาต

ตงโรงงานอตสาหกรรมได นาย ก.จงเปนคกรณคนหนง

9 ชยวฒน วงศวฒนศานต , กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, จรรชการพมพ, กรงเทพ, มถนายน 2540 หนา 250-252

- 21 -

- นาย ข. ผมบานพกอาศยใกลกบทดนทนาย ก.ยนคาขออนญาตตงโรงงาน เมอ

ทราบขาวการจะตงโรงงานของนาย ก. นาย ข.เหนวาความเปนอยอยางสงบของตนอาจถก

กระทบกระเทอนจากเสยงดงของโรงงาน นาย ข. กอาจคดคานการตงโรงงานของนาย ก. โดยยนหนงสอ

คดคานตอเจาหนาทผมอานาจอนญาตตงโรงงานได นาย ข. จงเปนคกรณอกคนหนง

- นาย ค. ซงมบานพกอาศยอยตดกบโรงงานเชนกน แตมไดทราบขาวการจะตง

โรงงานของ นาย ก. มากอน แตในระหวางการพจารณา เจาหนาทเหนวาการใหตงโรงงานคงจะมผลกระทบ

ถงนาย ค. เจาหนาทจงแจงใหนาย ค. ทราบและเชญใหมาแสดงความเหนวาจะคดคานการจะอนญาตใหตง

โรงงานหรอไม อยางไร นาย ค. กถอวาเปนคกรณอกคนหนง

- นาย ง. อาศยอยคนละจงหวด แตเปนผทางานใหกบชมรมพทกษสงแวดลอมโดย

เหนวาโรงงานทนาย ก. จะสรางขนนนเปนโรงงานทจะกอมลภาวะทไมเหมาะสม นาย ง. จงยนหนงสอ

คดคานการจะอนญาตใหตงโรงงานประเภทนน

โดยสรป ทกคนทมสวนเกยวของกบเรองทพจารณายอมเปนคกรณไดทงนน ไมวาจะ

ยนเขามาเองหรอเจาหนาทเรยกเขามา และไมวาสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนมากนอยเพยงใด

คณะบคคลทไมเปนนตบคคลกอาจเปนคกรณในการพจารณาได หากมกรณทเกยวกบ

สทธของคณะบคคลนน เชน คณะบคคลรวมกนจดทาหนงสอออกจาหนายในนามของคณะบคคลแตเจา

พนกงานการพมพเหนวาหนงสอนนตองหามตามกฎหมายและดาเนนการพจารณาเพอสงใหงดจาหนาย

คนหนงคนใดในคณะบคคลนนอาจโตแยงเขามาเปนคกรณได

ในกรณทคกรณไมพอใจผลการพจารณาทางปกครอง มสทธทจะโตแยงตอศาลปกครอง

ในฐานะเปน “คกรณ” ทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยไมอาจ

หลกเลยงไดตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ตอไป เชน

- ขาราชการเปนผเสยหาย เนองจากถกเรยกเงนคาใชจายในการยายถนทอยคนตาม

พระราชกฤษฎกาคาใชจายในการเดนทางไปราชการ (ฉบบท 6) พ.ศ. 2541 (คาพพากษาศาลปกครอง

สงสดท ฟ. 8/2547)

- ประกาศของผถกฟองคดท 1 ทประกาศยกเลกการประกวดราคาเปนการสงยกเลก

กระบวนการพจารณาคาเสนอเกยวกบการจดทาหรอใหสทธประโยชน ประกาศดงกลาวจงเปนคาสงทาง

ปกครองตามความในวรรคสอง ขอ 1 (3) ของกฎกระทรวงฉบบท 12 (พ.ศ. 2543) ประกอบกบการท

ผฟองคดเปนผทไดซอเอกสารประกวดราคาเขายนซองประกวดราคาและเปนผเสนอราคาตาสด

จนคณะกรรมการเปดซองประกวดราคาไดเรยกผฟองคดเขาตอรองราคามการทาบนทกการตอรองราคาไว

เปนหลกฐานและคณะกรรมการไดทารายงานวาควรเลอกผฟองคดใหเปนผรบจางแลว จงถอวาผฟองคด

เปนผมสทธไดเขาทาสญญาจางตามประกาศประกวดราคาดงกลาว แตเมอผถกฟองคดท 1 ยกเลกการ

ประกวดราคาครงน จงถอวาสทธของผฟองคดทจะไดเขาทาสญญาดงกลาวไดรบผลกระทบ ผฟองคดจงเปน

คกรณในการทผถกฟองคดท 1 จะประกาศยกเลกการประกวดราคา ตามนย มาตรา 21 แหง

- 22 -

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.

61/2552)

ในกรณการปฏบตราชการทางปกครองยงอยในขนเตรยมการและการดาเนนการของ

เจาหนาท ซงยงไมมผลเปนการสรางนตสมพนธหรอผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล

มใชคกรณทมสทธฟองคดเชน

- การฟองขอใหเพกถอนคาสงของพนกงานเจาหนาททมคาสงอนมตใหแกไข

เปลยนแปลงชอตวและชอสกลของบคคลในรายการทางทะเบยนราษฎร เมอผฟองคดไมไดเปนผยนคาขอ

และคาสงตามคาขอไมไดกอใหเกดการเปลยนแปลงดานนตสมพนธใด ๆ ระหวางผฟองคดกบผออกคาสง

รวมทงผฟองคดไมไดอยในบงคบของคาสงดงกลาว จงไมใชคกรณในการออกคาสง(คาสงศาลปกครองสงสด

ท 298/2546)

- การดาเนนการสบสวนและสอบสวนการประทาผดทางวนยอยางรายแรงของผ

ฟองคด เปนเพยงการพจารณาทางปกครองในการแสวงหาขอเทจจรงตาง ๆ เพอนาเสนอผมอานาจ

พจารณาสงการตอไป ความเหนตามมตของคณะกรรมการสบสวนขอเทจจรง (คาสงสานกงานตารวจ

แหงชาต) ยงไมมผลเปนการสรางนตสมพนธหรอผลกระทบตอสถานภาพของของสทธหรอหนาทของผถก

ฟองคด แตผลกระทบจะเกดขนเมอออกเปนคาสงทางปกครองไลผฟองคดออกจากราชการแลว

คณะกรรมการทงสอง จงมใชคกรณพพาททางปกครอง(คาสงศาลปกครองสงสดท 719/2547)

2. ความสามารถของคกรณ

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายในเรองนไววา9

10 บคคลจะกระทาการ

ใด ๆ ทางกฎหมายได จะตองมความสามารถ ซงกฎหมายแพงจะวางหลกทวไปวา บคคลทบรรลนตภาวะ

แลว (อาย 20ปบรบรณ) เปนผมความสามารถ (มาตรา 19 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย) สวน

ผเยาว คนไรความสามารถ และคนเสมอนไรความสามารถ ลวนเปนผมความสามารถโดยจากดและม

ความสามารถกระทาการเพยงบางกรณ แตบคคลตาง ๆ จะมความสามารถกระทาการเปนคกรณในการ

พจารณาทางปกครองไดเพยงใดนน


บญญตวา มาตรา 22 ผมความสามารถกระทาการในกระบวนการพจารณาทางปกครองไดจะตองเปน

(1) ผซงบรรลนตภาวะ

(2) ผซงมบทกฎหมายเฉพาะกาหนดใหมความสามารถกระทาการในเรองทกาหนดได

แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(3) นตบคคลหรอคณะบคคลตามมาตรา 21 โดยผแทนหรอตวแทน แลวแตกรณ

(4) ผซงมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจา

10

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 252

- 23 -

นเบกษากาหนดใหมความสามารถกระทาการในเรองทกาหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอ

ความสามารถถกจากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายบทบญญตมาตรา 22 ดงกลาวขางตน

ไว10

11 ดงน

(1) ผซงบรรลนตภาวะกรณนเปนหลกปกตเมอเปนทยอมรบในกฎหมายแพง จงเปนท

ยอมรบในกฎหมายปกครองดวย

(2) ผซงมบทกฎหมายเฉพาะกาหนดใหมความสามารถกระทาการในเรองทกาหนดได

แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กตาม

กรณนถากฎหมายเฉพาะกาหนดเชนใด กตองเปนไปตามนน เชน บคคลอาย 18 ปขนไปอาจยนขอรบ

ใบอนญาตขบรถยนตชวคราวไดตามมาตรา 46 (1) แหงพระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522

(3) นตบคคลหรอคณะบคคลตามมาตรา 21 โดยผแทนหรอตวแทน แลวแตกรณ

(4) ผซงมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจา

นเบกษากาหนดใหมความสามารถกระทาการในเรองทกาหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอ

ความสามารถถกจากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กรณนเปนการเพมเตมจากหลกปกต แตเดม

มาในทางปกครองกยดหลกตามกฎหมายแพงเพราะไมมกฎหมายกาหนดเปนอยางอน ผไมมความสามารถ

ตามกฎหมายแพงจงกระทาการใด ๆ ไมได ทงทโดยสภาพจะเหนไดวาเปนเรองเลกนอยหรอเพอพทกษสทธ

ของตน เชน การยนขอคดสาเนาทะเบยนบานสวนของตนเปนตน ดงนน หากการใดสมควรยกเวนหลกปกต

ของกฎหมายแพง กอาจประกาศตามมาตรา 22 (4) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ได

3. การกระทาโดยตวแทน

ในกระบวนการพจารณาทางปกครองนน กฎหมายถอเปนสทธของคกรณทจะแตงตง

ผกระทาการแทนได เนองจากในบางครงคกรณอาจไมสามารถดาเนนการเองได หรอไมมความรความ

เชยวชาญหรอชานาญการในเรองนน ๆ ดเพยงพอ คกรณจงอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซง

บรรลนตภาวะกระทาการอยางหนงอยางใดตามทกาหนดแทนตน เวนแตเปนกรณทคกรณมหนาทโดยตรงท

จะตองกระทาการนนดวยตนเอง เจาหนาทจะดาเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณนน และ

ตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระทาการแทนทราบดวย

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายในเรองนไววา 11

12 บคคลทกคนไมอาจ

กระทาการทกอยางดวยตนเองได การใหคนอนทาการแทนไดจงเปนเรองจาเปนเพราะทาใหเกดความ

สะดวกขน การมตวแทนในการพจารณาทางปกครองเกดขนได 2 ประการ คอ 11

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 252-253

12 ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 253-254

- 24 -

3.1 ตวแทนของคกรณรายเดยว


บญญตวา

มาตรา 24 คกรณอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซงบรรลนตภาวะ

กระทาการอยางหนงอยางใดตามทกาหนดแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองใด ๆ ไดในการน

เจาหนาทจะดาเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณไดเฉพาะเมอเปนเรองทผนนมหนาทโดยตรง

ทจะตองทาการนนดวยตนเองและตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระทาการแทนทราบดวย

หากปรากฏวาผไดรบการแตงตงใหกระทาการแทนผใดไมทราบขอเทจจรงในเรอง

นนเพยงพอหรอมเหตไมควรไววางใจในความสามารถของบคคลดงกลาวใหเจาหนาทแจงใหคกรณทราบโดย

ไมชกชา

การแตงตงใหกระทาการแทนไมถอวาสนสดลงเพราะความตายของคกรณหรอ

การทความสามารถหรอความเปนผแทนของคกรณเปลยนแปลงไป เวนแตผสบสทธตามกฎหมายของคกรณ

หรอคกรณจะถอนการแตงตงดงกลาว

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายบทบญญตมาตรา 24 ดงกลาว

ขางตนไววา12

13 เมอกฎหมายบญญตไวเชนน จงเปนสทธของบคคลทจะดาเนนการโดยผานตวแทน ในการน

เจาหนาทจะตองดาเนนการโดยสมพนธกบตวแทนโดยตรง จะเรยกใหคกรณกระทาการอยางนนอยางน

ไมไดเพราะไดมอบอานาจตงตวแทนไวแลว เวนแตในกรณทคกรณมหนาทโดยตรงทจะตองกระทาดวย

ตนเอง เจาหนาทจงจะตดตอกบคกรณโดยตรงได แตตองแจงใหตวแทนทราบดวย

กรณ “มหนาทโดยตรงจะตองทาการนนดวยตนเอง” นนไดแก การขอใหการใน

ฐานะพยานเกยวกบขอเทจจรงทคกรณมายนยนความหมายของคาขอทไดยนไวกอนตงตวแทนเพอความ

มนใจในขอบเขตของปญหา

ความสมพนธของคกรณและตวแทนนอกจากทกาหนดไวโดยเฉพาะใน

พระราชบญญตนแลว ยงตองปฏบตตามกฎหมายเรองตวแทนในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวย

แมคกรณจะตงตวแทนมา หากปรากฏวาตวแทนไมทราบขอเทจจรงในเรองนน

เพยงพอ เชน ซกถามแลวตอบไมได หรอมเหตไมควรไววางใจในความสามารถของตวแทน เชน ดาเนนการ

ผดพลาดบกพรองอนอาจทาใหคกรณเสยหาย ตามมาตร 24 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 253 จงกาหนดใหเจาหนาทแจงใหคกรณทราบ สวนคกรณจะตดสนใจอยางไร

เปนเรองทจะตองรบผดชอบตนเองเพราะไดทราบขอเทจจรงแลว

ตามหลกกฎหมายแพง ความเปนตวแทนโดยปกตระงบลงเมอตวการตายหรอไร

ความสามารถหรอลมละลาย (มาตร 826 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย) แตในการดาเนน

กระบวนการพจารณาทางปกครองนน หากยดหลกดงกลาวจะไมสะดวกแกฝายเอกชนทมาเกยวของ เพราะ

13


- 25 -

ตองตงตวแทนใหมและอาจกอใหเกดอปสรรคแกการดาเนนการพจารณาทางปกครองดวย เพราะอาจตอง

รอการดาเนนการไวเพอใหโอกาสแกคกรณคนใหม ประกอบกบฝายปกครองมหนาทชวยดแลประโยชนของ

เอกชนทเกยวของตามมาตร 24 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

มาตรา 24 วรรคสามไดวางหลกการตงตวแทนเพอกระทาการในการพจารณาทางปกครองไมระงบลง

แมวาคกรณจะถงแกความตายหรอความสามารถของคกรณเปลยนแปลงไป เชน เปนคนไรความสามารถ

หรอเสมอนไรความสามารถ หรอลมละลาย หรอความเปนผแทนของคกรณเปลยนไป เชน ในกรณบรษท

จากด อาจมการแตงตงกรรมการบรษทขนใหม เปนตน เวนแตผสบสทธตามกฎหมายจะถอนการแตงตง

ตวแทนซง “ผสบสทธตามกฎหมาย” ในทนหมายถงผอาจรบมรดกความเขามาเปนผใชสทธในความเปน

คกรณแทนตอไป เชน ทายาทโดยธรรม เปนผรบโอนทรพยสนทเกยวของ เปนบรษทจากการควบเขากน

ของบรษทเดม ทงนขนอยกบลกษณะของแตละเรอง

3.2 ตวแทนรวมของคกรณเกน 50 คน

ตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

บญญตวา

มาตรา 25 ในกรณทมการยนคาขอโดยมผลงชอรวมกนเกนหาสบคนหรอม

คกรณเกนหาสบคนยนคาขอทมขอความอยางเดยวกนหรอทานองเดยวกน ถาในคาขอมการระบใหบคคลใด

เปนตวแทนของบคคลดงกลาวหรอมขอความเปนปรยายใหเขาใจไดเชนนน ใหถอวาผทถกระบชอดงกลาว

เปนตวแทนรวมของคกรณเหลานน

ในกรณทมคกรณเกนหาสบคนยนคาขอใหมคาสงทางปกครองในเรองเดยวกน

โดยไมมการกาหนดใหบคคลใดเปนตวแทนรวมของตนตามวรรคหนง ใหเจาหนาทในเรองนนแตงตงบคคลท

คกรณฝายขางมากเหนชอบเปนตวแทนรวมของบคคลดงกลาว ในกรณนใหนามาตรา 24 วรรคสอง และ

วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม ตวแทนรวมตามวรรคหนงหรอวรรคสองตองเปนบคคลธรรมดา

คกรณจะบอกเลกการใหตวแทนรวมดาเนนการแทนตนเมอใดกไดแตตองม

หนงสอแจงใหเจาหนาททราบและดาเนนการใด ๆ ในกระบวนการพจารณาทางปกครองตอไปดวยตนเอง

ตวแทนรวมจะบอกเลกการเปนตวแทนเมอใดกได แตตองมหนงสอแจงให

เจาหนาททราบกบตองแจงใหคกรณทกรายทราบดวย

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายบทบญญตดงกลาวขางตนไววา

13

14 ในทางปฏบตบอยครงทชาวบานซงเดอดรอนเปนจานวนหลายคน และไมใครจะมความรในการ

ดาเนนการในทางปกครอง การทเจาหนาทจะตองตดตอกบคกรณทกรายเปนราย ๆ ไป กจะยงยากเพราะ

ตองทาหนงสอโตตอบขอความอยางเดยวกนถงทกคน และการจะใหทกคนเขามามสวนรวมทงหมดกจะทา

ใหกระบวนการพจารณาลาชา ทง ๆ ทรปเรองในกรณนนมมลเหตเดยวกนและขอเทจจรงเดยวกน เชน

14


- 26 -

ในการพจารณาออกใบอนญาตใหตงโรงงานกาจดขยะทางเคม ชาวบานรอบ ๆ โรงงานจานวนเปนรอยคน

อาจรวมกนคดคาน เปนตน

จากลกษณะเฉพาะดงกลาวทาใหการพจารณาทางปกครองตองหาวธการพเศษใหม

ตวแทนรวมของบคคลเหลานนทงหมดโดยอาจเกดขนไดในกรณดง ตอไปน

(1) กรณทการยนคาขอฉบบเดยวกน (โดยมวตถทประสงคเดยวกนไมวาจะเปน

การขอใหกระทาหรอขอมใหกระทา) โดยมผลงชอรวมกนเกน 50 คน อยางทเรยกกนวา”ลงลายมอชอ

หากวา” ถาหนงสอนนมขอความโดยแจงชดหรอโดยปรยายวาประสงคใหผใดเปนตวแทน มาตรา 25 วรรค

หนงแหงพระราชบญญตน กใหถอวาผนนเปนตวแทนรวมของทกคนทลงชอ

(2) กรณทมการยนคาขอหลายฉบบ (โดยมวตถทประสงคเดยวกนไมวาจะเปนการ

ขอใหกระทาหรอขอมใหกระทา) จากบคคลเกน 50 คน โดยคาขอแตละฉบบมขอความอยางเดยวกนหรอ

ทานองเดยวกน (ซงอาจใชวธการโรเนยวหรอถายสาเนามาจากฉบบเดยวกน) ถาหนงสอนนมขอความแจง

ชดหรอโดยปรยายวาประสงคใหผใดเปนตวแทน มาตรา 25 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กใหถอวาผนนเปนตวแทนรวมของทกคนในกรณนน

(3) กรณทมคกรณเกน 50 คน ยนคาขอใหมคาสงทางปกครองในเรองเดยวกน

โดยไมมการกาหนดใหบคคลใดเปนตวแทนของตน มาตรา 25 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา ใหเจาหนาทในเรองนนแตงตงบคคลทคกรณฝายขางมาก

เหนชอบเปนตวแทนรวมของบคคลดงกลาว โดยอาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ใหคาอธบายเพมเตมวา

เจาหนาทอาจดาเนนการโดยวธใด ๆ กได เชน มหนงสอใหแตละคนแสดงความเหนชอบหรอไมเหนชอบ

สวนขอความในตอนตนของมาตรา 25 วรรคสองนทวา “...เกนหาสบคนยนคาขอใหมคาสงทางปกครอง”

นน ขอความคอนขางจะยาวและอาจเขาใจวาเปนคาขอใหมการอนญาตหรออนมต แตเมอพจารณาสภาพ

ของปญหาทเกดขนและความหมายของ “คาสงทางปกครอง” แลว นาจะมความหมายไปในทางขอให

อนญาตหรอขอไมใหอนญาต (เปนคาคดคาน) กได

การเปนตวแทนรวมและอานาจหนาทของตวแทนรวมนนเปนเชนเดยวกบตวแทนของ

คกรณรายเดยวทกประการ แตมลกษณะเพมเตมบางประการเปนการเฉพาะดงน

(1) มาตรา 25 วรรคสามแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 บญญตวา ตวแทนรวมนตองเปนบคคลธรรมดาเทานน เพราะความรบผดชอบเปนสวนตวจะม

ผลจรงจงกวาผลทมตอนตบคคลเพราะนตบคคลจะจากดความรบผด เมอนตบคคลลมเลกไป กไมมผลตอ

บคคลธรรมดาแตละคนทมสวนรวมในนตบคคลนน

(2) มาตรา 25 วรรคสแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

บญญตวา คกรณแตละรายยงมอสระทจะบอกเลกการใหตวแทนรวมดาเนนการแทนตน แตตองมหนงสอ

แจงใหเจาหนาททราบและดาเนนการสวนตาง ๆ ของตนเองแยกออกไป ทงน เพราะการใหมตวแทนรวม

เปนเรองความสะดวกของทงสองฝายเทานน แตในแงการระวงผลประโยชนถาคกรณรายใดไมมนใจในระบบ

รวม กไมมเหตไปผกมดบงคบ

- 27 -

(1) โดยทตวแทนรวมตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 มใชการแตงตงชดเจนวาใหผใดเปนตวแทนและใหดาเนนการไดเพยงใด จงอาจม

ปญหาวาเมอความสมพนธเกดขนตามกฎหมายแลว จะยตความสมพนธนนไดอยางไร มาตรา 25 วรรคหา

จงบญญตใหตวแทนรวมมอสระทจะบอกเลกเปนตวแทนไดโดยมหนงสอแจงใหเจาหนาทและคกรณทกราย

ทราบ

สวนท 5 การพจารณาออกคาสงทางปกครอง

1. หลกการในการพจารณาทางปกครอง

หลกในการพจารณาทางปกครองมหลกการทสาคญ 4 ประการดงน

1.1 หลกการไมยดแบบพธ

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายเรองนไววา 14

15 การพจารณาทาง

ปกครองใหยดหลกความเรยบงายและความสะดวกเพอใหบรรลวตถประสงคมากกวา การมแบบพธนนถอ

เปนขอยกเวนซงฝายปกครองจะตองทาเชนนนตอเมอกฎหมายบงคบใหตองทาเทานน ในการใชกฎหมาย

จะตองมแนวโนมไปในทางทเอาความสาเรจตามวตถประสงคเปนหลก การมไดปฏบตตามแบบพธบางอยาง

ในการพจารณาทางปกครองหากไมเปนกรณสาคญเพอประกนสทธของเอกชน กไมถอวาทาใหการทาคาสง

ทางปกครองนนบกพรอง หลกดงกลาวจงอาจใชในการตความเมอมปญหาไดวาควรดาเนนการเชนใด

1.2 หลกความรวดเรวและอานวยความสะดวกแกประชาชน

มาตรา 33 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ได

กาหนดใหคณะรฐมนตรวางระเบยบกาหนดหลกเกณฑและวธการเพอใหเจาหนาทกาหนดเวลาสาหรบการ

พจารณาทางปกครองขนตามความเหมาะสม และมาตรา 85 แหงพระราชบญญตเดยวกนไดกาหนดให

ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ .ศ. 2532

เปนระเบยบทคณะรฐมนตรวางขนตามมาตรา 33 แหงพระราชบญญตน ซงปจจบนระเบยบดงกลาวไดม

การแกไขเพมเตมโดย ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงาน

ของรฐ (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2540


บญญตไววา มาตรา 33 เพอประโยชนในการอานวยความสะดวกแกประชาชนความประหยดและความม

ประสทธภาพในการดาเนนงานของรฐใหคณะรฐมนตรวางระเบยบกาหนดหลกเกณฑและวธการเพอให

เจาหนาทกาหนดเวลาสาหรบการพจารณาทางปกครองขนไวตามความเหมาะสมแกกรณ ทงน เทาทไมขด

หรอแยงกบกฎหมายหรอกฎในเรองนน ในกรณทการดาเนนงานในเรองใดจะตองผานการพจารณาของ

15


- 28 -

เจาหนาทมากกวาหนงราย เจาหนาททเกยวของมหนาทตองประสานงานกนในการกาหนดเวลาเพอการ

ดาเนนงานในเรองนน

มาตรา 85 ใหถอวาระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอ

ประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2532 เปนระเบยบทคณะรฐมนตรวางขนตามมาตรา 33 แหง

พระราชบญญตน

นอกจากนเพอใหการปฏบตราชการสามารถสนองตอบตอการพฒนาประเทศและ

การใหบรการประชาชนไดอยางมประสทธภาพยงขน อนจะนามาซงประโยชนสขของประชาชนและ

ประชาชนไดรบอานวยความสะดวกและไดรบการสนองตอบตามความตองการอยางแทจรง ไดมการตรา

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ซงมาตรา 37 แหง

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 กาหนดวา ในการปฏบต

ราชการทเกยวของกบการบรการประชาชนหรอตดตอประสานงานในระหวางสวนราชการดวยกน ใหสวน

ราชการกาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงานแตละงานและประกาศใหประชาชนและขาราชการทราบเปน

การทวไป สวนราชการใดมไดกาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงานใดและ ก.พ.ร. พจารณาเหนวางานนน ม

ลกษณะทสามารถกาหนดระยะเวลาแลวเสรจได หรอสวนราชการไดกาหนดระยะเวลาแลวเสรจไว แต

ก.พ.ร. เหนวาเปนระยะเวลาทลาชาเกนสมควร ก.พ.ร.จะกาหนดเวลาแลวเสรจใหสวนราชการนนตอง

ปฏบตกได

ใหเปนหนาทของผบงคบบญชาทจะตองตรวจสอบใหขาราชการปฏบตงานใหแลว

เสรจตามกาหนดเวลาตามวรรคหนง

มาตรา ๓๘ เมอสวนราชการใดไดรบการตดตอสอบถามเปนหนงสอจาก

ประชาชนหรอจากสวนราชการดวยกนเกยวกบงานทอยในอานาจหนาทของสวนราชการนน ใหเปนหนาท

ของสวนราชการนน ทจะตองตอบคาถามหรอแจงการดาเนนการใหทราบภายในสบหาวนหรอภายใน

กาหนดเวลาทกาหนดไวตามมาตรา ๓๗

1.3 หลกการใชภาษาไทย


บญญตวา มาตรา 26 เอกสารทยนตอเจาหนาทใหจดทาเปนภาษาไทย ถาเปนเอกสารททาขนเปน

ภาษาตางประเทศ ใหคกรณจดทาคาแปลเปนภาษาไทยทมการรบรองความถกตองมาใหภายในระยะเวลาท

เจาหนาทกาหนด ในกรณนใหถอวาเอกสารดงกลาวไดยนตอเจาหนาทในวนทเจาหนาทไดรบคาแปลนน เวน

แตเจาหนาทจะยอมรบเอกสารททาขนเปนภาษาตางประเทศ และในกรณนใหถอวาวนทไดยนเอกสารฉบบ

ททาขนเปนภาษาตางประเทศเปนวนทเจาหนาทไดรบเอกสารดงกลาว

การรบรองความถกตองของคาแปลเปนภาษาไทยหรอการยอมรบเอกสารททาขน

เปนภาษาตางประเทศ ใหเปนไปตามตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

- 29 -

การพจารณาทางปกครองตองใชภาษาไทยเปนหลกเพราะเปนภาษาราชการ

เอกสารใดทเปนเอกสารตางประเทศหากนามาใชในการพจารณาทางปกครองกตองทาคาแปลเปนภาษาไทย

มการรบรองความถกตอง ทงน เพราะภาษามหลายภาษา การทเจาหนาทตองจดทาคาแปลเองจงไมถกตอง

ภาษาควรอยในความรบผดชอบของผมายน ซงการแปลเปนภาษาไทย การรบรบรองความถกตองของ

คาแปลเปนภาษาไทยหรอการยอมรบเอกสารททาขนเปนภาษาตางประเทศใหเปนไปตามหลกเกณฑและ

วธการทกาหนดไวในกฎกระทรวง ดงน

ขอ 1. การรบรองความถกตองของคาแปลเปนภาษาไทย ใหกระทาโดย

(1) คนไทยทจบการศกษาในระดบทไมตากวาปรญญาตรในหลกสตรท

ใชภาษาทปรากฏในเอกสารนนเปนภาษาในการเรยนการสอน

(2) อาจารยในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาและเปนผสอนภาษาท

ปรากฏในเอกสารนนในสถาบนการศกษาดงกลาว

(3) สถานทตหรอสถานกงสลตางประเทศทตงอยในประเทศไทยโดย

ประเทศนนใชภาษาทปรากฏในเอกสารนนเปนภาษาราชการ

(4) สถานทตหรอสถานกงสลไทยในตางประเทศ

ขอ 2. เจาหนาทจะยอมรบเอกสารททาขนเปนภาษาตางประเทศโดยไมตองให

จดทาคาแปลเปนภาษาไทยไดในกรณดงตอไปน

(1) เจาหนาทนนเหนวาตนสามารถเขาใจภาษาดงกลาวได

(2) เจาหนาทนนมผรวมงานทมความรในภาษาดงกลาว

1.4 หลกการพสจนความจรงและการควบคมดแลการพจารณาโดยเจาหนาท

มาตรา 28 และ มาตรา 29 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ไดบญญตเกยวกบเรองน ไววา

มาตรา 28 ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงได

ตามความเหมาะสมในเรองนน ๆ โดยไมตองผกพนอยกบคาขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ

มาตรา 29 เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจาเปนแกการ

พสจนขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการดาเนนการดงตอไปน

(1) แสวงหาพยานหลกฐานทกอยางทเกยวของ

(2) รบฟงพยานหลกฐาน คาชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคล

หรอพยานผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจาเปนฟมเฟอยหรอ

เพอประวงเวลา

(3) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยาน

ผเชยวชาญ

(4) ขอใหผครอบครองเอกสารสงเอกสารทเกยวของ

- 30 -

(5) ออกไปตรวจสถานท

คกรณตองใหความรวมมอกบเจาหนาทในการพสจนขอเทจจรง และมหนาทแจง

พยานหลกฐานทตนทราบแกเจาหนาท

พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยคาหรอทาความเหนมสทธ

ไดรบคาปวยการตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

การพจารณาทางปกครอง15

16 มสวนทเหมอนกบการพจารณาของศาลตรงทวา

กอนทศาลจะมคาพพากษา ศาลจะตองรบฟงขอเทจจรงแหงคดใหเปนทยตเสยกอน ฝายปกครองก

เหมอนกน กอนจะออกคาสงทางปกครองจะตองตรวจสอบขอเทจจรงของเรองใหเปนทยตเสยกอนวา

ขอเทจจรงทเกดขนและดารงอยนนเปนอยางไร เพราะฉะนนจงจาเปนตองมกระบวนการหรอระบบการ

แสวงหาขอเทจจรงซงไมวาในชนเจาหนาทหรอในชนศาลกตาม จะมอย 2 ระบบใหญ ๆ ดวยกน คอ

(1) ระบบกลาวหา ซงเจาหนาทหรอศาลจะพจารณาและรบฟงขอเทจจรงตามท

คกรณหรอคความกลาวอางและนาพยานหลกฐานมาแสดงเทานน และ

(2) ระบบไตสวน ซงเจาหนาทหรอศาลไมจาเปนตองผกพนอยกบขอเทจจรงและ

พยานหลกฐานทคกรณ หรอคความกลาวอางและนามาแสดง แตเจาหนาทหรอศาลมอานาจทจะแสวงหา

ขอเทจจรงทงหลายทเหนวาจาเปนแกการพจารณาเรองนน

สาหรบการพจารณาทางปกครองตามพระราชบญญตนใชระบบไตสวนซง

เจาหนาทไมจาตองผกพนอยกบขอเทจจรงและพยานหลกฐานทคกรณกลาวอางและนามาแสดง โดย

เจาหนาทสามารถสงใหมการแสวงหาขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเจาหนาทเหนสมควร

2. สทธของคกรณ ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดสทธของ

คกรณไว ดงตอไปน

2.1 สทธไดรบแจงผลกระทบตอสทธ


บญญตไววา

มาตรา 30 ในกรณทคาสงทางปกครองอาจกระทบถงสทธของคกรณ เจาหนาท

ตองใหคกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐาน

ของตน

ความในวรรคหนงมใหนามาใชบงคบในกรณดงตอไปน เวนแตเจาหนาทจะ

เหนสมควรปฏบตเปนอยางอน

16

ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม 2554, หนา 135

- 31 -

(1) เมอมความจาเปนรบดวนหากปลอยใหเนนชาไปจะกอใหเกดความเสยหาย

อยางรายแรงแกผหนงผใดหรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะ

(2) เมอจะมผลทาใหระยะเวลาทกฎหมายหรอกฎกาหนดไวในการทาคาสงทาง

ปกครองตองลาชาออกไป

(3) เมอเปนขอเทจจรงทคกรณนนเองไดใหไวในคาขอ คาใหการหรอคาแถลง

(4) เมอโดยสภาพเหนไดชดในตววาการใหโอกาสดงกลาวไมอาจกระทาได

(5) เมอเปนมาตรการบงคบทางปกครอง

(6) กรณอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

หามมใหเจาหนาทใหโอกาสตามวรรคหนง ถาจะกอใหเกดผลเสยหายอยาง

รายแรงตอประโยชนสาธารณะ

การใหสทธโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของคกรณ มาตรา 30 แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดหลกการคมครองสทธของคกรณใน

กระบวนการพจารณาทางปกครอง โดยการใหสทธคกรณมโอกาสไดทราบขอเทจจรงและมโอกาสโตแยง

แสดงพยานหลกฐานของตนโดยมเจตนาสาคญ 2 ประการ คอ

(1) เพอประกนความเปนธรรมใหกบบคคลทเปนคกรณโดยการใหโอกาสคกร ณได

ทราบขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐาน เพอปกปองสทธเสรภาพของตน

(๒) เพอประกนคณภาพของคาสงทางปกครอง ซงการเปดโอกาสจะทาให

เจาหนาทไดรบทราบขอเทจจรงทเกยวกบเรองทจะออกคาสงอยางรอบดานและสมเจตนารมณของกฎหมาย

อนถอเปนประโยชนสาธารณะอยางมประสทธภาพ ขณะเดยวกนกกระทบกบสทธเสรภาพหรอประโยชนอน

ชอบธรรมของปจเจกชนนอยทสด

หลกการสาคญการใหโอกาส แกคกรณไดทราบขอเทจจรงและโตแยงแสดง

พยานหลกฐาน ตามมาตรา 30 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 เจาหนาทจะตองคานงถงหลกการทถอเปนเงอนไขสาคญดงน

(1) ตองใหสทธอยางเพยงพอ กลาวคอเจาหนาทจะตองใหโอกาสดวยการแจงให

คกรณทราบถงสทธของตนลวงหนา เพอใหมระยะเวลาเตรยมตวรวบรวมพยานหลกฐานตาง ๆ พอสมควร

ดวย ซงหากไดใหโอกาสเชนนนแลว คกรณไมไดใชโอกาสนนหรอไมรกษาสทธของตนกตองถอวาฝาย

ปกครองไดปฏบตหนาทของตนตามกฎหมายดงกลาวแลว ซงกยอมมผลทาใหคาสงทางปกครองทออกไปนน

มผลสมบรณและชอบดวยกฎหมาย

(2) ใชบงคบสาหรบคาสงทางปกครองทอาจกระทบถงสทธของคกรณ การให

โอกาสจะไดทราบขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐาน ไมไดหมายถงคาสงทางปกครองหมดทก

ประเภท ดงนน หากคาสงทางปกครองนนไมใชคาสงทอาจมผลกระทบตอสทธของคกรณ ฝายปกครองผทา

คาสงกยอมมอานาจทจะทาคาสงโดยไมจาตองใหโอกาสดงกลาวแตอยางใด ทงนการจะพจารณาวาคาสง

ทางปกครองใดอาจจะกระทบถงสทธของคกรณหรอไมนน ในทางปฏบตเจาหนาทผทาคาสงจะตองเปนผ

- 32 -

พจารณาในเบองตนเสยกอนวาเปนกรณทมกฎหมายบญญตรบรองหรอคมครองสทธของคกรณดงกลาว

หรอไม หรอมการรบรองสทธจากเจาหนาท หรอผมอานาจอนญาตตามกฎหมายหรอไม หากพจารณา

เหนวา เปนกรณทหากออกคาสงทางปกครองแลว สทธไดรบการรบรองหรอคมครองตามกฎหมายหรอจาก

การไดรบอนญาตของคกรณอาจไดรบความกระทบกระเทอนจากคาสงของตน เจาหนาทผทาคาสงจะตอง

ดาเนนการตามมาตรา 30 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คอ

การใหโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานเสยกอน จงจะออกคาสง แตหาก

พจารณาเหนวาผทจะไดรบคาสงหาไดมสทธตามกฎหมายหรอตามทไดรบอนญาตจากผมอานาจอนญาต

ตามกฎหมายและเจาหนาทผทาคาสงจาเปนตองออกคาสงบงคบผนน เชน กรณตองออกคาสงเพอบงคบกบ

ผฝาฝนกฎหมายอยางชดแจงโดยปราศจากขอสงสย เจาหนาทผออกคาสงยอมพจารณาออกคาสงไดโดยไม

ตองปฏบตตามมาตรา 30 วรรคหนงดงกลาว

กรณทไมตองถอปฏบตตอสทธ พระราชบญญตวธปฏบตราชการปกครอง

พ.ศ. 2539 ไดกาหนดขอยกเวนทฝายปกครองไมตองถอปฏบตตอสทธทจะไดทราบขอเทจจรงและม

โอกาสโตแยงและแสดงหลกฐานของตนไว 2 ลกษณะ คอ

(1) ขอยกเวนเดดขาด เปนขอหามทเจาหนาทไมตองใชหลกการดงกลาวคอ

กรณทอาจจะกอใหเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะ

(2) ขอยกเวนไมเดดขาด เปนขอยกเวนทกฎหมายกาหนดไวตามวรรคสองแหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงเจาหนาทจะใหสทธนแกคกรณหรอไมกได

คอ

1) เมอมความจาเปนรบดวนหากปลอยใหเนนชาไปจะกอใหเกดค วามเสยหาย

อยางรายแรงแกผหนงผใดหรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะ เชน

- การออกใบอนญาตใหตงสถานบรการตามมาตรา 3 (1) แหงพระราชบญญต

สถานบรการ พ.ศ. 2509 ทเกดจากความสาคญผดในขอเทจจรง ถอเปนสาระสาคญอนเปนเรองเกยวกบ

ความสงบเรยบรอยและเปนเรองทมความจาเปนรบดวนหากปลอยใหเนนชาไปอาจกอใหเกดความเสยหาย

อยางรายแรงแกผหนงผใดหรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะ คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.

139/2547 เมอปรากฏวาอาคารทพพาทเปนอาคารประเภทควบคมการใชทกอสรางยงไมแลวเสรจและ

ยงไมไดรบการตรวจสอบการกอสรางจากเจาพนกงานทองถน ซงในระหวางนนหามมใหผใดใชอาคารตาม

มาตรา 32 วรรคสาม แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ.2522 หากมการฝาฝน เจาพนกงานทองถน

มอานาจสงใหระงบการใช กรณเชนนเจาของจงยงไมมสทธใชอาคารหรอยนยอมใหบคคลใดใชอาคาร

ดงกลาวได การทเจาของทาสญญาใหผอนเชาเพอเปนสถานบรการจงไมชอบดวยกฎหมาย และความ

ยนยอมในการใหใชอาคารไมอาจมผลใชบงคบได ดงนน การทผถกฟองคดท 1 ออกใบรบแจงการตงสถาน

บรการตามมาตรา 3(4) แหงพระราชบญญตสถานบรการฯ และออกใบอนญาตใหตงสถานบรการตาม

มาตรา 3(1) แหงพระราชบญญตเดยวกน จงเกดจากความสาคญผดในขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ อน

เปนเรองเกยวกบความสงบเรยบรอยซงผถกฟองคดท 1 มอานาจเพกถอนไดตามมาตรา 21 วรรคหนง

- 33 -

ประกอบมาตรา 8 แหงพระราชบญญตสถานบรการ พ.ศ. 2509 ดงนน การทผถกฟองคดท 1 มคาสงเพก

ถอนใบอนญาตสถานบรการของผฟองคดโดยอาศยเหตดงกลาว จงเปนการชอบดวยกฎหมาย เมอการออก

ใบอนญาตใหตงสถานบรการเปนไปโดยสาคญผด อนเปนเรองทจะขดตอความสงบเรยบรอย กรณจงเปน

เรองทมความจาเปนรบดวน หากปลอยใหเนนชาไปอาจกอใหเกดความเสยหายอยางรายแรงแกผหนงผใด

หรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะตาม มาตรา 30 วรรคสอง (1) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 การทผถกฟองคดท 1 จะออกคาสงเพกถอนใบอนญาตสถานบรการของผฟอง

คด จงไมจาเปนตองใหผฟองคดมโอกาสทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดง

พยานหลกฐานของตนตามมาตรา 30วรรคหนงแหงระราชบญญตเดยวกน

2) เมอจะมผลทาใหระยะเวลาทกฎหมายหรอกฎกาหนดไวในการทาคาสงทาง

ปกครองตองลาชาออกไป ซงระยะเวลานจะกาหนดไวในกฎหมาย กฎหรอระเบยบขอบงคบใด ๆ ในทาง

ราชการกได

3) เมอเปนขอเทจจรงทคกรณนนเองไดใหไวในคาขอ คาใหการหรอคาแถลง

ตวอยางเชน

- คกรณยอมรบวาไดนาเอาตนฉบบหนงสอไปจรง เชน คาพพากษาศาลปกครอง

สงสดท อ. 15/2551 ถงแมคณะกรรมการสบสวนขอเทจจรงจะมไดดาเนนการแจงใหผฟองคดไดทราบ

ขอเทจจรงในเรองทถกกลาวหาวาพฤตการณของผฟองคดตามทถกกลาวหานน อาจเปนความผดทางวนยใน

เรองใดบางและมพยานหลกฐานทสนบสนนขอกลาวหาอยางไร อนเปนเหตใหผฟองคดไมมโอกาสโตแยง

และแสดงพยานหลกฐานเกยวกบเรองทถกลงโทษทางวนยในแตละเรองไดอยางเพยงพอกตาม แตเมอ

พจารณาถอยคาของผฟองคดทไดใหไวแกคณะกรรมการสบสวนในกรณดงกลาว ปรากฏขอเทจจรงวาผฟอง

คดยอมรบวาไดนาเอาตนฉบบของหนงสอกรมการศกษานอกโรงเรยน ท ศธ. 0414/2859 ลงวนท 20

กรกฎาคม 2541 ไปจรง (ผฟองคดเปนผตองหาคดอาญากรณเอาไปเสยซงเอกสารอนนาจะเกดความ

เสยหายแกผอนหรอประชาชน แตคาสงลงโทษทางวนยระบความผดวาไมปฏบตตามคาสงขอผบงคบบญชา

กระทาการอนไดชอวาประพฤตชว) และไมสามารถคนใหแกโรงเรยนได เนองจากเปนเอกสารทางคดในศาล

นอกจากนนผฟองคดยงไดแนบพยานเอกสารประกอบคาใหการอก 7 ฉบบ กรณดงกลาวจงเปนขอเทจจรง

ทผฟองคดไดใหไวในคาใหการตามมาตรา 30 วรรคสอง (3) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 ซงเปนขอยกเวนใหเจาหนาทมตองแจงขอเทจจรงในกรณดงกลาวใหผฟองคดทราบ

อก

- กรณทคกรณไดใหถอยคาไวตอเจาหนาท เชน คาพพากษาศาลปกครองสงสดท

อ.219/2551 การออกคาสงเพกถอนใบอนญาตเปนตวแทนประกนชวตของคกรณไดพจารณาจาก

หลกฐานและการใหถอยคาของคกรณเอง รวมทงบคคลทเกยวของเปนสาคญ เปนกรณทไดนาเอขอเทจจรง

ทคกรณไดใหถอยคาตอเจาหนาทตามมาตรา 30 วรรคสอง (3) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539

4) เมอโดยสภาพเหนไดชดในตววาการใหโอกาสดงกลาวไมอาจกระทาได

- 34 -

5) เมอเปนมาตรการบงคบทางปกครอง

6) กรณอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง ขณะนไดมการออกกฎกระทรวงฉบบท

2 (พ.ศ.2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 (6) กาหนด

วา ใหคาสงดงตอไปนเปนคาสงทางปกครองทไมตองแจงใหคกรณทราบในการทาคาสงทางปกครอง

(๑) การบรรจ การแตงตง การเลอนขนเงนเดอน การสงพกงาน หรอสงใหออก

จากงานไวกอน หรอการใหพนจากตาแหนง

(๒) การแจงผลการสอบหรอการวดผลความรหรอความสามารถของบคคล

(๓) การไมออกหนงสอเดนทางสาหรบการเดนทางไปตางประเทศ

(๔) การไมตรวจลงตราหนงสอเดนทางของคนตางดาว

(๕) การไมออกใบอนญาตหรอการไมตออายใบอนญาตทางานของคนตางดาว

(๖) การสงใหเนรเทศ

สาหรบกรณตาม ( 1) นนครอบคลมถงขาราชการ พนกงานและลกจางของ

รฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐดวย และหมายความถงคาสงยายขาราชการ คาสงใหขาราชการประจา

กระทรวง ประจากรม และคาสงใหขาราชการมาปฏบตราชการสานกนายกรฐมนตรตาม มาตรา 11 (4)

แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ดวย

สวนคาสงโอนขาราชการพลเรอนสามญไปแตงตงใหดารงตาแหนงขาราชการพล

เรอนสามญในตางกระทรวง กรม นนไมถอเปนคาสงทางปกครองตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เนองจากคาสงดงกลาวโดยสภาพทวไปแลวไมมผลกระทบตอ

สถานภาพของสทธหรอหนาทหรอนตฐานะของบคคล

2.2 สทธมทนายและทปรกษา


บญญตวา

มาตรา 23 ในการพจารณาทางปกครองทคกรณตองมาปราก ฏตวตอหนา

เจาหนาทคกรณมสทธนาทนายความหรอทปรกษาของตนเขามาในการพจารณาทางปกครองได

การใดททนายความหรอทปรกษาไดทาลงตอหนาคกรณใหถอวาเปนการ

กระทาของคกรณ เวนแตคกรณจะไดคดคานเสยแตในขณะนน

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายในเรองนไว 16

17 วา เปนท

ยอมรบกนมานานแลววาสทธมทนายความเปนสทธพนฐานของบคคลในการเขามาเกยวของกบกระบวนการ

ยตธรรม ในการพจารณาทางปกครองกเชนกน นอกจากนสาขาวชาตาง ๆ กมความละเอยดซบซอนมากขน

และบางครงคกรณอาจไมมความรลกซงหรออาจอธบายเรองนนไดไมด จงตองอาศยผเชยวชาญใหเปนท

17


- 35 -

ปรกษาในการกระทาการ เชน การโตแยงกบเจาหนาทเกยวกบการขอตงโรงงาน คกรณอาจตองมทปรกษา

ทางวศวกรรมและทางสงแวดลอม หรอในการชแจงขอเทจจรงเกยวกบการขออนญาตผลตยา ผยนคาขอ

อาจตองมทปรกษาทางดานวทยาศาสตรและเภสชกรรม การจะใหคกรณซงเปนผลงทนขอตงโรงงานผลตยา

เปนผชแจงเองทกเรอง จงเปนไปไมได และจะไมเปนธรรมแกคกรณ ดงนน สทธในการมทนายความหรอท

ปรกษากฎหมายจงจาเปนตองขยายกลายเปนสทธทจะมทปรกษาในทกดาน

การทคกรณตองมาปรากฏตวตอหนาเจาหนาทในการพจารณาทางปกครอง

มาตรา 23 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา คกรณม

สทธทจะนาทปรกษาของตนเขามาดวยเพอชวยเหลอในการชแจงหรอใหทปรกษาชแจงทงหมดหรอบางสวน

แทนตนกไดดวยเหตน มาตรา 23 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

จงบญญตวาตองถอคาชแจงหรอการใดททนายความหรอทปรกษาไดกระทาตอหนาคกรณเปนการกระทา

ของคกรณดวยเพราะหากคกรณไมยอมรบการนน คกรณกคงไดคดคานหรอโตแยงในขณะนนแลว ดงนน

มาตรา 23 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงบญญตวา ถา

คกรณไมยอมรบการกระทาของทนายความหรอทปรกษาในเรองใด กตองคดคานเสยแตในขณะนน

2.3 สทธแตงตงผทาการแทน

สทธอกประการหนงของคกรณก คอ สทธแตงตงผทาการแทนซงมการบญญต

รบรองสทธดงกลาวไวในมาตรา 24 และ 25 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 ซงบญญตวา

มาตรา 24 คกรณอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซงบรรลนตภาวะ

กระทาการอยางหนงอยางใดตามทกาหนดแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองใด ๆ ไดในการน

เจาหนาทจะดาเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณไดเฉพาะเมอเปนเรองทผนนมหนาทโดยตรง

ทจะตองทาการนนดวยตนเองและตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระทาการแทนทราบดวย

หากปรากฏวาผไดรบการแตงตงใหกระทาการแทนผใดไมทราบขอเทจจรงใน

เรองนนเพยงพอหรอมเหตไมควรไววางใจในความสามารถของบคคลดงกลาวใหเจาหนาทแจงใหคกรณ

ทราบโดยไมชกชา

การแตงตงใหกระทาการแทนไมถอวาสนสดลงเพราะความตายของคกรณหรอ

การทความสามารถหรอความเปนผแทนของคกรณเปลยนแปลงไป เวนแตผสบสทธตามกฎหมายของคกรณ

หรอคกรณจะถอนการแตงตงดงกลาว

มาตรา 25 ในกรณทมการยนคาขอโดยมผลงชอรวมกนเกนหาสบคนหรอม

คกรณเกนหาสบคนยนคาขอทมขอความอยางเดยวกนหรอทานองเดยวกน ถาในคาขอมการระบใหบคคลใด

เปนตวแทนของบคคลดงกลาวหรอมขอความเปนปรยายใหเขาใจไดเชนนน ใหถอวาผทถกระบชอดงกลาว

เปนตวแทนรวมของคกรณเหลานน

- 36 -

ในกรณทมคกรณเกนหาสบคนยนคาขอใหมคาสงทางปกครองในเรองเดยวกน

โดยไมมการกาหนดใหบคคลใดเปนตวแทนรวมของตนตามวรรคหนง ใหเจาหนาทในเรองนนแตงตงบคคลท

คกรณฝายขางมากเหนชอบเปนตวแทนรวมของบคคลดงกลาว ในกรณนใหนามาตรา 24 วรรคสอง และ

วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม ตวแทนรวมตามวรรคหนงหรอวรรคสองตองเปนบคคลธรรมดา

คกรณจะบอกเลกการใหตวแทนรวมดาเนนการแทนตนเมอใดกไดแตตองม

หนงสอแจงใหเจาหนาททราบและดาเนนการใด ๆ ในกระบวนการพจารณาทางปกครองตอไปดวยตนเอง

ตวแทนรวมจะบอกเลกการเปนตวแทนเมอใดกได แตตองมหนงสอแจงให

เจาหนาททราบกบตองแจงใหคกรณทกรายทราบดวย

2.4 สทธไดรบคาแนะนาและไดรบแจงสทธหนาทในกระบวนการพจารณา


บญญตวา

มาตรา 27 ใหเจาหนาทแจงสทธและหนาทในกระบวนการพจารณาทางปกครอง

ใหคกรณทราบตามความจาเปนแกกรณ

ถาคาขอหรอคาแถลงมขอบกพรองหรอมขอความทอานไมเขาใจหรอหลงผด

อนเหนไดชดวาเกดจากความไมรหรอความเลนเลอของคกรณใหเจาหนาทแนะนาใหคกรณแกไขเพมเตมให

ถกตอง


18 วา ตามหลกนต

ธรรมนนบคคลจะตองไมสญเสยสทธเพราะความไมร ไมไดรบความชวยเหลอหรอไมมประสบการณและ

เจาหนาทมหนาทชวยเหลอคกรณทเขามาเกยวของกบกระบวนการพจารณาทางปกครอง มาตรา 27 วรรค

หนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงกาหนดใหเปนหนาทของเจาหนาท

จะตองแจงสทธหนาทในกระบวนการพจารณาทางปกครองใหคกรณทราบตามความจาเปนแกกรณ

ซงกฎหมายมไดกาหนดแบบหรอเวลาทจะตองแจง จงขนอยกบการพจารณาความเหมาะสมของเจาหนาท

วาจะแจงเรองใดในขนตอนใด ซงการแจงใหทราบถงสทธหนาทนนยอมรวมถงการใหคาแนะนาดวย เมอ

พบวากรณใดอาจมปญหาเกยวกบสทธหนาทของคกรณโดยคาแนะนา ทจะใหถกตองและชดเจน หาก

เจาหนาทไมปฏบตตามหนาท คกรณยอมมสทธรองขอใหดาเนนการใหม ใหตนมโอกาสในการตอสใหมโดย

ถกตอง และหากเกดความเสยหายแกคกรณ เจาหนาทอาจตองรบผดในทางละเมดดวย แมแตในสวนของคา

ขอหรอคาแถลงของคกรณหากเหนวามขอบกพรองหรอมขอความอานไมเขาใจหรอผดพลาดอนเกดจาก

ความไมรหรอความเลนเลอของคกรณ มาตรา 27 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ.2539 บญญตวาเจาหนาทตองแนะนาใหคกรณแกไขเพมเตมใหถกตองดวย

18

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 266 , ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง,

สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม 2554, หนา 148

- 37 -

ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทจะเหนวาคกรณทเขามามบทบาทใน

กระบวนพจารณาออกคาสงทางปกครองเปนฝายทเปนปฏปกษกบตนไมได แตจะตองคดวาถาเปนคกรณ

ขาดความรความเขาใจในกฎหมายหรอในเรองใด ๆ ทจาเปนตอการปกปองประโยชนของเขาใน

กระบวนการพจารณา เจาหนาทกจะตองใหคาปรกษาแนะนาแกเขา ซงมการบญญตรบรองสทธดงกลาวไว

ในมาตรา 27 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงบงคบใหเจาหนาทตอง

แจงใหคกรณทราบวา เขามสทธในกระบวนการพจารณาอยางไรบาง เชนแจงใหคกรณทราบวา คกรณไม

จาเปนตองมาดาเนนกระบวนพจารณาดวยตนเองเสมอไป จะตงตวแทนมากได หรอจะตงทนายความหรอท

ปรกษามาชวยเหลอในการดาเนนกระบวนพจารณาเพอออกคาสงทางปกครองดวยกได หรอถาเจาหนาท

เหนวาคกรณยนคารองเขามาโดยกรอกขอความคลาดเคลอน ขาดสาระสาคญบางประการ เจาหนาทก

จะตองแนะนาเขามใชปลอยใหคกรณยนคารองมาโดยไมถกตอง แลวปฏเสธคารองไปเลย

2.5 สทธตรวจดเอกสารของเจาหนาท

2.5.1 บทบญญตของกฎหมาย

มาตรา 31 และมาตรา 32 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 31 คกรณมสทธขอตรวจดเอกสารทจาเปนตองรเพอการโตแยง

หรอชแจงหรอปองกนสทธของตนได แตถายงไมไดทาคาสงทางปกครองในเรองนน คกรณไมมสทธขอ

ตรวจดเอกสารอนเปนตนรางคาวนจฉย

การตรวจดเอกสาร คาใชจายในการตรวจดเอกสาร หรอการจดทาสาเนา

เอกสารใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 32 เจาหนาทอาจไมอนญาตใหตรวจดเอกสารหรอ

พยานหลกฐานไดถาเปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบ

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายเรองนไว 18

19 วาการจะ

โตแยงแสดงพยานหลกฐานขอคกรณยอมเปนไปไดไมเตมท หากไมมโอกาสไดทราบขอเทจจรงในมอของ

เจาหนาท มาตรา 31 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงยอมรบใหคกรณม

สทธตรวจดเอกสารของเจาหนาท ซงการตรวจดนนมใชจะใหเวลาและเอกสารทนอยเกนไปจนไมอาจใชเปน

ประโยชนในการโตแยงหรอปองกนสทธของตน ดงนน เจาหนาทจงตองใหเวลาและจานวนเอกสารเทาท

จาเปนตองรเพอการโตแยงหรอชแจงเพอปองกนสทธของตนได แตขณะเดยวกนมใชวาคกรณจะขอตรวจด

เอกสารไดทกอยาง หากแตมขอจากดในกรณตอไปนดวย 19

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางแลวในเชงอรรถ 5 หนา 266 , ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง,

สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม 2554, หนา 148

- 38 -

(1) ขอตรวจดเกนความจาเปนทจะตองใชในการโตแยงหรอชแจงหรอ

ปองกนสทธของตนไมได เชน เปนคกรณทเกยวของในการคดคานเพยงบางเรอง กอาจไมมความจาเปนตอง

ตรวจดทงหมด

(2) ในกรณทยงไมไดทาคาสงทางปกครอง คกรณไมมสทธตรวจดเอกสาร

อนเปนตนราง เพราะยงเปนเพยงความเหนเบองตนอนเปนเรองภายในของเจาหนาทเพอทเจาหนาทจะไดม

อสระในการแสดงความเหน

(3) เอกสารทเปนกรณทตองรกษาเปนความลบ

มาตรา 31 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ใชคาวา “เอกสาร” ซงหมายความถงสงทบรรจขอความทใชในการสอความเขาใจของมนษยได

ในบางกรณสงทใชสอความหมายอาจเปนสญลกษณหรอเสยงกได และในบางกรณสงทจาเปนตองตรวจด

อาจเปนวตถพยานกได ดงนน ในทางปฏบตควรอนโลมตามบทบญญตมาตรา 31 ในฐานะบทกฎหมาย

ใกลเคยงอยางยง โดยยอมใหคกรณไดตรวจดดวย

สาหรบการตรวจดเอกสารอาจตองใชวธทเหมาะสมกบลกษณะของงาน

แตละแหง เชน ใหดจากแฟมตวจรงหรอใหแยกเอกสารบางสวนออกมาใหตรวจด นอกจากนนยงตองมวธ

ปฏบตเกยวกบคาใชจายในการตรวจดเอกสารและการจดทาสาเนาเอกสารดวย มาตรา 31 วรรคสองแหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงบญญตใหกาหนดรายละเอยดในเรองดงกลาว

โดยกฎกระทรวงได

ขณะนไดมการออกกฎกระทรวงตามความในมาตรา 31 วรรคสองแหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คอ กฎกระทรวง ฉบบท 3 (พ.ศ. 2540)

ใชบงคบตงแตวนท 22 พฤษภาคม 2540 ซงกาหนดหลกเกณฑและวธการตรวจดเอกสารและคาใชจายใน

การตรวจดเอกสาร หรอการจดทาสาเนาเอกสารไวดงน

ขอ 1 ในกฎกระทรวงน

"เอกสาร" ใหหมายความรวมถงสงทสอความหมายใหรเรองราว

ขอเทจจรง ขอมล รป ตวเลข หรอสงใด ๆ ไมวาการสอความหมายนนจะทาไดโดยสภาพของสงนนเองหรอ

โดยผานวธการใด ๆ และไมวาจะไดจดทาไวในรปของ หนงสอ แฟม รายงาน แผนผง แผนท ภาพวาด

ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพหรอเสยงการบนทกโดยเครองคอมพวเตอร หรอวธอนใดททาใหสงทบนทกไว

ปรากฏได และวตถใด ๆ บรรดาทใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาทางปกครอง

ขอ 2 คกรณทประสงคจะขอเขาตรวจดเอกสารใดเพอประกอบการ

โตแยงหรอชแจงหรอ ปองกนสทธของตน ในกระบวนการพจารณาทางปกครอง อาจทาคาขอดวยวาจา

หรอทาเปนหนงสอโดยนามายนดวยตนเองตอเจาหนาท หรอหนวยงานของรฐทเจาหนาทผนนสงกดหรอ

โดยสงทางไปรษณย โดยระบเอกสารหรอลกษณะของเอกสารทตองการจะตรวจด

ในกรณมคาขอดวยวาจาหรอมคาขอเปนหนงสอโดยนามายนดวยตนเอง

ใหเจาหนาทพจารณาใหคกรณไดตรวจ ดเอกสารในขณะนน แตถาเจาหนาทไมพรอมทจะใหตรวจดใน

- 39 -

ขณะนนไดหรอเปนกรณมคาขอเปนหนงสอโดยสงทาง ไปรษณย ใหเจาหนาทพจารณาและแจงกาหนดวน

เวลาและสถานท ทจะใหตรวจดเอกสารใหคกรณทราบ

ขอ 3 ในการตรวจดเอกสาร ใหเจาหนาทอานวยความสะดวกแกการ

ตรวจดตามความเหมาะสมและตองระมดระวงมใหเอกสารชารด เสยหายหรอสญหาย

เพอประโยชนในการดาเนนการตามวรรคหนง หนวยงานของรฐท

เจาหนาทผนนสงกดอาจวางแนวปฏบตทสมควรในการใหคกรณตรวจดเอกสาร โดยคานงถงประเภทหรอ

ลกษณะของเอกสาร

ขอ 4 ในการยนคาขอตรวจดเอกสาร คกรณผยนคาขอไมตองเสย

คาธรรมเนยมเพอการดงกลาว

ในการใหคกรณตรวจดเอกสารใด ถาตองมคาใชจายเกนกวาการใหตรวจด

ตามปกต ใหหนวยงานของรฐท เจาหนาทผนนสงกดเรยกเกบคาธรรมเนยมในอตราทเหนสมควร

การกาหนดคาธรรมเนยมตามวรรคสอง ใหคานงถงคาใชจายจรงทตองเสย

ในการตรวจดเอกสาร ตลอดจน คาใชจายอนเกยวกบสานกงานและบคลากรของหนวยงานของรฐแหงนน

ประกอบดวย แตไมสงกวาอตราในตลาด หากใหเอกชนจดทา แตในกรณเลกนอยจะยกเวนไมเรยกเกบ

คาธรรมเนยมกได

ขอ 5 ถาคกรณตองการสาเนาเอกสารใด ใหเจาหนาทพจารณาดาเนนการ

ใหตามความเหมาะสม โดยจะตองระมดระวงมใหตนฉบบเอกสารชารด เสยหาย หรอสญหาย

เพอประโยชนในการดาเนนการตามวรรคหนง หนวยงานของรฐทเจาหนาท

ผนนสงกดอาจวางแนวปฏบตท สมควรในการจดทาสาเนาเอกสาร โดยคานงถงประเภทหรอลกษณะของ

เอกสาร

ในการจดทาสาเนาเอกสาร ใหหนวยงานของรฐทเจาหนาทผนนสงกดเรยก

เกบคาใชจายในอตราทเหนสมควร แตในกรณเลกนอยจะยกเวนไมเรยกเกบคาใชจายกได และใหนาความ

ในขอ 4 วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม

2.6 สทธไดรบการพจารณาโดยเรว

อาจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ไดใหคาอธบายเรองนไว 19

20 วา การพจารณาลาชา

เกนไปอาจทาใหประโยชนของคกรณเสยหายได การพจารณาทางปกครองจงควรกระทาโดยรวดเรวตาม

ความเหมาะสมของกรณ แตเดมมระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการเรงรดการปฏบตราชการ พ.ศ.

2522 วางหลกเกณฑใหหนวยงานของรฐกาหนดเวลาและขนตอนการปฏบตราชการ แตกเปนเพยง

20

ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม 2554, หนา 155

- 40 -

ระเบยบทใหแตละหนวยงานของรฐกาหนดเวลาของตนเองโดยความสมครใจ แตตอมามการยกเลกระเบยบ

ดงกลาวเพอเปนการกากบใหเจาหนาทตองมความรบผดชอบเพมขน และมการออกระเบยบสานก

นายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2532 และระเบยบสานก

นายกรฐมนตร วาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ ขน

ใชแทน แตอยางไรกตามในปจจบนสานกนายกรฐมนตรไดออกระเบยบสานกนายกรฐมนตร เรอง ยกเลก

ระเบยบสานกนายกรฐมนตรบางฉบบ พ.ศ. 2546 ขน ยกเลกระเบยบนานกนายกรฐมนตรวาดวยการ

ปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2532 และระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวย

การปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ แลว

ปจจบน ไดม พระราชกฤษฎกา วาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ

บานเมองทด พ.ศ.2546 กาหนดใหสวนราชการทปฏบตราชการทเกยวของกบการบรการประชาชนหรอ

ตดตอประสานงานระหวางสวนราชการดวยกน กาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงานแตละงานและประกาศ

ใหประชาชนและขาราชการทราบเปนการทวไปซงกาหนดไวในมาตรา 37 แหงพระราชกฤษฎกา วาดวย

หลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 ซงบญญตวา

มาตรา 37 ในการปฏบตราชการทเกยวของกบการบรการประชาชนหรอตดตอ

ประสานงานในระหวางสวนราชการดวยกน ใหสวนราชการกาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงานแตละงาน

และประกาศใหประชาชนและขาราชการทราบเปนการทวไป สวนราชการใดมไดกาหนดระยะเวลาแลว

เสรจของงานใดและ ก.พ.ร. พจารณาเหนวางานนน มลกษณะทสามารถกาหนดระยะเวลาแลวเสรจ

ได หรอสวนราชการไดกาหนดระยะเวลาแลวเสรจไว แต ก.พ.ร. เหนวาเปนระยะเวลาทลาชาเกน

สมควร ก.พ.ร.จะกาหนดเวลาแลวเสรจใหสวนราชการนนตองปฏบตกได

ใหเปนหนาทของผบงคบบญชาทจะตองตรวจสอบใหขาราชการปฏบตงานให

แลวเสรจตามกาหนดเวลาตามวรรคหนง

2.7 สทธไดทราบเหตผลของคาสงทางปกครอง


21 วา การรเหตผล

ของคาสงทางปกครองทาใหคกรณสามารถใชสทธอทธรณหรอนาคดขนสการพจารณาขององคกรวนจฉยคด

ปกครองไดอยางมประสทธภาพมากขน เพราะทราบถงเหตทแทจรงวาเจาหนาทมคาสงทางปกครองขน

เพราะเหตใดและเหตนนถกตองเหมาะสมหรอไม และขดกบขอเทจจรงหรอขอกฎหมายอยางไร มาตรา 37

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงไดบงคบใหแสดงเหตผลไวในคาสงทาง

ปกครองทเปนหนงสอดวย 21

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางใน ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม

2554, หนา 156

- 41 -


บญญตวา

มาตรา 37 คาสงทางปกครองททาเปนหนงสอและการยนยนคาสงทางปกครอง

เปนหนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย

(1) ขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ

(2) ขอกฎหมายทอางอง

(3) ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ นายกรฐมนตรหรอผซง

นายกรฐมนตรมอบหมายอาจประกาศในราชกจจานเบกษากาหนดใหคาสงทางปกครองกรณหนงกรณใด

ตองระบเหตผลไวในคาสงนนเองหรอในเอกสารแนบทายคาสงนนกได บทบญญตตามวรรคหนงไมใชบงคบ

กบกรณดงตอไปน

(1) เปนกรณทมผลตรงตามคาขอและไมกระทบสทธและหนาทของบคคลอน

(2) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจาตองระบอก

(3) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา 32

(4) เปนการออกคาสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวนแตตองให

เหตผลเปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของคาสงนนรองขอขณะนไดมการออก

ประกาศสานกนายกรฐมนตรตามมาตรา 37 วรรคสองแลวคอประกาศสานกนายกรฐมนตรเรอง คาสงทาง

ปกครองทตองระบเหตผลไวในคาสงหรอในเอกสารแนบทายคาสง ลงวนท 31 กรกฎาคม 2543 โดย

กาหนดไว ดงน

“ใหคาสงทางปกครองททาเปนหนงสอและการยนยนคาสงทางปกครองเปน

หนงสอในกรณดงตอไปน เปนคาสงทางปกครองทตองระบเหตผลไวในคาสงหรอในเอกสารแนบทายคาสง

ตามมาตรา 37 วรรคสอง

(1) คาสงทางปกครองทเปนการปฏเสธการกอตงสทธของคกรณ เชน การไม

รบคาขอ ไมอนญาต ไมอนมต ไมรบรอง ไมรบอทธรณ หรอไมรบจดทะเบยน

(2) คาสงทางปกครองทเปนการเพกถอนสทธ เชนการเพกถอนใบอนญาต

(3) คาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทาหรอละเวนกระทาการ

(4) สงทางปกครองทเปนคาวนจฉยอทธรณ

(5) ไดรบคดเลอกจากคณะกรรมการทมอานาจหนาทในการพจารณาผลการ

ดาเนนการดงกลาวแลว

ความในวรรคหนงมใหนามาใชในกรณทไมอาจเปดเผยไดตามทกาหนดใน

มาตรา 32

ศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ ไดยกตวอยางของการใหเหตผลประกอบ

คาสงทางปกครองตามบทบญญตดงกลาวขางตนไววา การทผบงคบบญชาจะออกคาสงลงโทษวนยขาราการ

ผใตบงคบบญชาในขอหาดหมนเหยยดหยามหรอกดขขมเหงราษฎรไดนน ตองทาสงเปนหนงสอและให

- 42 -

เหตผลประกอบดวย เชน ขาราชการผนนไดกลาวถอยคาใดตอราษฎรคนใด ในวนใด ณ สถานทใด เหตใด

จงถอวาคากลาวนนเปนคากลาวทดหมนเหยยดหยามราษฎร การทกฎหมายบงคบใหเจาหนาทตองให

เหตผลประกอบคาสงทางปกครองเชนน กเพอทผไดรบผลกระทบจากคาสงจะไดตรวจสอบไดวาเหตผลท

อางมานน ทงขอเทจจรงและขอกฎหมายถกตองหรอไม ถาผนนเหนวาเหตผลทอางมานนไมถกตองกจะได

ใชสทธอทธรณหรอฟองศาลตอไปได

2.8 สทธไดรบแจงวธการอทธรณหรอโตแยงคาสงทางปกครอง

2.8.1 บทบญญตของกฎหมาย

มาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 บญญตวา

มาตรา 40 คาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบ

กรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคาอทธรณหรอคาโตแยง และระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการ

โตแยงดงกลาวไวดวย

ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสาหรบการ

อทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและ

ระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคาสงทางปกครอง


22 วา การ

โตแยงคาสงทางปกครองเพอหาความยตธรรมยอมเปนสทธประการหนงตามหลกการควบคมความชอบดวย

กฎหมาย มใชใหยตเพยงขนตอนของเจาหนาทชนตนเทานน แตกฎหมายในสงคมมอยหลายเรองและแตละ

เรองกมหลกเกณฑเฉพาะตามความเหมาะสม ระยะเวลาในการอทธรณหรอโตแยงจงมขอแตกตางกน

มากมายตามกฎหมายเฉพาะนนๆ จนกลายเปนยากแกเอกชนจะทราบได ทาใหเอกชนตองเสยสทธกนไป

มาก จงสมควรมวธการทางปกครองชวยเหลอในเรองนเพอใหกฎหมายมผลใชบงคบไดจรง มใชใหบคคล

ตองเสยสทธเพราะความไมร ดวยเหตน มาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 จงวางหลกวา ในการมคาสงทางปกครองถาเปนกรณทอาจอทธรณโตแยงตอไปได กใหระบ

(ก) กรณทอาจอทธรณหรอโตแยง

(ข) การยนคาอทธรณหรอคาโตแยง

(ค) ระยะเวลาทอาจอทธรณหรอโตแยง

โดยถามหลกเกณฑตามกฎหมายเฉพาะอยางไร กระยอยางนน หากไมมก

ตองระบการอทธรณคาสงทางปกครองแบบบงคบทวไปตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

22

ชยวฒน วงศวฒนศานต, อางใน ชาญชย แสวงศกด, คาอธบายกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, สานกพมพวญชน, 8 ตลาคม

2554, หนา 158

- 43 -

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหทราบ และถาเปนขนตอนสดทายในทางปกครอง กตองแจงหลกเกณฑ

การรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขหรอฟองคดตอศาลไวดวย


2539 ไมไดจากดโดยตรงวาใชเฉพาะกบคาสงทางปกครองทเปนหนงสอ แตโดยสภาพแลวการจะระบใน

คาสงยอจะปฏบตในกรณคาสงดวยวาจาหรอคาสงทเปนสญญาณไมไดโดยสภาพ

ถาเจาหนาทฝาฝนไมแจงหลกเกณฑการอทธรณหรอโตแยงตามมาตรา

40 แหงพระราชบญญตน หรอแจงไมครบถวนตามเงอนไขของกฎหมาย กใหเรมนบระยะเวลาใหมตงแต

ไดรบแจงหลกเกณฑการอทธรณหรอโตแยงททาใหม

การทกฎหมายกาหนดเชนนนเปนเพราะระยะเวลาสาหรบการอทธรณ

หรอโตแยงในแตละเรองจะไมเทากน จงควรนบตามเวลาเดมของกฎหมายในเรองนน ๆ โดยเลอนเรมตนนบ

ออกไป

อยางไรกตาม ถาเจาหนาทไมแจงหลกเกณฑการอทธรณหรอโตแยงให

ทราบตามมาตรา 40 วรรคสอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหถอตาม

ระยะเวลาทกาหนดในกฎหมายนนเปนหลกกอนโดยนบตงแตวนทไดรบคาสงทางปกครอง แตถาระยะเวลา

ดงกลาวสนกวา 1 ปกใหขยายออกไปเปน 1 ป นบแตวนทไดรบแจงคาสงทางปกครองนนเสมอทกกรณ

ดงนนโดยทวไปในแงของผรบคาสงทางปกครอง หากไมทราบขนตอนการอทธรณหรอโตแยงใด ๆ เลย กให

จดจากาหนดเวลา 1 ปไวเปนหลกเสมอ และถาไมทราบขนตอนการอทธรณหรอโตแยงขนถดไป กควรเสนอ

เรองตอองคการวนจฉยคดปกครองไปเลย เพราะจะทาใหทราบไดในทสดวาขนตอนตอไปเปนขนตอนใด

และจะไดรบประโยชนจากการทอายความสะดดหยดอยในระหวางการพจารณาขององคกรวนจฉยคด

ปกครอง (มาตรา 67 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และมาตรา

193/17 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย)

รปแบบในการแจงสทธอทธรณ กฎหมายมไดกาหนดรปแบบไวแตอยาง

ใด จงอาจระบขอความวา “ถาหากทานประสงคจะอทธรณหรอโตแยงคาสงน ใหยนอทธรณหรอโตแยง

คาสงดงกลาวตอ........(ผรบคาอทธรณ)......ภายใน...(ระยะเวลาการยนอทธรณทกฎหมายกาหนด)......วน นบ

แตวนทรบคาสงน”

ขอยกเวนการแจงสทธอทธรณ โดยปกตเมอมการออกคาสงทางปกครอง

เจาหนาทจะตองแจงสทธการอทธรณใหคกรณทราบ แตถาไมใชคาสงทางปกครองกไมตองปฏบตตาม

มาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เชน คาพพากษาศาลปกครอง

สงสดท อ. 127/2547 คาสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนวนยผฟองคดกรณถกกลาวหาวาเปนเจา

พนกงานปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบ ถอเปนกระบวนการภายในของฝายปกครองทจะ

นาไปสการออกคาสงทางปกครอง คาสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนวนยดงกลาว จงยงไมเปนคาสงท

จะตองแจงวธการอทธรณหรอโตแยงคาสงตามมาตรา 40 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ


- 44 -

3. รปแบบของคาสงทางปกครอง

รปแบบของคาสงทางปกครองไดกาหนดไวในมาตรา 34 แหง พระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

มาตรา 34 คาสงทางปกครองอาจทาเปนหนงสอหรอวาจาหรอโดยการสอความหมาย

ในรปแบบอนกได แตตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได

รปแบบของคาสงทางปกครองจาแนกได 3 ลกษณะ

(1) ทาดวยวาจา

(2) ทาเปนหนงสอ

(3) ทาโดยการสอความหมายในรปแบบอน

ในการทาคาสงทางปกครองจะตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะ

เขาใจไดทงผรบคาสงและบคคลทสาม โดยตองใหบคคลดงกลาวเขาใจวตถประสงคและสามารถปฏบตไดวา

ผออกคาสงทางปกครองประสงคใหผนนกระทาการหรอละเวนการกระทาใดอยางไร คาสงทางปกครองทไม

มความชดเจนเพยงพอจะตองถอวาเปนโมฆะ (เสยมาตงแตตน) เพราะผรบคาสงไมอาจปฏบตตามได

ในกรณทกฎหมายเฉพาะกาหนดไวชดเจนวา ใหตองทาคาสงเปนหนงสอในเรองใดเรอง

หนง การออกคาสงทางปกครองในเรองนนจะตองทาเปนหนงสอดวย จะเลอกใชวธปฏบตตามทบญญตไว

ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ยอมไมได ถาหากปฏบตฝาฝนกฎหมาย

เฉพาะนนยอมมผลทาใหคาสงทางปกครองนเปนโมฆะ แตถากฎหมายเฉพาะไมไดกาหนดไววาตองทาคาสง

ในรปแบบใด ผออกคาสงยอมมสทธทจะเลอกออกคาสงทางปกครองในรปแบบใด ๆ ตามทพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดไวโดยพจารณาความเรงดวนและความจาเปนของ

สถานการณเปนสาคญ

3.1 คาสงดวยวาจา


บญญตวา

มาตรา 35 ในกรณทคาสงทางปกครองเปนคาสงดวยวาจา ถาผรบคาสงนนรองขอ

และการรองขอไดกระทาโดยมเหตอนสมควรภายในเจดวนนบแตวนทมคาสงดงกลาวเจาหนาทผออกคาสง

ตองยนยนคาสงนนเปนหนงสอ

ตามบทบญญตดงกลาวเปนกรณทเจาหนาทผออกคาสงทางปกครองไดออกคาสง

ทางปกครองดวยวาจาแลวถาผรบคาสงรองขอภายใน 7 วนนบแตวนทมคาสงดงกลาวและการรองขอนนได

กระทาโดยมเหตผลอนสมควร เจาหนาทผออกคาสงตองยนยนคาสงนนเปนหนงสอ การทกฎหมาย

กาหนดเวลาในการขอคายนยนคาสงเปนหนงสอนน เปนทชดเจนวาหากพนกาหนดแลวเจาหนาทไมมหนาท

ตองทาเปนหนงสอยนยนใหอก และการยนยนคาสงเปนหนงสอนไมใชเปนการออกคาสงใหมทจะมผลทาง

- 45 -

กฎหมายใหมแตอยางใด เพราะคาสงนนมผลตงแตวนเวลาในการออกคาสงดวยวาจาแลว การออกหนงสอ

เปนการยนยนวาคาสงดวยวาจาทออกไปนนมเนอหาและเหตผลอยางไร โดยตองระบเหตผลตามทกาหนด

ไวตามมาตรา 37 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

กรณการรองขอตองมเหตผลอนสมควร นนหมายความวาในการขอยนยนม

เหตผลและความจาเปนในการขอเพอนาไปใชประโยชนอยางหนงอยางใด เชน นาไปปรกษาทนายความ

หรอทปรกษาเพอจะอทธรณหรอโตแยงคาสง หรอจะนาไปใชเปนหลกฐานในการอางองกบบคคลอนวาตน

ตองมภาระหนาทตองปฏบตตามคาสงทางปกครองอยางไร

3.2 คาสงเปนหนงสอ

คาสงทางปกครองทตองทาเปนหนงสอนนไดกาหนดไวในมาตรา 36 แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

มาตรา 36 คาสงทางปกครองททาเปนหนงสออยางนอยตองระบ วน เดอนและ

ปททาคาสง ชอและตาแหนงของเจาหนาทผทาคาสง พรอมทงมลายมอชอของเจาหนาทผทาคาสงนน

คาสงทางปกครองททาเปนหนงสอจะตองมรายการดงตอไปนเปนอยางนอยใน

คาสง คอ

(1) วน เดอน และปททาคาสง เพอใหทราบวาคาสงทางปกครองนนไดกระทาขน

เมอใด และอาจใชในการตรวจสอบการออกคาสงของเจาหนาทผออกคาสงวามอานาจหนาทหรอไม

นอกจากนยงใชในการอางองคาสงดงกลาวดวย

(2) ชอ และตาแหนงของเจาหนาทผทาคาสง เพอใหทราบวาเจาหนาทผใดเปนผ

ออกคาสง มตาแหนงหนาทหรอไม มอานาจตามกฎหมายหรอไม กรณทคาสงไมระบชอผออกคาสงผรบ

คาสงไมจาเปนตองปฏบตตาม และไมถอวาเปนคาสงโดยสภาพ

(3) ลายมอชอของเจาหนาทผทาคาสงนนเพอใหทราบวาคาสงนนไดออกโดย

เจาหนาทผนนจรงไมมการแอบอางการออกคาสง

อยางไรกตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ไดกาหนดยกเวนมใหใชบงคบรายการตาง ๆ ดงกลาวขางตนกบคาสงทางปกครองบางประเภท

ซงกฎหมายกาหนดใหตราเปนกฎกระทรวงเพอบงคบใชตอไป


บญญตวา

มาตรา 38 บทบญญตตามมาตรา 36 และมาตรา 37 วรรคหนง มใหใชบงคบ

กบคาสงทางปกครองทกาหนดในกฎกระทรวง ทงน ตามหลกเกณฑวธการ และเงอนไขทกาหนดใน

กฎกระทรวง

- 46 -

3.3 คาสงทางปกครองทสอความหมายโดยวธการอน

เปนกรณทเจาหนาทฝายปกครองเลอกออกคาสงทางปกครองโดยวธการอน

นอกจากเปนหนงสอหรอวาจา เชน สญญาณไฟจราจรถอเปนคาสงใหเคลอนไปไดหรอใหหยด สญญาณรอ

หรอไฟกระพรบของชาวเรอเปนตน

4. การใหเหตผลของคาสงทางปกครอง

การทกฎหมายกาหนดใหการออกคาสงทางปกครองของเจาหนาทฝายปกครองตองให

เหตผลถอเปนสทธของคกรณในกระบวนการพจารณาทางปกครองทจะทราบไดวาตนเองไดรบการปฏบต

ถกตองหรอไม เจาหนาทมคาสงทางปกครองเพราะเหตใด ถกตองตามขอเทจจรงและขอกฎหมายหรอไม

อกทงยงเปนประโยชนตอกระบวนการควบคมทางกฎหมายโดยการพจารณาทบทวนตามกระบวนการ

ยตธรรมตอไป เชน การอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณ หรอองคกรวนจฉยคดปกครอง หรอแมกระทง

ผบงคบบญชาของเจาหนาทผออกคาสงกสามารถทบทวนคาสงเพอใหเกดความเปนธรรมแกคกรณ และ

สามารถตรวจสอบไดวาเจาหนาทไดกระทาโดยถกตองตามขอกฎหมายหรอไม

การใหเหตผลของคาสงทางปกครองกฎหมายกาหนดใหตองทาตามแบบทกาหนดซง

ถอเปนเงอนไขในความสมบรณของคาสงทางปกครองทผออกคาสงจะตองถอปฏบต หากฝาฝนไมปฏบต

ตามเงอนไขดงกลาวยอมมผลทาใหคาสงทางปกครองนนไมชอบดวยกฎหมาย คกรณอาจฟองเพอใหเพก

ถอนคาสงนนไดตามมาตรา 9 (1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542

5. ขอกาหนดการระบเหตผล

มาตรา 37 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 37 คาสงทางปกครองททาเปนหนงสอและการยนยนคาสงทางปกครองเปน

หนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย

(1) ขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ

(2) ขอกฎหมายทอางอง

(3) ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจนายกรฐมนตรหรอผซง


ตองระบเหตผลไวในคาสงนนเองหรอในเอกสารแนบทายคาสงนนกได บทบญญตตามวรรคหนงไมใชบงคบ

กบกรณดงตอไปน

(1) เปนกรณทมผลตรงตามคาขอและไมกระทบสทธและหนาทของบคคลอน

(2) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจาตองระบอก

(3) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา 32

- 47 -

(4) เปนการออกคาสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวน แตตองใหเหตผล

เปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของคาสงนนรองขอ

ตามบทบญญตดงกลาวไดกาหนดใหคาสงทางปกครองททาเปนหนงสอและการยนยน

คาสงทางปกครองเปนหนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย

(1) ขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ ไดแกขอเทจจรงทเปนสาระสาคญทเจาหนาทรบฟง

และใชในการออกคาสงทางปกครอง

(2) ขอกฎหมายทอางอง ไดแกตวบทกฎหมายทเกยวของทเจาหนาทใชในการออก


(3) ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ ไดแกขอพจารณาจากขอเทจจรง

และขอกฎหมาย เหตและมลเหตจงใจทเจาหนาทใชเปนขอยตในการออกคาสงทางปกครอง

โดยการใหเหตผลในคาสงทางปกครองตามหลกทวไปยดหลกใหสามารถแสดงเหตผลใน

ภายหลงได ซงในบางกรณอาจไมเหมาะสมกบคาสงทางปกครองนน ๆ มาตรา 37 วรรคสองแหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงไดกาหนดใหนายกรฐมนตรหรอผซง


ตองระบเหตผลไวในคาสงนนเอง หรอในเอกสารแนบทายคาสงนนกได ซงไดมประกาศสานกประกาศสานก

นายกรฐมนตร เรอง คาสงทางปกครองทตองระบเหตผลไวในคาสงหรอในเอกสารแนบทายคาสง ลงวนท

31 กรกฎาคม 2543 ใหคาสงทางปกครองททาเปนหนงสอและการยนยนคาสงทางปกครองเปนหนงสอใน

กรณดงตอไปน เปนคาสงทางปกครองทตองระบเหตผลไวในคาสงหรอในเอกสารแนบทายคาสง ตามมาตรา

๓๗ วรรคสอง

(๑) คาสงทางปกครองทเปนการปฏเสธการกอตงสทธของคกรณ เชน การไมรบคาขอ

ไมอนญาต ไมอนมต ไมรบรอง ไมรบอทธรณ หรอไมรบจดทะเบยน

(๒) คาสงทางปกครองทเปนการเพกถอนสทธ เชน การเพกถอนใบอนญาต เพกถอน

การอนมต เพกถอนการรบรอง เพกถอนการรบจดทะเบยน

(๓) คาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทาการหรอละเวนกระทาการ

(๔) คาสงทางปกครองทเปนคาวนจฉยอทธรณ

(๕) คาสงยกเลกการสอบราคา การประกวดราคา หรอการประมลราคาทมผไดรบ

คดเลอกจากคณะกรรมการทมอานาจหนาทในการพจารณาผลการดาเนนการดงกลาวแลว

การจดใหมเหตผลในคาสงทางปกครองนมขอยกเวนตามมาตรา 37 วรรคสามแหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงกาหนดใหคาสงทางปกครองบางประเภทไม

ตองแสดงเหตผล คอ

(1) กรณทมผลของคาสงทางปกครองตรงตามคาขอของคกรณและไมกระทบสทธและ

หนาทของบคคลอน

- 48 -

(2) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจาตองระบอก เชน กรณมายนคาขอคดสาเนา

ทะเบยนบาน ผยนคาขอไดระบไวในคาขอแลววาตองการอะไรและการอนญาตใหคด กไมมขอพจารณาท

ยงยาก เพยงแคเซนชอและประทบตราวาอนมตกเพยงพอแลว

(3) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบ หากการใหเหตผลในการทาคาสงทางปกครอง

ทจะตองรกษาความลบจะเปนการเปดเผยความลบโดยสภาพ จงเปนขอยกเวนใหไมตองระบเหตผลได

(4) เปนการออกคาสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวน แตตองใหเหตผล

เปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของคาสงนนรองขอ กรณนเปนเรองทโดยสภาพของ

คาสงไมอาจระบเหตผลได สวนการทเจาหนาทจะแจงเหตผลใหผรบคาสงทราบขณะมคาสงทางปกครองนน

เปนอกเรองหนง แตกไมมบนทกอะไรเปนหลกฐานหรอกรณเรงดวนนนถอเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา ถา

ปลอยใหเนนชาอาจเกดความเสยหายได อยางไรกตาม หากผรบคาสงรองขอ เจาหนาทตองแสดงเหตผล

เปนลายลกษณอกษรภายในเวลาอนควรดวย โดยผรบคาสงจะรองขอภายในเวลาเทาใดนบแตวนทมคาสง

นนกได ซงแตกตางจากการออกคาสงดวยวาจาทผรบคาสงสามารถรองขอใหเจาหนาทยนยนคาสงเปน

หนงสอไดแตผรบคาสงจะตองรองขอใหยนยนคาสงเปนหนงสอภายใน 7 วนนบแตวนทมคาสง

6. การแกไขความไมสมบรณกรณทไมระบเหตผล

กรณทคาสงทางปกครองทตองระบเหตผลเพราะไมเขาขอยกเวนตามมาตรา 37 วรรค

สาม หรอตามทกาหนดในกฎกระทรวงตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตน แมการไมระบเหตผลจะเปน

การไมชอบดวยกฎหมาย แตจะถอวาคาสงนไมมผลบงคบไมได เพราะมาตรา 41 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “คาสงทางปกครองทออกโดยการฝาฝนหรอไมปฏบต

ตามหลกเกณฑดงตอไปน ไมเปนเหตใหคาสงทางปกครองนนไมสมบรณ ( 2) คาสงทางปกครองทตองจดให

มเหตผลตามมาตรา 37 วรรคหนง ถาไดจดใหมเหตผลดงกลาวในภายหลง” จงเปนกรณทกฎหมาย

ยนยอมใหมการแกไขความไมสมบรณของคาสงนได โดยการจดใหมเหตผลของคาสงในภายหลง แต

กฎหมายกใหโอกาสเจาหนาทเพยงชวงระยะเวลาเดยว คอกอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณคาสง

ดงกลาวโดยองคกรใดกไดทมอานาจพจารณาอทธรณคาสงนน โดยอาจเปนการอทธรณผบงคบบญชาหรอผ

มอานาจพจารณาอทธรณตามกฎหมายเฉพาะ แตหากพนชนนนไปแลวแสดงวาเจาหนาทไมประสงคจะ

แกไขคาสงทางปกครองของตนใหถกตองตามมาตรา 41 (2) ดงนน หากคดไปสการพจารณาของผอานาจ

พจารณาวนจฉยความถกตองของคาสงทางปกครองเจาหนาทกไมสามารถทจะแกไขเพมเตมเหตผลอกตอไป

นอกจากนนผรบคาสงอาจโตแยงโดยอทธรณตอผบงคบบญชาหรอนาคดเขาสการพจารณาขององคกร

วนจฉยคดปกครองไดเพอใหมคาสงใหเจาหนาทแสดงเหตผลหรอใหเพกถอนคาสงนน

- 49 -

7. การกาหนดเงอนไขในคาสงทางปกครอง


มาตรา 39 การออกคาสงทางปกครองเจาหนาทอาจกาหนดเงอนไขใด ๆ ไดเทาท

จาเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมาย เวนแตกฎหมายจะกาหนดขอจากดดลพนจเปนอยางอน

การกาหนดเงอนไขตามวรรคหนง ใหหมายความรวมถงการกาหนดเงอนไขในกรณดงตอไปน ตามความ

เหมาะสมแกกรณดวย

(1) การกาหนดใหสทธหรอภาระหนาทเรมมผลหรอสนผล ณ เวลาใดเวลาหนง

(2) การกาหนดใหการเรมมผลหรอสนผลของสทธหรอภาระหนาทตองขนอยกบ

เหตการณในอนาคตทไมแนนอน

(3) ขอสงวนสทธทจะยกเลกคาสงทางปกครอง

(4) การกาหนดใหผไดรบประโยชนตองกระทาหรองดเวนกระทาหรอตองมภาระหนาท

หรอยอมรบภาระหนาทหรอความรบผดชอบบางประการ หรอการกาหนดขอความในการจดใหเปลยนแปลง

หรอเพมขอกาหนดดงกลาว

การมคาสงทางปกครองในบางกรณ อาจมความจาเปนทจะตองมเงอนไขประกอบดวย

เพอใหเกดผลสมตามเจตนารมยหรอวตถประสงคของกฎหมายและสมความตองการของสงคม ดงนน

มาตรา 39 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงวางหลกวาในการ

ออกคาสงทางปกครองนนเจาหนาทอาจกาหนดเงอนไขใด ๆ ไดเทาทจาเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของ

กฎหมาย เวนแตกฎหมายจะกาหนดขอจากดดลพนจเปนอยางอน ซงคาวา เงอนไขหมายความถงการ

กาหนดหลกเกณฑและวธการใหปฏบต ซงเปนขอยกเวนของหลกการกาหนดเงอนไขจงเปนอานาจของ

เจาหนาททมดลพนจทจะกาหนดไดตามทเหนวาเหมาะสม

นอกจากน มาตรา 39 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ไดกาหนดวาการกาหนดเงอนไขเทาทจาเปนเพอใหบรรลวตถประสงคตามกฎหมายและมความ

เหมาะสมไดแกกรณดงตอไปน

(1) การกาหนดใหสทธหรอภาระหนาทเรมมผลหรอสนผล ณ เวลาใดเวลาหนง

(2) การกาหนดใหการเรมมผลหรอสนผลของสทธหรอภาระหนาทตองขนอยกบ

เหตการณในอนาคตทไมแนนอน

(3) ขอสงวนสทธทจะยกเลกคาสงทางปกครอง

(4) การกาหนดใหผไดรบประโยชนตองกระทาหรองดเวนกระทาหรอตองมภาระหนาท

หรอยอมรบภาระหนาทหรอความรบผดชอบบางประการ หรอการกาหนดขอความในการจดใหม

เปลยนแปลง หรอเพมขอกาหนดดงกลาว

- 50 -

8. การแกไขขอบกพรองในวธพจารณา

มาตรา 41 คาสงทางปกครองทออกโดยการฝาฝนหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑ

ดงตอไปน ไมเปนเหตใหคาสงทางปกครองนนไมสมบรณ

(1) การออกคาสงทางปกครองโดยยงไมมผยนคาขอในกรณทเจาหนาทจะดาเนนการ

เองไมไดนอกจากจะมผยนคาขอ ถาตอมาในภายหลงไดมการยนคาขอเชนนนแลว

(2) คาสงทางปกครองทตองจดใหมเหตผลตามมาตรา 37 วรรคหนง ถาไดมการจดให

มเหตผลดงกลาวในภายหลง

(3) การรบฟงคกรณทจาเปนตองกระทาไดดาเนนการมาโดยไมสมบรณ ถาไดมการรบ

ฟงใหสมบรณในภายหลง

(4) คาสงทางปกครองทตองใหเจาหนาทอนใหความเหนชอบกอนถาเจาหนาทนนไดให

ความเหนชอบในภายหลง

เมอมการดาเนนการตามวรรคหนง (1) (2) (3) หรอ (4) แลว และเจาหนาทผมคาสง

ทางปกครองประสงคใหผลเปนไปตามคาสงเดม ใหเจาหนาทผนนบนทกขอเทจจรงและความประสงคของ

ตนไวในหรอแนบไวกบคาสงเดมและตองมหนงสอแจงความประสงคของตนใหคกรณทราบดวย

กรณตาม (2) (3) และ (4) จะตองกระทากอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณตาม

สวนท 5 ของหมวดน หรอตามกฎหมายเฉพาะวาดวยการนน หรอถาเปนกรณทไมตองมการอทธรณ

ดงกลาวกตองกอนมการนาคาสงทางปกครองไปสการพจารณาของผมอานาจพจารณาวนจฉยความถกตอง

ของคาสงทางปกครองนน

การฝาฝนกระบวนการพจารณาอาจทาใหคาสงทางปกครองไมสมบรณได มาตรา 41

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงกาหนดหลกเกณฑทเปนการเปดชองให

เจาหนาทสามารถแกไขขอบกพรองของวธ พจารณาออกคาสงทางปกครอง นนได เพราะกระบวนการ

พจารณาออกคาสงทางปกครองนเปนพยงขนตอนของการทาคาสงทางปกครอง มใชเนอหาของคาสงทาง

ปกครอง

มาตรา 41 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดกาหนด

หลกเกณฑการแกไขขอบกพรองไววา คาสงทางปกครองทออกโดยฝาฝนหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑ

ดงตอไปนไมเปนเหตใหคาสงทางปกครองนนไมสมบรณ

(1) การออกคาสงทางปกครองโดยยงไมมผยนคาขอในกรณทเจาหนาทจะดาเนนการ

เองไมไดนอกจากจะมผยนคาขอ กรณนเปนคาสงทางปกครองทเจาหนาทออกเองไมได จะตองมคาขอ

เทานน แตเมอ เจาหนาทฝาฝนโดยออก คาสงทางปกครองไปโดยไมมผยนคาขอ กสามารถแกไขเยยวยา

ขอบกพรองนไดเมอผยนคาขอในภายหลงโดยถกตอง อยางไรกตามการแกไขเยยวยาความบกพรองของ

คาสงทางปกครอง ในกรณทออกคาสงทางปกครองไปโดยมผยนคาขอ ทง ๆ ทจะตองมผยนคาขอเสยกอน

หากปรากฏวาการยนคาขอนนมกฎหมายกาหนดระยะเวลาไว การจดใหมการยนคาขอในภายหลงกจะตอง

กระทาเสยภายในระยะเวลาทกฎหมาย กาหนดไวดวย หากลวงพนระยะเวลาไปแลว การเยยวยา

- 51 -

ความบกพรองของคาสงทางปกครองกยอมจะกระทาไมได 22

23

(2) คาสงทางปกครองทตองจดใหมเหตผลตามมาตรา 37 วรรคหนง เปนกรณท

เจาหนาทออกคาสงทางปกครองโดยไมไดระบเหตผลของคาสงทางปกครอง นน หรอจดใหมเหตผลไวแต

เหตผลนนไมสมบรณ กรณยอมตองถอวา เปนคาสงทางปกครองทไม ชอบดวยกฎหมาย ซงสามารถแกไข

ขอบกพรองนไดดวยการจดใหมเหตผล ในภายหลง เวนแตกรณทเปนคาสงทออกตามประกาศสานก

นายกรฐมนตร ซงกาหนดใหระบเหตผลไวในคาสง นนหรอในเอกสารแนบทายคาสง แมจะใหเหตผลใน

ภายหลงกไมทาใหคาสงนนสมบรณแตอยางใด เจาหนาทจะตองเพกถอนและดาเนนการใหม นอกจากนน

ในกรณทเจาหนาทไดจดใหมเหตผลไวแลว แตตองการ เปลยนแปลงเหตผล ในการออกคาสงทางปกครอง

ผออกคาสงทางปกครองยอมไมอาจใชวธการเยยวยาความพกพรองของคาสงทางปกครอง ในกรณนได

เชนกน

(3) การรบฟงคกรณทจาเปนตองกระทาไดดาเนนการมาโดยไมสมบรณ ถาไดมการรบ

ฟงใหสมบรณในภายหลง เชน การไมไดใหโอกาสคกรณในการโตแยง ชแจงหรอแสดงพยานหลกฐาน

รวมถงการใหเวลานอยเกนไป ไมฟงขอเทจจรงใหรอบดาน การไมยอมใหคกรณนาทนายความหรอทปรกษา

เขามาในการพจารณาทางปกครองซงคกรณตองมาปรากฏตวตอหนาเจาหนาท การรบฟงคกรณในกรณน

หมายความวา จะตองเปนเรองทไดมการดาเนนการมากอนบางแลว หากไมเคยดาเนนการมาเลยกอาจ

เยยวยาความบกพรองของคาสงทางปกครองโดยการรบฟงในภายหลงได และในการจดใหมการรบฟงใน

ภายหลงผลการเนนการจะตองไมเปนการเปลยนแปลงคาสงเดม

(4) คาสงทางปกครองทตองใหเจาหนาทอนใหความเหนชอบกอน แตเจาหนาทไดออก

คาสงไปเลยโดยทไมไดดาเนนการใหเจาหนาทอนใหความเหนชอบกอนถาเจาหนาทนนไดใหความเหนชอบ

ในภายหลงกยอมถอวาความบกพรองของคาสงทางปกครองดงกลาวไมมอยอกตอไป

9. กรอบเวลาในการแกไขเยยวยาขอบกพรอง

กรณตามมาตรา 41 วรรคหนง (2) (3) และ (4) ไดกาหนดกรอบเวลาในการแกไขความ

ไมสมบรณในกรณนวา จะตองกระทากอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณตามสวนท 5 การอทธรณ

คาสงทางปกครอง หรอตามกฎหมายเฉพาะวาดวยการนน หรอถาเปนกรณทไมตองมการอทธรณดงกลาว

กตองกอนมการนาคาสงทางปกครองไปสการพจารณาของผมอานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคาสง

ทางปกครองนน บทบญญตดงกลาวเปนการยนยอมใหเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองทไมสมบรณมโอกาส

แกไขขอทไมสมบรณไดตราบเทาทยงไมมการนาขอทไมสมบรณนนไปโตแยงคดคานตอผมอานาจวนจฉย

อทธรณหรอตอผมอานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคาสงทางปกครองนน

23

วรเจตน ภาครตน บทความเรอง คาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย, วารสารวชาการศาลปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 (มกราคม –

เมษายน) 2549 หนา 49

- 52 -

อนง เนองจากคาสงทางปกครองมการดาเนนการแกไขสวนทบกพรองใหม อาจทาให

คกรณบางฝายทเกยวของอาจไมเหนชอบดวยกได ในกรณนยอมกอใหเกดสทธอทธรณหรอโตแยงใหมนบแต

เมอนน

สวนท 6 ผลของคาสงทางปกครอง

1. การเกดผลของคาสงทางปกครอง


มาตรา 42 คาสงทางปกครองใหมผลใชยนตอบคคลตงแตขณะทผนนไดรบแจงเปนตนไป

คาสงทางปกครองยอมมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลาหรอ

โดยเหตอน

เมอคาสงทางปกครองสนผลลง ใหเจาหนาทมอานาจเรยกผซงครอบครองเอกสารหรอวตถ

อนใดทไดจดทาขนเนองในการมคาสงทางปกครองดงกลาว ซงมขอความหรอเครองหมายแสดงถงการมอย

ของคาสงทางปกครองนน ใหสงคนสงนนหรอใหนาสงของดงกลาวอนเปนกรรมสทธของผนนมาใหเจาหนาท

จดทาเครองหมายแสดงการสนผลของคาสงทางปกครองดงกลาวได

การเกดผลของคาสงทางปกครอง มาตรา 42 วรรคหนง กาหนดวาคาสงทางปกครองใหม

ผลใชยนตอบคคลตงแตขณะทผนนไดรบแจงเปนตนไป และมาตรา 8 วรรคสอง ประกอบกบกฎกระทรวง

ฉบบท 5 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

กาหนดวาในกรณคาสงทางปกครองทแสดงใหทราบโดยการสอความหมายในรปแบบอน เชน โดยทางเสยง

แสง หรอสญญาณทสามารถทาใหผรบรถงคาสงทางปกครองนนไดทนท เปนคาสงทางปกครองทมผลเมอได

แจง ดงนน คาสงทางปกครองจงมผลทนททไดแจง หากยงไมมการแจงคาสงทางปกครองยอม ไมมผลใชยน

บคคลได ซงเมอพจารณาจากหลกฐานดงกลาว คาสงทางปกครองจะเกดผลไดทางกฎหมาย กตอเมอไดม

การแจงคาสงทางปกครองนนไปยงผรบคาสงทางปกครองและผรบคาสงทางปกครองไดรบแจงคาสงทาง

ปกครองดงกลาวแลว ทงน โดยไมจาเปนวาผรบคาสงทางปกครองจะทราบเนอหาของคาสงทางปกครองนน

หรอไม ดวยเหตน หากคาสงทางปกครองไปไมถงผรบคาสงทางปกครองไมวาดวยเหตใด กรณยอมถอวาคาสง

ทางปกครองนนยงไมเกดผลทางกฎหมาย

อยางไรกด การแจงคาสงทางปกครองเปนเงอนไขแหงการเกดผลของคาสงทาง

ปกครอง ไมใชเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของคาสงทางปกครอง ดงนน เมอไดมการแจงคาสงทาง

ปกครองไปยงผรบรบคาสงทางปกครองแลว ยอมใชยนกบบคคลผรบคาสงทางปกครองได ถงแมคาสงทาง

ปกครองดงกลาวอาจไมชอบดวยกฎหมายกตาม ผลจากการนทาใหบคคลผรบคาสงทางปกครองมหนาท

จะตองปฏบตตามคาสงทางปกครองนน ในกรณทคาสงทางปกครองดงกลาวเปนคาสงทางปกครองทให

ประโยชน บคคลผรบคาสงยอมสามารถใชประโยชนอนเกดจากคาสงทางปกครองนนไดทนท สวนในกรณท

คาสงทางปกครองนนเปนคาสงทางปกครองทตองการบงคบและบคคลผรบคาสงทางปกครองไมปฏบตตาม

คาสงทางปกครองนน องคกรฝายปกครองยอมสามารถดาเนนการบงคบใหเปนไปตามคาสงทางปกครองได

- 53 -

หากไดปฏบตครบถวนตามหลกเกณฑแหงการบงคบทางปกครองแลว อนง ทงองคกรฝายปกครองผทา

คาสงทางปกครองและผรบคาสงทางปกครองและบคคลผรบคาสงทางปกครองยอมตองผกพนกบเนอหา

ของกฎเกณฑทปรากฏในคาสงทางปกครองนน สวนองคกรฝายปกครองอน ตลอดจนองคกรตาง ๆ ของรฐ

ยอมตองผกพนตามเนอหาของคาสงทางปกครองนนในการตดสนวนจฉยสงการเรองราวตาง ๆ ทอยในเขต

อานาจของตนดวย23

24

ในขณะเดยวกน เมอเจาหนาทไดออกคาสงทางปกครองและคาสงทางปกครองนนม

ผลในทางกฎหมายแลว พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดเปดชองใหเจาหนาท

ผมอานาจออกคาสงทางปกครองสามารถยกเลกเพกถอนคาสงทางปกครองทตนออกไปแลวได หากมเหต

แหงการทจะยกเลกเพกถอน แมจะลวงพนระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงแลวกตาม และองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองสามารถเรมการไดเองโดยไมตองรอใหมบคคลใดบคคลหนงรองขอเสยกอน ดงนน ความ

ผกพนขององคกรเจาหนาทฝายปกครองตอคาสงทางปกครองทออกไปแลว จงไมใชความผกพนเดดขาด

เวนแตในกรณทเปนคาสงทางปกครองทมลกษณะของการใหประโยชนกบผรบคาสงทางปกครองและฝาย

ปกครองรเหตทจะตองยกเลกหรอเพกถอน แตไมดาเนนการภายในเวลาเกาสบวนนบแตทรเหตทจะตอง

ยกเลกหรอเพกถอนคาสงทางปกครองนน ฝายปกครองตองผกพนตอคาสงทางปกครองนน จะยกเลกเพก

ถอนไมได24

25

2. การสนผลของคาสงทางปกครอง

มาตรา 42 วรรคสองและวรรคสาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ไดบญญตวา

คาสงทางปกครองยอมมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอน

เวลาหรอโดยเหตอน

เมอคาสงทางปกครองสนผลลง ใหเจาหนาทมอานาจเรยกผซงครอบครองเอกสารหรอ

วตถอนใดทไดจดทาขนเนองในการมคาสงทางปกครองดงกลาว ซงมขอความหรอเครองหมายแสดงถงการม

อยของคาสงทางปกครองนน ใหสงคนสงนนหรอใหนาสงของดงกลาวอนเปนกรรมสทธของผนนมาให

เจาหนาทจดทาเครองหมายแสดงการสนผลของคาสงทางปกครองดงกลาวได

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนวาเมอคาสงทางปกครองเกดผลแลว คาสงทางปกครอง

นนยอมมผลอยตอไปจนกวาจะมการเพกถอน ซงการเพกถอนนนจะตองดาเนนการโดยองคกรเจาหนาทฝาย

24

วรเจตน ภาครตน บทความเรอง คาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย, วารสารวชาการศาลปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 (มกราคม –

เมษายน) 2549 หนา 42

25 วรเจตน ภาครนต ,บทความเรอง “ผลผกพนคาสงทางปกครอง” รวมบทความทางวชาการเนองในโอกาสรบรอบ 72 ป ศาสตราจารย

ดร. อมร จนทรสมบรณ (กรงเทพฯ : 2545), หนา 173 - 177

- 54 -

ปกครองอาศยอานาจตามกฎหมายออกคาสงใหมใหเพกถอนคาสงทางปกครองเดม หรอศาลปกครองซงเปน

องคกรวนจฉยคดปกครองมคาพพากษาใหเพกถอนคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย หรอสนผลลงโดยเงอนเวลา

หรอโดยเหตอน

3. การแกไขขอผดพลาดหรอผดหลงเลกนอย


มาตรา 43 คาสงทางปกครองทมขอผดพลาดเลกนอยหรอผดหลงเลกนอยนน

เจาหนาทอาจแกไขเพมเตมไดเสมอ

ในการแกไขเพมเตมคาสงทางปกครองตามวรรคหนงใหแจงใหผทเกยวของทราบตาม

ควรแกกรณ ในการนเจาหนาทอาจเรยกใหผทเกยวของจดสงคาสงทางปกครอง เอกสารหรอวตถอนใดทได

จดทาขนเนองในการมคาสงทางปกครองดงกลาวมาเพอการแกไขเพมเตมได

จากบทบญญตดงกลาวไดกาหนดหลกเกณฑแกไขขอบกพรองของคาสงทางปกครองไว

ในกรณทคาสงทางปกครองมขอผดพลาดเลกนอยหรอผดหลงเลกนอย เชน อาจพมพผดพลาด ไมไดลงชอ

รบรองความถกตอง กรณนถงแมวาคาสงทางปกครองจะมขอบกพรองอยบาง แตกเปนคาสงทางปกครองท

ชอบดวยกฎหมาย โดยเจาหนาทสามารถแกไขเพมเตมไดเสมอไมวาเวลาจะผานมานานเพยงใดกตาม และ

ถาไดแกไขเพมเตมอยางใดแลวตองแจงใหคกรณทราบดวย

สวนท 7 การทบทวนคาสงทางปกครอง

ในการออกคาสงทางปกครอง บางครงอาจไมถกตองหรอไมเหมาะสม ทาใหเกดความ

ไมเปนธรรมกบคกรณ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงไดวางหลกเกณฑ

เพอใหมการทบทวนคาสงทางปกครอง อนเปนการแกไขเยยวยาภายในฝายปกครองกอนทจะเขาส

กระบวนการพจารณาขององคกรทมอานาจวนจฉยคดตอไป ทงนโดยพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 ไดกาหนดการทบทวนคาสงทางปกครองไว 3 วธ คอ

(1) การอทธรณคาสงทางปกครอง

(2) การขอใหพจารณาใหม

(3) การเพกถอนคาสงทางปกครอง

- 55 -

ในการอธบายในสวนนจงแบงออกเปน 3 สวน

1. การอทธรณคาสงทางปกครอง

1.1 หลกการทวไป

1.1.1 วตถประสงคของการอทธรณ

การกาหนดใหมการอทธรณภายในฝายปกครองเพอใหผมอานาจพจารณา

อทธรณไดพจารณาแกไขหรอทบทวนคาสงทางปกครองใหถกตองและเปดโอกาสใหประชาชนไดรบความ

เปนธรรมกอนทจะนาคดขนวนจฉยยงองคกรทมอานาจพจารณาวนจฉยคดปกครอง การอทธรณจงม

วตถประสงค25

26 สาคญ 3 ประการ ดงน

(1) ในแงของประชาชนผไดรบผลกระทบจากคาสงทางปกครองทางปกครอง

การอทธรณนนเปนมาตรการเยยวยาทางปกครองอยางหนงทมขนเพอประโยชนของประชาชนในกรณทไม

พอใจคาสงทางปกครอง จงไดอทธรณเพอขอใหเพกถอนคาสงทางปกครอง การอทธรณจงเปนมาตรการ

คมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

(2) ในแงของฝายปกครอง การเปดโอกาสใหอทธรณคาสงทางปกครองนน ก

เพอใหฝายปกครองมโอกาสรบรและแกไขการสงการทผดพลาดหรอไมชอบดวยกฎหมายของตนเอง การ

อทธรณจงเปนมาตรการในการตรวจสอบและแกไขขอบกพรองหรอผดพลาดของฝายปกครองเพอใหการ

บรหารงานของรฐมประสทธภาพ

(3) ในแงของการดาเนนคดในศาล การเปดโอกาสใหอทธรณนนเพอใหคดทขน

สองคกรวนจฉยคดปกครองมลกษณะขอพพาททเดนชดขนและมผลเปนการลดจานวนคดทจะขนสศาล

เนองจากขอพพาทบางเรองอาจระงบลงในชนอทธรณ การอทธรณจงเปนมาตรการอยางหนงในการ

บรหารงานยตธรรมทางปกครองทด

เงอนไขสาคญในการฟองคดปกครอง มาตรา 42 วรรคสอง แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 กาหนดวา ในกรณทมกฎหมาย

กาหนดขนตอนหรอวธการสาหรบการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคด

ปกครองในเรองนนจะกระทาไดตอเมอมการดาเนนการตามขนตอนและวธการดงกลาว และไดมการสงการ

ตามกฎหมายนนหรอมไดดาเนนการสงการภายในเวลาอนสมควรหรอภายในเวลาทกฎหมายนนกาหนด

ดงนน หากคกรณทไดรบคาสงทางปกครองเหนวาคาสงทางปกครองนนไมชอบดวยกฎหมาย เนองจาก

กระทาโดยไมมอานาจหรอนอกเหนออานาจหนาทหรอไมถกตองตามกฎหมาย หรอไมถกตองตามรปแบบ

26

ฤทย หงสสร, บทความเรอง “การทบทวนคาสงทางปกครอง” รวมบทความทางวชาการกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 , (กรงเทพฯ : วญชน, กมภาพนธ 2541), หนา 109

- 56 -

ขนตอน หรอวธการอนเปนสาระสาคญทกาหนดไวสาหรบการกระทานน หรอโดยไมสจรต หรอมลกษณะ

เปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนการสรางขนตอนโดยไมจาเปนหรอสรางภาระใหเกด

กบประชาชนเกนสมควร หรอเปนการใชดลพนจโดยมชอบ และประสงคจะฟองคดตอศาลปกครองตาม

มาตรา 9 วรรคหนง (1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

คกรณผรบคาสงทางปกครองมหนาทตองดาเนนการตามขนตอนและวธการสาหรบการแกไขความเดอดรอน

หรอเสยหาย เชน การอทธรณหรอรองทกข กอนจะนาคดมาฟองตอศาลปกครองและหากไมดาเนนการตาม

ขนตอนทกฎหมายกาหนดไว ศาลปกครองมอานาจทจะสงไมรบคาฟองไวพจารณา

1.1.2 กรณทมกฎหมายเฉพาะกาหนดเกยวกบการอทธรณไว

(1) กฎหมายเฉพาะกาหนดขนตอนและระยะเวลาอทธรณ


มาตรา 3 วธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ ใหเปนไป

ตามทกาหนดในพระราชบญญตน เวนแตในกรณทกฎหมายใดกาหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใด

ไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตากวา

หลกเกณฑทกาหนดในพระราชบญญตน

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอ

โตแยงทกาหนดในกฎหมาย

จากบทบญญตดงกลาวมหลกปฏบตเกยวกบการอทธรณวาในกรณท

กฎหมายเฉพาะไดกาหนดขนตอนและระยะเวลาอทธรณคาสงทางปกครองไวอยแลว กจะตองถอปฏบตตาม

กฎหมายเฉพาะนนกาหนดไว ถงแมวาหลกเกณฑและวธการอทธรณจะมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรม

หรอมมาตรฐานในการปฏบตตากวาทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดไว

กตาม เชน ความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเรองเสรจท 294/2545 คาสงเจา

พนกงานทองถนทสงเพกถอนใบอนญาตดดแปลงอาคาร เปนการใชอานาจตามกฎหมายสองฉบบควบคกน

คอ พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 โดยทพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ไดกาหนดขนตอนและระยะเวลาอทธรณ

คาสงของเจาพนกงานทองถนไวโดยเฉพาะ จงไมตองนาขนตอนและระยะเวลาอทธรณทบญญตไวใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใชบงคบ ทงนมาตรา 3 วรรคสองแหง

พระราชบญญตดงกลาว ดงนน จงใชบงคบตามพระราชบญญตควบคมอาคารฯ ทกาหนดใหผไดรบคาสง

จากเจาพนกงานทองถนตามพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 มสทธอทธรณคาสงดงกลาวตอ

คณะกรรมการพจารณาอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนททราบคาสง และใหคณะกรรมการพจารณา

อทธรณมอานาจพจารณาวนจฉยอทธรณคาสงของเจาพนกงานทองถน ซงกรณนคอ คาสงเพกถอน

ใบอนญาตดดแปลงอาคารตามมาตรา 51 แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522

(2) กฎหมายเฉพาะกาหนดวธการและเจาหนาทผมอานาจพจารณาอทธรณ


- 57 -

มาตรา 45 ใหเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง พจารณาคาอทธรณ

และแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคา

อทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตน

ภายในกาหนดเวลาดงกลาวดวย

ถาเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง ไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายใน

กาหนดเวลาตามวรรคหนง ใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแต

วนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจ

พจารณาอทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบกาหนดเวลาดงกลาว ในการนใหขยายระยะเวลา

พจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกาหนดเวลาดงกลาว

เจาหนาทผใดจะเปนผมอานาจพจารณาอทธรณตามวรรคสองใหเปนไป

ตามทกาหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตมาตรานไมใชกบกรณทมกฎหมายเฉพาะกาหนดไวเปนอยางอน

บทบญญตของมาตรา 45 วรรคสขางตน มผลทาใหกรณทกฎหมาย

เฉพาะนน ๆ ไดกาหนดเกยวกบเจาหนาทผมอานาจพจารณาอทธรณ ตลอดจนวธการดาเนนการเกยวกบ

การอทธรณไวโดยเฉพาะ กไมอาจนาวธการอทธรณตามมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใชบงคบได เชน ความเหนคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง

เสรจท 270/2548 ขอ 12 ของระเบยบกรมสรรพากรวาดวยการยดทรพยสนตามความในมาตรา 12

แหงประมวลรษฎากร พ.ศ. 2545 ไดกาหนดขนตอนการพจารณาอทธรณโดยใหนาหลกตามมาตรา 288

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาปรบใชโดยอนโลม คอ ใหผมอานาจออกคาสงยดทรพยสน

พจารณาคารองและมคาวนจฉยชขาด และมไดกาหนดใหตองรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยง

ผบงคบบญชาเพอพจารณาวนจฉยอกชนหนง ถอวาเปนกฎหมายทกาหนดขนตอนการพจารณาอทธรณไว

โดยเฉพาะ จงไมอาจนาขนตอนการพจารณาอทธรณทบญญตไวในมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใชปฏบตได

(3) กรณทกฎหมายเฉพาะไมไดกาหนดเกยวกบการอทธรณไว

ในกรณทกฎหมายเฉพาะมไดกาหนดขนตอนหรอระยะเวลาอทธรณไว

กตองบงคบตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เชน คาสงศาลปกครองสงสดท

281/2546 ท 258/2546 ท 524/2545 ท 543/2545 วนจฉยวากรณทกฎหมายเฉพาะกาหนด

ขนตอนการอทธรณหรอรองทกขไวโดยเฉพาะ ตองดาเนนการตามทกฎหมายนนกาหนดไว และกรณทไมม

กฎหมายเฉพาะกาหนดขนตอนการอทธรณหรอรองทกขไวโดยเฉพาะ ตองดาเนนการตามพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 หรอคาสงศาลปกครองสงสด ท 259/2546 ดวยเหตท

ขอบงคบมารยาททนายความไมไดกาหนดเรองอทธรณไวโดยเฉพาะ ผกลาวหาจงตองอทธรณคาสงดงกลาว

ตามมาตรา 45 ประกอบกบมาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

- 58 -

(4) การอทธรณเกดขนไดเฉพาะกรณทเปน”คาสงทางปกครอง”

การอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 กาหนดบงคบเฉพาะกรณทคาสงนนเปนคาสงทางปกครอง เทานน หากมใชคาสงทางปกครองหรอ

กรณทเปนคาสงทางปกครองทวไป จะไมอยในบงคบทจะอทธรณคาสงแตอยางใด

(5) ขอยกเวนคาสงทางปกครองทไมตองอทธรณ

คาสงทางปกครองบางประเภทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดวาไมตองอทธรณกอนทจะนาคดไปสการพจารณาขององคกรวนจฉยคด

ปกครอง ถงแมกฎหมายเฉพาะจะไมไดกาหนดขนตอนและระยะเวลาในการอทธรณไวกตาม คอ

(1) คาสงทางปกครองทออกโดยรฐมนตร ตามมาตรา 44 วรรคหนง

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวาภายใตบงคบมาตรา 48 ในกรณ

ทคาสงทางปกครองใดไมไดออกโดยรฐมนตร และไมมกฎหมายกาหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครอง

ไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณคาสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองภายใน

สบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคาสงดงกลาว จากบทบญญตดงกลาว ในกรณทคาสงทางปกครองนนออก

โดยรฐมนตร คกรณไมตองอทธรณคาสง แตมสทธทจะโตแยงคาสงทางปกครองนนตอคณะกรรมการวนจฉย

รองทกข ปจจบนคอ ศาลปกครองไดเลย ทงนเนองจากรฐมนตรเปนผรกษาการตามกฎหมายเฉพาะฉบบใด

ยอมเปนองคกรสงสดตามกฎหมายฉบบนน จงไมมผบงคบบญชาสงกวาทจะวนจฉยอทธรณได ดงนน หาก

คกรณเหนวาคาสงทางปกครองนนไมชอบดวยกฎหมายประการใด กจะตองโตแยงคาสงทางปกครองนนตอ

องคกรวนจฉยคดปกครองโดยตรง

(2) คาสงทางปกครองของคณะกรรมการตาง ๆ


2539 บญญตวา คาสงทางปกครองของบรรดาคณะกรรมการตาง ๆ ไมวาจะจดตงขนตามกฎหมายหรอไม

ใหคกรณมสทธโตแยงตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาไดทง

ปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย ภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงคาสงนน แตถาคณะกรรมการ

ดงกลาวเปนคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท สทธการอทธรณและกาหนดเวลาอทธรณใหเปนไปตามท

บญญตในกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกา ประกอบกบ มาตรา 87 แหงพระราชบญญตเดยวกน

บญญตวา เมอไดมการจดตงศาลปกครองขนแลว บทบญญตมาตรา 48 ใหเปนอนยกเลก

ดงนน จงมผลทาใหคาสงทางปกครองทออกโดยคณะกรรมการตาง ๆ

ไมวาคณะกรรมการนนจะไดจดตงขนตามกฎหมายหรอไมกตาม คาสงนนจะไมอยในบงคบใหตองอทธรณ

แตคกรณมสทธโตแยงคาสงทางปกครองนนตอองคกรวนจฉยคดปกครองซงปจจบนคอศาลปกครองได

โดยตรงภายในระยะเวลาทพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

กาหนด ทงน เนองจากเจตนารมณของกฎหมายไมตองการใหมการอทธรณคาสงทางปกครองของ

คณะกรรมการ เพราะคณะกรรมการตาง ๆ ไมมผบงคบบญชาทจะพจารณาอทธรณตอไปได จงบญญตให

โตแยงคาสงทางปกครองของคณะกรรมการตาง ๆ ตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามมาตรา 48 ซง

- 59 -

ปจจบนไดมการจดจดศาลปกครองแลวจงเปนอนยกเลกคณะกรรมการวนจฉยรองทกข ดงนน ผรบคาสง

ทางปกครองของคณะกรรมการ สามารถนาคดไปสศาลปกครองไดโดยไมตองอทธรณกอนแตอยางใด

คาสงศาลปกครองสงสดท 453/2546 การทคณะกรรมการพจารณา

ผลการประกวดราคาของผถกฟองคดมมตไมผานขอเสนอทางดานเทคนคของผฟองคด เปนผลใหผฟองคด

ถกตดสทธทจะไดรบการพจารณาขอเสนอทางดานราคา ทาใหผฟองคดไมมสทธเขาแขงขนการประมล มต

ดงกลาวถอเปนคาสงไมรบคาเสนอของผฟองคดจงเปนคาสงทางปกครองตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงอยในอานาจพจารณาพพากษาของศาลปกครองตามมาตรา

9 วรรคหนง ( 1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 และ

คาสงดงกลาวเปนคาสงคณะกรรมการ ผฟองคดจงมสทธฟองคดตอศาลโดยไมตองอทธรณคาสงกอนตาม

มาตรา 48 ประกอบกบมาตรา 87 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

(3) คาสงทางปกครองทกฎหมายกาหนดใหเปนทสด

ในกรณทกฎหมายกาหนดใหคาสงหรอคาวนจฉยของเจาหนาทเปนทสด

จะมผลทาใหคกรณไมตองดาเนนการอทธรณ เชน คาสงศาลปกครองสงสดท 487/2547 มาตรา 47 ตร

วรรคสอง แหงพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537 บญญตใหคาวนจฉย

ของนายอาเภอทใหสมาชก อบต.พนจากสมาชกภาพเปนทสด การฟองเพกถอนคาวนจฉยดงกลาวจงไมตอง

อทธรณกอนนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

1.2 ขนตอนการอทธรณ

1.2.1 ผมสทธอทธรณ

มาตรา 44 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “……. ใหคกรณอทธรณคาสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทา

คาสงทางปกครอง ” และมาตรา 5 แหงพระราชบญญตเดยวกน ไดกาหนดคานยามของ “คกรณ”

หมายความวา ผยนคาขอหรอผคดคานคาขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของคาสงทางปกครอง และผ

ซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนจากผลของ

คาสงทางปกครอง ดงนน บคคลทเปนคกรณจงเปนผมสทธยนอทธรณคาสงทางปกครองตอเจาหนาทผทา

คาสงทางปกครอง สาหรบบคคลทไมใชคกรณแมจะไมมสทธอทธรณคาสงทางปกครอง แตไมตดสทธทจะ

โตแยงคาสงทางปกครองโดยการฟองคดแตอยางใด เชน

คาสงศาลปกครองสงสดท 165/2551 กรณทผฟองคดซงเปนผม

อาชพหลกเกยวกบงานตามประกาศประกวดราคาไดซอเอกสารประมลจางโดยมความประสงคทจะเขา

เสนอราคาตามประกาศประกวดราคาจางตดตงเครองนบเวลาถอยหลงสญญาณไฟจราจรโดยวธประมลจาง

ดวยระบบอเลกทรอนกสของเทศบาลนคร เหนวาประกาศประกวดราคาดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย

เนองจากกาหนดคณสมบตของพสดทจะจดซอเปนการเออประโยชนแกผเสนอราคากลมใดกลมหนง ทาใหผ

ฟองคดไมอาจเขาเสนอราคาไดนน เปนคดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองออกคาสงโดยไมชอบ

- 60 -

ดวยกฎหมายตามมาตรา 9 วรรคหนงแหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542 โดยผฟองคดเปนผไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายทมสทธ

ฟองคดขอใหศาลเพกถอนการประกวดราคาดงกลาวไดตามนยมาตรา 42 วรรคหนงแหงพระราชบญญต

ดงกลาว และโดยทประกาศประกวดราคาไมมกฎหมายเฉพาะกาหนดใหตองอทธรณกอนยนตอศาล

ปกครอง นอกจากนน ประกาศดงกลาวมลกษณะเปนคาสงทางปกครองทวไปทมไดกาหนดตวผรบคาสงไว

โดยเฉพาะทาใหโดยสภาพแลวผซอเอกสารประกวดราคาไมอาจเปนคกรณทไดรบแจงใหใชสทธอทธรณได

ตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงนน ผฟองคดจงไมตอง

ดาเนนการอทธรณเพอแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายกอนฟองคด

1.2.2 ระยะเวลาการยนอทธรณ

ระยะเวลาอทธรณคาสงทางปกครองมวตถประสงคเพอมใหคาสงทาง

ปกครองอาจถกโตแยงโดยไมมทสนสด อนจะทาใหเกดความไมมนคงแนนอนทางกฎหมาย ระยะเวลา

อทธรณคาสงทางปกครอง จงเปนระยะเวลาทมผลบงคบทงตอคกรณผมสทธอทธรณและเจาหนาทผม

อานาจพจารณาอทธรณ กลาวคอ กรณยนอทธรณเมอลวงพนระยะเวลา ทาใหการอทธรณดงกลาวไมมผล

ถอไดวามไดอทธรณ คกรณยอมเสยสทธทจะไดรบการพจารณาอทธรณ และเจาหนาทยอมไมมอานาจทจะ

รบคาอทธรณและจะมผลทาใหคกรณทไมพอใจคาสงไมสามารถฟองคดตอศาลปกครอง เนองจากมได

ดาเนนการตามขนตอนหรอวธการสาหรบการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายตามมาตรา 42 วรรคสอง

แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 เชน คาสงศาลปกครอง

สงสดท 470/2547 ผมอานาจวนจฉยอทธรณไมรบอทธรณ เนองจากยนอทธรณเมอพนกาหนดระยะเวลา

อทธรณตามกฎหมาย ถอวาผฟองคดยงมไดดาเนนการใหครบถวนตามขนตอนและวธการสาหรบการแกไข

ความเดอดรอนหรอเสยหายตามทกฎหมายกาหนด

มาตรา 44 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา ภายใตบงคบมาตรา 48 ในกรณทคาสงทางปกครองใดไมไดออกโดย

รฐมนตร และไมมกฎหมายกาหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณ

คาสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจง

คาสงดงกลาว

จากบทบญญตดงกลาวเหนไดวาเมอคกรณไมพอใจคาสงทางปกครอง

จะตองยนคาอทธรณภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคาสงทางปกครองและหากคกรณยนอทธรณ

เกนกาหนดระยะเวลา ยอมถอวามไดมการยนอทธรณแตอยางใด

อยางไรกตามถงแมจะพนกาหนดระยะเวลาอทธรณแลวกตาม เจาหนาท

สามารถรบอทธรณไดในกรณดงตอไปน

(1) กรณทมการฝาฝนการแจงสทธอทธรณใหคกรณทราบ ซงจะมผลทา

ใหระยะเวลายนอทธรณขยายเปนหนงปตามมาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

- 61 -

พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา คาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณ

หรอโตแยง การยนคาอทธรณหรอคาโตแยง และระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไว

ดวย

ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสาหรบการ

อทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและ

ระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคาสงทางปกครอง

(2) กรณทคกรณมคาขอขยายระยะเวลาอทธรณตามมาตรา 66 แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงมาตรา 66 บญญตวา ในกรณทผใดไมอาจ

กระทาการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทกาหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจาเปนอนมได

เกดขนจากความผดของผนน ถาผนนมคาขอเจาหนาทอาจขยายระยะเวลาและดาเนนการสวนหนงสวนใดท

ลวงมาแลวเสยใหมกได ทงนตองยนคาขอภายในสบหาวนนบแตพฤตการณเชนวานนไดสนสดลง เชน

ความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเรองเสรจท 213/2550 ระยะเวลาอทธรณตา

มาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เปนระยะเวลาทกฎหมาย

กาหนดและมาตรา 66 แหงพระราชบญญตเดยวกน กาหนดวา ในกรณทผใดไมอาจกระทาการอยางหนง

อยางใดภายในระยะเวลาทกาหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจาเปนอนมไดเกดขนจากความผด

ของผนน ถาผนนมคาขอเจาหนาทอาจระยะเวลาได ดงนน จงสามารถนามาตรา 66 มาบงคบเพอขยาย

ระยะเวลาอทธรณไดภายใตเงอนไขทกฎหมายกาหนด

(3) กรณทเจาหนาทรบคาอทธรณในฐานะคารองเรยนเพอใชเปน

ขอเทจจรงประกอบการพจารณาเพกถอนคาสงทางปกครอง แมเจาหนาทจะไมมอานาจรบคาอทธรณทยน

เกนระยะเวลาอทธรณทกฎหมายกาหนด แตมาตรา 49 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 กาหนดใหเจาหนาทและผบงคบบญชาของเจาหนาทมอานาจเพกถอนคาสงทางปกครองได ไม

วาจะพนขนตอนการอทธรณหรอโตแยงตามกฎหมายมาแลวหรอไม ซงเปนอานาจทวไปในการตรวจสอบ

ควบคมภายในฝายปกครอง ดงนนเจาหนาทหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทจงรบคาอทธรณทยนเกน

ระยะเวลานนไวในฐานะคารองเรยนเพอใชเปนขอเทจจรงประกอบการพจารณาทบทวนคาสงทางปกครอง

ซงหากพจารณาแลวเหนวาสมควรแกไขเปลยนแปลงคาสงทางปกครอง กอาจเพกถอนคาสงทางปกครอง

โดยดาเนนการตามหลกเกณฑทกาหนดในมาตรา 49 ถงมาตรา 53 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 (ความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท

213/2550)

1.2.3 การถอนคาอทธรณ

การอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 มไดกาหนด เรอง การถอนอทธรณไว จงมประเดนวา คกรณผอทธรณจะมสทธถอนอทธรณได

หรอไม คณะกรรมการกฤษฎกา (ทประชมกรรมการรางกฎหมายครบคณะ) เคยใหความเหนเกยวกบการ

- 62 -

อทธรณตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2497 ไวในเรองเสรจท 34/2514 สรปวา

วาพระราชบญญตดงกลาวจะมไดกาหนดเกยวกบการถอนอทธรณไว แตการทไมมกฎหมายบญญตไวมได

หมายความวาจะเปนการหามมใหผอทธรณขอถอนอทธรณของตนไดเสยเลย เมอการอทธรณเปนการใช

สทธอยางหนงของผอทธรณ ผอทธรณกชอบทจะไมอทธรณหรอขอถอนอทธรณไดในทานองเดยวกน แมวา

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จะมไดกาหนดเรองการถอนอทธรณไว แตกมได

บญญตหามมใหมการถอนอทธรณ ดงนน เมอการอทธรณเปนสทธอยางหนงของคกรณในกระบวนการ

พจารณาทางปกครองทจะขอใหเจาหนาททบทวนและแกไขเปลยนแปลงคาสงทางปกครองทมผลกระทบตอ

สทธและหนาทตามทกฎหมายของตน โดยหลกแลวคกรณซงเปนผทรงสทธยอมสละสทธดงกลาวไดโดยการ

ไมยนอทธรณหรอขอถอนอทธรณทยนไปแลว

สวนประเดนการถอนอทธรณจะมผลอยางไรตออทธรณทอยในระหวาง

การพจารณาของเจาหนาทผมอานาจพจารณาอทธรณนน คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองม

ความเหนวา โดยทกระบวนการพจารณาอทธรณเรมตนขนดวยการยนอทธรณของคกรณ ดงนน หากคกรณ

ไมประสงคทจะอทธรณตอไปและถอนอทธรณในระหวางทยงอยในการพจารณาของผมอานาจพจารณา

อทธรณ ไมวาจะในชนพจารณาของเจาหนาทผทาคาสงทางปกครอง ซงเปนผพจารณาอทธรณในชนตนตาม

มาตรา 44 ประกอบกบมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 หรอใน

ชนการพจารณาของผมอานาจพจารณาคาอทธรณ ซงไดแกผบงคบบญชา ผกากบดแล หรอผควบคมการ

ปฏบตงานของเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองตามมาตรา 45 วรรคสาม แหงพระราชบญญตดงกลาว

ประกอบกบกฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 การถอนอทธรณยอมมผลใหการพจารณาอทธรณเปนอนระงบ อยางไรกด แมการ

ถอนอทธรณจะทาใหการพจารณาอทธรณระงบไป แตกไมตดอานาจของเจาหนาทผทาคาสงทางปกครอง

ผบงคบบญชาของเจาหนาทซงมอานาจตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตดงกลาว ทจะทบทวนและแกไข

เปลยนแปลงคาสงทางปกครองไดเองไมวาจะพนขนตอนการอทธรณตามกฎหมายมาแลวหรอไม อนเปน

อานาจทวไปในการควบคมตรวจสอบภายในฝายปกครอง ซงหากเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองหรอ

ผบงคบบญชาของเจาหนาทพจารณาแลวเหนวาสมควรแกไขเปลยนแปลงคาสงกอาจเพกถอนคาสงโดย

ดาเนนการตามหลกเกณฑการเพกถอนคาสงทางปกครองตามทกาหนดไวในมาตรา 49 ถงมาตรา 53 แหง


สวนกรณทเปนการอทธรณคาสงทางปกครองตามกฎหมายฉบบอนท

มใชกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง และตามขนตอนการอทธรณของกฎหมายฉบบนน

เจาหนาทผมอานาจพจารณาอทธรณเปนเจาหนาทอนมใชเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองหรอ

ผบงคบบญชาของเจาหนาท ซงมอานาจตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตดงกลาว ทจะทบทวนและ

แกไขเปลยนไดดวยตนเอง หากมการอทธรณเหนผลใหการพจารณาอทธรณระงบไป แตเจาหนาทผมอานาจ

พจารณาอทธรณพจารณาแลวเหนวา คาสงทางปกครองนนนาจะไมชอบดวยกฎหมายหรอชอบดวย

กฎหมาย แตอาจกอความเสยหายตอประโยชนสาธารณะ เจาหนาทผมอานาจพจารณาอทธรณกอาจ

- 63 -

ดาเนนการแจงใหเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทหรอเจาหนาทอนทม

อานาจหนาทตามกฎหมายพจารณาทบทวนและแกไขเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตอไปได ซงการ

ดาเนนการดงกลาวเปนการประสานงานระหวางเจาหนาทฝายปกครองดวยกน อนเปนประโยชนแกการ

ตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของคาสงทางปกครองและการคมครองประโยชนสาธารณะ (ความเหน

ของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท 319/2551)

1.3 การจดทาคาอทธรณ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 44 วรรคสอง

บญญตวา คาอทธรณตองทาเปนหนงสอโดยระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางอ ง

ประกอบดวย จากบทบญญตดงกลาวกาหนดวาคาอทธรณตองทาเปนหนงสอและการอทธรณไมเปนเหตให

ทเลาการบงคบคาสงทางปกครอง เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบตามมาตรา 44 วรรคสาม ประกอบ

กบมาตรา 56 วรรคหนงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงนน ในกรณทคกรณ

ประสงคทจะอทธรณคาสงทางปกครอง การจดทาคาอทธรณตองมหลกการสาคญดงน

(1) ผอทธรณจะตองทาคาอทธรณเปนหนงสอ

(2) คาอทธรณตองมขอ โตแยงวาไมเหนดวย กบคาสงทางปกครองนนดวย

เหตใด

(3) คาอทธรณตองมขอเทจจรงประกอบและขอกฎหมายทยกขนมาอางอง

ประกอบ

ดงนน ในกรณทคกรณไดอทธรณดวยวาจาหรอผอทธรณเพยงแตมหนงสอขอ

ความเปนธรรมในลกษณะทวงสญญาหรอสอบถามขอเทจจรงและขอใหผออกคาสงทางปกครองชแจงหรอ

ขอตรวจสอบขอเทจจรงใหมนน ศาลปกครองสงสดเคยวนจฉยวา ไมถอเปนการอทธรณคาสงแตอยางใด

เชน

คาสงศาลปกครองสงสดท 391/2545 หนงสอขอความเปนธรรมในลกษณะ

เปนเพยงหนงสอทวงสญญา ไมถอเปนหนงสอรองทกขตามกฎ ก.พ. ฉบบท 17 (พ.ศ. 2540) ออกตาม

ความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 วาดวยการรองทกขและการพจารณาเรอง

รองทกข

คาสงศาลปกครองสงสดท 403/2545 การขอตรวจสอบขอเทจจรงใหมและ

การนาพยานหลกฐานและพยานบคคลไปชแจงตอผออกคาสง ยงไมถอเปนการอทธรณ

อยางไรกด เนองจากคาสงทางปกครองจะมผลผกพนคกรณตงแตผนนไดรบแจง

คาสงเปนตนไป และจะมผลอยตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลาหรอโดยเหตอน

ประกอบกบบทบญญตในมาตรา 44 วรรคสาม กาหนดวาการอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการบงคบตาม

คาสงทางปกครอง ดงนน แมคกรณจะอทธรณคาสงทางปกครอง ระหวางอทธรณคกรณกยงมหนาทตอง

ปฏบตตามคาสงนนตอไป เวนแตเจาหนาทผทาคาสงนนเองหรอผมอานาจพจารณาคาอทธรณหรอผม

- 64 -

อานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคาสงทางปกครอง จะมคาสงใหทเลาการบงคบตามคาสงไวกอน

ตามมาตรา 56 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

1.4 การยนอทธรณ


บญญตวา

มาตรา 44 ภายใตบงคบมาตรา 48 ในกรณทคาสงทางปกครองใดไมไดออกโดย




จากบทบญญตดงกลาว ไดกาหนดขนตอนในการยนอทธรณไว คอ ใหคกรณ

อทธรณคาสงทางปกครองโดยยนตอเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองทเปนเหตใหอทธรณนน เชน

ผอานวยการโรงเรยนมคาสงไมอนมตตามทกรมสามญศกษาตอบขอหารอวาผฟองคดไมมสทธเบกคาเชา

บาน แตยนอทธรณคาสงไมอนมตใหเบกคาเชาบานตอประธาน อ.ก.ค. กรมสามญศกษา ศาลปกครองสงสด

วนจฉยวา ผฟองคดเปนขาราชการครไดยนเรองขอเบกคาเชาบานตอผถกฟองคด (ผอานวยการโรงเรยน) ผ

ถกฟองคดมคาสงไมอนมตตามทกรมสามญศกษาตอบขอหารอวาผฟองคดไมมสทธเบกคาเชาบาน ยงไมเปน

การยนอทธรณตอผออกคาสง ตามนยมาตรา 44 ประกอบกบมาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ถอวาผฟองคดยงไมไดดาเนนการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายโดย

การยนอทธรณตอผออกคาสงแตอยางใด (คาสงศาลปกครองสงสดท 239/2545)

1.4.1 กรณทมไดยนอทธรณตอผทาคาสงแตถอวาไดยนอทธรณแลว เชน

ในกรณคกรณมไดยนอทธรณคาสงตอผทาคาสงทางปกครองแตไดยน

อทธรณตอผบงคบบญชาของตน ถอวามการอทธรณตามขนตอนทกาหมายกาหนดแลว (คาสงศาลปกครอง

สงสดท 553/2545)

การยนอทธรณตอผบงคบบญชาของผทาคาสงทางปกครองและเปนผม

อานาจพจารณาอทธรณ ถอวาไดมการอทธรณแลว (คาสงศาลปกครองสงสดท 346/2547)

การยนอทธรณตอประธานถอวาอทธรณตอคณะกรรมการแลว (คาสง

ศาลปกครองสงสดท 89/2544)

1.4.2 กรณทมการอทธรณซา

การพจารณาวาอทธรณตามกฎหมายใดจะเปนอทธรณซาหรอไมนน ยอม

ตองใหผมอานาจพจารณาอทธรณตามกฎหมายนนเปนผวนจฉย

- 65 -

1.5 กาหนดระยะเวลาการพจารณาอทธรณ


บญญตวา

มาตรา 45 ใหเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง พจารณาคาอทธรณและแจงผ

อทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวนกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกาหนดเวลา

ดงกลาวดวย

ถาเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง ไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมด

หรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในกาหนดเวลา

ตามวรรคหนง ใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบ

รายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจพจารณา

อทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบกาหนดเวลาดงกลาว ในการนใหขยายระยะเวลาพจารณา

อทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกาหนดเวลาดงกลาว

จากบทบญญตดงกลาวไดกาหนดระยะเวลาการพจารณาอทธรณ ดงน

(1) ใหเจาหนาททรบคาอทธรณพจารณาอทธรณในเบองตนและแจงผอทธรณ

โดยไมชกชาแตตองไมเกน 30 วนนบแตวนทไดรบคาอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณทงหมดหรอ

บางสวน กใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกาหนดเวลาดงกลาว

ดวย

(2) กรณทเจาหนาททรบคาอทธรณไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมดหรอ

บางสวน กใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในกาหนดเวลา 30

วนนบแตวนไดรบคาอทธรณและใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายใน 30 วนนบ

แตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจ


พจารณาอทธรณออกไปไดไมเกน 30 วนนบแตวนทครบกาหนดเวลาดงกลาว

คาสงศาลปกครองสงสดท 854/2547 ระยะเวลาในการพจารณาอทธรณ

คาสงทางปกครองหมายถง ระยะเวลาทผออกคาสงทางปกครองพจารณาอทธรณใหแลวเสรจภายในสามสบ

วนนบแตวนทไดรบหนงสออทธรณคาสง รวมกบระยะเวลาในการพจารณาอทธรณโดยผมอานาจพจารณา

อทธรณอกไมเกนหกสบวนตามมาตรา 45 วรรคหนงและวรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงนน ระยะเวลาในการพจารณาอทธรณคาสงงดเบกจายเงนเดอนจงไดแก

ระยะเวลาเกาสนวนนบแตวนทเจาหนาทของรฐไดรบหนงสออทธรณ

- 66 -

(3) กรณทกฎหมายเฉพาะมไดกาหนดระยะเวลาในการพจารณาอทธรณไวผม

อานาจพจารณาอทธรณตองพจารณาอทธรณใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบคาอทธรณซงเปน

ระยะเวลาตามทมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตไว ทงน

ตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

คาสงศาลปกครองสงสดท 73/2547 กรอบระยะเวลาทเหมาะสมในการ

พจารณาคาขอใหสงจายบานาญตามโครงการเปลยนเสนทางชวต : เกษยณกอนกาหนด เมอไมมกฎหมาย

กาหนดระยะเวลาปฏบตไวเปนการเฉพาะ หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐควรดาเนนการภายใน

ระยะเวลาอนสมควร โดยเทยบเคยงจากคาสงศาลปกครองสงสดท 260/2546 (ทประชมใหญ) ซงไดวาง

แนวทางเกยวกบระยะเวลาอนสมควรในการพจารณาอทธรณสาหรบกรณทกฎหมายไมไดกาหนดระยะเวลา

ในการพจารณาอทธรณไววาควรมระยะเวลาเกาสบวนนบแตวนยนอทธรณโดยเทยบเคยงจากระยะเวลาขน

สงในการพจารณาอทธรณคาสงทางปกครองฝายปกครองตามทบญญตไวในมาตรา 45 แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

คาสงศาลปกครองสงสดท 565/2547 เนองจากกฎหมายวาดวยระเบยบ

ขาราชการพลเรอนและกฎ ก.พ. ฉบบท 16 (พ.ศ. 2540) วาดวยการอทธรณและการพจารณาอทธรณ

มไดกาหนดระยะเวลาสาหรบการพจารณาอทธรณไว การพจารณาเรองดงกลาวจงตองอาศยบทบญญตของ

กฎหมายปกครองทเกยวของ คอ มาตรา 45 วรรคหนงและวรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงพจารณาไดวา การพจารณาอทธรณทกขนตอนจะตองกระทาภายใน

ระยะเวลาเกาสบวน ดงนน เมอผมอานาจพจารณาอทธรณไดพจารณาอทธรณจนเลยเกาสบวนนบแตได

รบคาอทธรณ จงเปนกรณทไมไดสงการภายในเวลาอนสมควร

1.6 การพจารณาอทธรณ

มาตรา 45 และมาตรา 46แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 45 ใหเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง พจารณาคาอทธรณและแจง

ผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณไม

วาทงหมดหรอบางสวนกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายใน

กาหนดเวลาดงกลาวดวย

ถาเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง ไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมด

หรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในกาหนดเวลา

ตามวรรคหนง ใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบ

รายงาน ถามเหตจาเปนไม อาจพจารณาใหแลวเสรจภายใน ระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจพจารณา



- 67 -

เจาหนาทผใดจะเปนผมอานาจพจารณาอทธรณตามวรรคสองใหเปนไปตามท

กาหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตมาตรานไมใชกบกรณทมกฎหมายเฉพาะกาหนดไวเปนอยางอน

มาตรา 46 ในการพจารณาอทธรณ ใหเจาหนาทพจารณาทบทวนคาสงทาง

ปกครองไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทาคาสงทางปกครอง

และอาจมคาสงเพกถอนคาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคาสงนนไปในทางใดทงน ไมวาจะเปนการ

เพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการทาคาสงทางปกครองหรอม

ขอกาหนดเปนเงอนไขอยางไรกได

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาในการพจารณาอทธรณนนเจาหนาทพจารณา

ทบคาสงทางปกครองได ไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทาคาสง

ทางปกครอง และอาจมคาสงเพกถอนคาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคาสงนนไปในทางใด ทงน ไม

วาจะเปนการเพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการทาคาสงทาง

ปกครองหรอมขอกาหนดเปนเงอนไขอยางไรกได

ในการพจารณาอทธรณคาสงทางปกครองนนกฎหมายกาหนดใหเจาหนาทผทา

คาสงทางปกครองมหนาทพจารณาอทธรณคาสงทางปกครองเมอพจารณาแลวหากเหนดวยกบคาอทธรณไม

วาทงหมดหรอบางสวน กใหดาเนนการแกไขเปลยนแปลงคาสงดงกลาว หากไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวน ใหเรงรายงานความเหนพรอมดวยเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาอทธรณดาเนนการ

พจารณาอทธรณตอไป ผมอานาจพจารณาอทธรณจะเปนผใดนนกฎหมายกาหนดใหเปนไปตามทกาหนดไว

ในกฎกระทรวง ซงปจจบนไดมการออกกฎกระทรวงตามความในมาตรา 45 วรรคสอง แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คอกฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) กาหนดผมอานาจ

พจารณาอทธรณไว ดงน

(๑) หวหนาสวนราชการประจาจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

เจาหนาทในสงกดของสวนราชการประจาจงหวดหรอสวนราชการประจาอาเภอของ กระทรวงทบวง กรม

เดยวกน

(๒) เลขานการรฐมนตร เลขานการกรม หวหนาสวนราชการระดบกองหรอ

เทยบเทา หวหนาสวนราชการตามมาตรา ๓๑ วรรคสอง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ

แผนดน

พ.ศ. ๒๕๓๔ หรอหวหนาสวนราชการประจาเขต แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

เจาหนาทในสงกดของสวนราชการนน

(๓) อธบดหรอหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรม แลวแตกรณ ในกรณทผทา

คาสงทางปกครองเปนเลขานการกรม หวหนาสวนราชการระดบกองหรอสวนราชการตามมาตรา ๓๑ วรรค

สอง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ หรอหวหนาสวนราชการประจาเขต

หรอผอยใตบงคบบญชาของอธบดหรอหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรมซงดารงตาแหนงสงกวานน

- 68 -

(๔) ปลดกระทรวงหรอปลดทบวง แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครอง

เปนผดารงตาแหนงอธบดหรอเทยบเทา

(๕) นายกรฐมนตรหรอรฐมนตร แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครอง

เปนหวหนาสวนราชการทขนตรงตอนายกรฐมนตรหรอรฐมนตร หรอเปนผดารงตาแหนงปลดกระทรวงหรอ

ปลดทบวง

(๖) ประธานวฒสภา ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผดารงตาแหนง

เลขาธการวฒสภา

(๗) ประธานสภาผแทนราษฎร ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผดารง

ตาแหนงเลขาธการ สภาผแทนราษฎร

(๘) ผวาราชการจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนหวหนาสวน

ราชการประจาจงหวด นายอาเภอ เจาหนาทของสวนราชการของจงหวด เจาหนาทของสวนราชการของ

อาเภอ หรอเจาหนาทของสภาตาบล เวนแตกรณทกาหนดไวแลวใน (๑) หรอ (๓)

(๙) ผบรหารทองถนหรอคณะผบรหารทองถน แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสง

ทางปกครอง เปนเจาหนาทขององครบรหารสวนทองถน

(๑๐) ผวาราชการจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผบรหารทองถน

หรอคณะผบรหารทองถน

(๑๑) รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

ผวาราชการกรงเทพมหานคร หรอผวาราชการจงหวดในฐานะผบรหารองคการบรหารสวนจงหวดหรอใน

ฐานะราชการในสวนภมภาค

(๑๒) ผแทนของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ แลวแตกรณในกรณทผทา

คาสงทางปกครองเปนเจาหนาทของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ

(๑๓) เจาหนาทผมอานาจสงการหรอมอบหมายใหเอกชนปฏบตหนาทตามท

กฎหมายกาหนด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนเอกชนซงไดรบคาสงหรอไดรบมอบหมายจาก

เจาหนาทดงกลาว

(๑๔) ผบงคบบญชา ผกากบดแล หรอผควบคมชนเหนอขนไปชนหนง แลวแต

กรณในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนเจาหนาทอนนอกจากทกาหนดไวขางตน

(๑๕) เจาหนาทผทาคาสงทางปกครองนนเอง ในกรณทผทาคาสงทางปกครอง

เปนผซงไมมผบงคบบญชา ผกากบดแล หรอผควบคม

คาสงศาลปกครองสงสดท 235/2547 ผฟองคดไดอทธรณคาสงยายไปยงผวา

ราชการจงหวด ซงในกรณดงกลาวผวาราชการจงหวดจะตองสงเรองไปยง อ.ก.พ. กระทรวงเพอพจารณา

แตผวาราชการจงหวดกลบมคาวนจฉยเสยเองและแจงผลการพจารณาใหผฟองคดทราบ เปนกรณทผฟอง

คดไดดาเนนการตามขนตอนและวธการเพอแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายแลว

- 69 -

คาสงศาลปกครองสงสดท 283/2547 ผฟองคดไดมหนงสออทธรณตอ

นายอาเภอกรณไมรบสมครผฟองคดใหเปนผเขารบเลอกเปนผใหญบาน ซงตอมานายอาเภอไดมหนงสอแจง

ยนยนการมคาสงไมรบสมครดงกลาว เปนกรณทผฟองคดไดดาเนนการตามขนตอนและวธการเพอแกไข

ความเดอดรอนหรอเสยหายแลว

คาสงศาลปกครองสงสดท 322/2547 ผฟองคดไดรบแจงคาสงเพกถอนหนงสอ

รบรองการทาประโยชน (น.ส. 3 ก.) ของผฟองคด จงไดยนอทธรณคาสงดงกลาวตออธบดกรมทดน ซง

พจารณาแลวไมเหนดวยกบคาอทธรณของผฟองคดและไดสงคาอทธรณพรอมรายงานความเหนไปยง

ปลดกระทรวงมหาดไทยในฐานะผมอานาจพจารณาอทธรณตามกฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออก

ตามความในมาตรา 45 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เพอให

ปลดกระทรวงมหาดไทยพจารณาตามนยมาตรา 45 แหงพระราชบญญตดงกลาว ตอมาปลดกระทรวง

มหาดไทยมคาสงไมรบอทธรณของผฟองคดไวพจารณาเนองจากการยนอทธรณตออธบดกรมทดนเกน

กาหนดระยะเวลาสบหาวนตามมาตรา45 วรรคหนงแหงพระราชบญญตดงกลาว อยางไรกตามอธบดกรม

ทดนในฐานะเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองไดรบอทธรณของผฟองคดไวพจารณาและรายงานความเหน

ตามความในมาตรา 45 วรรคหนงและวรรคสอง แหงพระราชบญญตดงกลาวแลว รวมทงไดแจงผฟองคด

วาไดรายงานปงปลดกระทรวงมหาดไทยในฐานะผมอานาจพจารณาอทธรณ เพอพจารณาตอไปแลว

ซงปลดกระทรวงจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบรายงานและหากมเหตผล

จาเปนไมอาจพจารณาคาอทธรณใหแลวเสรจภายในระยะเวลาได ใหมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอน

ครบกาหนดเวลาตามมาตรา 45 วรรคสองดงกลาว แตเมอปลดกระทรวงมหาดไทยพจารณาเกนกาหนด

ระยะเวลาสามสบวนนบแตวนไดรบรายงานและไมปรากฏวามหนงสอแจงขยายระยะเวลาการพจารณา

อทธรณใหผฟองทราบกอนครบกาหนดเวลาดงกลาว ผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง ถอไดวาผ

ฟองคดไดดาเนนการตามขนตอนหรอวธการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหาตามทกฎหมายกาหนดไวแลว

ดวยเหตนผฟองคดจงมสทธนาคดมาฟองตอศาลปกครอง ไดตามมาตรา 42 วรรคสองแหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

ขอสงเกต ผฟองคดนยนอทธรณเกนระยะเวลาทกากฎหมายกาหนดแตฝาย

ปกครองรบคาอทธรณไวพจารณา จงมผลทาใหฝายปกครองจะตองพจารณาคาอทธรณโดยดาเนนการตาม

หลกเกณฑและวธการทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 กาหนดไว

ขนตอนการพจารณาอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ.2539 จงเปนการพจารณา 2 ชน คอชนท 1 เปนการพจารณาโดยเจาหนาทผทาคาสงทางปกครอง

เอง และชนท 2 การพจารณาโดยผอานาจพจารณาอทธรณ ดงนน จงไมสามารถอทธรณคาสงทางปกครอง

ตอผมอานาจพจารณาอทธรณโดยตรง

- 70 -

ทงนโดยสรป

(1) เมอเจาหนาทมคาสงทางปกครอง หากกฎหมายเฉพาะไมไดกาหนด

หลกเกณฑและระยะเวลาการอทธรณหรอโตแยงคาสงไวเปนอยางอนแลว คกรณสามารถยนอทธรณคาสง

ทางปกครองไดภายใน 15 วนนบแตวนไดรบแจงคาสงตอเจาหนาทผทาคาสง

(2) เจาหนาทจะตองพจารณาคาอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชาแตตอง

ไมเกน 30 วนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวน กให

ดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกาหนดเวลาดงกลาวดวย

กรณเจาหนาทไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไป

ยงผมอานาจพจารณาอทธรณภายในระยะเวลาขางตน

(3) ผมอานาจพจารณาอทธรณจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน 30 วนนบ

แตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจ


พจารณาอทธรณออกไปไดไมเกน 30 วนนบแตวนทครบกาหนดเวลาดงกลาว

(4) เมอวนจฉยอทธรณเสรจแลวจะตองแจงใหคกรณทราบ ในกรณทผมอานาจ

พจารณาอทธรณไมไดพจารณาอทธรณ แตไดแจงใหผอทธรณฟองคดตอศาลปกครองไดเลย ไมถอเปนการ

แจงผลการพจารณาอทธรณและถอวาการอทธรณอยในชนการพจารณาของฝายปกครอง

1.7 การแจงผลการพจารณาอทธรณในกรณทอาจฟองคดตอศาลปกครองได

มาตรา 50 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542 ไดวางหลกไววา คาสงใดทอาจฟองตอศาลปกครองได ใหผออกคาสงระบวธการยนคาฟองและ

ระยะเวลาสาหรบยนคาฟองไวในคาสงดวย ดงนน ในกรณทผลการวนจฉยอทธรณทาใหผรบคาสงนน

สามารถทจะฟองคดตอศาลปกครองได จงตองระบวธการยนฟองและระยะเวลาสาหรบการยนฟองไวในคา

วนจฉยอทธรณนนดวย และกรณทไมมการแจงจะตองดาเนนการแจงวธการฟองและระยะเวลาการฟองให

ผรบคาสงทราบโดยเรวและกรณดงกลาวระยะเวลาสาหรบการฟองคดจะเรมนบใหมนบแตวนทผรบคาสง

ไดรบแจง และในกรณทไมมการแจงเลยระยะเวลาสาหรบการยนฟองมระยะเวลานอยกวาหนงป ใหขยาย

เวลาออกไปเปนหนงปนบแตวนทไดรบคาสง เชน

คาสงศาลปกครองสงสดท 447/2547 บทบญญตมาตรา 50 แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ทวา คาสงใดทอาจฟองคดตอ

ศาลปกครองได ใหผออกคาสงระบวธการยนคาฟองระยะเวลาสาหรบยนคาฟองไวในคาสงดงกลาวดวย ใน

กรณทผออกคาสงมไดแจงระยะเวลาสาหรบการยนคาฟองไว ถาระยะเวลาสาหรบการยนคาฟองมกาหนด

ระยะเวลานอยกวาหนงป ใหขยายเวลาสาหรบการยนคาฟองเปนหนงปนบแตเวลาไดรบคาสงนน

หมายความรวมถงคาสงทางปกครองทออกโดยหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐเทานน มได

หมายความรวมถงคาสงของศาล

- 71 -

2. การขอใหพจารณาใหม

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดไวในมาตรา 54

ซงบญญตวา

มาตรา 54 เมอคกรณมคาขอ เจาหนาทอาจเพกถอนหรอแกไขเพมเตมคาสงทาง

ปกครองทพนกาหนดอทธรณตามสวนท 5 ไดในกรณดงตอไปน

(1) มพยานหลกฐานใหม อนอาจทาใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไป

ในสาระสาคญ

(2) คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามาใน

กระบวนการพจารณาครงกอนแลวแตถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรมในการมสวนรวมในกระบวนการ

พจารณาทางปกครอง

(3) เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครองในเรองนน

(4) ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและตอมา

ขอเทจจรงหรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงไปในสาระสาคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ

การยนคาขอตามวรรคหนง (1) (2) หรอ (3) ใหกระทาไดเฉพาะเมอคกรณไมอาจทราบ

ถงเหตนนในการพจารณาครงทแลวมากอนโดยไมใชความผดของผนน

การยนคาขอใหพจารณาใหมตองกระทาภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซงอาจ

ขอใหพจารณาใหมได

จากหลกกฎหมายดงกลาวทกาหนดใหมการขอใหพจารณาใหม ซงหมายถงกรณทตอง

มการพจารณาเรองใหมอกครงหนงในประเดนทไดวนจฉยไวแลวในคาสงทางปกครองทไมอาจอทธรณไดอก

ตอไปซงโดยปกตการขอใหพจารณาใหมยอมกระทาไดแมจะมการอทธรณคาสงทางปกครองมาแลวหรอไมก

ตาม 26

27 ดงนน การขอใหพจารณาใหมจงเปนกระบวนการเยยวยาในฝายปกครองทคกรณผรบคาสงทาง

ปกครองมสทธจะรองขอใหเจาหนาทผออกคาสงพจารณาทบทวนคาสงอกครงหนงเพอใหเกดความแนนอน

หรอความมนคงแหงสทธแมจะพนกาหนดอทธรณไปแลวหรอเปนกรณทไมอาจอทธรณได เชน คาสงทออก

โดยรฐมนตรทไมอาจอทธรณได ซงเปนคนละขนตอนกบการอทธรณตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 หรอการเพกถอนคาสงทางปกครองตามมาตรา 49 ถงมาตรา 53

แหงพระราชบญญตเดยวกน

ในการดาเนนการเกยวกบการขอใหพจารณาใหมมหลกดงน

1. หลกเกณฑการยนคาขอใหพจารณาใหม

1.1 ผทจะยนขอใหพจารณาใหมไดแกคกรณ

1.2 เปนคาสงทางปกครองทพนกาหนดอทธรณแลว

27

อางแลว, ในเชงอรรถท 26, หนา 126 - 127

- 72 -

1.3 เปนกรณทคกรณไมอาจทราบถงเหตนนมากอนโดยไมใชความผดของตน

1.4 ตองยนคาขอใหพจารณาใหมตองยนภายใน 90 วนนบแตวนทไดรถงเหตแหงการ


2. เงอนไขทจะขอใหพจารณาใหม

ซงเปนการพจารณาวาจะเขาเงอนไขการขอใหพจารณาใหมหรอไม มกรณดงตอไปน

2.1 มพยานหลกฐานใหม อนอาจทาใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไป

ในสาระสาคญ

2.2 คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามาใน



2.3 เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครองในเรองนน

2.4 ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและตอมา


3. ผมอานาจพจารณาคาขอใหพจารณาใหม ในการยนคาขอใหพจารณาใหมตองยนตอ

เจาหนาททมอานาจพจารณาเพกถอนหรอแกไขคาสงทางปกครอง ซงหมายถงเจาหนาทผออกคาสงทาง

ปกครอง

4. การพจารณาของเจาหนาทผรบคาขอใหพจารณาใหม เมอเจาหนาทไดรบคาขอให

พจารณาใหมแลว ในการพจารณาออกคาสงเจาหนาทจะตองมคาสงใหเปนอยางใดอยางหนงตามขอเทจจรง

ดงน

(1) มคาสงรบหรอไมรบคาขอใหพจารณาใหมซงพจารณาตามหลกเกณฑและเงอนไข

ทกาหนดไวในมาตรา 54 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

(2) มคาสงรบไวพจารณา เมอพจารณาแลวเหนวาไมมเหตทจะเพกถอนหรอแกไข

เพมเตมคาสงทางปกครองนนและสงยกคาขอ

(3) มคาสงรบไวพจารณา เมอพจารณาแลวเหนวามเหตผลใหมคาสงใหเพกถอนหรอ

แกไขคาสงทางปกครองตอไป

การขอใหพจารณาใหมตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองนน เปน

บทบญญตทเปดโอกาสใหประชาชนใชสทธในการขอทบทวนกระบวนพจารณาทเสรจสนไปแลวบนพนฐาน

ของขอเทจจรงใหมคาสงของเจาหนาทฝายปกครองทสงในกระบวนการพจารณาใหยอมถอวาเปนคาสงทาง

ปกครอง ซงคกรณมสทธอทธรณหรอโตแยงตอไปได

ความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท

798/2551 การขอใหพจารณาใหมตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองนน เปนบทบญญต

ทเปดโอกาสใหประชาชนใชสทธในการขอทบทวนกระบวนพจารณาทเสรจสนไปแลวบนพนฐานของ

ขอเทจจรงใหม และในกรณทคกรณยนคาขอใหพจารณาใหมถกตองครบถวนตามเงอนไขทกาหนดไวตาม

- 73 -

มาตรา 54 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คาสงของเจาหนาทฝาย

ปกครองทสงในกระบวนการพจารณาใหมยอมถอวาเปนคาสงทางปกครองทอาจมการอทธรณหรอโตแยง

ตอไปได ดงนน ในกรณทเจาหนาทไดพจารณาคาขอใหพจารณาใหมของคกรณแลวเหนวาไมเปนไปตาม

เงอนไขทกาหนดตามมาตรา 54 แหงพระราชบญญตดงกลาว และจะมคาสงแจงผลการพจารณาใหมให

คกรณทราบวาคาขอไมเขาเงอนไขทจะขอใหพจารณาใหม จงเปนการไมรบคาขอใหพจารณาใหมของคกรณ

คาสงดงกลาวยอมเปนคาสงทางปกครอง ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 เมอขอเทจจรงทหารอมาน ปรากฏวากระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนผแตงตง

คณะกรรมการพจารณาคาขอใหพจารณาใหมและคณะกรรมการเหนวา คาขอดงกลาวไมเขาเงอนไขตามท

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองกาหนดโดยเหนวาพยานหลกฐานทคกรณกลาวอางไมเขาขาย

เปนพยานหลกฐานใหม เนองจากพยานหลกฐานไมมนาหนกเพยงพอจนทาใหขอเทจจรงทยตเปลยนแปลง

ไปในสาระสาคญ ดงนน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยในฐานะหนวยงานผออกคาสงใหชดใชคา

สนไหมทดแทนและเปนหนวยงานผพจารณาคาขอใหพจารณาใหม จงตองเปนผออกหนงสอแจงไปยงคกรณ

ผยนคาขอและมคาสงไมรบคาขอใหพจารณาใหมเปนคาสงทางปกครอง กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยจงควรแจงสทธในการอทธรณตามมาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ใหคกรณทราบดวย

3. การเพกถอนคาสงทางปกครอง

3.1 ขอพจารณาเบองตนเกยวกบการเพกถอนคาสงทางปกครอง

3.1.1 ผมอานาจเพกถอนคาสงทางปกครอง

รองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน อธบาย27

28 วา คาสงทางปกครองนน

เมอออกมาแลว หากไมเปนคาสงทางปกครองทเปนโมฆะยอมมผลในทางกฎหมายผกพนผรบคาสงทาง

ปกครองใหตองปฏบตตาม หากผรบคาสงทางปกครองเหนวาคาสงทางปกครองใดไมชอบดวยกฎหมาย ผ

นนจะตองดาเนนการโตแยงคาสงทางปกครองนน โดยการอทธรณและโดยการฟองขอใหศาลปกครองเพก

ถอนคาสงทางปกครองนน

การโตแยงคาสงทางปกครองเปนการมองในแงมมของผรบคาสงทางปกครอง

สวนการลบลางคาสงทางปกครองนนเปนการมองในมมขององคกรฝายปกครองและศาลปกครอง การ

โตแยงคาสงทางปกครองกบการลบลางคาสงทางปกครองยอมมความสมพนธกนเพราะการทผรบคาสงทาง

ปกครองโตแยงคาสงทางปกครองนนกเพอใหองคกรของรฐททรงอานาจดาเนนการลบลางคาสงทางปกครอง

นนเอง

28

วรเจตน ภาครตน , ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายปกครอง : หลกการพนฐานของกฎหมายปกครองและการกระทาทางปกครอง,

สานกพมพวญชน, พมพครงท 3, พ.ศ. 2549 หนา 170-171

- 74 -

การลบลางคาสงทางปกครองโดยองคกรฝายปกครองในกระบวนพจารณาชน

อทธรณนนมความแตกตางกบการลบลางคาสงทางปกครองโดยองคกรฝายตลาการ ในการดาเนนการลบ

ลางคาสงทางปกครองโดยองคกรฝายปกครอง องคกรฝายปกครองทเปนผพจารณาอทธรณมอานาจทจะ

ตรวจสอบคาสงทางปกครองทผอทธรณโตแยงไดในทกมต ทงในแงความชอบดวยกฎหมายของคาสงทาง

ปกครองและในแงความเหมาะสมของการทาคาสงทางปกครองนน สวนการดาเนนการลบลางคาสงทาง

ปกครองโดยองคกรตลาการโดยเฉพาะอยางยงโดยศาลปกครองนน ศาลปกครองมอานาจตรวจสอบเฉพาะ

ความชอบดวยกฎหมายของคาสงทางปกครองเทานน ซงหากศาลปกครองเหนวาคาสงทางปกครองทเปน

วตถแหงคดไมชอบดวยกฎหมายศาลปกครองยอมจะตองลบลางคาสงทางปกครองนนโดยการพพากษาเพก

ถอนคาสงทางปกครอง หากศาลเหนแตเพยงวาคาสงทางปกครองนนไมเหมาะสมในเชงนโยบาย แตไมถง

ขนาดทคาสงทางปกครองนนไมชอบดวยกฎหมาย ศาลปกครองยอมไมอาจเขามาดาเนนการลบลางคาสง

ทางปกครองนนโดยการพพากษาเพกถอนคาสงทางปกครองได

ในการเพกถอนคาสงทางปกครองนนกฎหมายไดกาหนดไวในมาตรา 49 วรรค

หนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

มาตรา 49 เจาหนาทหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทอาจเพกถอนคาสงทาง

ปกครองไดตามหลกเกณฑในมาตรา 51 มาตรา 52 และมาตรา 53 ไมวาจะพนขนตอนการกาหนดให

อทธรณหรอใหโตแยงตามกฎหมายนหรอกฎหมายอนมาแลวหรอไม

จากหลกกฎหมายดงกลาวมหลกการวา ฝายปกครองอาจเรมเพกถอนคาสงทาง

ปกครองทตนออกไดเองโดยไมตองมผใดรองขอหรอโตแยงและการเพกถอนคาสงทางปกครองจะกระทา

เมอใดกได กลาวคอ จะกระทาเมอพนกาหนดเวลาอทธรณภายในฝายปกครองหรอพนกาหนดนาคดขนส

การพจารณาขององคกรวนจฉยคดปกครองกได

3.1.2 ลกษณะของคาสงทางปกครองทอาจเพกถอนได

รองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน อธบาย 28

29 วา คาสงทางปกครองท

เจาหนาทจะลบลางนนอาจเปนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายหรอเปนคาสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมาย และถาพจารณาจากแงมมของบคคลทอยใตบงคบแลว คาสงทางปกครองอาจเปนคาสงทาง

ปกครองทใหประโยชนหรอเปนคาสงทางปกครองทสรางภาระ

ในการพเคราะหวาคาสงทางปกครองใดเปนคาสงทางปกครองทชอบดวย

กฎหมายหรอไมนนใหพจารณาจากเวลาทเจาหนาทไดออกคาสงนนเปนสาคญวา ในเวลานนเจาหนาทได

ออกคาสงทางปกครองถกตองครบถวนตามเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของคาสงทางปกครอง

หรอไม ถาออกคาสงทางปกครองมาโดยถกตองตามเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมาย คาสงนนยอมชอบ

ดวยกฎหมาย การลบลางคาสงดงกลาวจะตองปฏบตตามหลกเกณฑเกยวกบการยกเลกคาสงทางปกครองท

29

วรเจตน ภาครตน, อางแลวใน 28 ,หนา 220 – 221

- 75 -

ชอบดวยกฎหมาย แตถาออกคาสงทางปกครองโดยไมถกตองตามเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมาย คาสง

นนยอมไมชอบดวยกฎหมาย การลบลางคาสงดงกลาวจะตองปฏบตตามหลกเกณฑเกยวกบการเพกถอน

คาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

3.2 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 50

บญญตวา

มาตรา 50 คาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอาจถกเพกถอนทงหมดหรอ

บางสวนโดยจะใหมผลยอนหลงหรอไมยอนหลงหรอมผลไปในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได

แตถาคาสงนนเปนคาสงซงเปนการใหประโยชนแกผรบ การเพกถอนตองเปนไปตามบทบญญตมาตรา 51

และมาตรา 52

3.2.1 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระ


30 วา การเพกถอนคาสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระนนเปนไปตามหลกเกณฑทวไปในสวนแรกของ

มาตรา 50 แหงพระราชบญญตน เจาหนาทมอานาจในการเพกถอนคาสงทางปกครองดงกลาวทงหมดหรอ

บางสวนโดยจะกาหนดใหมผลยอนหลงหรอไมยอนหลงหรอมผลในอนาคตกไดอานาจในการเพกถอนคาสง

ดงกลาวเปนอานาจดลพนจ ซงหมายความวาการทคาสงทางปกครองไมชอบดวยกฎหมายยงไมมผลเปนการ

บงคบใหเจาหนาทตองดาเนนการเพกถอนคาสงดงกลาวแตอยางใด ผรบคาสงทางปกครองดงกลาวมสทธ

อทธรณโตแยงคาสงดงกลาวได

3.2.2 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชน

แกผรบคาสงทางปกครอง


31 วา ในการเพกถอนคาสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงนน เจาหนาทจะตองปฏบตตาม

เงอนไขทกาหนดไวในมาตรา 51 และมาตรา 52 แหงพระราชบญญตน ซงบทบญญตทงสองมาตราม

ลกษณะเปนการจากดอานาจของเจาหนาทในการเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปน

การใหประโยชนตลอดจนกาหนดคาทดแทนความเสยหายใหแกผรบคาสงทางปกครองดงกลาวไว

3.2.3 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน

ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได


บญญตวา

30

วรเจตน ภาครตน ,อางแลวใน 28, หนา 223

31 เรองเดยวกน, หนา 224 - 227

- 76 -

มาตรา 51 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการให

เงนหรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหคานงถงความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนใน

ความคงอยของคาสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

จากบทบญญตดงกลาววางหลกวา การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวย

กฎหมายทเปนการใหเงนหรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได น จะตองคานงถงความเชอโดย

สจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคาสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน คอ (1)

หากความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคาสงทางปกครองนนมมากกวาประโยชน

สาธารณะ เจาหนาทอาจไมเพกถอนคาสงทางปกครองดงกลาว (2) หากประโยชนสาธารณะมมากกวาความ

เชอโดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคาสงทางปกครองนน เจาหนาทจะตองเพกถอนคาสงทาง

ปกครอง

อยางไรกด โดยหลกยอมตองถอวาบคคลผรบคาสงทางปกครองเชอในความคงอย

ของคาสงทางปกครองนน ซงความเชอโดยสจรตจะไดรบความคมครองเมอผรบคาสงทางปกครองไดใช

ประโยชนอนเกดจากคาสงทางปกครองหรอไดดาเนนการเกยวกบทรพยสนไปแลวโดยไมอาจแกไขหรอ

เปลยนแปลงได หรอการเปลยนแปลงจะทาใหผรบคาสงนนเกดความเสยหาย

การพจารณาวาความเชอโดยสจรตของผรบคาสงทางปกครองจะอางความเชอโดย

สจรตในความคงอยของคาสงทางปกครองนนไมได หากเขาขายกรณ ดงตอไปน

(1) ผนนไดแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอ

ขมข หรอชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอใหประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย

(2) ผนนไดใหขอความซงไมถกตองหรอไมครบถวนในสาระสาคญ กรณนขอความท

ไมถกตองหรอไมครบถวนนนตองเปนสาระสาคญ มนาหนกททาใหเจาหนาทตดสนใจออกคาสงทางปกครอง

ทใหประโยชนแกผรบคาสงซงเปนผใหขอความนน

(3) ผนนไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคาสงทางปกครองในขณะไดรบคาสง

ทางปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรง

ในกรณทการเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายทใหประโยชนทเปน

เงนหรอประโยชนทแบงแยกไดใหมผลยอนหลง มาตรา 51 วรรคสแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 วางหลกไว ดงน

1. ในกรณทเพกถอนโดยใหมผลยอนหลง การคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทผรบ

คาสงทางปกครองไดไป ใหนาบทบญญตวาดวยลาภมควรไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใช

บงคบโดยอนโลม

2. ผรบคาสงทางปกครองตองรบผดในการคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทไดรบไป

เตมจานวน ในกรณดงตอไปน

- 77 -

2.1 ถาผรบคาสงทางปกครองไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคาสงทาง

ปกครองหรอควรไดรเชนนนหากผนนมไดประมาทเลนเลออยางรายแรงใหถอวาผนนตกอยในฐานะไมสจรต

ตงแตเวลานนเปนตนไป

2.2 กรณทอางความเชอโดยสจรตไมไดตามมาตรา 51 วรรคสาม แหง


3.2.4 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายทเปนการใหประโยชน

อน ซงมใชเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนทอาจแบงแยกได


32 วา คาสงทางปกครองซง

ไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนทอาจแบงแยกได เชน ใบอนญาตตาง ๆ คาสงบรรจ

แตงตงบคคลเขารบราชการ หรอคาสงทางปกครองทกอตงสทธในลกษณะอน ๆ เชน คาสงอนญาตใหแปลง

สญชาต คาสงทางปกครองในลกษณะดงกลาวนไมสามารถแบงแยกได ดงนนคาสงทางปกครองประเภทน

เปนคาสงทางปกครองทหากจะเพกถอนแลวจะตองเพกถอนทงหมดมฉะนนแลว กจะเพกถอนคาสงทาง

ปกครองไมไดเลย การเพกถอนคาสงทางปกครองเพยงบางสวนตามมาตรา 51 แหงพระราชบญญตนจงไม

อาจนามาใชกบการเพกถอนคาสงทางปกครองซงไมใชเปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนได แตตอง

เปนไปตามหลกเกณฑทบญญตไวในมาตรา 52 แหงพระราชบญญตน

อานาจในการตดสนใจวาจะเพกถอนคาสงทางปกครองดงกลาวเปนอานาจ

ดลพนจของเจาหนาทซงตองคานงถงความเชอโดยสจรตของผรบคาสงทางปกครองในความคงอยของคาสง

ทางปกครองดงกลาวดวย ทงน โดยจะชงนาหนกระหวางความเชอโดยสจรตในความคงอยของคาสงทาง

ปกครองกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

ในกรณทมการเพกถอนคาสงทางปกครองดงกลาว หากผรบคาสงทางปกครอง

ซงเชอโดยสจรตในความคงอยของคาสงทางปกครองไดรบความเสยหาจากการเพกถอนคาสงทางปกครอง

นนและความเชอโดยสจรตสมควรไดรบความคมครอง เจาหนาทยอมจะตองชดใชความเสยหายใหแกผรบ

คาสงทางปกครองดงกลาว ทงนคาทดแทนความเสยหายตองดไมสงกวาประโยชนทผรบคาสงทางปกครอง

ไดรบหากไมมการเพกถอนคาสงนน การเรยกรองคาทดแทนความเสยหายจากการเพกถอนคาสงดงกลาว

จะตองกระทาภายใน 180 วนนบแตวนทไดรบแจงใหทราบถงการเพกถอนคาสงทางปกครองดงกลาว

คาสงกาหนดจานวนคาทดแทนความเสยหายถอวาเปนคาสงทางปกครองทผรบคาสงอาจใชสทธอทธรณ

โตแยงและฟองคดตอศาลปกครองได

สาหรบระยะเวลาในการเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซง

เปนการใหประโยชนนน มาตรา 49 วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 บญญตวาตองกระทาภายในเกาสบวน นบแตวนทรถงเหตใหเพกถอนคาสงทางปกครองนน เวนแต

32

วรเจตน ภาครตน , อางแลวใน 28 ,หนา 227 - 229

- 78 -

คาสงดงกลาวจะไดทาขนเพราะการขมขหรอการชกจงโดยการใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมชอบดวย

กฎหมาย

3.3 การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายนไดบญญตไวในมาตรา 53 แหง


มาตรา 53 คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชนแกผรบ

คาสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอนหรอมผลในอนาคต

ไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได เวนแตเปนกรณทคงตองทาคาสงทางปกครองทมเนอหาทานอง

เดยวกนนนอก หรอเปนกรณทการเพกถอนไมอาจกระทาไดเพราะเหตอน ทงน ใหคานงถงประโยชนของ

บคคลภายนอกประกอบดวย

คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทาง

ปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอน หรอมผลในอนาคตไปถงขณะ

ใดขณะหนงตามทกาหนดไดเฉพาะเมอมกรณ ดงตอไปน

(1) มกฎหมายกาหนดใหเพกถอนไดหรอมขอสงวนสทธใหเพกถอนไดในคาสงทาง

ปกครองนนเอง

(2) คาสงทางปกครองนนมขอกาหนดใหผรบประโยชนตองปฏบตแตไมมการปฏบต

ภายในเวลาทกาหนด

(3) ขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป ซงหากมขอเทจจรงและพฤตการณ

เชนนในขณะทาคาสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน และหากไมเพกถอนจะ

กอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได

(4) บทกฎหมายเปลยนแปลงไป ซงหากมบทกฎหมายเชนนในขณะทาคาสงทาง

ปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน แตการเพกถอนในกรณนใหกระทาไดเทาทผรบ

ประโยชนยงไมไดใชประโยชน หรอยงไมไดรบประโยชนตามคาสงทางปกครองดงกลาวและหากไมเพกถอน

จะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได

(5) อาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชนอน

จาเปนตองปองกนหรอขจดเหตดงกลาว

ในกรณทมการเพกถอนคาสงทางปกครองเพราะเหตตามวรรคสอง (3) (4) และ (5) ผ

ไดรบประโยชนมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายอนเกดจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของคาสง

ทางปกครองได และใหนามาตรา 52 มาใชบงคบโดยอนโลม

คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงนหรอใหทรพยสนหรอให

ประโยชนทอาจแบงแยกได อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลยอนหลงหรอไมมผลยอนหลง

หรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดไดในกรณดงตอไปน

- 79 -

(1) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของ


(2) ผไดรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไปตาม

เงอนไขของคาสงทางปกครอง

ทงน ใหนาความในมาตรา 51 มาใชบงคบโดยอนโลม

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงอาจถก

เพกถอนทงหมดหรอบางสวนแบงออกเปน 2 ลกษณะคอ คาสงทางปกครองทไมเปนการใหประโยชนแก

ผรบคาสงทางปกครอง และคาสงทางปกครองทเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทางปกครอง

3.3.1 การยกเลกคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชน

แกผรบคาสงทางปกครอง

มาตรา 53 วรรคหนงแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 วางหลกวา คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทาง

ปกครองอาจถกองคกรเจาหนาทฝายปกครองเพกถอนทงหมดหรอบางสวนได โดยมผลตงแตขณะทเพกถอน

หรอมผลในอนาคตไปถงขณะหนงขณะใดตามทกาหนดได แตจะยกเลกโดยใหมผลยอนหลงไมได อยางไรก

ตามองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการให

ประโยชนแกผรบคาสงทางปกครองไมได ในกรณทเปนคาสงทางปกครองทเปนลกษณะ ดงตอไปน

(1) เปนกรณท เจาหนาทตองทาคาสงทางปกครองทมเนอหาทานองเดยวกนนน

อก

(2) เปนกรณทการเพกถอนไมอาจกระทาไดเพราะเหตอน

3.3.2 การยกเลกคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแก

ผรบคาสงทางปกครอง

มาตรา 53 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 ไดวางหลกไววา คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทาง

ปกครองอาจถกเพกถอนไดทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอน หรอผลในอนาคตไปถง

ขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได ดงนนการเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายจะเพกถอนโดย

ใหมผลไปในอดตไมได

อยางไรกตาม แมคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายจะเพกถอนไดกตาม แต

การเพกถอนตองมกฎเกณฑโดยเครงครดตามมาตรา 53 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงกาหนดเหตแหงการเพกถอนไว 5 ประการ คอ



กรณนเปนกรณทมกฎหมายกาหนดใหเพกถอนได หรอการมขอสงวนสทธในคาสง

ทางปกครองนนวาคาสงทางปกครองอาจถกเพกถอนได ในการใชอานาจดงกลาวจะตองเปนไปตาม

- 80 -

วตถประสงคของการสงวนสทธนนดวย

(2) คาสงทางปกครองนนมขอกาหนดใหผรบประโยชนตองปฏบตแตไมมการ

ปฏบตภายในเวลาทกาหนด

เปนขอกาหนดใหผรบคาสงทางปกครองจะตองปฏบตตามคาสงทางปกครอง

เชน การอนมตใหทนการศกษาแกผรบทนตองปฏบตงานใหแกหนวยงานและตองรายงานผลการศกษาทก

6 เดอนแตผรบทนไมปฏบต

(3) ขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป ซงหากมขอเทจจรงและ

พฤตการณเชนนในขณะทาคาสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน และหากไม

เพกถอนจะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได


ปกครองแลว เจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน แตการเพกถอนในกรณนใหกระทาไดเทาทผรบ



(5) อาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชน

อนจาเปนตองปองกนหรอขจดเหตดงกลาว

การเพกถอนคาสงทางปกครองทเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทางปกครอง

เนองจากขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป หรอเพราะกฎหมายเปลยนแปลงไป หรอเปนคาสงทาง

ปกครองทอาจเกดความเสยหาอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชนตามมาตรา 53 วรรค

สาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดใหบคคลผรบคาสงทาง

ปกครองซงเชอโดยสจรตในความคงอยของคาสงทางปกครองและความเชอโดยสจรตนนควรทจะไดรบความ

คมครอง มสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายทเกดจากการเพกถอนคาสงทางปกครอง ทงน ผรบคาสงทาง

ปกครองจะตองใชสทธเรยกรองคาทดแทนความเสยหายภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทไดรบแจงถง

การเพกถอนคาสงทางปกครอง

คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายทเปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชน

ทอาจแบงแยกได การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายทเปนการใหเงน ทรพยสน หรอ

ประโยชนทอาจแบงแยกไดน ไดกาหนดไวในมาตรา 53 วรรคส แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดวาคาสงดงกลาวอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลยอนหลง

หรอไมยอนหลงหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได ในกรณดงตอไปน

(1) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงค

ของคาสงทางปกครอง เปนกรณทการดาเนนการใหประโยชนตามคาสงทางปกครองไมอาจทาใหบรรลตาม

วตถประสงคของคาสงทางปกครองได

- 81 -

(2) ผไดรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไป

ตามเงอนไขของคาสงทางปกครอง เปนกรณทผรบคาสงทางปกครองไมปฏบตตามขอกาหนดทใหไวในคาสง

ทางปกครองนน ทงน ใหนาความในมาตรา 51 มาใชบงคบโดยอนโลม

สวนท 8 การบงคบทางปกครอง นตกรรมทางปกครองแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

(1) นตกรรมทางปกครองทไมตองมการบงคบตามนตกรรมทางปกครอง ไดแก นต

กรรมทางปกครองทเปนการใหประโยชนแกผรบนตกรรมทางปกครอง เชน ใบอนญาต หนงสออนมตตาง ๆ

หรอนตกรรมทางปกครองทรบรองสทธของผรบนตกรรมทางปกครอง เชน หนงสอรบรองนตบคคล สตบตร

เปนตน

(2) นตกรรมทางปกครองทตองมการบงคบใหเปนไปตามเจตนารมณของการออกนต

กรรมทางปกครองนน ในกรณทผรบนตกรรมฝาฝนไมยอมปฏบตตามขอกาหนดตาง ๆ ในนตกรรมทาง

ปกครอง ไดแก นตกรรมทางปกครองทเปนคาสงตาง ๆ

การบงคบการตามนตกรรมทางปกครองน เปนการกระทาทางปกครองทเปนการ

กาวเขาไปกระทบกระเทอนสทธเสรภาพและทรพยสนของประชาชน เจาหนาทฝายปกครองจงกระทาการ

ได เมอมกฎหมายใหอานาจไวอยางชดเจน ซงในกรณทกฎหมายเฉพาะไดบญญตเรองการบงคบทาง

ปกครองไวกใหใชกฎหมายเฉพาะเรองนน อยางไรกตาม ถงแมกฎหมายเฉพาะเรองจะไดกาหนดมาตรการ

บงคบทางปกครองไวแลวกตาม แตเจาหนาทเหนวามาตรการนนมลกษณะทจะใหผลนอยกวามาตรการ

บงคบทางปกครองตามทกาหนดไวตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

เจาหนาทจะใชมาตรการบงคบทางปกครองกได

1. หลกเกณฑทวไป

หลกทวไปในการใชมาตรการบงคบทางปกครองใหเปนไปตามคาสงทางปกครองในชน

ของเจาหนาทฝายปกครอง มดงน

1.1 การบงคบทางปกครองใชกบคาสงทางปกครองประเภททจะตองมการบงคบการ

ใหเปนไปตามเจตนารมณของการออกคาสงทางปกครองนน ในกรณทผรบคาสงทางปกครองฝาฝนไมยอม

ปฏบต ปฏบตไมถกตอง หรอปฏบตไมครบถวนตามขอกาหนดตาง ๆ ในคาสงทางปกครอง แตไมใชกบคาสง

ทางปกครองทใหสทธประโยชนกบผรบคาสงทางปกครอง

1.2 เจาหนาทผทาคาสงทางปกครองในฐานะทเปนองคกรผใชอานาจรฐ สามารถท

จะพจารณาดาเนนการบงคบการใหเปนไปตามคาสงทางปกครองไดเอง โดยไมตองฟองรองเปนคดตอศาล

อยางไรกตาม เจาหนาทดงกลาวจะมอบอานาจใหเจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนเปน

ผดาเนนการกไดตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

- 82 -

(1) การมอบอานาจใหดาเนนการของเจาหนาทผใชอานาจทาคาสงทาง

ปกครองในราชการสวนกลางและราชการสวนภมภาค ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการ

แผนดน

(2) การมอบอานาจใหดาเนนการของเจาหนาทผมใชอานาจทาคาสงทาง

ปกครองในราชการสวนทองถนใหเปนไปตามทกฎหมายทจดตงราชการสวนทองถนนน

(3) การมอบอานาจใหดาเนนการของเจาหนาทผมอานาจทาคาสงทางปกครอง

ของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐใหเปนไปตามกฎหมายทจดตงรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ

นน

(4) การมอบอานาจใหดาเนนการของเจาทในระหวางหนวยงานตาม (1) (2)

ทมฐานะเปนนตบคคล ใหเปนไปตามความตกลงระหวางหนวยงานนน โดยขอตกลงดงกลาวตองทาเปน

หนงสอและกาหนดตาแหนงของเจาหนาททจะมอบและรบมอบไวในขอตกลงนน

1.3 การใชมาตรการบงคบทางปกครองของเจาหนาทใหใชไดเพยงเทาทจาเปนเพอให

บรรลวตถประสงคของคาสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนตอผอยในบงคบของคาสงทางปกครองนอย

ทสด

1.4 กอนทเจาหนาทผทาคาสงทางปกครองจะดาเนนการบงคบทางปกครองมเงอนไข

ตองไมมการสงทเลาการบงคบทางปกครองเกยวกบคาสงทางปกครองไวกอนโดยเจาหนาทผทาคาสงหรอผท

อานาจพจารณาอทธรณหรอผมอานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคาสงทางปกครองดงกลาว และ

คาสงทเลาการบงคบทางปกครองเปนคาสงทางปกครองทอาจถกเพกถอนไดภายใตหลกเกณฑการเพกถอน


1.5 การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน เวนแตจะมกฎหมายกาหนดไว

เปนอยางอนตามทกาหนดไวในมาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

อยางไรกตาม คาวาเจาหนาท หมายถงเจาหนาททปฏบตตาม อานาจหนาทอนเปนตวแทนของรฐ

(ฝายปกครอง) เทานน ไมรวมถงเจาหนาทในความหมายมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ


2. การบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตน

2.1 ความหมายการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตน

มาตรา 56 เจาหนาทผทาคาสงทางปกครองมอานาจทจะพจารณาใชมาตรการ

บงคบทางปกครองเพอใหเปนไปตามคาสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน เวนแตจะมการสงใหทเลาการ

บงคบไวกอนโดยเจาหนาทผทาคาสงนนเอง ผมอานาจพจารณาคาอทธรณหรอผมอานาจพจารณาวนจฉย

ความถกตองของคาสงทางปกครองดงกลาว

เจาหนาทตามวรรคหนงจะมอบอานาจใหเจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาหรอ

เจาหนาทอนเปนผดาเนนการกไดตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

- 83 -

ใหเจาหนาทตามวรรคหนงหรอวรรคสองใชมาตรการบงคบทางปกครองเพยง

เทาทจาเปนเพอใหบรรลตามวตถประสงคของคาสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของ

คาสงทางปกครองนอยทสด

การบงคบทางปกครอง หมายถงการดาเนนการของเจาหนาทโดยใชมาตรการ

บงคบกบประชาชนทมภาระผกพนตองปฏบตตามหนาทเพอใหเปนไปตามคาสงทางปกครอง

2.2 ขอบเขตการบงคบการปกครอง

2.2.1 ดานเนอหาของคาสงทางปกครอง

คาสงทางปกครองทจะมการบงคบทางปกครองไดนน จะตองเปนคาสงทาง

ปกครองประเภททตองมการบงคบการใหเปนไปตามเนอหาหรอวตถประสงคของคาสงทางปกครองเทานน

หากเปนคาสงทางปกครองประเภททเนอหาของคาสงทางปกครองนนมความสมบรณในตวเอง ไม

จาเปนตองมการบงคบทางปกครองตอไป ซงสวนใหญจะไดแก คาสงทางปกครองทเปนการใหสทธ หรอ

รบรองสทธของประชาชนคาสงทางปกครอง เชนใบอนญาตใหประกอบกจการโรงงาน

2.2.2 ดานตวบคคลทจะถกบงคบทางปกครอง


บญญตวา

มาตรา 55 การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน เวนแตจะม

กฎหมายกาหนดไวเปนอยางอน

จากบทบญญตดงกลาว กาหนดวาการบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาท

ดวยกน เวนแตจะมกฎหมายกาหนดไวเปนอยางอน ซงคาสงทางปกครองนนบคคลทจะอยในบงคบไดแก

ประชาชนทมความผกพนตองปฏบตตามคาสงทางปกครอง

2.3 หลกการทสาคญของการบงคบทางปกครอง


บญญตวา

มาตรา 63 ถาบทกฎหมายใดกาหนดมาตรการบงคบทางปกครองไวโดยเฉพาะแลว

แตเจาหนาทเหนวามาตรการบงคบนนมลกษณะทจะเกดผลนอยกวามาตรการบงคบตามหมวดน เจาหนาท

จะใชมาตรการบงคบทางปกครองตามหมวดนแทนกได

โดยทการบงคบทางปกครองเปนการใชมาตรการบงคบทางปกครองทจะมผลกระทบ

กระเทอนตอสทธของประชาชนผอยในบงคบของคาสงทางปกครอง นอกจากนในการใชมาตรการบงคบทาง

ปกครองนน เจาหนาทกมดลพนจในการเลอกใชมาตรการบงคบทางปกครองได ดงนน ในการดาเนนการ

บงคบทางปกครอง เจาหนาทจะตองคานงถงหลกการทสาคญดงตอไปน

(1) หลกความสมเหตสมผล (มาตรา 56 วรรคสาม)

(2) หลกการบงคบทางปกครองเทาทจาเปน (มาตรา 59 วรรคสาม)

- 84 -

(3) หลกความแนนอนชดเจน (มาตรา 59 วรรคสอง และมาตรา 60 วรรคหนง)

มาตรา 59 และมาตรา 60 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 บญญตวา

มาตรา 59 กอนใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 58 เจาหนาทจะตองมคา

เตอนเปนหนงสอใหมการกระทาหรอละเวนกระทาตามคาสงทางปกครองภายในระยะเวลาทกาหนดตาม

สมควรแกกรณ คาเตอนดงกลาวจะกาหนดไปพรอมกบคาสงทางปกครองกได

คาเตอนนนจะตองระบ

(1) มาตรการบงคบทางปกครองทจะใชใหชดแจง แตจะกาหนดมากกวาหนงมาตรการ

ในคราวเดยวกนไมได

(2) คาใชจายในการทเจาหนาทเขาดาเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอน

กระทาการแทน หรอจานวนคาปรบทางปกครอง แลวแตกรณ

การกาหนดคาใชจายในคาเตอน ไมเปนการตดสทธทจะเรยกคาใชจายเพมขนหาก

จะตองเสยคาใชจายจรงมากกวาทไดกาหนดไว

มาตรา 60 เจาหนาทจะตองใชมาตรการบงคบทางปกครองตามทกาหนดไวในคาเตอน

ตามมาตรา 59 การเปลยนแปลงมาตรการจะกระทาไดกตอเมอปรากฏวามาตรการทกาหนดไวไมบรรลตาม

วตถประสงค

ถาผอยในบงคบของคาสงทางปกครองตอสขดขวางการบงคบทางปกครองเจาหนาท

อาจใชกาลงเขาดาเนนการเพอใหเปนไปตามมาตรการบงคบทางปกครองไดแตตองกระทาโดยสมควรแกเหต

ในกรณจาเปนเจาหนาทอาจขอความชวยเหลอจากเจาพนกงานตารวจได

2.4 มาตรการบงคบทางปกครองกรณคาสงทางปกครองทกาหนดใหชาระเงน


มาตรา 57 คาสงทางปกครองทกาหนดใหผใดชาระเงน ถาถงกาหนดแลวไมมการ

ชาระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชาระภายในระยะเวลาทกาหนดแตตองไมนอย

กวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคาเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายด

ทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชาระเงนใหครบถวน

วธการยด การอายดและการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอานาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทกาหนด

ในกฎกระทรวง

จากบทบญญตดงกลาว เหนวา สาหรบคาสงทางปกครองทกาหนดใหชาระเงน มาตร

การงคบทางปกครองไดแกการยด อายดและการขายทอดตลาดเพอชาระเงน โดยกอนใชมาตรการบงทาง

ปกครองดงกลาวเจาหนาทตองทาหนงสอเตอนใหประชาชนผอยในบงคบคาสงทางปกครองตองชาระเงน

ภายในระยะเวลาทกาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน นอกจากนน มาตรการบงคบทางปกครองดงกลาว

- 85 -

ขางตน เจาหนาทยงสามารถนามาใชในกรณไมมการชาระคาปรบทางปกครองไดเชนเดยวกน โดยมาตรา

61 บญญตวา มาตรา 61 ในกรณไมมการชาระคาปรบทางปกครอง ใหเจาหนาทดาเนนการตอไปตาม

มาตรา 57

2.5 มาตรการบงคบทางปกครองกรณคาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทาหรอละเวน

กระทา


บญญตวา

มาตรา 58 คาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทาหรอละเวนกระทา ถาผอยในบงคบ

ของคาสงทางปกครองฝาฝนหรอไมปฏบตตาม เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองอยางหนงอยาง

ใด ดงตอไปน

(1) เจาหนาทเขาดาเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอนกระทาการแทน

โดยผอยในบงคบของคาสงทางปกครองจะตองชดใชคาใชจายและเงนเพมในอตรารอยละยสบหาตอปของ

คาใชจายดงกลาวแกเจาหนาท

(2) ใหมการชาระคาปรบทางปกครองตามจานวนทสมควรแกเหตแตตองไมเกน

สองหมนบาทตอวน

เจาหนาทระดบใดมอานาจกาหนดคาปรบทางปกครองจานวนเทาใดสาหรบในกรณใด

ใหเปนไปตามทกาหนดในกฎกระทรวง

ในกรณทมความจาเปนทจะตองบงคบการโดยเรงดวนเพอปองกนมใหมการกระทาท

ขดตอกฎหมายทมโทษทางอาญาหรอมใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะเจาหนาทอาจใช

มาตรการบงคบทางปกครองโดยไมตองออกคาสงทางปกครองใหกระทาหรอละเวนกระทากอนกได แตทงน

ตองกระทาโดยสมควรแกเหตและภายในขอบเขตอานาจหนาทของตน

จากหลกกฎหมายดงกลาวคาสงทางปกครองทกาหนดใหกระทาหรอละเวนกระทา

มาตรการบงคบทางปกครองทเจาหนาทจะนามาใชไดแกมาตรการบงคบทางปกครองอยางหนงอยางใด

ดงตอไปน

(1) การจดการแทน โดยเจาหนาทเขาดาเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคล

อนกระทาการแทนโดยผอยในบงคบของคาสงทางปกครองจะตองชดใชคาใชจาย และเงนเพมในอตรารอย

ละยสบหาตอปของคาใชจายดงกลาวใหแกเจาหนาท

(2) การกาหนดคาปรบทางปกครอง โดยเจาหนาทเปนผกาหนดคาปรบทาง

ปกครองตามจานวนทสมควรแกเหตแตตองไมเกนสองหมนบาทตอวน

2.6 สทธในการอทธรณการบงคบทางปกครอง

มาตรา 62 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. 2539

บญญตวา

- 86 -

มาตรา 62 ผถกดาเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองอาจอทธรณการบงคบ

ทางปกครองนนได

การอทธรณการบงคบทางปกครองใหใชหลกเกณฑและวธการเดยวกนกบการ

อทธรณคาสงทางปกครอง

จากบทบญญตดงกลาวผถกดาเนนการมาตรการทางปกครองมสทธอทธรณการ

บงคบทางปกครองได เนองจากการบงคบทางปกครองมลกษณะเปนคาสงทางปกครอง เชนเดยวกน สาหรบ

หลกเกณฑและวธการเกยวกบการอทธรณการบงคบทางปกครอง ใชหลกเกณฑและวธการเดยวกนกบการ

อทธรณคาสงทางปกครอง

สวนท 9 ระยะเวลาและอายความ 1. ระยะเวลา

มาตรา 64 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 64 กาหนดเวลาเปนวน สปดาห เดอน หรอปนน มใหนบวนแรกแหง

ระยะเวลานนรวมเขาดวย เวนแตจะไดเรมการในวนนนหรอมการกาหนดไวเปนอยางอนโดยเจาหนาท

ในกรณทเจาหนาทมหนาทตองกระทาการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาท

กาหนด ใหนบวนสนสดของระยะเวลานนรวมเขาดวยแมวาวนสดทายเปนวนหยดทาการงานสาหรบ

เจาหนาท

ในกรณทบคคลใดตองทาการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทกาหนดโดย

กฎหมายหรอโดยคาสงของเจาหนาท ถาวนสดทายเปนวนหยดทาการงานสาหรบเจาหนาทหรอวนหยดตาม

ประเพณของบคคลผรบคาสง ใหถอวาระยะเวลานนสนสดในวนทางานทถดจากวนหยดนน เวนแตกฎหมาย

หรอเจาหนาททมคาสงจะกาหนดไวเปนอยางอน

ในการพจารณาออกคาสงทางปกครองหรอการบงคบตามคาสงทางปกครอง

จาเปนตองมเรองระยะเวลาเขามาเกยวของดวย การนบระยะเวลาหากกาหนดเปนวน สปดาห เดอน หรอป

มใหนบวนแรกแหงระยะเวลารวมเขาไปดวย เวนแตจะเรมการในวนนนหรอมการกาหนดเปนอยางอนโดย

เจาหนาท

สาหรบกรณกาหนดเวลาทสนกวาวน พระราชบญญตนมไดกลาวถง กรณกคงตอง

นาหลกเกณฑตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใช กลาวคอตองนบระยะเวลาโดยละเอยดเปน

ชวโมง นาท ตามความเปนจรงในกรณทวนสดทายของกาหนดเวลาเปนวนหยดและเปนเรองทเจาหนาทตอง

กระทาการนน ใหนบวนหยดรวมเขากบระยะเวลาดวย เพอมใหยดเวลาการปฏบตใหแกเจาหนาท ถงม

หนาทตองปฏบตอยเสมอ แมจะเปนวนหยดกตาม แตถาหากเปนกรณทเอกชนมหนาทตองกระทาการ หาก

ไมมกฎหมายหรอคาสงของเจาหนาทกาหนดไวเปนอยางอน กใหถอวาระยะเวลาสนสดในวนทางานทถด

จากวนหยดนน ๆ เนองจากวนหยดยอมไมมเจาหนาทปฏบตงาน ทาใหเอกชนไมสามารถตดตอได

- 87 -

มาตรา 65 ระยะเวลาทกาหนดไวในคาสงของเจาหนาทอาจมการขยายอกได และถา

ระยะเวลานนไดสนสดลงแลวเจาหนาทอาจขยายโดยกาหนดใหมผลยอนหลงไดเชนกนถาการสนสดตาม

ระยะเวลาเดมจะกอใหเกดความไมเปนธรรมทจะใหสนสดลงตามนน

บทบญญตนกาหนดใหเจาหนาทขยายเวลาไดในกรณทเจาหนาทไดกาหนดเวลาไวใน

คาสงทางปกครอง ซงโดยปกตจะตองนบเวลาทขยายตอไปจกกาหนดเวลาเดม แตอยางไรกด ถาระยะเวลา

เดมไดสนสดลงแลว และการสนสดลงนนจะกอใหเกดความไมเปนธรรมเจาหนาทกอาจขยายกาหนดเวลาให

มผลยอนหลงไปถงวนทกาหนดเวลาเดมสนสดลงได

มาตรา 66 ในกรณทผใดไมอาจกระทาการ อยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาท

กาหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจาเปนอนมไดเกดขนจากความผดของผนน ถาผนนมคาขอ

เจาหนาทอาจขยายระยะเวลาและดาเนนการสวนหนงสวนใดทลวงมาแลวเสยใหมกได ทงนตองยนคาขอ

ภายในสบหาวนนบแตพฤตการณเชนวานนไดสนสดลง

กรณนกาหนดวา ผทตองกระทาการใดภายในเวลาทกาหนดไมสามารถกระทาการ

ภายในเวลาดงกลาวไดถามพฤตการณทจาเปนโดยมใชความผดของตน ถามคาขอขอขยายเวลาเจาหนาท

อาจขยายระยะเวลาใหได แตในการยนคาขอขยายระยะเวลาดงกลาวตองกระทาภายในสบหาวนนบแตวนท

ทพฤตการณนนไดสนสดลง

2. อายความ

มาตรา 67 เมอมการอทธรณตามบทบญญตในสวนท 5 ของหมวด 2 แหง

พระราชบญญตน หรอการยนคาขอตอคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทหรอคณะกรรมการวนจฉยรองทกข

ตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาเพอใหวนจฉยชขาดแลวใหอายความสะดดหยดอยไมนบใน

ระหวางนนจนกวาการพจารณาจะถงทสดหรอเสรจไปโดยประการอน แตถาเสรจไปเพราะเหตถอนคาขอ

หรอทงคาขอใหถอวาอายความเรยกรองของผยนคาขอไมเคยมการสะดดหยดอยเลย

โดยปกตอายความฟองคดยอมนบเดนไปตลอดเวลา แตอยางไรกด หากผไดรบคาสง

ทางปกครองหรอผถกบงคบทางปกครองไมพอใจคาสงหรอคาบงคบดงกลาว ไดยนอทธรณตามกฎหมายน

หรอกฎหมายอน หรอยนคาขอตอคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทหรอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตาม

กฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎการแลว อายความยอมสะดดหยดอย คอไมนบระยะเวลาเดนจนกวา

การพจารณาจะถงทสด หรอเสรจไปโดยประการอนทมใชการถอนคาขอหรอทงคาขอเพอใหโอกาสทผนนจะ

ไดใชสทธของตนในการขอใหองคกรวนจฉยขอพพาททางปกครองไดพจารณาโดยไมกระทบถงอายความใน

การฟองรอง

- 88 -

3. การแจง


มาตรา 69 การแจงคาสงทางปกครอง การนดพจารณา หรอการอยางอนทเจาหนาท

ตองแจงใหผทเกยวของทราบอาจกระทาดวยวาจากได แตถาผนนประสงคจะใหกระทาเปนหนงสอกใหแจง

เปนหนงสอ

การแจงเปนหนงสอใหสงหนงสอแจงตอผนน หรอถาไดสงไปยงภมลาเนาของผนนกให

ถอวาไดรบแจงตงแตในขณะทไปถง

ในการดาเนนการเรองใดทมการใหทอยไวกบ เจาหนาทไวแลว การแจงไปยงทอย

ดงกลาวใหถอวาเปนการแจงไปยงภมลาเนาของผนนแลว

มาตรา 70 การแจงเปนหนงสอโดยวธใหบคคลนาไปสง ถาผรบไมยอมรบหรอถาขณะ

นาไปสงไมพบผรบ และหากไดสงใหกบบคคลใดซงบรรลนตภาวะทอยหรอทางานในสถานทนน หรอในกรณ

ทผนนไมยอมรบ หากไดวางหนงสอนนหรอปดหนงสอนนไวในทซงเหนไดงาย ณ สถานทนนตอหนา

เจาพนกงานตามทกาหนดในกฎกระทรวงทไปเปนพยานกใหถอวาไดรบแจงแลว

จากบทบญญตดงกลาว เหนวาการเจงเปนหนงสอจะมผลตงแตหนงสอไปถงผรบ ไมวา

จะสงตอหนาผรบนนหรอสงไปยงภมลาเนา ซงรวมไปถงทอยทไดใหไวตอเจาหนาทดวย ในกรณทผรบไม

ยอมรบ หรอไมพบผรบและไดมการวางหรอปดหนงสอนนไวตอหนาเจาพนกงานเจาหนาท กถอวาไดรบแจง

แลว

และขณะนไดมการออกกฎกระทรวงตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตนแลว คอ

กฎกระทรวงฉบบท 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 ซงไดกาหนดเจาพนกงานทจะเปนพยานไวดงน

เจาพนกงานทจะเปนพยานในการวางหนงสอหรอปดหนงสอเพอแจงคาสงทางปกครอง

การนดพจารณา หรอการอยางอนทจะตองแจงใหผเกยวของทราบ ในกรณทผรบไมยอมรบหรอไมมผรบ

ไดแก

(1) เจาพนกงานตารวจ

(2) ขาราชการสวนกลาง

(3) เจาพนกงานผมหนาทรบผดชอบในเขตพนท ไดแก

(ก) กานน

(ข) แพทยประจาตาบล

(ค) สารวตรกานน

(ง) ผใหญบาน

(จ) ผชวยผใหญบาน

(ฉ) ขาราชการสวนทองถนหรอพนกงานสวนทองถน

(ช) ขาราชการประจาอาเภอหรอจงหวด

- 89 -

บทบญญตดงกลาวขางตนกาหนดวา การแจงเปนการทาใหทราบถงคาสงทางปกครอง

ตลอดจนขนตอนการพจารณาหรอการอน ๆ โดยการแสดงดวยวธการตาง ๆ ใหผรบทราบความหมายได

ไมวาจะเปนการใชสญญาณแสง เครองหมาย สญญาณเสยง โดยปกตหากไมมกฎหมายกาหนดเปนอยางอน

การแจงอาจกระทาดวยวาจากได ซงยอมมผลทนทเมอไดรบแจง แตอยางไรกดหากผรบแจงตองการให

กระทาเปนหนงสอ กใหแจงเปนหนงสอ ซงกเปนการดวยวาจาทมผลสมบรณไปแลวนนเอง

มาตรา 71 และมาตรา 74 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539

มาตรา 71 การแจงโดยวธสงทางไปรษณยตอบรบใหถอวาไดรบแจงเมอครบกาหนด

เจดวนนบแตวนสงสาหรบกรณภายในประเทศหรอเมอครบกาหนดสบหาวนนบแตวนสงสาหรบกรณสงไป

ยงตางประเทศ เวนแตจะมการพสจนไดวาไมมการไดรบหรอไดรบกอนหรอหลงจากวนนน

มาตรา 74 ในกรณมเหตจาเปนเรงดวนการแจงคาสงทางปกครองจะใชวธสงทาง

เครองโทรสารกได แตตองมหลกฐานการไดสงจากหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคมทเปนสอในการสง

โทรสารนน และตองจดสงคาสงทางปกครองตวจรงโดยวธใดวธหนงตามหมวดนใหแกผรบในทนททอาจ

กระทาได ในกรณนใหถอวาผรบไดรบแจงคาสงทางปกครองเปนหนงสอตามวน เวลา ทปรากฏในหลกฐาน

ของหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคม

จากบทบญญตดงกลาวการแจงคาสงทางปกครอง กฎหมายกาหนดใหสงโดยไปรษณย

ตอบรบ ตามมาตรา 71 แตถาหากมความจาเปนเรงดวนการแจงคาสงจะใชวธการสงทางโทรสารกไดโดย

ตองปฏบตตามมาตรา 74

มาตรา 72 และมาตรา 73 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง

พ.ศ.2539 บญญตวา

มาตรา 72 ในกรณทมผรบเกนหาสบคนเจาหนาทจะแจงใหทราบตงแตเรมดาเนนการ

ในเรองนนวาการแจงตอบคคลเหลานนจะกระทาโดยวธปดประกาศไว ณ ททาการของเจาหนาทและทวา

การอาเภอทผรบมภมลาเนากได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทได

แจงโดยวธดงกลาว

มาตรา 73 ในกรณทไมรตวผรบหรอรตวแตไมรภมลาเนาหรอรตวและภมลาเนาแตม

ผรบเกนหนงรอยคน การแจงเปนหนงสอจะกระทาโดยการประกาศในหนงสอพมพซงแพรหลายในทองถน

นนกได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลา สบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว

จากหลกกฎหมายดงกลาวเหนวาการปดประกาศ ณ ททาการของเจาหนาทและทวา

การอาเภอทผรบมภมลาเนาอยกสามารถกระทาได หากเปนกรณทมผรบเกน 50 คน สาหรบการประกาศ

หนงสอพมพซงแพรหลายในทองถนกสามารถกระทาไดในกรณทไมรตวผรบ หรอรตวแตไมรภมลาเนา

หรอรตวและภมลาเนาแตมผรบเกน 100 คน

........................................................

บทท 3 การจดทาคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท

สวนท 1.

กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ ๓ ลกษณะ ๒๒ วาดวยหนสวนและบรษท

ป.พ.พ. ไดบญญตหลกการทวไปเกยวกบการจดตงหางหนสวนหรอบรษท การดาเนนการ

เกยวกบการจดทะเบยนจดตงไว ดงน

มาตรา ๑๐๑๒ อนวาสญญาจดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแต

สองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระทากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนกาไรอนจะพงไดแตกจการททานน

มาตรา ๑๐๑๓ อนหางหนสวนหรอบรษทนน ทานกาหนดเปนสามประเภท คอ

(1) หางหนสวนสามญ

(๒) หางหนสวนจากด

(๓) บรษทจากด

มาตรา ๑๐๑๔ บรรดาสานกงานสาหรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษททงหลายนน

ใหเสนาบด เจากระทรวงซงบญชาการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทเปนผออกกฎขอบงคบจดตงขน

มาตรา ๑๐๑๕ หางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนตามบญญตแหงลกษณะนแลว

ทานจดวาเปนนตบคคลตางหากจากผเปนหนสวนหรอผถอหนทงหลายซงรวมเขากนเปนหนสวนหรอบรษท

นน

มาตรา ๑๐๑๖ การจดทะเบยนนน หางหนสวนหรอบรษทตงสานกงานแหงใหญทากจการ

อย ณ ตาบลใดในพระราชอาณาจกร ทานใหจดทะเบยน ณ หอทะเบยนสาหรบตาบลนน

การแกไขขอความทไดจดทะเบยนประการหนงประการใดในภายหลงกด กบทงแกไขการอนอยางหนงอยาง

ใดอนบทบญญตแผนกนบงคบหรออนญาตใหจดทะเบยนกด กตองจด ณ หอทะเบยนแหงเดยวกนนน

มาตรา ๑๐๑๘ ในการจดทะเบยน ทานใหเสยคาธรรมเนยมตามกฎขอบงคบซงรฐมนตร

เจากระทรวงตงไว

มาตรา ๑๐๑๙ ถาคาขอจดทะเบยนหรอเอกสารซงตองจดทะเบยนไมมรายการบรบรณ

ตามทบงคบไวในลกษณะน วาใหจดแจงกด หรอถารายการอนใดซงจะแจงในคาขอหรอในเอกสารนนขดกบ

กฎหมายกด หรอถาเอกสารใดซงกาหนดไววาใหสงดวยกนกบคาขอจดทะเบยนยงขาดอยมไดสงใหครบกด

หรอถาไมปฏบตตามเงอนไขขออนซงกฎหมายบงคบไวกด นายทะเบยนจะไมยอมรบจดทะเบยนกได

จนกวาคาขอจดทะเบยนหรอเอกสารนนจะไดทาใหบรบรณหรอแกไขใหถกตอง หรอไดสงเอกสารซงกาหนด

ไวนนครบทกสงอนหรอไดปฏบตตามเงอนไขขอนนแลว

- 91 -

มาตรา ๑๐๖๔ อนหางหนสวนสามญนน จะจดทะเบยนกได การลงทะเบยนนน ทาน

บงคบใหมรายการดงน คอ

(๑) ชอหางหนสวน

(๒) วตถทประสงคของหางหนสวน

(๓) ทตงสานกงานแหงใหญและสาขาทงปวง

(๔) ชอและทสานกกบทงอาชวะของผเปนหนสวนทกๆ คน ถาผเปนหนสวนคนใดมชอยหอ

กใหลงทะเบยนทงชอและยหอดวย

(๕) ชอหนสวนผจดการ ในเมอไดตงแตงใหเปนผจดการแตเพยงบางคน

(๖) ถามขอจากดอานาจของหนสวนผจดการประการใดใหลงไวดวย

(๗) ตราซงใชเปนสาคญของหางหนสวน

ขอความซงลงทะเบยนนนจะลงรายการอน ๆอกอนคสญญาเหนสมควรจะใหประชาชนทราบ

ดวยกได

การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคน และตองประทบตราของหาง

หนสวนนนดวย

ใหพนกงานทะเบยนทาใบสาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหางหนสวนนนฉบบหนง

มาตรา ๑๐๖๔/๒ เมอมการเปลยนแปลงหนสวนผจดการ ใหหางหนสวนจดทะเบยนนา

ความไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทมการเปลยนแปลง

มาตรา ๑๐๗๗ อนหางหนสวนจากดนน คอหางหนสวนประเภทหนง ซงมผเปนหนสวนสอง

จาพวก ดงจะกลาวตอไปน คอ

(๑) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงมจากดความรบผดเพยงไมเกนจานวนเงนทตน รบ

จะลงหนในหางหนสวนนนจาพวกหนง และ

(๒) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวนไมม

จากดจานวนอกจาพวกหนง

มาตรา ๑๐๗๘ อนหางหนสวนจากดนน ทานบงคบวาตองจดทะเบยน การลงทะเบยนนน

ตองมรายการดงตอไปน คอ

(1) ชอหางหนสวน

(๒) ขอแถลงความวาเปนหางหนสวนจากด และวตถทประสงคของหางหนสวนนน

(3) ทตงสานกงานแหงใหญและสานกงานสาขาทงปวง

(๔) ชอ ยหอ สานก และอาชวะของผเปนหนสวนจาพวกจากดความรบผด และจานวนเงน

ซงเขาเหลานนไดลงหนดวยในหางหนสวน

(๕) ชอ ยหอ สานก และอาชวะของผเปนหนสวนจาพวกไมจากดความรบผด

(๖) ชอหนสวนผจดการ

(๗) ถามขอจากดอานาจหนสวนผจดการอนจะผกพนหางหนสวนนนประการใดใหลงไวดวย

- 92 -

ขอความซงลงทะเบยนนน จะลงรายการอนๆ อกอนคสญญาเหนสมควรจะใหประชาชน

ทราบดวยกได

การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคนและตองประทบตราของหาง

หนสวนนนดวย

ใหพนกงานทะเบยนทาใบสาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหางหนสวนนนฉบบหนง

มาตรา ๑๐๗๘/๒ เมอมการเปลยนแปลงหนสวนผจดการ ใหหางหนสวนจากดนาความไป

จดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทมการเปลยนแปลง

มาตรา ๑๐๙๖ อนวาบรษทจากดนน คอบรษทประเภทซงตงขนดวยแบงทนเปนหนม มลคา

เทาๆ กน โดยมผถอหนตางรบผดจากดเพยงไมเกนจานวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถอ

มาตรา ๑๐๙๗ บคคลใดๆ ตงแตสามคนขนไปจะเรมกอการและตงเปนบรษทจากดกไดโดย

เขาชอกนทาหนงสอบรคณหสนธ และกระทาการอยางอนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน

มาตรา ๑๐๙๘ หนงสอบรคณหสนธนน ตองมรายการดงตอไปน คอ

(๑) ชอบรษทอนคดจะตงขน ซงตองมคาวา"จากด"ไวปลายชอนนดวยเสมอไป

(๒) ทสานกงานของบรษทซงบอกทะเบยนนนจะตงอย ณ ทใดในพระราชอาณาเขต

(๓) วตถทประสงคทงหลายของบรษท

(๔) ถอยคาสาแดงวา ความรบผดของผถอหนจะมจากด

(๕) จานวนทนเรอนหนซงบรษทคดกาหนดจะจดทะเบยนแบงออกเปนหนมมลคากาหนด

หนละเทาไร

(๖) ชอ สานก อาชวะ และลายมอชอของบรรดาผเรมกอการ ทงจานวนหนซงตางคนตาง

เขาชอซอไวคนละเทาใด

มาตรา ๑๐๙๙ หนงสอบรคณหสนธนน ทานใหทาเปนตนฉบบไวไมนอยกวาสองฉบบ และ

ใหลงลายมอชอของบรรดาผเรมกอการ และลายมอชอทงปวงนนใหมพยานลงชอรบรองดวยสองคน

หนงสอบรคณหสนธซงไดทานน ทานบงคบใหนาฉบบหนงไปจดทะเบยนและมอบไว ณ หอทะเบยนในสวน

พระราชอาณาเขตซงบงไววาจะบอกทะเบยนตงสานกงานของบรษทนน

มาตรา ๑๑๑๑ เมอจานวนเงนซงวาไวในมาตรา ๑๑๑๐ ไดใชเสรจแลว กรรมการตองไป ขอ

จดทะเบยนบรษทนน

คาขอและขอความทลงในทะเบยนนน ใหระบรายการตามทไดตกลงกนในทประชมตง

บรษท ดงตอไปน คอ

(๑) จานวนหนทงสนซงไดมผเขาชอซอ หรอไดจดออกใหแลวแยกใหปรากฏวาเปนชนดห น

สามญเทาใด หนบรมสทธเทาใด

(๒) จานวนหนสามญหรอหนบรมสทธ ซงออกใหเหมอนหนงวาไดใชเตมคาแลวหรอไดใช

แตบางสวนแลว นอกจากทใชเปนตวเงน และหนทไดใชแตบางสวนนน ใหบอกวาไดใชแลวเพยงใด

(๓) จานวนเงนทไดใชแลวหนละเทาใด

- 93 -

(๔) จานวนเงนทไดรบไวเปนคาหนรวมทงสนเทาใด

(๕) ชอ อาชวะ และทสานกของกรรมการทกคน

(๖) ถาใหกรรมการตางมอานาจจดการของบรษทไดโดยลาพงตวใหแสดงอานาจของ

กรรมการนน ๆวาคนใดมเพยงใด และบอกจานวนหรอชอกรรมการซงจะลงชอเปนสาคญผกพนบรษทไดนนดวย

(๗) ถาตงบรษทขนชวกาลกาหนดอนหนง ใหบอกกาลกาหนดอนนนดวย

(๘) ทตงสานกงานแหงใหญและสาขาทงปวง

การลงทะเบยนจะมรายการอยางอนซงกรรมการเหนสมควรจะใหทราบแกประชาชนกลงได

ในการขอจดทะเบยนนน ถาไดทาขอบงคบของบรษทไวประการใดบางตองสงสาเนา

ขอบงคบนนๆ ไปดวย กบทงสาเนารายงานการประชมตงบรษทหนงสอทงสองน กรรมการตองลงลายมอชอ

รบรองคนหนงเปนอยางนอย

ใหพนกงานทะเบยนทาใบสาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกบรษทฉบบหนง

มาตรา ๑๑๑๑/๑ ในการจดตงบรษท ถาไดดาเนนการครบทกขนตอนดงตอไปนภายในวน

เดยวกบวนทผเรมกอการจดทาหนงสอบรคณหสนธ กรรมการจะขอจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธและ จด

ทะเบยนบรษทไปพรอมกนภายในวนเดยวกนกได

(๑)จดใหมผเขาชอซอหนครบตามจานวนหนทงหมดทบรษทจะจดทะเบยน

(๒) ประชมจดตงบรษทเพอพจารณากจการตางๆ ตามมาตรา ๑๑๐๘ โดยมผเรมกอการ

และผเขาชอซอหนทกคนเขารวมประชม และผเรมกอการและผเขาชอซอหนทกคนใหความเหนชอบใน

กจการทไดประชมกนนน

(๓) ผเรมกอการไดมอบกจการทงปวงใหแกกรรมการ

(๔) กรรมการไดเรยกใหผเขาชอซอหนใชเงนคาหนตามมาตรา ๑๑๑๐ วรรคสองและเงนคา

หนดงกลาวไดใชเสรจแลว

มาตรา ๑๑๑๒ ถาการจดทะเบยนมไดทาภายในสามเดอนนบแตประชมตงบรษทไซร ทานวา

บรษทนนเปนอนไมไดตงขน และบรรดาเงนทไดรบไวจากผเขาชอซอหนนนตองใชคนเตมจานวนมใหลดเลย

ถามจานวนเงนเชนวานนคางอยมไดคนในสามเดอนภายหลงการประชมตงบรษทไซร ทาน

วากรรมการของบรษทตองรบผดรวมกนทจะใชทงตนเงนและดอกเบยคดตงแตเวลาสนกาหนดสามเดอนนน

แตถากรรมการคนใดพสจนไดวา การทเงนขาดหรอทใชคนชาไปมไดเปนเพราะความผด

ของตนไซร กรรมการคนนนกไมตองรบผดในการใชตนเงนหรอดอกเบย

มาตรา ๑๑๔๖ บรรดาขอบงคบอนไดตงขนใหม หรอไดเพมเตมเปลยนแปลงนน เปน

หนาทของบรษททจะจดใหไปจดทะเบยนภายในกาหนดสบสวนนบแตวนทไดมการลงมตพเศษ

มาตรา ๑๑๕๗ เมอมการเปลยนแปลงกรรมการ ใหบรษทนาความไปจดทะเบยนภายใน

สบสวนนบแตวนทมการเปลยนแปลง

มาตรา ๑๒๒๘ มตพเศษซงอนญาตใหเพมทนหรอลดทนนน บรษทตองจดทะเบยนภายใน

สบสวนนบแตวนทไดลงมตนน

- 94 -

มาตรา ๑๒๓๙ มตพเศษซงวนจฉยใหควบบรษทจากดเขากนนน บรษทตองนาไปจด

ทะเบยนภายในสบสวนนบตงแตวนลงมต

มาตรา ๑๒๔๑ บรษทไดควบเขากนแลวเมอใด ตางบรษทตองนาความไปจดทะเบยน

ภายในสบสวนนบแตวนทควบเขากน และบรษทจากดอนไดตงขนใหมดวยควบเขากนนน กตองจดทะเบยน

เปนบรษทใหม

มาตรา ๑๒๔๖/๔ คณะกรรมการบรษทตองขอจดทะเบยนการแปรสภาพเปนบรษทจากด

ตอนายทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทไดดาเนนการตามมาตรา ๑๒๔๖/๓ ครบถวนแลว

ในการขอจดทะเบยนแปรสภาพเปนบรษทจากด คณะกรรมการตองยนรายงานการประชมทผเปนหนสวน

ไดรวมกนพจารณาใหความยนยอมและดาเนนการแปรสภาพหางหนสวนเปนบรษทจากดตามมาตรา

๑๒๔๖/๒ หนงสอบรคณหสนธ ขอบงคบ และบญชรายชอผถอหนพรอมกบการขอจดทะเบยนดวย

มาตรา ๑๒๕๔ การเลกหนสวนหรอบรษทนน ผชาระบญชตองนาบอกใหจดทะเบยน

ภายในสบสวนนบแตวนทเลกกน และในการนตองระบชอผชาระบญชทกๆ คนใหจดลงทะเบยนไวดวย

มาตรา ๑๒๗๐ เมอการชาระบญชกจการของหางหนสวนหรอบรษทสาเรจลง ผชาระบญช

ตองทารายงานการชาระบญชแสดงวา การชาระบญชนนไดดาเนนไปอยางใด และไดจดการทรพยสนของ

หางหนสวนหรอบรษทนนไปประการใดแลวใหเรยกประชมใหญเพอเสนอรายงานนน และชแจงกจการตอท

ประชม

เมอทประชมใหญไดใหอนมตรายงานนนแลว ผชาระบญชตองนาขอความทไดประชมกน

นนไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนประชม เมอไดจดทะเบยนแลวดงนใหถอวาเปนทสดแหงการชาระบญช

จากบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดงกลาว ไดกาหนดหลกเกณฑ

เกยวกบการจดทะเบยนหนสวนและบรษท ไวดงน

(1) การจดตงหางหนสวนหรอบรษท (มาตรา 1012) กาหนดรายการทตองจดทะเบยน

(2) การจดตงสานกงานสาหรบจดทะเบยนหางหนสวนบรษท (มาตรา 1014) เขตอานาจ

การจดทะเบยน รวมทงการแกไขขอความทไดจดทะเบยน (มาตรา 1016)

(3) การกาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน (มาตรา 1018)

(4) อานาจการรบจดทะเบยนของนายทะเบยน (มาตรา 1019)

(5) กาหนดระยะเวลาในการยนคาขอจดทะเบยน

- 95 -

2. การจดตงสานกงานสาหรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทและอานาจหนาทของนายทะเบยน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๑๔ บญญตวา บรรดาสานกงานสาหรบจด

ทะเบยนหางหนสวนและบรษททงหลายนน ใหเสนาบดเจากระทรวงซงบญชาการจดทะเบยนหางหนสวน

และบรษทเปนผออกกฎขอบงคบจดตงขน

จากบทบญญตดงกลาวไดกาหนดใหเสนาบดเจากระทรวงซงบญชาการจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษทเปนผออกกฎจดตงสานกงานสาหรบจดทะเบยน ในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและ

บรษทตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนอานาจหนาทของกรมพฒนาธรกจการคา สงกดกระทรวง

พาณชย จงเปนอานาจของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยในการออกกฎกระทรวงดงกลาว ซงไดมการ

ออกกฎกระทรวง จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท แตงตงนายทะเบยน และกาหนดหลกเกณฑและ

วธการในการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ. ๒๕๔๙ ลงวนท 8 พฤษภาคม 2549

และกฎกระทรวง จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท แตงตงนายทะเบยน และกาหนดหลกเกณฑและ

วธการในการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2553 ลงวนท 14 พฤษภาคม

2553 ขน ดงน

(1) จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางขนในกรมพฒนาธรกจการคา กระทรวง

พาณชย โดยมอธบดกรมพฒนาธรกจการคาเปนนายทะเบยนกลาง และใหนายทะเบยนกลางมอานาจ

แตงตงขาราชการพลเรอนสามญผดารงตาแหนงประเภทบรหาร ประเภทอานวยการ และประเภทวชาการ

ตงแตระดบชานาญการพเศษขนไป ในสงกดกรมพฒนาธรกจการคา เปนผชวยนายทะเบยนกลาง เพอ

ปฏบตงานทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงานแหงใหญตงอยในเขตกรงเทพมหานครและ

จงหวดอนทวราชอาณาจกร ซงนายทะเบยนกลางไดแตงตงผชวยนายทะเบยนกลาง ดงน

(๑) รองอธบดกรมพฒนาธรกจการคา

(๒) ผอานวยการสานกทะเบยนธรกจ

(๓) ผอานวยการสานกบรการขอมลธรกจ

(๔) ผอานวยการสานกกากบดแลธรกจ

(๕) ผอานวยการสานกกฎหมายและคด

(๖) ผอานวยการสานกตรวจสอบธรกจ

(๗) ผอานวยการสานกธรกจการคาภมภาค

(2) จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทขนในทองททนายทะเบยนกลางเหนสมควร

โดยมจานวนสานกงาน เขตพนทรบผดชอบ และวนเปดทาการตามทนายทะเบยนกลางกาหนดโดยประกาศ

ในราชกจจานเบกษา

ในสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท ใหขาราชการพลเรอนสามญผดารงตาแหนงประเภทบรหาร

ประเภทอานวยการ ประเภทวชาการ และประเภททวไประดบปฏบตงานซงม อายราชการไมนอยกวาหาป

และตงแตระดบชานาญงานขนไป ในสงกดกระทรวงพาณชย ซงนายทะเบยนกลางแตงตงเปนนายทะเบยน

- 96 -

อานาจหนาทของนายทะเบยน และหลกเกณฑและวธการในการจดทะเบยนหางหนสวน

และบรษทจากด ใหเปนไปตามทนายทะเบยนกลางกาหนด

ในการจดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทและเขตพนทรบผดชอบนนนายทะเบยน

กลางไดออก คาสงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลาง ท ๕๘/๒๕๕๓ เรอง จดตงสานกงานทะเบยน

หนสวนบรษท แตงตงผชวยนายทะเบยนกลางและนายทะเบยน ลงวนท 8 กรกฎาคม 2553 ดงน

(1) จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกรงเทพมหานครขน ในกรมพฒนาธรกจการคา

กระทรวงพาณชย เพอปฏบตงานทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงานแหงใหญตงอยใน

เขตกรงเทพมหานคร และ แตงตงใหขาราชการพลเรอนสามญประเภททวไประดบปฏบตงานซงมอาย

ราชการไมนอยกวาหาป และระดบชานาญงานขนไป ประเภทวชาการตงแตระดบปฏบตการขนไป ในสานก

ทะเบยนธรกจ สานกบรการขอมลธรกจ สานกกากบดแลธรกจ สานกกฎหมายและคด สานกตรวจสอบ

ธรกจ และสานกธรกจการคาภมภาค กรมพฒนาธรกจการคา เปนนายทะเบยนเพอปฏบตงานทะเบยนของ

หางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงานแหงใหญตงอยในเขตกรงเทพมหานคร และปฏบตงานเกยวกบ

การใหตรวจเอกสารทางระบบคอมพวเตอร การรบรองขอความในทะเบยน (หนงสอรบรอง) และรบรอง

สาเนาเอกสารทางทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทวราชอาณาจกร

(2) จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท จงหวดขนใน สานกงานพฒนาธรกจการคา

จงหวดทกจงหวด เพอปฏบตงานทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงานแหงใหญตงอยใน

เขตจงหวดนน และแตงตงใหขาราชการพลเรอนสามญประเภททวไประดบปฏบตงานซงมอายราชการไม

นอยกวาหาป และระดบชานาญงานขนไป ประเภทวชาการตงแตระดบปฏบตการขนไป ในสานกงานพฒนา

ธรกจการคาจงหวด เปนนายทะเบยนเพอปฏบตงานทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงาน

แหงใหญตงอยในเขตจงหวดนน และปฏบตงานเกยวกบการใหตรวจเอกสารทางระบบคอมพวเตอรการ

รบรองขอความในทะเบยน (หนงสอรบรอง) และรบรองสาเนาเอกสารทางทะเบยนของหางหนสวนและ

บรษทจากดทวราชอาณาจกร

ในกรณทสานกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดใดไมมขาราชการพลเรอนสาม ญดงกลาว

หรอมแตไมอยหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหขาราชการพลเรอนสามญตามลาดบดงตอไปน เปนนาย

ทะเบยนเพอปฏบตหนาทนายทะเบยน

(๑) พาณชยจงหวด

(๒) ผรกษาราชการแทนพาณชยจงหวด สาหรบกรณทพาณชยจงหวดไมอยหรอไมอาจ

ปฏบตหนาทได

(๓) ขาราชการพลเรอนสามญประเภททวไประดบปฏบตงานซงมอายราชการไมนอย

กวาหาป และระดบชานาญงานขนไป ประเภทวชาการตงแตระดบปฏบตการขนไปในสงกดสานกงาน

พาณชยจงหวดเรยงตามลาดบอาวโส สาหรบกรณทไมมผรกษาราชการแทนพาณชยจงหวดหรอมแตไมอย

หรอไมอาจปฏบตหนาทได

- 97 -

นอกจากนนายทะเบยน กลางไดออก คาสงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลาง

ท ๙๘/๒๕๔๙ ลงวนท 7 กรกฎาคม 2549 เรอง กาหนดอานาจหนาทของนายทะเบยนเพมเตม ดงน

เพอใหการปฏบตงานทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดเปนไปดวยความเรยบรอย มประสทธภาพ

และอานวยประโยชนตอภาคเอกชนมากยงขน อาศยอานาจตามความในขอ ๓ วรรคสาม แหงกฎกระทรวง

จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท แตงตงนายทะเบยน และกาหนดหลกเกณฑและวธการในการจด

ทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ. ๒๕๔๙ ออกตามความในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (วา

ดวยหนสวนและบรษท) นายทะเบยนกลาง จงมคาสงกาหนดอานาจหนาทของนายทะเบยนเพมเตมไว

ดงตอไปน ใหนายทะเบยนซงปฏบตหนาทในสานกทะเบยนธรกจ และสานกธรกจการคาภมภาค มอานาจ

หนาทตรวจพจารณาและสงการคาขอจดทะเบยนของหางหนสวนและบรษทจากดทยนคาขอจดทะเบยน

ทางอนเทอรเนตทวราชอาณาจกร

3. แบบพมพคาขอจดทะเบยน

กฎกระทรวง จดตงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท แตงตงนายทะเบยน และกาหนด

หลกเกณฑและวธการในการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ. ๒๕๔๙ ลงวนท 8 พฤษภาคม

2549 กาหนดใหนายทะเบยนกลางประกาศกาหนดแบบคาขอจดทะเบยน ซงนายทะเบยนกลาง ไดออก

ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. ๒๕๕๔

ลงวนท 4 มกราคม 2554 กาหนดแบบพมพในการยนคาขอจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทไวในขอ ๑๘

โดยกาหนดวา

ขอ 18 คาขอจดทะเบยน รายการจดทะเบยน เอกสารประกอบรายการจดทะเบยน และ

เอกสารประกอบคาขอจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท ใหทาตามแบบพมพทนายทะเบยนกาหนดรปแบบ

แนบทายระเบยบ

การยนคาขอจดทะเบยนใหยนคาขอจดทะเบยนและเอกสารประกอบจานวนหนงชดตาม

ประเภทการจดทะเบยนแนบทายระเบยบน

รายละเอยดวตถทประสงคทจะจดทะเบยน ผขอจดทะเบยนจะจดพมพขนโดยใชแบบ ว.

หรอใชแบบ ว.๑ - แบบ ว.๕ แบบใดแบบหนงทกาหนดไวแนบทายระเบยบนกได แตจะเพมเตม หรอแกไข

หรอเปลยนแปลงคาหรอขอความในแบบ ว.๑ - แบบ ว.๕ ไมได หากประสงคจะกาหนดรายละเอยดวตถท

ประสงคเพมเตม หรอแกไข หรอเปลยนแปลงคาหรอขอความใหแตกตางไปจากทกาหนดไวในแบบ ว.๑ -

แบบ ว.๕ ผขอจดทะเบยนจะตองจดพมพขนโดยใชแบบ ว.

นอกจากน ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษท (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๔ ลงวนท ๒๙ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ขอ ๔. ไดยกเลกแบบ หส.๑

และแบบ บอจ.๑ แนบทายระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยน

http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=23883�

http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=23883�

- 98 -

หางหนสวนและบรษท พ.ศ. ๒๕๕๔ ลงวนท 4 มกราคม 2554 โดยใหใช แบบ หส.๑ แบบ บอจ.๑ ทแนบ

ทายระเบยบฉบบนแทน

ทงน ระเบยบ สานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวน

และบรษท พ.ศ. ๒๕๕๔ ลงวนท 4 มกราคม 2554 ขอ ๑๙ กาหนดวา การกรอกขอความในแบบพมพคา

ขอจดทะเบยนและเอกสารทใชในการจดทะเบยน ใหพมพดวยเครองพมพดดหรอเครองคอมพวเตอร

4. การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยน



2549 กาหนดเกยวกบการลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนไว คอ

การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยน ผขอจดทะเบยนตองลงลายมอชอดวยตนเองตอหนา

นายทะเบยน

ในกรณทไมอาจลงลายมอชอตอหนานายทะเบยนได ไมวาดวยประการใดๆ ใหถอวา

ลายมอชอในคาขอจดทะเบยนเปนทถกตอง เมอผขอจดทะเบยนลงลายมอชอดวยตนเอง ตอหนาบคคล

ดงตอไปน

(๑) กรณลงลายมอชอในราชอาณาจกร

(ก) พนกงานฝายปกครอง หรอตารวจชนผใหญซงประจาอยในทองททผขอจดทะเบยน

มภมลาเนาอย

(ข) สามญสมาชกหรอสมาชกวสามญแหงเนตบณฑตยสภา หรอ

(ค) บคคลอนตามทนายทะเบยนกลางประกาศกาหนด

(๒) กรณลงลายมอชอในตางประเทศ

(ก) เจาหนาทผมอานาจของสถานทตไทยหรอสถานกงสลไทยหรอหวหนาสานกงาน

สงกดกระทรวงพาณชย ซงรบผดชอบการดาเนนงาน ณ ประเทศนน หรอเจาหนาท ผไดรบมอบหมายใหทา

การแทนบคคลดงกลาว

(ข) บคคลซงสามารถใหการรบรองทสมบรณตามแบบของกฎหมายแหงประเทศนน

หรอ

(ค) บคคลทควรเชอถอไดสองคนมาลงลายมอชอรบรองตอหนานายทะเบยนวาเปน

ลายมอชอผนนจรง

สวนระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหนสวนและ

บรษท พ.ศ. 2554 ขอ 48 แกไขโดยระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลาง วาดวย การจด

ทะเบยนหางหนสวนและบรษท (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๕ ลงวนท ๑๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ กาหนดวา

http://www.dbd.go.th/mainsite/fileadmin/contents/law/law01_business/file/Rule_of_office_2554/HS_1.pdf�

http://www.dbd.go.th/mainsite/fileadmin/contents/law/law01_business/file/Rule_of_office_2554/BOG_1.pdf�

- 99 -

ขอ ๔๘ การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยน กระทาไดตามวธ ดงน

(๑) การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนในราชอาณาจกร กระทาไดโดย

(๑.๑) ลงลายมอชอตอหนานายทะเบยน หรอ

(๑.๒) ลงลายมอชอตอหนาพนกงานฝายปกครอง ตารวจชนผใหญซงประจาอย

ในทองททผขอจดทะเบยนมภมลาเนาอย สามญสมาชกหรอสมาชกวสามญแหงเนตบณฑตยสภา ผสอบ

บญชรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยวชาชพบญช หรอบคคลอนตามทนายทะเบยนกลางประกาศกาหนด

การลงลายมอชอตอหนานายทะเบยน ผลงลายมอชอตองแสดงบตรประจาตวตอนายทะเบยนเพอตรวจสอบ

และใหนายทะเบยนบนทกขอความ “ไดเหนตนฉบบแลว” ในสาเนาบตรประจาตวแลวลงลายมอชอกากบไว

เปนหลกฐาน

(๒) การลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนในตางประเทศ ผขอจดทะเบยนจะตอง

ลงลายมอชอตอหนาบคคล ดงตอไปน

(๒.๑) เจาหนาทผมอานาจของสถานทตไทยหรอสถานกงสลไทย หรอ

หวหนาสานกงานสงกดกระทรวงพาณชยซงรบผดชอบการดาเนนงาน ณ ประเทศนน หรอเจาหนาทผไดรบ

มอบหมายใหทาการแทนบคคลดงกลาว หรอ

(๒.๒) บคคลซงสามารถใหการรบรองทสมบรณตามแบบของกฎหมายแหง

ประเทศนน

(๒.๓) บคคลทควรเชอถอไดสองคนมาลงลายมอชอรบรองตอหนานาย

ทะเบยนวาเปนลายมอชอผนนจรง

การลงลายมอชอตามวธขางตน ใหถอวาลายมอชอนนเปนลายมอชอท

ถกตองและนายทะเบยนไมตองตรวจสอบลายมอชอนนอก

5. อตราคาธรรมเนยม

อตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยนตางๆ ไดกาหนดไวในกฎกระทรวง ดงน

(1) กฎกระทรวง กาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสารการขอ

สาเนาเอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ.๒๕๔๙ ลง

วนท ๘ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๔๙

(2) กฎกระทรวง กาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การขอ

สาเนาเอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด (ฉบบท ๒) ลง

วนท ๓ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๑ และ

(3) กฎกระทรวง กาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การขอ

สาเนาเอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบ หางหนสวนและบรษทจากด (ฉบบท ๓)

พ.ศ. ๒๕๕๔ ณ วนท ๑๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔

- 100 -

(4) กฎกระทรวง ลดอตราคาธรรมเนยมสาหรบหางหนสวนและบรษทจากด ในพนทเขต

พฒนาพเศ ษเฉพาะกจ พ.ศ. ๒๕๕๒ ลงวนท ๒๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ขอ ๒ . กาหนดใหลดอตรา

คาธรรมเนยมในกฎกระทรวงกาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การขอสาเนา

เอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ. ๒๕๔๙ ซงแกไข

เพมเตมโดยกฎกระทรวงกาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การขอสาเนา

เอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑ ลงกงหนง สาหรบหางหนสวนและบรษทจากดทมสานกงานแหงใหญตงอยในทองทจงหวดนราธวาส

จงหวดปตตาน จงหวดยะลา จงหวดสงขลาเฉพาะในทองทอาเภอจะนะ อาเภอเทพา อาเภอนาทว และ

อาเภอสะบายอย และจงหวดสตล ทงน ตงแตวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ถงวนท ๓๑ ธนวาคม พ.ศ.

๒๕๕๕

จากกฎกระทรวงดงกลาวไดกาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยนรายการตางๆ ของ

หางหนสวนและบรษทไว รายละเอยดสามารถตรวจสอบไดตามแนบทายภาคผนวก

6. รายการทตองจดทะเบยนและกาหนดระยะเวลาในการยนจดทะเบยน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดบญญตกาหนดรายการทตองนาความมาจดทะเบยน

ดงน

(1) การจดทะเบยนตงหางหนสวน

(2) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมผเปนหนสวนและ/หรอหนสวนผจดการ

(3) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมทตงสานกงานแหงใหญและ/หรอสาขา

(4) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมชอและ/หรอดวงตรา

(5) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมวตถทประสงค

(6) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมขอจากดอานาจหนสวนผจดการและหรอ/รายการอนๆท

เหนสมควรใหประชาชนทราบ

(7) การจดทะเบยนควบหางหนสวน

(8) การจดทะเบยนเลกหางหนสวน

(9) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมตงหรอเปลยนตวผชาระบญช

(10) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมอานาจผชาระบญช

(11) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมทตงสานกงานของผชาระบญช

(12) การจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของหางหนสวน

(13) การจดทะเบยนแปรสภาพหางหนสวนเปนบรษทจากด

(14) การจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธ

(15) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธกอนการจดตงบรษทจากด

- 101 -

(16) การจดทะเบยนตงบรษทจากด

(17) การจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธและจดทะเบยนจดตงบรษทพรอมกนภายในวน

เดยว

(18) การจดทะเบยนมตพเศษใหเพมทน/ลดทน

(19) การจดทะเบยนเพมทน/ลดทน

(20) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธ ขอ 1 (ชอบรษท)

(21) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธ ขอ 2 (สานกงานของบรษท)

(22) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธ ขอ 3 (วตถทประสงคของบรษท)

(23) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธ ขอ 5 (ทน/หน/มลคาหน)

(24) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมขอบงคบของบรษท

(25) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมจานวนกรรมการและหรอ/อานาจกรรมการ

(26) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมทตงสานกงานแหงใหญและ/หรอสานกงานสาขา

(27) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมดวงตรา

(28) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมรายการอนๆทเหนสมควรใหประชาชนทราบ

(29) การจดทะเบยนควบบรษท

(30) การจดทะเบยนเลกบรษท

(31) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมตงหรอเปลยนตวผชาระบญช

(32) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมอานาจผชาระบญช

(33) การจดทะเบยนแกไขเพมเตมทตงสานกงานของผชาระบญช

(34) การจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษทจากด

รายการทตองนาความมาจดทะเบยนขางตน บางรายการประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย ไดกาหนดระยะเวลาในการยนคาขอจดทะเบยนวาจะตองดาเนนการใหเปนไปตามเวลาทกฎหมาย

กาหนด ดงน

(๑) คาขอจดทะเบยนเปลยนแปลงหนสวนผจดการของหางหนสวนสามญนตบคคลหรอ

หางหนสวนจากด ตามมาตรา ๑๐๖๔/๒ หรอมาตรา ๑๐๗๘/๒ กาหนดหางหนสวนจดทะเบยนนาความไป

จดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนทมการเปลยนแปลง

(๒) คาขอจดทะเบยนจดตงบรษท ตามมาตรา ๑๑๑๒ ตองนาไปจดทะเบยนจดตงภายใน

3 เดอนนบแตวนประชมตงบรษท

(๓) คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมขอบงคบของบรษทตามมาตรา ๑๑๔๖ ใหบรษทนาไป

จดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนทไดลงมตพเศษ

(๔) คาขอจดทะเบยนเปลยนแปลงกรรมการของบรษท ตามมาตรา ๑๑๕๗ ใหบรษทนา

ความไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนทมการเปลยนแปลง

- 102 -

(๕) คาขอจดทะเบยนมตพเศษใหเพมทน ลดทน หรอควบบรษท ตามมาตรา ๑๒๒๘ หรอ

มาตรา ๑๒๓๙ ใหบรษทไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนทไดลงมต

(๖) คาขอจดทะเบยนควบบรษท ตามมาตรา ๑๒๔๑ กาหนดใหบรษททควบเขากนแลว

เมอใดใหนาความไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนทควบเขาดวยกน

(๗) คาขอจดทะเบยนเลกหางหนสวนและบรษท ตามมาตรา ๑๒๕๔ ผชาระบญชตองนาไป

จดทะเบยนภายใน 14วนนบแตวนทเลกกน

(๘) คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมผชาระบญช ตามมาตรา ๑๒๕๘ ผชาระบญชตองนา

ความไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนทไดเปลยนตว

(9) คาขอจดทะเบยนอานาจของผชาระบญชหางหนสวนหรอบรษท มาตรา ๑๒๖๒ ตองนา

ความไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนลงมตหรอวนทศาลออกคาบงคบ

(10) คาขอจดทะเบยนเสรจการชาระบญชหางหนสวนหรอบรษท ตามมาตรา ๑๒๗๐ ผ

ชาระบญชตองนาขอความไปจดทะเบยนภายใน 14 วนนบแตวนประชมอนมตรายงานการชาระบญช

(11) คาขอจดทะเบยนแปรสภาพหางหนสวนจากดเปนบรษท มาตรา ๑๒๔๖/๔ กาหนดให

คณะกรรมการบรษทตองขอจดทะเบยนการแปรสภาพเปนบรษทจากดตอนายทะเบยนภายในสบสวนนบ

แตวนทดาเนนการตามมาตรา 1246/3 กลาวคอวนทหนสวนผจดการเดมสงมอบกจการ ทรพยสนบญช

เอกสารและหลกฐานตาง ๆ ของหางหนสวนใหแกคณะกรรมการเสรจสนแลว หรอในกรณทผเปนหนสวนได

ชาระเงนคาหนครบรอยละยสบหาของมลคาหน หรอโอนกรรมสทธทรพยสน หรอทาเอกสารหลกฐานการ

ใชสทธตาง ๆ ใหแกคณะกรรมการเรยบรอยแลว

ในเรองกาหนดระยะเวลาทตองยนคาขอจดทะเบยน พระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 66 บญญตวา ในกรณทผใดไมอาจกระทาการอยางหนงอยางใดภายใน

ระยะเวลาทกาหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจาเปนอนมไดเกดขนจากความผดของผนน ถาผ

นนมคาขอเจาหนาทอาจขยายระยะเวลาและดาเนนการสวนหนงสวนใดทลวงมาแลวเสยใหมกได ทงน ตอง

ยนคาขอภายในสบหาวนนบแตพฤตการณเชนวานนไดสนสดลง

ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหนสวนและบรษท

พ.ศ. 2554 ขอ 7 กาหนดวา คาขอจดทะเบยนทไมไดยนภายในเวลาทกฎหมายกาหนดเพราะมพฤตการณ

ทจาเปน อนมไดเกดจากความผดของผมหนาทตองจดทะเบยน ถาผนนมหนงสอขอขยายเวลาโดยแจง

พฤตการณทจาเปนตอนายทะเบยนภายในสบหาวนนบแตวนทพฤตการณเชนวานนสนสดลง นายทะเบยน

อาจขยายเวลาใหอกไมเกนหนงเดอนนบแตวนทขอขยายเวลา ทงน ในกรณทนายทะเบยนเหนวาควรขยาย

เวลาเกนกวาทระเบยบกาหนด ใหสงเรองใหนายทะเบยนกลางพจารณาสงการ

นอกจากกฎหมายจะกาหนดใหผขอจดทะเบยนจะตองจดทะเบยนรายการจดทะเบยน

ใดบางและภายในกาหนดระยะเวลานานเทาใดแลว ในสวนของนายทะเบยนซงปฏบตหนาทเกยวกบการรบ

จดทะเบยนกจะมกรอบระยะเวลาใหปฏบตหนาทดวยเชนกน ซงการปฏบตหนาทเกยวกบการจดทะเบยน

- 103 -

ถอเปน การปฏบตราชการเพอประชาชน ดวย ซง พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหาร

กจการบานเมองทด พ .ศ. ๒๕๔๖ ไดกาหนดใหสวนราชการกาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงาน แตละงาน

และประกาศใหประชาชนและขาราชการทราบเปนการทวไป ประกอบกบมตคณะรฐมนตร เมอวนท ๑๙

พฤษภาคม ๒๕๔๖ เรอง การลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการเพอประชาชน กรมพฒนาธรกจ

การคาจงออกประกาศเรองการกาหนดระยะเวลาแลวเสรจของงาน (ฉบบท 7) พ.ศ. ๒๕๕3 ณ วนท 2

พฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕3 ดงมรายละเอยด ดงน

- 104 -

รายชอกระบวนงาน ระยะเวลาดาเนนการ

แลวเสรจ

๑. กระบวนงานทแลวเสรจใน ๑ วน

๑.๑ งานดานทะเบยนธรกจ สมาคมการคา หอการคา

(1) การรบจองชอนตบคคล 20 นาท

(2) การรบจดทะเบยนหางหนสวน / บรษทจากด / บรษทมหาชนจากด 1 ชวโมง 30 นาท

(3) การรบขนทะเบยนเปนผรบรองลายมอชอของบรษทมหาชนจากด 1 ชวโมง

(4) การรบจดทะเบยนสมาคมการคาและหอการคา 3 ชวโมง

๑.๒ งานดานบรการขอมลธรกจ

(1) การรบงบการเงน / สาเนาบญชรายชอผถอหน ๑0 นาท

(2) การรบแจงเปลยนคานาหนาชอ ชอตว ชอสกล และทตงสานกงานททางราชการ

แกไข

๑0 นาท

(3) การใหบรการขอมลสถต หรอรายงานนตบคคล ๑๐ นาท

(4) การใหบรการตรวจคนเอกสารทะเบยนธรกจและงบการเงน 22 นาท

(5) การใหบรการออกหนงสอรบรอง รบรองสาเนา และถายเอกสาร ของนตบคคล

ทางอนเตอรเนท

25 นาท

(6) การใหบรการออกหนงสอรบรองนตบคคล 30 นาท

(7) การใหบรการรบรองสาเนาเอกสารทะเบยน และงบการเงน ๓๐ นาท

(8) การใหบรการถายโอนขอมลจากระบบคอมพวเตอร (จานวนขอมลไมเกน

150,000 ระเบยน)

1 ชวโมง 40 นาท

๑.๓ งานดานกากบดแลบญชธรกจ

(1) การแจงเปลยนแปลงขอมลของผทาบญช (แบบ ส.บช. 6) 2 นาท

(2) การออกรหส User ID และ Password ผสอบบญชรบอนญาต 2 นาท

(3) การรบแจงเปนผมคณสมบตเปนผทาบญชได (แบบ ส.บช. 5 ข) 4 นาท

(4) การออกรหส User ID และ Password ผทาบญช 4 นาท

(5) การรบแจงเปนผทาบญชครงแรก (แบบ ส.บช. 5) 5 นาท

(6) การอนญาตเกบรกษาบญชและเอกสารประกอบการลงบญชไว ณ สถานทอน

20 นาท

- 105 -

รายชอกระบวนงาน ระยะเวลาดาเนนการ

แลวเสรจ

(7) การอนญาตใหเปลยนรอบปบญช 30 นาท

(8) การรบแจงสงมอบบญชกรณเลกประกอบธรกจตามมาตรา 17 50 นาท

(9) การรบแจงบญชสญหายเสยหาย 1 ชวโมง 20 นาท

(10) การรบพจารณาคณวฒผทาบญชทจบการศกษาจากตางประเทศ 1 วน

๑.๔ งานดานการประกอบธรกจของคนตางดาว

(1) การรบแจงเปลยนแปลงรายการทางทะเบยนการประกอบธรกจของคนตางดาว 1 ชวโมง 5 นาท

(2) การรบแจงเปลยนผรบผดชอบการประกอบธรกจของคนตางดาว 1 ชวโมง 35 นาท

(3) การรบแจงเปลยนชอบรษทไดรบอนญาต / การขอรบใบแทนใบอนญาต/ หนงสอ

รบรองการประกอบธรกจของคนตางดาว

6 ชวโมง

๑.๕ งานดานกฎหมาย

(1) การรบชาระเงนคาปรบ 7 นาท

๒. กระบวนงานทแลวเสรจภายใน 2 – 15 วน

2.1 งานดานทะเบยนธรกจ

(1) การรบจดทะเบยนหางหนสวน / บรษทจากด / บรษทมหาชนจากด (กรณตอง

ไดรบความเหนชอบจากหนวยงานอน)

15 วน

2.2 งานดานการประกอบธรกจของคนตางดาว

(1) การออกหนงสอรบรองการประกอบธรกจของคนตางดาว 1 วน 1 ชวโมง 15 นาท

๓. กระบวนงานทใชเวลามากกวา 15 วน

3.1 งานดานทะเบยนธรกจ

(1) การพจารณาคาขอจดทะเบยนหางหนสวน / บรษทจากด /

บรษทมหาชนจากด (กรณมการคดคานการจดทะเบยน)

37 วน

3.2 งานดานการประกอบธรกจของคนตางดาว

(1) การออกใบอนญาตการประกอบธรกจของคนตางดาวตามมาตรา 17 60 วน

รวม 30 กระบวนงาน

- 106 -

สวนท 2.

มาตรา 26 เอกสารทยนตอเจาหนาทใหจดทาเปนภาษาไทย ถาเปนเอกสารททาขนเปน

ภาษาตางประเทศ ใหคกรณจดทาคาแปลเปนภาษาไทยทมการรบรองความถกตองมาใหภายในระยะเวลาท

เจาหนาทกาหนด ในกรณนใหถอวาเอกสารดงกลาวไดยนตอเจาหนาทในวนทเจาหนาทไดรบคาแปลนน เวน

แตเจาหนาทจะยอมรบเอกสารททาขนเปนภาษาตางประเทศ และในกรณนใหถอวาวนทไดยนเอกสารฉบบ

ททาขนเปนภาษาตางประเทศเปนวนทเจาหนาทไดรบเอกสารดงกลาว

การรบรองความถกตองของคาแปลเปนภาษาไทยหรอการยอมรบเอกสารททาขนเปน

ภาษาตางประเทศ ใหเปนไปตามตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 28 ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงไดตามความ

เหมาะสมในเรองนน ๆ โดยไมตองผกพนอยกบคาขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ

มาตรา 29 เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจาเปนแกการพสจน

ขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการดาเนนการดงตอไปน


(2) รบฟงพยานหลกฐาน คาชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคลหรอ

พยานผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจาเปนฟมเฟอยหรอเพอ

ประวงเวลา

(3) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญ





พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยคาหรอทาความเหนมสทธไดรบคา

ปวยการตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

การพจารณารบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทจากด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๑๙ บญญตวา ถาคาขอจดทะเบยนหรอ

เอกสารซงตองจดทะเบยนไมมรายการบรบรณตามทบงคบไวในลกษณะน วาใหจดแจงกด หรอถารายการ

อนใดซงจะแจงในคาขอหรอในเอกสารนนขดกบกฎหมายกด หรอถาเอกสารใดซงกาหนดไววาใหสงดวยกน

กบคาขอจดทะเบยนยงขาดอยมไดสงใหครบกด หรอถาไมปฏบตตามเงอนไขขออนซงกฎหมายบงคบไวกด

นายทะเบยนจะไมยอมรบจดทะเบยนกได จนกวาคาขอจดทะเบยนหรอเอกสารนนจะไดทาใหบรบรณหรอ

แกไขใหถกตอง หรอไดสงเอกสารซงกาหนดไวนนครบทกสงอนหรอไดปฏบตตามเงอนไขขอนนแลว

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 12 บญญตวา

มาตรา 12 คาสงทางปกครองจะตองกระทาโดยเจาหนาทซงมอานาจหนาทในเรองนน

- 107 -



2549 กาหนดหลกเกณฑในการรบจดทะเบยนไววา เมอนายทะเบยนไดรบคาขอจดทะเบยนของหาง

หนสวนหรอบรษทจากดแลวใหตรวจคาขอนน ถาถกตองตามกฎหมาย ใหเรยกเกบคาธรรมเนยมและใหสง

รบจดทะเบยนไว

ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหนสวนและบรษท

พ.ศ. 2554 กาหนดหลกเกณฑในการพจารณาคาขอจดทะเบยนไวดงน

ขอ ๙ เมอมการยนคาขอจดทะเบยน ใหนายทะเบยนหนสวนบรษททมหนาทรบผดชอบ

ตามทไดรบมอบหมายสามารถตรวจพจารณาสงการรบจดทะเบยนหรอปฏเสธการจดทะเบยนไดเองทงหมด

คาขอจดทะเบยนมปญหาขอเทจจรง ปญหาขอกฎหมาย หรอมการคดคานการขอจดทะเบยน นายทะเบยน

สามารถตรวจพจารณาสงการรบจดทะเบยนหรอปฏเสธการจดทะเบยนไดเอง และเมอดาเนนการแลวให

รายงานตามแบบรายงานทกาหนดแนบทายระเบยบใหนายทะเบยนกลางหรอผทนายทะเบยนกลาง

มอบหมายทราบภายในเจดวนนบแตวนทไดพจารณาสงการ

คาขอจดทะเบยนใดทนายทะเบยนไมอาจพจารณาสงการได ใหสรปขอเทจจรง ขอ

กฎหมาย และทาความเหนแสดงเหตผล เสนอตามลาดบชนถงนายทะเบยนกลางหรอผทนายทะเบยนกลาง

มอบหมายเพอวนจฉยสงการ

ขอ ๑๐ ในกรณคาขอจดทะเบยนใดมไดดาเนนการตามทกาหนดไวในระเบยบน แตนาย

ทะเบยนเหนวาควรรบจดทะเบยนได ใหนายทะเบยนดาเนนการตามขอ ๙ วรรคสามโดยอนโลม

ขอ ๑๑ ในกรณมเหตผลสมควร การพจารณาคาขอจดทะเบยนนายทะเบยนอาจตรวจสอบ

ขอเทจจรงหรอใหจดสงเอกสารหลกฐานเพมเตมไดโดยไมตองผกพนเฉพาะอยกบคาขอจดทะเบยนหรอ

พยานหลกฐานทผขอจดทะเบยนหรอผทเกยวของยนเปนหลกฐานเทานน

การดาเนนการตามวรรคหนง จะตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากหวหนา

สานกงานพฒนาธรกจการคาจงหวด ผอานวยการสวนจดทะเบยนธรกจกลาง ผอานวยการสานกงานพฒนา

ธรกจการคาเขต แลวแตกรณ และใหผอนญาตรายงานตามแบบรายงานทกาหนดแนบทายระเบยบใหนาย

ทะเบยนกลางหรอผทนายทะเบยนกลางมอบหมายทราบภายในเจดวนนบแตวนอนญาต

จะเหนไดวาในการพจารณาคาขอจดทะเบยนนนไดมกฎหมาย กฎกระทรวง และระเบยบฯ

ไดกาหนดหลกเกณฑในการดาเนนการไวเพอเปนกรอบในการดาเนนการของเจาหนาทผปฏบตงานให

ดาเนนการดวยความถกตอง รอบคอบ เนองจากถาไดดาเนนการรบจดทะเบยนไปแลวถอวาเปนคาสงทาง

ปกครอง ตามมาตรา 5 วรรคสาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จะมผล

เปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอ

สถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล จากหลกเกณฑดงกลาวในการดาเนนการรบจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษทนอกจากจะตองดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายแลว กฎกระทรวง จดตงสานกงาน

ทะเบยนหนสวนบรษท แตงตงนายทะเบยน และกาหนดหลกเกณฑและวธการในการจดทะเบยนหาง

- 108 -

หนสวนและบรษทจากด พ.ศ. ๒๕๔๙ ลงวนท 8 พฤษภาคม 2549 ใหอานาจนายทะเบยนกลางออก

ประกาศเกยวกบการดาเนนการจดทะเบยนใหเปนไปดวยความถกตอง ไดแก ประกาศจดตงสานกงาน

ทะเบยนหนสวนบรษท การแตงตงนายทะเบยนและขอบเขตอานาจหนาท ทงนนายทะเบยนกลางไดออก

ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554

เพอเปนแนวทางการปฏบตงานของนายทะเบยนผขอจดทะเบยน ทาใหการจดทะเบยนหางหนสวนและ

บรษทมความสะดวกและรวดเรว ในการตรวจสอบคาขอจดทะเบยนนายทะเบยนจะตองตรวจสอบคาขอ

จดทะเบยนใหเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดไวในระเบยบดงกลาว เมอคาขอจดทะเบยนครบถวนถกตอง

นายทะเบยนจะตองสงชาระคาธรรมเนยมตามกฎกระทรวงและทาการรบจดทะเบยนคาขอตอไป

การพจารณาดาเนนการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทของนายทะเบยนนน ไดม

ระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554

กาหนดหลกเกณฑวธการในการปฏบตงานของนายทะเบยนเพอเปนกรอบการปฏบตงานใหเปนไปตาม

กฎหมาย กฎ และระเบยบตาง ๆ และสามารถปฏบตงานดวยความสะดวก รวดเรว สรางความเปนธรรมแก

ผรบบรการ ในการพจารณารบจดทะเบยนของนายทะเบยนนนเมอไดรบคาขอจดทะเบยนจากผยนคาขอจด

ทะเบยนแลวจะตองตรวจสอบความถกตองของคาขอจดทะเบยนวาถกตองตามกฎหมาย ระเบยบปฏบต

ตาง ๆ หรอไม ซงคาขอจดทะเบยนหางหนสวนบรษททยนขอจดทะเบยนไดแกคาขอจดทะเบยนจดตง คา

ขอจดทะเบยนแกไขเปลยนแปลง คาขอจดทะเบยนควบบรษท คาขอจดทะเบยนแปรสภาพหางเปนบรษท

คาขอจดทะเบยนเลก คาขอจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ในปจจบนแบงประเภทการพจารณารบจด

ทะเบยนออกไดเปน 2 ประเภทไดแก

1. คาขอจดทะเบยนประเภทไมมขอยงยาก

2. คาขอจดทะเบยนประเภทมขอยงยาก

1. คาขอจดทะเบยนประเภทไมมขอยงยาก

คาขอจดทะเบยนประเภทไมมขอยงยากในความเหนของผเขยนเหนวาเปนกรณทมการ

ยนคาขอจดทะเบยนไมวาจะเปนคาขอจดทะเบยนจดตงหางหนสวนหรอบรษท คาขอจดทะเบยนแกไข

เปลยนแปลงหางหนสวนบรษท คาขอจดทะเบยนเลกหางหนสวนและเสรจการชาระบญช ทผยนคาขอได

ดาเนนการครบถวนถกตองตามระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษท พ.ศ. 2554 โดยไมมคกรณมคาคดคานการจดทะเบยนหรอมการโตแยงรายการจด

ทะเบยน ในการจดทาคาขอจดทะเบยนนน ระเบยบฯ ดงกลาวไดกาหนดไวในขอ 18 ซงกาหนดวาคาขอจด

ทะเบยน รายการจดทะเบยน เอกสารประกอบรายการจดทะเบยน และเอกสารประกอบคาขอจดทะเบยน

หางหนสวนและบรษท ใหทาตามแบบพมพทนายทะเบยนกาหนดรปแบบแนบทายระเบยบ

การยนคาขอจดทะเบยนใหยนคาขอจดทะเบยนและเอกสารประกอบจานวนหนงชด ตาม

ประเภทการจดทะเบยนแนบทายระเบยบฯ น

- 109 -

ดงนน เมอจดทาคาขอจดทะเบยนและแนบเอกสารประกอบการจดทะเบยนครบถวนแลว

และไดดาเนนการเปนไปตามระเบยบฯเกยวกบการจดทะเบยนรายการตาง ๆ ดงน

1. การจดทะเบยนจดตงหางหนสวน เมอจดทาคาขอจดทะเบยนแนบเอกสารประกอบ

ครบถวนและลงลายมอชอหนสวนผจดการ

2. การจดทะเบยนแกไขเพมเตมหางหนสวน ซง คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมหาง

หนสวน ไดลงลายมอชอโดยหนสวนผจดการตามทจดทะเบยนไวเดมพรอมแนบเอกสาร

ประกอบครบถวนถกตอง

3. การจดทะเบยนจดตงบรษท

3.1 คาขอจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธท ผเรมกอการคนใดคนหนงลงลายมอ ชอ

เปนผขอจดทะเบยนในคาขอและเอกสารประกอบการจดทะเบยน

3.2 คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธกอนการจดทะเบยนจดตง

บรษทจากด ไดสงหลกฐานการใหความยนยอมของผเรมกอการทกคนประกอบคาขอจดทะเบยน และผเรม

กอการคนใดคนหนงลงลายมอชอเปนผขอจดทะเบยนในคาขอและเอกสารประกอบการจดทะเบยน

3.3 คาขอจดทะเบยนจดตงบรษท หรอ การจดทะเบยนหนงสอบรคณหและจด

ทะเบยนบรษทพรอมกนในวนเดยวกนโดยจดทาเปนคาขอเดยว มกรรมการผมอานาจทาการแทนบรษทลง

ลายมอชอเปนผขอจดทะเบยน

4. คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมบรษทจากดทกรรมการผมอานาจทาการแทนบรษท

ตามทไดขอจดทะเบยนไวเดมเปนผลงลายมอชอในคาขอและเอกสารประกอบการจดทะเบยน ตามระเบยบฯ

ขอ 83 วรรคหนง

5. คาขอจดทะเบยนเลกและอานาจผชาระบญชหางหนสวนหรอบรษท

5.1 คาขอจดทะเบยนเลกและอานาจผชาระบญชหางหนสวนหรอบรษท ลงลายมอ

ชอโดยผชาระบญช ซงไดแกหนสวนผจดการ หรอกรรมการ ทลงชอผกพนหางหนสวนหรอบรษทตามทจด

ทะเบยนไวกอนเลก ตามระเบยบฯ ขอ 97 วรรคหนง

5.2 คาขอจดทะเบยนเลกและอานาจของผชาระบญชหางหนสวนหรอบรษททไม

เปนไประเบยบฯ ขอ ๙๗ วรรคหนง ปรากฏขอเทจจรงและมหลกฐานประกอบคาขอจดทะเบยนดงตอไปน

แลวแตกรณ

(๑) ขอบงคบของบรษทกาหนดไวเปนอยางอน

(๒) มขอสญญาของหางหนสวนไวเปนอยางอน โดยสงสาเนาขอสญญาของหาง

หนสวน

(๓) หนสวนผจดการหรอกรรมการถงแกกรรมโดยสงสาเนาใบมรณะบตร

(๔) ผเปนหนสวนทกคนของหางหนสวนตกลงใหความยนยอมตงผชาระบญชและ

กาหนดอานาจของผชาระบญชเปนอยางอน โดยสงสาเนาขอตกลงของผเปนหนสวนทกคนทตกลงหรอให

ความยนยอมในการตงผชาระบญชหรอตงผอนทไมใชหนสวนผจดการทกคนเปนผชาระบญช หรอกาหนด

- 110 -

อานาจของผชาระบญชเปนอยางอน

(๕) ทประชมผถอหนของบรษทมมตตงผชาระบญชหรอกาหนดอานาจของผชาระ

บญชเปนอยางอน โดยสงสาเนารายงานการประชมใหญผถอหนทมมตในการตงผชาระบญชหรอกาหนด

อานาจของผชาระบญชเปนอยางอนโดยมกรรมการผมอานาจทาการแทนบรษทตามทจดทะเบยนไวกอน

เลกบรษทลงลายชอรบรองความถกตอง

(๖) ศาลมคาสงหรอคาพพากษาโดยสงสาเนาคาสงหรอคาพพากษาของศาลท

แตงตงผชาระบญช หรอกาหนดอานาจของผชาระบญช

6. คาขอจดทะเบยนทยนภายหลงจดทะเบยนเลกหางหนสวนหรอบรษท ไดแก การจด

ทะเบยนเปลยนตวผชาระบญช เปลยนแปลงอานาจผชาระบญช เปลยนแปลงทตงสานกงานชาระบญช หรอ

คาขอจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ได ลงลายมอชอโดยผชาระบญชทลงชอผกพนหางหนสวนหรอบรษท

ตามทจดทะเบยนไวเดม

2. คาขอจดทะเบยนทมขอยงยาก

คาขอจดทะเบยนประเภทมขอยงยากไดแกคาขอทมการคดคานการจดทะเบยนหรอมการ

โตแยงการจดทะเบยนโดยผเกยวของกบหางหนสวนหรอบรษทนนและเปนคาขอทตองแนบเอกสาร

ประกอบการจดทะเบยนเพมเตมจากคาขอจดทะเบยนทไมมขอยงยาก ซงกาหนดโดยระเบยบสานกงาน

ทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนหรอบรษท พ.ศ. 2554 และอาจเรยก

เอกสารเพมเตมจากการพจารณาของนายทะเบยนวาเอกสารทเรยกเพมเตมนนเปนประโยชนและเปน

หลกฐานสาคญในการประกอบการพจารณารบจดทะเบยนหรอไมรบจดทะเบยน โดยอาศยอานาจตาม

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 28 และมาตรา 29 และระเบยบ

สานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนหรอบรษท พ.ศ. 2554 ขอ 11

จากปรากฏการทมการจดทะเบยนทผานมาเหนไดวาในการยนจดทะเบยนคาขอจดทะเบยนทมการคดคาน

หรอโตแยงการจดทะเบยนสวนใหญจะเกดจากการขดแยงกนเองระหวางกรรมการบรษท หรอผถอหนใน

บรษท บางครงเปนบรษททกรรมการหรอผถอหนเปนเครอญาตกนเองแตเกดขดแยงในเรองผลประโยชน

ดงนน ในการพจารณาคาขอจดทะเบยนเหลานนายทะเบยนจะตองมความรอบร ละเอยดรอบคอบโดย

พจารณาขอเทจจรงและขอกฎหมาย ระเบยบปฏบตตาง ๆ ใหชดเจนและมความเปนธรรมแกทกฝาย คา

ขอจดทะเบยนทมขอยงยากในการพจารณาคาขอจดทะเบยนของนายทะเบยน ไดมกาหนดไวในระเบยบ

สานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนหรอบรษท พ.ศ. 2554 ดงน

1. คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมหางหนสวน

1.1 คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมหางหนสวน ลงลายมอชอโดยหนสวนผจดการ

ตามทจดทะเบยนไวเดม และมหนงสอคดคานการขอจดทะเบยนของผเปนหนสวน หรอผมสวนไดเสย หรอ

ผรบมอบอานาจจากบคคลดงกลาวโดยสงหนงสอมอบอานาจ และคาคดคานนนเกยวของกบเรองทขอจด

- 111 -

ทะเบยน ใหนายทะเบยนเรยกสญญาหนสวนแกไขเพมเตมซงลงลายมอชอโดยผเปนหนสวนทกคนเปน

เอกสารประกอบคาขอจดทะเบยนดวย

1.2 คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมหางหนสวนทหนสวนผจดการตามทจดทะเบยนไว

เดมมไดลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนเนองจากออกจากการเปนหนสวนผจดการ โดยหนสวนผจดการซง

ไดรบการแตงตงใหมเปนผลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยน และสงสญญาหนสวนแกไขเพมเตมซงลงลายมอ

ชอโดยผเปนหนสวนทกคนเปนเอกสารประกอบคาขอจดทะเบยน

1.3 คาขอจดทะเบยนทหนสวนผจดการตามทจดทะเบยนไวเดมมไดลงลายมอชอในคา

ขอจดทะเบยนเนองจากถงแกกรรม หนสวนผจดการซงไดรบการแตงตงใหมเปนผลงลายมอชอในคาขอจด

ทะเบยน และสงสญญาหนสวนแกไขเพมเตมซงผจดการมรดกในฐานะเปนผแทนทายาทของผเปนหนสวนท

ถงแกกรรม และผเปนหนสวนทกคนลงลายมอชอครบถวนเปนเอกสารประกอบคาขอจดทะเบยน และสง

สาเนาหลกฐานการเปนผจดการมรดกดวย

2. คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมบรษท

คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมตามขอ 83 และ 84 แหงระเบยบสานกงานทะเบยน

หนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554 มรายละเอยด ดงน

2.1 คาขอจดทะเบยนกรรมการ หรอแกไขเพมเตมอานาจกรรมการโดยจะมการจด

ทะเบยนแกไขเพมเตมรายการอนใด มไดลงลายมอชอโดยกรรมการผมอานาจทาการแทนบรษทตามทจด

ทะเบยนไวเดมแตไดลงลายมอชอโดยกรรมการผมอานาจซงไดรบแตงตงโดยมตทประชมคณะกรรมการหรอ

มตทประชมใหญผถอหน และสงหลกฐานประกอบคาขอจดทะเบยน โดยเปนไปตามขอเทจจรงของการจด

ทะเบยนแกไขรายการดงกลาววาเปนไปตามมตทประชมคณะกรรมการกรรมการหรอมตทประชมผถอหน

และกระบวนการในการเรยกนดประชมไดปฏบตถกตองตามกฎหมาย ดงน

(๑) ถาการขอจดทะเบยนโดยอาศยมตทประชมคณะกรรมการผขอจด ทะเบยนสง

หลกฐานประกอบคาขอจดทะเบยน ดงตอไปน

(๑.๑) สาเนาหนงสอบอกกลาวนดประชมคณะกรรมการ พรอมดวยหลกฐาน

การสงหนงสอบอกกลาวนดประชมนนไปยงกรรมการทกคนหรอหลกฐานการรบทราบการนด ประชมของ

กรรมการทกคน

(๑.๒) สาเนารายงานการประชมคณะกรรมการทปรากฏมตแตงตง กรรมการ

หรอกาหนดอานาจกรรมการตามทขอจดทะเบยน และ

(๑.๓) สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอกรรมการทไดเขาประชม

คณะกรรมการ

(๒) ถาการขอจดทะเบยนโดยอาศยมตทประชมใหญผถอหนซงคณะกรรมการเปนผ

นดเรยกประชมโดยมไดมผถอหนรองขอใหเรยกประชม ใหผขอจดทะเบยนสงหลกฐานประกอบคาขอ จด

ทะเบยน ดงตอไปน

- 112 -

(๒.๑) สาเนาหนงสอบอกกลาวนดประชมคณะกรรมการ พรอมดวยหลกฐาน

การสงหนงสอบอกกลาวนดประชมนนไปยงกรรมการทกคนหรอหลกฐานการรบทราบการนดประชมของ


(๒.๒) สาเนารายงานการประชมคณะกรรมการทปรากฏมตใหเรยกประชม

ใหญผถอหนเพอพจารณาเรองกรรมการหรออานาจกรรมการ

(๒.๓)สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอกรรมการทไดเขาประชม


(๒.๔) หนงสอพมพทลงพมพโฆษณาคาบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอ หน

(๒.๕) สาเนาหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหนเพอพจารณาเรอง

กรรมการ หรออานาจกรรมการ พรอมดวยหลกฐานการสงหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหน ทาง

ไปรษณยตอบรบไปยงผถอหนทกคนหรอหลกฐานการรบทราบการเรยกประชมใหญผถอหน แลวแตกรณ

(๒.๖) สาเนารายงานการประชมใหญผถอหนทปรากฏมตแตงตงกรรมการหรอ

กาหนดอานาจกรรมการตามทขอจดทะเบยน และ

(๒.๗) สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอผถอหนทไดเขาประชมใหญผถอหน

(๓) ถาการขอจดทะเบยนโดยอาศยมตทประชมใหญผถอหนซงคณะกรรมการเปนผ

นดเรยกประชมตามทผถอหนจานวนรวมกนไมนอยกวาหนงในหาแหงจานวนหนของบรษทรองขอใหเรยก

ประชม ใหผขอจดทะเบยนสงหลกฐานประกอบคาขอจดทะเบยน ดงตอไปน

(๓.๑) สาเนาหนงสอของผถอหนจานวนไมนอยกวาหนงในหาแหงจานวนหน

ของบรษททรองขอใหคณะกรรมการเรยกประชมใหญผถอหน

(๓.๒) สาเนาหนงสอบอกกลาวนดประชมคณะกรรมการ พรอมดวยหลกฐาน

การสงหนงสอบอกกลาวนดประชมนนไปยงกรรมการทกคนหรอหลกฐานการรบทราบการนดประชมของ


(๓.๓) สาเนารายงานการประชมคณะกรรมการทปรากฏมตใหเรยกประชม

ใหญผถอหนเพอพจารณาเรองกรรมการ หรออานาจกรรมการ

(๓.๔)สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอกรรมการทไดเขาประชม


(๓.๕) หนงสอพมพทลงพมพโฆษณาคาบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหน

(๓.๖) สาเนาหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหนเพอพจารณาเรอง

กรรมการ หรออานาจกรรมการ พรอมดวยหลกฐานการสงหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหน ทาง


(๓.๗) สาเนารายงานการประชมใหญผถอหนทปรากฏมตแตงตงกรรมการ


(๓.๘) สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอผถอหนทไดเขาประชมใหญผถอหน

- 113 -

(๔) ถาการขอจดทะเบยนโดยอาศยมตทประชมใหญผถอหนซงผถอหนจานวน

รวมกนไมนอยกวาหนงในหาแหงจานวนหนของบรษทรองขอใหเรยกประชม และเปนผนดเรยกประชมเอง

ใหผขอจดทะเบยนสงเอกสารหลกฐานประกอบคาขอจดทะเบยน ดงตอไปน

(๔.๑) สาเนาหนงสอของผถอหนจานวนไมนอยกวาหนงในหาแหงจานวนหน

ของบรษททรองขอใหคณะกรรมการเรยกประชมใหญผถอหน พรอมดวยหลกฐานการสงหนงสอรองขอให

เรยกประชมนนไปยงคณะกรรมการ หรอหลกฐานทคณะกรรมการไดรบหนงสอรองขอ

(๔.๒) หนงสอพมพทลงพมพโฆษณาคาบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหน

(๔.๓) สาเนาหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหนเพอพจารณาเรอง

กรรมการ หรออานาจกรรมการ พรอมดวยหลกฐานการสงหนงสอบอกกลาวเรยกประชมใหญผถอหนทาง


(๔.๔) สาเนารายงานการประชมใหญผถอหนทปรากฏมตแตงตงกรรมการ


(๔.๕) สาเนารายชอซงปรากฏลายมอชอผถอหนทไดเขาประชมใหญผถอหน

ในการพจารณาคาขอจดทะเบยน กรรมการ หรอแกไขเพมเตมอานาจกรรมการทมไดลง

ลายมอชอโดยกรรมการผมอานาจทาการแทนบรษทตามทจดทะเบยนไวเดม ใหนายทะเบยนมหนงสอสง

ทางไปรษณยตอบรบแจงรายละเอยดเกยวกบการขอจดทะเบยนนนไปยงกรรมการผมอานาจทาการแทน

บรษทตามทจดทะเบยนไวเดม หรอกรรมการผทถกจดทะเบยนใหออกจากตาแหนงหรอผคดคานการจด

ทะเบยนแลวแตกรณดวยทกครง ทงนภายในเจดวนนบแตวนทไดรบคาขอดงกลาว

ถาผทนายทะเบยนไดมหนงสอแจงใหทราบตามความในวรรคหนงมไดมหนงสอคดคานตอ

นายทะเบยนภายในสบหาวนนบแตวนทลงในหนงสอแจง หรอไมไดมกรรมการหรอผถอหนอนหรอผมสวน

ไดเสยคดคานการจดทะเบยนไวกอน หรอมการคดคานแตคาคดคานนนไมเกยวของกบเรองทขอจดทะเบยน

หรอคาคดคานนนฟงไมขน และในระหวางพจารณาไมปรากฏแกนายทะเบยนวาศาลมคาสงหามมใหนาย

ทะเบยนรบจดทะเบยนเปนการชวคราวหรอมคาสงศาลในทานองเดยวกน กใหนายทะเบยน พจารณาคาขอ

จดทะเบยนตอไป ทงนเปนไปตามระเบยบฯ ขอ 85

ในกรณทระเบยบฯ ไดกาหนดใหมหนงสอแจงดงกลาวขางตนนนเพอเปนการเปดโอกาสให

คกรณหรอผเกยวของไดมโอกาสชแจงแสดงหลกฐานเพอพสจนขอเทจจรงและโตแยงในการพจารณารบจด

ทะเบยน ซงเปนไปตาม พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 28 มาตรา 29

และมาตรา 30 วรรคแรก ซงบญญตวา

มาตรา 28 ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงไดตามความ

เหมาะสมในเรองนน ๆ โดยไมตองผกพนอยกบคาขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ

มาตรา 29 เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจาเปนแกการพสจน

ขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการดาเนนการดงตอไปน

- 114 -


(2) รบฟงพยานหลกฐาน คาชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคลหรอ

พยานผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจาเปนฟมเฟอยหรอเพอ

ประวงเวลา

(3) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญ





พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยคาหรอทาความเหนมสทธไดรบคา

ปวยการตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 30 ในกรณทคาสงทางปกครองอาจกระทบถงสทธของคกรณ เจาหนาทตองให

คกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน

2.2 คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมบรษทจากดลงลายมอชอโดยกรรมการผมอานาจ

ทาการแทนบรษทตามทจดทะเบยนไวเดม และมหนงสอคดคานการขอจดทะเบยนของกรรมการ หรอผถอ

หน หรอผรบมอบอานาจจากบคคลดงกลาวโดยสงหนงสอมอบอานาจ และคาคดคานนนเกยวของกบเรองท

ขอจดทะเบยน ในการยนคาขอจดทะเบยนผยนคาขอจะตองสงเอกสารเพมเตมตามระเบยบฯ ขอ 84 และ

85 ซงไดกลาวมาแลวตามขอ 1

3. คาขอจดทะเบยนเลกและอานาจผชาระบญชหางหนสวนหรอบรษท ทมหนงสอคดคาน

การขอจดทะเบยนของผเปนหนสวน กรรมการ หรอผถอหน หรอผรบมอบอานาจจากบคคลดงกลาวโดยสง

หนงสอมอบอานาจ ตามระเบยบฯ ขอ 97 วรรคสาม กาหนดวา กอนทนายทะเบยนจะรบจดทะเบยนและ

คาคดคานนนเกยวของกบเรองทขอจดทะเบยน ในกรณหางหนสวนใหนาความในขอ ๖๐ วรรคสอง คอให

นายทะเบยนเรยกสญญาหนสวนแกไขเพมเตมซงลงลายมอชอโดยผเปนหนสวนทกคนเปนเอกสารประกอบ

คาขอจดทะเบยนดวย สวนในกรณบรษทใหนาความในขอ ๘๔ และขอ ๘๕ มาใชบงคบแกการพจารณาคา

ขอจดทะเบยนโดยอนโลม คอใหเรยกเอกสารประกอบคาขอจดทะเบยนเพมเตมตามระเบยบฯ ขอ 84 และ

ใหนายทะเบยนมหนงสอถงผคดคานใหคดคานการจดทะเบยนภายใน 7 วนนบแตวนทไดรบคาขอจด

ทะเบยน ซงหากผคดคาน มไดมหนงสอคดคานตอนายทะเบยนหรอมการคดคานแตคาคดคานนนไม

เกยวของกบเรองทขอจดทะเบยนหรอคาคดคานนนฟงไมขน และในระหวางพจารณาไมปรากฏแกนาย

ทะเบยนวาศาลมคาสงหามมใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนเปนการชวคราวหรอมคาสงศาลในทานอง

เดยวกน กใหนายทะเบยนพจารณาคาขอจดทะเบยนตอไปทไดกลาวมาแลวในขอ 2.

การพจารณารบจดทะเบยนของนายทะเบยนทงกรณคาขอจดทะเบยนทไมมขอยงยากและ

กรณยงยาก นายทะเบยนจะตองดาเนนการตรวจพจารณาคาขอจดทะเบยนใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ

- 115 -

ทเกยวของ และสงการรบจดทะเบยนหรอปฏเสธการรบจดทะเบยนไดตามระเบยบสานกงานทะเบยน

หนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554

1. กรณสงการรบจดทะเบยนใหชาระคาธรรมเนยมตามรายการทกาหนดไวใน

กฎกระทรวงกฎกระทรวง กาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสารการขอสาเนา

เอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด พ.ศ.๒๕๔๙ ณ วนท

๘ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๔๙ และกฎกระทรวง กาหนดอตราคาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจ

เอกสาร การขอสาเนาเอกสารพรอมคารบรอง และคาธรรมเนยมอนทเกยวกบหางหนสวนและบรษทจากด

(ฉบบท ๒) ณ วนท ๓ กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๑ รายละเอยดตามกฎกระทรวงแนบทายภาคผนวก

คาขอจดทะเบยนทนายทะเบยนสงการรบจดทะเบยนแลวถอวาเปนคาสงทางปกครองตาม

มาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และตาม มาตรา 40 แหง

พระราชบญญตเดยวกนไดบญญตวา

มาตรา 40 คาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณ

หรอโตแยง การยนคาอทธรณหรอคาโตแยงและระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย

ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการ

โตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลา

ดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคาสงทางปกครอง

การโตแยงคาสงทางปกครองเพอหาความยตธรรมเปนสทธประการหนงของประชาชน

ตามหลกการควบคมความชอบดวยกฎหมาย มใชยตเพยงขนตอนของเจาหนาทขนตนเทานน จากหลก

กฎหมายมาตรา 40 ดงกลาวกาหนดใหมการแจงสทธในการอทธรณคาสงทางปกครองเพอใหคกรณได

โตแยงคาสงพรอมจดสงพยานเอกสารหลกฐานประกอบการพจารณา ดงนนในการออกคาสงรบจดทะเบยน

คาขอจดทะเบยนของนายทะเบยนและเปนกรณทเปนคาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงได นาย

ทะเบยนผออกคาสงทางปกครองจะตองแจงสทธอทธรณใหผรบคาสงทางปกครองทราบดวย โดยหลกการ

ในการแจงสทธอทธรณมองคประกอบ ดงน

(1) กรณทอาจอทธรณหรอโตแยง

(2) วธการยนคาอทธรณหรอคาโตแยง

(3) ระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการโตแยง

รปแบบในการแจงสทธอทธรณ กฎหมายมไดกาหนดรปแบบไวแตอยางใด ดงนนในกรณ

การรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทและเปนกรณทอาจอทธรณหรอโตแยงไดจงควรแจงสทธตาม

กฎหมายโดยการระบไวในคาขอจดทะเบยนหรอทาเปนหนงสอแจงใหคกรณทราบวา “ถาหากทานประสงค

จะอทธรณหรอโตแยงคาสงรบจดทะเบยนน ใหยนอทธรณหรอโตแยงคาสงดงกลาวตอ...(ชอนายทะเบยนผ

ออกคาสงรบจดทะเบยน)...ภายใน...(ระยะเวลาการยนอทธรณทกฎหมายกาหนด)...วนนบแตวนทไดรบคาสงน

การฝาฝนการแจงสทธอทธรณ ในกรณทผออกคาสงทางปกครองไมไดแจงสทธอทธรณ

ระยะเวลาสาหรบการอทธรณหรอการโตแยงจะเรมนบใหมตงแตวนทผรบคาสงทางปกครองไดรบแจง

- 116 -

หลกเกณฑการแจงสทธอทธรณ แตถาไมมการแจงสทธอทธรณใหม ระยะเวลาอทธรณมระยะเวลาสนกวา 1

ปใหขยายเปน 1 ป นบแตวนทไดรบคาสงทางปกครอง ในการรบจดทะเบยนของนายทะเบยนทผานมาไม

วาเปนกรณคาขอจดทะเบยนทามขอยงยากหรอไมมขอยงยากไมมการแจงสทธอทธรณใหผรบคาสงรบจด

ทะเบยนไดรบทราบ ซงอาจเปนการเขาใจวานายทะเบยนไดรบจดทะเบยนตามคาขอทยนขอจดทะเบยน

เปนไปตามความตองการของผยนขอจดทะเบยนจงอาจไมมการอทธรณหรอโตแยงคาสงรบจดทะเบยน จะ

มกรณทนายทะเบยนไดแจงสทธอทธรณใหคกรณทราบเฉพาะกรณทนายทะเบยนมคาสงปฏเสธการรบจด

ทะเบยน หรอการจดทะเบยนทมผคดคานการจดทะเบยนและคาคดคานฟงไมขน ตามระเบยบสานกงาน

ทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยน พ.ศ. 2554 ขอ 108 กาหนดใหนายทะเบยนแจงผล

การพจารณาพรอมแจงสทธในการอทธรณ ดงน

ขอ ๑๐๘ ในกรณนายทะเบยนมคาสงปฏเสธการจดทะเบยน หรอการจดทะเบยนทมผ

คดคานและคาคดคานฟงไมขน ใหนายทะเบยนแจงผลการพจารณาคาขอจดทะเบยนหรอคาคดคานเปน

หนงสอสงทางไปรษณยตอบรบไปยงภมลาเนาของผขอจดทะเบยนหรอผคดคานแลวแตกรณโดยระบ วน

เดอน และป ททาคาสง ชอและตาแหนงของเจาหนาทททาคาสง ลายมอชอของเจาหนาทททาคาสง และ

เหตผลททาคาสงซงประกอบดวยขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ ขอกฎหมายทอางอง ขอพจารณาและ

ขอสนบสนนในการใชดลพนจ พรอมทงแจงใหทราบดวยวาผนนมสทธอทธรณคาสงของนายทะเบยนภายใน

สบหาวนนบแตวนทไดรบแจงคาสงดงกลาว

ในการพจารณาอทธรณของนายทะเบยนระเบยบดงกลาวไดกาหนดไวในขอ 110 ดงน

ขอ ๑๑๐ เมอไดรบคาอทธรณ ใหนายทะเบยนผออกคาสงพจารณาคาอทธรณ หากเหน

ดวยกบคาอทธรณกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสง แตหากไมเหนดวยกบคาอทธรณใหสรปขอเทจจรง ขอ

กฎหมาย และทาความเหนเสนอผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคาอทธรณ

ตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

กรณทนายทะเบยนผออกคาสงไมอยหรอไมอาจปฏบตงานได ใหหวหนาสานกงาน

พฒนาธรกจการคาจงหวด หรอผอานวยการสานกงานพฒนาธรกจการคาเขต หรอผอานวยการสวนจด

ทะเบยนธรกจกลาง หรอผทาหนาทแทนบคคลดงกลาว เปนผพจาณาคาอทธรณ หรอมอบหมายใหนาย

ทะเบยนอนเปนผรบผดชอบพจารณาคาอทธรณตามวรรคหนง

ในความเหนของผเขยนเหนวาไมวาจะเปนคาสงรบจดทะเบยนกรณทไมมขอยงยากหรอม

ขอยงยากกตามควรแจงสทธการอทธรณหรอโตแยงคาสงไวในคาสงรบจดทะเบยนทกคาขอเพอเปนการ

ปฏบตใหเปนไปตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 40 และเปนการม

ใหระยะเวลาในการอทธรณหรอโตแยงขยายไปเปนหนงป และเปนกรอบการปฏบตงานของนายทะเบยนใน

การพจารณาการรองขอใหเพกถอนการจดทะเบยนหลงจากจดทะเบยนไปแลว

..................................................................................

บทท 4 การทบทวนคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท

ในการออกคาสงทางปกครอง บางครงอาจไมถกตองหรอไมเหมาะสม ทาใหเกดวามไมเปน

ธรรมกบคกรณ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงไดวางหลกเกณฑเพอใหมการ

ทบทวนคาสงทางปกครอง อนเปนการแกไขเยยวยาภายในฝายปกครองกอนทจะเขาสกระบวนการพจารณา

ขององคกรทมอานาจวนจฉยคดตอไป ทงน โดยพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

ไดกาหนดการทบทวนคาสงทางปกครองไว 3 วธ คอ

(1) การอทธรณคาสงทางปกครอง

(2) การขอใหพจารณาใหม

(3) การเพกถอนคาสงทางปกครอง

คาสงรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทถอเปนคาสงทางปกครองตามมาตรา 5 แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงอาจมการทบทวนไดตามหลกการทกาหนดไว

ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จากขอเทจจรงในการรบจดทะเบยนหาง

หนสวนและบรษททผานมาเมอนายทะเบยนรบจดทะเบยนไปแลวสวนใหญจะเปนการรองขอใหเพกถอน

การจดทะเบยน ในการพจารณาทบทวนคาสงดงกลาวนายทะเบยนยงไมมหลกเกณฑในการพจารณาให

เปนไปในแนวทางเดยวกน แตสวนใหญจะพจารณาเปนกรณการขอเพกถอนการจดทะเบยนตามมาตรา 49

ถงมาตรา 53 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จาการศกษา

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และแนวคาพพากษาศาลปกครองสงสด ไดวาง

แนวทางในการทบทวนคาสงทางปกครองไว ซงผเขยนเหนวา ควรพจารณาตามหลกการพจารณาทบทวน

คาสงทางปกครอง มาใชในการปฏบตกรณทมการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทรายการใด ๆ ไปแลว

และตอมาไดมการรองขอใหมการเพกถอนคาสงรบจดทะเบยน ระยะเวลาในการรองขอใหเพกถอนทผาน ๆ

มา มเวลาตงแต 1 เดอนขนไปจนถงเวลากวา 10 ป ดงนน ในการพจารณาหนงสอรองขอใหเพกถอนควร

ปฏบตใหเปนไปตามหลกเกณฑ ขนตอนและวธการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 เพอเปนกรอบในการพจารณาของนายทะเบยน และเปนกรอบในการตอสคดในกรณทมการ

ฟองรองตอศาลปกครอง ซงสวนใหญทผานมาในกรณทถกฟองคดตอศาลปกครองในการตอสคดของ

กรมพฒนาธรกจการคา จะไมมการตอสในขอกฎหมาย แตจะตอสในขอเทจจรง ซงจากการศกษาแนวคา

พพากษาศาลปกครองสงสดจะพจารณาและตดสนเกยวกบขนตอน และวธการในการปฏบตตามทกฎหมาย

กาหนดไวเกยวกบการอทธรณ หรอการขอใหพจารณาใหม วาไดดาเนนการภายในระยะเวลาหรอขนตอน

ถกตองตามกฎหมายหรอไม ทงนไดนาแนวคาพพากษาศาลปกครองสงสดมาเปนแนวทางในการศกษาใน

ทายคาบรรยายน ดงนน ในการพจารณากรณมการรองขอเพกถอนการจดทะเบยนดงไดกลาวมาแลวควร

ดาเนนการพจารณาตามลาดบ ดงน

- 118 -

(1) กรณรองขอเพกถอนคาขอจดทะเบยนทไมไดแจงสทธอทธรณ ถารองขอใหเพกถอน

คาขอจดทะเบยนภายใน 1 ป นบแตวนทมคาสงรบจดทะเบยนใหพจารณาเปนการอทธรณคาสงรบจด

ทะเบยนและพจารณาตามขนตอน และวธการของการอทธรณตามขอกฎหมายและระเบยบตอไป

(2) ถารองขอใหเพกถอนเมอพนระยะเวลาการอทธรณใหพจารณาวาเปนการขอให

พจารณาใหม โดยพจารณาตามหลกเกณฑ ขนตอนและวธการในการขอใหพจารณาใหม

(3) ถาการรองขอใหเพกถอนไมเขาหลกเกณฑการอทธรณ หรอการขอใหพจารณาใหม

ใหนายทะเบยนผออกคาสงพจารณาวาในการรองขอใหเพกถอนนนมขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอ

พยานหลกฐานใหม ทสามารถนามาพจารณาเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนไดหรอไม ถาพจารณาแลวเหนวา

สามารถเพกถอนคาสงไดใหสรปขอเทจจรง ขอกฎหมาย พรอมเหตผลเสนอตามลาดบชนถงนายทะเบยน

กลางหรอผชวยนายทะเบยนกลางมอบหมายวนจฉยสงการ

ดงนน ในกรณทมการรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทไปแลวหากมการรองขอใหเพก

ถอนการจดทะเบยน (ขอใหทบทวนคาสงทางปกครอง) เมอพจารณาแลวเขาขายวาเปนกรณอทธรณ หรอ

การขอใหพจารณาใหม หรอไมเขาหลกเกณฑทงสองกรณ แตหากมขอเทจจรงทสามารถนามาเพกถอนการ

การจดทะเบยนได กใหดาเนนการพจารณาเพกถอน ทงนการพจารณาดาเนนการในแตละกรณจะตอง

ดาเนนการตามขนตอนในการพจารณาทบทวนคาสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 ดงน

(1) การพจารณาวาเปนการอทธรณคาสงทางปกครองหรอไม

ในการพจารณาวาเปนการอทธรณหรอไมนน มาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 44 ภายใตบงคบมาตรา 48 ในกรณทคาสงทางปกครองใดไมไดออกโดย




จากบทบญญตดงกลาวในการอทธรณคาสงทางปกครองจะตองยนอทธรณตอ

เจาหนาทผทาคาสงทางปกครองซงในกรณการจดทะเบยนคาขอของหางหนสวนหรอบรษทไดแกนาย

ทะเบยนผออกคาสงรบจดทะเบยนภายใน 15 วนนบแตวนทไดรบแจงคาสง และในการพจารณาอทธรณ

ตองดาเนนการตามขนตอนทกาหนดไวในมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

มาตรา 45 ใหเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง พจารณาคาอทธรณและแจงผ

อทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวนกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกาหนดเวลา

ดงกลาวดวย

- 119 -

ถาเจาหนาทตามมาตรา 44 วรรคหนง ไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมดหรอ

บางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในกาหนดเวลาตาม

วรรคหนง ใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบ

รายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอานาจพจารณา



จากบทบญญตดงกลาวไดกาหนดระยะเวลาการพจารณาอทธรณ ดงน

(1) ใหเจาหนาททรบคาอทธรณพจารณาอทธรณในเบองตนและแจงผอทธรณโดยไม

ชกชา แตตองไมเกน 30 วนนบแตวนทไดรบคาอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคาอทธรณทงหมดหรอ

บางสวน กใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกาหนดเวลาดงกลาว

ดวย

(2) กรณทเจาหนาททรบคาอทธรณไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวาทงหมดหรอ

บางสวน กใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในกาหนดเวลา

30 วนนบแตวนไดรบคาอทธรณและใหผมอานาจพจารณาคาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายใน 30 วน

นบแตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผม

อานาจพจารณาอทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบกาหนดเวลาดงกลาว ในการนใหขยาย

ระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกน 30 วนนบแตวนทครบกาหนดเวลาดงกลาว

มาตรา 46 ในการพจารณาอทธรณ ใหเจาหนาทพจารณาทบทวนคาสงทางปกครอง

ไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทาคาสงทางปกครอง และอาจม

คาสงเพกถอนคาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคาสงนนไปในทางใดทงน ไมวาจะเปนการเพมภาระ

หรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการทาคาสงทางปกครองหรอมขอกาหนดเปน

เงอนไขอยางไรกได

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาในการพจารณาอทธรณนน เจาหนาทพจารณาทบ

คาสงทางปกครองไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทาคาสงทาง

ปกครอง และอาจมคาสงเพกถอนคาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคาสงนนไปในทางใด

ในการพจารณาอทธรณคาสงทางปกครองนนกฎหมายกาหนดใหเจาหนาทผทาคาสง

ทางปกครองมหนาทพจารณาอทธรณคาสงทางปกครองเมอพจารณาแลวหากเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวน กใหดาเนนการแกไขเปลยนแปลงคาสงดงกลาว หากไมเหนดวยกบคาอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวน ใหเรงรายงานความเหนพรอมดวยเหตผลไปยงผมอานาจพจารณาอทธรณดาเนนการ

พจารณาอทธรณตอไป ผมอานาจพจารณาอทธรณจะเปนผใดนนกฎหมายกาหนดใหเปนไปตามทกาหนดไว

ในกฎกระทรวง ซงปจจบนไดมการออกกฎกระทรวงตามความในมาตรา 45 วรรคสองแหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คอกฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) กาหนดผมอานาจ

พจารณาอทธรณไว ดงน

- 120 -

(๑) หวหนาสวนราชการประจาจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนเจาหนาท

ในสงกดของสวนราชการประจาจงหวดหรอสวนราชการประจาอาเภอของ กระทรวงทบวง กรม เดยวกน

(๒) เลขานการรฐมนตร เลขานการกรม หวหนาสวนราชการระดบกองหรอเทยบเทา

หวหนาสวนราชการตามมาตรา ๓๑ วรรคสอง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน

พ.ศ. ๒๕๓๔ หรอหวหนาสวนราชการประจาเขต แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

เจาหนาทในสงกดของสวนราชการนน

(๓) อธบดหรอหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรม แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสง

ทางปกครองเปนเลขานการกรม หวหนาสวนราชการระดบกองหรอสวนราชการตามมาตรา ๓๑ วรรคสอง

แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ หรอหวหนาสวนราชการประจาเขตหรอผ

อยใตบงคบบญชาของอธบดหรอหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรมซงดารงตาแหนงสงกวานน

(๔) ปลดกระทรวงหรอปลดทบวง แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผ

ดารงตาแหนงอธบดหรอเทยบเทา

(๕) นายกรฐมนตรหรอรฐมนตร แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

หวหนาสวนราชการทขนตรงตอนายกรฐมนตรหรอรฐมนตร หรอเปนผดารงตาแหนงปลดกระทรวงหรอปลด

ทบวง

(๖) ประธานวฒสภา ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผดารงตาแหนงเลขาธการ

วฒสภา

(๗) ประธานสภาผแทนราษฎร ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผดารงตาแหนง

เลขาธการ สภาผแทนราษฎร

(๘) ผวาราชการจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนหวหนาสวนราชการ

ประจาจงหวด นายอาเภอ เจาหนาทของสวนราชการของจงหวด เจาหนาทของสวนราชการของอาเภอ

หรอเจาหนาทของสภาตาบล เวนแตกรณทกาหนดไวแลวใน (๑) หรอ (๓)

(๙) ผบรหารทองถนหรอคณะผบรหารทองถน แลวแตกรณ ในกรณทผทาคาสงทาง

ปกครอง เปนเจาหนาทขององครบรหารสวนทองถน

(๑๐) ผวาราชการจงหวด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผบรหารทองถนหรอ

คณะผบรหารทองถน

(๑๑) รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปน

ผวาราชการกรงเทพมหานคร หรอผวาราชการจงหวดในฐานะผบรหารองคการบรหารสวนจงหวดหรอใน

ฐานะราชการในสวนภมภาค

(๑๒) ผแทนของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ แลวแตกรณในกรณทผทาคาสง

ทางปกครองเปนเจาหนาทของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ

(๑๓) เจาหนาทผมอานาจสงการหรอมอบหมายใหเอกชนปฏบตหนาทตามทกฎหมาย

กาหนด ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนเอกชนซงไดรบคาสงหรอไดรบมอบหมายจากเจาหนาทดงกลาว

- 121 -

(๑๔) ผบงคบบญชา ผกากบดแล หรอผควบคมชนเหนอขนไปชนหนง แลวแตกรณ

ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนเจาหนาทอนนอกจากทกาหนดไวขางตน

(๑๕) เจาหนาทผทาคาสงทางปกครองนนเอง ในกรณทผทาคาสงทางปกครองเปนผ

ซงไมมผบงคบบญชา ผกากบดแล หรอผควบคม

การแจงผลการพจารณาอทธรณในกรณทอาจฟองคดตอศาลปกครองได

มาตรา 50 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.

2542 ไดวางหลกไววา คาสงใดทอาจฟองตอศาลปกครองได ใหผออกคาสงระบวธการยนคาฟองและ

ระยะเวลาสาหรบยนคาฟองไวในคาสงดวย ดงนน ในกรณทผลการวนจฉยอทธรณทาใหผรบคาสงนน

สามารถทจะฟองคดตอศาลปกครองได จงตองระบวธการยนฟองและระยะเวลาสาหรบการยนฟองไวในคา

วนจฉยอทธรณนนดวย และกรณทไมมการแจงจะตองดาเนนการแจงวธการฟองและระยะเวลาการฟองให

ผรบคาสงทราบโดยเรวและกรณดงกลาวระยะเวลาสาหรบการฟองคดจะเรมนบใหมนบแตวนทผรบคาสง

ไดรบแจง และในกรณทไมมการแจงเลยระยะเวลาสาหรบการยนฟองมระยะเวลานอยกวาหนงป ใหขยาย

เวลาออกไปเปนหนงปนบแตวนทไดรบคาสง

ในการพจารณาอทธรณของนายทะเบยนระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลาง

วาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554 ไดกาหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการดาเนนการ

พจารณาอทธรณไวในขอ 110 ดงน

ขอ ๑๑๐ เมอไดรบคาอทธรณ ใหนายทะเบยนผออกคาสงพจารณาคาอทธรณ หากเหน

ดวยกบคาอทธรณกใหดาเนนการเปลยนแปลงคาสง แตหากไมเหนดวยกบคาอทธรณใหสรปขอเทจจรง

ขอกฎหมาย และทาความเหนเสนอผมอานาจพจารณาคาอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคา

อทธรณตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

กรณทนายทะเบยนผออกคาสงไมอยหรอไมอาจปฏบตงานได ใหหวหนาสานกงานพฒนา

ธรกจการคาจงหวด หรอผอานวยการสานกงานพฒนาธรกจการคาเขต หรอผอานวยการสวนจดทะเบยน

ธรกจกลาง หรอผทาหนาทแทนบคคลดงกลาว เปนผพจาณาคาอทธรณ หรอมอบหมายใหนายทะเบยนอน

เปนผรบผดชอบพจารณาคาอทธรณตามวรรคหนง

2. การพจารณาวาเปนการขอใหพจารณาใหม

เปนไปตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กาหนดไวใน

มาตรา 54 เมอคกรณมคาขอ เจาหนาทอาจเพกถอนหรอแกไขเพมเตมคาสงทางปกครองทพนกาหน ด

อทธรณตามสวนท 5 ไดในกรณ ดงตอไปน

(1) มพยานหลกฐานใหม อนอาจทาใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไปใน

สาระสาคญ

- 122 -

(2) คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามาใน



(3) เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครองในเรองนน

(4) ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและตอมา


การยนคาขอตามวรรคหนง (1) (2) หรอ (3) ใหกระทาไดเฉพาะเมอคกรณไมอาจทราบ

ถงเหตนนในการพจารณาครงทแลวมากอนโดยไมใชความผดของผนน

การยนคาขอใหพจารณาใหมตองกระทาภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซงอาจ


จากหลกกฎหมายดงกลาวทกาหนดใหมการขอใหพจารณาใหม ซงหมายถงกรณทตองม

การพจารณาเรองใหมอกครงหนงในประเดนทไดวนจฉยไวแลวในคาสงทางปกครองทไมอาจอทธรณไดอก

ตอไป ซงโดยปกตการขอใหพจารณาใหมยอมกระทาไดแมจะมการอทธรณคาสงทางปกครองมาแลวหรอไม

กตาม ดงนน การขอใหพจารณาใหมจงเปนกระบวนการเยยวยาในฝายปกครองทคกรณผรบคาสงทาง

ปกครองมสทธจะรองขอใหเจาหนาทผออกคาสงพจารณาทบทวนคาสงอกครงหนง เพอใหเกดความแนนอน

หรอความมนคงแหงสทธแมจะพนกาหนดอทธรณไปแลว

ในการดาเนนการเกยวกบการขอใหพจารณาใหมมหลกเกณฑ ดงน

1. หลกเกณฑการยนคาขอใหพจารณาใหม

1.1 ผทจะยนขอใหพจารณาใหมไดแกคกรณ

1.2 เปนคาสงทางปกครองทพนกาหนดอทธรณแลว

1.3 เปนกรณทคกรณไมอาจทราบถงเหตนนมากอนโดยไมใชความผดของตน

1.4 ตองยนคาขอใหพจารณาใหมตองยนภายใน 90 วนนบแตวนทไดรถงเหต

แหงการขอใหพจารณาใหมได

2. เงอนไขทจะขอใหพจารณาใหม ซงเปนการพจาณาวาจะเขาเงอนไขการขอให

พจารณาใหมหรอไม มกรณ ดงตอไปน

2.1 มพยานหลกฐานใหม อนอาจทาใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนน

เปลยนแปลงไปในสาระสาคญ

2.2 คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามา

ในกระบวนการพจารณาครงกอนแลวแตถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรมในการมสวนรวมในกระบวนการ


2.3 เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครองในเรองนน

- 123 -

2.4 ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและ

ตอมาขอเทจจรงหรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงไปในสาระสาคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ

3. ผมอานาจพจารณาคาขอใหพจารณาใหม ในการยนคาขอใหพจารณาใหมตองยน

ตอเจาหนาททมอานาจพจารณาเพกถอนหรอแกไขคาสงทางปกครอง ซงหมายถงเจาหนาทผออกคาสงทาง

ปกครอง

4. การพจารณาของเจาหนาทผรบคาขอใหพจารณาใหม เมอเจาหนาทไดรบคาขอให

พจารณาใหมแลว ในการพจารณาออกคาสงเจาหนาทจะตองมคาสงใหเปนอยางใดอยางหนงตามขอเทจจรง

ดงน

(1) มคาสงรบหรอไมรบคาขอใหพจารณาใหมซงพจารณาตามหลกเกณฑและ

เงอนไขทกาหนดไวในมาตรา 54 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

(2) มคาสงรบไวพจารณา เมอพจารณาแลวเหนวาไมมเหตทจะเพกถอนหรอแกไข

เพมเตมคาสงทางปกครองนนและสงยกคาขอ

(3) มคาสงรบไวพจารณา เมอพจารณาแลวเหนวามเหตผลใหมคาสงใหเพกถอน

หรอแกไขคาสงทางปกครองตอไป

การขอใหพจารณาใหมตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองนน เปน

บทบญญตทเปดโอกาสใหประชาชนใชสทธในการขอทบทวนกระบวนพจารณาทเสรจสนไปแลวบนพนฐาน

ของขอเทจจรงใหม คาสงของเจาหนาทฝายปกครองทสงในกระบวนการพจารณาใหยอมถอวาเปนคาสงทาง

ปกครอง ซงคกรณมสทธอทธรณหรอโตแยงตอไปได

จะเหนไดวาในการขอใหพจารณาใหมน กฎหมายมไดกาหนดระยะเวลาในการ

พจารณาของเจาหนาทวาตองดาเนนการใหแลวเสรจเมอใด กาหนดไวเพยงใหผยนคาขอใหพจารณาใหม

ตองกระทาภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซงอาจขอใหพจารณาใหมได ดงนน เพอใหมกรอบ

ระยะเวลาในการดาเนนการของเจาหนาทควรกาหนดไวในระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวา

ดวยการจดทะเบยนหนสวนและบรษท โดยกาหนดในลกษณะเดยวกบการพจารณาอทธรณ

3. การเพกถอนคาสงทางปกครอง

ขอพจารณาเบองตนเกยวกบการเพกถอนคาสงทางปกครองในกรณการรบจดทะเบยน

หางหนหรอบรษทแลว มการจดทาหนงสอขอใหเพกถอนการจดทะเบยนซงในการพจารณาการรองขอให

เพกถอนการจดทะเบยนนนไดกลาวมาแลววาจะตองพจารณาในเบองตนวาเขาขายเปนการอทธรณ หรอ

เปนการขอใหพจารณาใหม หากไมเขาขายกรณดงกลาวแตนายทะเบยนผรบหนงสอเหนวามขอเทจจรงหรอ

หลกฐานทแสดงวาหากปรากฏขอเทจจรงหรอหลกฐานดงกลาวในระหวางพจารณารบจดทะเบยนแลว จะ

ไมสามารถรบจดทะเบยนใหได นายทะเบยนกสามารถพจารณาเพกถอนคาขอรบจดทะเบยนดงกลาวได

ถงแมวาจะพนกาหนดเวลาในการอทธรณ หรอการขอใหพจารณาใหมแลวกตาม ในการพจารณาเพกถอน

- 124 -

คาขอจดทะเบยนจะตองดาเนนการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา

49 ถงมาตรา 53

ในการเพกถอนคาสงทางปกครองนนกฎหมายไดกาหนดไวในมาตรา 49 วรรคหนงแหง


มาตรา 49 เจาหนาทหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทอาจเพกถอนคาสงทางปกครองได

ตามหลกเกณฑในมาตรา 51 มาตรา 52 และมาตรา 53 ไมวาจะพนขนตอนการกาหนดใหอทธรณหรอให

โตแยงตามกฎหมายนหรอกฎหมายอนมาแลวหรอไม

จากหลกกฎหมายดงกลาวมหลกการวา ฝายปกครองอาจเรมเพกถอนคาสงทางปกครอง

ทตนออกไดเองโดยไมตองมผใดรองขอหรอโตแยงและการเพกถอนคาสงทางปกครองจะกระทาเมอใดกได

กลาวคอ จะกระทาเมอพนกาหนดเวลาอทธรณภายในฝายปกครองหรอพนกาหนดนาคดขนสการพจารณา

ขององคกรวนจฉยคดปกครองกได

การเพกถอนคาสงทางปกครอง แยกเปน 2 กรณ ดงน

1. การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 50 บญญตวา

คาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวน โดยจะใหมผลยอนหลง

หรอไมยอนหลงหรอมผลไปในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได แตถาคาสงนนเปนคาสงซงเปน

การใหประโยชนแกผรบ การเพกถอนตองเปนไปตามบทบญญตมาตรา 51 และมาตรา 52 มาตรา 51

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา

มาตรา 51 การเพกถอนคาสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน

หรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหคานงถงความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนใน

ความคงอยของคาสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

2. การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

การเพกถอนคาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายนไดบญญตไวในมาตรา 53 แหง


มาตรา 53 คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชนแกผรบ

คาสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอนหรอมผลในอนาคต

ไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดได เวนแตเปนกรณทคงตองทาคาสงทางปกครองทมเนอหาทานอง

เดยวกนนนอก หรอเปนกรณทการเพกถอนไมอาจกระทาไดเพราะเหตอน ทงน ใหคานงถงประโยชนของ

บคคลภายนอกประกอบดวย

คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบคาสงทาง

ปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอน หรอมผลในอนาคตไปถงขณะ

ใดขณะหนงตามทกาหนดไดเฉพาะเมอมกรณ ดงตอไปน

- 125 -



(2) คาสงทางปกครองนนมขอกาหนดใหผรบประโยชนตองปฏบตแตไมมการปฏบต

ภายในเวลาทกาหนด

(3) ขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป ซงหากมขอเทจจรงและพฤตการณ

เชนนในขณะทาคาสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน และหากไมเพกถอนจะ

กอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได


ปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมทาคาสงทางปกครองนน แตการเพกถอนในกรณนใหกระทาไดเทาทผรบ



(5) อาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชนอน

จาเปนตองปองกนหรอขจดเหตดงกลาว

ในกรณทมการเพกถอนคาสงทางปกครองเพราะเหตตามวรรคสอง (3) (4) และ (5)

ผไดรบประโยชนมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายอนเกดจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของคาสง

ทางปกครองได และใหนามาตรา 52 มาใชบงคบโดยอนโลม

คาสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงนหรอใหทรพยสนหรอให

ประโยชนทอาจแบงแยกได อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลยอนหลงหรอไมมผลยอนหลง

หรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทกาหนดไดในกรณดงตอไปน

(1) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของ


(2) ผไดรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดาเนนการใหเปนไปตาม

เงอนไขของคาสงทางปกครอง

ทงน ใหนาความในมาตรา 51 มาใชบงคบโดยอนโลม

ในการพจารณาเพกถอนคาขอจดทะเบยน กเชนเดยวกนกบการขอใหพจารณาใหมคอไม

มการกาหนดเวลาในการดาเนนการพจารณาเพกถอนของนายทะเบยน เพอมใหนายทะเบยนดาเนนการ

เปนไปดวยความลาชา หากนายทะเบยนไดรบการรองขอใหเพกถอนการจดทะเบยนจะตองดาเนนการให

แลวเสรจภายในระยะเวลาทกาหนดโดยกาหนดไวในระเบยบสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวย

การจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทตอไป

ในการดาเนนการทบทวนคาสงทางปกครองกรณการรบจดทะเบยนหางหนสวนหรอ

บรษทนน เพอเปนแนวทางในการพจารณาดาเนนการเกยวกบการรองขอใหเพกถอนการจดทะเบยนของ

นายทะเบยนและใชเปนแนวทางในการพจารณาเพกถอนคาสงรบจดทะเบยน จงขอนาคาพพากษาศาล

ปกครองสงสดทเกยวของกบการเพกถอนคาสงการรบจดทะเบยน ดงน

- 126 -

คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.137/2552

นางสาวนยฏา ศลปวสทธ ในฐานะผชาระบญชของบรษทศลปวสทธ จากด ผฟองคด

นายทะเบยนหนสวนบรษทกรงเทพมหานคร ท 1 ผถกฟองคด

กรมพฒนาธรกจการคา ท 2

เรอง คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐออกคาสงโดยไมชอบดวยกฎหมาย

และการกระทาละเมดของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากคาสงทางปกครอง

ผฟองคดเปนผชาระบญชของบรษท ศลปวสทธ จากด ซงไดจดทะเบยนเปนนตบคคล

ประเภทบรษทจากด ทะเบยนเลขท 4502/2533 เมอวนท 19 เมษายน 2533 ไดจดทะเบยนเลกบรษท

เมอวนท 13 ธนวาคม 2545 และไดยนคาขอท 05-460123-78 รบวนท 23 มกราคม 2546 ขอจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญชตอผถกฟองคดท 1 ผถกฟองคดท 1 ไดรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเมอ

วนท 23 มกราคม 2546 ผฟองคดท 1 ไดรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเมอวนท 23 มกราคม

2546 แตตอมาเมอวนท 5 มกราคม 2548 ผฟองคดทราบวาบรษท ศลปวสทธ จากด ยงมสทธตาม

สญญาเชาสถานทในอาคารศนยการคาธนยะพลาซา ถนนสลม แขวงสรยะวงศ เขตบางรก กรงเทพมหานคร

มกาหนดเวลาเชา 30 ป นบแตวนท 1 เมษายน 2533 ถงวนท 31 มนาคม 2563 ซงไดจดทะเบยนการ

เชา ณ สานกงานทดน กรงเทพมหานคร เมอวนท 11 มถนายน 2533 และยงมไดนาสทธตามสญญาเชา

ดงกลาวมาแบงคนใหแกผถอหน ผฟองคดมความประสงคจะจาหนายสทธการเชาอาคารใหแก

บคคลภายนอกเพอนาเงนทไดมาแบงคนใหแกผถอหน จงไปตดตอเจาพนกงานทดนเพอขอโอนสทธการเชา

ดงกลาว แตเจาพนกงานทดนแจงวาไมสามารถดาเนนการใหไดเนองจากไดมการจดทะเบยนเสรจการชาระ

บญชแลว ผฟองคดไมมอานาจจดการทรพยสนของบรษท ศลปวสทธ จากด วนท 28 มกราคม 2548

ผฟองคดจงยนคารองตอศาลแพงกรงเทพใต เพอขอใหศาลมคาสงเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระ

บญช แตศาลสงยกคารองเนองจากไมใชเปนกรณทกฎหมายบญญตวาผรองขอจะตองใชสทธทางศาล ผฟอง

คดจงมหนงสอถงผถกฟองคดท 1 เมอวนท 30 กนยายน 2548 ขอใหเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจ

การชาระบญช แตผถกฟองคดท 1 ไดมหนงสอท พณ 0805.11/2870 ลงวนท 3 ตลาคม 2548 แจงผ

ฟองคดวานายทะเบยนไดรบจดทะเบยนโดยผขอจดทะเบยนไดยนเอกสารหลกฐานครบถวนตามมาตรา

1019 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย แลว นายทะเบยนไมมอานาจเพกถอนการจดทะเบยน โดย

หากขอความหรอเอกสารทไดนาไปแสดงมความผดพลาดหรอไมถกตองตามขอเทจจรงกเปนหนาทของ

คกรณหรอผมสวนไดเสยทจะตองไปดาเนนการในศาลเพอพสจนขอเทจจรง ดงนน จงขอใหผฟองคดใชสทธ

ทางศาลเพอขอใหเพกถอนการจดทะเบยนดงกลาว และเมอศาลมคาสงประการใดแลวใหแจงนายทะเบยน

ทราบเพอดาเนนการตอไป ตอมา เมอวนท 9 พฤศจกายน 2548 ผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

ขอใหผถกฟองคดทงสองเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช และมคาสงแตงตงผฟองคดเปนผชาระ

บญชของบรษท ศลปวสทธ จากด เพอใหสามารถจาหนายทรพยสนของบรษทศลปวสทธ จากด ไดตาม

- 127 -

กฎหมาย ศาลปกครองชนตนพพากษาเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของผถกฟองคดท 1

ตามคาขอท 05-460123-78 รบวนท 23 มกราคม 2546 และคาสงของผถกฟองคดท 1 ตามหนงสอ

ท พณ.0805.11/2870 ลงวนท 3 ตลาคม 2548 ภายในกาหนดสามสบวนนบแตวนทคดถงทสด คาขอ

อนนอกจากนใหยก ผถกฟองคดทงสองไมเหนดวยกบคาพพากษาของศาลปกครองชนตน จงอทธรณคา

พพากษาตอศาลปกครองสงสด

คดมประเดนทจะตองวนจฉยวา การทผถกฟองคดท 1 มหนงสอ ท พณ

0805.11/2870 ลงวนท 3 ตลาคม 2548 แจงปฏเสธเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเปน

การชอบดวยกฎหมายหรอไม

ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา มาตรา 54 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 บญญตวา เมอคกรณมคาขอเจาหนาทอาจเพกถอนหรอแกไข

เพมเตมคาสงทางปกครองทพนกาหนดอทธรณในกรณดงตอไปน (1) มพยานหลกฐานใหม อนอาจทาให

ขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงในสาระสาคญ (2) คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวน

พจารณาทางปกครองหรอไดเขามาในกระบวนการพจารณาครงกอนแลวแตถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรม

ในการมสวนรวมในกระบวนการพจารณาทางปกครอง (3) เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครอง

ในเรองนน (4) ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใด และตอมาขอเทจจรง

หรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงไปในสาระสาคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ วรรคสอง บญญตวา

การยนคาขอตามวรรคหนง (1) (2) หรอ (3) ใหกระทาไดเฉพาะเมอคกรณไมอาจทราบถงเหตนนในการ

พจารณาครงทแลวมากอน โดยไมใชความผดของผนน วรรคสาม บญญตวา การยนคาขอใหพจารณาใหม

ตองกระทาภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซงอาจขอใหพจารณาใหมได สาหรบคดนขอเทจจรงรบฟง

ไดวา ผฟองคดเปนผชาระบญชของบรษท ศลปวสทธ จากด ซงบรษทดงกลาวไดจดทะเบยนเลกบรษทเมอ

วนท 13 ธนวาคม 2545 ผฟองคดไดดาเนนการชาระบญชแลวเสรจและไดยนคาขอท 05-460123-

78 รบวนท 23 มกราคม 2546 ขอจดทะเบยนเสรจการชาระบญชตอผถกฟองคดท 1 ซงผถกฟองคดท

1 ไดรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเมอวนท 23 มกราคม 2546 แตตอมาปรากฏขอเทจจรงใหมวา

หลงจากทผถกฟองคดท 1 รบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชตามคาขอของผฟองคด เมอวนท 23

มกราคม 2546 แลว วนท 5 มกราคม 2548 ไดมผมาตดตอขอซอสทธตามสญญาเชาสถานทในอาคาร

ศนยการคาธนยะพลาซา ซงนางสาวสดารตน ศลปวสทธ กรรมการของบรษท ศลปวสทธ จากด ไดทา

สญญาไวกบ บรษท ธนยะ จากด ผฟองคด จงเพงทราบวาผฟองคดยงมไดจาหนายสทธตามสญญาเชา

ดงกลาวเพอนาเงนมาแบงคนใหแกผถอหน ผฟองคดจงยนคารองตอศาลแพงกรงเทพใตเมอวนท 28

มกราคม 2548 เปนคดหมายเลขดาท 611/2548 ขอใหศาลมคาสงเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการ

ชาระบญช ซงศาลมคาสงเมอวนท 22 สงหาคม 2548 ใหยกคารอง ผฟองคดจงมหนงสอถงผถกฟองคดท

1 เมอวนท 30 กนยายน 2548 ขอใหเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ซงถอเปนการยน

คาขอใหพจารณาใหมตามมาตรา 54 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 ซงแม

ระยะเวลาตงแตวนท 5 มกราคม 2548 อนเปนวนทผฟองคดทราบวาผฟองคดยงมไดจาหนายสทธตาม

- 128 -

สญญาเชาอาคาร จนถงวนท 30 กนยายน 2548 อนเปนวนทผฟองคดยนคารองขอใหผถกฟองคดท 1

เพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชอนถอเปนการยนคาขอใหพจารณาใหม จะเปนระยะเวลาเกน

กวาเกาสบวนนบแตวนทผฟองคดรถงเหตซงอาจขอใหพจารณาใหมไดกตาม แตเนองจากผถกฟองคดไดยน

คารองตอศาลแพงกรงเทพใตเพอขอใหศาลมคาสงเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเมอวนท 23

มกราคม 2548 และศาลไดมคาสงยกคารองเมอวนท 22 สงหาคม 2548 กรณดงกลาวแสดงใหเหนวาผ

ฟองคดมการดาเนนการตลอดมา จงถอไดวาผฟองคดรถงเหตซงอาจขอใหพจารณาใหมไดตงแตวนท 22

สงหาคม 2548 การทผฟองคดยนหนงสอลงวนท 30 กนยายน 2548 ขอใหผถกฟองคดท 1 เพกถอน

การจดทะเบยนการชาระบญชเปนการยนคาขอใหพจารณาใหมภายในเกาสบวนนบแตวนทรถงเหตซงอาจ

ขอใหพจาณาใหม ตามมาตรา 54 วรรคสามแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539

ผถกฟองคดท 1 จงมหนาทตองดาเนนการตรวจสอบวาขอกลาวอางตามคารองขอของผฟองคดมมลความ

จรงหรอไมและมเหตอนสมควรจะตองเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชทพพาทกนหรอไม

เสยกอน การทผถกฟองคดท 1 ดวนมหนงสอ ท พณ0805.11/2570 ลงวนท 3 ตลาคม 2548 ปฏเสธ

เพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของผฟองคดโดยไมดาเนนการตรวจสอบความถกตองเสยกอน

เพยงแตอางวาไมมภาระหนาทจะตองเพกถอนการจดทะเบยน จงเปนการออกคาสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมายตามมาตรา 9 วรรคหนง (1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคด

ปกครอง พ.ศ.2542 อนมผลเปนการกระทาละเมดตอผฟองคด ผถกฟองคดท 1 จงมภาระหนาทตอง

ดาเนนการและมคาสงเกยวกบคารองขอใหเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชตามคาขอท

05-460123-78 รบวนท 23 มกราคม 2546 ตามรปแบบและขนตอนดงทไดวนจฉยไวแลวขางตน แต

การเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของผถกฟองคดท 1 ตามคาขอท 05-460123-78

ลงวนท 23 มกราคม 2546 จะกระทาไดตอเมอผถกฟองคดท 1 ไดพจารณาคาขอใหเพกถอนคาสงรบจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญช ตามหนงสอของผฟองคดฉบบลงวนท 30 กนยายน 2548 การทศาล

ปกครองชนตนกาวลวงพพากษาใหเพกถอนคาสงรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของผถกฟองคดท 1

ตามคาขอท 05-460123-78 ลงวนท 23 มกราคม 2546 นาจะไมชอบจงเหนสมควรแกไขใหถกตอง

เปนใหเพกถอนคาสงของผถกฟองคดท 1 ทปฏเสธการดาเนนการเพอเพกถอนการรบจดทะเบยนเสรจการ

ชาระบญชตามคาสงของผถกฟองคดท 1 ตามหนงสอ ท พณ 0805.11/2870 ลงวนท 3 ตลาคม

2548 และใหผถกฟองคดท 1 ดาเนนการตามคาขอของผฟองคดทขอใหเพกถอนการรบจดทะเบยนเสรจ

การชาระบญช ตามหนงสอลงวนท 30 กนยายน 2548 ใหแลวเสรจภายใน 90 วน นบแตวนทคดถงทสด

อนง การทผถกฟองคดทงสองอทธรณอางวาการฟองคดนเปนการฟองซานน เหนวา ตาม

ขอ 97 แหงระเบยบของทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด วาดวยวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.

2543 กาหนดวา คดทไดมคาพพากษาหรอคาสงชขาดคดถงทสดแลว หามมใหคกรณเดยวกนฟองกนอกใน

ประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวกน ซงเหตแหงการยกคารองของศาลแพงกรงเทพใตในคด

หมายเลขดาท 611/2548 ศาลแพงกรงเทพใตมคาสงวาการทผรองยนคารองขอใหเพกถอนการจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษทศลปวสทธ จากด ไมปรากฏวาผรองไดยนคารองขอใหเพกถอนการ

- 129 -

จดทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษทดงกลาวตอนายทะเบยนหนสวนบรษทกรงเทพมหานครและนาย

ทะเบยนปฏเสธไมรบดาเนนการให ซงถอวาเปนการโตแยงสทธของผรอง อนเปนเหตใหผรองมายนคารอง

ขอเปนคดน อกทงการรองขอเพกถอนคดนกไมใชเปนกรณทกฎหมายบญญตไววาผรองจะตองใชสทธทาง

ศาล ดงนน ผรองจงไมมสทธยนคารองขอในคดน ใหยกคารอง และเหตแหงการไมรบคาฟองทผฟองคดยน

ฟองผถกฟองคดทงสองตอศาลแพงกรงเทพใตในคดหมายเลขดาท 9068/2548 ซงศาลมคาสงวา

เนองจากคดอยในอานาจของศาลปกครอง จงไมรบคาฟองไวพจารณา ซงทงสองคดดงกลาวเปนการยกคา

รองและคาฟองอนเนองมาจากผฟองคดไมมอานาจฟองและศาลไมมอานาจพจารณาพพากษา โดยศาลยง

มไดมการวนจฉยชขาดประเดนแหงคด การฟองคดนจงไมเปนการฟองซา ตามขอ 97 แหงระเบยบของท

ประชมใหมตลาการในศาลปกครองสงสดวาดวยวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.2543 สวนเรองระยะเวลา

สญญาเชามผลบงคบกอนทบรษทจะมฐานะนตบคคลตามกฎหมายนน เหนวา สญญาเชาไดจดทะเบยนใน

วนท 11 มถนายน 2533 ภายหลงจากผฟองคดไดจดทะเบยนเปนบรษทจากดแลว จงมผลบงคบใชสวน

วนเรมตนของการเชาเปนไปตามขอตกลงไมมผลทาใหสญญาเชาเสยไปแตประการใด แตอยางไรกตาม

ปญหาตามอทธรณของผถกฟองคดเปนขอเทจจรงทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลปกครองชนตน

และมไดเปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชนหรอปญหาเกยวกบประโยชนสาธารณะ

ตามขอ 109 แหงระเบยบของทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด วาดวยวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2543 จงเปนคาอทธรณทไมชอบ สวนอทธรณทวาศาลปกครองชนตนไมมอานาจในการรบรองสทธ

ทเกดจากการกระทาความผดกฎหมายของผฟองคดเพราะเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญาจากการ

แจงเทจนน เหนวา การแจงเทจเปนการกระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญาและเปนคนละขนตอน

กบขอพพาทกนในคดน จงไมเปนเหตทผถกฟองคดจะกลาวอางเพอไมดาเนนการตามคาขอของผฟองคด

อกทงเปนขอเทจจรงทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลปกครองชนตน และมไดเปนปญหาอนเกยว

ดวยความสงบเรยบรอยของประชาชนหรอปญหาเกยวกบประโยชนสาธารณะตามขอ 109 แหงระเบยบ

ขางตน จงเปนคาอทธรณทไมชอบ ศาลปกครองสงสดไมรบวนจฉยให

พพากษาแกเปนใหเพกถอนคาสงของผถกฟองคดท 1 ทปฏเสธการดาเนนการเพอเพก

ถอนการรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชตามคาสงของผถกฟองคดท 1 ตามหนงสอ ท พณ

0805.11/2870 ลงวนท 3 ตลาคม 2548 และใหผถกฟองคดท 1 ดาเนนการตามคาขอของผฟองคดท

ขอใหเพกถอนการรบจดทะเบยนเสรจการชาระบญชตามหนงสอลงวนท 30 กนยายน 2548 ใหแลวเสรจ

ภายใน 90 วน นบแตวนทคดถงทสด

คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 373/2552

นายสเทพ วณชยพฒนพงศ ผฟองคด

กรมพฒนาธรกจการคา ท 1 ผถกฟองคด

นายทะเบยนหนสวนบรษทกรงเทพมหานคร ท 2

เรอง คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐออกคาสงโดยไมชอบดวยกฎหมาย

- 130 -

ขอเทจจรงรบฟงไดวา มลคดนเกดขนสบเนองจากบรษท มหากจโยธา จากด จดทะเบยน

เลกบรษทเมอวนท 2 ธนวาคม ๒535 และมการแตงตงผฟองคดเปนผชาระบญชของบรษท มหากจโยธา

จากด เมอผฟองคดจดทารายงานการชาระบญชแลวเสรจไดยนคาขอตอผถกฟองคดท 2 เพอจดทะเบยน

การชาระบญชเมอวนท 28 กนยายน 2536 ซงผถกฟองคดท 2 ดาเนนการจดทะเบยนเสรจการชาระ

บญชในวนเดยวกน ตอมาผฟองคดตรวจพบวาขณะทบรษท มหากจโยธา จากด ยงมสภาพเปนนตบคคลอย

นนมการดาเนนการจดสรรทดนดวย ซงในการจดสรรทดนดงกลาว กรรมการของบรษทประชมกนเมอวนท

20 กรกฎาคม 2535 มมตเปนเอกฉนทยกทดนโฉนดเลขท 235961 เลขทดน 4446 ตาบลหนองบอน

(พระโขนงฝงใต) อาเภอพระโขนง กรงเทพมหานคร เนอท 1 งาน 96 ตารางวา เปนทดนกนไวเปน

สาธารณปโภคหรอบรการสาธารณะประเภทโรงเรยน ใหแกนางวล เฑยรบญเลศรตน เพอนาไปสรางเปน

โรงเรยนอนบาล ผฟองคดจงไดไปยนคารองขอใหสานกงานทดนกรงเทพมหานคร สาขาประเวศจดทะเบยน

สทธและนตกรรมทดนแปลงทกนไวใหเปนโรงเรยนอนบาลใหแกนางวล เมอวนท 2 มนาคม 2537 ซงใน

ทสดอธบดกรมทดนคาสงวาบรษทจดทะเบยนเสรจการชาระบญชแลวหากผฟองคดตองการมอานาจทาการ

ชาระบญชอกจะตองไปดาเนนการรองขอตอศาลเพอใหศาลมคาสงเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระ

บญช และเมอศาลมคาพพากษาแลว ผฟองคดจงจะมายนคารองขอจดทะเบยนยกใหทดนแปลงดงกลาวได

จากนนผฟองคดมหนงสอลงวนท 19 ตลาคม 2547 ถงผถกฟองคดท 2 ขอใหเพกถอนคาสงจดทะเบยน

เสรจการชาระบญช โดยผถกฟองคดท 2 พจารณาแลวเหนวา ไมสามารถเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการ

ชาระบญช เนองจากการเพกถอนเปนอานาจของศาลยตธรรมปรากฏตามหนงสอสานกงานบรการจด

ทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354 ลงวนท 28 ตลาคม 2547 ในเวลาตอมาผฟองคดไปยนฟอง

คดตอศาลแพงกรงเทพใตขอใหศาลเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ซงศาลแพงกรงเทพใตม

คาสงวา เมอขอเทจจรงปรากฏวา บรษท มหากจโยธา จากด ยงไมไดกอสรางโรงเรยนอนบาลแสดงวายงม

งานของบรษทคางอยถอไมไดวาบรษท มหากจโยธา จากด ชาระบญชของบรษทเสรจลงแลว การจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญชตอผถกฟองคดทงสองของผฟองคดจงเปนการดาเนนการทไมเปนไปตาม

ขนตอนในการชาระบญช และถอวาเปนทสดแหงการชาระบญชไมได สภาพนตบคคลของบรษทจงยงคง

ตงอยตราบเทาเวลาทจาเปนเพอการชาระบญชตอไป ผฟองคดในฐานะผชาระบญชของบรษทจงยงมหนาท

สะสางการงานของบรษทนนใหเสรจไป แตไมมกฎหมายรองรบสทธของผฟองคดทจะใชสทธทางศาล ผฟอง

คดชอบทจดตองดาเนนการแกไขทางทะเบยนตอนายทะเบยนเอง ศาลแพงกรงเทพใตจงมคาสงยกคารอง

ของผฟองคด ครนเมอผฟองคดทราบคาสงของศาลแพงกรงใตแลว ผฟองคดมหนงสอลงวนท 19

พฤศจกายน 2547 ถงผถกฟองคดท 2 เพออทธรณคาสงของผถกฟองคดท 2 ทมคาสงไมเพกถอนการจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญช โดยแนบสาเนาคาสงของศาลแพงกรงเทพใตไปประกอบการพจารณาของผถก

ฟองคดท 2 ดวย จากนนผถกฟองคด 2 เสนออทธรณของผฟองคดไปยงผถกฟองคดท 1 ซงผถกฟองคดท

1 ในฐานะผพจารณาอทธรณพจารณาแลวเหนวาการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชชอบดวยกฎหมาย

ประกอบกบไมอยในเงอนไขทจะเพกถอนตามมาตรา 53 วรรคสอง (3) แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 จงไมสามารถเพกถอนการจดทะเบยนปรากฏตามหนงสอสานกงาน

- 131 -

บรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2548 ผฟองคดไมเหนดวย

จงยนฟองคดตอศาลปกครองชนตน ขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสงเพกถอนคาสงของผถกฟองคดท 2

ตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354 ลงวนท 28 ตลาคม 2547

เพกถอนหนงสอแจงผลการพจารณาอทธรณตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ

0805.08/0225 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2548 และใหผถกฟองคดทงสองมคาสงเพกถอนกาจดทะเบยน

เสรจการชาระบญชของบรษท มหากจโยธา จากด ซงศาลปกครองชนตนพจารณาแลวมคาพพากษาใหเพก

ถอนคาสงของผถกฟองคดท 2 ตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354

ลงวนท 28 ตลาคม 2547 เรอง ขอเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช และเพกถอนคาสงของผ

ถกฟองคดท 1 ตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7

กมภาพนธ 2548 เรอง ขอเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช และใหผถกฟองคดท 2 กระทา

การออกคาสงเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษท มหากจโยธา จากด ภายในกาหนด

สามสบวนนบแตวนมคาพพากษา คาขออนนอกจากนใหยก ผถกฟองคดทงสองไมเหนดวยกบคาพพากษา

ของศาลปกครองชนตนจงไดอทธรณคาพพากษาของศาลปกครองชนตนตอศาลปกครองสงสด

คดมประเดนทจะตองวนจฉยรวมสองประเดนดงน ประเดนทหนง ผฟองคดเปนผไดรบ

ความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายทมสทธฟองคดตอศาลหรอไม และประเดนท

สอง การทผถกฟองคดท 1 และผถกฟองคดท 2 มคาสงไมเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเปน

คาสงทชอบดวยกฎหมายหรอไม

ประเดนทหนง ผถกฟองคดเปนผไดรบความเดอดรอยหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอน

หรอเสยหายทมสทธฟองคดตอศาลหรอไม

พเคราะหแลวเหนวา โดยทมาตรา 9 วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครอง

และวธพจารณาคดปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.2542 บญญตวา ศาลปกครองมอานาจ

พจารณาพพากษาหรอมคาสงในเรองดงตอไปน (1) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอ

เจาหนาทของรฐกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายไมวาจะเปนการออกกฎ คาสง หรอการกระทาอนใด

เนองจากกระทาโดยไมมอานาจหรอนอกเหนออานาจหนาท หรอไมถกตองตามกฎหมาย หรอโดยไมถกตอง

ตามรปแบบ ขนตอน หรอวธการอนเปนสาระสาคญทกาหนดไวสาหรบการกระทานน หรอโดยไมสจรต

หรอมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนการสรางขนตอนโดยไมจาเปนหรอสราง

ภาระใหเกดกบประชาชนเกนสมควรหรอเปนการใชดลพนจโดยมชอบ คดนปรากฏขอเทจจรงวา หลงจาก

บรษท มหากจโยธา จากด จดทะเบยนเลกบรษทแลว ตอมาผฟองคดในฐานะผชาระบญชของบรษท มหา

กจโยธา จากด ไดยนคารองตอผถกฟองคดท 2 เพอจดทะเบยนเสรจการชาระบญชเมอวนท 28 กนยายน

2536 โดยผถกฟองคดท 2 มคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญชในวนเดยวกน แตในภายหลงผฟองคด

ตรวจพบวาขณะทบรษท มหากจโยธา จากด ยงมสภาพเปนนตบคคลอยนนมการจดสรรทดนดวย ซงในการ

จดสรรทดนดงกลาวกรรมการของบรษทมการประชมเมอวนท 20 กรกฎาคม 2535 แลวมมตเปนเอก

ฉนทยกทดนโฉนดเลขท 235961 เลขทดน 4446 ตาบลหนองบอน (พระโขนงฝงใต) อาเภอพระโขนง

- 132 -

กรงเทพมหานคร เนอท 1 งาน 96 ตารางวา เปนทดนทกนไวเปนสาธารณปโภคหรอบรการสาธารณะ

ประเภทโรงเรยน ใหแกนางวล เฑยรบญเลศรตน เพอนาไปสรางเปนโรงเรยนอนบาล ผฟองคดจงไปยนคา

รองตอสานกงานทดนกรงเทพมหานครสาขาประเวศเมอวนท 2 มนาคม 2537 เพอใหจดทะเบยนสทธ

และนตกรรมทดนใหแกนางวล แตในทสดอธบดกรมทดนมคาสงวา บรษท มหากจโยธา จากด จดทะเบยน

เสรจการชาระบญชแลว และผฟองคดจะมายนคารองขอจดทะเบยนเกยวกบทดนไดตอเมอศาลมคาสงเพก

ถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช จากนน ผฟองคดมหนงสอลงวนท 19 ตลาคม 2547 ถงผถกฟอง

คดท 2 ขอใหเพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช โดยผถกฟองคดท 2 พจารณาแลวมคาสงไม

เพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช เนองจากการเพกถอนเปนอานาจของศาลยตธรรมปรากฏตาม

หนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354 ลงวนท 28 ตลาคม 2547 ใน

เวลาตอมาผฟองคดไปยนฟองคดตอศาลแพงกรงเทพใตขอใหศาลเพกถอนจดทะเบยนเสรจการชาระบญช

ซงศาลแพงกรงเทพใตมคาสงวา เมอขอเทจจรงปรากฏวาบรษท มหากจโยธา จากดยงไมไดกอสรางโรงเรยน

อนบาลแสดงวายงมงานของบรษทคางอย ถอไมไดวาบรษท มหากจโยธา จากด ชาระบญชของบรษทเสรจ

ลงแลว การชาระบญชจงยงไมถงทสด ดงนน สภาพนตบคคลของบรษทจงยงคงตงอยตราบเทาเวลาทจาเปน

เพอการชาระบญชตอไป ผฟองคดในฐานะผชาระบญชของบรษทจงยงมหนาทสะสางการงานของบรษทนน

ใหเสรจไป แตไมมกฎหมายรบรองสทธของผฟองคดทจะใชสทธทางศาล ผฟองคดชอบทจะตองดาเนนการ

แกไขทางทะเบยนตอนายทะเบยนเอง ศาลแพงกรงเทพใตจงมคาสงยกคารองของผฟองคด ครนเมอผฟอง

คดทราบคาสงของศาลแพงกรงเทพใตแลว ผฟองคดมหนงสอลงวนท 19 พฤศจกายน 2547 ถงผถกฟอง

คดท 2 เพออทธรณคาสงของผถกฟองคดท 2 ทมคาสงไมเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชโดย

แนบสาเนาคาสงของศาลแพงกรงเทพใตไปประกอบการพจารณาของผถกฟองคดท 2 ดวย จากนนผถก

ฟองคดท 2 เสนออทธรณของผฟองคดไปยงผถกฟองคดท 1 ซงผถกฟองคดท 1 พจารณาแลวเหนวา การ

จดทะเบยนเสรจการชาระบญชชอบดวยกฎหมาย ประกอบกบไมอยในเงอนไขทจะเพกถอนตามมาตร 53

วรรคสอง (3) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 จงไมสามารถเพกถอนการจด

ทะเบยน ปรากฏตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7

กมภาพนธ 2548 ผฟองคดไมเหนดวย จงไดยนฟองคดตอศาล ขอใหมคาพพากษาหรอคาสงเพกถอนคาสง

ของผถกฟองคดท 2 ตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354 ลงวนท

28 ตลาคม 2547 เพกถอนหนงสอแจงผลการพจารณาอทธรณตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยน

ธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2548 และใหผถกฟองคดทงสองมคาสงเพก

ถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษท มหากจโยธา จากด ถอเปนกรณทผฟองคดยนฟองวา

หนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐออกคาสงโดยไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 9 วรรคหนง (1)

แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดศาลปกครอง พ.ศ.2542

แตอยางไรกตาม ในการทผใดจะยนฟองคดตอศาลปกครองไดนน ผนนจะตองมสทธยน

ฟองคดตอศาลปกครอง ซงในประเดนนผถกฟองคดทงสองไดยกขนอางมาตงแตศาลปกครองชนตนแลววาผ

ฟองคดมใชผมสทธฟองคดตอศาลปกครอง แตศาลปกครองชนตนไมไดมคาพพากษาในประเดนนตาม

- 133 -

ขออางของผถกฟองคดทงสองแตอยางใด จงถอวาประเดนดงกลาวเปนประเดนทไดยกขนวากนมาแลวโดย

ชอบในศาลปกครองชนตน ตามขอ 101 วรรคสอง แหงระเบยบของทประชมใหญตลาการในศาลปกครอง

สงสด วาดวยวธพจาณาคดปกครอง พ.ศ.2543 ศาลปกครองสงสดจงมอานาจทจะพจารณาพพากษาใน

ประเดนนได โดยผทจะมสทธยนฟองคดตอศาลปกครองนน มาตรา 42 วรรคหนง แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.2542 บญญตไววาผใดไดรบความเดอดรอนหรอ

เสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการกระทาหรอการงดเวนการ

กระทาของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐหรอมขอโตแยงเกยวกบสญญาทางปกครอง หรอ

กรณอนใดทอยในเขตอานาจศาลปกครองตามมาตรา 9 และการแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนหรอ

ความเสยหายหรอยตขอโตแยงนน ตองมคาบงคบตามทกาหนดในมาตรา 72 ผนนมสทธฟองคดตอศาล

ปกครอง คดนปรากฏขอเทจจรงวา บรษท มหากจโยธา จากด แตงตงใหผฟองคดเปนผชาระบญช เมอผ

ฟองคดตรวจพบวา บรษท มหากจโยธา จากด ชาระบญชยงไมแลวเสรจ เพราะยงไมไดจดทะเบยนสทธและ

นตกรรมทดนใหแกนางวล เฑยรบญเลศรตน ผฟองคดจงมหนงสอลงวนท 19 ตลาคม 2547 ถงผถกฟอง

คดท 2 ขอใหเพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช โดยผถกฟองคดท 2 พจารณาแลวมคาสงไม

เพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ปรากฏตามหนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท

พณ 0805.08/2354 ลงวนท 28 ตลาคม 2547 และตอมาเมอผฟองคดมหนงสอลงวนท 19

พฤศจกายน 2547 ถงผถกฟองคดท 2 เพออทธรณคาสงของผถกฟองคดท 2 ซงผถกฟองคดท 1 ในฐานะ

ผพจารณาอทธรณไดพจารณาแลวมคาสงเชนเดยวกบผถกฟองคดท 2 ปรากฏตามหนงสอสานกงานบรการ

จดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2548 โดยศาลปกครองสงสดเหนวา

การทผถกฟองคดท 2 และผถกฟองคดท 1 มคาสงไมเพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ม

ผลกระทบตอผถกฟองคดในฐานะผชาระบญช และคาสงดงกลาวทาใหผฟองคดไมอาจชาระบญชใหแก

บรษท มหากจโยธา จากด ไดตามนยมาตรา 1250 และมาตรา 1259 แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย คาสงของผถกฟองคดท 2 และคาสงของผถกฟองคดท 1 จงกอใหเกดความเดอดรอนหรอเสยหาย

หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายแกผฟองคด ผฟองคดจงมสทธยนฟองขอใหเพกถอนคาสงของผถกฟอง

คดท 2 และคาสงของผถกฟองคดท 1 ไดตามมาตรา 42 วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครอง

และวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.2542 ทผถกฟองคดทงสองอทธรณวาผฟองคดไมใชผไดรบความ

เดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายจงไมมสทธฟองคดตอศาล ฟงไมขน

ประเดนทสอง การทผถกฟองคดท 1 และผถกฟองคดท 2 มคาสงไมเพกถอนคาสงจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญชเปนคาสงทชอบดวยกฎหมายหรอไม

พเคราะหแลวเหนวา โดยทมาตรา 54 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ.2539 บญญตวา เมอคกรณมคาขอ เจาหนาทอาจเพกถอนหรอแกไขเพมเตมคาสงทาง

ปกครองทพนกาหนดอทธรณตามสวนท 5 ไดในกรณดงตอไปน (1) มพยานหลกฐานใหมอนอาจทาให

ขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไปในสาระสาคญ (2) คกรณแทจรงมไดเขามาในกระบวนการ

พจารณาทางปกครองหรอไดเขามาในกระบวนการพจารณาครงกอนแลว แตถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรม

- 134 -

ในการมสวนรวมในกระบวนการพจารณาทางปกครอง (3) เจาหนาทไมมอานาจทจะทาคาสงทางปกครอง

ในเรองนน (4) ถาคาสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใด และตอมาขอเทจจรง

หรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงในสาระสาคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ การทผฟองคดในฐานะผ

ชาระบญชของบรษท มหากจโยธา จากด มหนงสอลงวนท 19 ตลาคม 2547 ถงผถกฟองคดท 2 ขอให

เพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ซงผถกฟองคดท 2 พจารณาแลวมคาสงไมเพกถอนการจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญช ตอมาผฟองคดไดมหนงสอลงวนท 19 พฤศจกายน 2547 ถงผถกฟองคดท

2 เพออทธรณคาสง โดยในทสดผถกฟองคดท 1 ในฐานะผมอานาจพจารณาอทธรณ พจารณาแลวมคาสง

เชนเดยวกบคาสงของผถกฟองคดท 2 ซงศาลปกครองสงสดเหนวา การทผฟองคดไดมหนงสอดงกลาว

เปนกรณทผฟองคดขอใหผถกฟองคดทงสองเพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระบญช ซงเปนคาสง

ทางปกครองตามนยมาตรา 5 แหงพระราชบญญตเดยวกนหลงจากทพนกาหนดอทธรณแลวถอเปน

กรณผฟองคดขอใหผถกฟองทงสองพจารณาใหมตาม นยมาตรา 54 วรรคหนง (1) แหงพระราชบญญต

เดยวกน แตในการทผถกฟองคดทงสองจะพจารณาใหมใหผฟองคดหรอไมนน ตามมาตรา 54 วรรคสาม

แหงพระราชบญญตเดยวกน บญญตระยะเวลาในการทจะขอใหพจารณาใหมไววา การยนคาขอใหพจารณา

ใหมตองกระทาภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซงอาจขอใหพจารณาใหมได คดนถงแมจะไมปรากฏ

ขอเทจจรงวาผฟองคดรถงเหตทจะขอใหพจารณาใหมเมอใดกตาม การทผฟองคดไดไปยนคารองขอให

สานกงานทดนกรงเทพมหานคร สาขาประเวศ จดทะเบยนสทธและนตกรรมทดนแปลงทกนไวใหเปน

โรงเรยนอนบาลใหแกนางวล เฑยรบญเลศรตน เมอวนท 2 มนาคม 2537 ถอวาผฟองคดรเหตแลว แต

อยางไรกตาม ในวนดงกลาวยงไมมการประกาศใชบงคบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

2539 ผฟองคดจงยงไมอาจใชสทธขอใหพจารณาใหมไดตามนยมาตรา 54 แหงพระราชบญญตดงกลาว

โดยพระราชบญญตฉบบนมการประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 14 พฤศจกายน 2539 และตาม

มาตรา 2 แหงพระราชบญญตเดยวกนบญญตใหพระราชบญญตนมผลใชบงคบเมอพนกาหนดหนงรอยแปด

สบวนนบแตวนถดจากวนทประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป เมอพระราชบญญตฉบบมการประกาศ

ในราชกจจานเบกษาเมอวนท 14 พฤศจกายน 2539 จงมผลใชบงคบตงแตวนท 14 พฤษภาคม 2540

เปนตนไป ดงนน หากผฟองคดตองการใหผถกฟองคดทงสองพจารณาใหมเกยวกบการจดทะเบยนเสรจ

การชาระบญชจงตองขอตอผถกฟองคดทงสองภายในเกาสบวนนบแตวนท 14 พฤษภาคม 2540 และ

จะครบเกาสบวนในวนท 12 สงหาคม 2540 การทผฟองคดมหนงสอลงวนท 19 ตลาคม 2547 ถงผ

ถกฟองคดท 2 ถงแมหนงสอฉบบนจะระบวาขอใหผถกฟองคดท 2 เพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการ

ชาระบญชกตาม แตกถอไดวาเปนกรณผฟองคดตองการขอใหผถกฟองคดทงสองพจารณาใหมตามนย

มาตร 54 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 การรองขอใหพจารณาใหม

ของผฟองคดจงลวงพนระยะเวลาขอใหพจารณาใหมแลวตามนยมาตรา 54 วรรคสามแหง

พระราชบญญตเดยวกน การทผถกฟองคดมคาสงปฏเสธไมเพกถอนคาสงจดทะเบยนเสรจการชาระ

บญช จงชอบดวยกฎหมาย ทศาลปกครองชนตนมคาพพากษาใหเพกถอนคาสงของผถกฟองคดท 2 ตาม

หนงสอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/2354 ลงวนท 28 ตลาคม 2547 เรอง

- 135 -

ขอเพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช และเพกถอนคาสงของผถกฟองคดท 1 ตามหนงสอ

สานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 2 ท พณ 0805.08/0225 ลงวนท 7 กมภาพนธ 2548 เรอง ขอ

เพกถอนการจดทะเบยนเสรจการชาระบญช และใหผถกฟองคดท 2 กระทาการออกคาสงเพกถอนการจด

ทะเบยนเสรจการชาระบญชของบรษท มหากจโยธา จากด ภายในกาหนดสามสบวน นบแตวนมคา

พพากษา คาขออนนอกจากนใหยก นน ศาลปกครองสงสดไมเหนพองดวยพพากษากลบคาพพากษาของ

ศาลปกครองชนตน เปนยกฟอง

คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.42/2547 บรษท อดรเพมผล จากด ท 1 ผฟองคด

นายถนอม สถตธรรมนตย ท 2

นายประเสรฐ สถตธรรมนตย ท 3

นายณรงคฤทธ สถตธรรมนตย ท 4

นายวชรนทร สถตธรรมนตย ท 5

นายเทยรชย สถตธรรมนตย ท 6

นางสมหวง สถตธรรมนตย ท 7

นายภาวดา ตระกลสข ท 8

นางประนอม วงศธารณาวฒ ท 9

นางประยรศร สถตธรรมนตย ท 10

นางสาววรางรตน สถตธรรมนตย ท 11

บรษท เพมธนา จากด ท 12

นายทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ผถกฟองคด

เรอง คดพพาทเกยวกบการเจาหนาทของรฐกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมาย

ขอเทจจรงรบฟงไดวา ผฟองคดท 1 เปนนตบคคลประเภทบรษทจากดจดทะเบยนจดตง

ณ สานกงานทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ผฟองคดท 2 ถงผฟองคดท 12 เปนผถอหนของผฟอง

คดท 1 ซงกอนวนท 31 พฤษภาคม 2537 ผฟองคดท 2 ผฟองคดท 4 ถงผฟองคดท 6 และนายชาญ

สถตธรรมนตย เปนกรรมการของผฟองคดท 1 โดยกรรมการลงชอเปนสาคญผกพนผฟองคดท 1 ไดคอนาย

ชาญและผฟองคดท 5 ลงลายมอชอรวมกนและประทบตราสาคญของบรษท หลงจากนนไดมการจด

ทะเบยนเปลยนแปลงรายการทางทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนอกหลายครง ดงน

1. คาขอจดทะเบยนท 277/2537 นายทะเบยนรบจดทะเบยนเมอวนท 19 กนยายน

2537 เปนการจดทะเบยนแกไขเพมเตมกรรมการซงมอานาจลงชอผกพนบรษทตามมตทประชมวสามญผ

ถอหน ครงท 1/2537 เปนดงน “จานวนหรอชอกรรมการซงจะลงชอเปนสาคญผกพนบรษทได คอ นาย

ณรงคฤทธ สถตธรรมนตย (ผฟองคดท 4) ลงลายมอชอและประทบตราบรษท” ซงเปนคาขอทผถกฟองคด

- 136 -

เพกถอนตามคาพพากษาศาลอทธรณภาค 4 โดยเปนคาขอแรกทถกเพกถอนตามคาสงสานกงาน ทะเบยน

หนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ท 1/2544 เรอง เพกถอนการจดทะเบยน ลงวนท 2 พฤศจกายน 2544

2. คาขอจดทะเบยนท 595/2537 นายทะเบยนรบจดทะเบยนเมอวนท 6 ตลาคม

2537 เปนการจดทะเบยนเกยวกบกรรมการ โดยมกรรมการออกจากตาแหนงสามคน คอ ผฟองคดท 4 ผ

ฟองคดท 5 และนายชาญ กรรมการเขาใหมจานวนสองคน คอ ผฟองคดท 2 และผฟองคดท 7 และแกไข

เพมเตมเกยวกบอานาจกรรมการเปนดงน “จานวนหรอซงกรรมการซงจะลงชอเปนสาคญผกพนบรษทได

คอ นายถนอม สถตธรรมนตย (ผฟองคดท 2) ลงลายมอชอและประทบตราบรษท” ทงน โดยผฟองคดท 4

เปนผยนคาขอและเปนคาขอทสองทผถกฟองคดเพกถอนตามคาสงในขอ 1

3. คาขอจดทะเบยนท 432/2538 นายทะเบยนรบจดทะเบยนเมอวนท 22

พฤศจกายน 2538 เปนการเพมทนบรษทขนอกจานวน 17,000,000 บาท โดยการออกหนใหมเปนหน

สามญจานวน 17,000 หน มลคาหนละ 1,000 บาท จานวนหนของบรษททงหมดเมอรวมกบหนเดมแลว

เปน 34,000,000 บาท และแกไขหนงสอบรคณสนธขอ 5 เปนดงน “ทนของบรษทกาหนดไวเปนจานวน

สามสบสลานบาท (34,000,000) แบงออกเปนสามหมนสพนหน (34,000) มลคาหนละหนงพนบาท

(1,000)” ทงน โดยผฟองคดท 2 เปนผยนคาขอ และเปนคาขอทสามทผถกฟองคดเพกถอนตามคาสงในขอ 1

4. คาขอจดทะเบยนท 909/2539 นายทะเบยนรบจดทะเบยนเมอวนท 13

พฤศจกายน 2539 จดทะเบยนเพมเตมสานกงานสาขาขนมาอกหนงแหง โดยสานกงานสาขาตงอยเลขท

260 หมท 5 ตาบลนาพน อาเภอหนองววชอ จงหวดอดรธาน ทงน โดยผฟองคดท 2 เปนผยนคาขอ และ

เปนคาขอทสทผถกฟองคดเพกถอนตามคาสงในขอ 1

5. คาขอจดทะเบยนท 529/2542 นายทะเบยนรบจดทะเบยนเมอวนท 21 กรกฎาคม

2542 เปนการจดทะเบยนเกยวกบกรรมการ โดยมกรรมการออกจากตาแหนงสองคน คอ ผฟองคดท 6

และผฟองคดท 7 กรรมการเขาใหมจานวนสองคน คอ ผฟองคดท 3 และผฟองคดท 4 และแกไขเพมเตม

หนงสอบรคณหสนธ ขอ 6 เปนดงน “จานวนหรอชอกรรมการซงจะลงชอเปนสาคญผกพนบรษทได คอ

กรรมการสองในสามคนลงลายมอชอและประทบตราสาคญของบรษท” ทงน โดยผฟองคดท 2 เปนผยนคา

ขอและเปนคาขอทหาทผถกฟองคดเพกถอนตามคาสงในขอ 1

วนท 6 ตลาคม 2537 นายชาญเปนโจทกยนฟองผฟองคดท 2 และผฟองคดท 4 เปน

จาเลยในคดแพงตอศาลจงหวดอดรธานวา ผฟองคดท 4 แสดงหลกฐานเทจวาทประชมวสามญผถอหน ครง

ท 1/2537 ของผฟองคดท 1 มมตแตงตงผฟองคดท 4 เปนกรรมการผมอานาจกระทาการแทนผฟองคดท

1 แลวผฟองคดท 4 ยนคารองตอผถกฟองคด ตามคาขอจดทะเบยนท 277/2537 ขอจดทะเบยน

เปลยนแปลงอานาจกรรการของผฟองคดท 1 จากนายชาญและผฟองคดท 5 ลงลายมอชอและประทบตรา

บรษทเปนผฟองคดท 4 ลงลายมอชอและประทบตราบรษท ซงผถกฟองคดไดดาเนนการจดทะเบยนให

เชนนน ทาใหนายชาญไดรบความเสยหาย ขอใหศาลพพากษาบงคบใหผฟองคดท 4 ไปดาเนนการจด

ทะเบยนแกไขใหชาญเปนผมอานาจลงลายมอชอและประทบตราบรษทไดดงเดม สวนมตทประชมวสามญผ

- 137 -

ถอหน ครงท 2/2537 ครงท 3/2538 ครงท 4/2538 และครงท 1/2542 ของผฟองคดท 1 นน ไมม

การรองขอใหเพกถอนมตดงกลาวแตอยางใด

ตอมา วนท 20 สงหาคม 2542 ศาลจงหวดอดรธานพพากษายกฟองนายชาญยน

อทธรณคดคานคาพพากษาของศาลจงหวดอดรธานตอศาลอทธรณภาค 4 หลงจากนน วนท 19 มนาคม

2544 ศาลอทธรณภาค 4 วนจฉยวา ขอเทจจรงนาเชอวาไมมการประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537

ณ ททาการของผฟองคดท 1 และการประชมวสามญผถอหน ครงท 2/2537 เปนการประชมโดย

กรรมการทไดรบแตงตงโดยไมชอบ การประชมดงกลาวจงไมมผล ชอบทจะเพกถอนมตทประชมวสามญผ

ถอหน ครงท 1/2537 พพากษากลบ ใหเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537 ของผฟอง

คดท 1 หลงจากนนผฟองคดท 2 และผฟองคดท 4 ซงเปนจาเลยในคดแพงดงกลาวยนอทธรณคาพพากษา

ของศาลอทธรณภาค 4 ตอศาลฎกาเมอวนท 17 กนยายน 2544 ขอใหพพากษากลบคาพพากษาของศาล

อทธรณภาค 4 โดยขอใหพพากษายนตามคาพพากษาของศาลจงหวดอดรธาน ระหวางการพจารณาของ

ศาลฎกา นายชาญยนคารองขอใหศาลจงหวดอดรธานออกหมายบงคบคดตามคาพพากษาของศาลอทธรณ

ภาค 4 หลงจากนน ศาลจงหวดอดรธานไดออกหมายบงคบคดตงเจาพนกงานบงคบคด สานกงานบงคบคด

จงหวดอดรธาน เปนเจาพนกงานบงคบคดทาการบงคบตามคาพพากษาศาลอทธรณภาค 4 เมอวนท 1

ตลาคม 2544 ตอมาวนท ๕ ตลาคม 2544 เจาพนกงานบงคบคดมหนงสอแจงผถกฟองคดใหดาเนนการ

บงคบคดตามคาพพากษาศาลอทธรณภาค 4 ทใหเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหนของผฟองคดท 1

ครงท 1/2537 ผถกฟองคดมคาสงสานกงานทะเบยนหนสวนจงหวดอดรธาน ท 1/2544 เรองเพกถอน

การจดทะเบยน ลงวนท 2 พฤศจกายน 2544 เพกถอนการจดทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนท

277/2537 รวมทงคาขอจดทะเบยนทเกดขนภายหลง คอ คาขอจดทะเบยนท 595/2537 ท

432/2538 ท 909/2539 และท 529/2542 โดยใหเหตผลวา ทงน เนองจากผขอจดทะเบยนเปนผท

ไมมอานาจกระทาการโดยไมชอบ หากไดมการเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537 ของผ

ฟองคดท 1 ตามคาพพากษาของศาลอทธรณ (ทถกคอ ศาลอทธรณภาค 4) และคาบงคบคด ” ผฟองคดท

2 และผฟองคดท 4 ยนคดคานคาสงเพกถอนการจดทะเบยนดงกลาวเมอวนท 8 พฤศจกายน 2544 โดย

ขอใหระงบการเพกถอนการจดทะเบยนทเกดขนภายหลงคาขอจดทะเบยนท 277/2537 ไวจนกวาจะม

คความหยบยกขนมาวากลาวใหเพกถอนตามคาพพากษาเทานน ผถกฟองคดแจงผฟองคดท 2 และผฟอง

คดท 4 วา คาสงเพกถอนการจดทะเบยนดงกลาวเปนคาสงทถกตองแลว ยนยนคาสงเดม ผฟองคดเหนวา

คาสงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ท 1/2544 ทไดเพกถอนกาจดทะเบยนตามคาขอ

จดทะเบยน ท 595/2537 ท 432/2538 ท 909/2539 และท 529/2542 ของผฟองคดท 1 เปน

คาสงทไมชอบดวยกฎหมาย จงฟองคดนตอศาลปกครองเมอวนท 26 ธนวาคม 2544 ขอใหศาลมคาสงให

ผถกฟองคดในฐานะนายทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ดาเนนการเพกถอนคาสงสานกงานทะเบยน

หนสวนบรษทจงหวดอดรธานท 1/2544 เรองเพกถอนการจดทะเบยน ลงวนท 2 พฤศจกายน 2544 ท

ไดเพกถอนการจดทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนท 595/2537 ท 432/2538 ท 909/25 39 และท

529/2542

- 138 -

คดมประเดนทจะตองวนจฉยเพยงประเดนเดยววา คาสงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษท

จงหวดอดรธานท 1/2544 ลงวนท 2 พฤศจกายน 2544 ทเพกถอนการจดทะเบยนตามคาขอจด

ทะเบยนท 595/2537 ท 432/2538 และท 529/2542 ชอบดวยกฎหมายหรอไม

ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา มาตรา 1195 แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย บญญตวา “การประชมใหญนนถาไดนดเรยกหรอไดประชมกน หรอไดลงมตฝาฝนบทบญญตใน

ลกษณะนกด หรอฝาฝนขอบงคบชองบรษทกด เมอกรรมการหรอผถอหนคนหนงคนใดรองขนแลว ใหศาล

เพกถอนมตของทประชมใหญอนผดระเบยบนนเสย แตตองรองขอภายในกาหนดเดอนหนงนบแตวนลงมต

นน” ซงมาตราดงกลาวเพยงแตบญญตใหสทธแกกรรมการหรอผถอหนของบรษทจะขอใหศาลเพกถอนมต

ของทประชมใหญผถอหนของบรษทได และไดกาหนดเวลาทจะขอเชนนนไวเทานน โดยมไดมกฎหมาย

บญญตวา การประชมใหญซงไดนดเรยกหรอไดประชมกน หรอไดลงมตฝาฝนบทบญญตในลกษณะหนสวน

และบรษท หรอฝาฝนขอบงคบของบรษทนน มผลใหการประชมหรอมตนนเปนโมฆะแตอยางใด ฉะนน

หากไมมการขอใหเพกถอนมตของทประชมใหญหรอขอเมอลวงเลยกาหนดเวลาทกาหนดไว หรอศาลสงยก

คาฟองหรอคารองขอใหเพกถอนมตของทประชมใหญนนเสยแลว มตของทประชมใหญนนกตองถอวายงม

อยและใชบงคบได ดงนน เมอนายชาญ สถตธรรมนตย ไดฟองขอใหเพกถอนเฉพาะมตทประชมวสามญผ

ถอหน ครงท 1/2537 ของผฟองคดท 1 และศาลอทธรณภาค 4 พพากษาใหเพกถอนมตทประชมวสามญ

ผถอหนดงกลาว แมในการพพากษาคดนน ศาลอทธรณภาค 4 ไดกลาวในคาพพากษาไววา “การประชม

วสามญผถอหน ครงท 2/2537 เปนการประชมโดยกรรมการทไดรบแตงตงโดยมชอบ การประชมดงกลาว

จงไมมผล” ดวยกตาม แตเมอคดดงกลาวมใชคดทไดมการรองขอใหเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหน

ครงท 2/2537 ของผฟองคดท 1 ดวย การเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหนของผฟงคดท 1 ตามท

ศาลอทธรณภาค 4 พพากษานน กมผลเฉพาะทเกยวกบมตของทประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537

เทานน เมอขอเทจจรงไดความวา ไมมกรรมการหรอผถอหนของผฟองคดท 1 คนหนงคนใด ไดรองขอให

เพกถอนมตทประชมวสามญผถอหน ครงท 2/2537 ครงท 3/2528 ครงท 4/2538 และครงท

1/2542 ของผฟองคดท 1 ภายในกาหนดเดอนหนงนบแตวนทมการลงมตนน ๆ มตของทประชมวสามญ

ผถอหนครงดงกลาวทงหมด ซงไดมการนามาขอจดทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนท 595/2537 ท

432/2538 และท 529/2542 จงตองถอวายงมอยและใชบงคบได สาหรบการจดทะเบยนเพมเตม

สานกงานสาขาแหงหนงตามคาขอจดทะเบยนท 909/2539 ซงผฟองคดท 2 เปนผยนคาขอนน เมอถอได

วามตทประชมวสามญผถอหน ครงท 2/2537 ซงแตงตงผฟองคดท 2 เปนกรรมการของผฟองคดท 1 ยง

มอยและใชไดเชนนนแลว ผฟองคดท 2 จงชอบทจะยนคาขอจดทะเบยนเชนนนได สวนการทเจาพนกงาน

บงคบคดไดดาเนนการบงคบคดใหเปนไปตามคาพพากษาศาลอทธรณภาค 4 ซงพพากษาใหเพกถอนมตท

ประชมวสามญผถอหนของผฟองคดท 1 ครงท 1/2537 โดยแจงใหผถกฟองคดดาเนนการตามคา

พพากษาดงกลาวนน กปรากฏชดเจนจากสาเนาหมายบงคบคดทเจาพนกงานบงคบคดแนบไปดวยวาศาล

อทธรณภาค 4 ไดพพากษาใหเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหนของผฟองคดท 1 ครงท 1/2537

เทานน ผถกฟองคดจงชอบทดาเนนการใหเปนไปตามคาพพากษาศาลอทธรณภาค 4 เชนนน โดยเพกถอน

- 139 -

เฉพาะการจดทะเบยนทไดมการยนคาขอจดทะเบยนโดยอาศยมตทประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537

นนเทานน ผถกฟองคดไมมอานาจทจะเพกถอนการจดทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนทไดยนโดยมไดอาศย

มตทประชมวสามญผถอหนครงดงกลาวของผฟองคดท 1 แตงอยางใด ดงนน การทถกฟองคดออกคาสง

สานกงานทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ท 1/2544 เรอง เพกถอนการจดทะเบยน ลงวนท 2

พฤศจกายน 2544 เพกถอนการจดทะเบยนทเกดขนภายหลงมตทประชมวสามญผถอหน ครงท 1/2537

ของผฟองคดท 1 คอเพกถอนการจดทะเบยนตามคาขอจดทะเบยนท 595/2537 ท 432/2538 ท

909/2539 และท 529/2542 ดวย โดยอางวา “ทงน เนองจากผขอจดทะเบยนเปนผทไมมอานาจ

กระทาการโดยชอบ หากไดมการเพกถอนมตทประชมวสามญผถอหนดงกลาวตามคาพพากษาของศาล

อทธรณ (ทถกคอศาลอทธรณภาค 4) และคาบงคบคด” นน จงเปนการออกคาสงทผถกฟองคดไมมอานาจ

ทจะสงไดโดยชอบ คาสงในสวนดงกลาวจงเปนคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย ทศาลปกครองชนตนพพากษา

เพกถอนคาสงสานกงานทะเบยนหนสวนบรษทจงหวดอดรธาน ท 1/2544 ลงวนท 2 พฤศจกายน 2544

เฉพาะสวนทเพกถอนการจดทะเบยนของผฟองคดท 1 ตามคาขอจดทะเบยนท 595/2537 ท

432/2538 ท 909/2539 และ 529/2542 โดยใหมผลเสมอนวาไมเคยมคาสงเพกถอนการจด

ทะเบยนมากอนนน จงชอบแลว

จะเหนไดวาจากตวอยางคาพพากษาศาลปกครองสงสดดงกลาวไดพพากษาเกยวกบ

แนวทางปฏบตในการพจารณาเพกถอนคาขอจดทะเบยนไว เปนกรณทเหนไดวาในการพจารณาการรอง

ขอใหเพกถอนการจดทะเบยนนายทะเบยนจะตองปฏบตตามบทบญญตในพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครองโดยเครงครด โดยเฉพาะการพจารณาเกยวกบการเพกถอนการจดทะเบยน ดงนน เพอใหการ

ปฏบตงานเกยวกบการพจารณารบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทโดยเฉพาะอยางยง กระบวนการ

พจารณาเกยวกบการเพกถอนคาสงทางปกครองนายทะเบยนจะตองทาความรความเขาใจใหถองแทเพอให

การดาเนนการเปนไปดวยความถกตองตามกฎหมาย นอกจากนควรทาความเขาใจและกาหนดหลกเกณฑ

ในการพจารณาเกยวกบการทบทวนคาสงทางปกครองในการรบจดทะเบยนเกยวกบการพจารณาอทธรณ

การขอใหพจารณาใหม และกระบวนการเพกถอนการจดทะเบยนใหเปนแนวทางปฏบตใหเปนแนวทาง

เดยวกนตอไป

.................................................................

วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง...

Documents