เอกสารประกอบการเรยนร รายวชา

สมมนานวตกรรมการโคชเพอการรคด

บทท 1 การเรยนร

รองศาสตราจารย ดร.มารต พฒผล

สาขาพหวทยาการ / สหวทยาการ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

สารบญ บทน ำ 1 1.1 ควำมหมำยของกำรเรยนร 7 1.2 ปจจยทท ำใหเกดกำรเรยนร: มมมองทำงพระพทธศำสนำ 8 1.3 ชวตกบกำรเรยนร 13 1.4 The Four Pillars of Learning 14 1.5 วงจรกำรเรยนรสกำรพฒนำ 17 1.6 บทบำทผสอนและบทบำทผเรยนทสงผลตอกำรเรยนร 19 1.7 กำรเรยนรยคใหมผเรยนส ำคญทสด 21 1.8 นวตกรรมกำรเรยนรสสงคมอนำคตทโคชตองเขำใจ 22 1.9 ตวชวดกำรเรยนรทมประสทธภำพ 31 1.10 Domain of learning 33 บทสรป 34 บรรณำนกรม 37

1

บทท 1 การเรยนร

บทน า ในบทนจะไดกลาวถงสาระส าคญของการเรยนร ( learning) โดยมจดมงหมายเพอใหผอานไดมความรความเขาใจเกยวกบความหมายของการเรยนร ปจจยทท าให เกดการเรยนร : มมมองทางพระพทธศาสนา ชวตกบการเรยนร The Four Pillars of Learning วงจรการเรยนรสการพฒนา บทบาทผสอนและบทบาทผเรยนทสงผลตอการเรยนร การเรยนรยคใหมผเรยนส าคญทสด นวตกรรมการเรยนรสความเปนพลเมอง ตวชวดการเรยนรทมประสทธภาพ และ Domain of learning สาระส าคญทน าเสนอในบทน ประกอบดวย 1. การเรยนร คอ กระบวนการการรคด (cognitive process) ทเกดขนในสมองของบคคล เพอสรางความหมายของขอมลสารสนเทศ และสงเราตางๆ ทรบเขามาทางประสาทสมผส เกดเปนความรความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความรสก และพฤตกรรมตางๆ 2. ปจจยทท าให เกดการเรยนร ในมมมองทางพระพทธศาสนา ประกอบดวย 1) ปรโตโฆสะ หรอปจจยจากภายนอก และ 2) โยนโสมนสการหรอการคดถกวธ 3. ชวตกบการเรยนรเปนสงทเกยวของกนเสมอ เมอมชวตกมการเรยนร เรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เรยนร เพอพฒนาคณภาพชวตของตนเอง เรยนรเพอ

2

ประโยชนตอผอนและสวนรวม มค าส าคญ คอ ชวตคอการเรยนร (Life as Learning) ชวตเพอการเรยนร (Life for Learning) และชวตแหงการเรยนร (Life of Learning) 4. The Four Pillars of Learning หรอส เสาหลกทางการศกษาหลกการพนฐานของการเรยนรตลอดชวต ไดแก 1) การเรยนเพอร (Learning to know) 2) การเรยนรเพอปฏบตไดจรง (Learning to do) 3) การเรยนรเพอชวต (Learning to be) และ 4) การเรยนร เพ อการอย ร วมกน (Learning to live together) 5. วงจรการเรยนรสการพฒนา ม 4 ขน ไดแก ขนท 1 การวางแผนการเรยนร (Plan) ขนท 2 การปฏบตการเรยนร (Do) ขนท 3 การตรวจสอบผลการเรยนร (Check) ขนท 4 การถอดบทเรยน (Lesson - learned) 6. บทบาทผสอนยคใหม คอ การโคชเพอการรคด (cognitive coaching) ซงเปนบทบาทของผสอนทท าใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง (self - learning) ท าใหเกดการเรยนรไดมากขน 7. การเรยนรยคใหมผเรยนส าคญทสด คอ การเรยนรทตอบสนองความตองการ ความสามารถ ความสนใจ และวธการเรยนรของผเรยน โดยผเรยนเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองอยางมความรบผดชอบ ผเรยนตงค าถาม (questioning) และแสวงหาความร (inquiry) ดวยตนเอง 8. นวตกรรมการเรยนรสความเปนพลเมอง คอการเรยนรในสงคมพห วฒ นธรรม การเรยนรดจ ทล (digital learning) การเรยนรสรางสรรค (creative learning) การเรยนรสวนบคคล (personalized learning) และการเรยนรเพอการเปลยนแปลง (transformative learning)

3

9. ตวชวดการเรยนรทมประสทธภาพ มจดเนนทส าคญคอ ผเรยนเปนผ ทบทบาทในการเรยนรมากกวาผสอน โดยการลงมอปฏบตการเรยนร ดวยตนเอง การประเมนตนเอง และการสะทอนคดทน าไปสการพฒนาตอยอด 10. Domain of learning คอ ขอบเขตของผลการเรยนรของผเรยน ซง Bloom ไดเสนอไว 3 ดาน ไดแก 1) ดานการรคด (cognitive domain) 2) ดานทกษะปฏบต (psychomotor domain) และ 3) ดานอารมณและความรสก (affective domain)

4

ปจจยทท าใหเกดการเรยนร ในมมมองทางพระพทธศาสนา ประกอบดวย

1) ปรโตโฆสะ หรอปจจยจากภายนอก และ 2) โยนโสมนสการหรอการคดถกวธ

5

1. การเรยนร

1.1 ความหมายของการเรยนร

1.2 ปจจยทท าใหเกดการเรยนร: มมมองทางพระพทธศาสนา

1.3 ชวตกบการเรยนร

1.4 The Four Pillars of Learning

1.5 วงจรการเรยนรสการพฒนา

1.6 บทบาทผสอนและบทบาทผเรยน ทสงเสรมการเรยนร

1.7 การเรยนรยคใหมผเรยนส าคญทสด

1.8 นวตกรรมการเรยนรทโคชตองเขาใจ

1.9 ตวชวดการเรยนรทมประสทธภาพ

1.10 Domain of learning

6

ความรคเปรยบดวย ก าลง กายเฮย

สจรตคอเกราะบง ศาสตรพอง

ปญญาประดจดง อาวธ

คมสตตางโลปอง อาจแกลว กลางสนาม

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

7

1.1 ความหมายของการเรยนร

“การเรยนรเกดขนไดทกเวลาและสถานท ผเรยนทกคนสามารถเรยนรได แตใชวธการและเวลาในการเรยนรแตกตางกน”

การเรยนร คอ กระบวนการการรคด (cognitive process) ทเกดขน ในสมองของบคคล เพอสรางความหมายของขอมลสารสนเทศ และสงเราตางๆ ทรบเขามาทางประสาทสมผส เกดเปนความรความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความรสก และพฤตกรรมตางๆ ผลของการเรยนรทเกดจากกระบวนการเรยนร มองคประกอบ 5 ประการ ไดแก 1) การมความเชอหรอความศรทธาทถกตอง 2) การมความประพฤตด และมจรยธรรม 3) การมวธการเรยนร (learning how to learn) 4) การเสยสละท าประโยชนเพอสวนรวม เออเฟอเผอแผ มน าใจชวยเหลอ และพรอมทจะรบฟง และ 5) มความรอบร มกระบวนการคด มเหตผล การเรยนร เกดขนไดในหลายลกษณะ เชน การเรยนรจากบคคลอน การเรยนรดวยการคดพจารณา การไตรตรอง การทบทวนประสบการณ การเรยนรดวยการลงมอปฏบต ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ซงการเรยนรนนสามารถเกดขนไดทกเวลาและสถานทโดยไมจ ากดวย นอกจากนสงททกคนควรเรยนรอยตลอดเวลา 3 ดานประกอบดวย 1) ขอปฏบตเกยวกบความประพฤตทถกตองดงาม 2) ขอปฏบตเกยวกบการพฒนาจตใจ ทน าไปสการมคณธรรมจรยธรรม และ 3) ขอปฏบตเกยวกบการพฒนาความคด และปญญา ซงพนฐานการเรยนรทส าคญและจ าเปนส าหรบผเรยนระดบประถมศกษา ไดแก การอาน (reading) การเขยน (writing) และเลขคณต (arithmetic) เรยกวา three R’s หรอ 3R’s ซงจะตองไดรบการพฒนาทกษะเพอเปนเครองมอส าหรบการเรยนรและการด ารงชวตอยางมคณภาพในอนาคต

8

1.2 ปจจยทท าใหเกดการเรยนร: มมมองทางพระพทธศาสนา การทบคคลจะเกดปญญา หรอการเรยนร ประกอบดวย 1) ปรโตโฆสะ หรอปจจยจากภายนอก และ 2) โยนโสมนสการหรอการคดอยางแยบคาย ดงตอไปน (พระพรหมคณาภรณ. 2555) 1. ปรโตโฆสะ คอ เสยงจากผอน หรอการชกจงจากภายนอก คอ การรบฟงค าแนะน าสงสอน เลาเรยน หาความร สนทนาซกถาม ฟงค าบอกเลาชกจงของผอน โดยเฉพาะการสดบสทธรรม จากทานผ เปนกลยาณมตร หรอเพอนทด ซงเปนคณสมบตของมตรดหรอมตรแท ไดแก 1) นารก ในฐานเปนทสบายใจและสนทสนม ชวนใหอยากเขาไป

ปรกษา ไตถาม 2) นาเคารพ ในฐานประพฤตสมควรแกฐานะ ใหเกดความรสกอบอนใจ 3) นาเจรญใจ หรอนายกยอง ในฐานทรงคณคอความรและภม

ปญญาแทจรง 4) พดใหไดผล รจกชแจงใหเขาใจ 5) อดทนตอถอยค า รบฟงค าเสนอแนะ วพากษวจารณ 6) อธบายเรองยงยากซบซอน ใหเขาใจไดงาย 7) ไมชกน าไปในเรองเหลวไหล หรอชกจงไปในทางเสอมเสย

2. โยสโสมนสการ คอ การใชความคดถกวธ ความรจกคด คดเปน คอ ท าในใจโดยแยบคาย มองสงทงหลายดวยความคดพจารณา รจกสบสาวหาเหตผล แยกแยะสงนนๆ หรอปญหานนๆ ออก ใหเหนตามสภาวะและตามความสมพนธ แหงเหตปจจย

9

วธคดแบบโยนโสมนสการ 10 วธ ประกอบดวยวธคดตางๆ ตอไปน 1. วธคดแบบสบสาวเหตปจจย 2. วธคดแบบแยกแยะสวนประกอบ 3. วธคดแบบสามญลกษณ หรอ วธคดแบบรเทาทนธรรมดา 4. วธคดแบบอรยสจจ หรอคดแบบแกปญหา 5. วธคดแบบอรรถธรรมสมพนธหรอคดตามหลกการและจดมงหมาย 6. วธคดแบบรทนคณโทษและทางออก 7. วธคดแบบคณคาแท – คณคาเทยม 8. วธคดแบบเรากศล หรอ วธคดแบบเรากศล 9. วธคดแบบอยกบปจจบน 10. วธคดแบบวภชชวาท หรอวธคดแบบจ าแนกแยกแยะ รายละเอยดของวธการคดตางๆ ไดน าเสนอไวในบทท 2 ขอธรรม 2 อยางน เรยกไดอกอยางวา “องคประกอบของการศกษา” หรอ “บพภาคของการศกษา” สวนปจจยทท าใหเกดมจฉาทฏฐ คอ ความเหนทผด ประกอบดวย 1) ปรโตโฆสะ และ 2) อโยนโสมนสการ (อโยนโสมนสการ คอ การคด ทไมถกตอง ไมเปนประโยชน และน าไปสความตกต าและความเสอม) ปจจยทท าใหเกดการเรยนรและผลของการเรยนรในพระพทธศาสนา ดงทกลาวมาขางตน แสดงไดดงแผนภาพตอไปน

10

แผนภาพ 1.1 ปจจยทท าใหเกดการเรยนรและผลของการเรยนรในพระพทธศาสนา

การเรยนร

กลยาณมตร

โยนโสมนสการ

มความเชอถกตอง ประพฤตด

มจรยธรรม

รอบร

มเหตผล

เสยสละ

ประโยชนสวนรวม

มกระบวนการคด

เออเฟอเผอแผ

เรยนรตลอดเวลา

มวธการเรยนร มตรแท 7 ประการ

การคด 10 วธ

11

ปญญา 3 ปญญา คอ ความรความเขาใจทชดเจนในเรองใดเรองหนงทสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ ประกอบดวยปญญาทเกดจาก การคด ปญญาทเกดจากการสดบตรบฟง และปญญาทเกดจากการปฏบต ดงน 1. จตามนยปญญา คอ ปญญาเกดการคดพจารณาเรองใดเรองหนงอยางมเหตผล หลกการ ขอเทจจรง ขอมลสารสนเทศ ดวยวธคดทหลากหลาย หรอการคดแบบโยนโสมนสการ 2. สตมยปญญา คอ ปญญาเกดจากการสดบตรบฟง การเลาเรยนจากบคคลอนหรอจากสอ เปนปญญาทเกดจากบคคลภายนอกหรอปรโตโฆสะ 3. ภาวนามยปญญา คอ ปญญาทเกดจากการปฏบตจรงดวยตนเอง จากการทไดคด ไดฟงจากบคคลอน แลวตรวจสอบทบทวนตนเองอยตลอดเวลา วธการเรยนรของนกปราชญทท าใหเกดปญญา 1. ส มาจากค าวา “สตะ” คอ การฟงเปน ฟงแลวเกดการเรยนร 2. จ มาจากค าวา “จนตะ” คอ การคดเปน คดแลวเกดการเรยนร 3. ป มาจากค าวา “ปจฉา” คอ การตงค าถาม ถามแลวเกดการเรยนร 4. ล มาจากค าวา “ลขต” คอ การเขยนหรอการจดบนทก จากทกลาวมาจะเหนไดวา เรองการเรยนรนนเปนสงมความละเอยดออน การทจะพฒนาใหผ เรยนเกดการเรยนรในเรองใดนน จะตองอาศยทงปจจยจากภายนอก (ปรโตโฆสะ) คอกลยาณมตร รวมทงสงแวดลอมทสงเสรมการเรยนร

12

และปจจยภายในคอการกระตนใหผ เรยนใชกระบวนการคดอยางถกวธ (โยนโสมนสการ) ควบคกน ดงน 1. ผสอนมบคลกภาพทท าใหผ เรยนมความสบายใจและรสก สนทสนม ชวนใหผเรยนอยากเรยนร ไมหวาดกลวผสอน 2. ผสอนมความประพฤตทนาเคารพ ประพฤตตนตามสมควร แกฐานะ และท าใหผเรยนมความรสกอบอนใจเมออยใกลคร 3. ผสอนด ารงตนเปนทเจรญใจหรอควรคาแกการเคารพยกยอง ในฐานะทเปนบคคลทมความรและภมปญญาแทจรง 4. ผสอนตองสามารถอธบายขยายรายละเอยด แสดงเหตผล ใหผเรยนเกดความรความเขาใจทชดเจน 5. ผสอนมความอดทนตอการปฏบตหนา ท ตลอดจนอดทน ตอพฤตกรรมและค าพดทมากระทบจตใจ รบฟงความคดเหนและขอเสนอ รวมทง ค าวพากษวจารณของผเรยน 6. ผสอนมความสามารถในการอธบายเนอหาสาระทมความซบซอนใหเขาใจไดงาย 7. ผสอนไมชกน าผ เรยนใหปฏบตงานหรอกจกรรมทไม เปนประโยชน รวมทงไมชกชวน ยยงใหผ เรยนไปท าในเรองเหลวไหล และไมชกจง ไปในทางเสอมเสย 8. ผสอนกระตนการคด เปดโอกาสใหผเรยนใชกระบวนการคดขนสง เชน การคดวเคราะห สงเคราะห ประเมนคา สรางสรรค แกปญหา คดทางบวก คดอยางมวจารณญาณ เปนตน 9. เปดโอกาสใหผ เรยนคดวเคราะห สงเคราะห คดสรางสรรค ดวยวธการทหลากหลายการเรยนรจากบคคลอน หรอภมปญญา และลงมอปฏบต กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง 10. พฒ นาศ กยภาพการเรยนร ของผ เรยนท งด านการฟ ง การคดขนสง การตงค าถาม และการถอดบทเรยนเปนองคความร

13

1.3 ชวตกบการเรยนร ชวตกบการเรยนรเปนสงทเกยวของกนเสมอ เมอมชวตกมการเรยนร เรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เรยนรเพอพฒนาคณภาพชวตของตนเอง เรยนรเพอประโยชนตอผอนและสวนรวม มค าส าคญ คอ ช วตคอการเรยนร (Life as Learning) ช วตเพอการเรยนร (Life for Learning) และชวตแหงการเรยนร (Life of Learning) มสาระส าคญดงตอไปน ชวตคอการเรยนร (Life as Learning) คอ การด ารงชวตอยบนพนฐานของการเรยนร เปนการปฏบตกจการหนาทตางๆ อยางมสตรเทาทนและมปญญา ทมการวางแผนการด าเนนชวต การจดการชวต และการพฒนาคณภาพชวตอยางตอเนอง โดยใชกระบวนการเรยนรและการคดเปนเครองมอของการเรยนร ชวตเพอการเรยนร (Life for Learning) คอ การด ารงชวตอยเพอการเรยนรในสงทจะเปนประโยชนตอสวนรวม โดยไมละความมงมน ใชความพยายาม ใชความอดทน ใชสตและปญญา ในการศกษาคนควา พฒนาองคความร นวตกรรม เพอประโยชนของผอนและประโยชนของสวนรวมอยางตอเนอง ไมหยดอยกบท ชวตแหงการเรยนร (Life of Learning) คอ การมชวตทมคณภาพ เจรญงอกงาม อนเปนผลมาจากการปฏบตกจการหนาทตางๆ อยางมสตรเทาทน และมปญญา ทมการวางแผนการด าเนนชวต การจดการชวต และการพฒนาคณภาพชวตอยางตอเนอง (Life as Learning) และการท าประโยชนตอผอนและสวนรวม (Life for Learning) ชวตแหงการเรยนรน ถอวาเปนจดสงสดของการเรยนร เปนการด าเนนชวตทดงาม จนกระทงเปนตวแบบ (role model) ของการด าเนนชวตใหกบบคคลอน ไดด าเนนรอยตาม

14

การจดการศกษาควรใหความส าคญกบการเรยนรของผเรยนเปนอนดบแรก เพราะการเรยนรเทานนทจะเปนเครองมอส าหรบการด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมคณภาพ ไมวาสงคมจะมการเปลยนแปลงอยางไร และแมชวตจะตองประสบกบสงใดๆ หากมการเรยนรยอมมชวตตอไปไดอยางด

1.4 The Four Pillars of Learning องคการสหประชาต (UNESCO) ไดระบหลกการพนฐานของการเรยนรตลอดชวต ท เสนอไวในรายงานเรอง Learning: The Treasure Within ตอองคการการศกษาวทยาศาสตร และวฒ นธรรมแหงสหประชาชาต เม อ ค.ศ. 1995 ไว 4 ประการ มชอเรยกวา The Four Pillars of Learning แปลเปนภาษาไทยวา “สเสาหลกทางการศกษา” ไดแก 1) การเรยนเพอร (Learning to know) 2) การเรยนรเพอปฏบตไดจรง (Learning to do) 3) การเรยนรเพอชวต (Learning to be) และ 4) การเรยนรเพอการอยรวมกน (Learning to live together) ดงน

1. การเรยนเพอร (Learning to know) หมายถง การเรยนรทมงพฒนากระบวนการคด กระบวนการเรยนร การแสวงหาความรและวธการเรยนร ของผเรยน เพอใหสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดตลอดชวต กระบวนการเรยนรเนนการฝกสต สมาธ ความจ า ความคด ผสมผสานกบสภาพจรงและประสบการณ ในการปฏบต

2. การเรยนรเพอปฏบตไดจรง (Learning to do) หมายถง การเรยนรทมงพฒนาความสามารถและความช านาญรวมทงสมรรถนะทางดานวชาชพ สามารถปฏบตงานเปนหมคณะปรบประยกตองคความรไปสการปฏบตงานและอาชพ ไดอยางเหมาะสม กระบวนการเรยนการสอนบรณาการระหวางความรภาคทฤษฎ และการฝกปฏบตงานทเนนประสบการณตางๆ ทางสงคม

15

3. การเรยนรเพอชวต (Learning to be) หมายถง การเรยนรทมงพฒนาผเรยนทกดานทงจตใจและรางกาย สตปญญา ใหความส าคญกบจนตนาการและความคดสรางสรรค ภาษา และวฒนธรรม เพอพฒนาความเปนมนษยทสมบรณ มความรบผดชอบตอสงคมสงแวดลอม ศลธรรม สามารถปรบตวและปรบปรงบคลกภาพของตน เขาใจตนเองและผอน

4. การเรยนรเพอการอยรวมกน (Learning to live together) หมายถง การเรยนรท ม งใหผ เรยนสามารถด ารงชวตอยรวมกบผอนในสงคม พหวฒนธรรมไดอยางมความสขมความตระหนกในการพงพาอาศยซงกนและกน การแกปญหาการจดการความขดแยงดวยสนตวธ มความเคารพสทธ และศกดศรความเปนมนษย และเขาใจความหลากหลายทางดานวฒนธรรม ประเพณ ความเชอ ของแตละบคคลในสงคม กระบวนการเรยนรท เออตอการเรยนเพ อร (Learning to know) การเรยนรเพอปฏบต ไดจรง (Learning to do) การเรยนรเพอชวต (Learning to be) และการเรยนรเพอการอยรวมกน (Learning to live together) ดงกลาว ควรมลกษณะดงตอไปน

1. การเรยนรเชงรก (active learning) เปนการเรยนรทผเรยนมบทบาทในการปฏบตกจกรรมการเรยนรและตอบสนองกจกรรมอยางกระตอรอรน (active response) จากการทไดปฏบตกจกรรมทอยในความสนใจ และรบผดชอบในการเรยนรของตนเอง

2. การเรยนร ท เน นการป ฏบ ตก จกรรม (activity – based learning) เปนการใชกจกรรมตางๆ กระตนการเรยนรใหกบผเรยน ผเรยนลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเอง โดยใชกระบวนการคด กระบวนการเรยนร และการแลกเปลยนเรยนร

16

3. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง (transformative learning) ทม ง เนนการเปลยนแปลงจากภายใน ( inner) หรอเปลยนท ระบบคด วธคด กระบวนการคด ใหผเรยนเกดตระหนกรวาการเรยนรเปนสงทส าคญ ในฐานะทเปนเครองมอส าหรบการพฒนาตนเองใหเปนคนทมคณภาพ มศกยภาพ เพอท าประโยชนตอสวนรวม

4. การสรางความตระหนกรในตนเองทแทจรง (actualizing tendency) ของผเรยนจนคนพบแนวทางและวธการพฒนาตนเองอยางตอเนอง ซงท าไดโดยการใหผเรยนตรวจสอบและประเมนตนเอง (self - assessment) รวมทงการถอดบทเรยน (lesson - learned) ซงเปนสงจ าเปนส าหรบการเรยนรตลอดชวต การเรยนรในโลกยคใหมแตกตางจากเดมอยางสนเชง ผเรยนตองเปนผท ลงมอปฏบตการเรยนรดวยตนเองอยางกระตอรอรน ใชกระบวนการเรยนร และกระบวนการคดอยางตอเนอง สามารถวางแผนและพฒนาตนเอง ผสอนจะตองลดการบรรยาย แตขยายพนทแหงการเรยนรใหกบผเรยน เปดโอกาสการเรยนรใหผเรยน โดยผสอนท าหนาทเปนโคชเพอใหเกดการเรยนร (learning coach) ทคอยชแนะแนวทาง สงเสรม สนบสนนผ เรยนในทกวถทางใหเกดการเรยนร เตมตามศกยภาพ ตลอดจนผสอนตองเรยนรไปพรอมกบผ เรยน (teacher as learner) และตระหนกอยเสมอวา ผเรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนาได ผสอนจะตองแสดงภาวะผน าเชงวชาการ (academic leadership) ท เปยมดวยบารม ทางวชาการ (academic charisma แปลวา คณงามความดทางวชาการทไดสงสมมา) มคณธรรมจรยธรรม ความเชยวชาญในการจดการเรยนร สามารถสรางแรงบนดาลใจในการเรยนร ซงจะท าใหผเรยนเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวตในทสด

17

1.5 วงจรการเรยนรสการพฒนา การเรยนรเปนกระบวนการน าไปสการพฒนา “ทใดไรการเรยนรทนน ไมมการพฒนา” และการเรยนรนนจะตองเปนการเรยนรทเปนระบบและตอเนอง ซงจะท าใหผท เรยนรไดสงสมประสบการณ และคอยๆ พฒนาขนเปนภมปญญา (wisdom) วงจรการเรยนรสการพฒนา คอ กระบวนการเรยนรทท าใหเกดองคความรทสงสมไปเรอยๆ ไมมจดสนสดจนเปนภมปญญาและนวตกรรม ดงน ขนท 1 การวางแผนการเรยนร (Plan) เปนการก าหนดจดมงหมายของการเรยนร วธการเรยนร แหลงการเรยนร รวมทงวธการตรวจสอบผลการเรยนร การเรยนรในทนหมายความรวมถงการเรยนรทกรปแบบ ไมวาจะเปนการเรยนร ในระบบ การเรยนรนอกระบบ และการเรยนรตามอธยาศย น าไปสการเปน บคคลแหงการเรยนรตลอดชวต ขนท 2 การปฏบตการเรยนร (Do) เปนการเรยนรตามขนตอน และวธการอยางเปนระบบ ภายใตการใชกระบวนการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดเชงประเมน คดอยางมวจารณญาณ และคดสรางสรรค การปฏบตการเรยนรท าไดทงการเรยนรดวยตนเองหรอการเรยนรจากบคคลอน การเรยนรจากสอและเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ โดยมการประเมนในลกษณะ formative assessment เพอการปรบปรงและพฒนากระบวนการเรยนรใหมประสทธภาพอยางตอเนอง ขนท 3 การตรวจสอบผลการเรยนร (Check) เปนการประเมน ในลกษณะ summative assessment เพอลงสรปวาการเรยนรบรรลจดมงหมายหรอไมอยางไร จดเนนของการประเมน คอ การประเมนตนเอง (self - assessment) ซงผลการตรวจสอบจะน าไปสการเรยนรและพฒนาตอไป

18

ปฏบต (Do)

ตรวจสอบ (Check)

ถอดบทเรยน (Lesson - learned)

ปฏบต (Do)

วางแผน (Plan)

ถอดบทเรยน (Lesson - learned)

ตรวจสอบ (Check)

วางแผน (Plan)

ขนท 4 การถอดบทเรยน (Lesson - learned) เปนการทบทวนกระบวนการและผลของการเรยนร วามประสทธภาพเพยงใด มปจจยใดทสงผลตอความส าเรจ ปจจยทเปนอปสรรคคออะไร ไดเรยนรอะไรบาง และมประเดนทจะตองปรบปรงแกไขในการเรยนรครงตอไปอยางไร วงจรการเรยนรสการพฒนาดงทกลาวมาแสดงไดดงแผนภาพตอไปน

แผนภาพ 1.2 วงจรการเรยนรสพฒนา

19

1.6 บทบาทผสอนและบทบาทผเรยนทสงผลตอการเรยนร การเรยนรยคใหม ผสอนไดเปลยนบทบาทจากการการสอน ( teaching) และบทบาทการเปนผเอออ านวยความสะดวกในการเรยนร (facilitator) มาเปนผโคชใหผเรยนเกดทกษะการรคด หรอเรยกสนๆ วา การโคชเพอการรคด (cognitive coaching) ซงเปนบทบาทของผสอนทท าใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง (self - learning) ท าใหเกดการเรยนรไดมาก ตรงกนขามกบบทบาทการสอนทผ เรยน ตองปฏบตตามค าสง ตลอดจนการเรยนรตามแนวทางทผสอนก าหนด โดยผสอน มบทบาทเปนผเอออ านวยความสะดวกในการเรยนร มตใหมแหงการเรยนร ผสอนมบทบาทเปนผโคชการรคด ทคอยชแนะ (guide) ตงค าถาม (question) สะทอนคด (reflection) เพอใหผเรยนเกดความตระหนกรในตนเอง เขาใจตนเอง ตลอดจนตรวจสอบ ประเมนตนเอง ก าหนดเปาหมายการพฒนาตนเอง วางแผนการพฒนา และด าเนนการพฒนาอยางตอเนอง ผเรยนไดลงมอปฏบตการเรยนรดวยตนเอง ภายใตกระบวนการเรยนร (learning process) สาระการเรยนร (main concept) และทส าคญคอกระบวนการคด (thinking processes) บทบาทของผสอนในลกษณะตางๆ มอทธพลและสงผลตอการเรยนรของผเรยน ผสอนทแสดงบทบาทเปนโคชเพอการรคด จะท าใหผเรยนเกดการเรยนรไดมาก เพราะผเรยนมโอกาสไดคดและตดสนใจดวยตนเอง มากกวาการรอรบค าสงจากผสอนเพยงอยางเดยวซ งท าใหผ เรยนไมตองคดกลายเปนการบมเพาะนสย ไมอยากคด เบอหนายการคด หลกเลยงการคด และคดไมเปนในทสด ดวยเหตนผสอนควรตระหนกและปฏบตบทบาทท เออตอการเรยนร โดยการโคชเพอการรคดซงเปนพนททไมมากแตมความส าคญ เปดพนทการเรยนร

20

ดวยตนเองของผเรยนใหมากขน ใหผเรยนไดมโอกาส พฒนาศกยภาพการเรยนร ของตนเองใหไดมากทสด เพอเตรยมความพรอมไปสสงคมในอนาคตทมความซบซอน มความหลากหลาย เปนพหสงคม มการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ซงปจจยทจะท าใหพวกเขาเจรญเตบโตและด ารงชวตไดอยางมคณภาพ คอ ศกยภาพในการเรยนร ดวยตนเองทตองฝกฝนและพฒนาอยางตอเนอง จากทกลาวถงบทบาทของผสอนและบทบาทของผเรยนทสงผลตอการเรยนรขางตน สามารถแสดงไดดงแผนภาพตอไปน

แผนภาพ 1.3 บทบาทผสอนและบทบาทผเรยนทสงผลตอการเกดการเรยนร

บทบาทผสอน

บทบาทผเรยน

การสอน

เอออ านวยความสะดวก ในการเรยนร

การโคชเพอ การรคด

ปฏบต ตาม

เรยนร ตามแนวทาง

ทผสอนก าหนด

เรยนรดวยตนเอง

เกดการเรยนรนอย

เกดการเรยนรมาก

21

1.7 การเรยนรยคใหมผเรยนส าคญทสด การเรยนรทมประสทธภาพ คอการเรยนรทสามารถตอบสนองความตองการ ความสามารถ ความสนใจ และวธการเรยนรของผเรยน โดยผเรยน มบทบาทเปนผลงมอปฏบตดวยตนเอง อยางมความรบผดชอบ ผเรยนตงค าถาม (questioning) และแสวงหาความร (inquiry) เพอตอบค าถามนนดวยตนเอง โดยมผสอนเปนโคชการเรยนร (learning coaching) ท เนนการโคชเพอการรคด (cognitive coaching) ตาราง 1.1 ความแตกตางระหวางการเรยนรทผสอนเปนส าคญกบการเรยนรทผเรยน

เปนส าคญ

การเรยนรทผสอนเปนส าคญ การเรยนรทผเรยนเปนส าคญ

1. ผสอนเปนผก าหนดจดประสงคการเรยนร 1. ผเรยนเปนผก าหนดจดประสงคการเรยนร

2. ผสอนเปนผก าหนดกจกรรมการเรยนร 2. ผเรยนเปนผก าหนดกจกรรมการเรยนร

3. ผสอนเปนผก าหนดวธการประเมนผล 3. ผเรยนเปนผก าหนดวธการประเมนผล

4. ผสอนเปนผปฏบต 4. ผเรยนลงมอปฏบต

5. อ านาจการตดสนใจอยทผสอน 5. อ านาจการตดสนใจอยทผเรยน

6. ผสอนประเมนผเรยน 6. ผเรยนประเมนตนเอง

7. ตอบสนองความตองการของผสอน 7. ตอบสนองความตองการของผเรยน

8. ผสอนเปนผถายทอดความร 8. ผสอนเปนโคชการเรยนร (coaching)

9. ผเรยนน าเสนอความรของตนเองตอผสอน 9. ผเรยนไดแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

10. ผสอนแจงผลการประเมนแกผเรยน 10. ผเรยนสะทอนคดผลการเรยนรของตนเอง

22

1.8 นวตกรรมการเรยนรสสงคมอนาคตทโคชตองเขาใจ 1) การเรยนรในสงคมพหวฒนธรรม ส งคมพ ห วฒนธรรม (multi - cultural society) หมายถง ความหลากหลายทงกลมคน วฒนธรรม ชนชน อาชพ ความคด อดมคต วถช วต ใหความส าคญกบความแตกตาง ชาตพนธ ศาสนา สงคม สงคมพหวฒนธรรมทมความหลากหลายทางดาน ครอบครว เชอชาต ศาสนา ชนชน อยรวมกนอยางสนตสข ไมมการแบงแยกชนชน เปนชมชนทมความหลากหลายเชอชาต ศาสนาและวฒนธรรม สามารถอยรวมกนไดอยางสามคค เปดใจเรยนรซงกนและกน สรางความเขาใจใหตรงกน แมจะตางศาสนา สามารถชวยเหลอเกอกลกน พฒนาชมชน และสงคมรวมกน ไมมการแบงแยกศาสนาหรอวฒนธรรม

การเรยนรในสงคมพหวฒนธรรม มลกษณะดงน 1) การเรยนแบบ multi - disciplinary team 2) การสงเสรมใหมการท างานกบคนในสงคมพหวฒนธรรม 3) การเรยนรทจะฟงจากคนอน ฟงเรองราวทเราไมเชอจากบคคลอน นวตกรรมจะเกดขน 3) การมโครงการท ารวมกน มความหลากหลายทางความคด และน ามารวมกนแกปญหาทซบซอนของโลกปจจบนและอนาคต

จดเนนการเรยนรเปนการเรยนรรากเหงา รเทาทนโลกาภวฒน การเรยนรจกตวเอง พฒนาภายใน เจรญสต การอยรวมกบธรรมชาต ยอมรบความแตกตางและความหลากหลายในพหวฒนธรรม ปจจยการเรยนรในสงคมพหวฒนธรรม ประกอบดวย 1) การบรณาการเนอหา 2) การพฒนาองคความรและความคดอยางมวจารณญาณ 3) ยดหลกความยตธรรม 4) ขจดอคตในการสรางสมพนธภาพของผเรยน 5) สงเสรมใหเกดอทธพล ตอวฒนธรรมโรงเรยนและโครงสรางทางสงคม

23

ในศตวรรษนไมสามารถปฏเสธความส าคญของโลกดจทล (digital) ได เพราะเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมการพฒนาอยางรวดเรว ในชวง 5 ป ทผานมา การเตบโตเปนลกษณะสากลในรปแบบทเปนภาษาเดยวกนทวโลก บรบทของดจทล มความเกยวเนองกบศาสตรทกประเภท ซงโลกปจจบนเปนโลกดจทลมพลงทจะขบเคลอนการศกษาแนวใหม การออกแบบดจทลเปนเครองมอในโลกปจจบนและอนาคต สามารถบรณาการกบศาสตรอนไดหลากหลาย จงจ าเปนตองแสวงหาวธการเรยนรใหทนกบโลกอนาคต การเรยนการสอนจะเนนกระบวนการคดสรางสรรค ความเขาใจดานวฒนธรรม ผเรยนในปจจบนเปนคน Generation Z เกดมาในยคเทคโนโลยดจทล มใชอยางแพรหลายคนเคยกบอนเทอรเนต และ online ตางๆ เชน E - mail, Google, Facebook, Twitter, YouTube, Learning on Tablet, Go green, learning package, E–Textbook, Applications, unbound learning, interactive learning, Innovative learning for students, E–learning on mobile devices เปนตน การแสดงความเหนกบเพอนและบคคลทวไป สามารถเขาถงขอมล ไดรวดเรวสามารถท างานหลายอยางในเวลาเดยวกน ใหความส าคญกบความเรวมากกวาความถกตอง เปนคนทพรอมรบการเปลยนแปลง เชอวาทกอยางยอมมววฒนาการทกอยางจะตองปรบตวเองใหดขนเรอยๆ ไมตดกรอบ เชอในพลงของความคดเชงบวก ชอบท างานเปนทม อกทงยงเปนพลเมองดจตอล (digital citizenships) ทมคณลกษณะทส าคญหลายประการ ไดแก 1) สามารถเขาใจสงคม วฒนธรรม ความเปนมนษยทเกยวของกบเทคโนโลย 2) มจรยธรรมในการปฏบตตนและเคารพกฎหมาย 3) สามารถใชขอมลขาวสารและเทคโนโลยอยางปลอดภยถกกฎหมาย อยางมความรบผดชอบ 4) มทศนคตเชงบวกในการใชเทคโนโลยเพอสงเสรมความรวมมอ การเรยนรและการ

24

เพมผลผลต 5) มความรบผดชอบตอการเรยนรตลอดชวต 6) มความเปนผน าในฐานะพลเมองดจตอล กระบวนการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยน คอการใชนวตกรรมเทคโนโลยสารสนเทศ การเรยนรแบบบรณาการ และการท างานเปนทม ผานกจกรรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมความหลากหลาย เปนการเรยนรกบบคคลอนทมความหลากหลาย หรอการท างานรวมกบบคคลอนทมความหลากหลาย (Multi - disciplinary team) มโครงการใหท ารวมกน การเรยนรทดทสด คอ การเรยนรทจะแลกเปลยนเรยนรกบคนอนทเราไมเชอ ฟงเรองตางๆ ทเราไมเชอจากคนทเรา ไมรจก นวตกรรมจงจะเกดขนได วนนและอนาคตเราตองท างานกบคนหลากหลายความคด มาคดรวมกนแกปญหาซบซอนของโลกในวนนและอนาคต (วชย วงษใหญ และมารต พฒผล. 2555) การเรยนรโดยใช เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในสงคม พหวฒนธรรม เปนการเรยนรทอยบนพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมความหลากหลายทางสงคม วฒนธรรม ความเชอ คานยม เชอชาต ศาสนา ซงผเรยนทกคนตองมทกษะและความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะผเรยนระดบประถมศกษาเพราะเปนชวงวยทเรมตนเรยนรไดดวยตนเอง (self - learning) ผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ถาหากผเรยนในชวงวยนสามารถเรยนรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดอยางมประสทธภาพ ไมวาจะเปนการใชเปนเครองมอในการแสวงหาความร การเขาถงและใชแหลงการเรยนรออนไลน รวมทงการใชเปนเวทแลกเปลยนเรยนร ยอมสงผลท าใหผเรยนสามารถเรยนรสงตางๆ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในสงคมพหวฒนธรรมทเปนประโยชนไดดวยตนเองอยางตอเนองตลอดชวต

25

2) การเรยนรดจทล (Digital learning) การเรยนรดจทล หมายถง การเรยนร ทบรณาการความกาวหนาทางเทคโนโลยทเปนปจจบนในการจดการเรยนการสอนและการเรยนรอยางเปนประจ า โดยการสรางแรงบนดาลใจและแรงจงใจในการเรยนรอยางมความสข ซงผเรยน ในปจจบนมศกยภาพในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนร สงตางๆ ตามทพวกเขาตองการ ไดทกเวลาและสถานท โดยใชเครองมอทหลากหลาย เชน โทรศพทมอถอ iPad, computer, E–Textbook เปนตน การเรยนรดจทล มความส าคญหลายประการ ดงตอไปน 1) สงเสรมความยตธรรมในการเรยนรทผเรยนสามารถเขาถงแหลงการเรยนรออนไลนไดเทาเทยวกน 2) สงเสรมประสทธภาพของการจดการเรยนร 3) สงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ 4) เตรยมผเรยนไปสการประกอบอาชพในอนาคต 5) สงเสรมใหผเรยนมบทบาทเปนผออกแบบการเรยนรของตนเอง ลกษณะของการเรยนรดจทล มดงน 1) เปนการเรยนรจากสอออนไลน หรอสอท ถกจดเกบในระบบคอมพวเตอร 2) มเนอหาดจทล (digital content) คอ สารสนเทศทมรปแบบดจทลโดยอาศยการสอหรอการแสดงเนอหาผานทางอปกรณดจทลตางๆ เชน คอมพวเตอร อปกรณสอสาร 3) เปนการเรยนรสวนบคคลทมความยดหยน 4) มการสงเสรมและสนบสนนการเรยนรจากผสอน 5) มความรวมมอในการเรยนรระหวางผเรยน 6) มความยดหยนดานแหลงการเรยนรและทรพยากร การเรยนร 7) มความทนสมยและเปนปจจบน ระบบอนเทอรเนตความเรวสงชวยสนบสนนการเรยนรของผ เรยน เปรยบเสมอนกระดกสนหลงทท าใหระบบอนเกดขนและคงอย เปนระบบนเวศ ของโทรคมนาคมไอทยคใหมทจะน าไปสการใชชวตแบบดจทลไลฟ (digital life)

26

ทสมบรณ ซงโครงขายทมความเรวเพยงพอทจะสงผานขอมลขนาดใหญและสามารถประมวลผลได และตองมพนทใหบรการครอบคลมไมวาจะเปนใคร อยทไหน เวลาใด ตองสามารถเขาถงและใชงานได ปจจย 2 ประการทท าใหการเรยนรดจ ทลมประสทธภาพ ไดแก 1) อปกรณทสามารถเขาถงระบบอนเตอรเนต เชน สมารทโฟน ของทกคายทกระบบ แทบเลต โนตบค สมารทท ว อปกรณท งหมดจะชวยใหทกคนสามารถเขาถงแหลงขอมลผานทางโครงขาย 3G ไดอยางงายดาย 2) เนอหาทจะเผยแพรใหเกดการใชงานอยางหลากหลาย ซงควรเขาถงไดงาย สามารถปรบประยกตหรอพฒนาตอได และเปนประโยชนตอการน าไปพฒนาความร ทกษะ และคณธรรมจรยธรรม นอกจากนยงมระบบคลาวด (Cloud) ทเปนการเขาใชบรการจากระบบคอมพวเตอรผานทางการออนไลน โดยทผใชบรการไมจ าเปนตองรวามทรพยาการมากนอยแคไหน หรอคอมพวเตอรตงอยท ใด ไมตองสนใจเรองการจดการทรพยากรโครงสรางพนฐานดานไอท (IT Infrastructure) นนๆ ตวอยางทเหนไดชดคอ ระบบอเมลฟรตางๆ ไมวาจะเปน Google Mail หรอ Yahoo Mail เปนตน การเรยนรดจทลทมประสทธภาพ มองคประกอบ 3 ประการ ดงน 1) การมวสยทศนของการเรยนรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร รวมทงการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย 2) มเครองมอหรออปกรณ แหลงขอมล และการเชอมตอกบเครอขายอนเทอรเนต 3) ระบบปรบปรงขอมลใหเปนปจจบนสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ การเรยนรดจท ลกบระบบคลาวด (digital learning and cloud system) ซงเปนระบบทผใชสามารถบรรจขอมลตางๆ ทใชส าหรบการจดการเรยนการสอนและการเรยนรของผสอน และกลมผเรยน โดยทกคนทอยในกลมสมาชก

27

สามารถเขาถงขอมลทจดเกบไดทกเวลาและสถานท ระบบคลาวดเปนระบบทสามารถใชในการเรยนรดจทลไดเปนอยางด เชน การจดเกบขอมลตางๆ ของหลกสตร รายวชา ก าหนดการจดการเรยนการสอน ผลงานของผเรยนแตละคน ตลอดจนแหลงขอมลทใชในการเรยนรหองสนทนาแลกเปลยนเรยนร ซงระบบคลาวดจะชวยตอบสนองความตองการเรยนรของผเรยนไดเปนอยางด โดยผเรยนสามารถเรยนรเนอหาสาระทจะตองสอนในชนเรยน และทบทวนบทเรยน 3) การเรยนรสรางสรรค (Creative learning) การเรยนรสรางสรรค หมายถง การเรยนรทน าไปสการสรางสรรคนวตกรรมตางๆ ทผเรยนมการเหนคณคาและภาคภมใจในความเปนเจาของนวตกรรมทสรางขน ซงนวตกรรม คอ สงทท าขนใหมหรอพฒนาขนซงอาจอยในรปแบบของแนวความคด วธการ การปฏบต หรอสงประดษฐตางๆ โดยสงนนอาจเปนสงใหมทงหมดหรอใหมเพยงบางสวน และอาจใหมในบรบทใดบรบทหนง หรอในชวงเวลาใดเวลาหนง โดยทวไปนวตกรรมเปนสงใหมทก าลงอยในกระบวนการพสจนทดสอบ หรอไดรบการยอมรบน าไปใชบางแลว แตยงไมเปนทแพรหลายหรอเปนสวนหนงของระบบปกต เปาหมายของการเรยนรสรางสรรค คอ การพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยนผานการปฏบตกจกรรมการเรยนรตางๆ โดยมความเชอวา “ผเรยนทกคนเกดมาเพอการสรางสรรค” การเรยนรสรางสรรคมลกษณะดงน 1) การตงค าถามของการเรยนรทมความทาทาย และกระตนความอยากรของผ เรยน 2) การสรางเครอขายและความสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผเรยนกบชมชน 3) การมปฏสมพนธกบบคคลอนทมความชวยเหลอเกอกลการเรยนรซงกน และกน 4) การแสวงหาความรดวยวธการทหลากหลายสอดคลองกบความถนดของผเรยนรายบคคล

28

โดยเฉพาะการเรยนรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 5) การสะทอนคดและถอดบทเรยน นอกจากนการเรยนรสรางสรรคในโลกของการเรยนรดจทลหรอการเรยนรออนไลน สามารถน าไปใชในการสรางนวตกรรมไดอกดวย โดยใชกระบวนการเรยนรดงตอไปน 1. การพฒนาแนวคด (Developing ideas) 2. การสรางเครอขาย (Making connections) 3. การสรางสรรคนวตกรรม (Creating and making) 4. การสรางความรวมมอ (Collaboration) 5. การสอสารนวตกรรม (Communication) เมอวเคราะหการเรยนรสรางสรรค มความเกยวของกบประเภทของจต (minds) 5 ประการ ทจ าเปนตอการด ารงชวตในอนาคต เสนอโดย Howard Gardner เมอป ค.ศ. 2006 ประกอบดวย จตดานการรคด ไดแก 1) จตวทยาการ (Discipline Mind) 2) จตส งเคราะห (Synthesizing Mind) 3) จ ตสร างสรร ค (Creating Mind) และจตดานบคลกภาพและความรสก ไดแก 3) จต เคารพ (Respectful Mind) และ 5) จตจรยธรรม (Ethical Mind) โดยจตแหงการสรางสรรค เปนจตทตอยอดมาจากจตแหงวทยาการ และจตแหงการสงเคราะหเปนจตทมงเนนการสรางสรรคสงใหมหรอนวตกรรม การเรยนรสรางสรรคเปนแนวคดทสามารถน าไปใชกบวธการจดการเรยนการสอนและวธการเรยนรไดอยางหลากหลายในบรบทของการเรยนรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เชน การเรยนรแบบสบเสาะแสวงหาความร (inquiry – based learning) การเรยนรดจทลหรอ การเรยนรโดยใช เครอขายออนไลน เปนตน ซงมเปาหมายหลกคอ การสรางสรรคนวตกรรมจากการเรยนรของผเรยน

29

แนวคดการเรยนรสรางสรรคนสอดคลองกบบรบทของสงคมในปจจบนและอนาคตทมความตองการทรพยากรมนษยทมความคดสรางสรรค และสร างนวตกรรมตางๆ อยางตอเนองทไมเพยงแตการแสวงหาความรจากโลกออนไลน ไดเทานน แตยงตองแปลงความรทไดเรยนรนนมาเปนนวตกรรมสรางสรรค ผลตภณฑทเกดประโยชน ทงตอตนเองและสงคม นอกจากนการเรยนรสรางสรรค ยงชวยสนบสนนใหผเรยนมทกษะการคดสรางสรรค การท างานรวมกบบคคลอน อยางสรางสรรค การประยกตใชนวตกรรม และทกษะการประยกตเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ 4) การเรยนรสวนบคคล (Personalized learning) การเรยนรสวนบคคล หมายถง การเรยนรทผเรยนแตละคนใชเวลาและวธการในการเรยนรเกยวกบสงทตนเองสนใจจากแหลงเรยนรตางๆ สอดคลองกบวธการเรยนร (learning style) ของตนเอง เชน การเรยนรจากการฟง การเรยนรดวยการมองเหน การเรยนรดวยการปฏบต เปนตน โดยมการวเคราะหและสงเคราะหองคความรทไดเรยนรและแลกเปลยนเรยนรกบบคคลอน ลกษณะเดนทส าคญของการเรยนรสวนบคคล มดงตอไปน 1) จดประสงคการเรยนรมความหลากหลายตามความแตกตางระหวางบคคลของผ เรยน 2) ใชวธการการเรยนรทมความหลากหลายสอดคลองกบความตองการ ความถนด ความสนใจ ของผเรยนรายบคคล 3) ผเรยนตองใชวนยในตนเอง (self-discipline) เพอการเรยนรทมประสทธภาพ การเรยนรสวนบคคลมหลายรปแบบ เชน 1) การเชอมโยงผเรยนเขาดวยกน (connected learners) 2) การใช อปกรณ โทรศพทมอถอ (mobile

30

devices) 3) ชมชนนกปฏบต (communities of practice) 4) การเรยนรโดยใชหลกฐานเปนฐาน (evidence learning) การเรยนรสวนบคคลมมความส าคญท เออตอการการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนรของผเรยน ดงตอไปน 1) ผเรยนไดเรยนร โดยใชวธการทดทสดของตนเอง 2) ผเรยนมสวนรวมในการออกแบบกจกรรมการเรยนร 3) ผเรยนสามารถเรยนรไดโดยไมมขอจ ากดดานเวลาและสถานท 4) ผเรยน มทางเลอกในการเรยนรท เหมาะสมกบความสนใจของตนเอง 5) ผเรยนไดรบค าแนะน าทเปนประโยชนตอการเรยนรทมคณภาพจากผสอน 6) ผเรยนไดแสดงสมรรถนะทางการเรยนรทสะทอนศกยภาพดานตางๆ 7) ผเรยนตองมวนยในตนเอง 8) ผเรยนสามารถออกแบบการเรยนรของตนเองได 9) ผเรยนมแรงจงใจในการเรยนรเนองจากไดเรยนรตามวธการทตนเองถนดและสนใจ 5) การเรยนรเพอการเปลยนแปลง (Transformative learning) เปนการเรยนรทกระตนการใชสนทรยสนทนาสะทอนคด (reflective dialogue) ใหความส าคญกบประสบการณการเรยนรของผ เรยน เคารพความแตกตางและความตองการของผ เรยน เปดพนทการสะทอนผลการปฏบต (reflective practice) ใชเครองมอการเรยนรทหลากหลาย เชน การถอดบทเรยน (lesson - learned) สนทรยสนทนา (dialogue) การทบทวนหลงการปฏบต (after action review) และสงเสรมผเรยนใหก ากบการเรยนรดวยตนเอง (self – regulation)

31

1.9 ตวชวดการเรยนรทมประสทธภาพ การเรยนรทมประสทธภาพเปนการเรยนรทผเรยนมบทบาทในการเรยนร ผเรยนส าคญทสด มตวชวดดงตอไปน 1. ผเรยนระบ เปาหมายของตนเอง (Bruner. 1961; Roger. 1980; Starko. 2001; Costa. & Garmston. 2002; Gholar. & Riggs. 2004; Dweck. 2006; Whitmore. 2009; Sanzo., Myran. & Caggiano. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Cain. & others. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018)

2. ผเรยนใชวธการเรยนรของตนเอง (Bruner. 1961; Roger. 1980; Hale. & City. 2000; Starko. 2001; Dweck. 2006; Sanzo., Myran. & Caggiano. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Cain. & others. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; Smith. & Firth. 2018)

3. ผ เรยนออกแบบกระบวนการเรยนร เพอบรรล เป าหมาย ของตน เองด วยตน เอง (Bruner. 1961; Roger. 1980; Costa. & Garmston. 2002; Gholar. & Riggs. 2004; Dweck. 2006; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Cain. & others. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; Smith. & Firth. 2018)

4. ผ เรยนสบเสาะแสวงหาความรดวยตนเอง (Bruner. 1961; Starko. 2001; Bossidy. & Charan. 2004; Dweck. 2006; Hattie. 2012; Sanzo., Myran. & Caggiano. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Wood. 2015; Blackburn. 2016; Cain. & others. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018)

5. ผเรยนใชกระบวนการเรยนรของตนเองอยางหลากหลาย (Bruner. 1961; Starko. 2001; Gholar. & Riggs. 2004; Dweck. 2006; Hattie. 2012; Sanzo., Myran. & Caggiano. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Marz. & Hertz. 2015;

32

Wood. 2015; Blackburn. 2016; Cain. & others. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018; Smith. & Firth. 2018)

6. ผเรยนแลกเปลยนเรยนรกบบคคลอน (Hein. 1991; Dweck. 2006; Hattie. 2012; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Wood. 2015; Blackburn. 2016; Cain. & others. 2016; Markham. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018)

7. ผ เรยนใชความมงมนพยายามในการเรยนร (Hein. 1991; Bossidy. & Charan. 2004; Brookhart. 2006; Dweck. 2006; Hattie. 2012; Middleton. & Perks. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Blackburn. 2016; Cain. & others. 2016; Markham. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018)

8. ผเรยนใชศกยภาพสงสดของตนเองในการเรยนร (Bruner. 1961; Hale. & City. 2000; Starko. 2001; Brookhart. 2006; Dweck. 2006; Middleton. & Perks. 2014; Sanzo., Myran. & Caggiano. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Cain. & others. 2016; Markham. 2016; Abdulla. 2017; Hildrew. 2018)

9. ผเรยนถอดบทเรยนและแสวงหาเปาหมายการพฒนาตนเอง (Barron. & Darling– Hammond. 2008; Besser. 2011; Costa. & Garmston. 2002; Dweck. 2006; Popham. 2006; Moss. & Brookhart. 2009; Quinn. & others. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Fogarty. 2016; Abdulla. 2017; Bloomberg. & Pitchford. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018)

10. ผเรยนพฒนาตนเองโดยใชขอมลสารสนเทศของตน (Besser. 2011; Costa. & Garmston. 2002; Dweck. 2006; Popham. 2006; Moss. & Brookhart. 2009; Quinn. & others. 2014; Gregory. & Kaufeldt. 2015; Fogarty. 2016; Abdulla. 2017; Bloomberg. & Pitchford. 2017; Hildrew. 2018; McGuire. 2018)

33

1.10 Domain of learning Domain of learning คอ ขอบเขตของผลการเรยนรของผ เรยน ซ ง Bloom ได เสนอไว 3 ดาน ไดแก 1) ดานการรคด (cognitive domain) 2) ด าน ทกษะปฏบต (psychomotor domain) และ 3) ดานอารมณ และความรสก (affective domain) (Bloom . 1956) 1. ผลการเรยนรดานการรคด (cognitive domain) คอ ผลการเรยนรทเกยวของกบการคดและสตปญญา ประกอบดวย การรบร (perception) ความสน ใจ (attention) การจ า (memory) ภ าษา ( language) แล ะก าร คด (thinking) 2. ผลการเรยนรดานทกษะปฏบต (psychomotor domain) คอ ผลการเรยนรท เกยวของกบการเคลอนไหวรางกาย หรอความสามารถในการปฏบตงานตางๆ 3. ผลการเรยนรด านอารมณ และความรส ก (affective domain) คอ ผลการเรยนรทเกยวของกบอารมณความรสก คณคา ทศนคต เจตคต Domain of learning ของ Bloom น ไดรบการยอมรบจากนกวชาการทางการศกษาอยางกวางขวาง แมในภายหลงจะมการคดคนและพฒนา Domain of learning ใหมๆ ขน แตกยงตงอยบนพนฐาน Domain of learning ของ Bloom โดย Domain of learning นไดน ามาใชเปนหลกการก าหนดจดมงหมายทางการศกษา รวมทงการจดการเรยนร การประเมนผลทมความครอบคลมผลการเรยนร ทงดานการรคด ทกษะปฏบต ตลอดจนอารมณและความรสก

34

บทสรป 1. การเรยนร คอ กระบวนการการรคด (cognitive process) ทเกดขนในสมองของบคคล เพอสรางความหมายของขอมลสารสนเทศ และสงเราตางๆ ทรบเขามาทางประสาทสมผส เกดเปนความรความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความรสก และพฤตกรรมตางๆ 2. ปจจยทท าให เกดการเรยนร ในมมมองทางพระพทธศาสนา ประกอบดวย 1) ปรโตโฆสะ หรอปจจยจากภายนอก และ 2) โยนโสมนสการหรอการคดถกวธ 3. ชวตกบการเรยนรเปนสงทเกยวของกนเสมอ เมอมชวตกมการเรยนร เรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เรยนร เพอพฒนาคณภาพชวตของตนเอง เรยนรเพอประโยชนตอผอนและสวนรวม มค าส าคญ คอ ชวตคอการเรยนร (Life as Learning) ชวตเพอการเรยนร (Life for Learning) และชวตแหงการเรยนร (Life of Learning) 4. The Four Pillars of Learning หรอส เสาหลกทางการศกษาหลกการพนฐานของการเรยนรตลอดชวต ไดแก 1) การเรยนเพอร (Learning to know) 2) การเรยนรเพอปฏบตไดจรง (Learning to do) 3) การเรยนรเพอชวต (Learning to be) และ 4) การเรยนร เพ อการอย ร วมกน (Learning to live together) 5. วงจรการเรยนรสการพฒนา ม 4 ขน ไดแก ขนท 1 การวางแผนการเรยนร (Plan) ขนท 2 การปฏบตการเรยนร (Do) ขนท 3 การตรวจสอบผลการเรยนร (Check) ขนท 4 การถอดบทเรยน (Lesson - learned)

35

6. บทบาทผสอนยคใหม คอ การโคชเพอการรคด (cognitive coaching) ซงเปนบทบาทของผสอนทท าใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง (self - learning) ท าใหเกดการเรยนรไดมากขน 7. การเรยนรยคใหมผเรยนส าคญทสด คอ การเรยนรทตอบสนองความตองการ ความสามารถ ความสนใจ และวธการเรยนรของผเรยน โดยผเรยนเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองอยางมความรบผดชอบ ผเรยนตงค าถาม (questioning) และแสวงหาความร (inquiry) ดวยตนเอง 8. นวตกรรมการเรยนรสความเปนพลเมอง คอการเรยนรในสงคมพห วฒ นธรรม การเรยนรดจ ทล (digital learning) การเรยนรสรางสรรค (creative learning) การเรยนรสวนบคคล (personalized learning) และการเรยนรเพอการเปลยนแปลง (transformative learning) 9. ตวชวดการเรยนรทมประสทธภาพ มจดเนนทส าคญคอ ผเรยนเปนผ ทบทบาทในการเรยนรมากกวาผสอน โดยการลงมอปฏบตการเรยนร ดวยตนเอง การประเมนตนเอง และการสะทอนคดทน าไปสการพฒนาตอยอด 10. Domain of learning คอ ขอบเขตของผลการเรยนรของผเรยน ซง Bloom ไดเสนอไว 3 ดาน ไดแก 1) ดานการรคด (cognitive domain) 2) ดานทกษะปฏบต (psychomotor domain) และ 3) ดานอารมณและความรสก (affective domain)

36

การเรยนรทมประสทธภาพ คอการเรยนรทสามารถ ตอบสนองความตองการ

ความสามารถ ความสนใจ และวธการเรยนรของผเรยน

37

บรรณานกรม พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช). (2548). พจนานกรมเพอการศกษาพทธศาสน

ชดค าวด. กรงเทพฯ: วดราชโอรสาราม. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). (2557). พทธธรรม ฉบบปรบขยาย. (พมพครงท

32). อยธยา: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ราชบณฑตยสถาน. (2555). พจนานกรมศพทศกษาศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน.

กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน. วชย วงษใหญ และมารต พฒผล. (2556). จากหลกสตรแกนกลางสหลกสตร

สถานศกษา: กระบวนทศนใหมการพฒนา. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ : จรลสนทวงศการพมพ จ ากด.

Ambrose, S. A. & other. (2010). How Learning Works: 7 Research– Based Principles for Smart Teaching. San Francisco: Jossey–Bass.

Beers, S. Z. (2011). Teaching 21st Century Skills. Alexandria, Virginia: Association of Supervision and Curriculum Development.

Bennett, C. (2010). Comprehensive Multicultural Education: Theory and Practice (7th ed.). New Jersey: Pearson.

Benson, D. J. (2008). The Standards–Based Teaching/Learning Cycle. Colorado: The Colorado Department of Education.

Bloom, B. S. (Eds.) (1956). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals: Handbook I, Cognitive Domain. New York: Longmans.

Clarke, J. H. (2013). Personalized Learning: Student–Designed Pathways to High School. California: Corwin Press.

Gardner, H. (2006). Five Minds for the Future. Boston: Harvard Business School Press.

38

Gordon, R. D. (2011). Actualizing: Mindsets and Methods for Becoming and Being. Bloomington: iUniverse, Inc.

Krathwohl, D. R., Bloom, B. S., & Masia, B. B. (1956). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Domain. New York: David McKay Company, Inc.

Mayer, R. (2003). Learning and Instruction. New Jersey: Pearson Education, Inc. Mezirow, J. & Taylor, E. W. (2009). Transformative Learning in Practice:

Insights from Community, Workplace, and Higher Education. San Francisco: Jossey–Bass.

North Central Regional Educational Laboratory & the Mitiri Group. (2003). enGage 21st Century Skills: Literacy in the Digital Age. Illinois: NCREL.

Oxford University. (2005). Oxford Advance Learner’s Dictionary (7th ed.). New York: Oxford University Press.

Pearson Company. (2012). The Learning Curve: Lesson in Country Performance in Education. London: Pearson Company.

Robinson, S. K. (2011). Out of Our Minds Learning to be Creative. West Sussex: Capstone Publishing.

Rose, D. H. & Meyer, A. (2002). Teaching Every Student in the Digital Age: Universal Design for Learning. Alexandria, Virginia: Association of Supervision and Curriculum Development.

Serim, F. (2012). Digital Learning: Strengthening and Assessing 21st Century Skills. San Francisco: Jossey–Bass.

Simpson, E. J. (1970). The Classification of Educational Objectives, Psychomotor Domain. Washington D.C.: Department of Health, Education, and Welfare.

39

Sweeney, D. (2011). Student–Centered Coaching: A Guide for K–8 Coaches and Principles. California: Corwin Press.

Trilling, B. & Fadel, C. (2009). 21st Century Skills: Learning for Life in Our times. San Francisco: Jossey–Bass.

UNESCO. (1996). Learning: The Treasure within Report to UNESCO of the International Commission on Education for the Twenty–First Century. France: UNESCO.

Vickery, A. (2014). Developing Active Learning in the Primary Classroom. Los Angeles: SAGE Publication.