บทท ๙ การปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณคร

ความสาคญ บคคลทจะเปนครไมใชวาใคร ๆ กเปนได คนทเปนครตองมจตวญญาณคร กลาวคอ มความคด ความรสก การปฏบตหนาทเปนครตลอดเวลา ลกษณะเหลานเหมอนกบอยในจตใจของบคคลนน ๆ ตลอดเวลา ตลอด ๒๔ ชวโมง ครจงควรมคณลกษณะเฉพาะทไมเหมอนกบอาชพอน ๆ ปจจบนนจะพบวามขาวคราวทสรางความเสยหายใหกบวงการครบอย ๆ ครทมหนาทอบรมสงสอนศษยใหมคณธรรมจรยธรรม กลบมาเปนผกระทาผดตกเปนขาวคราว เชน ครมหนสนลนพนตว ครลงโทษนกเรยนเกนกวาเหต ครหลอกลวงขมขนศษย ครขายยาเสพตด เปนตน สาเหตทเปนเชนน อาจเปนเพราะสภาพสงคมทวนวาย สบสน ขาดจตสานกดานคณธรรม จรยธรรม สภาพเศรษฐกจทรดตว ดานเทคโนโลยกมความทนสมย กาวไกลลายคมากขน ครจงมภาระและความตองการมากขน ทงภาระตอตนเอง ตอครอบครว ตองานในหนาท ภาระความรบผดชอบเหลาน ทาใหครตองหาอาชพเสรม หางานพเศษทาเพอใหมรายไดพอกบการใชจาย จงใหความสนใจดานการเรยนการสอน การพฒนาผเรยนนอยลง ทง ๆ ทเปนงานในหนาท กลายเปนคนทออนดวยในเรองคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ ซงเปนคณลกษณะทตองเกดขนและฝงอยในจตใจ ในจตวญญาณของครทกคน คณลกษณะพนฐานทสาคญสาหรบผทจะประกอบวชาชพครคอ คณลกษณะดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณ เพราะจะทาใหเปนผทมคณคาแหงความเปนมนษย เปนผทมจตใจสงกวาสตวทงหลาย อาชพครเปนวชาชพชนสง ไดรบการยอมรบจากบคคลทวไป สมกบคาวา “ปชนยบคคล” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหความหมายคาวา “คณธรรม” “จรยธรรม” “จรรยาบรรณ” ไวดงน

คณธรรม หมายถง สภาพคณงามความด จรยธรรม หมายถง ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบต TL 412 (TL 312)

จรรยาบรรณ หมายถง ประมวลความประพฤตทผประกอบอาชพ การงานแตละอยางกาหนดขน เพอรกษาและสงเสรม เกยรตคณชอเสยงและฐานะของสมาชก อาจเขยน เปนลายลกษณอกษรหรอไมกได

การศกษาชวยพฒนาคนในชาตใหเปนผทมความร สามารถสรางตนเองใหมฐานะทางเศรษฐกจและสงคมสงขน ความรในปจจบนมทงความรทเปนมาตรฐานของประเทศ ความรในทองถน และความรทเปนสากล การทคนมความรแลวนาความรทมไปใชในทางทไมถกตอง ไมเหมาะสมนบวาไมควรกระทา จงตอง...

“มคณธรรมกากบความร เพอใหอยรวมกนในสงคมได เชน

การไมเอาเปรยบกนจนเกนไป การปฏบตตามกฎหมายหรอกฎเกณฑ การมวนยในตนเอง และการมหลกการดารงชวตอยางมนคงปลอดภย” (ปาฐกถาดานการศกษาใน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. ๒๕๔๒, ๘๗)

คณธรรมสาหรบคร คณธรรม (Virtue หรอ Morality) เปนสภาพคณงามความดทอยประจาใจของแตละคน

เปนความรสกผดชอบชวด ทเกดขนจากการเรยนร การวเคราะห พจารณาไตรตรองแลวพบวาสงใดด สงใดไมด สงใดควรปฏบต สงใดไมควรปฏบต สงใดถกตอง สงใดไมถกตอง เปนตน เมอพจารณาไตรตรองแลวจงนามาปฏบตในชวตประจาวน เพอใหชวตดาเนนไปอยางถกตอง มความสข และยตธรรม เรามกพบเสมอวา คนทมคณธรรมจะรกษาความยตธรรม และมเมตตาตอคนอนเสมอ อาชพครไดรบการยกยองวาเปนวชาชพชนสง เชน เดยวกบผทประกอบอาชพแพทย ทนายความ ดงนน คนเปนครคงไมใชเปนเพยงเรอจาง มหนาทนาพาศษย ขามไปสฝงฝนอยางปลอดภยเทานน (ทาใหศษยซงเปนผทไมร ใหเปนผร ผตน ผเบกบาน) ครในยคนตองเปนคนททนโลก ทนสมย ทนเทคโนโลย และทนการเปลยนแปลง เปนครอาชพไมใชอาชพคร ดงคากลาวท พลเอกเปรม ตณสลานนท ประธานองคมนตรและรฐบรษ กลาววา 168 TL 412 (TL 312)

“ครอาชพ คอ ครทเปนครดวยใจรก เปนครดวยจตและวญญาณ

มความเปนครทกลมหายใจตงแตเกดจนตาย เปนครทรกและหวงแหน หวงใย อาทรตอนกเรยน ตอศษยดจลกในไสของตน จะทาทกวถทางทจะใหศษยเปน คนด ไมยนยอมใหศษยเปนคนไมดเปนอนขาด จะตดตามสอดสองศษยทกเมอ เชอวนโดยไมละทง และมความสขมากในการทไดเกดมาเปนคร รกเกยรต เทดทนสถาบนครอยางภาคภมใจ ในขณะท อาชพคร คอคนทมายดการเปน ครอาชพเพอใหไดคาตอบแทน ขาดจตวญญาณของความเปนคร ซงขณะนคร ของไทยมลกษณะอาชพครเปนจานวนมาก ถาไมไดรบการแกไขจะเปน เงอนไขทจะทาลายความหวงของการปฏรปการศกษา เพราะครคอความหวง ทจะนาสความสาเรจของการปฏรปการศกษา”

นอกจากจะตองเปนครอาชพแลว ครตองมบทบาทหนาททสาคญในการอบรมสงสอนศษยใหเปนคนด คนเกง และมความสข บทบาทหนาทน รองศาสตราจารย รงสรรค แสงสข อดตอธการบดมหาวทยาลยรามคาแหงกลาววา ครตองเปนผให ผเตมเตม และผมเมตตา คอ

ครคอผให ...ใหโอกาส ...ใหความคด ...ใหชวต ...ใหอภย

ครคอผเตมเตม ...เตมความร ...เตมประสบการณ ...เตมสตปญญา ครคอผมเมตตา ...ตอศษย ...ตอญาต ...ตอมตร ...ตอศตร

ครทจะเปนครอาชพ เปนผให ผเตมเตม และผมเมตตา ทาหนาทอบรม สงสอน ฝกฝน

ศษยใหเปนคนด มความร อยในสงคมไดอยางมความสขนน จาเปนตองมคณธรรมประจาตน ในเรอง คณธรรม ๔ ประการ ฆราวาสธรรม ๔ สปปรสธรรม ๗ และหร โอตตปปะ ดงน ๑. คณธรรม ๔ ประการ

ผทประกอบอาชพครตองนอมนาพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอคราวเสดจพระราชดาเนนทรงประกอบพระราชพธบวงสรวงสมเดจพระบรพมหากษตรยาธราช พระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป เมอวนท ๙ มถนายน ๒๔๔๕ ความวา

TL 412 (TL 312) 169

“...คณธรรม ซงเปนทตงของความรกความสามคค ททาใหคนไทย เราสามารถรวมมอรวมใจกนรกษา และพฒนาชาตบานเมองใหเจรญ รงเรองสบตอกนไปไดตลอดรอดฝง ประการแรก คอการททกคนคด พด ทา ดวยความเมตตามงดมงเจรญตอกน ประการทสอง คอการท แตละคนตางชวยเหลอเกอกลกน ประสานงาน ประสานประโยชนกน ใหงานททาสาเรจผล ทงแกตน แกผอน และกบประเทศชาต ประการทสาม คอ การททกคนประพฤตปฏบตตนอยในความสจรต ในกฎกตกาและในระเบยบแบบแผน โดยเทาเทยมเสมอกน ประการทส คอการทตางคนตางพยายามทาความคด ความเหนของ ตนใหถกตองเทยงตรง และมนคงอยในเหตในผล หากความคดจตใจ และการประพฤตปฏบตทลงรอยเดยวกนในทางทด ทเจรญน ยงม พรอมมลในกายในใจของคนไทย กมนใจไดวาประเทศชาตไทย จะ ดารงมนคงอยตลอดไปได ...จงขอใหทานทงหลายในมหาสมาคมน ทงประชาชนชาวไทยทกหมเหลา ไดรกษาจตใจและคณธรรมนไวให เหนยวแนน และถายทอดความคดจตใจนกนตอไปอยาใหขาดสาย เพอใหประเทศชาตของเราดารงยนยงอยดวยความรมเยนเปนสข ทง ในปจจบนและในภายหนา”

๒. ฆราวาสธรรม ๔

หลกธรรมสาหรบผประกอบวชาชพครทจะใชยดถอเปนคณธรรมพนฐานของจตใจ ในการครองชวต ครองเรอนใหประสบความสขสมบรณ และเปนแบบอยางทดแกบคคลทงหลาย ประกอบดวยธรรม ๔ ประการ คอ ๑) สจจะ หมายถง ความซอสตย จรงใจตอกน ผประกอบวชาชพครจาเปนตองอยรวมกบบคคลอนในสงคม การทจะใหผรวมงานเกดความไววางใจ และมไมตรจตสนทตอกน จาเปนตองเปนคนทมความซอสตย จรงใจตอกน ถาไมมสจจะเมอใดยอมเปนเหตใหเกดความหวาดระแวงแคลงใจกน เปนจดเรมตนแหงความราวฉาน ซงยากนกทจะประสานใหคนดไดดงเดม

170 TL 412 (TL 312)

๒) ทมะ หมายถง การรจกบงคบควบคมอารมณ ขมใจระงบความรสกตอความผดพลาด ความบกพรองของตนเองและผอน ผทจะเปนครทดตองรจกฝกฝน แกไขขอบกพรอง ปรบปรงลกษณะนสยสวนตน ไมเปนคนดอดานเอาแตใจและอารมณงตนเองเปนสาคญ ถาผทประกอบวชาชพครขาดหลกธรรมขอน จะกลายเปนคนทไมสามารถควบคมตนเองได เปนผทไมมความฉลาดทางอารมณ (Emotional quotient) ไมสามารถจดการอารมณ ความรสกของตนเอง ทาใหขาดสมพนธภาพทดตอผรวมงาน ๓) ขนต หมายถง ความอดทน อดกลน ตอความยากลาบาก ความเลวรายอปสรรคทงปวง ทเกดขนทงตอตนเองและการปฏบตงานในหนาท การอยรวมกบคนหมมากยอมมการกระทบกระทงกนบาง ทงเรองความคด ความเชอ ทศนคต การกระทาตาง ๆ มเหตลวงเกนกนอยางรนแรง ซงอาจจะเปนถอยคาหรอกรยาอาการ จะโดยตงใจหรอไมกตาม กตองรจกอดกลนระงบใจ ไมกอเหตใหเรองลกลามกวางขยายตอไป นอกจากน ยงตองมความอดทนตอความยาก ลาบากในการประกอบงานอาชพ โดยเฉพาะเมอเกดความผดพลาด ความบกพรอง ความไมเขาใจ ไมกาวหนา กตองไมตโพยตพาย แตมสตอดกลน คดหาอบาย ใชปญญาหาทางแกไขสถานการณ เหตการณตาง ๆ ใหลลวงไปดวยด ๔) จาคะ หมายถง ความเสยสละ มนาใจ เออเฟอเผอแผ แบงปนกน การอยรวมกน ในสงคมถาครมความเหนแกตว คอยจองแตจะเปนผรบ เอาแตประโยชนใสตวโดยไมคานง ถงคนอน กจะเปนคนทไมมความสข ไมมเพอน ไมมคนคบคาสมาคมดวย การจะเปนคนทไดรบการยอมรบ เปนทรกของเพอน ๆ จะตองรจกความเปนผใหดวย การใหมใชหมายถงแตเพยงการเออเฟอ เผอแผ แบงปนทรพย สงของซงมองเหนและเขาใจไดงายๆ เทานน แตยงหมายถงการใหนาใจแกกนและกนดวย

๓. สปปรสธรรม ๗

คณธรรมนเหมาะสาหรบครเปนอยางยง เพราะจะชวยใหเปนคนสมบรณแบบหรอคนทสมบรณพรอม สงผลใหมความเชอมน เปนผนา สอนสงลกศษยใหมชวตทเปนสขได นอกจากนยงใชเปนหลกชวยในการพจารณาวาบคคลใดเปนคนดหรอไมดไดอกดวย คนดตองมคณสมบต ๗ ประการ ดงน ๑) รหลกและรจกเหต (ธมมญตา) คอ รหลกการและกฎเกณฑของสงทงหลายทตนเขาไปเกยวของในการดาเนนชวต ในการปฏบตหนาทและดาเนนกจการตาง ๆ รเขาใจสงทตนจะตองประพฤตปฏบตตามเหตผล เชน รวาตาแหนง ฐานะ อาชพการงานของตนเองเปนอยางไร มหนาทและความรบผดชอบอยางไร นอกจากนยงตองรหลกความจรงของธรรมชาตวา

TL 412 (TL 312) 171

ของหลกการทตนปฏบต เขาใจวตถประสงคของงานทตองปฏบต รวาสงทตนทาอย ดาเนนชวตอยนน เพอประโยชนอะไร หรอควรจะไดรบอะไร การทางานตามหนาท ตาแหนง ฐานะการงานอยางนน ๆ เขากาหนดวางกนไวเพอความมงหมายอะไร งานทตนทาอยขณะนเมอทาไปแลวจะบงเกดผลอะไรบางเปนผลดหรอผลเสยอยางไรเปนตน ๓) รตน (อตตญตา) คอ รจกและเขาใจตนเองวาเปนใคร มความร ความถนด ความสามารถพเศษอะไร เมอรแลวจะไดนาไปประพฤตปฏบตใหเหมาะสม ใหสอดคลองกบบคลกลกษณะของตนเองรจกปรบปรงพฒนาตนเองใหมความสมบรณพรอมยงขนไป ๔) รประมาณ (มตตญตา) คอ รจกความพอด ความพอประมาณ เชน รจกประมาณในการบรโภค การใชจายทรพย รจกความพอเหมาะพอดในการพด การปฏบตหนาทการงานตาง ๆ ตลอดจนการพกผอนนอนหลบ และการสนกสนานรนเรง เปนตน ผเปนครตองไมทาการทกอยางตามความชอบใจหรอเอาแตใจของตนเปนหลก แตตองทาตามความพอดแหงเหตปจจยหรอองคประกอบทงหลายทจะลงตวใหเกดผลดงามตามทมองเหนดวยปญญา ๕) รกาลเวลาอนเหมาะสม (กาลญตา) คอตองรระยะเวลาทพงใชในการปฏบตหนาทการงานตาง ๆ เชน รวาเวลาไหน ควรทาอะไร อยางไร และทาใหตรงเวลา ใหเปน เวลา ใหทนเวลา ใหพอเวลา ใหเหมาะเวลา ใหถกเวลา ตลอดจนรจกบรหารเวลาการใชเวลา ไดอยางมประสทธภาพ ๖) รชมชน (ปรสญตา) คอ รจกถน รจกทชมนม และชมชน รการอนควรประพฤตปฏบตตอชมชนนนวา คนในชมชนทเราอยหรอเขาไปอย เราควรตองทากรยาหรอปฏบตตนอยางน สวนอกชมชนหนงถาเราเขาไปควรตองทากรยาหรอปฏบตอยางนน เพราะแตละ ชมชนมระเบยบวนย ธรรมปฏบต วฒนธรรมประเพณแตกตางกน การทเราเรยนรชมชนกเพอเขาใจ เขาถง เขากบชมชนได จนสามารถชวยเหลอ สงสอน แนะนา และพฒนาชมชน

๗) รบคคล (ปคคลญตา) คอ รจกและเขาใจความแตกตางระหวางบคคลวา แตละคนมความร ความสามารถ ความถนด ความสนใจ แตกตางกน เมอแตละคนแตกตางกน ดงนนเราจงตองรจกทจะปฏบตตอบคคลอน ๆ ใหเหมาะสมดวย การสงสอนฝกอบรมกตองใหพอด พอเหมาะ พอควร ใหถกกบจรตหรอลกษณะของแตละคน เพราะคนเรามลลาการเรยนร (Learning style) แตกตางกน

172 TL 412 (TL 312)

๔. หร โอตตปปะ หลกธรรมนเมอผทประกอบอาชพครปฏบตแลว จะชวยใหอยรวมกนในสงคมโลกไดอยางสนตสข ถอวาเปนคณธรรมทใชคาจน คมครองโลกใหมความสขไดนนเอง กอนอนคงตองทาความเขาใจความหมายของคาสองคานกอน คอ

หร แปลวา ความละอายแกใจ, ความละอายในการประพฤตชว

โอตตปปะ แปลวา ความเกรงกลวตอผลการทาชว, ความหวาดกลว ตอผลชวไมกลาทาเหตชวตอไปอก

เกษม วฒนชย (๒๕๔๙, ๑๖๗) เสนอแนะเงอนไขสการม หร โอตตปปะไว ดงน

๑) ตองรจกแยก “ผดชอบชวด” ๒) ชอในผลของความผด-ชว ชอบ-ด ๓) จกเลอก “ทางทชอบ-ทด” และยดมน ปกปองในความถกตองเทยงธรรม ๔) ปฎเสธและไมยอมรบ “ทางผด-ทางชว” ๕) หร-โอตตปปะเปนหลกคด เปนแนวทางในการตดสนใจอยางมสต

สมศกด ดลประสทธ (อางใน ปราชญา กลาผจญ. ๒๕๔๙, ๔๐) ไดเสนอแนะเสนทางทจะพฒนาจตใจสคณธรรมอยางแทจรง ไวดงน ๑. ประกอบอาชพสจรต (เปนมออาชพ) ๒. ฝกนสยการประหยด อดออม ทงคนจน คนรวย และคนเคยรวย ๓. ปรบพฤตกรรมการบรโภค โดยเนนจตสานกในการใชทรพยากรอยางประหยด โดยเฉพาะสาธารณปโภค ๔. เสยภาษ และรวมกจกรรมพฒนาชมชนของตนเอง ๕. เผยแพรวฒนธรรมไทย เออเฟอ และสรางความประทบใจแกผมาเยอน ๖. อดทน และมงมนในการประกอบอาชพอยางสจรต ๗. บรโภคแตสงทจาเปนตอรางกาย และออกกาลงกายดวยการเลนกฬาทประหยด ๘. ปฏบตตนใหสอดคลองกบบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ดงนน การแสดงถงความเปนผทมคณธรรมของผประกอบวชาชพครจงตองมความมงมนในการประกอบอาชพอยางซอสตย สจรต อดทนอดกลน คดพจารณาและตดสนใจอยางมสต ม

TL 412 (TL 312) 173

จรยธรรมสาหรบคร จรยธรรม (Ethics) เปนเรองของความรสก เปนจตสานกของบคคล เปนพฤตกรรมทถกตองดงาม ทงทางกาย วาจา และใจ เปนปฏสมพนธทเหมาะสมทางสงคม เปนรากฐานของสนตสขทยงยน คนเปนครจงควรตองสรางจตสานกทดงามใหเกดขนในตนเอง ในสงคม ตองซอสตยสจรตตอวชาชพของตนเอง มการประพฤตปฏบตทแสดงถงความเปนผมธรรมะในใจ และตองมพนธสญญา (Commitment) ตอตนเอง ตอเพอนรวมงาน ตอหนวยงานทสงกด และตอประเทศชาต เชน มเมตตากรณา ซอสตยสจรต เสยสละ รบผดชอบ ยตธรรม เปนตน จรยธรรมมทมาจากแหลงตางๆกนกลาวคอ ๑. จรยธรรมเปนหลกการของธรรมชาตทปรากฏทวไป มขอบเขตกวางขวางครอบคลมสสารสงแวดลอมสภาพธรรมชาตทวไปทเปนรปธรรม ๒. จรยธรรมมาจากปรชญา คอวชาทวาดวยหลกแหงความรและความจรง สาระของปรชญาจะกลาวถงลกษณะชวตทพงปรารถนาควรเปนอยางไร ธรรมชาตของมนษย สภาพสงคมทด ความคดเชงปรชญาจะเปนความเชออยางมเหตผล ปรชญาจะกลาวถงความด ความงาม คานยมเพอจะไดยดถอเปนหลกปฏบตตอไป ๓. จรยธรรมเปนขอกาหนดทางศาสนา เรยกวา ศลธรรม ( Moral ethics) เพราะศาสนาทกศาสนาไดกาหนดหลกปฏบตไว เพอใหมนษยอยรวมกนในสงคมอยางมความสข โดยมตองเบยดเบยนหรอทารายซงกนและกน ๔. จรยธรรมมาจากคานยมตาง ๆ ซงแตละสงคมจะมคานยมทแตกตางกนได เนองจากแตละสงคมมความแตกตางในเรองเชอชาต ศาสนา ความเชอ วฒนธรรม และประวตความเปนมา ๕. จรยธรรมมาจากสงคมแตละสงคมทกาหนดขอบงคบ วธปฏบตของสมาชกไว เนองจากพฤตกรรมหรอการกระทาของมนษยมทงดและไมด ซงอาจสมผสไดดวยประสาทสมผสทงหา การกาหนดกฎขอบงคบขนมาก เพอใชควบคมใหสมาชกอยรวมกนไดอยางสนตสข เมอสมาชกในสงคมยอมรบ และปฏบตตดตอกนนานเขา จนไดรบการยอมรบสบทอดกนมาเปนขนบธรรมเนยมประเพณตางๆนนเอง ๖. จรยธรรมมาจากวรรณคด วรรณคดเปนหนงสอทมมาตรฐานทงดานเนอหาสาระและคณคา ชาตทเจรญแลวจะมวรรณคดเปนของตนเอง หนงสอวรรณคดจะมคาสอนทเปน

174 TL 412 (TL 312)

ประโยชนของจรยธรรม ๑. ดานตนเอง การปฏบตตามหลกจรยธรรมทาใหคนเราเปนคนด คนดยอมมความ สบายใจ อมเอบใจ เพราะไดทาความด จงเปนทรกใครชอบและชอบพอของคนอน นอกจากนหลกธรรม เชน ความเพยร ความอดทน ความมวนย ยงชวยใหประสบความสาเรจในการงานดวย ๒. ดานสงคม คนดยอมทาประโยชนแกตนเอง และคนอนดวย การไมทาชวเปนการลดภาระของสงคมทไมตองแกปญหา การทาดจงเปนประโยชนแกสงคม และชวยใหสงคมพฒนาไปสความเจรญ และเปนตวอยางทดใหแกคนอน ๆ คนด จงเปนทรพยากรบคคลทมคณคา ๓ . ดานการรกษาจรยธรรม จรยธรรมเปนสงทดมคณคา ทงแกบคคลและสงคม จะรกษาไวดวยการปฏบต เพราะถาไมปฏบตกจะเปนเพยงคาพด หรอตวหนงสอทเขยนไว จะชวยใครไมไดทงสน ดงนนการศกษาจรยธรรมและนาไปปฏบตด จงเปนการรกษาจรยธรรมใหคงอยเชนเดยวกบ พระภกษสงฆสบตอพระพทธศาสนาไดดวยการปฏบตด ปฏบตชอบ ตามคาสงสอนของพระพทธเจา พระพทธศาสนาจงดารงมาไดจนถงปจจบน คนทวไปกสามารถรกษาจรยธรรมของศาสนาไดดวยการปฏบตเชนเดยวกน การปฏบตจงใหคณแกตน แกสงคม และเปนการรกษาจรยธรรมไวใหเปนประโยชนแกอนชนสบ ๔. การพฒนาบานเมอง ตองพฒนาจตใจกอน หรออยางนอยกตองควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และอน ๆ ดวย เพราะการพฒนาทไมมมจรยธรรมเปนแกนนากจะสญเปลา เพราะทาใหบคคลลมหลงในวตถ และอบายมขมากขน การทเศรษฐกจตองเสอมโทรม ประชาชน ยากจน สาเหตหนงกคอคนในสงคมละเลยจรยธรรม มงแตจะกอบโกยผลประโยชนสวนตน ขาดความเมตตาปราณ แลงนาใจ เหนแกตว โดยไมคานงถงคนอนและสงคมโดยสวนรวม การพฒนาเศรษฐกจและสงคมรวมทงการเมองจงไมประสบความสาเรจเทาทควร ๕. จรยธรรมชวยควบคมมาตรฐาน รบประกนคณภาพและปรมาณทถกตองในการประกอบอาชพ ในการผลต และในการบรการ ถาผผลตมจรยธรรมกจะผลตสนคาทมคณภาพไมปลอมปน อะไรไมดกบอกวาไมด อะไรวาดกบอกวาด จรยธรรม จงเปนเรองของความซอสตยสจรต ยตธรรม ชวยใหมาตรฐานสนคาดมคณภาพ ลดปญหาการคดโกงฉอฉล เอารดเอาเปรยบ เหนแกตวเหนแกไดตลอดจนความใจแคบไมยอมเสยสละ ผทประกอบอาชพครตองอยรวมกนในสงคมรวมกบบคคลอน ซงมอาชพแตกตางกน ซงแตละคน แตละอาชพลวนมบทบาท มหนาทการงานทตองปฏบตแตกตางกน แตสงททกคน TL 412 (TL 312) 175

ตองมเหมอนกน คอ ทกคนมจรยธรรมประจาตน หากทกคนรบรบทบาทหนาทของตน และมจรยธรรมตามบทบาทหนาทนน ๆ เปนอยางด สงคมกสงบสข อยรวมกนไดอยางรมเยนเปนสข เปนสงคมทด มคณภาพ ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง จรยธรรมของผประกอบอาชพครมดงน ๑. จรยธรรมตอตนเอง ประกอบอาชพครตองปฏบตตนเปนแบบอยางทด มคณธรรมจรยธรรมเปนหลก ยดประจาตน เชน รรกสามคค ซอสตยสจรต เสยสละ มนาใจ เมตตากรณา ยตธรรม กตญกตเวท รกษาระเบยบวนย มความอตสาหะ รจกความพอเพยง พอประมาณ มเหตมผล มจตสานกสาธารณะ (Public mind) เปนตน ๒. จรยธรรมตอบตรธดา บดามารดามหนาทเลยงดบตรธดาใหมความสข พอเหมาะกบฐานะของตนเอง นอกจากน ยงตองใหการอบรม สงสอน ชแนะแนวทางทถกทควร ทเหมาะสม เพอใหเปนคนดมคณธรรมอยในสงคมอยางมความสข ๓. จรยธรรมตอภรยาหรอสาม บคคลทไดชอวาเปนภรยา หรอสามถอวาเปนบคคลคนเดยว ดงนน จงตองมความรกใคร ปรองดองกน ใหเกยรตซงกนและกน ภาระงานในบานกไมควรเกยงกน ตองชวยกนทา แบงเบาภาระซงกนและกน ภรรยากไมวาหรอนนทาสาม สามกไมนนทาวารายภรรยา ทงในและนอกบานดงคาทวา “ความในไมใหนาออกความนอกไมใหนาเขา” ๔. จรยธรรมตอบดามารดา บดามารดาเปนบพการผใหกาเนด บตรจงมหนาทตอบแทนพระคณทานในขณะ ทมชวตอย เชน เลยงดทานใหมความสขสบาย สมฐานะ ชวยทาธรการงานใหทานรกษาพยาบาลเมอเจบปวย พดคยพาเทยวเมอมโอกาส ฯลฯ และเมอทานลวงลบไปแลวกทาบญอทศสวนกศลใหทานกลาวถงพระคณทานใหบตรหลานรบรเปนตน ๕.จรยธรรมตอลกศษย ครตองใหความรกตอลกศษยเหมอนกบบตรของตนเอง เพราะครเปรยบเหมอนกบ บดามารดาคนทสองของศษย ดงนน ครตองมอบความรกใหกบศษย มเมตตากรณา มความยตธรรม วากลาวตกเตอนเมอศษยกระทาผด ไมเปดเผยความลบของศษย เปนตน ๖. จรยธรรมตอชมชน สงคม และประเทศชาต ครตองปฏบตตนเปนพลเมองดของชาต เคารพกฎหมาย ปฏบตงานอาชพดวยความสจรต เสยภาษอากรอยางถกตอง ไมมวเมาหลงใหลในยศ ตาแหนง ใชจายอยางประหยด ไมฟงเฟอ ไมมวเมาลมหลงในอบายมข หรอทางทนาไปสความเสอม เปนตน

176 TL 412 (TL 312)

นอกจากจรยธรรมสาหรบอาชพครดงกลาวขางตนแลว ครยงตองพฤตกรรมตาง ๆ ทแสดงถงความเปนผมความยดมนในวชาชพดวย ดงน ๑. ประพฤตตนดสมาเสมอ เปนแบบอยางทดของลกนอง ของลกจาง และของเพอนรวมงาน ผรบบรการ ๒. มความละอายตอบาป สะดงกลวตอการทาความชวทงปวง ไมปฏบตทจรตตาง ๆ ทงตอตนเอง ตอเพอนรวมงาน และตอผใตบงคบบญชา หมายรวมไปถงประเทศชาตดวย ๓. มความอดทนอดกลนตอความยากลาบากตาง ๆ อดทนตองานทรอน หนก ทนทกขทรมาน ตลอดทงอดทนตอคาดดา วากลาว การกลาวหา การเขาใจผด ของผอน ฯลฯ ๔. รกษาคาพด เปนคนมศลมสตย คงเสนคงวา ตรงตอเวลา ๕. รกษาชอเสยง และคานยมของหนวยงาน พยายามเผยแพรชอเสยงของหนวยงานของตนเอง ใหเกยรตคณ ชอเสยงนนขจรขจายออกไป ๖. มความสามารถในการสงเสรมการทางานเปนทม เปนหมคณะไดด ๗. เสรมสรางความสมพนธอนดระหวางผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และชมชน ๘. วางตนเหมาะสม เขากบชนทกชนไดด ถอยทถอยปราศรย ออนโยน นมนวล เอาใจเขามาใสใจเรา รจกกาลเทศะ หนกแนน ไมเยอหยง ไมถอตว ๙. รจกอปการะ คอทาคณประโยชนแกบคคลอน ทาบญ บรจาคทาน ชวยเหลอสงคม คนตกทกขไดยาก คนพการ ๑๐. ไมมอคตใด ๆ ในการปฏบตงานกบผอน ไมวาจะเปนผบรหาร เพอนรวมงาน หรอผรบบรการ (ปราชญา กลาผจญ. ๒๕๔๙, ๗๐-๗๑)

จรรยาบรรณวชาชพคร จรรยาบรรณ (Etiquette) เปนความประพฤตของผทประกอบอาชพหนงอาชพใดกาหนด

ขนมาเพอใชเปนกฎในการรกษาชอเสยง และสงเสรมเกยรตคณและฐานะของผมอาชพนน ๆ ผทประกอบวชาชพครจะมหนวยงานทกากบดแลเรองจรรยาบรรณคร คอ สานกงานเลขาธการคร สงกดกระทรวงศกษาธการ ซงไดกาหนดระเบยบจรรยาบรรณคร พทธศกราช ๒๕๓๙ ไวเพอเปนแนวปฏบตของคร ดงน

๑. ครตองรกและเมตตาศษย โดยใหความเอาใจใสชวยเหลอสงเสรมใหกาลงใจในการศกษาเลาเรยนแกศษยโดยเสมอหนา

๒. ครตองอบรมสงสอน ฝกฝน สรางเสรมความร ทกษะและนสยทถกตองดงามใหเกดแกศษย อยางเตมความสามารถ ดวยความบรสทธใจ

TL 412 (TL 312) 177

๓. ครตองประพฤต ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกศษยทงกาย วาจา และจตใจ ๔. ครตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณ

และสงคมของศษย ๕. ครตองไมแสวงหาประโยชนอนเปนอามสสนจางจากศษย ๖. ครยอมพฒนาตนเองทงทางดานวชาชพ ดานบคลกภาพและวสยทศนใหทน

ตอการพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคมและการเมองอยเสมอ ๗. ครยอมรกและศรทธาในวชาชพครและเปนสมาชกทดตอองคกรวชาชพคร ๘. ครพงชวยเหลอเกอกลครและชมชนในทางสรางสรรค ๙. ครพงประพฤต ปฏบตตน เปนผนาในการอนรกษ และพฒนาภมปญญาและ

วฒนธรรมไทย การปฏบตตนของคร ตามระเบยบจรรยาบรรณคร พทธศกราช ๒๕๓๙ ขอเสนอแนะ

แนวปฏบต ดงน

จรรยาบรรณ แนวปฏบต

๑. ครตองรกและเมตตาศษย โดยใหความ เอาใจใสชวยเหลอสงเสรมใหกาลงใจในการศกษาเลาเรยนแกศษยโดยเสมอหนา

- ใหความเปนกนเองกบศษย - รบฟงปญหาของศษยและใหความชวยเหลอศษยเทาเทยมกน - สนทนาไตถามทกขสขของศษยอยเสมอ - สนใจคาถามและคาตอบของศษยทกคน - ใหโอกาสศษยแตละคนไดแสดงออกตามความสามารถ ความถนด และความสนใจ - ชวยแกไขขอบกพรองของศษย - มอบหมายงานใหทาตามความถนด ความสนใจของศษย - จดกจกรรมหลากหลายตามสภาพความแตกตางของศษย เพอใหแตละคน ประสบความสาเรจเปนระยะอยเสมอ

178 TL 412 (TL 312)

จรรยาบรรณ แนวปฏบต

- แนะแนวทางทถกตองใหแกศษย - ปรกษาหารอกบเพอนคร ผปกครองและ เพอนนกเรยน เพอหาสาเหตและวธแกปญหาของศษย - ประกาศหรอเผยแพรผลงานของศษยทประสบผลสาเรจ

๒. ครตองอบรมสงสอน ฝกฝน สรางเสรมความร ทกษะและนสยทถกตองดงามใหเกดแกศษย อยางเตมความสามารถ ดวยความบรสทธใจ

- สอนเตมสามารถ เตมเวลา และเตมใจ - อบรมสงสอนศษยโดยไมเลอกทรกมกทชง - ไมเบยดบงเวลาของศษยไปหาผลประโยชนสวนตน - เอาใจใสอบรม สงสอนศษยโดยไมบดเบอนหรออาพราง - อทศเวลาไมละทงชนเรยนหรอขาดการสอน - เลอกใชวธสอนใหเหมาะสมกบความแตกตางระหวางบคคล - ใหศษยไดฝกปฏบตอยางเตมความสามารถ - มอบหมายงานใหศษยปฏบตตรงความ สามารถเพอใหประสบความสาเรจ - ตรวจผลงานศษยอยางสมาเสมอ - ภมใจเมอศษยมพฒนาการเพมขน

๓. ครตองประพฤต ปฏบตตนเปนแบบอยาง ทดแกศษยทงกาย วาจา และจตใจ

- แตงกายสะอาด สภาพเรยบรอยเหมาะสมกบกาลเทศะ - แสดงกรยามารยาทสภาพเรยบรอยอยเสมอ - เปนผมคณธรรม เชน ตรงตอเวลา ซอสตย อดทน สามคค มวนย ประหยดและออม ฯลฯ - รกษาสาธารณะสมบตและสงแวดลอม - มสขภาพกายแขงแรง และสขภาพจตด

TL 412 (TL 312) 179

จรรยาบรรณ แนวปฏบต

- มองโลกในแงด - ไมพดคาหยาบหรอกาวราว - ไมนนทาหรอพดจาสอเสยด - ไมโกรธงายหรอแสดงอารมณฉนเฉยวตอหนาศษย

๔. ครตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณและสงคมของศษย

- ไมดดา ซาเตมศษยทเรยนชา - ไมลงโทษศษยเกนกวาเหต - ไมใชศษยเกนกวาเหต - ไมตดสนคาตอบถกผดของศษย โดยยดคาตอบของครเปนหลก - ไมขดขวางโอกาสใหศษยไดแสดงออกอยางสรางสรรค - ไมตงฉายาในทางลบใหศษย - ไมพดจาหรอทาการใด ๆ เปนการซาเตมปญหา/ขอบกพรองของศษย - ไมประจานศษย หรอนาปมดอยของศษย มาลอเลยน - ไมนาความเครยดมาระบายตอศษย ไมวาดวยคาพด หรอสหนาทาทาง - ไมเปรยบเทยบฐานะความเปนอยของศษย

๕. ครตองไมแสวงหาประโยชนอนเปนอามสสนจางจากศษย

- ไมใชแรงงานศษยเพอประโยชนสวนตน - ไมตดสนผลงานหรอผลการเรยนของศษย โดยมสงแลกเปลยน หรอสงตอบแทน - ไมใชหรอจางวานศษยไปทาสงผดกฎหมาย - ไมนาผลงานของศษยไปแสวงหาประโยชนสวนตน - ไมหารายไดจากการนาสนคามาขายใหศษย

180 TL 412 (TL 312)

จรรยาบรรณ แนวปฏบต - ไมบงคบหรอสรางเงอนไขใหศษยมาเรยน

พเศษ เพอหารายไดใหตนเอง ๖. ครยอมพฒนาตนเองทงทางดานวชาชพ ดานบคลกภาพและวสยทศนใหทนตอการพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคมและการเมองอยเสมอ

- มความเชอมนในตนเอง - แตงกายสะอาดเหมาะสมกบกาลเทศะ และทนสมย - มความกระตอรอรน ไวตอความรสกของสงคม - พฒนาตนเองและพฒนางานอยเสมอ - เขารวมประชม อบรม สมมนา หรอฟง คาบรรยายหรออภปรายทางวชาการ - นาเทคโนโลยทเหมาะสมมาใชประกอบ การจดการเรยนร - หาความรจากเอกสาร ตาราและสอตาง ๆ ตามโอกาส - จดทาและเผยแพรความรตาง ๆ อยเสมอ - ตดตามขอมล ขาว สารสนเทศอยเสมอ

๗. ครยอมรกและศรทธาในวชาชพครและเปนสมาชกทดตอองคกรวชาชพคร

- เผยแพรผลสาเรจของตนเองและเพอนครเหมาะสม - รวมกจกรรมทองคกรจดขน - ปฏบตตามเงอนไขขอกาหนดขององคกร - แสดงตนวาเปนครอยางภาคภม - ยกยองชนชมเพอนครทประสบผลสาเรจเกยวกบการสอน - ชนชมในเกยรตและรางวลทไดรบ และรกษา ไวอยางเสมอตนเสมอปลาย - เผยแพรประชาสมพนธ ผลงานของครและองคกรวชาชพ - ชแจง ทาความเขาใจเมอมผเขาใจผดเกยวกบวงการวชาชพคร

TL 412 (TL 312) 181

จรรยาบรรณ แนวปฏบต

๘. ครพงชวยเหลอเกอกลคร และชมชนในทางสรางสรรค

- รวมงานกศลและงานอน ๆ ในชมชน - เมอมเพอนครเดอดรอน ชวยบรจาคตามกาลงทรพย - จดตงกองทนเพอชวยเหลอเพอนคร - ใหคาปรกษาแนะนาในการพฒนาตาแหนงใหสงขน - ใหคาแนะนาดานการจดการเรยนร การจดทาสอการสอน - ปฏบตงานเพอพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน

๙. ครพงประพฤต ปฏบตตน เปนผนาใน การอนรกษ และพฒนาภมปญญาและวฒนธรรมไทย

- เชญวทยากรจากชมชนมาใหความร - จดการเรยนรโดยใชภมปญญาทองถน - นาศษยไปศกษาในแหลงเรยนรในชมชน - รณรงคการใชสนคาพนเมอง - รวมงานประเพณของทองถน - เผยแพรการแสดงศลปะพนบาน - จดตงชมรมศลปวฒนธรรมทองถน - จดทาพพธภณฑในสถานศกษา

แนวทางการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณคร

สอนลกศษย จนกระจาง อยางถวนทว อยางปดปง ความรตน จนมดมว ศษยดชว นนอย กบครเอง

หนาทคร เอาใจใส อยางใกลชด

182 TL 412 (TL 312)

หนาทสาคญของครคอ อบรม สงสอน ฝกฝนศษยใหเปนมนษยทสมบรณพรอม กลาวคอ มความรบผดชอบตอตนเอง ตอครอบครว และตอสงคม มความมงมนทจะประกอบกจการงานตาง ๆ ใหประสบความสาเรจ มวนยในตนเองและตอบคคลอน และมจตสานกสาธารณะ พรอมทจะทาประโยชนเพอสวนรวม และดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข การทผประกอบวชาชพครจะทาหนาทดงกลาวไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลนน จาเปนตองเปนครอาชพ เปนครดวยจตวญญาณ ความเปนครใชวาศกษาเลาเรยน จนจบหลกสตร ไดรบพระราชทานปรญญาบตร แลวจะเปนครทดเสมอไปได เพราะจตวญญาณ จตสานกความเปนครตองไดรบการกระตน ปลกฝงใหเกดความตระหนก รกและศรทธาในวชาชพอยางตอเนอง หนวยงานทรบผดชอบ ทงทเปนฝายผลต ฝายบรรจ ฝายควบคมดแล ควรแสวงหาแนวทางหรอจดกจกรรมเพอปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณคร เพอใหผประกอบวชาชพครเปนครทสมบรณพรอม เอกสารฉบบน ขอเสนอแนะแนวทางอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาวชาชพคร ดงน

๑. การปลกฝงโดยใชกจกรรมการฝกอบรม การฝกอบรม หมายถง การจดกจกรรมเพอสรางความเขาใจ แนะนา ชแจง หรอปลกฝงแนวคดในเรองทตองการ จนเกดการรบร ซมซาบจนตดเปนนสย นาไปประพฤตปฏบตงานในหนาทไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงชวยสรางความตระหนก ขดเกลานสยเพอใหเกดคณลกษณะทดงามดวย การฝกอบรมประกอบดวยกจกรรมทหลากหลาย ผสมผสานกน เชน การบรรยาย (Lecture), การสมมนา (Seminar), การประชมเชงปฏบตการ (Work shop), การระดมสมอง (Brain storming), การแสดงบทบาทสมมต (Role playing), การสาธต (Demonstration), การอภปรายกลม (Group discussion), การอภปรายแบบเสวนา (Panel discussion), การศกษากรณ (Case study) และการสมภาษณ (Interview) เปนตน

ผประพนธ : เนาวรตน พงษไพบลย)

(

หมนเฝาด ตารา อยานอนเขลง อยาทาตน เปนเชน ดงนกเลง เรยนใหเกง เพอเผาพงศ วงศตระกล

หนาทศษย ควรเรยน เพยรศกษา

TL 412 (TL 312) 183

วตถประสงคของการฝกอบรม ๑. เพอเพมพนความรความสามารถ และความชานาญในการปฏบตหนาทใหมประสทธภาพ ๒. เพอใหทราบนโยบาย หนาท และความรบผดชอบของหนวยงาน ใหเขาใจกฎขอบงคบ ระเบยบ วธการปฏบตงาน สายการบงคบบญชา สทธและประโยชนทแตละคนจะไดรบจากหนวยงานนนๆ ๓. เพอสรางขวญกาลงใจทดในการปฏบตงาน เกดความเชอมนในตนเองทจะปฏบตงานใหไดผลดมประสทธภาพและมความกระตอรอรนทจะพฒนาตนเองอยเสมอ ๔. เพอใหเกดความตระหนกและเหนความสาคญของอาชพทปฏบต และชวยปลกฝงจตสานกทดในวชาชพสงเสรมจตใจและศลธรรมของผปฏบตงานใหดขน ประเภทของการฝกอบรม สาหรบผทประกอบอาชพครอาจจดกจกรรมฝกอบรมเพอเพมพนความร ทกษะและปลกฝงทศนคตทดตอวชาชพไดในรปแบบตางๆดงน ๑. การฝกอบรมกอนปฏบตงานในหนาท (Pre the job training) เปนการแนะนา ชแจง ฝกฝน ผทจะเขาปฏบตหนาทใหมความร ความชานาญ และมประสบการณมากพอสมควร เพอไมใหเสยเวลาในการฝกสอนงานในขณะปฏบตงาน และทาใหขอผดพลาดในการปฏบตงานตาง ๆ ลดลง ชวยลดปญหาและขอยงยากในการปฏบตงาน ตลอดจนงบประมาณตาง ๆ ได ๒. การฝกอบรมขณะปฏบตงานในหนาท (On the job training) เปนวธสอนงานหรอเพมพนความร ความสามารถในการปฏบตงานในหนาท เพอใหผปฏบตงานลงมอปฏบตงาน ทดลองปฏบตด โดยมหวหนางานหรอผบงคบบญชาคอยสอดสอง ดแล ตรวจสอบผลการปฏบตงานอยางใกลชด เพอหาขอบกพรอง เสนอแนะใหผรบการอบรมเขาใจและปฏบตงานไดอยางถกตอง ๓. การฝกอบรมนอกงานในหนาท (Off the job training) ผเขารบการฝกอบรมจะหยดการปฏบตงานในหนาทชวคราว เพอไปเขารบการฝกอบรม (ตามทหนวยงานสงไปหรอสมครไปเองกได) อยางเตมท โดยไมตองเปนกงวลเรองภาระงานทปฏบตอย เมอกลบมาแลวจงนาความรนน ๆ มาใชในการปฏบตงาน เวลาทใชไปในการฝกอบรม บางหนวยงานอาจจะไมนบ เปนวนลาแตบางหนวยงานอาจนบเปนวนลาได กจกรรมการฝกอบรม การฝกอบรมในแตละโครงการจาเปนตองเลอกใชกจกรรมอยางหลากหลายเพอใหเหมาะสมกบจดมงหมายของการฝก ขอบขายเนอหาทตองการเนน จานวนและความแตกตางของ

184 TL 412 (TL 312)

L 412 (TL 312) 185

1 6 TL 412 (TL 312)

TL 412 (TL 312) 187

การจดกจกรรมฝกอบรมหนวยงานหรอผรบผดชอบจะตองเขยนเปนโครงการฝกอบรมเพอเสนอขออนมตโครงการตอผบงคบบญชา รายละเอยดของโครงการประกอบดวยหวขอ ดงน

- หลกการและเหตผล - วตถประสงค - บคคลเปาหมาย - ระยะเวลาดาเนนการ - สถานทดาเนนการ - งบประมาณดาเนนการ - ผลทคาดวาจะไดรบ

(นกศกษาควรไปศกษาเพมเตมจากหนงสอทเกยวกบการเขยนโครงการเพมเตม)

๒. การปลกฝงโดยใชเพลง การจดกจกรรมโดยใชเพลง เปนการนาเนอหาของเพลงทเกยวของกบอาชพครมาชวย

สรางความเขาใจในบทบาทหนาท กระตนความตระหนกในวชาชพและจรรยาบรรณคร เพราะลกษณะของเพลงจะเปนคารอยกรองทมจดเดนดาน การใชภาษา การใชสมผส การใชโวหารและเนอหาทนาเสนอ คนไทยมความคนเคยกบความเปนคนเจาบทเจากลอนมานานแลว ดงนน หากนาเพลงมาเปนกจกรรมชวยสรางความตระหนกในวชาชพจะชวยใหเกดประโยชน คอ ๑) ชวยใหทกษะทางภาษาดขน โดยเฉพาะทกษะการฟงและการอาน ๒) ชวยใหเกดความร ความเขาใจในสาระ ขอคดทนาเสนอของบทเพลง

๓) ชวยใหเกดความซาบซง ในอรรถรสของภาษาและเนอหาของบทเพลง ๔) ชวยใหเกดความสนกสนาน เพลนเพลน ผอนคลายความเหนอย เมอยลาและ

ความเครยดในการปฏบตงาน ๕) ชวยเสรมสรางจนตนาการความคดสรางสรรค

188 TL 412 (TL 312)

๑. การจดสถานทและอปกรณ ควรจดสถานทใหผเขารวมกจกรรมมองเหนผดาเนนกจกรรมและทกคนทเขารวมกจกรรมไดชดเจน เชน นงลอมกนเปนวงกลม โดยทผดาเนนกจกรรมเปนสวนหนงของผทนงลอมวงดวย หรอ อาจจดเปนลกษณะครงวงกลม มผดาเนนกจกรรมอยดานหนากได ๒. การเตรยมผเขารวมกจกรรม กจกรรมลกษณะนเหมาะสาหรบผเขารวมกจกรรมประมาณไมเกน ๓๐ คน แตถาผเขารวมกจกรรมมจานวนมาก ผดาเนนการอาจแบงเปนกลมยอย ๆ กลมละไมเกน ๒๐ คน แตละกลมนงลอมเปนวงกลม โดยมผดาเนนกจกรรม ๑ คนอยในกลมยอยทกกลมดวย (ผดาเนนกจกรรมมจานวนเทากบจานวนกลมยอย)

๓. ขนตอนการจดกจกรรม ๓.๑ การดาเนนกจกรรมจะเรมเมอทกคนเงยบ และเพอเปนการสรางบรรยากาศทดควรใหจบมอกน หรอปดไฟ (ถาจดกลางคน) เมอเรมเปดเพลงใหจดเทยนสงตอ ๆ กนในกลม โดยผดาเนนกจกรรมจดเทยนกอน แลวสงเทยนจดตอกบบคคลดานซายและดานขวา เวยนตอกนไปจนครบทกคน เมอเพลงจบผดาเนนกจกรรมอาจสนทนาเบา ๆ เพอจดประกายความคด หรอกระตนความตระหนกในบทบาทหนาทกได

๓.๒ ใหแตละสมาชกกลมแตละคนแสดงความรสก หรอความคดเหนในประเดนทไดจากบทเพลงดงกลาว หรออาจเปนการสรางขอตกลง แนวคด แนวทางรวมกนจากบทเพลงกได หลงจากนนใหนาเสนอตอทประชม

๓.๓ ผดาเนนกจกรรมรวมสรปความคด และเนนยาการนาไปปฏบตใหเกดประโยชนในงานอาชพ

ตวอยางเพลงทควรนาไปใชจดกจกรรม

TL 412 (TL 312) 189

เพลง แมพมพของชาต คารอง / ทานอง : สเทพ โชคสกล

แสงเรองเรองทสองประเทองอยทวเมองไทย คอแมพมพอนนอยใหญ โอครไทยในแดนแหลมทอง เหนอยยากอยางไรไมเคยบนไปใหใครเขามอง ครนนยงลาพองในเกยรตของตนเสมอมา

ททางานชางสดกนดารในปาดงไพร ถงจะไกลกเหมอนใกล เรงรดไปใหทนเวลา กลบบานไมทนบางวนตองไปอาศยหลวงตา ครอบครวคอยทาไมรวาไปอยไหน

ถงโรงเรยนกเจยนจะสายจวนไดเวลา เหนศษยรออยพรอมหนา ตองรบมาทาการสอน ไมมเวลาทจะไดมาหยดพอพกผอน โรงเรยนในดงปาดอนใหโหยออนสะทอนอรา

ชอของครฟงดกหรชวนชนใจ งานททากยงใหญ สรางชาตไทยใหวฒนา

ฐานะของครใครๆกรวาดอยหนกหนา ยงสทนอตสาหสงสอนศษยมาเปนหลายป

นแหละครทใหความรอยรอบเมองไทย หวงสงเดยวคอขอให เดกของไทยในผนธาน ไดมความรเพอชวยเชดชไทยใหผองศร ครกภมใจทสมความเหนอยยากตรากตรามา

190 TL 412 (TL 312)

เพลง พระคณทสาม

คารอง / ทานอง : ครอราม ขาวสะอาด

ครบาอาจารยททานประทานความรมาให อบรมจตใจใหรผดชอบชวด กอนจะนอนสวดมนตออนวอนทกท ขอกศลบญบารมสงเสรมครนใหรมเยน ครมบญคณจงตองเทดทนเอาไวเหนอเกลา ทานสงสอนเราอบรมใหเราไมเวน ทานอทศไมคดถงความยากเยน สอนใหรจดเจนเฝาแนะเฝาเนนมไดอาพราง

( * ) พระคณทสามงดงามแจมใส แตวาใครหนอใครเปรยบเปรยครไววาเปนเรอจาง ถาหากจะคดยงคดยงเหนวาผดทาง มใครไหนบางแนะนาแนวทางอยางคร บญเคยทามาแตปางใดเรายกใหทาน ตงใจกราบกรานเคารพคณทานกตญ โรคและภยอยามาแผวพานคณคร ขอกศลผลบญคาชใหครเปนสขชวนรนดร

ซา ( * ) ใหครเปนสขชวนรนดร...

TL 412 (TL 312) 191

เพลง ครกระดาษทราย ขบรอง ทราย เจรญประ

ตงแตวนทพวกเรานนรจกคร ไมมวนไหนครไมบน

แตละคาระคายบาดห ทกๆ คน ไมมใครอยากสนใจคร

ผดอะไรนดเดยวครเหน เปนเรองยาว บนจนใครกดงไมอย

พวกเราเองกเลยรวมหวตงชอคร เรยกคณครวา ครกระดาษทราย

แตครครบรไหม ทครคอยวาเรา ดเราอยทกวน ครครบรไหม กระดาษทรายแผนนน นนเอง ขดเกลาเราจนไดด

อยากใหวนนครไดรและไดเหน วาครทาใหเปนอยางน

จากวนวานแมพวกเรานน ไมคอยด แตเรามวนนเพราะคร

อยากจะบอกเรารกคร คณครกระดาษทราย

๓. การปลกฝงโดยใชคาประพนธ ความเปนคนเจาบทเจากลอนอยคกบคนไทยมาชานาน ซงพบเหนไดในชวตประจาวนของเรา เชน ในการสนทนาพดคยกน ขอความประชาสมพนธ ปายโฆษณา คาขวญ วรรณกรรมฝาผนง และวรรณกรรมทายรถบรรทก เปนตน ดงนน การนาคาประพนธประเภทตาง ๆ ทมเนอหาสงเสรม ปลกฝง กระตน ปลกเราอาชพครใหผประกอบอาชพครศกษา หรอพจารณาจะชวยสงเสรมคณธรรมและจรรยาบรรณครไดอกประการหนง โดยดาเนนการไดหลายลกษณะ คอ ๓.๑ ใชเปนบทเกรนนา หรอบทสรปในกจกรรมวนสาคญ ๆ เชน วนคร วนไหวคร วนเปดประชมอบรม สมมนา วนปดภาคเรยน เปนตน

192 TL 412 (TL 312)

๓.๒ ใชเปนเนอหาประกอบการแสดงความคดเหน วพากษวจารณ หาขอสรป แนวคดแนวทางการปฏบต การแกไขปญหา เปนตน ๓.๓ ใชเปนเพลงประกวด แขงขน การรองเพลงในโอกาสตาง ๆ ๓.๔ ใชเปนสอกระตนเตอนจตสานก เชน จดทาเปนแผนภมเพลงหรอใสกรอบตดไวในหองพกคร หรอหองประชม เปนตน ๓.๕ ใชเปนเพลงประกอบการแสดงจนตลลาเนองในวนสาคญตางๆ เชน วนคร วนเกษยณอายราชการ เปนตน ตวอยางคาประพนธ

ใครคอคร ผประพนธ : เนาวรตน พงษไพบลย

ใครคอคร ครคอใคร ในวนน ใชอยท ปรญญา มหาศาล ใชอยท เรยกวา ครอาจารย ใชอยนาน สอนนาน ในโรงเรยน ครคอผ ชนา ทางความคด

ใหรถก รผด คดอานเขยน ใหรทกข รยาก รพากเพยร ใหรเปลยน แปลงส รสรางงาน

ครคอผ ยกระดบ วญญาณมนษย ใหสงสด กวาสตว เดรจฉาน ครคอผ สงสม อดมการณ มดวงมาลย เพอมวลชน ใชตนเอง

ครจงเปน นกสราง ผใหญยง สรางคนจรง สรางคนกลา สรางคนเกง สรางคนให ไดเปนตว ของตวเอง ขอมอบเพลง นมา บชาคร…

TL 412 (TL 312) 193

ครคอผให ไมปรากฏนามผประพนธ

ครคอผใหความหวง ครชแนวทางการศกษา ครคอผเปยมดวยศรทธา ครชวยเสรมปญญาพากาวไกล ครผปรารถนาอนบรสทธ ครคอผจดประกายแจมใส ครคอทพงของดวงใจ ครนนคอผใหทกคน ครดงแสงทองสองฟาสวาง ครคอยชหนทางการพงตน ครดงเรอจางออกแรงแจวอยางอดทน ครนนคอบคคลสมควรบชา ครคอผหวงใยใหศษยด ครคอผมพระคณคอยเมตตา ครยอมอทศกายใจและเวลา ครชวยเรมปญญาศษยกาวหนาไกล ครคอผมพระคณอนลาเลศ ครผประเสรฐเลศดวยดวงใจ ครคอผสรางไมหวงผลใด ครนนจงยงใหญสมคาวาคร

๔. การปลกฝงโดยการประกาศเกยรตคณ ใหรางวล การยกยองครทจดการเรยนรไดอยางดเยยม หรอครทมจรรยาบรรณในวชาชพครดเดนชวยใหครเกดขวญ กาลงใจในการปฏบตงาน เพราะทก ๆ คนตองการประสบความสาเรจในหนาทการงาน และไดรบการยอมรบ การยกยองจากผรวมงาน หนวยงาน และสงคม ดงนน ผบงคบบญชา หรอหนวยงานระดบบงคบบญชาควรจดใหมการประกาศเกยรตคณครทมผลงานดเดนดวย เพราะเปนการปลกฝงความรกและศรทธาในวชาชพไดทางหนง การประกาศเกยรตคณ หรอการใหรางวลอาจจดไดในระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา ระดบกระทรวง และระดบประเทศ เชน

๔.๑ รางวลครแหงชาต หมายถง ครทมผลการปฏบตงานดเดนในทกดานประสบความสาเรจในการประกอบอาชพครในการจดกระบวนการเรยนร เพอใหศษยถงพรอมดวยสขภาพอนามย สตปญญา อารมณ สงคม บคลกภาพ และคณธรรม อนเปนพนฐานสาคญในการดาเนนชวต โดยครจะตองมความรด มความเมตตากรณาตอศษย มความเปนกลยาณมตร เปนผปฏบตดปฏบตชอบ และใชความรความสามารถเพอชวยเหลอนกเรยน เพอนคร และชมชน ดวยการแสดงฝมอใหเปนประจกษอยางตอเนอง

194 TL 412 (TL 312)

๔.๔ รางวลครสอนภาษาไทยดเดน หนวยงานของครสภา กระทรวงศกษาธการจะพจารณาคดเลอกครสอนภาษาไทยทวประเทศ เพอประกาศเกยรตคณครภาษาไทยดเดนและมอบเขมจารกอกษรยอ พระนามาภไธย สธ. ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และโลเกยรตคณ ในวนท ๑๔ พฤศจกายน ของทกป ซงตรงกบวนทรฐบาลไดจดงานฉลอง ๗๐๐ ป ลายเสอไทยขนเมอพทธศกราช ๒๕๒๖ โดยมวตถประสงคดงน

๑) เพอเชดชเกยรตครภาษาไทย ๒) เพอสงเสรมขวญและกาลงใจแกครภาษาไทยทไดปฏบตงานมผลงาน ดเดนเปนประโยชนตอการศกษา ๓) เพอสงเสรมใหครบาเพญตนตามบทบาท และหนาทของคร จนเกด ประโยชนตอสวนรวม ๔) เพอใหเปนแบบอยางแกครทวไป เสรมสรางศรทธาและความเชอถอ ในวชาชพครใหเปนทประจกษแกสงคม หลกเกณฑการคดเลอก ๑. หลกเกณฑทวไป ผไดรบการคดเลอกตองประกอบดวยคณสมบตเบองตนดงน ๑.๑ เปนผประพฤตดปฏบตตนตามจรรยาบรรณแหงวชาชพคร และปฏบตงาน ในหนาทคร ตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร ๑.๒ เปนครหรออาจารยผสอนภาษาไทย ในสถาบนการศกษาทกระดบการศกษาของรฐบาลหรอเอกชน ๑.๓ สอนภาษาไทยตามหลกสตรทกาหนดอยางตอเนองไมนอยกวา ๕ ป นบถงวนท ๓๐ มถนายน ของแตละป

TL 412 (TL 312) 195

๑.๔ มบคลกภาพด มมนษยสมพนธ สามารถรวมมอและประสานงานกบหนวยงานอนได ๑.๕ ไมเคยถกลงโทษทางวนยหรอเคยตองโทษทางอาญา ๑.๖ สามารถปฏบตงานตามหนาทอและอดมการณแหงวชาชพครจนได ผลงานด ถอเปนตวอยางได ๑.๗ เคยไดรบการยกยองเปนครภาษาไทยดเดนตามโครงการนมากอน (ซงดาเนนการโดยกรมศลปากร กระทรวงศกษาธการ ใน พ.ศ. ๒๕๒๘ - ๒๕๓๕ และครสภารบมอบดาเนนการตงแต พ.ศ. ๒๕๓๖ - ปจจบน) ๒. หลกเกณฑเฉพาะ ๒.๑ เปนผแสวงหาความรเกยวกบวชาภาษาไทยอยเสมอ มบทบาทหรอเปนผนาในการพฒนาวชาชพคร ๒.๒ มความสามารถพฒนาการเรยนการสอนภาษาไทยอยางมประสทธภาพ บงเกดผลดแกศษย ๒.๓ มผลการปฏบตงานคนควา และพฒนาสอการเรยนการสอนทเปนประโยชนตอการสอน ๒.๔ มผลการสอนทาใหศษยมความรความเขาใจ และมทกษะสามารถนาไปใชประกอบอาชพ และดารงชวตอยในสงคมไดอยางดยง ๒.๕ มประวตการทางานอยางดเยยมเปนทประจกษ สามารถยดถอเปนแบบอยางได ๒.๖ มความคดรเรมสรางสรรคในวชาชพคร ๒.๗ มความเสยสละอยางสงในการปฏบตงาน ประเภทของครภาษาไทยดเดน ๑. ครภาษาไทยดเดนในสวนภมภาค กาหนดใหคดเลอกจงหวดละ ๓ คน โดยแบงตามระดบการศกษาทสอน ดงน ๑.๑ ระดบประถมศกษา จงหวดละ ๑ คน ๑.๒ ระดบมธยมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพ) จงหวดละ ๑ คน ๑.๓ ระดบอดมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพชนสง) จงหวดละ ๑ คน ๒. ครภาษาไทยดเดนในกรงเทพมหานคร กาหนดใหคดเลอก จานวน ๙ คน แบงเปน ๓ ระดบการศกษา ระดบละ ๓ คน ตามสงกดของสถานศกษาททาการสอน ดงน

196 TL 412 (TL 312)

๒.๑ ระดบประถมศกษา ๓ คน คอ ครสงกดสถานศกษาของรฐ ๒ คน และ ครสงกดสถานศกษาของเอกชน ๑ คน ๒.๒ ระดบมธยมศกษา ๓ คน คอครสงกดสถานศกษาของรฐ ๒ คน และ ครสงกดสถานศกษาของเอกชน ๑ คน ๒.๓ ระดบอดมศกษา ๓ คน คอครสงกดสถานศกษาของรฐ ๒ คน และ ครสงกดสถานศกษาของเอกชน ๑ คน

บทสรป

"...ครทแทจรงนนตองเปนผทาแตความด คอตองหมนขยนและ อตสาหะพากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดทน และอดกลน สารวมระวง

ความประพฤตปฏบตของตน ใหอยในระเบยบ แบบแผนทดงาม รวมทงตองซอสตย รกษาความจรงใจวางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอานาจอคต..."

พระราชดารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานแกครอาวโส ๒๘ ตลาคม ๒๕๒๓

คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณครเปนสงทแสดงถง ความเปนวชาชพชนสง ดงนน จงพงระลกไวเสมอวา

TL 412 (TL 312) 197

แบบฝกหด คาสง จงตอบคาถามตอไปนสน ๆ พอเขาใจ ๑. คณธรรมหมายถงอะไร และมความสาคญสาหรบผประกอบอาชพครอยางไร ........................................................................................................................................ ๒. จงยกตวอยางคณธรรมสาหรบครทคดวาสาคญทสด ๑ อยาง พรอมอธบายเหตผล ........................................................................................................................................ ๓. จรยธรรมสาหรบครหมายถงอะไรบาง ........................................................................................................................................ ๔. ผประกอบอาชพครควรมจรยธรรมในดานใดบาง เพราะเหตใด ........................................................................................................................................ ๕. ระเบยบจรรยาบรรณคร พทธศกราช ๒๕๓๙ มกขอ อะไรบาง ........................................................................................................................................ ๖. จงยกตวอยางพฤตกรรมการปฏบตของคร จากระเบยบจรรยาบรรณคร ๑ ขอ ........................................................................................................................................ ๗. จงกลาวถงแนวทางการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณคร ........................................................................................................................................ 198 TL 412 (TL 312)

บรรณานกรม เกษม วฒนชย. (๒๕๔๙). การเรยนรทแทและพอเพยง. (พมพครงทส). กรงเทพฯ: บรษทพมพด การพมพ จากด. ครสภา กระทรวงศกษาธการ. (๒๕๕๐). ครภาษาไทยดเดน. คนเมอ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๐, จาก http://khurusapha.thaigov.net/teach5.htm ธรรมนญชวต คลงหนงสอธรรมะ. (๒๕๕๐). คณธรรม ๔ ประการ. คนเมอ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๐, จาก http://www.dhammathai.org/kaveedhamma/view.php?No=738 ______. (๒๕๕๐). ฆราวาสธรรม. คนเมอ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๐, จาก http://www.geocities.com/sakyaputto/kharavastham.htm ______. (๒๕๕๐). สปปรสธรรม. คนเมอ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๐, จาก http://www.dhammathai.org/book/dhammanoon03.php ______. (๒๕๕๐). หร โอตตปปะ. คนเมอ ๑๒ มกราคม ๒๕๕๐, จาก http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836 ปราชญา กลาผจญ. (๒๕๔๙). คณธรรมจรยธรรมผนารฐ. กรงเทพฯ: ก. พล การพมพ จากด. http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836 ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๔๖). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส. สานกงานเลขาธการครสภา. (๒๕๓๙). แบบแผนพฤตกรรมจรรยาบรรณคร พ.ศ. ๒๕๓๙.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาพลาดพราว. ๒๕๔๑.

TL 412 (TL 312) 199