การปลกสรางสวนปาไมยคาลปตสเพอการคา

EUCALYTUS PLANTATION FOR COMMERSIAL PURPOSE

สมปอง กาญจนจนดา Sompong Kanchanachinda

สานกบรหารพนทอนรกษท 7 ( นครราชสมา ) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

พฤศจกายน 2549

(1) บทคดยอ

ยคาลปตส เปนไมทถกมองวาเปนตวทกอใหเกดปญหาทาลายความอดมสมบรณของ

ดน พนดนจะเสอมโทรมลงอยางรวดเรวพชชนดอนๆ จะเจรญงอกงามอยรวมไมได และพนดนนนตอไปจะไมสามารถปลกพชชนดอนตอไปได แตเราสามารถบรหารจดการขอจากดของไมชนดนใหสามารถกอใหเกดประโยชนสงสด และใหผลผลตไดอยางตอเนองยงยนยาวนาน เหมาะสมกบโลกในสภาวะปจจบนทมกาซคารบอนไดออกไซในบรรยากาศมาก กอใหเกดสภาวะเรอนกระจก (qreen house eftaet) หรอทเรยกวาสภาวะโลกรอน ไมยคาลปตสสามารถแกปญหาเรองนไดเนองจากเปนไมยนตนทใชกาซคารบอนไดออกไซจากบรรยากาศมาเปลยนเปนชวมวลสารไดมากทสด โดยใชธาตไนโตรเจนเพยงเลกนอยกสามารถเจรญเตบโตไดตลอดทงป ขณะเดยวกนกมระบบเรอนรากทลกดดนาจากใตผวดนและคายนาขนสบรรยากาศไดมากตลอดทงปเชนกนการบรหารจดการสวนปาไมยคาลปตส จากผลการศกษาพบวาพนทปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส ควรเลอกพนทคอนขางราบเพอลดการชะลางพงทลายของดน สามารถเขาออกจากพนทไดสะดวกตลอดทงปใชกลาไมปกชาทภาคเอกชนไดพฒนาพนธแลว สามารถปลกในระยะชด 3 x 2 เมตร หรอ 270 ตน/ไร/5 ป การใชปยเคมในชวงป ท 1 และ 2 จะมผลตอรปทรงของยคาลปตส สามปแรกใชปยเคม สตร 15 – 15 - 15 ปละ 8, 15 ,15 กรม/ตน ตามลาดบ สวน 2 ป หลงใสปยคอกหรอปยหมก ตนละ 2 ลตร การใสปยจะใสเปนจดเพอมงใหปยตกถงตนยคาลปตส มากกวาจะใสใหดนมความอดมสมบรณ การใชแรงงานคนในการปลกและบารง ใช 6 คน/ไร/5 ป การตดไมออกจะใชแรงงานคน 7 คน/ไร การไถพรวนใชรถแทรกเตอรไถเตรยมพนท 2 ครง และไถพรวนเพอกลบวชพชและใบ ยคาลปตสปละ 1 ครง รวม 5 ครง เพอปองกนไฟปาและเปนการเพมอนทรยวตถใหแกพนดน คาใชจายในการปลกบารงในระยะเวลา 5 ป ใชจายเปนเงน 4,725 บาท/ไร เมอตดไมออกจาหนาย หกคาตดไมและบรรทกไม จะมรายรบ 13,280 บาท/ไร หรอกาไรสทธ 8,555 บาท/ไร หรอกาไร 1,711 บาท/ไร/ป

(2)

ABSTRACT

Eucalylptus is the tree, which they think it destroy plentiful of soil. It makes the ground deteriorate quickly. Other species can’t grow up with the same place of eucalyptus, and that ground can’t plant other species. We can manage the tree to making much of benefit, and it can produce for long time suitable with status at the present time which it has a lot of Carbon Dioxide in the air. It makes green house effect of we call hot world status. Eucalyptus can solve these problem it is the plant which use Carbon Dioxide in the air change to biomass for the best. By using a little of Nitrogen, it can grow for all year. At the same time, it has root which is good for absorbing and transpination. It can bring a lot of water to atmosphere. Management of Eucalyptus garden, the result of research we found that the ground which plant Eucalyptus garden, it should select the area which quite smooth for reduce rinse and destroy of the ground. I can come and out of area easily, it can use Eucalyptus which private company develop species to plant all year. The ranges to plant 3x2 meter or 270 tree/rai/5years. Using chemical fertilizer during at the first of 1-2 years. It effects to figure of Eucalptus. The first 3 years, it uses chemical fertilizer formaula 15-15-15 for a year it uses 8,15,15 grams/tree, consecutively. After the first year, using farmyard manure or compost 2 litre per a tree. Using fertilizer for Eucalyptus tree more than for plentiful of ground. Workers plant and take care of Eucalyptus, there are 6 worker/rai/5 years. Cutting Eucalyptus tree use 7 workers/rai. Using tractor to work the soil for preparing ground 2 times and plow for cover the weed and Eucalyptus leaf a time per year, total 5 time. It is to protect forest fire and add organic matter for the ground, expense for 5 year 4,725 baht/rai. After cutting the Eucalyptus tree to sell, deduction is to cutting expense and truck. It has 13,280 baht/rai or net total income 8,555 baht/rai or profit 1,711 baht/rai/year.

(3)

สารบญ หนา บทคดยอ (1) ABSTRACT (2) สารบญ (3) สารบญตาราง (5) สารบญภาพ (6) บทท 1 บทนา 1

วตถประสงค 2 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 3 สถานการณปาไมในประเทศไทย 3 ลกษณะทวไปของไมยคาลปตส 22 การเพาะชาไมไมยคาลปตส 23 การดแลรกษากลาไมยคาลปตส 25 การบารงรกษากลาไมยคาลปตส 28 ประโยชนของไมยคาลปตส 33 ผลตอบแทนทางเศรษฐกจจากการปลกไมยคาลปตส 35 การศกษาเกยวกบการปลกสวนปาไมยคาลปตส 37 องคประกอบทสาคญของดนเพอการเจรญเตบโตของพช 39 บทท 3 วธการศกษา 50 ขอบเขตการศกษา 50 วธการศกษา 50 ระยะเวลาในการวจย 51

(4)

หนา บทท 4 ผลการศกษา 52 พนททจะใชในการปลกสวนปาไมยคาลปตส 52 การเลอกพนธกลาไมยคาลปตส 52 การปลกไมยคาลปตส และระยะการปลก 53

การใชสารอาหารหรอปยสาหรบไมไมยคาลปตส 55 การบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตส 55 โรคแมลง เชอรา และไวรส 56 การกาหนดจานวนรอบตดฟน และการกาหนดวาจะใชสวนไม 57 ยคาลปตสกรอบตดฟน การบารงรกษาสวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ 57

การถอนตอไมยคาลปตสเพอเตรยมพนทปลกใหมหรอเพอ 59 ใชพนทปลกพชชนดอนๆ ตอไป

คาใชจายในการปลกและบารงสวนไมยคาลปตส 59 รายไดจากการลงทนปลกสวนปาไมยคาลปตส 60

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 71 บรรณานกรม 73 ภาคผนวก 75

(5)

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1 การนาเขาไมและผลตภณฑไมป 2538-2542 4 2 การสงออกไมและผลตภณฑไมป 2538-2542 4 3 เนอทปาตามภมภาคตางๆ ของประเทศไทยป 2528-2541 5 4 โรงงานผลตแผนชนไมอดป 2541 8 5 โรงงานผลตแผนใยไมอดความหนาแนนปานกลาง (MDF) ป 2538 9 6 ขนาดเสนผาศนยกลางของไมขนาดเลกในทองถนตางๆ 12 7 โรงงานผลตแผนใยไมอดแขงป 2538 18 8 คาใชจายในการปลกไมยคาลปตสอาย 5 ป/ไร 21 9 คาใชจายในการเผาถานไมยคาลปตส 21 10 การบารงรกษาไมยคาลปตส 32 11 รายไดและคาใชจายการปลกไมยคาลปตส ตอ 1 ไร 36

ระยะ 2 x 3 เมตร ( 270 ตน/ไร ) 12 กจกรรมการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส ชวงเวลาการดาเนน 61

การและคาใชจายตอไร ในระยะปลก 2 x 3 เมตร หรอ 270 ตน/ ไร 13 กจกรรมและบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสแปลงปลกปท 2 62

และปท 3 ชวงเวลาการดาเนนการและคาใชจายตอไร 14 กจกรรมการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสแปลงปลกปท 4 62

และปท 5 ชวงเวลาดาเนนการและคาใชจายตอไร 15 กจกรรมการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสทเกดจากการแตก 63 หนออายปท 1 ถงปท 4 และคาใชจายตอไร

(6)

สารบญภาพ หนา

ภาพท 1 กลาไมยคาลปตสอาย 4 เดอน หลงจากถากดายวชพชรอบ 64

โคนกลาไม ครงท 2 2 สวนไมยคาลปตส อายปท 2 65 3 สวนไมยคาลปตส อายปท 3 สามารถปลกอยตดพชไรชนดอนๆ 66 ไดโดยการไถพรวนรอบแปลงในการทาแนวปองกนทกป 4 สวนไมยคาลปตสปท 4 67 5 สวนไมยคาลปตสหลงจากตดไมออกแลว ควรหลกเลยง 68

การเกบรบสมเผา เพราะจาทาใหสญเสยธาตอาหาร 6 สวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ 69 7 ไรออยเจรญงอกงามดมากหลงจากตดไมยคาลปตส 70

และถอนตอไมออกไปแลว

1

บทท 1 บทนา

ไมยคาลปตสเปนไมยนตนขนาดกลาง มถนกาเนดอยในประเทศออสเตรเลย มสายพนธตางๆ ไมนอยกวา 700 ชนด ไดมการนาเขามาปลกในประเทศ เพยง 11 กวาชนดเทานน ตงแตเมอ 50 กวาปมาแลว ไดแก 1. ยคาลปตส แกรนดส Eucalyptus qrandis Hill xx Maiden 2. ยคาลปตส โกลบลส Eucalyptus qlobulus Labill 3. ยคาลปตส คามาลดเลนซส Eucalyptus camaldulensis Dehn. 4. ยคาลปตส เครบรา Eucalyptus crebra F. Muell. 5. ยคาลปตส ซาลคนา Eucalyptus saligna Sm. 6. ยคาลปตส ซเดอรอกซลอน Eucalyptus sideroxylon A. Cunn. ex Wolls. 7. ยคาลปตส ซตรโอโดรา Eucalyptus citriodola Hook. f . 8. ยคาลปตส ดกรพตา Eucalyptus deqlupta Blume, syn. 9. ยคาลปตส เตอเรดตคอนส Eucalyptus teriticarnis Sm. 10. ยคาลปตส แพนคลาตา Eucalyptus paniculata Sm. 11. ยคาลปตส มาคลาตา Eucalyptus maculata Kook. .f.

โดยทง 11 ชนดนนจดอยในวงค MYRTACEAE โดยมยคาลปตส คามาลดเลนซส เปนสาย

พนธทสามารถปรบตวเจรญเตบโตไดดในทวทกภาคของประเทศไทย นอกจากนกรมปาไม กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดเพาะชาแจกจายใหแกราษฎร ใชปลกรมรว รมแปลง หวไรปลายนา รวมทงทาโครงการสงเสรมการปลกไมชนดนแจกกลาไม 200 ตนตอไร มภาคเอกชนรายใหญทเปนรปบรษท ทาการเพาะกลาไมเพอจาหนายและแจกจายใหแกเกษตรกร โดยทาสญญารบซอเมอครบกาหนด 5 ป และมเอกชนรายยอยจะประกอบอาชพเพาะชากลาไมยคาลปตสจาหนายแตมปรมาณไมมากนก

นอกจากนยงมบรษทเอกชนในกลมโรงงานกระดาษทผลตกลาไมปกชาทไดสายพนธมาจากการปนเนอเยอ แตราคากลาไมมราคาแพง ตองขายไมคนใหแกกลมผขายกลาไม โดยมหนงสอประกนสญญารบซอไมคนใหดวย ปจจบนราคากลาไมชนดนสงถงตนละ 4.50 บาท เนองจาก

2

ไมยคาลปตส เปนไมใชประโยชนไดดในหลายๆ รปแบบเปนไมฟนไดด เผาทาเปนถานกด หรอใชเปนไมเขมขนาดเลกเพอใชสอยสนบสนนการกอสราง หรอหากจะใชทาสงกอสราง จะตองใหอยในรมและแหง กจะสามารถใชประโยชนไดอยางคงทนและยาวนาน มหลายโรงงานทรบซอเพอใชทาเยอกระดาษ รวมทงแหลงรบซอทวไป เพอขายตอไปทาชนไมสบเพอการสงออก ซงปจจบนมการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตสกนมากขน เพราะราคารบซอไมไดปรบตวสงขนมาตงแตป 2547 คมคาการลงทน แตกยงมคนอกจานวนมากทไมกลาทลงทนจะปลกชนดน เนองจากถกสรางภาพใหเปนไมททาลายดน ทาใหดนเสอมโทรมจะปลกพชชนดอนตอไปในอนาคตไมได เปนพชทใชนามาก พชชนดอนๆ ไมสามารถขนอยขางๆ ได ซงในขอเทจจรงแลวเราสามารถบรหารจดการสวนปาไมยคาลปตสใหเปนพนทมความอดมสมบรณเพมขนและใชประโยชนไดอยางยงยน สามารถปลกสรางสวนปาอยตดกบพชไรชนดอนๆ ไดอยางสอดคลองและกลมกลน

ไมยคาลปตส หากจะใชปลกเปนสวนปาเพอการอนรกษจะตองเขาใจธรรมชาต ลกษณะประจาพนธของไมชนดนเปนไมทปรบตวเจรญเตบโตไดดในดนหลายประเภทยกเวนดนเหนยวจด ดนเปนลกรงจด เปนไมทใชนามาก สามารถเจรญเตบโตไดตลอดทงป มการคายนามาก เปนไมเบกนาทมใบเขยวตลอดป มการสบพนธตามธรรมชาตไดไมด เมลดจะงอกไดเองในพนทดนทรายจด มสารอาหารนอยทพชชนดอนๆ ไมสามารถงอกได และเปนไมทไมมจลนทรยชนดทจะดงไนโตรเจนจากอากาศมาสะสมอยรวมกบไมยคาลปตสได ดงนนเมอปลกไมยคาลปตส เปนสวนปาไมชนดเดยว หากไมไดใสปยหรอสารอาหารใดๆ เลย สวนปาไมยคาลปตสอาย 10 – 12 ป จะใชไนโตรเจนในพนทหมด การเจรญเตบโตทางเรอนยอดจะหยด แลวจะเรมตายตงแตยอดลงมา เพอเปดทางใหไมชนดอนๆ ไดงอกแทรกขนตอไปได จากขอดและประโยชนตางๆ ของไมยคาลปตส ทาใหผวจยซงมประสบการณดานการปลกสวนปาไมยคาลปตสมความสนใจทจะศกษาวจยเกยวกบสภาพการปลกและการจดการดแลไมยคาลปตสในพนทตางๆ ตลอดจนผลตอบแทนทางทางเศรษฐกจจากการปลกสวนปาไมยคาลปตส

วตถประสงค 1) เพอนาเสนอวธการปลกและบารงรกษาทดทสดตลอดระยะเวลาจนถงตดไมออก ตลอดจนใหผลผลตสงสดและยงยน 2) เพอใหเกดความมนใจตอผทจะลงทนปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส และใชเปนคมอในการปลก และบารงรกษา เพอผลตอบแทนทคมคาทางเศรษฐกจและการลงทน

3

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

สถานการณปาไมในประเทศไทย ปจจบนทวโลกมความตนตวเรองสงแวดลอมมาก โดยเฉพาะผลกระทบจากการทาลาย

ทรพยากรปาไม ซงปาไมนนนอกจากจะเปนแหลงทองเทยวและนนทนาการ แหลงพนธกรรมของทรพยากรชวภาพขนาดใหญ และแหลงรองรบนาแลว ยงใหประโยชนโดยตรงคอแหลงของเนอไมและของปา ซงแตเดมมนษยใชทรพยากรปาไมอยางฟมเฟอยและขาดการระวงเรองผลกระทบตอสงแวดลอม อยางไรกตามความตองการใชไมของโลกมแนวโนมสงขนในศตวรรษน ประกอบกบความเขาใจดานสงแวดลอมเกยวกบทรพยากรปาไมมมากขน โดยเฉพาะคณสมบตของไมซงมลกษณะเดนหลายประการ เชน สามารถงอกใหมได (renewable) สามารถนากลบมาใชใหมได (reuseable) สามารถนามาแปรรปใชใหมได (recyclable) ยอยสลายไดเอง (decomposable) ใชพลงงานในกระบวนการผลตนอย (less energy consumption) และยงเปนแหลงเกบกกคารบอน (carbon sink) เปนตน

จาก Agenda 21 ในการประชมสหประชาชาต เมอป 2535 หรอ UN Earth Summit ทเมอง Rio de Janeiro ประเทศบราซล ซงประเทศตาง ๆ ตองชวยกนรกษาปาธรรมชาตทเหลอไวพรอมกบเพมพนทปาเศรษฐกจ โดยเฉพาะประเทศในแถบรอน ซงเปนปาไมเขตรอน (tropical forest) มสวนสาคญอยางยงในการชวยจบกาซคารบอนไดออกไซดจากบรรยากาศ (carbon sequenstering) ชวยลดภาวะโลกรอน

ประเทศไทยเปนประเทศหนงในแถบรอน ตงอยในเขตมรสมเอเซยตะวนออกเฉยงใต ซง ปาไมมความหลากหลายทางธรรมชาต กลาวคอมปาดงดบเขา ปาสน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ ภาคกลางสวนใหญเปนปาเบญจพรรณ ทตดชายทะเลสวนใหญเปนปาชายเลน และภาคใตมปาดงดบชน ปาชายเลนและปาพร ในชวงศตวรรษทผานมาประเทศไทยมพนทปาไมมากกวาครงหนงของพนทประเทศ และประเทศไทยเปนประเทศทสงออกไมทสาคญประเทศหนงของโลก ชนดไมทรจกกนดคอไมสกสยาม (Siam teak) หรอสกทอง (Golden teak) ในปจจบน ตอมาเมอพนทปาไมลดนอยลงจนกระทบตอสงแวดลอมรฐบาลไดออกพระราชกาหนดปดปาสมปทาน (ปาบก) ทวประเทศเมอป 2532 ประเทศไทยจงตองนาเขาไมและผลตภณฑไมในปรมาณทสงมากมาตลอด สาหรบป 2542 ประเทศไทยไดนาเขาไมและผลตภณฑไม

4 รวม 36,900 ลานบาท ซงมแนวโนมลดลงหลงจากยกเลกสมปทานใหม ๆ ทเคยสงถงกวา 60,000 ลานบาท โดยไดสงออกผลตภณฑในกลมน 58,658 ลานบาท ซงเพมมากขนกวาสองเทาจากป 2538 (สมชย, 2544)

ตารางท 1 การนาเขาไมและผลตภณฑไม ป 2538 - 2542 2538 2539 2540 2541 2542 ผลตภณฑ

ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ไมซง/ไมแปรรป

3.5 27,018 3.2 23,519 2.4 18,634 1.2 8,920 1.7 11,283

ผลตภณฑไม

- 2,275 - 2,242 - 2,091 - 1,404 - 1,302

เยอกระดาษ 416,897 9,123 415,810 6,836 414,151 6,595 327,760 7,031 438,525 7,987 กระดาษ 520,185 19,407 468,567 17,348 404,004 17,521 232,750 15,376 365,208 16,328

รวม 57,823 49,945 44,841 32,731 36,900

หมายเหต ปรมาณไมซง/ไมแปรรป หนวยเปน หมน ลบ.ม. ปรมาณกระดาษและเยอกระดาษ หนวยเปน ตน มลคา หนวยเปน ลานบาท ทมา : สวนศนยขอมลกลาง (2542) อางโดย สมชย (2544)

ตารางท 2 การสงออกไมและผลตภณฑไม ป 2538 - 2542 2538 2539 2540 2541 2542 ผลตภณฑ

ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ไมซง/ไมแปรรป

0.81 2,216 0.45 1,946 0.79 2,230 1.08 2,577 2.89 4,108

ผลตภณฑไม - 14,763 - 15,176 - 18,511 - 25,540 - 29,390 เยอกระดาษ 99,383 1,910 131,509 1,332 102,719 1,375 217,079 3,060 229,682 4,143 กระดาษ 239,737 8,316 203,682 4,750 525,715 11,396 925,766 20,526 9,788,73

9 21,017

รวม 27,205 23,204 33,512 51,703 58,658

หมายเหต ปรมาณไมซง/ไมแปรรป หนวยเปน หมน ลบ.ม. ปรมาณกระดาษและเยอกระดาษ หนวยเปน ตน มลคา หนวยเปน ลานบาท ทมา : สวนศนยขอมลกลาง (2542) อางโดยสมชย (2544)

5 รฐบาลไทยไดพยายามฟนฟทรพยากรปาไมโดยนโยบายปาไมแหงชาตกาหนดใหมพนท

ปาไม 40 เปอรเซนต ของพนทประเทศทงหมด 321 ลานไร แตขณะนประเทศไทยมพนทปาเหลออยเพยง 25.28 เปอรเซนต จงจาเปนตองปลกเพมอก 14.72 เปอรเซนต หรอประมาณ 12 ลานไร (ตารางท 3)

ตารางท 3 เนอทปาตามภมภาคตางๆ ของประเทศไทย ป 2528 - 2541

ป\ภมภาค เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ

ตะวนออก กลาง ใต รวม %

2528* 84,126 25,580 7,990 17,685 15,485 150,866 29.40

2531 80,402 23,693 7,834 17,244 14,630 143,803 28.03

2532 80,222 23,586 7,786 17,223 14,600 143,147 27.95

2534 77,143 21,799 7,691 16,616 13,449 136,698 26.64

2536 75,231 21,473 7,634 16,408 12,808 133,554 26.03

2538 73,886 21,265 7,591 16,288 12,455 131,485 25.62 2541 73,057 20,984 7,507 16,049 12,125 129,722 25.28

หมายเหต หนวย : ตร.กม. ทมา : สวนศนยขอมลกลาง (2542) * สวนศนยขอมลกลาง (2539) อางโดย สมชย (2544)

ชวงรอยตอของแหลงไมจากปาธรรมชาตทถกยกเลกสมปทานกบการรอไมจากสวนปาซงเรมสงเสรมอยางจรงจงเมอ 10 ปทผานมาน ไดมไมยางพาราเขามาทดแทนจนเปนวตถดบทสาคญในการสงออก ซงไมยางพาราจากสวนยางพาราเรมแรกมวตถประสงคเพอตองการนายางไม และตองถกตดโคนเมอใหนายางนอยลง ซงมจานวนมากในแตละป แตเนอไมยางพาราถกเชอราและแมลงทาลายไดงาย นกวจยอตสาหกรรมไมไดคดคนปองกนรกษาเนอไมไดสาเรจ จงนามาใชใน อตสาหกรรมไมโดยเฉพาะการผลตเครองเรอน เนองจากไมยางพารามเนอไมสขาวและมาจากประเทศไทยตอเนองจากไมสก ในตลาดโลกจงเรยกไมชนดนวาสกขาว (White teak)

6 ในประเทศไทยยงมไมอกชนดหนงทมความโดดเดนคอ ไมยคาลปตส ซงนามาจากประเทศ

ออสเตรเลย ไมยคาลปตสไดถกนามาใชอยางกวางขวางในอตสาหกรรมเยอกระดาษและกระดาษ เนองจากเปนไมทขนไดงายในทกสภาพดนและภมอากาศของประเทศไทย และเปนไมโตเรวอายเพยง 3 ปสามารถใหเยอไมสาหรบทากระดาษไดแลว นอกจากนยงมไมชนดอน ๆ จากสวนปาเขาสอตสาหกรรมไมของประเทศมากขน ๆ โดยเฉพาะไมสกจากสวนปาจะกลบมาเปนวตถดบทสาคญอกครงในอตสาหกรรมไมของไทยในอนาคตอนใกลน

สาหรบอตสาหกรรมไมของประเทศไทยนบวามความกาวหนาและเทาทนเทคโนโลยดานอตสาหกรรมไมของโลก กลาวคอประเทศไทยมอตสาหกรรมไมเกอบทกชนดทมในโลกน ซงเปนผลสบเนองมาจากความหลากหลายและปรมาณของวตถดบ ประกอบกบการสงเสรมการลงทนทผานมาสามารถผลตและสงจาหนายผลตภณฑไมไปตางประเทศไดเปนอยางด แหลงไมใชสอยทสาคญของประเทศไทย

แหลงไมทสาคญของประเทศไทยอาจจาแนกได 3 แหลง คอ 1. ไมจากปาธรรมชาต

แตเดมประเทศไทยสงออกไมซงซงไดมาจากปาธรรมชาต ตอมาสถานการณไมจากปาลดนอยลงเรอยๆ เมอรฐบาลมความหวงใยในเรองสงแวดลอมเปนหลกจงใชมาตรการปดปา รวมทงมาตรการสงเสรมการนาเขาไมและมาตรการทางภาษสาหรบชะลอการสงออกไมเปน ครงคราวอยางตอเนองมาตงแตป 2520 จนกระทงเกดกรณฝนตกหนกในภาคใตแลวดนถลมจาก ภเขาพดพาไมซงทถกลกลอบตดลงมาทบถมหมบานแหงหนง (อาเภอพปน จงหวดนครศรธรรมราช) เมอปลายป 2531 จงเปนเหตใหรฐบาลประกาศยกเลกสมปทานปาบก ทวประเทศในตนป 2532 (ยกเวนสมปทานปาชายเลนซงเปนไมโกงกางทใชในการเผาถานเทานน) เปนเหตใหแหลงไมเกอบทงหมดในประเทศ ไมสามารถนามาใชในประเทศหรอสงออกได ซงผรบสมปทานปาไมตางฟองรองคาเสยหายจากรฐบาล สวนผประกอบการอตสาหกรรมไมตองหนไป นาเขาไมจากตางประเทศ โดยเรมจากประเทศรอบขางทงพมา ลาว เขมร มาเลเซย อนโดนเชย และไกลไปถง อาฟรกาและอเมรกาใตอกดวย

2. ไมจากสวนยางพารา ประเทศไทยมพนทปลกไมยางพารามากเปนอนดบสองของโลกรองจากอนโดนเซย

(อนโดนเซยประมาณ 15 ลานไร ไทยประมาณ 12 ลานไร มาเลเซยประมาณ 10 ลานไร)

7

ไมยางพาราแตเดมนนปลกไวเพอตองการนายาง (ประเทศไทยสงออกยางธรรมชาตปละประมาณ 2 ลานตนเปนอนดบหนงของโลก) โดยปลกทภาคใตมากทสดคดเปน 85 เปอรเซนต และชายฝงทะเลภาคตะวนออกของประเทศคดเปน 13 เปอรเซนต ทเหลอปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปจจบนรฐบาลได สงเสรมใหปลกไมยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากขน

ไมยางพาราจะใหปรมาณนายางทไดคณภาพมาตรฐานเพยง 25 ป ตองตดโคนเพอปลกตนใหม ซงรฐบาลไดสนบสนนโดยตงกองทนสงเคราะหสวนยาง ปจจบนให 6,800 บาท/ไร ในการตดโคน ในแตละปมเปาหมายตดโคนจานวน 2.3 แสนไร โดยใหเนอไมไรละประมาณ 2 ลบ.ม. คดเปนเนอไมทงหมดประมาณ 5 ลาน ลบ.ม.ตอป แตสามารถนาไมยางพาราออกมาใชไดประมาณ 70 เปอรเซนต และไมยางพาราทเหมาะสมนาไปแปรรปเพอผลตเครองเรอนไดเพยง 33.5 เปอรเซนต ใชทาไมเสาเขมประมาณ 12 เปอรเซนต และเศษไมและไมฟนประมาณ 53 เปอรเซนต

อตสาหกรรมทนาไมยางพาราไปใชคอการผลตเครองเรอน ของเลน แผนชนไมอด แผนใยไมอดความหนาแนนปานกลาง พนไมปารเก กรอบรป เครองใชในครวเรอน นอกจากน ยงนาไปทาไมเสาเขม ลอไมสาหรบมวนสายไฟฟาขนาดใหญ ลงใสปลา และไมเชอเพลงทงฟนและถาน ซงอตสาหกรรมเครองเรอนใชไมยางพาราเปนวตถดบถง 65 เปอรเซนต โรงงานแผนชนไมอดใช ไมยางพาราเปนวตถดบจานวน 16 โรง จากทงหมด 19 โรง และแผนใยไมอดความหนาแนน ปานกลางใชไมยางพาราเปนวตถดบจานวน 4 โรง จากทงหมด 6 โรง (ตารางท 4 และ 5)

8

ตารางท 4 โรงงานผลตแผนชนไมอด ป 2541 บรษท กาลงการผลต

(x1,000 ลบ.ม./ป) วตถดบไม ทตงโรงงาน

1. บรษทดโรสปาน จากด 45 ยางพารา ฉะเชงเทรา 2. บรษทปารตเกลแพลนเนอร จากด 123 ยางพารา ชลบร 3. บรษทไทยปารตเกลโปรดกส จากด 93 ยางพารา สงขลา 4. บรษทเอมพปารตเกลบอรด จากด 70 ชานออย ชยภม 5. บรษทจซบซ จากด 60 ชานออย ลพบร 6. บรษทไดอชพารตเคล จากด 60 ยางพารา สงขลา 7. บรษทวพวดโปรดกส จากด 54 ยางพารา ฉะเชงเทรา 8. บรษทสหะชยพาตเคลบอรด จากด 45 ยางพารา ปทมธาน 9. บรษทซนพาราเทค จากด 45 ยางพารา สราษฎรธาน 10. บรษทไทยนาแสงอตสาหกรรมไม จากด

15 ยางพารา นนทบร

11. บรษทเอสเอสเฟอรนเทค จากด 9 ยางพารา นนทบร 12. บรษทไทยชปบอรด จากด 6.9 ไมเบญจพรรณ สมทรปราการ 13. บรษทโมลารวด จากด 75 ยางพารา สมทรสาคร 14. บรษทเอสทเอปารตเกลโปรดกส จากด

195 ยางพารา สงขลา

15. บรษทระยองปารตเกลบอรด จากด 54 ยางพารา ระยอง 16. บรษทพงงาปารตเกลบอรด จากด 60 ยางพารา พงงา 17. บรษท ส.กจชย จากด 30 ยางพารา ระยอง 18. บรษทวนชยพาแนลอนดสทรส จากด

300 ยางพารา สราษฎรธาน

19. บรษทสยามรโสวดโปรดกส จากด 84 ยางพารา สราษฎรธาน รวม 1,423.9 หมายเหต ปจจบนสวนใหญใชไมยคาลปตสเปนวตถดบเปลยนสลบกบไมยางพาราในบางโอกาส ทมา : สมชย (2544)

9 ตารางท 5 โรงงานผลตแผนใยไมอดความหนาแนนปานกลาง (MDF) ป 2538

บรษท กาลงการผลต (ลบ.ม./ป)

วตถดบไม ทตงโรงงาน

1. บรษทขอนแกน เอมดเอฟ จากด 72,500 ชานออย ขอนแกน 2. บรษทวนชยกรป จากด (มหาชน) 210,000 ยางพารา ชลบร 3. บรษทเมโทรเอมดเอฟ จากด 94,000 ยางพารา กาญจนบร 4. บรษทเอสทเอกรป (1993) จากด (มหาชน)

120,000 ยางพารา สงขลา

5. บรษทอะโกรแมทส จากด 100,000 ยางพารา และ ยคาลปตส

ปราจนบร

6. บรษทไมอดไทย จากด 90,000 ยคาลปตส และ เศษไมจากโรงงานแม

สระบร

รวม 686,500 ทมา : สมชย (2544)

3. ไมจากสวนปา ทสาคญไดแก 3.1 ไมยคาลปตส

3.1.1 ไมยคาลปตสจากโครงการของรฐบาล รฐบาลไดดาเนนการปลกสรางสวนปาเพออตสาหกรรมไม

อยางจรงจง คอ หลงจากประกาศใชพระราชบญญตสวนปา ป พ.ศ.2535 ซงการปลกไมยคาลปตสเรมใน โครงการปรบโครงสรางการผลตของเกษตรกร (ปลกไมโตเรว) เพอใหเกษตรกรปลกไมโตเรว เชน ยคาลปตส กระถนเทพา เปนตน ทดแทนพชเศรษฐกจ 4 ชนด คอ ขาว มนสาปะหลง กาแฟ และพรกไทย (ซงมกจะมปญหาทางดานราคาและการผลต เชน ภยแลง นาทวม โรคแมลง เปนตน) โดยรฐใหสงจงใจเปนกลาไมและปยเคม 20 กก./ไร โดยไดเปาหมายครบจานวน 680,000 ไร ในชวง ป 2537-2539 แตมปญหาการตอตานไมยคาลปตส วาทาลายระบบนเวศน จงไมไดดาเนนการ แตตอมาไมยคาลปตสไดรบการสงเสรมใหปลกเสรมไมเกนครงหนง ในพนทโครงการสงเสรมปลกไมเศรษฐกจ ซงจะไดกลาวตอไป

10 3.1.2 ไมยคาลปตสจากผประกอบการอตสาหกรรมไมภาคเอกชน ผประกอบการอตสาหกรรมไมโดยเฉพาะการผลตเยอกระดาษ

และกระดาษ ไดตระหนกถงวตถดบไมทควบคมไดโดยการสงเสรมของผประกอบการเอง ซงประเทศไทยม 2 รายใหญ ๆ คอ กลมเกษตรรงเรองพชผลผประกอบธรกจการคาผลตผลทางการเกษตร (ขาว มนสาปะหลง ขาวโพด ฯลฯ) ไดจดตงบรษทลก 2 บรษท คอ บรษทอะโกรไลน จากด ปลกสรางสวนปายคาลปตสของตนเองประมาณ 200,000 ไร และสงเสรมจาหนายกลาไมพนธดใหเกษตรกรประมาณ 300,000 ไร พรอมแนะนาการปลกดแลรกษาแลวรบซอไมยคาลปตสคน เพอนาไปผลตเยอกระดาษและกระดาษปละ 3 ลานตน โดยบรษทแอดวานสอะโกร จากด (มหาชน)

ผประกอบการรายทสองคอ กลมปนซเมนตไทย โดยบรษท สยามฟอเรสทร จากด มเกษตรกรเปนสมาชกประมาณ 160,000 ไร และไมเปนสมาชกประมาณ 700,000 ไร โดยรอบบรษทในรศม 150 กม. ซงผเปนสมาชกจะไดรบกลาไมจากการเพาะเลยงเนอเยอ (tissue culture) และการเสยบยอด (grafting) โดยประกนรบซอไมคน ไมทซอเสนผาศนยกลาง 2-4 นว ราคา 750 บาท/ตน หากเสนผาศนยกลางมากกวา 4 นว ราคา 850 บาท/ตน และเสนผาศนยกลางนอยกวา 2 นว ราคา 550 บาท/ตน ปจจบนนาไมไปผลตเยอกระดาษและกระดาษ โดยบรษทสยามคราฟท จากด

3.2 ไมสก รฐบาลไดดาเนนการปลกสรางสวนปาเพออตสาหกรรมไมอยางจรงจงคอ หลงจาก

ประกาศใชพระราชบญญตสวนปา ป พ.ศ. 2535 ซงกรมปาไมไดจดทาโครงการอกโครงการหนง คอโครงการสงเสรมเกษตรกรปลกสรางสวนปาในชวง 5 ป (2537-2541) และชวงตอมาเปลยนเปนชอโครงการสงเสรมการปลกสวนปาไมเศรษฐกจ (2542-2548) รวมระยะเวลา 12 ป โดยมเปาหมายสงเสรมปลกใหได 8 ลานไร แตเทาทดาเนนมาจนถงขณะน (2543) ปลกไดเพยง 2.3 ลานไรเทานน พนธไมทนยมปลกมากคอ สก มพนทปลกในป 2537-2539 รวมประมาณ 550,000 ไร

โครงการนรฐใหเงนอดหนน 3,000 บาท/ไร โดยแบงจาย 5 ป คอ 800, 700, 600, 500 และ 400 บาท ตามลาดบ ซงโครงการนเนนปลกพนธไมปาเศรษฐกจมคาพนเมองของไทย ในชวงแรกไมมไมยคาลปตส เนองจากการตอตานไมยคาลปตสวาทาลายระบบนเวศน แตตอมา ในชวงทสองไดสงเสรมใหปลกไมยคาลปตสผสมไดครงหนง

โดยสรปแหลงไมแตเดมคอปาธรรมชาต ซงปจจบนไมมแลวโดยปาเกอบทงหมดในประเทศไทยทเหลอ ถกสารองไวเพอการรกษาสงแวดลอม ดงนนแหลงไมทใชในปจจบน

11

นอกจากไมนาเขาแลวคอไมยางพาราและไมจากสวนปา ซงไมจากสวนปาในปจจบนเปนไมตดสางขยายระยะอาย 5-7 ป ไมมขนาดเลก (เสนผาศนย กลางประมาณ 3-6 นว) มสวนกระพอยมากมแกนเพยงเลกนอย และความแขงของเนอไมตา ทาใหนาไปใชประโยชนไดจากด โรคแมลงและเชอราเขาทาลายไดงาย ไมแปรรปทเลอยไดมกบดงอ เนอไมยบตวและแตกปลาย แนวทางแกไขปญหานโดยธรรมชาตคอตองรอจนกวาไมจะโตอกประมาณ 10 ปจากนไป ยกเวนไมยคาลปตสทใชใน อตสาหกรรมเยอกระดาษและกระดาษ ซงสามารถใชไมอายเพยง 3 ปไดแลว แตถาหากตองใชในอตสาหกรรมไมเครองเรอนยงมปญหาอยเชนกน การแปรรปไมและการใชประโยชนไม

เทคโนโลยในการแปรรปไมและการใชประโยชนไมในประเทศไทยจาแนกได 2 ระดบ คอ 1. กระบวนการใชประโยชนไมเบองตน (primary processing) ไดแก การเลอยไม การ

ปองกนรกษาเนอไม และการผง/อบไม ดงตอไปน 1.1 การเลอยไม

การเลอยไมสาหรบชาวบานทวไปใชแรงคนเลอยดวยเลอยชก โดยมทงการเลอยไมในแนวดงหรอในแนวราบ ซงมมาแตโบราณจนถงปจจบนคงมการเลอยแบบนในชนบท ตอมาใช เลอยโซเพอเปดปกไมหรอเลอยทงหมดไดเปนแผนไมแปรรป (ปจจบนนยมในการเลอยตนมะพราว) แตสวนใหญหลงจากเลอยเปดปกแลวจะนามาเลอยซอยดวยเลอยวงเดอนซงจดทาขนเอง บางแหงใชรถไถนาเปนมอเตอรหมนใบเลอย (การเลอยไมดวยแรงคนของชาวบานน สวนใหญไมไดขออนญาตจากราชการ) สวนการเลอยไมดวยโรงเลอยทงขนาดเลกและใหญนน (ทไดรบอนญาตจากราชการ) สวนใหญหยดกจการเนองจากรฐบาลยกเลกการทาไมจากปา แตตามสถตปาไมยงคงมโรงเลอยไมดวยเครองจกรจานวน 514 โรง และเลอยไมดวยแรงคนจานวน 45

เทคโนโลยการเลอยไมแตเดมใชเลอยวงเดอนขนาดใหญสญเสยเนอไมเปนขเลอยมาก จงไดไมแปรรปประมาณ 40-50 เปอรเซนต ตอมาไดใชเลอยสายพานแทนเลอยวงเดอนมากขน ปจจบนการเลอยไมขนาดใหญเปนไมนาเขาเทานน โดยไมขนาดเลกภายในประเทศเขามาม บทบาทมากขนในการเลอยไมคอไมยางพารา และไมจากสวนปาทรฐบาลสงเสรม ซงมลกษณะและคณสมบตแตกตางจากไมขนาดใหญจากปาธรรมชาต เชน ความเคนจากการเตบโต (growth stress) ไมแปรรปทไดมกจะบดงอและแตก ดงนนการเทคโนโลยการเลอยไมจงตองปรบปรงพฒนาเพอเลอยไมใหไดทงปรมาณและคณภาพ

12

ไมขนาดเลกในประเทศไทยกาหนดทเสนผาศนยกลาง 4-10 นว หรอ 10-25 ซม. ในทนเปนไมขนาดเลกทมาจากสวนปา ขนาดไมทเหมาะสมควรมเสนผาศนยกลางไมตากวา 8 นว และควรเลอยเปนขนาดสน ความยาวประมาณ 1.50-2.00 เมตร (ไมทอนขนาดเลกขนาดเสนผาศนยกลาง 6-9 นว เลอยเปนไมแปรรปแลวไดผลผลต 25-35 เปอรเซนต โดยรวมไมทโคงงอและแตกราวดวย เมอนาไปใชงานคงเหลอประมาณ 20-25 เปอรเซนต) ลกษณะการใชงานเหมาะสาหรบผลตภณฑทใชไมชนเลก ซงหากตองการไมทมขนาดใหญและหนากวางขนใหตอความยาวหรออดประสานทางความหนาและความกวางเขาดวยกน อยางไรกตามการแปรรปไมขนาดเลกเสนผาศนยกลาง 5-7 นว นนสามารถทาได แตผลผลตไมแปรรปจะนอย สญเสยไมในลกษณะปกไมและเศษไมมาก ไมแปรรทไดจะเปนมกระพ ตดไส และจานวนตาไมมาก

ตารางท 6 ขนาดเสนผาศนยกลางของไมขนาดเลกในทองถนตาง ๆ ขนาดเสนผาศนยกลาง ทองถน นว ซม.

แคนาดาตะวนออก สแกนดเนเวย และสหรฐภาคใต 4-10 10-25 แคนาคาตะวนตกฝงแปซฟคตะวนออก สหรฐอเมรกา (ตอนกลาง) นวซแลนด ออสเตรเลย (ไมสนปาปลก)

4-20 10-50

แคลฟอเนยรตอนเหนอ ปายคาลปตของออสเตรเลย และปาเขตรอนชน

12-24 30-60

Williston (1981) 4-20 10-50 ประเทศไทย 4-10 10-25 ทมา : สมชย (2544 ) การลดตาหนในไมขนาดเลก เนองจากความเคนจากการเตบโต คอการแตก การบดงอ โดยมการทดลองกานไมขณะยนตน (การถากเนอไมสวนกระพออกใหลกเขาไปถง สวนแกนรอบ ๆ ลาตน) การใชสารเคมพนใบไมทาใหยนตนตาย แนวคดคอทาใหตนไมแหง มความชนลดลง ชวยใหความเคนในไมลดลงไปสวนหนง หรอลดการแตกราวหลงการโคน โดยใชเหลกรดหวไม หรอทาหวไมดวยสหรอสารเหนยว การแชไมในนา การใชเหลกรปตว S หรอตว C ตยดตดกบหนาตดไมทอน การเจาะไมสวนใจไม (pith) ออกบางสวน การเลอยเซาะถงใจไมเปนรองตามยาว

13

ลาตน ซงบางวธใชไดผลกบไมชนดหนงแตอกชนดหนงไมไดผล ผลการทดลอง การกานไมปรากฏวาชวยลดการบดงอลงได 10 เปอรเซนต และลดการแตกปลายได 19 เปอรเซนต

สวนเทคนคการเลอยไมขนาดเลกอาจใชการเลอยแบบสมดล (balance cutting) เปนการเลอยไมทงดานซายและดานขวาพรอม ๆ กนดวยใบเลอยคใหอยหางใจไมเทา ๆ กน (ทาใหเนอไมปลดปลอยความเคนแตละขางพรอมกน) ชวยใหไมแปรรปตรงไมบดงอ เครองเลอยคอ เลอยสายพานค (balance saw) เลอยตบ (gang saw) หรอเลอยซม (sash gang saw)

นอกจากนการกองเกบไมทเลอยแลวมสวนสาคญทาใหมคณภาพทดไดโดยไม บดงอ โกง หรอแตกปลาย คอการเลอยไมสดปลายทอนคงเหลอไวประมาณ 1 นว แลวมดปลายอกขางดวยลวดหรอตอกตะปยดไมเมอจะใชงานจงฉกแยกออกมาใช หรอนาไมแปรรปทเลอยไดลงแชนาทนท 1-2 วนแลวจงนามาผงกระแสอากาศชวยใหไดไมแปรรปทตรงไมคดงอและไมแตกปลาย หรอการเลอยเปนไมแปรรปขนาดใหญแลวกองเกบไวเมอจะใชงานจงนามาเลอยใหไดขนาดทตองการอกครง รวมถงการกองผงแหงไมใหใชนาหนกบงคบ หรอการกองไมแปรรปบนคานหวทายใหสวนโคงงออยดานบนแลวปลอยใหแรงโนมถวงของโลกชวยดงกลบใหตรง เปนตน

1.2 การปองกนรกษาเนอไม สาหรบไมโตเรวหรอไมขนาดเลกมกจะถกเชอรา แมลง และเพรยง เขาทาลายเนอไม

ทาใหมอายการใชงานสนเพยง 1-2 ปเทานน การอาบนายาปองกนรกษาเนอไมชวยยดอาย ความทนทานของไมออกไปไดอก 3-5 เทาจากปกต เทคโนโลยการปองกนรกษาเนอไมในประเทศไทยอาจจาแนกได 2 รปแบบ คอ

1.2.1 การไมใชสารเคม โดยใชการแชนา การลนไฟ หรอการปลกสรางอาคารทโปรงโลงมการระบายอากาศทด หรอการเทคอนกรตรองพนสาหรบการปกเสาไม นอกจากนยงมการศกษาทดลองปพนดวยหนกรวดขนาดตาง ๆ ทกนหลมกอนปกเสาไม ซงมแนวโนมในการปองกนปลวกได

1.2.2 การใชสารเคม มกรรมวธ 2 รปแบบ คอ 1.2.2.1 การไมใชแรงอด (non-pressure treatment) ไดแก การทาหรอพน การ

จม และการแชสารเคม คอ 1) การทาหรอพน (brush or spray treatment) ใชกบไมทผาน การ

ผงหรออบแหงแลว ถาเปนไมเสารวหรอเสาบานใหลอกเปลอกออกกอน การทาหรอการพนอาจทาตลอดทงทอนหรอเฉพาะสวนทอยคอดน (ลกลงไปในดน 30-40 ซม. และอยเหนอพนดน 60-70 ซม.)

14

โดยทาหรอพนควรมากกวา 1 ครง นายาทใชควรเปนพวกนามนหรอสารเคมละลายในนามน เชน นามนดน โซลกนม หรอ นามนทาไมตาง ๆ ซงจะตดทนในไมไดด

2) การจมในนายา (dipping) ใชกบไมแหงจะดกวาไมสด โดยนามาจมนายาเพยง 2-3 นาท เหมาะกบไมทใชงานชวคราวหรอใชในรมและทาสหรอนามนชกเงาทบอกครงหนง

3) การแชไมในนายา ใชกบไมสดหรอไมแหง แตไมแหงจะไดผลดกวา วธการนใชไดกบทงไมทอนกลมและไมแปรรป ถาเปนไมทอนกลมตองลอกเปลอกออกกอน การแชตองใหไมจมอยใตนายาตลอดเวลา ระยะเวลาการแช ½ - 3 วน แลวแตชนดไม เมอแช เสรจแลวตองกองผงไมใหแหงไมนอยกวา 7 วน ตวยาทใชเปนพวกสารเคมละลายในนา สาหรบภาชนะทใชแชอาจใชถง 200 ลตร ผาครงแลวตอเชอมเขาดวยกน หรอขดดนเปนบอตามขนาด ทตองการแลวปลาดพนดวยผาพลาสตกกนนายารวซม

1.2.2.2 การใชแรงอด (vacuum and pressure treatment) กรรมวธนตองใชเครองทาสญญากาศและอดนายาเขาเนอไม โดยทวไปใชกบไมสดเรมจากการทาสญญากาศทระดบ 500 มลลเมตรปรอท นาน 15 นาทแลวจงเพมความดนพรอมกบปลอยสารเคมเพออดนายาเขาเนอไมทระดบ 150-170 ปอนด/ตารางนว เปนเวลานาน 45-55 นาท (สาหรบไมยางพาราหนา 1.5 นว กรณอดเตมเซล) ตวยาทใชนยมพวกสารละลายนาเนองจากมราคาถก คอ CCA สาหรบไมใชกลางแจง แกนกลางมวนสายไฟฟาหรอสายโทรศพท และ Boron สาหรบไมเพอผลตเครองเรอน

1.3 การผง/อบไม การผงและอบไม (drying lumber) ทนยมใชม 2 วธ คอ

1.3.1 การผงดวยกระแสอากาศ (Air drying or Seasoning) การผงดวยกระแสอากาศ ปรมาณความชนในไมทไดไมแนนอน การทาให

ความชนในไมตากวา 25 เปอรเซนต จาเปนตองใชเวลาคอนขางนาน สาหรบไมแปรรปหรอไมทอนขนาดเลกทใชในงานกอสราง เชน เสา หรอไมคายน หรอกองไมไวเพอรอนาไปทาชนไมสบ

ไมโตเรวเสนผาศนยกลางไมเกน 6 นว กองผงในกระแสอากาศชวงฤดแลงตองใชเวลา 4-6 เดอน เพอทาใหความชนในไมลดลงเหลอ 25-30 เปอรเซนต สวนขนาดใหญเสนผาศนย-กลางใหญ 30 ซม. ขนไป ไมควรกองผงไวนานเกนไป ควรแปรรปไมโดยเรวแลวจงนามากองผงไวอกครง ขนาดของกองไมไมควรใหกวางกวา 2 เมตร เพราะไมทกองอยบรเวณกงกลางจะแหงชา ทาใหเกดเชอราหรอแมลงเขาทาลาย สวนความสงของกองไมไมมขอจากด ขนอยกบความ

15

สะดวกและความมนคงของกองไม ระยะหางของกองไมไมนอยกวา 30 ซม. เพอใหกระแสอากาศไหลผานไดด และสะดวกตอการขนยายหรอรวมกอง

กองไมควรสงจากพนดนไมนอยกวา 30 ซม. สาหรบไมคน (stick) ทใชกบ ไมแปรรปมอย 2 ขนาด คอ 1x1 นว และ 1x½ นว ไมทแหงงายและเกดตาหนนอย เชน สก สะเดาเทยม ใหใชไมคนหนา 1½x1½ นว โดยแนวของไมคนอยในแนวดงตรงกน ในฤดฝนควร กองไมใตโรงเรอนหรอมหลงคาคลม เพอปองกนเชอราบนเนอไม โดยเฉพาะไมยางพารา และไมสน เปนตน

1.3.2 การอบแหงดวยเตาอบ (kiln drying)

การทาใหไมแหงดวยเตาอบ สามารถควบคมอณหภมและความชนสมพทธไดตามตองการ ซงจะเรวกวาการผงแหงโดยกระแสอากาศ 10-30 เทา

การทาใหไมแหงควรใชทงสองวธ โดยผงในกระแสอากาศใหความชนในไมตากวา 30 % ซงกองอยในโรงเรอนทมฝา 3 ดาน ฝาดานหนงตดพดลมใหอากาศหมนเวยนรอบกองไมไดดและเรวขน การทาการผงไมกอนอบ (predrying) นใชเวลาประมาณหนงเดอน แลวจงใชความรอนอบไมอกประมาณหนงเดอนเชนกน

การทาใหไมแหงตองควบคมไมใหผวหนาไมแหงเรวเกนไป โดยมโรงเรอนหรอวสดคลมกองไม สาหรบการผงดวยกระแสอากาศ สวนการอบไมดวยเตาอบตองควบคมอณหภมและความชนสมพทธใหเหมาะสม ถาความชนของเนอไมดานนอกแตกตางกบความชนในไมเกน 5 เปอรเซนต จะเกดแรงเคนในเนอไมเปนสาเหตของการเกดตาหนตาง ๆ ได เชน โคง อาการแขงนอก (case hardening) แตกแบบรงผง (honeycombing) ในเนอไมได ทงนตาหนตาง ๆ อาจเกดจาก คณสมบตเฉพาะตามธรรมชาตของเนอไม เชน ลกษณะเสยนไม อายของไมทนามาใชงานพบวา ไมโตเรว เชน ยคาลปต สะเดาเทยม การเจรญเตบโตทรวดเรวของไม ทาใหเกดแรงเคนขนในเนอไม โดยไมทมอายนอยแรงเคนจากการเจรญเตบโตคอนขางรนแรง ทาใหเกดอาการแตกทปลายไมไดงาย ดงนนการอบแหงตองทาสทหวทายของไม เพอลดการคายความชนในไมเรวเกนไป

การกองไมทปลายไมทงสองดานตองใชไมคนวางใหพอดกบหวและปลายไม และบนสดของกองไมควรวางนาหนกกดทบกองไมดวย เนองจากไมโตเรวเมอสญเสยความชนในไม แรงเคนจากการเจรญเตบโตจะถกปลอยออก ทาใหไมโกงหรอโคง

2. กระบวนการใชประโยชนไมขนฑตยภม (secondary processing) ไดแก การผลตเครองเรอน การผลตแผนไมอดไมประกอบ การผลตเยอกระดาษและกระดาษ และการผลตถาน ดงตอไปน

16

2.1 การผลตเครองเรอน โรงงานผลตเครองเรอนไมในประเทศไทยม 6,352 โรง สวนใหญเปนเครองเรอน

ประเภทชดรบแขก ชดรบประทานอาหาร ชดนงเลน และชนวางของ เปนตน โดยมทงสธรรมชาตและยอมส ซงเครองเรอนนม 2 ลกษณะ คอ

1) เครองเรอนชนดทถอดไมได (stable furniture or furnished furniture) เปนเครองเรอนสาเรจรป สวนใหญผลตใชภายในประเทศ

2) เครองเรอนชนดทถอดได (knock down furniture) สวนใหญผลตเพอสงออก การผลตเครองเรอนสวนใหญใชฝมอมากกวาแรงงาน แมวาโรงงานขนาดใหญทผลต

เพอสงออกจะใชเครองจกร (เครองมอเครองจกรสวนใหญสงมาจากตางประเทศ) แตการใชแรงงานฝมอยงมความสาคญอยมาก ดงนนการผลตเครองเรอนอาจจาแนกการผลตออกเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1) การผลตทตองใชฝมอมากกวาแรงงาน โดยกรรมวธการผลตตองใชฝมอเปนสวนใหญ ไดแก การผลตเครองเรอนแตละชดทไมซาแบบกน หรอเครองเรอนทมลกษณะเดยวกน เชน ชดลายไทย ชดหลยส แตการออกแบบ การแกะสลกลวดลาย การเขาไม การเลอกลายไม ฯลฯ มความแตกตางกน ดงนนกรรมวธการผลตดงกลาวนจงขนอยกบความสามารถของแตละ โรงงาน สงทเหมอนกนคอคณภาพของไมซงจะตองผานการอบใหไดความชนทเหมาะสมเพอใหคงรปรางเดมไดตลอดไป

2) การผลตโดยใชเครองจกร เพอใหไดผลผลตจานวนมากและไดมาตรฐานเปนการผลตเครองเรอนไมแบบเดยวกนเพอสงออกเปนจานวนมาก

3) การผลตทใชเครองจกรมากกวาฝมอแรงงาน คอการใชเครองจกรทงหมดในการผลต ไมมการตกแตงเพมเตมโดยฝมอแรงงานเลย นอกจากการขดผวหรอทาแชลแลค เปน การผลตตามแบบทโรงงานกาหนดไมรบผลตตามใบสง และการผลตครงหนง ๆ จะผลตเปนจานวนมาก

2.2 การผลตแผนไมอดไมประกอบ 2.2.1 การผลตแผนไมบางไมอด

การผลตแผนไมอดเรมเมอป 2500 (บรษทไมอดไทย จากด จดตงโดย องคการอตสาหกรรมปาไม) สวนการผลตไมบางเพอสงออกเรมเมอป 2514 (บรษทไทยชปบอรด จากด) ปจจบนมโรงงานไมบาง 14 โรง และโรงงานผลตแผนไมอด 21 โรง ซงสวนใหญโรงงานผลตแผนไมอดจะทาการผลตแผนไมบางเองดวย เทคโนโลยในการผลตทงแผนไมบางและ

17

ไมอดในประเทศไทยเปนเทคโนโลยโดยทวไปของเครองจกรทสงมาจากตางประเทศ ปจจบนขาดแคลนไมขนาดใหญจงมบางโรงงานปรบเปลยนจากเครองปอกขนาดกวาง 8 ฟต เปนเครองปอกไมขนาดเลกกวาง 4 ฟต และเครองฝานไมบางเพอใหไดไมบางทสดคอ 0.1 มลลเมตร

การผลตแผนไมบางไมอดในประเทศไทยประสบปญหาการขาดแคลน วตถดบไม ทาใหตนทนสงขนสงผลใหการผลตลดนอยลง การทาไมบางเปนการนาเขาไมแลวนา ไมบางสงกลบออกตางประเทศ (re-export) หรอนาไปปดผวผลตภณฑไม

อยางไรกตามการผลตไมอดในประเทศไทยมชนคณภาพแตกตางกน คอ ไมอดคณภาพสงเพอใชภายนอก ไมอดมาตรฐานเพอใชงานภายใน และไมอดคณภาพตาเพอ ใชงานชวคราวสาหรบปายโฆษณาตาง ๆ ปจจบนมเพยงบรษทเดยว (บรษทไมอดไทย จากด) ทขอมาตรฐานแผนไมอดจากสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรมของไทย

2.2.2 การผลตแผนไมประกอบ แผนไมประกอบในประเทศไทยปจจบนใชไมนาเขาและไมจากสวนปา

รวมทงเศษไมปลายไมทเหลอจากการทาไมหรอเศษเหลอจากโรงเลอย ซงสามารถผลตไดโดยใชเทคโนโลยงาย ๆ ทาเปนแผนไมพนปารเกและไมประสานตาง ๆ

ปจจบนมการผลตแผนไมพนปารเกโดยตอปลายแบบนวประสาน (finger joint) วตถดบไมทสาคญ คอ ยางพารา และไมสวนปา โดยมขนาดเสนผาศนยกลาง 6 นวขนไป ไมสวนปาทนาสนใจ คอ สก และยคาลปต ซงในการผลตมสวนทตองทงไป 20-25 เปอรเซนต และ 50-60 เปอรเซนต ตามลาดบ และตองยอมสเนองจากไมเหลานยงมสวนกระพอยมาก ซงมสขาวนวล ตางจากสเขมของสวนแกนไม

2.2.3 การผลตแผนใยไมอด การผลตแผนใยไมอดในประเทศไทยม 2 ชนด คอแผนใยไมอดแขง

(Hardboard) ทงหมดผลตโดยกรรมวธเปยก (wet process) วตถดบไมทใช คอ ยคาลปต ไม สวนปาอน ๆ เชน กระถนเทพา นอกจากนยงมชานออยดวย

แผนใยไมอดอกชนดหนงคอแผนใยไมอดความหนาแนนปานกลาง (Medium Density Fiberboard, MDF) วตถดบไมทใช คอ ยางพารา ยคาลปต กระถนเทพา และชานออย (โรงงานแรกของโลกทใชชานออยเปนวตถดบ) (ตารางท 7)

18

ตารางท 7 โรงงานผลตแผนใยไมอดแขง ป 2538 บรษท กาลงการผลต

(ตน/ป) วตถดบไม ทตงโรงงาน

1. บรษทไมอดไทย จากด 60,000 ยคาลปตส กรงเทพ ฯ 2. บรษทไทยเคนบอรด จากด 24,000 ยคาลปตส และ

ชานออย กาญจนบร

3. บรษทเมโทรไฟเบอร จากด 27,000 ยคาลปตส กาญจนบร 4. บรษทอะโกรไลน จากด 48,000 ยคาลปตส ฉะเชงเทรา รวม 159,000

หมายเหต กาลงผลต 1 ตน คดเปนแผนใยไมอดแขง (ขนาด 3 มลลเมตร) โดยประมาณได 100 แผน ทมา : สมชย (2544)

2.2.4 การผลตแผนชนไมอด แผนชนไมอดในประเทศไทยเรมผลตเมอป 2501 แตสนคาเรมเปนทนยม

เมอมผผลตรายใหญเพมขนอกรายในป 2529 แผนชนไมอดใชเปนวสดในการกอสรางและผลต เครองเรอน เนองจากไมจรง (solid wood) และเมอรฐบาลสงยกเลกสมปทานปาไมในป 2532 เปนตนมา ทาใหมการนาแผนชนไมอดมาใชงานตาง ๆ เพมมากขน

ปจจบนมโรงงานผลตแผนชนไมอด 19 ราย กาลงผลตรวม 1,423,900 ลบ.ม./ป กรรมวธใชแบบอดกระทง (extruded-pressed) มเพยงโรงงานเดยว (บรษทไทยชปบอรด จากด) นอกนนกรรมวธแบบอดแนวราบ (platen-pressed) วตถดบไมทใช คอ ยางพารา ยคาลปต และชานออย ลกษณะแผนทผลตแบบ 3 ชน ความหนาทนยมผลตคอ 12 และ 16 มลลเมตร 2.2.5 การผลตแผนไมอดซเมนต

การผลตแผนใยไมอดซเมนตในประเทศไทย เรมตนเมอป 2499 โดยผลต แผนฝอยไมอดซเมนต วตถดบทใช คอ ไมสมพง ปจจบนตองนาเขาจากประเทศพมา มกาลงผลตเพยง 1,000 ตน/ป ตอมาป 2529 มการผลตแผนชนไมอดซเมนต วตถดบทใช คอ ยคาลปต และเมอป 2543 ไดมการผลตแผนใยไมอดซเมนตขนแตเปนลกษณะแผนฝาบานโดยใชเยอกระดาษประมาณ 10 เปอรเซนต กบปนซเมนต 90 เปอรเซนต และผสมเสนใยหน (asbastos) ดวยเลกนอย

19

2.3 การผลตเยอกระดาษและกระดาษ การผลตเยอกระดาษ (pulp) ในประเทศไทยผลตจากพชทไมใชไม (non wood) คอ

หญาขจรจบ ฟางขาว ไมไผ ปอ และชานออย สาหรบไม (wood) ไดแก ไมใบกวาง (Hardwood) คอ ยคาลปต ซงมเสนใยสน ดงนนประเทศไทยจงตองนาเขาเยอใยยาว นอกจากนนยงนาเขากระดาษเพอทาเยอกระดาษมาใชใหม (recovered paper)

เทคโนโลยในการผลตเยอกระดาษและกระดาษเปนไปตามเครองจกรทนาเขา แตมการปรบปรงใชวตถดบชนดตาง ๆ ในประเทศไทย โดยเฉพาะวตถดบทไมใชไม สาหรบไมนนใช ยคาลปตเพยงชนดเดยว โดยใชกรรมวธเคม (chemical process) แตมโรงงานหนงใชกรรมวธ กงเคม (semichemical process) (บรษทสยามเซลลโลส จากด) ซงไดผลผลตประมาณ 45 เปอรเซนต

เมอป 2539 มโรงงานผลตเยอกระดาษ 6 โรง มกาลงผลตเยอใยสนรวม 626,000 ตนตอป และโรงงานผลตกระดาษ 46 โรง มกาลงผลตกระดาษรวม 2,842,000 ตน ซงเปนกระดาษคราฟท 50 เปอรเซนต นอกจากเปนกระดาษพมพเขยน กระดาษแขง กระดาษหนงสอพมพ กระดาษชาระและกระดาษอนามย และกระดาษอน ๆ

2.4 การผลตถาน การผลตถานในประเทศไทยในระดบชาวบานเพอใชในครวเรอนทวไป โดยใชดน

หรอแกลบกลบ และเตาดนเหนยว สวนเตาอฐกอจะเผาถานเพอการคา ซงปจจบนเศษไมปลายไม ยคาลปตจากสวนปาถกนามาเผาอยางกวางขวาง มการทาเชอเพลงอดแทงจาหนายเพอ การสงออก ตลอดจนนาไปทาเปนถานกมมน (activated carbon) เพอใชในระบบอตสาหกรรม

ในแตละปประเทศไทยใชถานถง 3 ลานกโลกรม นอกจากนถานไมตางประเทศยงมความตองการอกมากเชนกน ผลผลตถานได 30-35 เปอรเซนต ของนาหนกไมแหง ไมยคาลปตกอง 1 ลบ.ม. ผลตถานได 120 กก. ถานไมยคาลปตนใหคาความรอนสง 7.35 กโลแคลอร/กรม (ถานไมโกงกางมคาความรอนสงสด 7.50 กโลแคลอร/กรม) การตลาดและสงคมเศรษฐกจ

การตลาดและสงคมเศรษฐกจของอตสาหกรรมไมในประเทศไทย มขอมลทสาคญดงน ในปจจบนประเทศไทยมความตองการใชไม ประมาณ 3-4 ลาน ลบ.ม.ตอป แตป 2542

ปรมาณไมทผลตไดภายในประเทศ 50,200 ลบ.ม. ซงไมพอเพยงตอความตองการใช จงมการนาเขาจากตางประเทศ ดงน

20

1. ไมซงและไมแปรรป คอ ไมซง 0.47 ลาน ลบ.ม. มลคา 3,638 ลานบาท และไมแปรรป 1.25 ลาน ลบ.ม. มลคา 7,645 ลานบาท รวม 1.72 ลาน ลบ.ม. มลคา 11,283 ลานบาท 2. ผลตภณฑไม ไดแก ไมอด ไมบาง แผนชนไมอด แผนใยไมอด ปารเก ฟน ถาน เครองเรอน ประต หนาตาง และอน ๆ รวมมลคา 1,302 ลานบาท 3. เยอกระดาษ 438,525 ตน มลคา 7,987 ลานบาท 4. กระดาษ 365,208 ตน มลคา 16,328 ลานบาท

เนองจากประชากรของประเทศเพมขนโดยเฉลย 1.2 เปอรเซนต ตอป จากป 2528 ประเทศไทยมประชากร 53 ลานคน เพมขนในป 2542 เปน 61 ลานคน ดงนนความตองการใชไมและผลตภณฑไมเพมขนทกป ความสามารถในการผลตหรอปลกสรางสวนปาในประเทศ จงยงไมพอกบความตองการ ทาใหราคาไมและผลตภณฑไมสงขนตามไปดวย

มการกระจายของทตงโรงงานและแรงงาน จากจานวนโรงงานทใชไมเปนวตถดบทา ผลตภณฑตาง ๆ นนมโรงเลอยและทาประดษฐกรรมจากไมรวม 6,911 โรง คอ โรงงานผลต เครองเรอน 6,342 โรง ซงอยในกรงเทพฯ 38 เปอรเซนต ภาคกลาง 33 เปอรเซนต ภาคเหนอ 8 เปอรเซนต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 10 เปอรเซนต และภาคใต 10 เปอรเซนต โรงงานเหลาน 89 เปอรเซนต เปนโรงงานขนาดเลก 10 เปอรเซนต เปนโรงงานขนาดกลาง สาหรบโรงงานขนาดใหญมเพยง 1 เปอรเซนต เทานน เงนลงทนในอตสาหกรรมนมประมาณ 48,826 ลานบาท กอใหเกดการจางแรงงานประมาณ 176,000 คน โดยมโรงงานทผลตเครองเรอน จานวน 2,692 ราย เปนโรงงานผลตเครองเรอนจากไมยางพาราจานวน 262 ราย ใชแรงงานทงสน 68,992 คน

สดสวนตนทนการผลตในอตสาหกรรมเครองเรอนและผลตภณฑไมเปนคาวตถดบไมประมาณ 45 % คาแรงงาน 30 % คาวตถดบอน ๆ 15 % และคาใชจายอน ๆ 10 เปอรเซนต

ดานการตลาดไมยคาลปต จากงานวจยพบวายคาลปตอาย 5 ป ใหผลผลต 16.65 ตน/ไร โดยมตนทนตอไร คอ คากลาไม คาบารงรกษา คาปย คาตดโคน และคารถบรรทก รวม 8,140 บาท ราคาทขายไดตนละ 850 บาท จงมรายได 14,152 บาท ดงนนกาไรสทธ 6,012 บาท เฉลย ปละ 1,200 บาท (ตารางท 8) (สมชย, 2544)

21

ตารางท 8 คาใชจายในการปลกไมยคาลปตสอาย 5 ป/ไร คาใชจาย จานวนเงน

- คากลาไม 270 ตน 270 - คาบารงรกษา 5 ป 2,500 - คาปย 375 - คาตดโคน (16.65 ตน x 75 บาท) 1,249 - คารถบรรทก (16.65 ตน x 225 บาท) 3,746 รวม 8,140 หมายเหต ไมยคาลปตสอาย 5 ปใหผลผลต 16.65 ตน/ไร ราคาทขายไดตนละ 850 บาท จงม รายได 14,152 บาท ดงนนกาไรสทธ 6,012 บาท เฉลยกาไรปละ 1,200 บาท ทมา : สมชย (2544)

เศษไมปลายไมจากสวนปายคาลปตสนามาเผาถานได โดยมตนทนคาเกบเศษไม คาจางเผาถาน และคาดาเนนการตาง ๆ รวม 150 บาท/ลบ.ม. ไมฟน 1 ลบ.ม. เผาไดถานประมาณ 3 กระสอบ จาหนายราคาขายสงกระสอบละ 100 บาท และเศษไมทไมสามารถเผาถานได สามารถตดทอนใหยาว 50 ซม. จาหนายเปนไมฟนมดละ 10-20 ทอน ราคามดละ 5 บาท (ตารางท 9)

ตารางท 9 คาใชจายในการเผาถานเศษไมยคาลปตส คาใชจาย จานวนเงน

- คาเกบรวบรวมเศษไม 60 - คาจางเผาถาน 75 - คาดาเนนการตาง ๆ 15 รวม 150 หมายเหต ไมฟน 1 ลบ.ม. เผาไดถานประมาณ 3 กระสอบ ราคาขายสงกระสอบละ 100 บาท ทมา : สมชย (2544)

22

ลกษณะทวไปของไมยคาลปตส ยคาลปตสเปนไมตางประเทศมมากกวา 700 ชนด มถนกาเนดอยในทวปออสเตรเลยเปน

สวนใหญประเทศไทยไดเรมนาไมยคาลปตสชนดตางๆ มาทดลองกนอยางจรงจง เมอประมาณป พ.ศ. 2493 แตไดมการทดลองกนจรงๆ เมอประมาณป พ.ศ. 2507 ปรากฏวาไมยคาลปตส สายพนธคามาลดเลนซส (Eucalytus Camaldulensis) สามารถเจรญเตบโตไดในแทบทกสภาพพนท และมอตราการเจรญเตบโตสงจงนยมปลกกนมากอยางแพรหลาย ยคาลปตส คามาลดเลนซส สามารถเจรญเตบโตไดในทกสภาพของดนแทบทกประเภท ตงแตในทรมนา ทราบนาทวมบางระยะในรอบป แมแตดนทเปนทรายและมความแหงแลงตดตอกนเปนเวลานาน พนทดนเลวทมปรมาณนาฝนนอยกวา 650 มลลเมตรตอป รวมทงหนปนสง ลาตนของไมยคาลปตสสายพนธน เปนไมขนาดกลางถงขนาดใหญ มความสง 24 - 26 เมตร และอาจสงถง 50 เมตร ความโตทางเสนผาศนยกลางประมาณ 1 – 2 เมตร หรออาจโตมากกวาน รปทรงสง เปลาตรงมกงกานนอยใบ เปนคตรงขามเรยงสลบกน ลกษณะใบเปนรปหอก มขนาด 12 X 0.3 - 0.8 นว กานใบยาวใบสเขยวออนทงสองดาน บางครงมสเทาใบบางหอยลง เสนใบมองเหนไมชด เปลอก มลกษณะเรยบเปนมน มสเทาสลบสขาวและนาตาลแดงเปนบางแหง เปลอกนอกจะแตกรอนเปนแผนหลดออกจากผวของลาตน เมอแหงและลอกออกไดงายในขณะสด หลงจากการตดฟน เปลอกนอกหนา เมลดมขนาดเลกกวา 1 มลลเมตร สเหลอง เมลด 1 กโลกรม มเมลดประมาณ 1 - 200,000 เมลด

ชอดอก เกดทขอตอระหวางกงกบใบ มกานดอกเรยวยาว และมกานยอยแยกไปอก ออกดอกเกอบตลอดป ขนอยกบความสมบรณของตนไมบางครงมทงดอกตม ดอกบาน ผลออนและผลแกในกงเดยวกน ออกดอกปละ 7 – 8 เดอน เหมาะกบการเลยงผง สวนผลจะมลกษณะครงวงกลม หรอรปถวย มขนาด 0.2 - 0.3 X 0.2 - 0.3 นว ผวนอกแขงเมอยงออนอยจะมสเขยว และจะเปลยนเปนสนาตาลเมอแก เมอผลแกปลายผลจะแยกออก ทาใหเมลดทอยภายในรวงหลนออกมา

ลกษณะเนอไม มแกนสนาตาล กระพสนาตาลออน กระพและแกนสแตกตางเหนไดชด ไมยคาลปตส คามาลดเลนซส ทมอายมากขนจะมสนาตาลแดงเขมกวาไมอายนอย เนอไมมลกษณะคอนขางละเอยดเสยนสน (Interlocked grain) บางครงบดไปตามแนวลาตน เนอไมมความถวงจาเพาะอยระหวาง 0.6 - 0.9 ในสภาพแหงแลงซงขนอยกบอายของไม เนอไมแตกงาย

23

หลงจากตดฟนตามแนวยาวขนานลาตนแตถาทาใหถกหลกวธกสามารถนามาเลอยทาเครองเรอนและกอสรางได การสงเสรมการปลกไมโตเรว เพอใหมไมใชสอยในครวเรอน และเพออตสาหกรรมทจะมเพมมากขน ไมทปลกควรเปนพนธไมทมการเจรญเตบโตเรว ปลกงาย ทนตอสภาพแหงแลงสามารถขนไดในพนทดนเสอมโทรมทมความอดมสมบรณตา ไมยคาลปตสเปนไมโตเรวชนดหนงซงมคณสมบตเหมาะสมดงกลาว โดยมรปทรงลาตนตรงเปลาดพอสมควรสามารถเตบโตและเพอใชประโยชนไดตงแตอาย 3 – 5 ป และยงสามารถแตกหนอไดดอกดวย โดยไมตองปลกใหม เนองจากประชาชนในชนบทยงไมรถงประโยชนของไมยคาลปตสมากเทาทควร โดยเฉพาะในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมสภาพแหงแลงดนเลว และมอตราการบกรกทาลายปาสงกวาภาคอนๆ จงควรทจะไดเรงการรณรงคปลกปาใหมากขน เพอทดแทนปาทถกทาลาย และรกษาความสมดลตามธรรมชาตและทสาคญคอ ใหมไมใชสอยอยางเพยงพอ โดยไมตองตดไมจากปาธรรมชาตอกตอไป การเพาะชาไมยคาลปตส

การเพาะชากลาไมยคาลปตส ควรทาในระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ โดยการเพาะเมลดยคาลปตส เพราะระยะเวลาดงกลาวจะทาใหสะดวกและไดผลด เนองจากหมดหนาฝน และอากาศกไมรอนจนเกนไป การยายชาจะมเปอรเซนตการรอดตายสง เมอกลางอกมอาย 18 วน เลยงไวในถงชาอยางนอย 2 - 3 เดอน จะมความสงประมาณ 25 เซนตเมตร ขนาดดงกลาวเหมาะสมทจะนาไปใชปลกในเดอนพฤษภาคมถงเดอนสงหาคมพอด

ขนาดของแปลงเพาะเมลดควรจะกวางประมาณ 1 เมตร เพอสะดวกในการปฏบตงาน สวนความยาว แลวแตความเหมาะสม ความกวางขนาดดงกลาว ชวยใหปฏบตงานในแปลงเพาะไดสะดวก และงายตอการคานวณเนอททจะใชหวานเมลดอกดวย ขอบแปลงกอดวยอฐบลอค ซงจะทาแขงแรงและทนทานพนแปลงควรเปนแบบเปดหรอไมมสงกดกน เพราะเมอเวลาฝนตกหรอรดนามากเกนไป นาจะไดไมทวมขงแตละซมลงดนไดสะดวก และควรมฝาครอบแปลง โดยใชไมทาขอบขนาดเทาแปลงบดวยลวดตาขายเพอปองกนแมลงหรอสตวทชอบกนหรอทาลายเมลดและกลาไมในเวลากลางคน กลางวนเปดใหไดรบแสงและควรมผาพลาสตกสาหรบคลมลงบนฝาครอบแปลงเวลาฝนตกดวย ถาเพาะเมลดจานวนไมมากนก ควรเพาะลงในกระบะไมหรอถาดพลาสตกซงจะทาใหดแลรกษางายสะดวกเวลายายชา สามารถยกไปทงกระบะ เมอชาไมหมดกยกกลบมาไวทเดมไว

24

ดนสาหรบเพาะเมลด ควรเปนดนรวนปนทรายมการระบายนาไดด ดนในกรณอนควรผสมทรายลงไปดวยประมาณ 50 เปอรเซนต ทบใหละเอยด โดยแยกเอาเศษไมหนและกรวดออกเสยกอน จงใสแปลงเพาะใหเตมเสมอกบขอบแปลง เกลยใหไดระดบเสมอกบขอบแปลงทกดานรดนาดนในแปลงและทงไวใหดนเกาะตวกนกอน จงหวานเมลด เมอเพาะเมลดครงหนงแลวควรเปลยนดนในแปลงหรอกระบะใหม ตากแปลงตอเมลดหรอกลาไมทเราจะเพาะครงตอไป

การหวานเมลด เมลดยคาลปตส มขนาดเลกมากและมกากปนอย จงควรหวานเมลดใหมระยะสมาเสมอคลมพนทโดยตลอดและไมใหเมลดซอนกน โดยทดลองหวานบนกระดาษกราฟกอนกได เพอใหทราบถงปรมาณเมลดทใชตอพนท หรอผสมกบทรายละเอยดอก 2 เทา เพอจะไดชวยการกระจายของเมลดทหวานไดดขน เมอหวานเมลดเสรจแลวใหใชทรายโรยทบบางๆ (หนา 1 – 2 มลลเมตร) แลวเกลยใหเรยบจงรดนา ควรบนทกหรอปกปายบอกชนดไม นาหนกเมลดทใชเพาะ และวนทเพาะ สวนวนงอก วนยายชา และจานวนกลาทยายกบนทกเพมเตมทหลง สวนการรดนาแปลงเพาะ ขณะทเมลดยงไมงอก ควรรดทงเชาและเยน เพอใหดนในแปลงชนอยเสมอโดยใชบวรดนาชนดทหวเปนฝอยละเอยดหรอใชถงพนยากได นาทใชรดถาผสมยาฆาเชอราดวยจะเปนการด เมลดจะงอกหลงจากเพาะประมาณ 7 – 10 วน เมอเมลดงอกแลวควรลด การใหนาลงเปนวนละครงในตอนเยนหรอวนเวนวน หรอเมอเหนวาดนในแปลงแหง เพอปองกนกลาไมเกดโรคเนาคอดน (damping off) เนองจากดนชนแฉะเกนไป)

การยายชา ขนาดถงพลาสตก ถงพลาสตกสาหรบบรรจดนเพอชากลาไมยคาลปตส ควรใชขนาด 10 X 17 เซนตเมตร (4 X 6.5 นว) หนา 0.10 มลลเมตร นาหนก 1 กโลกรมจะมจานวนถงอยประมาณ 700 ถง กอนนาไปบรรจดนตองเจาะรกอนเพอชวยระบายนาสวนเกนออกจากถงเมอเวลารดนาหรอฝนตกมากเกนไป ถานาขงอาจทาใหเกดโรคเนาคอดนแกกลาไมขณะเลกอยไดโดยใชเหลก เจาะสายประเกนขนาด 2 หน ซงจะเจาะไดเรวและคราวละมากๆ โดยเจาะสง จากกนถง 5 เซนตเมตร และ 3 เซนตเมตร ตาแหนงละ 2 ร แตละรหางกนประมาณ 5 เซนตเมตร เมอคลถงออกแตละถงจะม 8 ร เวลาบรรจดนใสถงและขยมกนแตงใหแบนราบแลว 4 รลางจะอยบรเวณขอบดนสาหรบบรรจถงชา ควรเปนดนรวนปนทรายซงมการระบายนาดกอนบรรจควรทบใหละเอยด แยกกรวด หน เศษหญาออกกอน หากดนแหงเกนไปใหรดนาดนเลกนอย เพอใหดนเกาะตวกนทาใหบรรจไดงายกระแทกถงใหดนแนน ขยมพบกนถงใหเรยบเพอสะดวกในการจดเรยงถงโดยเรยงเปนแปลงกวาง 12 ถง ยาว 40 ถง หรอเทาไรกได แตใหสามารถเขาไปดแลจดการไดสะดวก ดน 1 ลกบาศกเมตร บรรจไดประมาณ 2,200 ถง เรยงไวในทมแสงประมาณ 50 เปอรเซนต และเปดเพมแสงไดเมอกลาไมโตขน สวนการชากลาไม ขนาดของกลาไมยคา

25

ลปตสทพอเหมาะแกการยายชา คอ ความสงราว 1.3 เซนตเมตร รากแกว (Primary root) ยาวประมาณ 1 เซนตเมตร หรออายประมาณ 18 วน มใบจรงประมาณ 1 ค ขนาดดงกลาว เมอยายชาจะมเปอรเซนตรอดตายสง กอนชากลาไมตองรดนาในถงชาเสยกอน เพอใหดนชนและเกาะตวซงกนและกน ปลอยทงไวสกครแลวรดซาลงไปอกครงหนงเพอใหนาซมลงไปทวถง ปกตแลวจะรดนาทงไวในตอนเชา และชากลาไมในตอนบาย เพอใหกลาไมถกแดดนอยในวนททาการยายชา การถอนกลาไมในแปลงเพาะ ควรรดนาในแปลงเพาะใหชมเสยกอนเพอใหถอนกลาไมไดงาย เลอกถอนกลาไมทมขนาดโตใกลเคยงกน ในการชาแตละครง เพอใหกลาไมเตบโตเปนรนๆ ไป ถากลาไมมรากแกวยาวเกนไป ควรเดดออกบางสะดวกในการชา และมเปอรเซนตรอดตายสง กลาไมทถอนกอนชากลาไมใหใชไมแทงกลมเสยมปลายแหลมขนาดดนสอดาแทงดนภายในเสรจแลวใชบวรดนา ชนดเดยวกนกบทรดนาแปลงเพาะรดนาใหหลงจากยายชากลาไมไดประมาณ 20 วน ใหแยกถงทกลาไมออกไป การโรยทรายหนาถงชา กลาไมทรอดตายและตงตวไดแลวใชถอนวชพชทเกดในถงชาดวย

การดแลรกษากลาไมยคาลปตส การดแลรกษากลาไมยคาลปตส สามารถทาไดดงน

1. การรดนากลาไม ในระยะแรกหลงจากยายชากลาไมใหมๆ ควรจะรดนาทงเชาและเยนเปนเวลาประมาณ 1 อาทตย เพอใหดนในถงชมชนอยเสมอ จะทาใหกลาไมตงตวไดเรวขนโดยใชบวรดนาทหวหรอฝกบวเปนฝอยละเอยดหลงจากนนรดนาวนละครงในตอบเชา สวนกลาไมทรอดตายและตงตวได หลงจากโรยทรายหนาถงแลว ใหรดนาวนเวนวนในตอนเชากพอเพราะถาใหนามากจะทาใหกลาไมเตบโตทางดานความสงมากเกนไป ซงทาใหลาตนออน คดงอ และหกลมงาย

2. การถอนวชพช เพอปองกนวชพชขนแกงแยงอาหารในดนจากกลาไมควรถอนวชพชทขนในถงชากลาไมออกอยางนอยเดอนละครง หลงจากรดนากลาไมเสรจใหมๆ เพราะจะทาใหถอนวชพชไดงาย ควรถอนตงแตวชพชยงมขนาดเลก หากปลอยใหวชพชโตเกนไปเวลาถอนวชพชจะทาใหเปนอนตรายรากกลาไมไมได เสรจแลวใหเตมทรายปากถงใหเตมดงเดม นอกจากนยงตองถอนหรอถางวชพชบรเวณโดยรอบเรอนเพาะชาออกไปประมาณ 2 เมตร ควรถางวชพชออกใหหมด และบรเวณใกลเคยงใหตดหญาใหสนอยเสมอ เพอปองกนไมใหเปนทอยอาศยของแมลงหรอโรคบางอยางทอาจะเปนอนตรายแกกลาไมได

26

3. การตดราก เมอกลาไมเตบโตขน จะมรากบางสวนยาวเกนออกไปนอกถงชา หากปลอยใหหยงลกลงไปในดน ระบบรากกจะไปเจรญอยนอกถง สวนภายในถงดนจะไมมรากฝอยอยเลย เวลายายกลาไมไปปลกจะทาใหระบบรากไดรบการกระทบกระเทอนมาก เพราะภายในถงไมมรากฝอยอยทาใหกลาไมอาจตายได จงจาเปนตองมการตดรากทโผลพนถงออกไปขาดการตดรากควรทาอยางนอย 2 – 3 สปดาหตอครง เมอตดรากแตละแปลงเสรจแลวควรจะรดนาทนท เพอใหกลาไมฟนตวเรวขน

4. การจดแยกความสง นากลาไมทตดรากแลวในแปลงชาเดยวกนมาจดแยกชนความสง โดยเรยงตามลาดบตงแตสงทสดไปหาตาทสด เพอเปดโอกาสใหกลาไมทกตนไดรบแสงสวางอยางทวถงกน ซงจะทาใหกลาไมเจรญเตบโตขนและสะดวกตอการคดกลาไมทมขนาดเดยวกนไปปลกอกดวย เพอใหจดแยกชนความสงไดเรวขน ควรนามาจดเรยงแยกออกจากแปลงเดม โดยใชทวางขางแปลงนนเอง และเลอนแตละแปลงตามมาตามลาดบ เมอจดเสรจไปแปลงหนงๆ ควรรดนาทนทเพอใหกลาไมฟนตวเรวขนปกตการตดรากและการจดชนความสงจะทาไปพรอมกน

5. การคดแยกกลาไม คอ การคดกลาไมทเปนโรคหรอรปรางทไมสมประกอบอย ลาตนหงกงอแคระแกรน ยอดแหงตาย แยกออกทง หรอทาลายเสย โดยเฉพาะกลาไมทเปนโรคควรรบทาลายทนท เพอไมใหโรคนนระบาดไปยงกลาอน วธทาลายทดทสดคอใชไฟเผา ปกตคดแยกกลาไมดงกลาวทงหรอทาลาย จะทาไปพรอมกบการตดรากและจดแยกชนความสงกลาไม การดแลรกษาอนๆ นอกจากทกลาวมาแลว กคอการพนยากาจดศตรพชเปนครงคราวใหแกกลาไมทงในแปลงเพาะและแปลงถงชา และประมาณ 1 เดอน กอนนากลาไมไปปลกควรจะเปดหลงคาเรอนชาออกปลอยใหกลาไมไดรบแสงสวางเตมทและลดการใหนาใหนอยลง เพอเปนการทาใหกลาไมแกรงยงขน เมอนาไปปลกจะทาใหเปอรเซนตการรอดตายสง

6. การเตรยมพนทปลก การเตรยมพนทปลกเปนขนตอนหนง ทมผลตอการเจรญเตบโตของไมยคาลปตส การจะจดเตรยมพนทปลกอยางไรขนอยกบสภาพพนท สภาพดนซงจะตองพจารณาในแตละพนทดงตอไปน

6.1.ในสภาพพนททแหงแลง เชน เปนดนลกรง พนทประเภทนจะมไมแคระแกรนขน กระจดกระจายทวไป ซงกดขวางการเจรญเตบโตของไมทปลกและมปญหาพนผวหนาดนแขง อนจะมผลตอการซมลงไปไดของนาฝน วธการเตรยมพนททดทสด คอการใชรถแทรกเตอรไถปาดไมเดมทมออกและเกบรบสมเผาในชวงเดอนกมภาพนธ - มนาคมใหหมด จากนนกอนเขาสฤดฝนปลายเดอนเมษายน - ปลายเดอนพฤษภาคม ใชรถแทรกเตอรไถพรวน 2 ครง การไถครงแรกใชผานสามมวตถประสงคเพอเปนพนทรอบรบนาฝนทตกลงมา และซมลงขางลาง หลงจาก

27

ฝนตกหนก 2 - 3 ครง ใชรถแทรกเตอรผานเจดไถพรวนแปรกลบอกครง การเตรยมพนทแบบนจะมคาใชจายในการลงทนระยะแรกสง แตการปลกจะไดผลและตนไมจะเจรญเตบโตด อกทงเปนการกาจดวชพชไดเปนอยางด ซงจะทนคาใชจายในการบารงดแลรกษา

6.2. ในสภาพพนททเปนไรราง หรอพนทกสกรรมเกาหรอพนทปาทถกแผวถางมาเปนเวลานาน พนทเหลานจะมปญหาเกยวกบวชพช ตอนตนฤดฝนกอนปกหลกระยะปลกควรใชแทรกเตอรไถพรวน และเกบรากวชพชออกดวยกจะชวยลดการแกงแยงของวชพชในระยะแรกของการปลกไดเปนอยางมาก อกทงจะชวยใหกลาไมทปลกตงตวอยางรวดเรว และสามารถตอสกบวชพชไดเปนอยางด ภายหลงการไถพรวน สงทตองกระทาตอไปคอการปกหลกระยะปลกและการขดหลมปลก หากสามารถจดเตรยมไดกวางและลกยงเปนการด แตพนททมการจดเตรยมอยางดโดยการไถพรวน ขนาดของหลมประมาณ 25 X 25 X 25 เซนตเมตร 50 X 50 X 50 เซนตเมตร กเปนการเพยงพอ พนททผานการไถพรวนแลวนน การขดหลมปลกสามารถกระทาไดงายและรวดเรว หรอจะชกรองหางเทาระยะระหวางแถว แลวขดหลมปลกตามระยะทตองการกได

บรษทอะโกรไลนจากด (2549) ไดแนะนาการเตรยมพนทใชปลกไมยคาลปตส สามารถเตรยมปลกได 2 แบบคอ การปลกเปนแปลงและปลกตามหวไร – ปลายนา ซงมวธการดงน

1. การปลกแบบเปนแปลง ตองทาการคดเลอกพนททเหมาะสม คอ พนทนาไมทวมขงไมมหนดาน แลวใชผาน 3 ไถ 1 หรอ 2 ครงตามสภาพพนทจากนนใชผาน 7 ไถพรวนเพอใหดนรวนซย หากเปนทราบตาควรไถยกรองดวย ผาน 3 กอน วางแนวหลงจากเตรยมพนทเสรจเรยบรอยแลว ระยะทเหมาะสมคอ 2 X 3 เมตร (270 ตน/ไร) หรอ 1.8 X 3 ม.) (300 ตน/ไร) การปลกฤดฝน หลงจากทาการเตรยมพนทแลว ใหทาการขดหลมกวางประมาณ 20 เซนตเมตร จากนนนาตนใหตรงอยากลบดนใหแนนหรอหลวมเกนไป การปลกในชวงฤดฝน หลงจากทาการเตรยมพนทแลว ใหทาการขดหลมกวางประมาณ 20 เซนตเมตร ลก 20 เซนตเมตร จากนนนาตนกลาตงตนใหตรงอยากลบดนใหแนนหรอหลวมเกนไป สวนการปลกฤดแลง วธคลายกนตางทหลมมขนาดใหญกวาเพอกกเกบนาและความชน หลมมขนาดกวางประมาณ 30 เซนตเมตร ยาว 30 เซนตเมตร และลก 30 เซนตเมตร จากนนนาตนกลาลงปลกในหลมทเตรยมไวตงตนใหตรงกลบดนทาการรดนาประมาณ 20 ลตร พอดนเรมหมาดใหนาดนละเอยดมากลบโคนตนอกครงเพอรกษาความชนในดน

28

2. การปลกเปนแนวเขตแนวคนนา ทาการขดหลมกวาง 20 เซนตเมตร ยาว 25 เซนตเมตร จากนนนาตนลงปลกตงตนใหตรงแลวกลบดนเวนระยะปลกระหวางตนประมาณ 1.5 - 2 เมตร ตามความเหมาะสม กลบดนสงโคนตนประมาณ 5 เซนตเมตร

7. การปลกไมยคาลปตส ขนาดกลาไมทพอเหมาะในการยายปลกอายประมาณ 3 – 5 เดอน สงประมาณ 25 – 40 เซนตเมตร ควรเลอกปลกหลงจากวนทฝนตก ทาใหดนเปยกชนพอสมควรประการสาคญถงพลาสตกตองฉกออกและทงนอกหลม เพอใหระบบรากสามารถซอนไซออกไปตงตวและหาอาหารไดดขนแลวกลบดนและกดรอบๆ ตนไมใหแนน ในบรเวณพนทคอนขางแหงแลง ระดบดนทกลบหลมควรใหเปนแองลกกวาระดบดนโดยรอบเลกนอย เพอใหเปนแองรบนาฝนเลยงตนไมระยะปลกจะใชระยะปลกถหางเทาใดขนอยกบวตถประสงค และการนาไมไปใชประโยชน ซงมขอคดเหนดงน

7.1. ปลกเพอเปนฟนหรอเผาถาน ซงใชไมขนาดเลก กอาจปลกระยะถ เชน ใชระยะปลก 1 X 2 เมตร หรอ 2 X 2 เมตร ซงจะปลกได 400 - 800 ตน/ไร ในชวง 2 - 3 ปกสามารถตดไมมาขายใชทาฟนหรอเผาถานขายได และตนตอไมยคาลปตสทตดออกไปสามารถแตกหนอไดโดยไมตองปลกขนใหม

7.2. ปลกเพออตสาหกรรมเยอกระดาษ เฟอรนเจอรหรอไมสาหรบใชในการกอสรางทตองการไมขนาดโตกควรใชระยะปลก 2 X 3, 2 X 4 หรอ 4 X 4 เมตร ซงจะปลกได 100 - 270 ตน / ไร สามารถตดมาใชเพออตสาหกรรมอนๆ ไดเมออาย 3 ปขนไป สวนไมเพอการกอสรางตองมอายมากกวา 5 ป การปลกระยะหางนน ในปท 1 – 2 สามารถปลกพชเกษตรควบลงในระหวางตนและแถวของตนไมได เปนการใชพนทใหเปนประโยชนอยางเตมท และยงมรายไดระหวางคอยผลจากตนไมอกดวย

การบารงรกษาไมยคาลปตส การบารงรกษาไมยคาลปตสหลงการปลก สามารถทาไดดงน

1. การกาจดวชพช เนองจากยคาลปตส คามาลดเลนซสมความตองการแสงและมความสามารถใน การแกงแยงกบพวกวชพชในระยะแรกไดนอยดงนน การตายวชพชอยางสมาเสมอจงเปนเรองจาเปนแตเมอตนไมสงพนวชพชแลว การดายวชพชรอบโคนตนปละครงกเปนการเพยงพอ สวนวชพชระหวางตนและระหวางแถว กใชมดหวดใหสนกพอ ซงการกาจดวชพชน

29

นอกจากจะเปนการลดการแกงแยงและธาตอาหารในดนใหแกตนไมแลว ยงเปนการลดเชอเพลงทจะเกดไฟปาทจะเปนอนตรายตนไมทปลกอกดวย

2. การปองกนไฟปา ไฟปาเปนตวทาลายทสาคญตอสวนปา ดงนนการปองกน ไฟปาเปนเรองจาเปนมฉะนนตนไมทปลกมาดวยความเหนอยยากและใชเวลานานจะถกทาลายลงในเวลาไมกชวโมงกไดการปองกนไฟปาทาไดโดยการกาจดวชพชให นอย ลงการกาจดวชพชกอนถงหนาแลงซงเปนชวงทเกดไฟปา การเตรยมคนและอปกรณใหพรอมเพอดบไฟ เมอเกดไฟไหมสวนปากเปนสงจาเปนทจะปองกนและ ลดความรนแรง ทเกดจากไฟปาได

การทาแนวกนไฟเปนวธหนงในการปองกนไฟปา ซงปกตวชพชทวๆ ไปจะแหงตายเมอยางเขาสฤดแลง ชวงเดอนพฤศจกายน - เมษายนของทกป จะมปญหาไฟไหม สวนปาทกป ถาเกดไฟไหมไมรนแรง ยคาลปตสจะไมเสยหายหรอเสยหายเพยงเลกนอย แตถารนแรงมากจะทาลายทอลาเลยงนาและอาหารทาใหตายได ตองตดตนเดมทงเพอใหแตกหนอไม นอกจากนถาเกดไฟไหมเปลวไฟยงทาลายอนทรยวตถทอยตามผวดนใหสญเสยไปโดยประมาณคามได วธการทาแนวกนไฟ สามารถทาไดดงน 1.วชพชและกงไมใบไมมากควรไถทกรอง หรอถามปรมาณนอย เพอประหยดคาใชจายอาจไถ 2 รอง เวน 5 ชอง หรอไถ 2 รอง เวน 8 รอง 2. ทาทางรอบแปลงใชรถไถ ลอยางตดดนหนาพรอมผาน 3 หรอ ผาน 7 ทาการไถปรบพนทรอบๆ แปลงสามารถไถกลบไดควรไถกลบเชอเพลง เศษกงไม ใบไม วชพชตางๆ เพราะคาใชจายจะถกกวากนมาก

3. การจดไฟชงเผารอบๆ แปลงนน ควรจดชงเผาระยะทวชพชไมแหงเกนไปและไมควรจดขณะทอากาศรอนมากๆ หรอมลมพดแรง

3. การใสปย การใสปยเพอใหตนไมเจรญเตบโตไดดขน ควรใสปยใหกบตนไมบางเปนครงคราวจะใชปยวทยาศาสตร ปยหมกหรอปยคอกกได สาหรบปรมาณทใสขนอยกบความอดมสมบรณของดนซงจะตองพจารณาเปนแหงๆ ไป โดยใชหลกวาใสปรมาณนอยแตใสบอยๆ ตนไมจะใชประโยชนจากปยไดเตมทใสปยรอบตนใหหางจากโคนเลกนอย พรอมกบพรวนดนรอบๆ โคนตน

4. การลดกง ไมยคาลปตสบางสายพนธจะแตกกงกานตงแตยงเลกหรอมกงทมขนาดใหญทาใหดเปนพมหากผปลกตองการไมทมลาตนเปลาตรงควรหมนตรวจและลดกงเสมอ แตบางสายพนธจะมกงกานเลก ซงจะแหงและรวงหลนเองตามธรรมชาตในฤดแลง

30

5. การตดสางขยายระยะ ในกรณทปลกตนไมในระยะถ เมอตนไมเจรญเตบโตมากขนกจะมการเบยดเบยนและแกงแยงกนเอง ทาใหตนไมทเหลออยเจรญเตบโตขน และไมทตดออกกสามารถนาไปใชประโยชนโดยจะเลอกตดตนทมลกษณะเลว หรอคดงอแคระแกรนออก หรออาจจะเลอกตดออกแบบงายๆ เชน ตดออกแบบตนเวนตน หรอแถวเวนแถว หรอสลบกน กแลวแตผปลกจะพจารณาตามความเหมาะสม การบารงรกษาอนๆ ไดแก การปองกนสตวเลยงเขาเหยยบยาในระยะทตนไมยงเลก การปองกนโรคและแมลง ซงผปลกจะตองหมนตรวจตราอยางสมาเสมอ

6. การเจรญเตบโตของไมยคาลปตส การปลกสรางสวนปายคาลปตส ถาหากไดมการดาเนนการปลกและบารงรกษาอยางดถกตองตามหลกวชาการแลว ตนยคา ลปตสทปลกในสวนปาจะเจรญเตบโตและใหผลผลตตอบแทนในระยะเวลา 5 ป การเจรญเตบโตของยคาลปตสในระยะ 5 – 7 ปแรกไมตองการเนอทเทาใดนกเนองจากมเรอนยอดแคบๆ แมบางแหงจะเหนตนไมอยอยางเบยดเสยดกนบางแตการเจรญเตบโต ยงคงเปนไปอยางสมาเสมอ ดงนนจงยงไมจาเปนนกในการตดสางขยายระยะอยางไรกตามสงจาเปนทตองปฏบตในการดแลตนไมคอหากพบตนไมใดทไมแขงแรง เชน ตนทถกแมลง รบกวนหรอเปนโรคไมทแคระแกรนหรอหากถกขมจากตนขางเคยงมาก ควรตองตดทงออกไป สวนปาทไดรบการดแลเอาใจใสเกยวกบการกาจดวชพชและเชอเพลงตางๆ อยางดแลวมกจะรอดพนอนตรายจากไฟปาได หรอในกรณทตนไมยคาลปตสรบอนตรายจากไฟปาสวนใหญกจะแตกตาออกมาอกตามกง ลาตนและตาเหลานจะเจรญเตบโตเปนหนอใหมหรอบางครงลาตนเดมจะเรมเจรญเตบโตตอไปอกอยางปกต

7. การตดฟน และการไวหนอ 7.1. ปลกระยะ 1 X 1 เมตร (ไรละ 1,600 ตน) ปท 2 ตดออก 50 เปอรเซนต

เพอทาฟนขนาดเลกปท 3 – 4 ตดออก 50 เปอรเซนต เพอทาฟนและถาน ทเหลอตดในปท 5 เพอทาเยอกระดาษชนไมสบ เสาขนาดเลก และไมแปรรปขนาดเลก

7.2. ปลกระยะ 2 X 2 เมตร และ 2 X 4 เมตร (ไรละ 400 ตน และ 200 ตน) ปท 3–4 ตดออก 50 เปอรเซนต เพอทาฟนและถาน ปท 5 ตดทาเยอกระดาษ ชนไมสบ เสาขนาดเลก และไมแปรรปขนาดเลก หรอคงเหลอไมลกษณะดไว 10 – 20 เปอรเซนต เพอทาไมแปรรปใชกอสรางบานเรอน

7.3. ปลกระยะ 3 X 3 เมตร และ 4 X 4 เมตร (ไรละ 176,100 ตน) ตดในปท 5 ทงหมด เพอทาเยอกระดาษ ชนไมสบ ฟน ถาน เสา ขนาดเลก และไมแปรรปขนาดเลก หรอคงเหลอไมลกษณะดไว 20 เปอรเซนต เพอทาไมแปรรปใชกอสรางบานเรอน การตดไม

31

ยคาลปตสในสวนปาออกมาใชประโยชนดงกลาว ควรทาในระยะเรมตนฤดฝนเพราะดนมความชน ตนไมทตดโคนลงจะไดรบความเสยหายจากการโคนลมนอยกวาชวงหนาแลง และควรตดตนไมยคาลปตสใหระดบพนดนประมาณ 10–12 เซนตเมตร เพอปลอยใหแตกหนอใหม จากนนอกประมาณ 1 เดอน ใสปยสตรจานวน 10 กโลกรมตอไร ปลอยไวอก 1–2 เดอน ทาการตดแตงหนอไมไวใหเหลอเพยง หนอ อกประมาณ 1 ป จงคอยสางหนอออกไป 5–6 หนอ ไปทาฟน- ถาน หรอใชประโยชนอยางอน เหลอหนอทดทสดเพยงหนอเดยวหรอ 2 หนอ ทาการบารงรกษาทกๆ ป ตามปกตจนตดฟนครงตอไป (URL:http:/www.dnp.go.th)

32

ตารางท 10 การบารงรกษาไมยคาลปตส

อายไม ปรมาณทใสปย สตรปย หมายเหต กรม / ตน

45 วน 30 15-15-15 - ถากหญาและใสปย หางจากโคนตน 30 ซม. และกลบโคน - ไถรองไมดวยผาน 7 - ถากหญาทโคน ขดใส

6 เดอน 60 15-15-15 ตามรศมทรงพม 2 หลม หรอ - ไถรองไม 16-16-8 - ทาแนวกนไฟ

2 ป 100 15-15-15 - ขดใสระหวางตน หรอ - ตดเถาวลย 16-16-8 - ฉดยาฆาหญา - ทาแนวกนไฟ

3 ป 150 15-15-15 - ขดใสระหวางตน หรอ - ตดเถาวลย 16-16-8 - ฉดยาฆาหญา - ทาแนวกนไฟ

4 ป - - - ตดเถาวลย - ฉดยาฆาหญาบางสวน - ทาแนวกนไฟ

5 ป - - - ตดสงโรงงาน - เสนผาศนยกลาง 3 นวขนไป ยาว 2-2.5 เมตร ทมา : ขอมลจากบรษท อะโกรไลน จากด ( 2549)

33

ประโยชนของไมยคาลปตส ไมยคาลปตสสามารถนามาปลกเปนสวนปาเจรญเจรญเตบโต ใหผลผลตสงเมอ

เปรยบเทยบกบไมโตเรวชนดอน ในชวง 1 – 2 ปแรกสามารถปลกพชควบในพนทสวนปาแบบไรนาปาผสม หรอวนเกษตรได เชน ปลกละหง เผอก ถวลสง สบปะรด ขาวโพด ขาวหญากน ฯลฯ ในระหวางแถวของยคาลปตสซงจากการวจยของนกวชาการพบวา พชควบทปลกใหผลผลตในเกณฑดและยคาลปตสไมเปนพษเปนภยตอพชเกษตรทปลกแตอยางใด ไมยคาลปตสสามารถนาไปใชประโยชนทงทางตรงและทางออมได

1. ประโยชนทางตรง ไมยคาลปตสสามารถนาไปใชประโยชนทางตรงไดหลายอยางดงน

1.1. ทาไมใชสอย เฟอรนเจอร เครองเรอน ทารว ทาคอกปศสตว ทาเสา ใชในการกอสรางตางๆไมยคาลปตสนามาใชเปนสวนประกอบของอาคารบานเรอนได แตควรจะไดทาการอาบนายารกษาเนอไมไวกอน กจะยดอายการใชงานไดนาน

1.2. ทาฟน เผาถาน ถานไมยคาลปตสใชเปนเชอเพลงตดไฟไดดและมขเถานอย จากการทดลองไมฟนยคาลปตสใหพลงงานความรอน 4,800 แคลอรตอกรม สวนถานไมยคาลปตสใหพลงงานความรอน 7,400 แคลอรตอกรม ซงใหความรอนใกลเคยงกบถานไมโกงกาง ซงจดวาเปนถานไมชนดทสด

1.3. ทาชนไมสบ ไมยคาลปตสเมอนามาแปรรปและสบทาชนไมสบ สามารถนาไปผลตแผนชนไมอด แผนใยไมอด แผนปารตเกลและแผนไมอดซเมนต นอกจากนไดมโรงงานผลตชนไมสบ เพอนาสงไปจาหนายใหกบโรงงานเยอกระดาษทงในประเทศและตางประเทศ เชน ประเทศเกาหลไตหวน ประมาณตนละ 3,000 บาทเศษ

1.4. ทาเยอไม ไมยคาลปตสสามารถแปรรปทาเยอไมยคาลปตส ซงมลคาผลผลตเยอไมราคาตน 17,000 บาท โดยไมทอนยคาลปตส 4.5 ตน ผลตเยอไมได 1 ตน เยอไมใหสารพวกเซลลโลสซงนาไปใชทาเสนใยเรยอนและทาผาแทนเสนใยฝาย และปยนนไดอกดวย โดยมลคาเพมขนเปนตนละ 60,000 บาท และเมอนาเสนใยเรยอนมาปนเปนเสนดาย และทอเปนผาจะมมลคาสงถง ตนละ 75,000 บาท และ 300,000 บาท ตามลาดบ

1.5. ทากระดาษ จากการประเมนเยอไมยคาลปตส 1 ตน ผลตเยอกระดาษไดประมาณ 1 ตน เยอไมยคาลปตสมคณสมบตดเดน คอ มความฟสง และมความทบแสง ประกอบกบไฟเบอรมความแขงแรงเหมาะตอการใชทากระดาษพมพเขยวประเภทตางๆ ได

34

2. ประโยชนทางออม ไมยคาลปตสสามารถนาไปใชประโยชนทางตรงไดหลายอยางดงน

2. 1. เปนทอาศยของเหด ทระบบรากไมยคาลปตสจะมเชอราไมคอรไรซาชนดตางๆ อาศยอย เปนตวชวยดดธาตฟอสฟอรสใหกบตนยคาลปตสไดมากขน ชวยใหตนไมชนดเจรญเตบโตด และปรบปรงดนเสอมใหมคณภาพดขน เมอถงฤดฝนเชอไมเคอรไรซาเหลาน กจะแทงดอกเหดโผลเหนอพนดนเพอแพรกระจายพนธออกไป คนจงเกบดอกเหดเหลานไปกนหรอขายได ในทสวนปาไมยคาลปตสบางแหงพบวา มเหดเกดขนใตตนไมยคาลปตสมากมาย ซงเรยกวา “เหดยคา” ซงมอยหลายชนด เชนเหดเสมด เหดไข เหดระโงกขาว เปนตน ซงสามารถรบประทานได มนกวจยไดกาลงทดลองหาวธการเพาะเลยงเชอเหดยคาในหองปฏบตการ ซงเชอแนวาหากสามารถเพาะเชอเหดยคาได และสามารถนาเชอเหดชนดนไปใสในสวนปาไมยคาลปตสและใสปยคอกชวยแลว จะทาใหเกษตรกรสามารถเกบเหดยคาบรโภค และสงขายไดเปนการเพมรายไดใหเกษตรกรไดอกทางหนง

2.2. เพอการเลยงผง ดอกยคาลปตสมนาหวานลอแมลงมาผสมเกสรและดดเอานาหวานไปสรางรวงผง และไมยคาลปตสมดอกปละ 7 – 8 เดอนหรอเกอบตลอดป ซงผดกบพนธไมชนดอนๆ ทวไป ทมกจะมดอก 1 – 2 เดอนตอป จงเปนประโยชนมากสาหรบการเลยงผง นาผงทไดจากดอกไมยคาลปตสมรสและคณภาพดเหมอนกบนาผงทไดจากดอกไมชนดอนๆ

2. 3. ดานสงแวดลอม ชวยทาใหเกดความสมดลตามธรรมชาต เชน เพมความชมชนใหแกพนทอนเนองจากปรมาณนาทตนไมยคาลปตสดดขนไปคายนาออกทางใบเปนปรมาณกวา 95 เปอรเซนต มสวนชวยทาใหเกดการหมนเวยนของธาตอาหารในดน

2. 4. ดานเศรษฐกจ จะกอใหเกดการปลกสรางสวนปาเชงพาณชยอยางครบวงจร โดยเฉพาะเกษตรกรรายยอยทปลกยคาลปตส จะมแหลงตลาดรองรบผลผลตอยางตอเนองสงผลใหเกดความมนคงในอาชพและรายได และสามารถลดเงนทจะออกไปตางประเทศ จากการทจะตองสงซอไมทอนและวตถดบเยอกระดาษเขาประเทศ

2. 5. ดานสงคม สามารถสรางงานในชนบท ทาใหคนมงานทา กระจายโรงงานอตสาหกรรมไปสชนบท

2.6. เพอชวยฟนฟพนทปาไมของชาต โดยเฉพาะพนทปาเศรษฐกจไดมากขน ตามเปาหมายของรฐบาล (URL:http//:www.dnp.go.th)

35 ผลตอบแทนทางเศรษฐกจจากการปลกไมยคาลปตส บรษท อะโกรไลน จากด (2549) ไดรายงานถงผลตอบแทนจากการปลกไมยคาลปตสตอ

1 ไร ตงแตปท 1-5 ของการปลก ดงแสดงในตารางท 11 ซงจะเหนไดวาเมอปลกได 5 ปจนถงอายการตดจะมกาไรเบองตน 13,231 บาทตอไร

36

ตารางท 11 รายไดและคาใชจายการปลกไมยคาลปตส ตอ 1 ไร ระยะ 2 X 3 เมตร (270 ตน / ไร)

รายการ ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 ปท 5 ปท 1-5 1. รายไดจากการผลต

ผลผลต (ตน) - - - - 18 18 ราคาประกน(บาท/ตน) - - - - 1,200 1,200 รวมรายได - - - - 21,600 21,600 2 คาใชจายในการผลต 2.1 คาเตรยมพนท 350 - - - - 350 2.2 คาตนพนธ 945 - - - - 945 2.3 คาปลก 220 - - - - 220 2.4 คาปย 160 400 400 - - 960 2.5 คาดแลรกษา - คาใสปย 50 50 50 - - 150 - คากาจดวชพช(ถากหญา 2 ครง)

300 - - - - 300

- คาไถพรวน 120 120 120 - - 360 - คาไถยกรอง 120 120 - - - 240 - คาตดเถาวลย 20 20 20 - - 60 - คายาฆาหญา + คาแรง - 147 147 - - 294 (600 CC/ไร) - ทาแนวกนไฟ 20 20 20 20 - 80 รวมคาลงทนดแลรกษา 2,305 877 757 20 - 3,359 2.6 คาตดฟน(120 บาท/ตน) - - - - 2,160 2,160 2.7 คาขนสง(130 บาท/ตน) - - - - 2,250 2,250 รวมคาใชจายในการผลต 2,305 877 757 20 4,410 8,369 กาไรเบองตน 13,231 ทมา: ขอมลจากบรษท อะโกรไลน จากด ( 2549)

37 การศกษาเกยวกบการปลกสวนปายคาลปตส

1. สวนปากบการใชสารแกปญหากรดในดน การปลกสรางสวนปาในอนาคตของไทยจะเรมมการปฏบตรกษาเปนพชเกษตรมากขนเปนลาดบ แทนการปลกทงอยางสวนปายคเกาทปลกแลวแทบจะทงเลย เพราะนบวนไมตางๆ ทกชนดในไทยราคาแพงขนเรอยๆ จนคมคาตอการลงทนเพมเตมดานการจดการ และการใสปจจยเสรมการผลตไม เชน นา ปย และการบารงดนดวยวธการตางๆ เชน การแกกรดในดน เปนตน ในป 2534 มกรณศกษาเรองสวนปายคาลปตสทปลกบนดนเปรยวจด พอถงระยะฝนชกมากๆ เกดโรคใบรวงมากมาย ตรวจพบวาเปนเชอรา ฟยทอฟธอรา ตวเดยวกบททาใหเกดโรคใบรวงของยางพาราสวนทอยใกลเคยงกนนนเอง แตในแปลงพชทดนไมเปรยวจดกลบมปญหานอยกวากนอยางเหนไดชด แสดงวาดนเปรยวหรอกรดจดมผลไมความแขงแรงของพชยนตนตาลง แมจะขนไดกจรง ดนกรดจดนนจะตรงฟอสฟอรสไวถง 90 เปอรเซนต และยงทาใหธาตแคลเซยม แมกนเซยม โปแตสเซยม และจลธาตหลายชนดเปนประโยชนตอพชไดนอยลง แตเหลกและอลมเนยมกลบละลายออกมามากเกนจนทาใหเปนพษตอพชและแยงการทางานของธาตปยทมประจบวกตางๆ การใชคลแมกหรอโดโลไมทแกปญหาดนกรดไดด ถาวดกรด- ดาง ของดนมากอนแลวคานวณคาปน และใสปนครบตงแตแรกจะสะดวกตอการทางาน ถาปลกไปนานแลวจงตรวจดนและพบวาเปนกรดกใสโตโลไมทและฟอสรอคหรอหนฟอสเฟตตามไปได โดยหวานกระจายไปทวสวนไรละ 50 กโลกรมทกป จนดนหายเปรยว

2.การใชเศษหญา , ฟาง , ใบไมแหง , บารงดนและนา หนาแลงมการสญเสยอนทรยวตถเปนจานวนมหาศาลในประเทศไทยจากการ

เผาเศษพชแหง เชน ใบไม เศษหญา ฟาง วสดเหลอทเปนผลพลอยไดจากการผลตพชตางๆโดยชาวบานจดไฟเผาทงเพยงตองการใหโลงเตยน ใหดเหมอนสะดวกในการเพาะปลกซงเปนเรองไดไมคมเสย นอกจากการเผาเศษพชอนทรยวตถไปแลว ผวดนจะถกเผาใหแขงกระดางทาลาย แมลงและสงมชวตทมประโยชน นากถกเผาระเหยสญหายไป ขเถา เขมา และฝนละอองจะขนไปแขวนลอยรวมกบควนไฟในทองฟาทาใหเกดผลกระทบแบบเรอนกระจกความรอนอบอาวจะทาใหพชสญเสยนามากยงขน ถาปองกนไฟทกๆ ดาน แลวกลบนาเศษพชมาใชคลมผวดนทงบรเวณใตพมและหากมมากพอกควรคลมดนใหทวบรเวณสวน เศษพชคลมดนจะชวยปองกนแสงแดดมใหเผาดนจนรอนเกนไปชวยคลมผวดนปองกนลมพดผานโดยตรงจงปองกนการระเหยนาจากผวดนดวย เมอฝนตกหรอใหนา เศษพชกจะเรมสลายตวใหแรธาตปยตางๆ ออกมาทละนอย เศษพชมธาตคารบอนมากแตไนโตรเจนตากจะทาใหเชอจลนทรยในธรรมชาต กลมอะโซโตแบคเตอร เจรญขน

38

เชอนจะชวยตรงไนโตรเจนจากอากาศลงมาเปนปยบารงดน เศษพชยงปลดปลอยกรดฮวมค ชวยทาใหพชโตเรวขนอก ดนจะดขนโดยทวไปจงควรงดการเผาเศษพช ตลอดหนาแลงทกปตลอดไป

3. เชอจลนทรยทชวยใหตนไมโตเรว มการศกษาเกยวกบเชอราทอาศยในรากประดเปนพวก เอนโตมยคอรไรซา แบบเดยวกบ

สกทองแตทตนสกไมมคอปมรากททางานรวมกนกบเชอแบกเตอรชอ ไรโซเบยม เกดการตรงไนโตรเจนจากอากาศลงมาเปนปยใหตนไมใชได สวนเอนโตมยคอรไรซาจะชวยทาใหฟอสเฟตในดนละลายออกมาเปนปยทประดนาไปใชไดโดยงายกลาประดทปลกดนมเชอเอนโตมยคอรไรซา และไรโซเบยม จงยดตนเจรญเตบโตอยางรวดเรวนาประทบใจมาก ในขณะทตนทขาดเชอทง 2 อยางจะเจรญ รตนภรณและคณะ (2548) ทาการคดเลอกแบคทเรยจากตวอยางนาแชไม (ยคาลปตสและไมไผ) ของโรงงานผลตเยอกระดาษ อ.นาพอง จ. ขอนแกน โดยการกระจายเชอในสารอาหารทมไซแลนเปนแหลงคารบอน และมคา pH ของสารอาหารเปน 10.5 พบเชอแบคทเรยราว 6 สายพนธ ใหชอวา H1, H2, H3, H4, H5 และ H6 ตามลาดบ นาเชอทงหมดมาศกษาเอนไซมไซลาเนสและเบตา-ไซโลซเดส ในสารอาหารสตร mineral salt medium ทมเปลอกขาวโพดเปนแหลงคารบอน พบวาเชอทงหมดสามารถผลตเอนไซมไซลาเนสและเบตา-ซโลซเดส

4. การศกษาลกษณะทางจโนไทปของยคาลปตส คามาดเลนซส ชมพณณ และ สดเขตต (มปป.) ไดพฒนาวธการคดเลอกทครอบคลมถงการตอบสนอง

ทางสรรวทยาของยคาลปตสภายใตสภาวะเครยดจากดนเคมจากโซเดยมคลอไรดระหวางโคลนทนเคมและโคลนออนแอและประเมนลกษณะจโนไทปตางๆ โดยศกษาการแสดงออกของยน Cu/Zn SOD และ APX รวมทงวเคราะหชนดของโปรตนในใบยคาลปตสทตอบสนองตอสภาวะเครยดตอโซเดยมคลอไรด ซงพบวายนและโปรตนทศกษาเกยวของกบกระบวนการปรบตวของยคาลปตสทนเคม

5. การเพาะเลยงเนอเยอกลาไมยคาลปตส บญยนและปยะดา (2526) และ ววฒน (2540) ศกษาการวางแผนการผลตกลาไมยคาลปตส

แบบเพาะเลยงเนอเยอในอาหารปลอดเชอ 6. การศกษาผลกระทบการปลกไมยคาลปตส เดชชย (2532) ศกษาผลกระทบของการปลกไมยคาลปตสตอคณสมบตดนและระบบ

นเวศนในตะวนออกเฉยงเหนอ

39

องคประกอบทสาคญของดนเพอการเจรญเตบโตของพช 1. ดน (Soil) ดน คอ เทหวตถทเกดขนตามธรรมชาตรวมกนขนเปนชน (Profile) จากสวนผสมของแร

ธาตตางๆ ทสลายตวเปนชนเลกชนนอยกบอนทรยวตถทเปอยผพนงอยรวมกนเปนชนบางๆ หอหมผวโลกและเมอมอากาศ และนาเปนปรมาณทเหมาะสมแลว จะชวยคาจนพรอมทงชวยในการยงชพของสงมชวต และการเจรญเตบโตของพช

1.1 สวนประกอบของดน แบงตามความสาคญทเกยวของกบการเจรญเตบโตของพชไดเปน 5 สวน ใหญๆ คอ 1.1.1 อนนทรยวตถ (Mineral Matter) เปนสวนทเกดจากชนเลกๆ ของหนและแรตางๆ ทสลายตวทางเคม ฟสกสและทางชวเคม โดยปรมาณทเหมาะสมของสวนประกอบนอยท 24 เปอรเซนต โดยปรมาตร เปนแหลงธาตอาหารของพช และจลนทรยในดน รวมทงควบคมเนอดน (Soil Texture) และกอเกดขบวนการทางเคมในดน

1.1.2 อนทรยวตถ (Organic Matter) ไดแกสวนทเกดจากการเนาเปอยผพงหรอการสลายตวของเศษเหลอของซากพช และซากสตวททบถมอยบนดน โดยสวนประกอบนควรมปรมาณอยท 5 เปอรเซนต โดยปรมาตร เปนแหลงกาเนดธาตอาหารของพช และของจลนทรยดนโดยเฉพาะ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และกามะถน เปนแหลงทใหพลงงานแกจลนทรยดน ควบคมโครงสรางของดน

1.1.3 นาเปนอยในดนนน พบอยในชองวางระหวางกอนดน (Aggregate) หรออนภาคดน (Particle) เรยกชองวางนวา ) Pore Space ควรมปรมาณ 25 เปอรเซนต โดยปรมาตร ใหนาแกพช ละลายธาตอาหารตางๆ เพอการดดซบ และลาเลยงธาตอาหารพช

1.1.4 อากาศ ชองวางระหวางกอนดนหรออนภาคดนนนมอากาศอย ซงปรมาณทเหมาะสมควรอยทประมาณ 25 เปอรเซนต โดยปรมาตร ซงกาซทพบโดยทวไป มไนโตรเจน ออกซเจน และคารบอนไดออกไซด เปนแหลงใหออกซเจนแกรากพช และจลนทรยดนในการหายใจ ใหคารบอนไดออกไซดซงผสมกบนา เปนกรดคารบอนค สงผลใหเกดขบวนการทางเคมในดนใหกาซไนโตรเจนแกจลนทรยดนบางชนด

1.1.5 สงทมชวต มทงสตว พช และสงมชวตอนๆ เชนสตว ทมขนาดใหญมองเหนดวยตาเปลา เชน สตวทใชฟนแทะ แมลง กงกอ ไร ตะขาบ แมงมม ไสเดอน และเลกมากจนตองใชกลองจลทรรศนกาลงสงจงจะมองเหนได เชน Nematode, Protozoa, Totifer ในพช

40

ประกอบดวยพชขนาดใหญ พชชนสง และพชขนาดเลก จลนทรยตางๆ เชน Bacteria, Actinomycete, Fungi, Algae และ Virus

1.2 ความอดมสมบรณของดน (Soil Fertility) หมายถง คณสมบตของดนในการทจะใหธาตอาหารทจาเปนตอการเจรญเตบโตแกพช ในปรมาณและอตราสวนทเหมาะสม

1.3 ความสามารถในการใหผลผลตของดน (Soil Productivity)หมายถง ความสามารถของดนในการใหผลผลตไดภายใตการดแลรกษาและปรบปรงใหมสภาพแวดลอมอณหภมความชนทเหมาะสม

1.4 คาความเปนกรดเปนดางของดน (pH) คอ ระดบความเปนกรดเปนดาง ระดบ pH ของดนทพชสวนมากสามารถเจรญเตบโตไดด อยระหวาง 6.0-7.0 รวมทงมผลกระทบตอการยอยสลายอนทรยวตถของจลนทรย

2. อนทรยวตถ (Organic Matter) คณาจารยภาควชาปฐพวทยา (2530) อธบายถงองคประกอบของพชชนสงประกอบดวยนา

สารประกอบอนทรย และสารประกอบอนนทรย ในดนทวไปพบสารประกอบอนทรยเปนกรด อะมโน (Amino Acid) 29 ชนด หรอมากกวา Amino Sugar, Nucleic Acid, Phytin, Phospholipid, Cellulose, Simple Sugar 18 ชนด Lignin, Organic Acid, Wax และสารประกอบทมโครงสรางคลายลกนน (Lignin) ซงสารประกอบเหลาน คอ องคประกอบของพชและสตวนนเอง บางชนดอยในสภาพเปนสารเดยว (Simple compound) บางชนดรวมตวกนมโครงสรางสลบซบซอน (Complex Chain-like Polymer) และยงประกอบดวยจลนทรย ทงทตายแลว และยงมชวต ตลอดจนสารประกอบทจลนทรยสงเคราะหขนดวย แหลงทมาของอนทรยวตถในดน

2.1 มาจากการสลายตวของซากพชและสตว (Organic Litter) โดยกจกรรมยอยสลายของจลนทรยดน

2.2 จากการสลายตวของชนสวนของพชทไถกลบลงไปในดน เชน ตอซง พชปยสดทปลกเพอไถกลบ

2.3 จากการสลายตวของสงขบถายของสตว 2.4 จากการสลายตวของปยคอก หรอปยหมกทใสลงไปในดนเพอการปรบปรง

ดนใหอดมสมบรณ 2.5 จากการสลายตวของปยอนทรยอนๆ 2.6 จากเซลลของจลนทรยดน ทงทมชวตและตายแลว

41

อทธพลของอนทรยวตถตอคณสมบตของดน 1.) อทธพลตอสของดน อนทรยวตถทาใหดนมสนาตาลถงดา 2.) ตอคณสมบตทางฟสกส ทาใหอนภาคของดนจบตวเปนกอน ลดความหนด เพมความจในการอมนา และถายเทอากาศไดด 3) ตอคณสมบตทางเคม เพมการดดซบไอออนบวก ซงมากกวาคอลลอยในดน

2-30 เทา ในดนปรมาณไอออนบากทถกดดซบโดยอนทรยวตถมถง 30-90 เปอรเซนต

4) ตอระดบ pH ของดน เนองจากอนทรยวตถในดนมไอออนลบมาก จงดดซบไอออนบวกไดมาก ดนทมอนทรยวตถสง จงมความตานทานการเปลยนแปลงคา pH ไดด

5) ตอปรมาณและความเปนประโยชนของธาตอาหารในขบวนการหมนเวยนธาตอาหาร

6) ตอจลนทรยดน เปนแหลงอาหารและควบคมปรมาณจลนทรย

นอกจากนคณาจารยภาควชาปฐพวทยา (2530) ไดอธบายวาอนทรยวตถสญเสยไปจากดนเนองจากการยอยสลายของจลนทรยในรปคารบอนไดออกไซดและกาซอนๆ เปนเหตใหมปรมาณลดลง โดยเฉพาะในเขตรอน (Tropical) จะสญเสยไดเรวกวาเขตหนาว การสญเสยอนทรยวตถจะทาใหคณภาพของดนเสอมลงอยางรวดเรว ไมเหมาะกบการทาการเกษตรกรรม เพราะอนทรยวตถในดนเปนแหลงของ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และเปนตวควบคมคณสมบตทาง เคม ฟสกส และชววทยาของดน จงตองเพมอนทรยวตถเปนระยะใหเพยงพอ

3. ฮวมส (Humus) คณาจารยภาควชาปฐพวทยา (2530) กลาววาฮวมสเปนสารประกอบ Organic Calloids ท

ไดจากการสลายตวของอนทรยวตถในสภาพทมการถายเทอากาศไมด หรอออกซเจนนอย ในภาพ Anaerobic Condition เชน ในททมนาขง การสลายตวไมสมบรณ องคประกอบสวนทยอยสลายงายจะกลายเปนคารบอนไดออกไซดแลวยงมสารประกอบพวกกรดอนทรย (Organic Acid) และ Intermediate Product อนๆ เกดขนดวย เปนอนทรยวตถทมโครงสรางสลบซบซอน คงทนตอการสลายตว มสนาตาลดา มกพบวา ฮวมสสะสมอยในดนไดยาวนานการสลายตวจะชา หรอเรวขนอยกบสภาพแวดลอม ทควบคมกจกรรมการยอยสลายของจลนทรย เชน การเพมปรมาณอนทรยวตถทยอยสลายงาย การเขตกรรม การทาใหดนแหงและชนสลบกน

42

4. นา (Water) กาญจนา (2532) กลาววานาเปนองคประกอบทสาคญตลอดวงชวตของพช ทงนเพราะ

กระบวนการทางชวเคมตางๆ ภายในตนพช ตองอาศยนาทงทางตรงและทางออม กระบวนการเหลานนจงจะดาเนนไปได ซงพอจะสรปหนาทโดยทวไปของนาในพชได 4 ประการ คอ 1.) เปนองคประกอบทสาคญของกระบวนการสรรวทยาในเนอเยอพช

2.) เปนสาระสาคญของกระบวนการสงเคราะหแสง 3.) เปนตวทาละลายทด ทาใหสารตางๆ ภายในเซลลเกดการเคลอนทไปได 4.) จาเปนสาหรบการรกษาความเตง เพอการขยายตวและการเจรญเตบโตของเซลล พชจะไดรบนาไปใชในกจกรรมตางๆ ไดทางรากและใบ แตสวนใหญพชจะไดรบนาทาง

รากโดยผานกระบวนการดดนา การเคลอนทของนาจากดนเขาสรากพชจะเกดขนไดเมอเกดความแตกตางของความเขมขนของนาระหวางสารละลายภายนอกกบสารละลายภายในเซลล โดยนาจะเคลอนทจากบรเวณทมคาวอเตอร โพเทนเชยล (Water potential : ψ หมายถง พลงงานอสระทนาใชในการเคลอนท) สงไปยงบรเวณทมคาวอเตอร โพเทนเชยลตาเสมอ

5. การเคลอนทของนาจากดนเขาไปในตนพช บรเวณททาหนาทดดนาไดดทสด คอ บรเวณขนราก โดยนาจากสารละลายในดนซงมคา

วอเตอร โพเทนเชยลสงกวา จะถกดดเขาในเซลลขนรากซงมคาวอเตอร โพเทนเชยลตากวา การดดนาของรากจะเกดตอเนองกนไปตามความแตกตางของคาวอเตอร โพเทนเชยลของนาในเซลลชนตางๆ ซงมคามากนอยลดหลนกนไปจากเซลลชนนอก จนกระทงถงเซลลชนในสด กลาวคอ เมอนาจากดนเคลอนเขาสเซลลขนราก และอพเดอรมสแลว จะเคลอนทตอไปยงพาเรนไคมาของชนคอรเทกซ ผานพาสเสจ เซลลของเอนโดเดอรมสเพอรไซเคล และเขาสทอลาเลยงนาของลาตนและใบตามลาดบ หลงจากทนาสวนหนงถกใชไปในกจกรรมของเซลลแลว นาสวนทเหลอเกนตองการ จะเคลอนทมายงสวนททาหนาทระเหยในเซลลเมโซฟลลเพอคอยเวลาแพรผานปากใบออกสบรรยากาศภายนอกในรปของไอนา ตามวธการทเรยกวา การคายนา

6. กลไกการลาเลยงนาในตนพช หลงจากทพชสามารถดดนาจากดนเขาสรากพชแลว นาจะเกดการลาเลยงตอไปยงสวน

ของลาตนโดยผานทางทอนา ซงกลไกหรอกรรมวธทพชใชในการลาเลยงนานเกดขนไดหลายวธ ดงตอไปน คอ

43

(1.) แรงดนราก (Root pressure) เปนแรงดนทเกดในทอนาของราก การลาเลยงนาแบบนจะเกดกบพชบางชนดเทานน เพราะในสภาพทอากาศรอนจดและแหงแลง พชไมสามารถสรางแรงดนรากได

(2.) แรงแคพลลาร (Capillary force) เปนแรงดงทเกดขนภายในทอลาเลยง ซงมลกษณะกลวงและมขนาดเลกมาก (ไดแกเซลลเทรคด และเวสเซล) คลายทอแคพลลารทอลาเลยงทมขนาดเสนผานศนยกลางเลกสามารถดงนาขนไปไดมากกวาทอลาเลยงทมเสนผานศนยกลางขนาดใหญ อยางไรกตาม แรงดงนาทเกดขนนไมมากพอทจะดงนาไปถงยอดของพชตนสงๆ ได

(3.) แรงดนเนองจากการคายนา (Transpiration-pull theory) เปนแรงดงทเกดขนจากการ ดงนาขนมาทดแทนนาทเสยไปโดยวธการคายนา วธนสามารถดงนาขนมาไดในปรมาณสง การดงนาโดยวธนจาเปนตองอาศยแรงยดระหวางโมเลกลของนาดวยกนเอง (Cohesive force) และแรงยดระหวางโมเลกลของนากบผนงเซลล (Adhesive force) การลาเลยงนาโดยวธนจงสามารถเกดขนไดอยางตอเนองจากขางลางถงขางบนยอดพชโดยไมมการขาดตอน

7. การคายนา (Transpiration) การคายนา หมายถง การทพชสญเสยนาออกจากตนในรปของไอนา แบงได 3 ประเภท

คอ การคายนาทางปากใบ การคายนาทางควตเคล และการคายนาทางเลนตเซล นาทพชดดขนมาใชภายในวงชวตนน จะนอยมากเมอเทยบกบปรมาณนาทพชสญเสยออกไปจากตนพช จากการศกษาพบวา การคายนาเปนสาเหตสาคญททาใหพชเกดการขาดนาชวคราวเกอบทกวน และในสภาวะทดนแหง การคายนากเปนสาเหตหนงททาใหการดดนาของรากชาลง ผลทตามมาคอ พชเกดการขาดนาอยางถาวร กระบวนการตางๆ ของพชไดรบความเสยหาย และอาจตายในทสด

ปจจยทมอทธพลตอการคายนา การคายนาทเกดขนในแตละวน จะแตกตางกนไปตามปจจยตางๆ ดงน คอ

1) ปจจยภายนอก หมายถง ปจจยทางสงแวดลอมภายนอก ไดแก

1.1 แสงสวาง แสงมผลตออตราการคายนา โดยแสงสวางมากจะทาใหปากใบเปดกวางมากขน

1.2 อณหภม การเพมขนของอณหภมมผลทาใหแรงดนไอในชองวางระหวางเซลลสงกวาอากาศรอบๆ ผดใบ ทาใหพชมอตราการคายนาเพมมากขน

44

1.3 ความชนของอากาศ ปกตจะถอวาบรรยากาศภายในใบพชจะอมตว หรอเกอบจะอมตวดวยไอนา ดงนน อตราการแพรของไอนาจากภายในใบออกสภายนอกจงขนอยกบความชนของอากาศภายนอก ถาอากาศภายนอกมความชนสง อตราการคายนากจะตา ในทางตรงกนขาม ถาอากาศภายนอกมความชนตา การคายนากจะเกดขนมากขน

1.4 ลม ลมชวยพดพาไอนาทระเหยออกจากใบ และทอยรอบๆ ใบใหพนจากผวใบ เพอทาใหการแพรของไอนาออกจากใบมากขน แตอยางไรกตาม อทธพลของลมทมตอการคายนาจะขนอยกบอทธพลของความแตกตางของความดนไอระหวางภายในใบพบภายนอกใบ และขนกบอณหภมของใบดวย

1.5 ความอดมสมบรณของนาในดน ถานาในดนมปรมาณมากพอทรากจะดดขนไปใชได และสภาพตางๆ เหมาะสม อตราการคายนากจะมมาก แตถาปรมาณนาในดนนอย จะทาใหอตราการดดซมของรากชาลง การคายนากจะเกดขนชาลงเชนกน ถงแมวาสภาพตางๆ ภายนอกจะเหมาะสมตอการคายนา

1.6 ความกดดนของบรรยากาศ ในททมความกดดนของบรรยากาศตา อากาศจะเบาบางลงและมความหนาแนนนอย ทาใหไอนาในใบแพรออกมาไดงายกวาขณะทอากาศมความดนของบรรยากาศสง

2) ปจจยภายใน หมายถง ปจจยอนเนองมาจากองคประกอบตางๆ ของพช ไดแก 2.1 พนทใบ พนทรวมของใบพชเปนสงสาคญทมอทธพลตอการสญเสยนาจากใบแต

ละใบของพช จากการศกษาพบวาพนทใบยงมาก การสญเสยนากยงมาก 2.2 การจดเรยงตวของใบ ถาใบหนทศทางอยในมมทตรงขามกบแสงอาทตยเปนมม

แคบจะเกดการคายนานอยกวาใบทจดอยเปนมมกวาง 2.3 ขนาดและรปรางของใบ ใบพชทมขนาดใหญและกวาง จะมการคายนามากกวา

ใบเลกแคบ 2.4 โครงสรางภายในใบ พชในทแหงแลงจะมการปรบตวใหมปากลก มชนควตเคล

หนา ทาใหการคายนาเกดขนนอยกวาพชในทชมนา หรอพชนา 2.5 อตราสวนของรากตอลาตน ถาพชมอตราสวนของรากตอลาตนมาก การคายนาก

เกดขนไดมาก เพราะอตราการดดซมของรากจะมมาก

45 ความสาคญของการคายนา กระบวนการคายนาเปนกระบวนการสญเสยนาทพชดดขนมาจากราก โดยนาทพชดด

ขนมานนจะถกนาไปใชในกระบวนการสงเคราะหแสงเพยง 1-2 เปอรเซนตเทานน นอกนนจะ ระเหยออกทางปากใบ ดงนน จงมการศกษากนวากระบวนการคายนาทเกดขนนมประโยชนอยางไร ซงผลจากการศกษาในปจจบนนเชอกนวา การคายนามประโยชนตอพชโดยตรงดงทเคยสรปกนมา เชน ชวยลดอณหภมใบ ชวยคาบคมการดดและลาเลยงเกลอแร เปนตน นอยมาก นอกจากนยงอาจเปนโทษกบพชมากกวาดวย เพราะทาใหพชสญเสยนาโดยเปลาประโยชน และถาพชเสยนาไปมากๆ โดยเฉพาะพชทอยในทแหงแลง พชจะปดปากใบเพอลดการสญเสยนา ซงมผลทาใหการสงเคราะหแสงหยดชะงกลง การเจรญเตบโตของพชกจะถกกระทบกระเทอน และถาพชเกดการขาดนาอยางรนแรง พชจะเหยวเฉาและตายในทสด ดงนน ปจจบนนกพฤกษศาสตรจงพยายามหาวธการตางๆ ทจะชวยลดอตราการคายนา 8. ธาตอาหารพช

กาญจนา (2532) ภาควชาชววทยา การสรางอาหารของพชเพอการเจรญเตบโตนน นอกจากจะใชนาและกาซคารบอนไดออกไซดเปนวตถดบเรมตนแลว ยงจาเปนตองใชธาตอาหาร อนนทรยสารอกมากมายหลายชนด กระบวนการเจรญเตบโตจงจะดาเนนตอไปไดตามปกต ซงหลกเกณฑการพจารณาวาธาตอาหารชนดใดเปนธาตอาหารทจาเปนตอพชมดงน คอ

1.) ธาตนนจาเปนตอกระบวนการเจรญเตบโต และกระบวนการสบพนธ ถาขาดธาตนาไปจะมผลทาใหกระบวนการดงกลาวหยดชะงกลง

2.) จะตองเปนธาตทไมสามารถใชธาตอนแทนได 3.) ธาตนนจะตองเปนธาตทจาเปนตอกระบวนการชวเคมตางๆ ภายในเซลลพชโดยตรง

ธาตอาหารทจาเปนตอพชชนสง ธาตทมความจาเปนตอการเจรญเตบโตของพช มเพยง 16 ชนดเทานน และสามารถแบง

ไดเปน 2 กลม คอ 1.) ธาตทพชตองการในปรมาณมาก (Macronutrients) ม 9 ชนด ไดแก ธาต C, H, O, N,

P, Ca, S, K และ Mg 2.) ธาตทพชตองการในปรมาณนอย (Micronutrients) ม 7 ชนด ไดแก ธาต Cl, Fe, Mn,

B, Zn, Cu, และ Mo

46 กาญจนา (2532) ใหขอสรปวา นาและธาตอาหารทจาเปนของพช นบวาเปนวตถดบ

พนฐานทสาคญตอวงชวตของพช ถาขาดหรอไดรบในปรมาณทไมเหมาะสมกบความตองการใชของพช จะเกดการกระทบกระเทอนตอกระบวนการตางๆ ของพช ทาใหมอตราการเจรญเตบโตชาลง ตนแคระแกรน เปนโรค และในทสดพชอาจตายได

ดร. พรชย สธาธร (2537 ) ใหขอสรปวา ดน ทวไปมฟอสฟอรสทงหมดประมาณ 200 สวนในลานสวน ซงแบงเปนฟอสฟอรสในรปสารอนทรยประมาณ 20 – 50 % ยงถาเปนดนทมการชะลางสงอาจมฟอสฟอรสในรปสารอนทรย 60–80 % เลยทเดยวนอกจากนนฟอสฟอรสจะอยในรปของสารอนทรยซงเปนสารประกอบของเหลกอะลมเนยมและธาตอนๆ ซงสวนมากจะไมละลายนา

การตรงฟอสฟอรส ฟอสฟอรสอยในรปของฟอสเฟท (H2 PO4) และดนกมประจเปนลบ (-) เชนกนอาจทาใหคดวา ฟอสฟอรสคงถกชะลางไปโดยงายเชนเดยวกบพวกไนเตรทโดยความเปนจรงแลวฟอสฟอรสถกชะลางไปนอยมาก เพราะฟอสเฟทจะทาปฏกรยากบสารเคมอนๆในดนจนเปนสารทไมละลายนาหรอถกกตรงไวนนเอง การทดลองพบวาปยฟอสฟอรสทใสลงไปเกอบทงหมดยงอยทชนไถพรวนมสวนนอยเทานนทลงสดนชนลาง ดนกรดตรงฟอสฟอรสมากกวาดนทเปนกลาง ดงนน การใสปนมแนวโนมทาใหความเปนประโยชนของฟอสฟอรสในดนเลวของปยเพมขน ปยฟอสฟอรสชนดตางๆ ปกตปยฟอสฟอรสเกอบทงหมดมาจากหนฟอสเฟท (rock phospate) โดยการนาหนฟอสเฟทไปทาปฏกรยากบกรดกจะไดปยฟอสเฟททมประโยชนตอพชมากขน หลงจากนนจงนาไปทาใหเปนกลางหรอทาปฏกรยากบสารแอมโมเนยม ไดปยในแบบตางๆ และไมมคณสมบตเปนกรดอกกตอไป นอกจากน ชนดของปยฟอสเฟทมผลตอพชแลว การละลายนากมผลตอพชเชนเดยวกน กลาวคอ ปยทละลายนางายจะมประโยชนตอพชเรว แตกทาใหถกตรงโดยดนเรวดวย สวนพวกทละลายนาไดนอย เชน หนฟอสเฟทจะเปนประโยชนตอพชชา จงทาใหถกตรงไดชาไปดวย มประโยชนตอพชไดนานกวาพวกแรก ดงนนตองดวาพชทปลกเหมาะกบปยชนดแบบใด

47 วธการใหปยฟอสฟอรส

ตามทไดกลาวมาแลวขางตนวา ฟอสฟอรสหรอฟอสเฟท เคลอนทไดชามากในดนวธใชปยฟอสฟอรสจงสาคญมาก โดยตองยดหลกวา จะตองใหพชตอนทมความ สาคญจรงๆ และใหไกลกบรากพชใหมากทสด โดยจะไมทาอนตรายตอรากพช ดงนนการใสปยฟอสฟอรสโดยทวไปจงควรใหในระยะแรกของพชขณะทพชมความตองการฟอสฟอรสสง ถาเปนพชทปลกดวยเมลดควรใหหางจากเมลดประมาณ 1 นว ถง 1.5 นว ปยฟอสฟอรสควรใหเปนแถบ หรอเปนแถวตามแนวตนพชดกวาหวานทวไปทงแปลง เพราะฟอสฟอรสอาจถกตรงจนไมเปนประโยชนตอพช ดนทวไปจะมฟอสฟอรสอย 2 รป คอ รปอนทรยซงอยในรปของฮวมสอนทรวตถและรปอนนทรยซงอยในรปของสารประกอบของเหลก อะลมนม ฯลฯ ฟอสฟอรสสวนใหญในดนจะถกตรงจงไมถกชะลางไปไหนแตกไมเปนประโยชนตอพช

9. การสงเคราะหแสง (Photosynthesis) กาญจนา (2532) กลาววาพชจะนาพลงงานแสงจากดวงอาทตยมาใชในการแปรวตถดบ

อนไดแก นาและคารบอนไดออกไซดใหเปนอาหารประเภทคารโบไฮเดรต นนคอพชทาหนาทเปลยนพลงงานแสงใหอยในรปพลงงานเคมและเกบสะสมไวเพอรอรอยเวลาทจะถายทอดพลงงานทเกบไวไปยงสงมชวตอนๆ ตอไปตามลาดบแหงสายใยอาหาร (Food web) เพราะฉะนนกระบวนการผลตอาหารโดยการใชพลงงานแสงนนจงเปนกระบวนการพนฐานอนสาคญยงของชวตทกชวตในระบบนเวศน

ความหมายของการสงเคราะหแสง กระบวนการสงเคราะหแสง หมายถง กระบวนการทพชสเขยว หรอสงมชวตพวกออโต

โทรพ (Autotroph) ทสามารถสรางอาหารเองได โดยการเปลยนรปพลงงานแสงใหเปนพลงงานเคม โดยอาศยวตถดบตางๆ ดงสมการ

6CO2 + 12H2O -----------------------------------> C6H12O6 + 6H2O + 6O2 คลอโรฟลลเปนรงควตถทสาคญทสดในการดดแสงเพอใชในกระบวนการสงเคราะห

แสง ซงทงนไดมาจากการเปรยบเทยบระหวางคา Absorption spectrum (ประสทธภาพของรงควตถทสามารถดดกลนแสงสตางๆ) กบคา Action spectrum (ประสทธภาพของแสงทความยาวคลนตางๆ ททาใหเกดกจกรรมนนๆ) จากคาทงสองพบวาแสงทมประสทธภาพสงสดในกระบวนการ

48 สงเคราะหแสงของพชสวนใหญ คอ แสงชวงคลนแถบสนาเงน (หรอชวงแถบสมวงตอนาเงน) และรองลงมาคอสแดง

10. การหายใจ การหายใจ หมายถง กระบวนการออกซเดชนอาหารประเภทอนทรยสารในเซลลทมชวต

ใหเปนคารบอนไดออกไซด และนา พรอมกบปลดปลอยพลงงานออกมาเพอนาไปใชในกระบวนการเมตาโบลซมตางๆ ดงสมการ

C6H12O6 + 6CO2 -----------------------------------> 6CO2 + 6H2O + Energy

สารอนทรยทพชนามาใชในการหายใจหรอการออกซเดชนนน จะตองเปนสารทมอยในภายในเซลลเปนจานวนมาก และสามารถทจะถกออกซไดซเปนคารบอนไดออกไซดและนาไดอยางสมบรณ ซงสารทนบวาเปนสารพนฐานของกระบวนการหายใจกคอ คารโบไฮเดรต-พวกเฮกโซส ไดแก กลโคส และ ฟรคโตส เมอนาตาลทงสองชนดถกใชหมดไป พชจะใชสารทมโมเลกลใหญขน เชน ซโครสและแปง โดยเปลยนใหอยรปของกลโคสกอน นอกจากสารพวกคารโบไฮเดรตเหลานแลว พชยงสามารถใชสารประกอบชนดอนอก ไดแก ไขมน และโปรตน

สรปไดวากระบวนการหายใจเปนกระบวนการสลายอาหาร โดยใชออกซเจนเพอใหไดพลงงานมาใชในกจกรรมตางๆ ของชวต ตงแตกจกรรมระกบเซลล พลงงานทไดรบดงกลาวจะมากนอยเพยงไรขนกบปรมาณออกซเจนทนามาใช ถามการหายใจโดยใชออกซเจน พลงงานทไดจะมมากกวาการหายใจแบบไมใชออกซเจน กระบวนการหายใจของพชชนสงจะประกอบดวย 3 ขนตอนใหญๆ คอ กระบวนการไกลโคไลซส วฏจกรเครบส และกระบวนการถายทอดอเลกตรอน

11. ปจจยควบคมการเจรญเตบโตของพช กาญจนา (2532) กลาวถงปจจยทควบคมการเจรญเตบโตของพชวาเกยวของกบปจจย 3

ประการ คอ 1. ปจจยทางพนธกรรม (Genetic control), 2. ปจจยจากสงแวดลอมภายใน (Internal interaction หรอ Organismal control หรอ Hormonal (chemical control) และ 3. ปจจยจากสงแวดลอมภายนอก (Environmental control)

1) ปจจยทางพนธกรรม พชแตละชนดจะมลกษณะรปรางของราก ลาตน ใบ ดอก และสวนอนๆ แตกตางกนไป เชน ตนมะพราวกบตนสน หรอไมดอกพวกกลวยไม กบเบญจมาศ เปนตน ความแตกตางของพชเหลานเปนผลมาจากปจจยทางพนธกรรม โดยจะมยนททาหนาทควบคมแบบแผนการเจรญเตบโตของพช โดยจะทางานคลายกบระบบการปดเปดแบบอตโนมตของสวทช

49 ไฟฟา ในเรองนจาคอบ (Jacob) และโมโนด (Monod) ไดสรปแนวคดเกยวกบระบบการควบคมการทางานของยนเรยกวา โอเปอรอน (Operon) ซงประกอบไปดวยยน 3 ชด ดงนคอ

1.ยนโครงสราง (Structural gene) หมายถง กลมของยนททาหนาทควบคมการสงเคราะหเอนไซมแตละตวทมโครงสรางแตกตางกนอยางอสระ ประกอบดวยยน Z-Y-A

2.ยนโอเปอเรเตอร (Operator gene เขยนยอวา O) หมายถงยนททาหนาทควบคมยนโครงสราง ทาหนาทเหมอนกบสวทซ

3.ยนเรกเลเตอร (Regulator gene เขยนยอวา I) หมายถงยนทมบทบาทควบคมการสงเคราะหสารอนทรยทมคณสมบตเฉพาะในการเกดปฏกรยากบยนโอเปอเรเตอร ทาใหยนโอเปอเรเตอรอยในสภาพปดสวทชการทางาน ดงนนจงไมเกดการทางานของยนโครงสราง ซงสารอนทรยทยนเรกเลเตอรสงเคราะหขนนเรยก ตวหยดยง (Repressor)

2) ปจจยจากสงแวดลอมภายใน ปจจยจากสงแวดลอมภายในเปนปจจยทเกยวของกบสารทพชสรางขนภายในเซลล และมผลควบคมการเจรญเตบโตของพช สารเหลานอาจเปนสารทไดจากกระบวนการเมตาโบลซมตางๆ หรอเปนสารพวกฮอรโมนพช แตสวนใหญแลว สงแวดลอมภายในทควบคมการเจรญเตบโตของพชนน มกจะเปนการทางานผานฮอรโมน เชนปรากฏการณทตายอดควบคมการเจรญเตบโตของตาขาง (Apical dominance) เปนตน ซงสารทพชสรางขนในปรมาณเพยงเลกนอยกสามารถกระตนหรอยบยงการเจรญเตบโตไดน เรยกวา ฮอรโมนพช (Plant hormone) แหลงทจะทาหนาทสรางฮอรโมนไดแกบรเวณเนอเยอเจรญปลายยอด ปลายราก และในใบออน หลงจากนนกจะเคลอนยายไปมผลตอการเจรญเตบโตในสวนอนๆ ของพช ในปจจบนพบวามสารบางชนดทพชไมไดสรางขน แตถกสงเคราะหขนและมคณสมบตเหมอนกบฮอรโมนทพชสราง ดงนนจงเรยกรวมกนวา สารควบคมการเจรญเตบโตของพช (Plant growth regulating chemicals: PGRC)

3) ปจจยจากสงแวดลอมภายนอก การเจรญเตบโตของพชนอกจากจะเปนการควบคมในระดบยนและระดบสงแวดลอมภายในแลว ยงขนอยกบปจจยจากสงแวดลอมภายนอกของตนพชดวย ปจจยเหลานไดแก สภาพดนฟาอากาศ (แสง อณหภม ความชน) นา ธาตอาหารทเปนประโยชน ความเขมขนของสารละลายในดน เปนตน อยางไรกตาม ปจจยจากสงแวดลอมภายนอกทมความสาคญตอการเจรญเตบโตของพชมากทสดคอแสงและอณหภม

50

บทท 3 วธการศกษา

3.1 ขอบเขตการศกษา ในการศกษาเรองน จะดาเนนการศกษาในสวนทเกยวกบ 1.พนททจะใชในการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส

2.การเลอกพนธกลาไมยคาลปตส 3.วธการปลกและการใชระยะปลกไมยคาลปตส 4.การใชสารอาหารหรอปยสาหรบไมยคาลปตส 5.การบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตส 6.โรค แมลง เชอรา ไวรส 7.การกาหนดรอบตดฟน และการกาหนดวาจะใชสวนไมยคาลปตสกรอบตดฟน 8.การบารงรกษาสวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ 9.การถอนตอไมยคาลปตส เพอเตรยมพนทปลกใหมหรอปลกพชชนดอนตอไป 10.คาใชจายในการปลกและบารง

11.ผลตอบแทนทางธรกจและการลงทน 3.2 วธการศกษา ดาเนนการศกษาโดยการ คนควาจากเอกสารตาราตาง ๆ ทมอยทวไป มการสงเกตการจากแปลงปลกของเกษตรกรขอขอมลเพมเตม จากหนวยสงเสรมทจาหนายกลาไม มการดาเนนการจรงในพนทแปลงปลกสวนไมยคาลปตส มการตรวจนบการรอดตายของกลาไมในแปลงปลกปแรก 2 – 3 ครง เพอทาการปลกซอม มการถายภาพเพอเกบไวศกษาเปรยบเทยบมการจดบนทก คาใชจายในการลงทนแตละครง เกบขอมลนาหนกไมแตละแปลง เพอศกษาเปรยบเทยบ

เคยไดรบเชญใหไปศกษาดงาน โรงงานทาเยอและกระดาษทอาเภอกบนทรบร จงหวดปราจนบร ศกษาดงานหองปฏบตงานปนเนอเยอ แปลงผสมเกสรแมไมยคาลปตส แปลงปลกไมยคาลปตส ณ ทองทตาบลเขาหนซอน อาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา และแปลงสวนไมยคาลปตส ณ ทองทอาเภอโนนดนแดง จงหวดบรรมย นอกจากนยงไดมการทดลองไมยคาลปตส เพอใหทราบแนวทางการเกดเชอโรค เชอรา และแมลง

51

3.3 สถานทศกษา แปลงปลกสวนปาไมยคาลปตส ทองทอาเภอครบร อาเภอวงนาเขยว จงหวดนครราชสมา

แปลงปลกสวนปาไมยคาลปตส ของบรษทในเครอเกษตรรงเรอง ทองทอาเภอโนนดนแดง จงหวดบรรมย และแปลงปลกสวนปาไมยคาลปตส ทองทตาบลเขาหนซอน อาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา 3.4 ระยะเวลาการศกษาวจย

ตงแต พ.ศ. 2537 จนถง เดอนตลาคม พ.ศ. 2549

52

บทท 4 ผลการศกษา

4.1 พนททจะใชในการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส

ไมยคาลปตส เจรญเตบโตไดดในดนรวนปนทรายถงทรายจด ดนลก ดนมอนทรยวตถผสมอยมาก รองลงมาเปนพวกดนทรายปนดนลกรง ดนทมนาใตดนอยตน จะทาใหไดผลผลต สงมาก ควรหลกเลยงพนดนทเปนดนเหนยวจด นาทวมขงเปนเวลานาน ดนตนมหนดานหรอพนดนทมหนโผลทงพนทจนไมสามารถไถพรวนไดควรเลอกพนททเปนพนราบหรอมความลาดเอยงเพยงเลกนอย เพราะจะตองใชเครองจกรกลในการไถพรวนเปนประจาทกป และเมอตนไมทอายตงแตปทสามเรอนยอดจะชดกนแสงสองถงพนไดนอยลง วชพชหรอพชปกคลมผวดนจะมนอยตามลาดชนจะทาใหเกดการชะลางพงทลายของดนรนแรงขน ควรเลอกพนททตงอยไมไกลจากโรงงานรบซอเพอลดคาใชจายในการขนสงจากแปลงปลกไปสโรงงานใหนอยทสด ควรเปนพนทสามารถเขาออกไดในฤดฝน เพราะวาการซอขายจะใชนาหนกเปนตววด การตดไมยคาลปตสในชวงกลางฤดฝนไมจะมความชนสงไดนาหนกมากขน ควรเปนพนทการเกษตรทปลกพชอนมากอน เชน ไรมนสาประหลง ไรออย หรอพนทนาโคกนาดอน เปนพนททมปยตกคางอยมาก จากการศกษาพบวาพนทททาการศกษาวจยทกพนทมสภาพพนททเหมาะสมตอการปลกสวนปาไมยคาลปตส โดยมการเตรยมพนทตามสภาพของดนเตรยมปลก

4.2 การเลอกพนธกลาไมยคาลปตส

กลาไมยคาลปตสทดทสด ควรเปนกลาไมปกชาทภาคเอกชนไดทาการคดเลอกและพฒนาพนธแลว กลาไมปกชาจะมระบบรากตรงเปนรากแขนง รากมขนาดใหญ ระบบรากจะเปนระบบตดรากดวยอากาศ รากจงไมเหมอนรากฝอยทอยในถงพลาสตกหรอในกระถางตนไม กลาไมปกชาเมอนาปลกลงดนแลว ระบบเรอนรากจะขยายตวเจรญเตบโตอยางรวดเรว การเจรญเตบโตทางลาตน 6 เดอนแรกจะไปชาๆ หลงจากนนจะเจรญเตบโตเรวมาก ลาตนตรงเปลาขยายตวทางความสงไดด ขนาดของโคนตนและปลายไมจะใกลเคยงกน เรอนยอดเลกแคบแตกกงกานนอย กงลางจะลดกงไดด สามารถปลกในระยะชด 2 X 3 เมตร ไดโดยทตนไมทกตนมขนาดความโตใกลเคยงกน ไมพบมไมแคระแกรนแทรกปนอย

ขอเสยของกลาไมชนดน มแหลงผลตไมกรายราคากลาไมมราคาแพง และมแนวโนมราคาสงขนตลอดเวลา จะตองทาสญญาขายไมคนใหแกผผลตกลาไม หากไมทาสญญาผกพนจะตองซอ

53

กลาไมในราคาทสงขนอก กลาไมปกชาทกลมโรงงานกระดาษผลตออกจาหนายจะมสายพนธใหมๆ ออกมาตลอดเวลา เกษตรรายยอยจงตองรบความเสยงกบสายพนธตางๆ ซงจะปรบเขากบพนไดจากดตวลงตวอยางเชน กลาไมยคาลปตสเนอเยอ บางสายพนธพฒนาใหมเรอนยอดบางเลก กงลางทงกงเรวมาก เพอใชปลกในทแหงแลงของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอปลกในระยะชด 2 x 3 เมตร แตเมอนามาปลกในพนท อาเภอวงนาเขยว จงหวดนครราชสมา ปลกในระยะ 3 x 3 เมตร ปลกในดนรวนปนเหนยว ดนมอนทรยวตถมาก การระบายนาไมด การเจรญเตบโตของกลาไมยคาลปตสชนดน จะดมากในปท 1 และปท 2 พอเขาปท 3 เนองจากเรอนยอดเลกและบางมาก แสงแดดสามารถสองกงพนดนไดมาก หญาเจรญเตบโตดมาก ตนไมยคาลปตสจะหยดการเจรญ เตบโต ไมแตกใบทเรอนยอดและพบวามการตายจากยอดลงมามเชอราเกาะกนตามผวเปลอก ทวลาตนใชวธแกปญหาโดยใชรถแทรกเตอรลอยางตดหญาใหทวทงแปลง และพนยาฆาหญาทวทงแปลงผลปรากฎวา ตนไมยคาลปตสแปลงน สามารถเจรญเตบโตไปไดตามปกต สลดเชอราออกจากลาตนไดหมดกลาไมยคาลปตสทเกดจากการเพาะเมลดโดยเฉพาะสายพนธคามาลดเลนซสทไดจากจดซอกลาทวไปทเกษตรกรผลตจะมลกษณะ การกระจายอยในสายพนธสงมาก เนองจากเมลดทไดมไดมการคดพนธแมไมและมไดมการรบรองสายพนธ โดยเมอนามาปลกแลวจะพบมตนไมแคระแกรน คลายถกทาลายโดยเชอไวรส จะไมเจรญเตบโตจะพบมอยประมาณ 5-15 % ลกษณะลาตนคดงอ โคนใหญ ปลายเรยวเลก พมเรอนยอดกวางมกงกานมาก เมอนามาปลกในระยะ 3 X 3 เมตร ครบ 5 ป แลวจะไดผลผลตเนอไม 5 – 8 ตน หากนาปลกในระยะชดกวานเชนระยะ 2 X 3 หรอ 2 X 2 เมตร การขยายตวทางความโตของลาตนจะไมดนก

4.3 การปลกไมยคาลปตสและระยะการปลก

การปลกไมยคาลปตส ประกอบดวย การไถบกเบก การไถแปร การหมายตาแหนงปลก การทาหลมปลก การใสปยรองกนหลมกอนปลก ชวงเวลาการปลก การปลก และการใชระยะการปลกกลาไม

1.) การไถบกเบก จะดาเนนการในชวงกอนฤดฝนใชรถแทรกเตอรลอยาง ผาน 3 ไถทวทง แปลง ปลายเดอนมนาคม ถงตนเดอนเมษายน

2.) การไถแปร ดวยรถแทรกเตอรลอยาง ผาน 7 พรวนดนทไถไวครงแรกใหเรยบเสมอ วนทจะไถแปรจะตองสมพนธกบวนทจะรบกลาไมมาปลก จะไถแปรเมอมฝนตกลงในพนทแลว มเมลดหญางอกขนมาบางแลว ขณะไถแปรดนคอนขางแหงไมเปยกแฉะทาใหหญาไมตายและงอกกลบคนไดรวดเรว

54

3.) การหมายตาแหนงปลก หากพนดนทไถแปรไวมฝนตกดนชนพอสมควร สามารถปลกไดเลยโดยการใชเชอกทกาหนดระยะไวแลวดงเปนแนวตรงปลกเปนสายหลกจนสดแปลง แลวจงดงเปนแนวเชอกตงฉากกบแนวหลกปลกกลาไมตามจดระยะในเชอกแตละแถว แตถาดนแหงควรจะตองปกหลกหมายตาแหนงกอนทวทงแปลง การปลกขณะดนแหงจะตองใชนาชวย โดยใชนาประมาณ 300 ซซ หยอดลงไปในหลมปนดนเปยกใหเปนกอนเอามาหอหมกลาไมแลววางลงในกนหลม เกลยดนแหงปดทบแลวอดดวยมอใหแนน นาจะเลยงกลาไมไดประมาณ 2 – 3 สปดาห ถาฝนยงไมตกควรหยอดนาประมาณ 300 ซซ อกครง วธนเหมาะสาหรบพนทปลกทเปนดนทราย สวนดนเหนยว หรอดนหางเปนกอนเลก ๆ ควรจะตองรอใหฝนตกจนดนเปยกเสยกอน

4.) การทาหลมปลก ควรใชขนาด 25 X 25 X 25 เซนตเมตร แตถาจะปลกปลายฤดฝน ควรจะทาหลมปลกใหลก 30 เซนตเมตร ใหนาชวย 2 ครง หางกน 2 สปดาห

5.) การใหปยรองกนหลมปลกจะใชปยคอกผสมปยเคมดวยกได วธนเหมาะสาหรบปลกจานวนไมมาก สามารถใหนาไดและการใหนาครงแรกจะใหมากจนชมเตมหลมปลก และสามารถเตมนาไดอกหากฝนทงชวง ดงนน การปลกจานวนมากจงไมควรรองปยกนหลม เนองจากกลาไมยคาลปตส มความสามารถในการดดนาและปยไดดในระยะแรก และหากวาความชนทตามภายหลง มไมเพยงพอแลว กลาไมยคาลปตสจะยนแหงตาย เคยพบตนยคาลปตสยนตนตายถง 30%

6.) ชวงเวลาการปลก ถาปลกตนฤดฝนจะตองเสยคาใชจายในถากดายวชพชรอบโคนกลาไม 2 หรอ 3 ครง แตถาปลกปลายฤดฝนใชกบดนทรายหรอดนรวนปนทราย จะเสยคาใชจายเพมในการใหนา 2 ถง 3 ครง แตจะประหยดคาใชจายในการถากดายวชพช

7.) การปลกกลาไม ควรปลกในชวงตนฤดฝน เมษายนหรอพฤษภาคม ไมควรใสปยรองกนหลม เพราะวาโอกาสทฝนจะทงชวงตงแตเดอนพฤษภาคมถงสงหาคม คราวละประมาณ 2 – 4 สปดาห ถาฝนทงชวงดนแหง กลาไมทไดรบปยไวแลวจะแหงตายได จงควรชลอการใสปยครงแรกหลงจากปลกและถากดายรอบโคนกลาไมแลว ประมาณ 1 เดอน ใสปยเคมสตร 15-15-15 จานวน 6 - 8 กรมตอตน ปองกนปญหาฝนทงชวงเกดความแหงแลงหลงใสปย

8.) การใชระยะปลกเนองจากพนธกลาไมยคาลปตสไดรบการพฒนาพนธ เปนพนธลกผสม ลาตนตรง เรอนแคบเลก การเตบโตทางความสงไดด จงสามารถปลกในระยะชดไดโดยทยงสามารถขยายตวเจรญเตบโตของลาตนได การใชระยะระหวางแถว 3 เมตร เพอใหรถแทรกเตอรไถพรวนไดทกป และการใชระยะในแถว 2 เมตร เพอชวยปดแสงใหสองถงพนไดนอยลง สามารถคมวชพชไดในระยะเวลา 3 ป ตลอดจนการปลกในระยะ 3 X 2 เมตร จะใหผลผลตเปนเนอไมในระยะเวลา

55

4 – 5 ป ไดถง 16 ตน/ไร แตถาหากใชระยะ 3 X 3 เมตร แลว ผลตในชวงเวลาปท 4 - 5 จะไดเพยง 12 ตน/ไร 4.4 การใชสารอาหารหรอปยสาหรบไมยคาลปตส

ปยทสามารถใชเปนแหลงของสารอาหารสาหรบไมยคาลปตส ไดแกปยเคม ปยหมก ปยคอก และปยพชสด ปยเคมทเหมาะสาหรบไมยคาลปตส มอย 2 สตร คอ 15-15-15 หรอ 16-16-16 เพราะจะมการปลดปลอยไนโตรเจนทไมมากเกนไป ชวงขาดนาการเจรญเตบโตทางเรอนยอด สามารถชะลอลงได ปยสตร 46-0-0 , 16-20-0 , 20-20-0 นน ไมยคาลปตสจะเจรญเตบโตทางเรอนยอดมากเกนไป ความสงมากเกนจนลาตนออนโคงงอเสยรปทรง ชวงเวลาการใสปยจะใสหลงจากปลกแลว 1 เดอน ใสตนละ 6 กรม หรอ ½ ชอนชา เทกองหางตน 1 คบ ปทสองใสชวงตนฤดฝน ใสหางตน 1 คบ ขางซาย ½ ชอนชา ขางขวา ½ ชอน หรอตนละประมาณ 15 กรม การจะใสปยเคมอกเมอใดนนใหดทยอดของตนไมยคาลปตส ถายอดไมแตกใบออนใบแกหยดนง ควรจะตองใสปยใหมการแตกใบออนตอเนองตลอดไป

ปยหมก หรอปยคอก จะใสในชวงปทสามหรอปท 4 เมอเรอนยอดชดกนมากแลววชพชคลมดนมนอยหรอไมมเลย ควรใสตรงกลางระหวางตน แลวพรวนดนกลบเพอมใหปยหมก หรอปยคอกกระจายไปผวดน ทาใหวชพชทผวดนกลบมาเจรญงอกงามตอไปอก ดงนน ปยหมก ปยคอกจงไมควรใสในชวงปท 1 และปท 2 เพราะจะทาใหวชพชหรอหญาเจรญงอกงามในขณะทเรอนยอดยงปดแสงไมมด

ปยพชสดจะไดจากการไถกลบปลายฤดฝนของทกป ปท 1 และปท 2 จะมหญากลบใตดนมากหนอย สวนปท 3 และปท 4 จะไถกลบใบทรวงอยผวดนใหกลบไปอยใตดนกนไมใหไฟลามเขาไปไหมในสวนปาไมยคาลปตส

4.5 การบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตส การบารงไมยคาลปตสจะประกอบดวย ถากดายรอบโคนกลาไมโดยใหมเสนผานศนยกลาง 1 เมตร จากนนใสปย ตดเถาวลย ลดกงลางตดตนสาบเสอ ไถพรวนในชองตนไมทาแนวปองกนไฟรอบแปลง

56

การถากดายรอบโคนกลาไมจะทาเฉพาะปแรก 1 – 3 ครง ตามความเหมาะสมหรอความหนาแนนของวชพช สวนการใสปยอธบายแลวในเรองของปย ขอ 4.4

การตดเถาวลยจะทาพรอมการใสปยในปท 2, 3 และ 4 การลดกงลาง จะนาพรอมการใสปยปท 2 การตดตนสาบเสอจะมเฉพาะตามแนวชองตนไมทรถไถพรวนเขาไดไมถง และจะทา

พรอมการใสปย หากวามตนสาบเสออยกจะตดออกไปในคราวเดยวกน การไถพรวนจะทาปลายฤดฝนทกปชวงประมาณกลางเดอนพฤศจกายนถง

กลางเดอนธนวาคม ปลายปแรกจะใชรถไถผาน 3 ไถดนกลบเขาหาตนไมใน 1 ชองไถ 2 ลอย แวกกลางเอาดนเขาหาตนไม ปลายปท 2, 3, 4 และ 5 จะไถดวยรถไถผาน 6 ไถดนไมตองลกมาก พอใหกลบหญาและใบไมได ทาแนวกนไฟจะทาในชวงเดอนมกราคม จะใชรถไถพรวนรอบและใชใบมดปาดหนารอบแปลงเพอใชทาเปนแนวปองกนไฟไหมลามเขาแปลงและเพอตดรากไมไมใหออกไปรบกวนแปลงทอยขางเคยง

4.6 โรค แมลง เชอรา และไวรส แมลงททาลายลาตนยคาลปตส ยงไมเคยพบจะมบางทแมลงกดกนใบยคาลปตส ขณะปลกเปนกลาขนาดเลก จากประสบการณทไดทดลองใสมลสกรขนใสตนยคาลปตสอาย 2 ป ตนละ 1 เขง ใบออนจะแตกหนารอบตน แมลงเขากดกนใบตลอดทงป จนกระทงมลสกรทใสไวละลายเจอจางไปหมดแมลงจงหายไป เชอรา เคยพบครงแรกในทองทอาเภอวงนาเขยว ซงเปนแปลงยคาลปตสเนอเยออาย 3 ป ปลกในแปลงดนมอนทรยวตถมากดนระบายนาไมด ตนไมมเรอนยอดแคบและบาง แสงสองถงพนมาก หญาจะงอกงามปรากฎวาตนยคาลปตสปทสาม หยดการเจรญเตบโตทางเรอนยอด กาลงจะตายจากยอดลงมาเปลอกพบมเชอราเกาะกนเตมไปหมด สามารถแกไขปญหาไดโดยใชรถตดหญาทวทงแปลง แลวพนยาฆาหญาใหหญาตายหมดทงแปลง ปรากฏวาตนยคาลปตสสามารถเจรญเตบโตตอไปตามปกตเชอราทเปลอกหายไป

สวนเชอไวรส จะพบเฉพาะกลาไมยคาลปตส คามาลดเลนซสทเพาะชาดวยเมลด เปนกลาไมทไดจากการจดซอจากเกษตรกรทวไป ซงจะมลกษณะแคระแกรนใบหงกงอเหมอนมไวรสกนจะพบมแทรกอยประมาณ 5-15 % ควรตดไมทมลกษณะดงกลาวทง

57

4.7 การกาหนดรอบตดฟน และการกาหนดวาจะใช สวนไมยคาลปตสไดกรอบตดฟน ปจจบนการปลกสรางปาไมยคาลปตสเพอตดไมสงโรงงานอตสาหกรรมเยอกระดาษโรงงานทาชนไมสบ และไมเขมเลกเพอใชเปนไมเพอสนบสนนการกอสราง การสงไมเขาโรงงานอตสาหกรรมกระดาษ ผปลกสวนใหญจะทาสญญาผกพนขายไมคนใหโรงงานตงแตขนตอนขอซอกลาไมยคาลปตสมาปลกแลวโดยโรงงานจะเปนผกาหนดควอนญาตใหตดสงโรงงานเมอไมมอายครบ 5 ป หรอหากวาสวนปาทบารงรกษาดไมโตเรวกอาจไดรบอนญาตใหตดสงโรงงานไดและจะไดราคาตามราคาประกน ทงทไมอายเพยง 4 ปเทานน แตหากจะขายโดยไมตองรอควจะขายไดราคาตากวาราคาประกน 100 – 200 บาทตอตน สวนการตดไมขายเพอทาไมชนสบ หรอไมเขมจะตดจากไมตอทสอง หรอไมจากตอทสาม หากตดไมเลกจากแปลงปลกใหมจะเปนการเสยโอกาสเพราะไมกาลงโตอยางรวดเรว

การตดไมยคาลปตสออกใชประโยชนในลกษณะตดสางขยายระยะนนไมเปนทนยมทากน เนองจากจะทาใหเกดความยงยากในการบรหารจดการสวนปา การคาดการณผลผลตในอนาคตขางหนาไมถกตอง และไมจะถกลกลอบตดเอาไปไดงายขน

สวนการจะเลยงหนอยคาลปตสเพอใหเกดเปนสวนปาขนมาใหม ขนอยกบทการบรหารจดการสวนปาไดดมากนอยเพยงใด ไมโตสมาเสมอทงแปลง เปอรเซนตรอดตาย 90 เปอรเซนต ขนไป พนธไมทปลกไวเปนพนธดใหผลผลตสง ปลกไวชดดแลวในระยะ 2 X 3 เมตร การจะเกบสวนไมยคาลปตสไวเกน 4 – 5 รอบ สามารถทาใหเนองจากไมยคาลปตสขนาดเลกทใช เพอสนบสนนการกอสรางมราคาตอตนสงกวาไมขนาดใหญ และประกอบกบคาใชจายในการคอนตอและปลกใหมมคาใชจายสงมาก ยกเวนวาไมทปลกไวแลวเปนพนธไมด ผลผลตตอไรตาปลกไวหาง เชน 3 X 3 เมตร ควรรอแปลงปลกใหมดวยกลาไมปกชาในระยะ 2 X 3 เมตร

4.8 การบารงรกษาสวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ การบารงรกษาสวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอประกอบไปดวย การเกบรบสมเผากงกานและใบ การตดแตงหนอใหม การใสปย การไถพรวนการทาแนวปองกนไฟ และการกาหนดอายตดฟน 1) การเกบรบสมเผากงกานและใบยคาลปตส ทเกดจากการตดไมออกแลว คงเหลอกงกานและใบตกคางอยในพนท ควรหลกเลยงการเกบรบสมเผา เนองจากไมมวชพชอนมแนวกนไฟรอบแปลง และอยในชวงฤดฝน การไมเกบรบสมเผาจะเปนผลดมากกวา หนอยคาลปตสทแตกใหมจะ

58

สมบรณ ใบจะไมซดเหลอง เมลดหญาจะงอกชา แตถาจาเปนตองเกบรบสมเผา เนองจากอยในชวงฤดแลง ไฟอาจจะลามมาจากแปลงขางเคยง กควรจะเกบเผาใหเรวทสดกอนทหนอยคาลปตสจะแตกออกจากตอไม 2) การตดแตงหนอจะทาการตดแตงหนอใหเหลอหนอทสมบรณ กอละ 2 – 3 หนอตอตอไมยคาลปตส ตอเดมจะตดหนอเมอหนอใหมมอาย 4 – 8 เดอน ตดในชวงฤดฝนจะทาใหกงกานทตดออกยอยสลายไดรวดเรว และการตดหนอจะทาอกครง หางจากครงแรกระยะเวลา 1 ป ใหคงเหลอหนอ 2 – 3 หนอตอตอเดม ทงนหากตดกงกานในชวงฤดแลงกงจะเปนเชอเพลงและทาใหเกดไฟปาไดงาย 3) การใสปย มปยอย 3 ชนด ทจะใชในการบารงรกษาไมยคาลปตส ไดแก

(1) ปยเคมสตร 15-15-15 โดยจะใสชวงปท 3 ใสขางตนไมหาง 1 คบ ขางซายใส 6 –8 กรม ขางขวาใส 6 – 8 กรม

(2) ปยคอกหรอปยหมก จะใสในชวงปท 4 เมอวชพชในสวนไมยคาลปตสไมมแลวหรอมเพยงเลกนอย จะใสปยคอกหรอปยหมก ระหวางตนไมยคาลปตส ตนละ 2 ลตรแลวพรวนดนกลบปองกนปยคอกหรอปยหมก ฟงกระจายไปบนผวดน

(3) ปยพชสด จะไดจากกงกานทตดแตงหนอปท 1 และปท 2 และจะไดจากการไถพรวนดนกลบวชพช และใบยคาทลวงหลนทพนดน จะมการไถพรวนกลบทกปในชวงเดอนธนวาคม

(4) การทาแนวปองกนไฟจะใชรถแทรกเตอรลอยางไถพรวนและใบมดหนา ปาดดนทาเปนแนวปองกนไฟรอบแปลง โดยจะทาทกปในชวงเดอนมกราคม เพอปองกนไฟไหมลามเขาสวนไมยคาลปตส โดยเฉพาะปองกนบรเวณแนวตนไมยคาลปตสทมไดไถพรวนกลบวชพชหรอใบไม

(5) การกาหนดอายตดฟน เนองจากจานวนตนตอไรมมากขนจากทปลกไวครงแรก เพราะวาจะเกบรกษาหนอยคาลปตสใหมไว 2 – 3 หนอตอตอเดม การตดฟนไมออกขายจงตองทาเรวขน เมอไมอายครบ 3 ป สามารถขายเปนไมเขม เพอสนบสนนการกอสรางทวไป ไมอายครบ 4 ป สามารถขายสงโรงงานเยอกระดาษได การตดไมออกกไมยงยากมากนกเพราะสามารถหาแรงงานจางเหมาตดไมและขนขนรถบรรทกเพอสงโรงงานในราคาคาตดไมคดตามนาหนกไมตนละประมาณ 120 บาท

59

4.9 การถอนตอไมยคาลปตส เพอเตรยมพนทปลกใหมหรอเพอใชพนทปลกพชชนด อนๆ ตอไป วธการทดทสดจะทาโดยการใชรถแบคโฮขดยกตอไมยคาลปตสออกมากองเรยงไว เพอเกบรบสมเผา หรอใชแรงงานขนยายตอไมยคาลปตสออกจากพนท เพอนาไปใชเปนฟนหรอเผาถาน แลวจงใชรถแทรกเตอรลอยางไถพรวนปรบพนดนใหเสมอ โดยมคาใชจายในการดาเนนการนประมาณ 1,200 บาทตอไรนอกจากนยงมวธอนๆ ดงตอไปนคอ 1) ใชยาฆาหญาชนดดดซมฉดพนหรอทาบนหนาตดตอไมยคาลปตส วธนพบวาการฆาตอไมยคาลปตสเดมจะตายไมหมดทงแปลง ทาใหการบรหารจดการสวนปาไมยคาลปตสปลกใหมยงยากและทาใหเกดผลเสยหายได

2) ใชรถแบคโฮ ขดดนเปนรอง กวาง 1 เมตร ลก 1 เมตร ยาว 3 – 5 เมตร แลวเอาดนกลบทบตอไมยคาลปตสไว โดยปนเปนคนและเปนรองทวทงแปลง แลวปลกไมยคาลปตสบนคนรองไมยคาลปตสจะเจรญเตบโตดในชวง 2 ปแรก พอปท 3 จะพบเชอราเกาะกนใบและตนไมยคาลปตส สาเหตอาจจะเกดจากเชอราทยอยสลายตอไมยคาลปตสระบาดรกลามขนมาเกาะกนตนทปลกขนใหม หรออาจจะเกดจากระบบนเวศนดนปาถกทาลายใหเปนรองสวน ดนจงขาดความอดมสมบรณ กรณนเคยพบททองทอาเภอโนนดนแดง จงหวดบรรมย จงไมควรทาลายตอไมยคาลปตสในระบบน

3) ใชรถแบคโฮ ขดดนเปนหลม กวาง 2 X 2 X 2 เมตร แลวขดตอไมยคาลปตสทอยรอบหลมทงตอลงกลบไวในหลม ซงวธนจะทาใหการปรบพนดาเนนไปไดรวดเรวพรอมปลกไมยคาลปตสรอบใหมไดทนท เมอดาเนนการดวยวธการดงกลาวมาแลวประมาณ 2 ป ยงไมพบเชอราระบาดขนมาเกาะกนไมยคาลปตสทปลกขนใหม 4.10 คาใชจายในการปลกและบารงรกษาสวนไมยคาลปตส

จากประมาณการคาใชจายในการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส ในปแรก ( ดงแสดงใน ตารางท12) เปนเงนทงสน 3,185.-บาท/ไร คาใชจายในปท 2 และ 3 เปนเงนปละ 363.- บาท/ไร (ดงแสดงในตารางท 13) คาใชจายในการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตส ปท 4 และปท 5 เปนเงนปละ 407 บาท/ไร (ดงแสดงในตารางท 14) รวมคาใชจายในการปลกและบารงสวนปาไมยคาลปตส จนครบอาย 5 ป เปนเงนทงสน 4,725 บาท/ไร เปนการปลกยคาลปตสจากกลาไมปกชา ทมาจากการเพาะเลยงเนอเยอ ในระยะปลก 3X2 เมตร หรอ 270 ตน/ไร

60

คาใชจายในการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ อายปท 1 ถงปท 4 รวมคาใชจายทงสน 1,166 บาท/ไร (ดงแสดงในตารางท 15) 4.11 รายไดจากการลงทนปลกสวนปาไมยคาลปตส

เนองจากเปนการปลกในระยะชด 3X2 เมตร หรอ 270 ตน/ไร ดผลการเจรญเตบโตของไมสมาเสมอกนทวแปลงโอกาสท แตละตนจะนาหนกได 60 กโลกรม หรอจะไดผลผลต 16ตน/ไร คดราคาประกนไมทจะรบซอคน ตนละ1,200 บาท เมอหกคาใชจาย คาตดไมขนเรยงบนรถบรรทก ตนละ 120 บาท และหกคาขนสงไมจากแปลงปลกไปยงโรงงาน ในราคาตนละ 250 บาท คงเหลอคาไมยคาลปตสตนละ 830 บาท หรอ 13,280 บาท/ไร หกคาใชจายในการปลกและบารงในระยะเวลา 5 ป 4,725 บาท/ไร คงเหลอ กาไรสทธ 8,555 ไร/5 ป หรอ กาไรจากลงทน ป 1,711 บาท/ไร

ผลตอบแทนจากสวนไมยคาลปตส เกดจากการแตกหนอจะขายไมในลกษณะ ขายเหมายกแปลงใหผซอตดไม และขนไมออกไป ไมแตกหนออาย 3 ป จะขายในราคาไรละ 7,000บาท และไมแตกหนออาย 4 ป จะขายในราคาไรละ 8,000 บาท เมอหกคาใชจายในการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสจะไดกาไรเมอสวนมอาย ครบ 3 ป ไรละ 6,153 บาท/3 ป และกาไรตอไร 6,834 บาท/4 ป

61

ตารางท 12 กจกรรมการปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส ชวงเวลาการดาเนนการและ คาใชจายตอไร ในระยะปลก 2x3 ม. หรอ 270 ตน / ไร

ลาดบท กจกรรม เดอน คาใชจาย / ไร (บาท)

1 ไถบกเบกเตรยมพนท (ผาน 3) มนาคม 250 2 ไถแปรปรบพนท (ผาน 7) เมษายน 200 3 จดหากลาไมยคาลปตส (กลาไมปกชา) พฤษภาคม 1,215 4 วางแนวปกหลกพรอมปลก พฤษภาคม 270 5 ถากดายรอบโคนกลาไม (ผาศนยกลาง 1

เมตร) มถนายน 270

6 ปลกซอม 10 % มถนายน 150 7 ใสปย 15-15-15 กองหางตน 20 ซม.

จานวน 6 – 8 กรม มถนายน 50

8 ถากดายรอบโคน ผาศนยกลาง 1 เมตร ครงท 2

กนยายน 270

9 ไถพรวนเอาดนกลบเขาหากลาไม (ผาน 3) ธนวาคม 200 10 ไถพรวนรอบแปลง

และทาแนวกนไฟรอบ มกราคม 20

11 คาใชจายในบรหารจดการ 10 เปอรเซนต 290 สรป คาใชจายในการปลกไมสวนไมยคาลปตสปแรกเปนเงน 3,185 บาท/ไร

62

ตารางท 13 กจกรรมการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสแปลงปลกปท 2 และปท 3 ชวงเวลาการทางานและคาใชจายตอไร

ลาดบท กจกรรม เดอน คาใชจาย / ไร (บาท)

1 ตดแตงกงลางและตดเถาวลย มถนายน 80 2 ใสปย 15-15-15 ใสขางตน 2 จด ๆ ละ 6 – 8

กรม มถนายน 80

3 ไถพรวนกลบวชพช (ผาน 6) ธนวาคม 150 4 ไถพรวนรอบแปลงและ ทาแนวกนไฟ มกราคม 20 5 คาใชในการบรหารจดการ 10 เปอรเซนต 33

สรป คาใชจายในการบารงสวนไมไมยคาลปตสปท 2 และปท 3 เปนเงนปละ 363 บาท/ไร ตารางท 14 กจกรรมการบารงรกษาสวนปาไมยคาลปตสแปลงปลกปท 4 และปท 5 ชวงเวลาการทางานและคาใชจายตอไร

ลาดบท กจกรรม เดอน คาใชจาย / ไร (บาท)

1 ตดเถาวลยและตนสาบเสอ มถนายน 80

2 ใสปยคอกหรอปยหมก ตนละ 2 ลตร ใสกงกลางระหวางตนแตละแถว

มถนายน 120

3 ไถพรวนกลบวชพชและใบยคาลปตส (ผาน 6) ธนวาคม 150 4 ไถพรวนรอบแปลงและทาแนวกนไฟรอบ มกราคม 20 5 คาใชจายการบรหารจดการ 10 เปอรเซนต 37

สรป คาใชจายในการบารงสวนไมไมยคาลปตสปท 4 และปท 5 รวมเปนเงนปละ 407 บาท/ไร

63

ตารางท 15 กจกรรมการบารงรกษาสวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนออายปท 1 ถงปท 4 และคาใชจายตอไร

คาใชจายตอไร (บาท) ลาดบท กจกรรม เดอน

ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 1 ตดแตงหนอใหเหลอ 2 - 3 หนอ / ตอ

เดมตดเมอหนอใหมมอาย 4 - 8 เดอน พฤษภาคม 80 80 - -

2 ใสปย 15-15-15 ตนละ 15 กรม มถนายน - - 100 - 3 ใสปยหมกหรอปยคอกตนละ 2 ลตร มถนายน - - - 120 4 ไถพรวนกลบวชพชและใบยคาลปตส ธนวาคม 150 150 150 150 5 ไถพรวนรอบแปลงและ

ทาแนวปองกนรอบแปลง มกราคม 20 20 20 20

6 คาใชจายบรหารจดการ 10 เปอรเซนต 25 25 27 29 รวม 275 275 297 319

สรป คาใชจายในการบารงรกษาสวนไมไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอตลอดระยะเวลา 4 ป เปนเงนปละ 1,166 บาท/ไร

64

ภาพท 1 กลาไมยคาลปตสอาย 4 เดอน หลงจากถากดายวชพชรอบโคนกลาไมครงท 2

65

ภาพท 2 สวนไมยคาลปตสอายปท 2

66

ภาพท 3 สวนไมยคาลปตสอายปท 3 สามารถปลกอยตดกบพชไรชนดอน ๆ ได โดยการไถพรวนรอบแปลง และทาแนวกนไฟทกป

67

ภาพท 4 สวนไมยคาลปตสปท 4

68

ภาพท 5 สวนไมยคาลปตสหลงจากตดไมออกแลว ควรหลกเลยงการเกบรบสมเผา เพราะจะทาใหสญเสยธาตอาหาร

69

ภาพท 6 สวนไมยคาลปตสทเกดจากการแตกหนอ

70

ภาพท 7 ไรออยเจรญงอกงามดมากหลงจาก ตดไมยคาลปตสและถอนตอไมออกไปแลว

71

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา 1. พนทปลกไมยคาลปตสแมจะเจรญเตบโตไดในดนหลายชนดแตควรเปนพนทราบความลาดเอยงเพยงเลกนอย เพราะการปลกไมยคาลปตสในระยะชดจะมไมชนเดยวไมมวชพชทปกคลมดน พนทราบจะลดการชะลางพงทลายของดนพนทควรจะสามารถเขาออกไดตลอดป และอยไมไกลจากแหลงรบซอไม

2. ควรใชกลาไมยคาลปตสปกชามมาจากการปนเนอเยอทภาคเอกชนพฒนาสายพนธแลวจะใหผลผลตมากกวากลาไมถงชาทเกษตรกรเพาะชาจาหนายทวไป ซงจะใหผลผลตไดมากกวาเทาตว

3. การปลกในระยะ 3X2 เมตร หรอ 270 ตน/ไร จะใหผลผลต และผลดในการบรหารจดการ มากกวาปลกในระยะ 3X3 เมตร หรอ 177 ตน/ไร หรอ 4X2 เมตรหรอ 200 ตน/ไร

4. การใสปยไปทตนยคาลปตสโดยตรงในเวลาทตนยคาลปตสมความตองการ จะไดผลดและประหยดคาใชจายมากกวาทจะใสใหดนอดมสมบรณทวทงแปลง

5. สตรปยทใสในปท 1 และท 2 จะมผลตอรปทรงของไมยคาลปตส ควรใสปยสตรเสมอ 15 – 15 – 15 ปท 1 จานวน 6- 8 กรม/ตน ปท 2 และปท 3 ใส 15 กรม/ตน ปท 4 และ 5 ใสปยคอกหรอปยหมก 2 ลตร/ตน

6. การใชแรงงานคนในการปลกและบารงสวนไมยคาลปตสจะใชแรงงานคน 6 คน/ไร/5 ป แรงงานในการตดไมและขนขนรถบรรทก จะใชแรงงานคน 7 คน/ไร

7. การใชรถแทรกเตอรในการไถพรวนตลอด 5 ปจะใชทงหมด 7 ครง ใชในการเตรมพนทปลก 2 ครง และอก 5 ครงใชเพอไถกลบวชพช และใบยคาลปตสเกบไวใตผวดนเปนการปองกนไฟปา และเกบรกษาอนทรยวตถ ไวเปนความอดมสมบรณของพนดน

8. การใชรถแทรกเตอรลอยางไถพรวนรอบแปลงในการทาแนวปองกนทกปจะชวยตดระบบรากไมยคาลปตสมใหออกไปรบกวนทดนแปลงอน ทอยดานขาง

9. คาใชจายในการปลกและบารงรกษาสวนไมยคาลปตสตลอด 5 ป เปนเงน 4,725 บาท/ไร

72

10. ผลผลตเนอไมทจะไดรบเมอตดฟนไมออกนาหนก 16 ตน/ไร ราคาประกนไม 1,200 บาท/ตน หกคาใชจายในการตดฟนไมและบรรทกสงโรงงานตนละ 370 บาท คงเหลอรายรบ 830 บาท/ตน หรอ 13,280 บาท/ไร 11. สรปผลรายไดหกคาใชจายในการปลกและบารงสวนปา จะคงเหลอกาไรสทธ 8,555 บาท /ไร/5 ป หรอกาไรปละ 1,711 บาท

5.2 ขอเสนอแนะ ไมยคาลปตส แมวาจะเปนไมโตเรว ทปลกแลวใชเวลาไมนานกสามารถตดไม ออกขายได ใหผลตอบแทนทคมคาตอการลงทน กควรทจะสงเสรมการปลกไมชนดนแบบคอยเปนคอยไป ตามสภาวะตลาดเพอมใหมไมมากจนลนตลาด ทาใหราคาตกตา ซงไมเปนผลดตอเกษตรผปลกสรางสวนปาชนดน ซงมสงทรฐควรจะดาเนนการไดแก 1. ) สงเสรมเอกชนรายยอย หนมาผลตกลาไมปกชาใหมากขน โดยการคดแมไม ทมอยทวไป มาใชเปนตนตอสาหรบการตดกง แลวผลตเปนกลาไมปกชาออกจาหนายใหมากขน 2.) มงสงเสรมการปลกสวนไมยคาลปตสไปในบรเวณทมการปลกพชไร หรอทานาขาวแลวประสพปญหาฝนทงชวง หรอฝนแลงเปนประจา เชนทโคกทดอนตางๆ 3.) จดใหมการประกนราคาไมยคาลปตสขนาดใหญเพอใชสาหรบโรงงานแปรรปไม โดยการสงเสรมการปลกไมยคาลปตส ในลกษณะเปนแถวเดยวซงจะทาใหไมมความเจรญ เตบโตทางลาตนไดมาก เชนปลกไมรมทาง รมรว หรอปลกบนคนนา เพอใหเปนทางเลอกสาหรบผลงทนปลกสรางสวนปาไมยคาลปตส 4.) รฐควรจะทบทวน การบรหารจดการสวนปาไมยคาลปตสของรฐเองทปลกไวเพอเศรษฐกจ แตกบนาสวนไมยคาลปตสไปเปนพนทปาเพอการอนรกษ เพราะวาไมยคาลปตส เมอขาดธาตไนโตรเจนแลว กจะหยดการเจรญเตบโตทางเรอนยอดและจะตายจากยอดลงมา ควรจะชวยเตมสารอาหารใหหรอควรทจะจดการใหสวนปามความหลากหลายทางพนธไมใหมากขน เชน มการหวานเมลดไมหรอปลกพชเสรมตามความเหมาะสมของแตละพนท หรอจะตดไม ยคลปตสออกมาใชประโยชนในบางพนท กจะทาใหเกดคณคาเศรษฐกจมากขน

73

บรรณานกรม

กาญจนา สาลตด. 2532. พฤกษศาสตรทวไป. พมพครงท 1. ภาควชาชววทยา คณะวชา

วทยาศาสตรและเทคโนโลย วทยาครหมบานจอมบง จงหวดราชบร. โอ เอส พรนทงเฮาส กรงเทพมหานคร. 235 หนา.

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 2549 ยคาลปตสคามาลดเลนซส จาก http:/www.dmp.go.th

คณาจารยภาควชาปฐพวทยา. 2530. ปฐพวทยาเบองตน. พมพครงท 6. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. โรงพมพชวนพมพ กรงเทพมหานคร. 673 หนา.

ครรชด ธรรมศร 2536 ปลกพชเพอฟองอากาศ ชยพฤกษวทยาศาสตร ปท 40 ฉบบท 274 1 เมษายน 2536 กรงเทพฯ หนา 30-31

ครรชด ธรรมศร 2537 วชพช ชยพฤกษวทยาศาสตร ปท 40 ฉบบท 283 มกราคม 2536 กรงเทพฯ หนา 34 - 35

พรชย สธาธร 2537 ปยฟอสฟอรส ชยพฤกษวทยาศาตรปท 41 ฉบบท 290 สงหาคม 2537 กรงเทพฯ หนา 30 - 31

ชมรมถายทอดเทคโนโยลการเกษตร ใชเศษหญา ฟาง ใบไมแหง บารงดนและนา ต ปณ. 1029 ปทฝ.เกษตรศาสตร กรงทพฯ คดลอกจากหนงสอพมพเดลนวส

ชมรมถายทอดเทคโนโยลการเกษตร สวนปากบการใชสารแกกรดในดน ต ปณ.1029 ปทฝ.เกษตรศาสตร กรงทพฯ คดลอกจากหนงสอพมพเดลนวส

ชมพณณ นาคศร และ สดเขตต นาคะเสถยร. มปป. บทคดยอ: การประเมนลกษณะทางจโนไทปของยคาลปตส คามาดเลนซส ภายใตสภาวะเครยดจากโซเดยมคลอไรด. ศนยเทคโนโลยชวภาพเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เดชชย ศรวฒนกาญจน. 2532. ผลกระทบของการปลกยคาลปตสตอคณสมบตดนและระบบนเวศในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร). มหาวทยาลยขอนแกน.

ววฒน ศศวรรณพงศ. 2540. การวางแผนคณภาพในการผลตกลาไมยคาลปตสแบบเพาะเลยงดวยเนอเยอ ณ สวนปาเสดจ. วทยานพนธ บรหารธรกจมหาบณฑต. มหาวทยาลยขอนแกน.

74

รตนภรณ ลสงห, ยวพน เลศวระวฒน และ มรกต ตนตเจรญ. 2548. การคดเลอกเชอแบคทเรยททนดางสงในการผลตเอนไซมเฮมเซลลเลส. เอกสารการวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

บรษทอะโกรไลนจากด. 2549. ตนทนการปลกไมยคาลปตส. Online: www. Forest.go.th. บรษทอะโกรไลนจากด การปลกและบารงรกษาไมยคาลปตส เอกสารประชาสมพนธเผยแพร แผน

พบ 1 แผน บญยน กจวจารณ และ ปยะดา ธระกลพศทธ. 2526. รายงานการวจยเรองการเพาะเลยงเนอเยอย

คาลปตสในอาหารปลอดเชอ. สานกวทยบรการ มหาวทยาลยขอนแกน. วทรย ปญญากล 2538 แปลและเรยบเรยง จากเจอรล โฟลเลย ผเขยนโลกรอนบทเรยนจาก

อนาคต จดพมพโดย สถาบนชมชนทองถนพฒนา กรงเทพฯ หนา 5-89 สอาด บญเกด, จเร สดากร และ ทพยวรรณ สดากร. 2525. ชอพรรณไมในเมองไทย. บรษท

จรการพมพ กรงเทพมหานคร. 658 หนา. สมชย เบญจชย. 2544. สถานะภาพการใชประโยชนไมในประเทศไทย. สวนวจยและพฒนาผลตผล

ปาไม. สานกวชาการปาไม กรมปาไม. อาร วรญวฒก การเพาะเลยงเนอเยอ สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช

สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร นครราชสมา เอกสารประกอบการฝกอบรม 34 หนา

75

ภาคผนวก 1

หลกการเพาะเลยงเนอเยอพช

โดย ศ. ดร. อารย วรญญวฒก สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000 เอกสารประกอบการฝกอบรม

แนวความคดทจะนาเนอเยอพชมาเพาะเลยงในอาหารเทยมเกดขนมานานกวา 150 ป แตชาวเยอรมนชอ Haberlandt ไดชอวาเปนบดาแหงการเพาะเลยงเนอเยอพช ความกาวหนาของการเพาะเลยงเนอเยอพชในสภาพปลอดเชอเกดขนอยางรวดเรวหลงจากมการคนพบฮอรโมนในนามะพราวเมอประมาณ 40 ปเศษมานเอง พรอมๆ กบไดมการพฒนาสตรอาหารตางๆ ของนกวทยาศาสตรอาท Knudson, Went และ White ในปจจบนสตรอาหาร MS (Murashige และ Skoog, 1962) อาหาร B5 (Gamborg และคณะ, 1968 และอาหาร SH (Schenk และ Hildebrandt, 1972) นบเปนสตรอาหารพนฐานทใชเพาะเลยงเนอเยอพชกนมาก อยางไรกตามยงมสตรอาหารอกมากมายทใชสาหรบพชแตละชนดซงไดรบการดดแปลงใหมสวน ประกอบของธาตอาหาร ไวตามนและฮอรโมน แตกตางจากสตรอาหารดงกลาว ทงนเพอใหหมาะกบการเลยงเนอเยอของพชนนๆ

ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอมหลายประการ ทสาคญและสามารถนาประยกตใช คอการขยายพนธพชใหไดปรมาณมากในเวลาอนสน และไดตรงตามพนธ ใชในการปรบปรงพนธนอกากนยงสามารถใชในการขยายพนธพชใหปลอดเชอโรคทอาจตดไปกบทอนพนธได

ความหมายของการเพาะเลยงเนอเยอ หมายถงการนาเอาชนสวนใดๆ ของพช เชน เมลด ราก ลาตน ตา แผนใบ ดอก และสวนอนๆ รวมถงการเลยงเซลลเดยวในอาหารเพาะเลยงจนได ตนพชกลบคนมา พชททาการเพาะเลยงเนอเยอได ปจจบนมพชกวา 500 ชนดทสามารถนามาเพาะเลยงดวยอาหารสงเคราะหไดสาเรจ

76

ปจจบนทสาคญตอการเพาะเลยงเนอเยอ ความสาเรจของการเพาะเลยงเนอเยอขนอยกบปจจยทสาคญหลกๆ คอ อาหารชนด ของพช และสงแวดลอม 1. สภาพแวดลอม สภาพแวดลอมรวมถง แสง อณหภม ความอดมสมบรณของดนทพชนนขนอย หรอทใชปลกพช เนอเยอพชบางชนดตองการแสง เชน เมลดออนของ Cattleya บางชนดตองเพาะในทมแสง ขาดแสงไมงอก บางชนดตองเลยงในทมดอณหภมของหองเพาะเลยงเนอเยอสวนใหญจะอยระหวาง 26 - 18 ซ และตงเวลาใหเปดแสงนาน 16 ชวโมงตอวน 2. ชนดของพช แมเปนพชชนดเดยวกน แตตางพนธกนจะใหผลแตกตาง ดงนน สภาวะตาง ๆ ทงสภาพแวดลอมและชนดเดยวกนกใหผลตางกน กลาวคอ พชพนธเดยวกนแตใชชนสวนทไดจากสวนตาง ๆ ของพชชนดเดยวกนกใหผลตางกน กลาวคอ พชพนธเดยวกน แตใชชนสวนทไมเหมาะสมกบสตรอาหารกอาจไมใหผลตามตองการ เชน สตรอาหารทใชอาจจะใชเพาะเลยงตาขางหรอตายอดใหเปนตนได แตไมสามารถชกนาใหเนอเยอสวนอน เชน ใบใหเปนตนได 3. อาหาร แมจะมอาหารเพยงไมกสตรทใชสาหรบเพาะเลยงพชไดในปจจบนกวา 500 ชนด แตกมสตรดดแปลงแตกตางกนออกไปเพอใหไดผลดทสดสาหรบพชหรอชนสวนนนๆ ของพช จง จะเหนไดวามการคนควาดดแปลงโดยการหาปรมาณ หรอ อตราสวนทเหมาะสมของธาตอาหาร ฮอรโมน และไวตามน สาหรบการเพาะเลยงเนอเยอพชอยเรอยๆ สตรอาหารทกลาวถงในทนอาจจะไมใชสตรสาเรจทดทสด ในอนาคตอาจมการพฒนาใหดยงขนอก อยางไรกตามโดยหลกการแลว อาหารจะตองประกอบดวยองคประกอบดงน

องคประกอบของอาหาร 1. แรธาต ความสาเรจในการเพาะเลยงเนอเยอพชขนอยกบอาหารทใช พชตางชนดมความตองการธาตอาหารปรมาณตางกน อาหารทกชนดจะมธาตอาหารทจาเปนสาหรบการเจรญเตบโต 16 ชนด ซงสวนใหญไดจากสารประกอบเคม ปรมาณของธาตตางๆ จะตองอยในสดสวนทพอเหมาะ และสมดล นาตาลทรายขาวบรสทธนบเปนแหลงของธาตคารบอนทนยมใชมากทสด เพราะมราคาถกและหาไดงาย ธาตอยางอนไดจากสารเคมบรสทธ

77

2. ไวตามน เนอเยอพชสงเคราะหไวตามนไดเองแตไมพอเพยง จงตองใสไวตามนทสาคญลง

ในอาหารสงเคราะหดวย ซงจะชวยใหเนอเยอเจรญเตบโตไดด ไวตามนทมกพบในอาหารสวนใหญจะม บ1 (thiamine.HCl) บ6 (pyridoxine.HCl) ไนอาซน (nicotinic acid) และ glycine เปนตน อาหารบางสตรสาหรบพชบางชนดอาจตองมไวตามนอนเชน ไวตามนซ (ascorbic acid) ไวตามนเอช (biotin) ไวตามนอ (tocopherol) ไวตามนบ 12 (cyanocobalamin) ไวตามนบ (folic acid) และไวตามนบ 2 (riboflavin) เปนตน นอกจากน myo-inositol ซงเปนแหลงของธาตคารบอนอาจตองการในอาหารบางสตร และมกจะใชรวมกบไวตามน

3. ฮอรโมน กลมของสารประกอบทเรยกวาฮอรโมนหรอสารควบคมการเจรญเตบโตแบงเปน

สวนใหญจะเปนออกซนและไซโตไคนน ออกซนทนยมใชคอ 2,4-D ปรมาณอยระหวาง 1-50 UM NAA ระหวาง 2-20 UM และ IBA ระหวาง 1-150 UM อาจจะใชเดยวๆ หรอใช 2 ชนดรวมกน พวกออกซนจะชวยใหเซลลแบงตว และกระตนการเกดรากโดยเฉพาะอยางยง lAA, lBA และ NAA

ไซโตไคนนทใชกนมากคอ BA (benzyladenine) Kinetin และ zeatin มกจะ ใชรวมกบออกซนในอตราสวนทพอเหมาะเพอชวยการแบงเซลล และการกระตนตายอด เมอตองการจะชกนาใหเนอเยอเกดเปนตนพช (5-50 UM) ถาหากใชความเขมขนตาจะชกนา ใหเกดแคลลสถาความเขมขนสงจะทาใหเกดยอดจานวนมากจากตายอด ตาขาง และเยอเจรญ

4. อนๆ อาหารเพาะเลยงเนอเยอพชบางสตรอาจตองใสนาคนผลไม นามะพราว หรอ

สารประกอบโปรตนอยางอน ซงไมรองคประกอบแนนอน แตพบวาชวยทาใหเนอเยอเจรญเตบโต การใสผงถาน (activated charcal) อาจชวยไดเชนเดยวกน เพราะจะไปดดซบสารประกอบบางชนดในอาหารทอาจเปนพษตอเนอเยอ

เนอเยอบางชนดและบางชวงของการเพาะเลยงจะเตบโตในอาหารเหลว แตสวนใหญจะใชอาหารแขงทมกใชวนเปนสวนประกอบ วนทไมบรสทธอาจเปนพษตอเนอเยอ แตราคา ถกกวาวนบรสทธ ปรมาณทใชประมาณ 5-8 กรม ตออาหาร 1 ลตร (ถาเปนวนธรรมดา) พชบางชนดจะเจรญดกวาเมอใชวนด เชน Gelrite

ความเปนกรดเปนดางของอาหารทเหมาะกบการเพาะเลยงเนอเยอพชทวไปอยระหวาง PH 5.5-5.8

78 การเตรยมอาหาร

ก. การเตรยมหวเชอ (stock solution) เพอความสะดวกในการเตรยมอาหารจงมก นยมเตรยมหวเชอเกบไวใช การเตรยมสารละลายหวเชอจะมปรมาณธาตอาหารเขมขนกวา ทตองการในอาหารหลายเทาตว ในทนจะแบงออกเปน 4 กลมใหญ คอ

1. กลมธาตใชมาก (macronutrients) ประกอบดวยธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยมแมกนเซยม และแคลเซยม สาหรบอาหาร MS และ B5 ในทนเตรยมเขมขนกวาทตองการ 10 เทา

2. กลมธาตใชนอย (micronutriets) ประกอบดวยธาตแมงกานส โบรอน สงกะสโมลบดนม ทองแดง โคบอลทและคลอรน สารละลายนเขมขนเปน 100 เทา ของทตองการ

อนงธาตอาหารบางชนด เชน ไอโอดน อาจจะมในอาหารบางสตร การใชสารประกอบ KI ในปรมาณทกาหนดละลายรวมกบพวก macronurients ดวยเลยกได แตบางกรณถกแนะนาใหแยกตางหาก เพราะเกรงวาจะตกตะกอนรวมกบธาตชนดอน

3. ธาตเหลก มกจะเตรยมแยกตางหากจากกลมอนโดยใช FeSo . 7H O จานวน 5.75 กรม ละลายในนา 350 มล. และ Na EDTA 7.45 กรมในนา 350 มล. แลวนามารวมกน และปรบปรมาตรใหครบ 1 ลตร

4. ไวตามน ในทนจะเตรยมเปนหวเชอไว 2 ชนด สาหรบอาหาร MS และ B5 โดยชงแตละชนดตามปรมาณทระบแลวละลายในนา 100 มลลลตร เนองจากใชในปรมาณนอย ดงนนอาจแบงเกบบางสวนแชแขง เมอจะนามาใชตองปลอยใหละลายกอน หมายเหต : การเตรยม Stock หรอสารละลายเหลก FeSo 7H O 2.78 กรม ละลายในนากลนประมาณ 350 มลลลตร นามาเทรวมกน Na EDTA.2H O 3.73 กรม ละลายในนากลนประมาณ 350 มลลลตร แลวปรบปรมาตร

ใหครบ 1 ลตร ข. วธเตรยมอาหาร ตวอยาง อาหารทกชนดมหลกการเตรยมคลายคลงกน จะขอยกตวอยางการเตรยมอาหาร MS เปนตนแบ(ปรมาตร 1 ลตร) -ใสนากลน (double distilled) ใน flask (ขนาด 2 ลตร) จานวน 700 มล. -ใสนาตาลทรายขาวบรสทธ 30 กรม -ใส stock MSI 100 มล. -ใส stock MSII 10 มล.

79 -ใส stock เหลก 5 มล. -ใสไวตามน 1 มล. -เตมนาให เกอบครบ 1 ลตร แลวปรบ pH เปน 5.8 กอนเตมนาใหครบ 1 ลตร -เตมวน 7-8 กรม หมายเหต : ขณะเตม stock แตละชนดตองกวนของเหลวตลอดเวลา เมอเสรจแลวใหนาไปนงดวยหมอนงความดนเปนเวลา 20 นาท อณหภม 121 ซ. ถาหากแบงอาหารใสขวดแกวกอนกอนนงกสามารถบรรจขวดละประมาณ 25 –30 มล. (ขวดเลก) แตควรนงนานเพยง 15 นาท ไมตองนงนานจะทาใหอาหารเสอม

การปนตา 1. นาหนอออนทมอายพอประมาณ มาตดแตงทาความสะอาด จากนนลอกกาบหมออก จนเหนตาขางและตายอด 2. จากนนทาการแชในแอลกอฮอล 70 % ประมาณ 30 นาท และฟอกฆาเชอเชน เดยวกบในการเพาะฝกแตจะใชเวลาสนกวาเพราะตาจะไดรบความกระทบกระเทอนและอาจตายได 3. ขนตอนตอไปน ใหทาในตปลอดเชอ คอการลางดวยนาสะอาดทนงฆาเชอแลว 3 ครง 4. ลอกกาบหมบรเวณตาออกอกประมาณ 2 ชน แลวเฉอนรอบตาเปนรปสเหลยม ลกเตาใสในอาหารเหลว VW (สาหรบกลวยไมสกลหวาย) เกดโปรโตคอรม 5. นาไปวางบนเครองเขยาดวยความเรวประมาณ 120 รอบตอนาท อณหภมหอง 25 องศาเซลเซยส จนเกดโปรโตคอรม (ควรเปลยนอาหารทกๆ วน) 6. ยายลงเลยงในอาหารแขงเพอใหเปนตนขนาดโตขน แลวแยกออกปลกได

การยายตนออน ขนตอนทสาคญอกอยางหนงคอ การยายตนออนออกปลกในดน ตนออนของพชบางชนดสามารถเกดรากไดงายเมอยายลงเลยงในอาหารทไมมฮอรโมน เชน พวกพชใบเลยงเดยว พชบางชนดตองยายลงเลยงในอาหารทมฮอรโมนเพอกระตนใหเกดราก หลงจากเกดรากแลว จะตองแยกเอาตนทแขงแรง มระบบรากด ออกปลกในดน เพาะชาควรใชดนทนงฆาเชอแลว และควรมสภาพโปรง ซงมกจะเปนดนผสมทมดน ทราย และวสดอมนา

80

กลวยไมทเลยงในขวดจะเกดราก ตองใชปากคบดงออกมาดวยความระมดระวงอยาใหตนออนบอบชา นามาลางนาเอาเศษวนทตดมาออกใหหมด (ถามวนตดจะเปนอาหารใหเชอราขน) กอนนาไปเลยงรวมบนวสด เชน เปลอกไม ออสมนดา สแฟกนมมอส หรอ กาบมะพราว ขนกบชนดของกลวยไมเรยกการเลยงในกระถางหมวา community pot เมอโตแลวจงยายออกปลกเดยวๆ การยายตนออนของพชชนดอนกมหลกการเดยวกน ตองลางเอาวนออกแลวจงนาลงปลกในดนผสม อาจใชภาชนะปลกแบบถาดหลม ซงมหลายชนด การจมรากในสารละลายสารเคมปองกนเชอรากควรทากอนทจะนาตนออนลงปลกแลวรดนาใหชม เนองจากพชทปลกในหองเพาะเลยงมความออนแอ มลาตนและใบบอบบาง ดงนน จะตองปดคลมดวยพลาสตกเพอรกษาความชนหลงจากพชตงตวไดด (ซงมกจะใชเวลาอยในหองเพาะเลยง 5 – 7 วน) กนาออกใหไดรบแสงแดดในเรอนเพาะชา แตกยงคงตองพรางแสง แตไมตองปดดวยพลาสตก อกประมาณ 7 – 10 วน กสามารถยายตนจากถาดหลมลงปลกในกระถางใหญตอไป ไมควรเสยเวลายายตนออนทไมสมบรณ เพราะเปนการสนเปลองเวลา แรงงานและวสดปลก

ขอแนะนาคอ ควรเลอกยายเฉพาะตนทเจรญเตบโตไดด แขงแรงมระบบรากดจงจะได อตราการรอดตายสงแตทงนกขนอยกบสภาพแวดลอมของเรอนเพาะชาดวย

81

ภาคผนวก 2

ปลกพชเพอฟอกอากาศ

ครรชด ธรรมศร ชยพฤกษ วทยาศาสตร ปท 40 ฉบบท 274 1 เมษายน 2536 หนา 30 - 31

พช เปนสงมชวตทแตกตางจากสตวอยหลายอยาง แตทเหนไดชด คอ พชสามารถสรางอาหารเองได (autotroph) โดยกระบวนการสงเคราะหแสง (photo synthesis) ซงตองใชปจจย คอ นา แกสคารบอนไดออกไซด (CO2) แสงแดดและเมดส (pigment) ในพชทมสเขยว คอ คลอโรฟลล (chlorophyll) เพอทจะสรางคารโบไฮเดรทสาหรบเปนองคประกอบของเซลล และขณะเดยวกนกปลดปลอยแกสออกซเจน (O2) ออกมาซงจะเหนผลทางตรงไดวาถามการปลกพชจานวนมากหรอมการปลกปาเพมมากขน กจะเพมแกส O2 ใหแกบรรยากาศและจะชวยลดปรมาณแกส CO2 ในบรรยากาศ ซงกาลงเปนปญหาทสาคญของมนษยชาตอยในขณะน สารประกอบอนๆ ทไมไดเปนวตถดบในการสงเคราะหแสงพบอยในดน ในนา และอากาศ พชสามารถทจะดดเขาไปในตนพชได ซงสารประกอบเหลานอาจจะเกบสะสมไวในเซลลพช หรอ อาจนาไปใชในกระบวนการเมแทบอลซมในพช รวมทงอาจนาไปใชแลวปลดปลอยสารออกมาในรปสารอน สวนของพชทดดสารประกอบเขาไปหรอปลดปลอยออกมา ไดแก 1. รากขนออน (root hair) พบบรเวณปลายราก (root tip) ทาหนาทดดนา แรธาต ดน แกส O2 และแลกเปลยนสารอนๆ ในดนระหวางพชกบบรรยากาศภายนอก 2. เซลลผว (epitdemal cell) เปนเซลลเดยวพบบรเวณผวนอกของพชทกสวน ในพชทกสวน ในพชลมลกหรอพชทอายนอยกวา 1 ป เซลลผวสามารถแลกเปลยนนา แกสตาง ๆ และแรธาตระหวางภายในตนพชกบภายนอก 3. Lenticel เปนชองเปดทผวของคอรก (cork) ซงพบทผวลาตน รากและสวนอน ๆ ในพชทมอายหลายปจะเหนเปนลกษณะผวทปดออกมาทาหนาทแลกเปลยนแกสระหวางภายในกบภายนอก ตนพช ซงสวนใหญเกยวของกบกระบวนการหายใจ (respiration) 4. Stomata เปนชองเปดอยทเซลลผวและมเซลลควบคม (guard cell) การปด – เปดอย 2 เซลล stomata พบทวไปในสวนทอยเหนอผวดน เชน ลาตน กลบดอก รงไข

82

เกสรตวผ แตพบมากทเซลลผวใบดานลาง ทาหนาทแลกเปลยนแกส ซงสวนใหญจะเกยวของกบการสงเคราะหแสง คายนาและการหายใจ stomata จะเปดในเวลากลางวนเมอมการคายนาสงทาใหเซลลควบคมเหยวและจะปดในเวลากลางคนเมอมการคายนาตาทาใหเซลลควบคมเตง

ปญหานอาจจะแกไดโดยการใชเครองฟอกอากาศหรอพดลมดดอากาศออก แตวธประหยดพลงงาน คาใชจาย รวมทงไมมผลขางเคยงหรอผลเสยอนๆ ตามมา คอ วธทางธรรมชาตโดยการปลกไมดอกไมประดบภายในอาคารเพอใหดดสารพษในอากาศ

Dr. B.C. Wolverton ไดทาการทดลองเกยวกบปลกพชเพอฟอกอากาศโดยรวมทดลองกบหนวยงานสงแวดลอมขององคการนาสาสหรฐอเมรกา ไดทาการทดลองเมอเดอนพฤศจกายน 2532 ไดพสจนใหเหนวาพชทปลกประดบในอาคารบานเรอนทวไป สามารถทจะเปลยนสารมลพษในอากาศ เชน ฟอรมลดไฮด (formaldehyde) เบนซน (benzene) และสารไตรคลอโรเอธลน (trichloroethylene) ใหเปนสารทไมมอนตราย

ในการปลกพชมนนคณประโยชนมหาศาล ใหตนทสวยงามแผกงกานใหรมเงา และแผกงกานใหรมเงาและความชมชน รวมทงรากชวยยดเกาะดนไมใหพงทลาย เมอถงเวลาออกดอกกสรางความสขและความประทบใจใหกบผพบเหนในบางชนดมนษยสามารถทจะรบประทานสวนของ ราก ลาตน ใบ ดอก ผลและเมลดได เมอเนาหรอตายลงกจะเปนอนทรยวตถใหธาตอาหารแกดนเปนประโยชนตอพชและสงมชวตอน ๆ ตอไปดงนนแทบจะไมเหนขอเสยของการปลกพชเลย แตถานาเอาทดนทใชปลกพชไปเปรยบเทยบกบผลกาไรทไดรบจากการปลกสรางอาคารเพอการคาและอตสาหกรรมแลวพชอาจจะเปนสงทใหผลกาไรนอยกวา แตทายทสดแลวมนษยกเปนสงมชวตทยงคงตองใชแกส O2 จากอากาศทบรสทธเพยงพอในการหายใจซงแมวาจะมเงนตรากไมอาจทจะหาซอไดดงนนจงควรหนมาสนใจปลกพชอยางจรงจงและใหไดปรมาณทมากเพยงพอ เพอฟอก อากาศใหเราไดใชกอนทจะสายเกนแก

83

ภาคผนวก 3

วชพช (Weeds)

ครรชด ธรรมศร ชยพฤกษ วทยาศาสตร ปท 40 ฉบบท 283 มกราคม 2537 หนา 29 - 31

วชพช หมายถงพชทไมตองการดงนนพชชนดใดกตามทงอกในบรเวณทเราไมตองการใหขนถอวาเปนวชพช เชน หญาแหวหมขนบนสนามหญาญปน หรอตนขาวซงจดเปนพชเศรษฐกจทสาคญถาขนบนสนามหญากถอวาตนขาวเปนวชพช วชพชทกลาวถงสวนใหญเปนวชพชททาความเสยหายแกการเกษตร และมนษย วชพชททาใหผลผลตพชปลกลดลง เนองจากวชพชแยงนาแรธาตในดนและแสงแดดแลวยง เปนแหลงสะสมศตรพชทสาคญ เชน โรคจากไวรส เชอราและแมลง สาหรบมนษยวชพชจะกน หรอขดขวางระบบชลประทาน การไหลของนา กดขวางการจราจรทงทางถนนทางรถไฟและทางนา เมอเปรยบเทยบระหวางวชพชกบพชปลก วชพชนนจะมความแขงแรง แกงแยงอาหารเกง เตบโตเรว ขยายพนธไดงาย ทนทานตอการควบคมโดยวธตางๆ ขยายพนธไดทงแบบอาศยเพศและ ไมอาศยเพศ เมลดมชวตอยไดนานแมสภาพแวดลอมไมเหมาะสมจงจะงอก ดงนนจงไมตองสงสยวา ทาไมวชพชจงเตบโตไดด ในขณะทพชปลกซงแมพยายามเอาใจใสเปนอยางดกลบไมคอยเจรญเตบโต ออกดอกและใหผล การจาแนกวชพช พชทถกจดวาเปนวชพชมมากกวา 30,000 ชนด และทมปญหาทางการเกษตรรนแรงประมาณ 18,000 ชนด เราสามารถจาแนกวชพชไดหลายแบบ ดงน จาแนกตามวงจรชวต ก. วชพชปเดยวหรอลมลก (annual weeds) จะครบวงจรชวตใน 1 ปหรอฤดเดยว เชน หญาขจรจบ หญาปากควาย หญารงนก ผกเบย ผกโขม ผกบงยาง ลกใตใบ วชพช

84 พวกนขยายพนธดวยเมลด ข. วชพชสองป (biennial weeds) จะครบวงจรชวตภายใน 2 ปหรอ 2 ฤด โดยปแรก

หรอฤดจะเจรญเตบโตทางลาตน ในปทสองจะออกดอกและผลตเมลด พบในแถบอบอนเทานน ค. วชพชหลายป (perennial weeds) วชพชพวกนมอายนานหลายป ขยายพนธไดแบบอาศย

เพศและไมอาศยเพศ เชน แหวหม หญาคา หญาแพรก จาแนกตามลกษณะทางพฤกษศาสตร

ก. วชพชใบแคบ (narrow – leaafed weeds) หมายถงพวกตระกลหญา ตระกลกก และพวกใบเลยงเดยวทงหมดถงแมใบจะไมคอยแคบ วชพชพวกนมทงอายเดยวและหลายป เชน หญาขน หญาคา หญาตนนก หญาปากควาย หญานกสชมพ กกทราย ข. วชพชใบกวาง (broad - leafed weeds) หมายถงพวกใบเลยงคทงหมดทมลกษณะใบคอนขางกวางเสนใบเปนรางแห เชน นานมราชสห ผกกะสง ผกบงยาง ตนตกแก ผกเบยใหญ ผกเปด และสาบเสอ นอกจากนยงรวมถงพวกกาฝากตางๆ

จาแนกตามทอยอาศย ก. วชพชบก (land weeds) หมายถงวชพชทขนบนพนดน ไมทนทานตอสภาพชนแฉะหรอมนาขง เชน หญาคา หญาตนนก ผกบงยาง บานไมรโรยปา ข. วชพชนา (aquaatic weeds) หมายถงวชพชทขนในนาตามทมนาขงลาคลองแบงยอย ไดอกดงน - วชพชลอยผวนา (floating weeds) พวกนลาตนเปนทน พยงใหลอยนา ราก อาจหยงลงถงพนดน เชน ผกตบชวา จอก แหน และผกตบเตา - วชพชใตนา (submerged weeds) เปนพวกทอยในนา รากหยงยดในพนดนลาตน เปนสายทอดไปตามระดบนา เชน ดปลนา สาหรายหางกระรอก อกพวกหนงรากและลาตน เจรญอยในดนใตนา เชน สนตะวา ใบพาย พวกททงรากและตนลอยอยใตนาโดยรากไมยด เกาะดน เชน สาหรายขาวเหนยว - วชพชโผลเหนอนา (emerged weeds) เปนพวกทรากและลาตนเจรญในดนใตนา แลวสงสวนของใบและดอกขนมาเหนอนา เชน ขาเขยด ผกปอด ทรงกระเทยม - วชพชสะเทนนาสะเทนบก (marginal weeds) เปนพวกชอบขนตามรมนาหรอท ชนแฉะ เชน หญาขน ลาเจยก กระเมง

ค. วชพชอากาศ (epiphytes) หมายถงวชพชทเจรญบนตนไม เชน เฟรน และพวก

85

ทเจรญบนตนไมระยะแรกแลวตอมาหยงรากลงดน เชน ตนไทรและสกล Ficus บางชนด ง. วชพชกาฝาก (parasitic weeds) หมายถงวชพชทเจรญบนตนไมแลวยงแทงราก

เขาไปดดนา และอาหารจากตนไมทเกาะอาศยอย เชน กาฝาก ฝอยทอง การแพรกระจายของวชพช

วชพชแพรขยายพนธได 2 แบ คอ การขยายพนธแบบอาศยเพศ และแบบไมอาศยเพศ การขยายพนธแบบอาศยเพศ เปนการขยายพนธโดยเมลดหรอสปอรในวชพชลมลกหรอวชพช ปเดยว เมลดแพรกระจายโดยปลวไปตามลม ลอยไปตามนา หรอคดไปกบเครองมอรถยนต มนษยและสตว การขยายพนธแบบไมอาศยเพศเปนการขยายพนธในวชพชหลายป สวนทใชขยายพนธ ไดแก ไหล (stolons) ของหญาขน หญาแพรก หญาชนกาด ไหลใตดน (rhizomes) ของหญาคา และแหวหมหรอสวนของลาตนทเปนหว (tubers) ของแหวหมการควบคมและกาจดยากกวา วชพชทขยายพนธดวยเมลด การกาจดวชพช

การกาจดวชพชสามารถกระทาไดหลายวธขนอยกบปจจยหลายอยาง แตวธทใชควรจะ ประหยดและมพษตกคางตอสภาพแวดลอมนอยทสด วธการกาจดมหลายวธดงน

- ใชแรงงานคนและเครองมอกล เชน มอ มด จอบ รถตดหญา - ใชสตวเลยงแทะเลม เชน วว ควาย หาน - ใชวธแขงขนระหวางพชปลกกบวชพช เชน ปลกกระดมทองคลมดน - ใชศตรทางธรรมชาต เชน โรคและแมลงทมอยในธรรมชาต - ใชสารเคมกาจดวชพช (herbicides) ชนดของสารเคมกาจดวชพช 1. จาแนกตามเวลาในการใชกบพชปลก - กอนปลกพช (pre – planting) สารเคมประเภทนจะฆาวชพชทงทงอกแลวและ

ยงไมงอก โดยคลกไปกบดน - กอนวชพชงอก (pre – emergence) ใชฉดฆาวชพชทงอกแลวตองเลอกทาลาย

พเศษถาพนเมอพชปลกงอกแลว

86

2. จาแนกตามชนดของวชพชทกาจด - ประเภทเลอกทาลาย (selective herbicides) เลอกฆาวชพชบางชนดหรอเปนพษ

ตอวชพชแตไมเปนพษตอพชปลก เชน 2, 4 - D ในไรออยจะฆาวชพชในไรออยแตไมทาลายตนออย

- ประเภทไมเลอกทาลาย (nonselective herbicides) ฆาวชพช และพชปลกทกชนดถาโดนสารเคม paraquat, glyphosate

3. จาแนกตามลกษณะการใชกบพช - ใชทางดนหรอมผลตกคางทางดนมกเรยกสารคม (กาเนด) (soil residual herbicides) พนผวดนแลวดดซมเขาตนพชผานทางทอลาเลยงนา (xylem) อาจมผลตกคางในดนระยะหนง หรออยนาน เชน atrazine, diuron - ประเภทสมผส (contact herbicides) พนสารเคมทางใบหรอตนวชพชจทาลายเฉพาะจดสมผสไมเคลอนยายเชน paraquat, sodium chlorat - ประเภทเคลอนยาย (translocated herbicides) สารเคมประเภทนจะดดซมเคลอนยายผานทอลาเลยงอาหาร (phloem) เชน glyphosate, 2,4 - D, dalapon

แมวาวชพชจะเปนพชทไมตองการและทาความเสยหายอยางมหาศาลตอการเกษตร การปาไม การประมง การสาธารณสข การคมนาคม อาคารทอยอาศย สวนสาธารณะและ ปชนยสถานสาคญทางประวตศาสตร แตประโยชนของวชพชกมมากเชนกน เปนตนวาใชเปน อาหารสตว อาหารคน ยากลางบาน ปยพชสด ทากระดาษและเสนใย พชคลมดนและอนรกษ สภาพแวดลอม ดงนนการกาจดวชพชจะตองพจารณาอยางรอบคอบโดยคานงถงสภาพแวดลอม เปนปจจยสาคญเพอรกษาสมดลทางธรรมชาตไว มฉะนนปญหาทสาคญกวาวชพชจะตามมา ภายหลง

87

ภาคผนวก 4

โลกรอน บทเรยนจากอนาคต

เจอรล โพลเลย เขยน วทรย ปญญากล แปลและเรยบเรยง จดพมพโดย สถาบนชมชนทองถนพฒนา 2538

เหตทโลกรอนขน : ขอเทจจรง โลกรอนขนมใชทฤษฎทลกลบทางวทยาศาสตร วกฤตการณนกาลงกอตวขนอยางรวดเรว

และมผลกระทบตอมวลมนษยอยางรนแรงในอนาคตอนใกลน ดงนนจงจาเปนทจะตองทาความ เขาใจกบขอเทจจรงทงหมดทมอยอยางละเอยดและตรงไปตรงมา บทความนพยายามประมวลสรป ขอมลตางๆ ทเกยวกบเหตทโลกรอนขนซงเปนขอสรปทนกวทยาศาสตรสวนใหญลงความเหน รวมกนวาเปนขอเทจจรงทงสน ผลกระทบเรอนกระจก (Greenhouse effect) ผลกระทบเรอนกระจกเปนปรากฎการณธรรมชาตทเกดขนในโลกและดาวตางๆซงเปนปจจย ททาใหสงมชวตสามารถดารงชพในโลกนได เหตทเรยกวาผลกระทบเรอนกระจกเพราะวา ปรากฎการณนมลกษณะเดยวกบทเกดขนในเรอนกระจกสาหรบปลกพช เมอแสงอาทตยสองผาน หลงคาและฝากระจก ความรอนทเกดขนจะทาใหอณหภมภายในเรอนกระจกสงกวาอณหภมขางนอก เพราะวากระจกทตดตงอยทาหนาทปองกนความรอนบางสวนไมใหกระจายไป ดงนน เรอนกระจก จงทาหนาทเหมอนกบดกความรอนนนเอง นกวทยาศาสตรพดถงบทบาทของกาซเรอนกระจกมานานกวา 150 ปนกวทยาศาสตร ชาวฝรงเศษ ฌอง แบบตสต ฟรเยร (Jean – Baptiste Fourier) กลาวถงกาซเรอนกระจกเปนครงแรก ในรายงานวจยทเขยนขนตงแตป ค.ศ. 1827 หรอในป ค.ศ. 1861 นกวทยาศาสตรเชอสายไอรช จอหน ไทนดลล (John Tyndall) ไดอภปรายในทประชมทกรงลอนดนถงศกยภาพในการเกบความรอนของอากาศจะเพมขน 15 เทา เมออากาศนนมไอนาอย และใน ป ค.ศ. 1896 สวอนเต อารรเฮนอส (Svante Arrhenius) นกวทยาศาสตร ชาวสวเดน ไดคานวนผลกระทบทเกดจากการทความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดเพมขนเปน 2 เทาตวซงขอสรปของเขาใกลเคยงกบผลการคานวณทรกนในปจจบน

88 บนโลกเราน อณหภมเฉลยบนผวโลกอยระหวางสดโตงของสองกรณคอประมาณ 15 องศา เซลเซยส ถาปราศจากปรากฏการณธรรมชาตจากกาซเรอนกระจก อณหภมบนโลกอาจจะสงถง 48องศา คอสงกวาระดบเฉลย 3 องศา ปรากฏการณธรรมชาตกาซเรอนกระจกทาใหเกดเงอนไขทเหมาะสมในการดารงชพของพช สตวและมนษย แตในชวง 200 ปทผานมา ปรมาณกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศเพมขนอยางตอเนอง ซงเปนผลมาจากการกระทาของมนษย บางครงเราเรยกผลทเกดจากกาซเรอนกระจกตออณหภมวาเปน “radiative forcing” โดยทวไป ผลกระทบเรอนกระจกอาจแบงออกเปน กระบวนการทางธรรมชาต และผลคกคามทเกดจากการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ของมนษยซงสวนหลงนในบางครงเรยกวา ผลกระทบเรอนกระจกจากมนษย หรอ ผลกระทบเรอนกระจกเพม (anthrapogenic (generated by humans) or “enhanced” greenhouse effect)

กาซเรอนกระจก ในบรรยากาศโลกประกอบดวยกาซไนโตรเจนเปนสวนใหญ คอราวรอยละ 75 รองลงมาคอ

ออกซเจนประมาณรอยละ 20 ผลกระทบเรอนกระจกของกาซทง 2 ชนดนมนอยมาก กาซเรอนกระจกทสาคญทดกความรอนในชนบรรยากาศ คอ ไอระเหยของนา และคารบอนไดออกไซด กาซเรอนกระจกธรรมชาตอนๆ คอ มเธนไนตรสออกไซด และโอโซน นอกจากนยงมกาซจาก อตสาหกรรมหลายตวทมผลตออณหภมของโลก เชน CFCs

คารบอนไดออกไซด กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) เปนกาซเรอนกระจกทสาคญมากทสดทเกดจากมนษย

กาซคารบอนไดออกไซดมความเขมขน / หนาแนนตามากคอแคเพยงรอยละ 0.03 แตกาซนกลบมบทบาททสาคญในระบบชวภาพ (biosphere) ดวย พชจะดดคารบอนไดออกไซด และใชพลงงานจากแสงอาทตยแตกโมเลกลของกาซออกเพอใชในการสรางเนอเยอของพช กระบวนการนคอ การสงเคราะหแสง (Photosythesis) แมแตอลจใน ทะเลกสามารถสงเคราะหแสงไดเชนเดยวกน ผลพลอยไดจากการสงเคราะหแสง คอ กาซออกซเจน ทพชและอลจคายออกมา ในเวลากลางคน เมอไมมแสงอาทตย พชและอลจจะหายใจเอาออกซเจนและปลอยกาซ คารบอนไดออกไซดออกมา การหายใจของพชนกเชนเดยวกบการหายใจของมนษยและสตว ซงจะทาใหมกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพมมากขน

89

การปลกปา อตราการดดซบคารบอนของตนไมหนงๆ ขนอยกบปจจยหลายประการ เชน พนธไม ภมอากาศ หรอแมแตชนดของดน รวมทงอายของตนไม ตนไมทมอายนอยจะมอตราการเจรญเตบโตสงและการดดซบคารบอนไดมาก แตอตราการดดซบคารบอนจะลดลงเมอตนไมเจรญเตบโตเตมทโดยเฉลยทวไป ปาในพนทหนงเฮคตารดดซบคารบอนราว 10 ตนตอป จากตวเลขดงกลาว หมายความวา ถาเราตองการปลกปาเพอดดซบกาซคารบอนไดออกไซดรอยละ 10 ของกาซทเกดขนทวโลก เราตองปลกปาอยางนอย 700,000 ตารางกโลเมตรหรอเทากบพนทของประเทศแซมเบยหรอตรก แตถาเราจะปลกปาเพอดดซบคารบอนไดออกไซดทงหมดทมการปลอยออกสบรรยากาศในแตละป เราตองปลกปาในพนทขนาดใหญเทากบประเทศออสเตรเลย ซงปาทปลกนจะดดซบคารบอนไดตดตอกนในชวง 30 - 40 ปขางหนา และจะเกบรกษาคารบอนนนตราบนานเทาทปาผนนนยงคงอย แตถงแมจะมการปลกปาขนาดใหญอยางทกลาวขางตน เรายงคงไมสามารถลดปรมาณกาซเรอนกระจกทงหมดได และการปลกปามใชการแกปญหาอยางถาวรเพราะเมอตนไมตายหรอปาถกเผาทาลายคารบอนทสะสมไวจะหลดลอดออกมา แตอยางไรกดถาทกประเทศชวยกนปลกปาเพมขนอาจจะชวยลดการเพมของกาซเรอนกระจกได และถามการใชไมอยางยงยนจรง (คอมการปลกไมทดแทนไมทตดไปใช) จะชวยลดความจาเปนในการใชเชอเพลงฟอสซล และลดการปลอยกาซเรอนกระจกลงไดบางสวน

เชอเพลงจากชวมวลและเตาหงตมอาหาร เชอเพลงจากชวมวล (Biomass fuels) ไดแก เศษซากกงไม หรอพชซงมนษยปลกหรอเกบมาจาก สภาพแวดลอม การใชเชอเพลงชวมวลอาจมลกษณะทยงยนได ถามปลกตนไมทดแทนชวมวลทใชเปนเชอเพลงในปรมาณทเทากน เมอมการปลกพชทดแทนกาซคารบอนไดออกไซดทเชอเพลงปลอยออกมาจะถกดดซมโดยตนไมทปลกเพมเตมใหมทาใหปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทปลดปลอยออกมา และดดซบโดยตนไมมปรมาณสทธเทากบศนย ดงนนถาเราใชพลงงานความรอนจากเชอเพลงชวมวลแทนเชอเพลงฟอสซลและปลกตนไมทดแทน จะชวยลดการปลดปลอยกาซารบอนได- ออกไซดสบรรยากาศได

หยดการทาลายปาธรรมชาต ปาธรรมชาตมคณประโยชนอนอนนต การอนรกษปาเปนนโยบายทรฐบาลในทกประเทศตาง

เหนพอง และพยายามรบเรงดาเนนการ แตในทางปฏบต การอนรกษปามอปสรรคปญหาสาคญหลาย

90

ประการททาใหความพยายามดงกลาวยงไมประสบความสาเรจเทาทควร เหตผลประการหนงของการทาลายปาคอ ความยากจน การใหสมปทานการทาไมการเลยงสตวและการทาการเกษตรแบบเชงเดยว

ถงแมวาการขยายตวของจานวนประชากรสรางแรงกดดนตอการใชประโยชนจากพนทปา เพมขน แตกลไกทอยเบองหลงการทาลายปาคอโครงสรางการพฒนาของภาคการเกษตร และภาคชนบท ซงกดราคาผลผลตการเกษตรใหอยในระดบตาและแยงชงทรพยากรทดนทเหมาะสมกบการเกษตรไปใชในธรกจอตสาหกรรมอน ดงนน จงไมนาแปลกใจวาทาไมเกษตรกรรายยอยจงมกตองทากนทดนทอยชายขอบพนทการเกษตร และเปนทดนทขาดความอดมสมบรณ วฏจกรของรายไดการเกษตรทตกตา ความยากจนปญหาหนสน การสญเสยทดนททากน และการอพยพเขาไปบกเบกทดนทากนใหมจงเกดขนซาแลวซาเลา ในสวนของรฐเองกพยายามสงเสรมการตดไม อตสาหกรรมสวนไมโตเรวและฟารมขนาดใหญ เพอหารายไดเงนตราตางประเทศมาจายหนสน ตางประเทศและอดหนนการพฒนาอตสาหกรรม

แตสงทเกดขนจากการทาลายปาคอ การสญเสยทรพยากรความหลากหลายทางชวภาพ และ แหลงเกบกกคารบอนในธรรมชาต ซงปญหาผลกระทบทงสองประการเปนการสญเสยรวมกนของเหลามวลมนษยชาตในโลก การแกปญหาการทาลายปาจะตองเขาใจถงกลไกของเศรษฐกจสงคมทอยเบองหลงดงทไดกลาวมาแลวขางตน มฉะนน เราอาจเพยงแตสามารถแกปญหาเฉพาะหนาไดแตเพยงบางจดบางสวน การปฏรปทดนเพอการเกษตร โดยการจากดการถอครองทดนของคนรวย และ กระจายทดนเหลานนใหกบเกษตรกรยากจน เปนมาตรการสาคญทรฐบาลในประเทศโลกทสามควรเรงลงมอปฏบตอยางจรงจง มใชแคเพยงแถลงเปนนโยบายทสวยหรในทประชมเทานน ประเทศ พฒนาอตสาหกรรมควรแสดงบทบาทสนบสนนการปฏรปทดนการเกษตรน เพราะผลประโยชนทจะเกดขนในอนาคตเปนผลประโยชนรวมของทกคนบนโลกใบเลกๆ แหงน