โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

สารบญ3.1 การวางแผนควบคมระบบบำาบดนำาเสย............................ ...................................................... ............................ 3-2

3.2 ปจจยเบองตนทจำาเปนสำาหรบการควบคมระบบบำาบดนำาเสย.............................................................................3-3

3.3 การควบคมระบบบำาบดนำาเสยแบบตางๆ ทใชในโรงพยาบาล...........................................................................3-3

3.3.1 การควบคมระบบเอเอส................................................................................................................................3-3

3.3.1.1 การเลอกอตราหมนเวยนสลดจ......................................... .......................... ........................... ..............3-4

3.3.1.2 การเลอกอตราทงสลดจ........................................................................................................................3-4

3.3.2 การควบคมระบบจานหมนชวภาพ....................................................... ....................................................... 3-6

3.3.3 การควบคมสระเตมอากาศ...........................................................................................................................3-6

3.3.4 การควบคมถงกรองไมใชอากาศและถงยอยไมใชอากาศอน.ๆ.....................................................................3-6

3.3.4.1 ความเขมขนของกรดอนทรย...............................................................................................................3-7

3.3.4.2 โออารพ (ORP)...................................................................................................................................3-7

3.3.4.3 ระดบสภาพดางในรปไบคารบอเนต (Bicarbonate Alkalinity).............................. .................... ...........3-8

3.3.4.4 ระดบพเอช..........................................................................................................................................3-9

3.3.4.5 อตราการผลตมเทน.............................................................................................................................3-9

3.3.4.6 สญญาณอน .ๆ......................................................................................................................................6-9

3.3.5 การควบคมถงยอยสลดจแบบไมใชอากาศ................................................................................................... 3-9

3.4 การตดตามผลการทำางานของระบบบำาบดนำาเสย............................................... ............................................... 3-10

3.4.1 การสงเกตทวไป.........................................................................................................................................3-10

3.4.2 การทดลองตกตะกอนเพอหา V30 และ SVI............................ ................... ................... .................. ..........3-11

3.4.3 การสงเกตลกษณะการตกตะกอนของตะกอนสลดจ...................................................................................3-13

3.4.3.1 การตกตะกอนของเซลลทมอายนอย..................................................................................................3-14

3.4.3.2 การตกตะกอนของแบคทเรยไมสมบรณ............................................................................................3-14

3.4.3.3 การตกตะกอนในถงตกตะกอนทออกแบบบกพรอง..........................................................................3-16

3.4.3.4 การตกตะกอนแบบมปญหาตะกอนสลดจลอย(Sludge Rising)..........................................................3-16

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-i

บทท 4 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

3.4.3.5 การตกตะกอนของตะกอนสลดจทเปนโรคจมไมลง (Sludge Bulking)..............................................3-17

3.4.4 การวดปรมาณออกซเจนละลายนำา (ดโอ).............................. .................... ................... .................... ..........3-17

3.4.5 พเอช..........................................................................................................................................................3-18

3.4.6 การตรวจสอบดวยกลองจลทรรศน.............................................................................................................3-18

3-ii ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

บทท 3

การควบคมระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

นำาเสยของโรงพยาบาลจดเปนนำาเสยทสามารถบำาบดแบบชวภาพไดงาย เนองจากสวนประกอบของนำาเสยมอาหารครบถวนสำาหรบแบคทเรยทใชในระบบบำาบด ระดบพเอชมกอยในชวงเหมาะสม แมวาอาจจะมนำาเสยบางสวนทมสารพษ แตกมปรมาณนอยซงอยในวสยทสามารถจดการไดโดยไมยาก

เมอพจารณาโดยรวมถงวธควบคมระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาลแบบตางๆ อาจจำาแนกระบบตามวธควบคมไดเพยง 2 ประเภทคอ ประเภททตองควบคม (หรอควบคมได) และประเภททไมตองควบคม (หรอควบคมไมได) ระบบเอเอสจดเปนประเภททควบคมไดเพยงอยางเดยวทมอยในปจจบน ระบบอนๆลวนเปนระบบทไมตองควบคมเนองจากไมมพารามเตอรสำาหรบควบคมนนเอง ยกตวอยางเชนระบบสระเตมอากาศทออกแบบและสรางเสรจแลวกมหนาทเพยงรบบำาบดนำาเสยทปลอยใหไหลเขามาเทานน เปนตน ระบบยอยไมใชอากาศทใชบำาบดนำาเสยกเปนระบบทไมมตวควบคม แตตองมการตดตามความเปลยนแปลงของพารามเตอรทเปนสญญาณเตอนเหตลมเหลว

ระบบบำาบดนำาเสยทนยมใชในโรงพยาบาลมดงน

• ระบบเอเอส (Activated Sludge)

• ระบบคลองวนเวยน ( Oxidation Ditch)

• ระบบจานหมนชวภาพ (RBC = Rotating Biological Contactor)

• ระบบบอเตมอากาศ( Aerated Pond)

• ระบบบอออกซเดชน หรอบอเขยว (Oxidation Pond)

• ระบบบอเกรอะและบอซม (Septic Tank and Cess pool)

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-1

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

3.1 การวางแผนควบคมระบบบำาบดนำาเสยงานควบคมระบบบำาบดนำาเสย เปนงานในขนตอนสดทายทสำาคญทสด เพราะเปนงานสวนทกำาหนด ความสำาเรจของระบบบำาบดนำาเสย ตอใหมการออกแบบและกอสรางระบบบำาบดนำาเสยใหดพรอมเพยงใดกตาม การควบคมทออนดอยจะทำาใหระบบไมสามารถบำาบดนำาเสยไดอยางมประสทธภาพ ในทางตรงกนขาม ระบบบำาบดทออกแบบไมด วศวกรควบคมทชำานาญอาจชวยใหการบำาบดนำาเสยไดผลอยางเตมท

เนองจากการควบคมระบบบำาบดนำาเสย เปนงานวทยาศาสตรทตองอาศยความรความชำานาญของวศวกรควบคมระบบ สมรรถนะของระบบบำาบดนำาเสยจงเปนเรองทตองอธบายไดดวยหลกการและความรทางวชาการ การควบคมระบบบำาบดนำาเสยยอมมใชศลป จงไมขนอยกบทกษะสวนบคคลของผควบคม ผควบคมตองมความรทางวชาการ จงจะสามารถทำางานไดดและอยางมความเชอมน การวางแผนควบคมระบบบำาบดนำาเสยเปนสงจำาเปน เนองจากอยางนอยดวยเหตผล 2 ขอ คอ

• วศวกรออกแบบมกไมใชเปนวศวกรควบคมระบบหรอ วศวกรออกแบบมไดคำานงถงการควบคมระบบ ซงตองทำาใหไดงาย และสดวกสำาหรบพนกงานระดบชางเทคนคหรอระดบตำากวา

• สภาวะในการเดนระบบ อาจไมเหมอนกบสภาวะทใชออกแบบ เชน นำาเสยในระยะแรกมปรมาณนอยกวาตวเลขทใชออกแบบมาก เปนตน

กอนเรมวางแผนควบคมระบบ วศวกรควบคมจะตองดำาเนนการตรวจสอบระบบบำาบดนำาเสยเพอใหทราบรายละเอยดทงหมดเกยวกบระบบ เชน สวนประกอบและขนาดของหนวยบำาบดตางๆ รวมทงเครองจกรอปกรณทกอยาง เปนตน ผควบคมจะตองรวบรวมขอมลเกยวกบปรมาณและลกษณะของนำาเสยใหครบถวน และจะตองมขอมลความแปรปรวนของนำาเสย ในกรณของโรงพยาบาล วศวกรควบคมจะตองมขอมลแหลงนำาเสยทอาจเปนพษตอจลนทรยทใชในการบำาบดนำาเสยเพอหาทางจดการมใหเกดปญหาตอการบำาบดนำาเสย

หลงจากทมขอมลรายละเอยดเกยวกบนำาเสยและตวระบบบำาบดฯแลว วศวกรควบคมจงจะสามารถกำาหนดแผนการควบคมใหเหมาะสมกบสภาวะปจจบนของระบบ (ซงอาจไมเหมอนกบสภาวะออกแบบกได) วศวกรควบคมอาจตองมการปรบปรงหรอแกไขหนวยบำาบดบางสวนเพอใหการบำาบดนำาเสยดำาเนนไดอยางมประสทธภาพ

3-2 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

3.2 ปจจยเบองตนทจำาเปนสำาหรบการควบคมระบบบำาบดนำาเสยปจจยเบองตนทจำาเปนสำาหรบการควบคมระบบบำาบดนำาเสยคอ ตองควบคมอตราไหลเขาระบบของนำาเสยใหคงทใหได จงจำาเปนตองมถงหรอบอปรบเสมอ (Equalization) ทมขนาดใหญพอเพยงสำาหรบเฉลย อตราไหลของนำาเสยใหไดเกอบสมำาเสมอเทากนตลอด 24 ชวโมง

3.3 การควบคมระบบบำาบดนำาเสยแบบตางๆ ทใชในโรงพยาบาล

3.3.1 การควบคมระบบเอเอสในปจจบน ระบบเอเอสเปนระบบเดยวทสามารถควบคมและสะสมแบคทเรยใหมปรมาณมากหรอนอยในระบบได จงเปนระบบเดยวทอยภายใตอำานาจของผควบคมหรอกลาวไดวาเปนระบบทมพารามเตอรสำาหรบควบคมระบบ พารามเตอรทใชควบคมระบบไดแก อตราทงสลดจและอตราหมนเวยนสลดจ พารามเตอรตวแรกจะมความสำาคญมากทสดในการควบคมระบบเนองจากเปนตวกำาหนดประสทธภาพในการบำาบดนำาเสย, กำาหนดความตองการออกซเจน,กำาหนดชนดของแบคทเรยทเลยงในระบบ ฯลฯ นอกจากนอตราทงสลดจยงเปนตวกำาหนด F/Mและ SRT อกดวย แมวาอตราหมนเวยนสลดจของระบบเอเอสทใชกำาจดสารอนทรยคารบอนอาจควบคมใหอยในชวง 30-100% การปรบตงอตราหมนเวยนสลดจใหมคาคงทตลอดเวลาจะชวยทำาใหระบบเอเอสสามารถควบคมไดงายขนมาก อตราหมนเวยนสลดจไมมผลกระทบตอประสทธภาพในการกำาจดบโอดหรอความสนเปลองออกซเจน ผควบคมจงอาจเลอกกำาหนดคาใดกไดในชวง 30-100%

การควบคมระบบเอเอสมหลายวธ เชน วธ SRT, วธ F/M หรอ วธควบคม MLSS เปนตน การควบคมดวย SRT หรอ F/M เปนวธทมหลกการมากทสด จงเปนวธทแนะนำาใหใช การควบคมดวย SRT หรอ F/M ลวนขนอยกบอตราทงสลดจ จงเหนไดวาอตราทงสลดจเปนพารามเตอรควบคมทสำาคญทสด

แผนการควบคมระบบบำาบดนำาเสยแบบเอเอส ควรประกอบดวยขอมลอยางนอยดงน

• อตราสบหรอปอนนำาเสยเขาระบบ

• อตราหมนเวยนตะกอนสลดจ

• อตราการทงสลดจ

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-3

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

• ปรมาณและชนดของสารเคมทตองใช เชน คลอรน, โซดาแอช เปนตน

• โปรแกรมการบำาบดสลดจ

• วธการจดการกบนำาเสยเปนพษ

3.3.1.1 การเลอกอตราหมนเวยนสลดจจากการตรวจสอบโมเดลทางจลศาสตรของระบบเอเอส อตราหมนเวยนสลดจไมมอทธพลตอประสทธภาพการบำาบดนำาเสย ผควบคมอาจเลอกอตราหมนเวยนสลดจคาใดกไดทอยในชวง30-100% แตควรรกษาระดบอตราหมนเวยนสลดจใหคงทเพอใหงายตอการควบคมระบบเอเอส

3.3.1.2 การเลอกอตราทงสลดจอตราทงสลดจเปนตวกำาหนดระดบ SRT โดยตรง การระบายสลดจทงสามารถทำาได 2 ทางคอระบายสลดจทงจากกนถงตกตะกอนและระบายสลดจทงจากถงเตมอากาศ การทงสลดจจากกนถงตกตะกอนเปนวธทนยมมากกวา ในกรณทมการควบคมระบบเอเอสดวย F/M ผควบคมจะไมสามารถคำานวณอตราทงสลดจไดจากคา F/M ทใช ผควบคมตองคำานวณหาคา MLSS จากคาF/M และทดลองทงสลดจในอตราตางๆ (ตองเดา) เพอใหได MLSS ตามตองการ

ในกรณทมการทงสลดจจากกนถงตกตะกอน อตราการทงสลดจ (Fw) จะขนอยกบระดบ SRTและอตราหมนเวยนสลดจ (R) ดงน

w = V R/ SRT ( 1 + R) (1)

เมอ V = ปรมาตรของถงเตมอากาศ (ลบ.ม.)

R = อตราสวนของการหมนเวยนสลดจ และมคาเทากบ Fr/F

Fr = อตราไหลของสลดจทหมนเวยน (ลบ.ม./วน)

F = อตราไหลของนำาเสยทเขาถงเตมอากาศ (ลบ.ม./วน)

SRT = เวลากกตะกอนหรออายสลดจ (วน)

Fw = อตราการทงสลดจ (ลบ.ม./วน)

สมการ (1) จะใชไดดกตอเมอระบบเอเอสทำางานไดอยางมประสทธภาพและนำาทงของถงตกตะกอนมคาตะกอนแขวนลอยตำาเมอเปรยบเทยบกบคา MLSS นนคอสลดจทหลดออกไปกบนำา

3-4 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

ทงสดทายมปรมาณนอยและไมมนยสำาคญเมอเปรยบเทยบกบสลดจทระบายทงทางกนถงตกตะกอน

ตวอยาง ถาถงเตมอากาศมความจเทากบ 2400 ลบ.ม.และมอตราหมนเวยนสลดจ 100% (R=1)อตราการทงสลดจจากกนถงตกตะกอนจะมคาเทาใด ท SRT 5 และ 20 วน

เมอ SRT = 5 วน

อตราการทงสลดจ, Fw = 2400 x 1/5x (1 + 1)

= 240 ลบ.ม./วน

เมอ SRT = 20 วน

อตราการทงสลดจ, Fw = 2400 x 1 / 20x (1 + 1)

= 60 ลบ.ม./วน

ในกรณทสลดจหลดออกไปกบนำาทงสดทายมปรมาณมากอยางมนยสำาคญ สมการท 1 จะใชไมได อตราทงสลดจตองคำานวณจากสมการ (2) ดงน

SRT = V X/( Fw Xr + (F – Fw) Xe ) (2)

เมอ X = ความเขมขน MLSS, มก./ล.

Xr = ความเขมขนของตะกอนแขวนลอยทหมนเวยน, มก./ล.

Xe = ความเขมขนของตะกอนแขวนลอยในนำาออกจากถงตกตะกอน, มก./ล.

ในกรณทมการทงสลดจจากถงเตมอากาศ แมวาการทงสลดจจากถงเตมอากาศจะมใชวธปฏบตทนยมในการควบคมระบบเอเอส แตกมขอดเปนอยางมากเนองจากอตราทงสลดจไมขนอยกบอตราหมนเวยนสลดจหรอ R ดงน

อตราทงสลดจจากถงเตมอากาศ, Fw = V/SRT (3)

สมการท 3 จะใชไดกตอเมอระบบเอเอสทำางานไดอยางมประสทธภาพและนำาทงของถงตกตะกอนมคาความเขมขนของตะกอนแขวนลอยตำา ในกรณทถงตกตะกอนไมสามารถผลตนำาทงทมคณภาพสง อตราทงสลดจตองคำานวณจากสมการท 4 ดงน

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-5

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

SRT = V X/( Fw X + (F – Fw) Xe ) (4)

3.3.2 การควบคมระบบจานหมนชวภาพพารามเตอรควบคมทเปลยนแปลงไดของระบบจานหมนชวภาพมเพยง 2 อยางคอ ความเรวและระยะจมนำาของจานชวภาพ เมอมการปรบตงความเรวและระยะจมนำาแลวกไมตองมการควบคมอะไรอกเลย การหมนเวยนสลดจมใชเปนเรองจำาเปนสำาหรบระบบจานหมนชวภาพทใชบำาบดนำาเสยชมชน การบำารงรกษากเปนเรองงายเพราะในแตละสปดาหมเพยงเรองการหลอลนและตรวจตราความสกหรอของอปกรณขบเคลอนแผนจาน ในสวนทเกยวของกบถงตกตะกอนขนสองมแตการระบายสลดจทกวนอยางสมำาเสมอ สลดจท เขาสถงตกตะกอนตองระบายทงทงหมดเนองจากไมตองหมนเวยนสลดจ

3.3.3 การควบคมสระเตมอากาศสระเตมอากาศเปนระบบบำาบดนำาเสยทไมสามารถควบคมอะไรไดเลย ทงน เพราะเวลากกนำาเปนตวแปรหรอพารามเตอรเพยงอยางเดยวทมผลตอการทำางานของระบบและการควบคมเวลากกนำาไมอยในวสยททำาไดไมวาจะเปนระบบใด ระบบสระเตมอากาศจงไมอยในอำานาจของผควบคมเลย หนาทของผควบคมไดแก การดแลและซอมแซมบำารงเครองเตมอากาศรวมทงดแลรกษาตวบอใหอยในสภาพเรยบรอยและแขงแรง

3.3.4 การควบคมถงกรองไมใชอากาศและถงยอยไมใชอากาศอนๆระบบบำาบดนำาเสยแบบชวภาพทอาศยปฏกรยายอยไมใชอากาศ เปนระบบทตองการการตดตามดแลอยางใกลชดมากกวาระบบทใชออกซเจน ระบบเอเอสอาจจดเปนระบบทควบคมยาก แตเปนการควบคมเพอรกษาปรมาณแบคทเรยใหอยในระดบทตองการ (โดยใช SRT หรอ F/M) แตระบบไมใชอากาศตองการการตดตามอยางใกลชด เพอมใหระบบลมเหลว และมจดออนทไมสามารถควบคมและสะสมปรมาณแบคทเรยใหคงอยในระบบไดตามตองการของผควบคม ในปจจบนมระบบยเอเอสบ (UASB) เพยงแบบเดยวทสามารถสะสมปรมาณแบคทเรยใหคงอยในระบบได

ลกษณะทางจลชววทยาของระบบยอยไมใชอากาศ ทำาใหเสถรยรภาพของระบบคอนขางตำาปจจยหลายอยางทำาใหระบบลมเหลวดวยเหตนการควบคมถงกรองไมใชอากาศหรอถงยอยอนๆจงตองมการตดตามการเปลยนแปลงของพารามเตอรทใชเปนสญญาณเตอนเหตลมเหลวตางๆ สญญาณตางๆ เหลานไดแกพเอช, กรดอนทรยระเหยงาย, สภาพดาง, โออารพ, อตราสวนของมเทนและคารบอนไดออกไซดในกาซชวภาพเปนตน ประโยชนทจะไดจากการตดตามพารามเตอรตางๆ ดงกลาวคอ ทำาใหรลวงหนาวาระบบกำาลงอยในสภาวะใชงานทเหมาะสมหรอ

3-6 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

ไม และยงสามารถทราบดวยวาระบบกำาลงจะลมเหลวหรอลมเหลวแลว

อาจสรปไดวาการควบคมถงกรองไมใชอากาศ มลกษณะคลายคลงกบของระบบจานหมนชวภาพและระบบบอเตมอากาศ กลาวคอไมมพารามเตอรสำาหรบใชควบคมระบบ แตเนองจากถงกรองไมใชอากาศ (หรอระบบยอยไมใชอากาศอน )ๆ มเสถยรภาพตำากวาระบบทใชออกซเจนจงตองมการตดตามการเปลยนแปลงของพารามเตอรตางๆ เพอรกษาเสถยรภาพของระบบไว

เมอกระบวนการไมใชอากาศเกดการเสยสมดลขนจะตองมการแกไขทนท มฉะนนแลวการแกไขภายหลงจะทำาไดยากและกนเวลา เนองจากการเสยสมดลจะเกดขนโดยมสญญาณเตอนเหตหลายอยาง ผควบคมจงจำาเปนตองรจกสญญาณเตอนเหตเหลานนใหด

3.3.4.1 ความเขมขนของกรดอนทรยโดยปกตความเขมขนของกรดอนทรยประมาณ 200-400 มลลกรม/ลตร (ในเทอมของกรดอะซตค) อาจถอเปนสญญาณทแสดงวากระบวนการไมใชอากาศทำางานไดด อยางไรกดปรมาณของกรดยงไมสำาคญเทาอตราการเปลยนแปลงของปรมาณของกรด ถงยอยอาจทำางานไดด แมจะมความเขมขนของกรดอนทรยสงมากกวา 1000 มลลกรม/ลตร แตถาความเขมขนของกรดอนทรยเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว จะเปนสญญาณใหเหนถงการเสยสมดลเกดขนกบถงยอย การเพมอยางรวดเรวและทนทของความเขมขนของกรดอนทรย แสดงวา มบางอยางเกดขนทำาใหเกดการชลอการเจรญเตบโตของแบคทเรยทสรางมเทนหรอทำาใหการเตบโตของแบคทเรยทสรางกรดถกเรงใหเรวขน

นอกจากน ขอมลเกยวกบชนดของกรดอนทรยกมความสำาคญ ยกตวอยางเชน ถาความเขมขนของกรดโพรไพโอนคสงกวา 1,000 มลลกรม/ลตร กจะมปญหาเรองพษเพมขนมาอกอยางหนงนอกจากปญหาเรองการมพเอชตำา เปนตน อยางไรกดตราบเทาทพเอชมคาเปนกลาง ปญหาตางๆ จะเกดขนนอย แมวาระดบความเขมขนของกรดอนทรยอยางอนจะสงกตาม และโดยทวไปแลวควรตระหนกวาการทกรดอนทรยมระดบความเขมขนสง มกเปนผลมาจากการขาดสมดลระหวางแบคทเรยทงสองชนด และมใชเปนตนเหตของการขาดสมดล

3.3.4.2 โออารพ (ORP)โออารพ (ORP/Oxidation Reduction Potential) เปนพาราม เตอรท เก ยวของโดยตรงกบปฏกรยารดอกซ (Redox) หรอปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน พารามเตอรตวนวดปรมาณความตางศกยไฟฟาทเกดจากการถายเท (ให/รบ) อเลกตรอนทเกดขนในนำาคาโออารพทวดไดอาจเปนบวกหรอลบกได โดยทวไปจะวดโออารพไดคาบวกในนำาทมออกซเจนหรอไนเตรตและวดโออารพไดคาลบในนำาเสยทปราศจากออกซเจน ในทางทฤษฎคาโออารพจะแสดงถงความสามารถในการรบอเลกตรอนของสารละลายเชนถาวดโออารพไดคาบวกมากๆ เชน +300

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-7

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

มลลโวลท แสดงวาสารละลายนมสารรบอเลกตรอนไดด เชน มออกซเจนละลายนำา เปนตนแตถาวดโออารพไดคาลบ เชน -300 มลลโวลท แสดงวา สารละลายมความสามารถในการรบอเลกตรอนไดนอย หรอมความสามารถในใหอเลกตรอนไดด เปนตน

หนวยของโออารพคอโวลทหรอมลลโวลทและมคาอยในชวง -1,400 ถง +1,400 มลลโวลทเครองวดพเอชชนดทวไปสามารถใชวดโออารพได แตตองเปลยนอเลกโทรดใหถกตอง อเลกโทรดสำาหรบวดโออารพคออเลกโทรดแบบทองขาว (Platinum Electrode) ในขณะทใช GlassElectrode สำาหรบวดพเอชเนองจากปฏกรยาชวเคมตางๆ ทใชในการบำาบดนำาเสยลวนเปนปฏกรยารดอกซ ปฏกรยาแตละประเภทจงมคาโออารพประจำาตวดงแสดงอยใน ตารางท 3.1 จะเหนไดวา ถงยอยไมใชอากาศททำางานไดดจะตองมคาโออารพอยในชวง -300 ถง -500มลลโวลท ถาโออารพมคาเปนลบนอยๆ หรอมคาเปนบวก ยอมแสดงวา ปฏกรยาการยอยไมใชอากาศเกดขนนอยหรอไมเกดขน

ตารางท 3.1 คาโออารพของปฏกรยาบำาบดนำาเสยประเภทตางๆ

ประเภทของปฏกรยา โออารพ (มลลโวลท)*

แอโรบกออกซเดชน +300ไนตรฟเคชน +100

ดไนตรฟเคชน 0การยอยไมใชอากาศ

- สรางกรดอนทรย -300- สรางมเทน -500

* Ag / Ag2Cl2 Reference Electrode

3.3.4.3 ระดบสภาพดางในรปไบคารบอเนต (Bicarbonate Alkalinity)ขอมลในเรองสภาพดาง บอกใหทราบถงวามกำาลงบพเฟอร (Buffer Capacity) เหลออยเทาใดในระบบไรอากาศ เรองนถอวาสำาคญเพราะวาถากำาลงบพเฟอรมคาตำา ปรมาณกรดทเพมขนเพยงเลกนอยกจะทำาใหพเอชลดลงไดอยางมากและเรว ซงเปนอนตรายตอแบคทเรยทสรางมเทน ในทางตรงกนขาม ถาระบบมสภาพความเปนดางสงพอ ระบบจะสามารถทนตอการเปลยนแปลงของกรดโวลาไทลไดโดยไมสงผลกระทบใหกบพเอชมากนก ระดบของสภาพความเปนดางควรสงเทาใดจงทำาใหระบบมกำาลงบพเฟอรทเหมาะสมนน กำาหนดใหตายตวไดยากเพราะขนอยกบสมบตและความเขมขนของนำาเสย ถานำาเสยมความเขมขนสงกมโอกาสทจะผลต CO2 ไดมาก เปนผลใหความตองการสภาพดางของระบบมคาเพมขนได โดยทวไประบบไมใชอากาศควรมสภาพดางประมาณ 1,500-2,000 มลลกรม/ลตร ปจจยทสำาคญกวาระดบของสภาพดางกคออตราสวนของความเขมขนของกรดระเหยงาย (มก./ล.ของกรดอะซตค) ตอ

3-8 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

ระดบของสภาพดางคารบอเนต (มก./ล. ของ CaCO3) ตราบใดทอตราสวนนมคานอยกวา 0.4ระบบไมใชอากาศจดวามกำาลงบพเฟอรสง การเพมคาของอตราสวนน เปนสญญาณของการเสยดลของระบบและแสดงวากำาลงบพเฟอรทมอยเดมลดนอยลงและไมพอเพยง ถาอตราสวนนสงกวา 0.8 แสดงวา ระบบไรอากาศนน กำาลงอยในขนทพเอชจะลดลงอยางรวดเรวถามการเพมขนเพยงเลกนอยของกรดระเหยงายดวยเหตน ในระหวางการควบคมระบบไรอากาศ จงตองเอาใจใสกบคาของอตราสวนดงกลาวกบอตราการเปลยนแปลงของมนดวย

3.3.4.4 ระดบพเอชพเอชไมใชสญญาณทเรวพอจะบอกถงการทำางานผดพลาดของระบบไมใชอากาศไดทนทวงททงนเพราะความเสยหายเกดขนเสยกอนทพเอชจะลดลง อยางไรกด ขอมลของพเอชกยงมความสำาคญเพราะวาแบคทเรยทงสองชนดโดยเฉพาะชนดทสรางมเทนสามารถเจรญเตบโตไดดในชวงแคบๆ ของพเอชเทานน ถาไมมการควบคมใหพเอชมคาเปนกลาง การเตบโตของแบคทเรยทสรางมเทนกจะถกยบยงทำาใหระบบลมเหลวได นอกจากนการรกษาระดบพเอชใหเปนกลางยงเปนเรองจำาเปนอยางยง ถากำาลงจะแกไขใหระบบฟนตวจากความเสยสมดล และถอวาเปนเรองแรกทจะตองกระทำากอนเรองใดๆ

3.3.4.5 อตราการผลตมเทนอตราการสรางมเทนเปนเครองวดโดยตรงของ Metabolic Activity ของแบคทเรยทสรางมเทนและถอเปนเครองวนจฉยสมรรถนะของระบบไมใชอากาศทมความสำาคญมาก การเปลยนแปลงของอตราการผลตมเทนมความสำาคญกวาคาปรมาณการผลต เพราะเปนสญญาณทบอกวามความผดปกตเกดขนกบแบคทเรยทสรางมเทน

3.3.4.6 สญญาณอนๆสญญาณทอาจบอกถงการเสยสมดลของระบบไมใชอากาศอก 2 ชนด ไดแก สวนประกอบของกาซรวมและอตราการผลตกาซ เนองจากสญญาณทงสองชนดน เกดขนจากปฏกรยารวมกนอยางซบซอนของแบคทเรยทงสองประเภท การเปลยนแปลงทเกดขนเลกนอยมกไมเปนเครองชสมรรถนะของระบบทนาเชอถอได การเสยสมดลของแบคทเรยประเภทสำาคญทงสองอยางมกทำาใหอตราการสรางมเทนลดลง และการสราง CO2 สงขน ซงจะเหนไดจากสวนประกอบของกาซท เปลยนแปลงไป การเปลยนแปลงสวนประกอบของกาซน มกเกดขนกอนมการเปลยนแปลงปรมาณกาซทงหมดทผลตได

3.3.5 การควบคมถงยอยสลดจแบบไมใชอากาศการทำางานของถงหมกยอยสลดจมกเปนแบบไมตอเนอง สลดจดบจะถกสบจากกนถงตก

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-9

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

ตะกอนมาปอนใหกบถงยอยเปนระยะๆ การเกบสลดจไวในถงพกและปอนเขาถงยอยใหบอยๆจะดกวาการปอนสลดจปรมาณมากๆ แตนอยครง ถาถงยอยเปนแบบฝาปดตาย นำาใสตอนบนของถงจะถกดนออกจากถงเนองจากถกแทนทดวยสลดจดบทปอนเขาไป ในระหวางการยอยสลดจถาพเอชตำากวา 6-6.5 ตองเตมปนขาวหรอโซดาไบคารบอเนตหรอโซดาแอชจนกระทงพเอชสงถงประมาณ 7 ขอควรระวงคออยาปดทอออกของนำาใสตอนบนในขณะทมการปอนสลดจไปเขาถงยอย เนองจากอาจทำาใหถงแตกได อตราปอนสลดจจะตองไมสงกวาอตราการระบายนำาใสตอนบนออกจากถงยอย มฉะนนจะทำาใหถงแตกไดเชนกน การปอนสลดจดบเขาถงยอยในอตราตำาแตบอยๆ ทำาใหนำาใสตอนบนไหลออกจากถงยอยดวยอตราตำาตะกอนแขวนลอยจะหนออกมากบนำาใสตอนบนไดนอย เมอสงนำาใสตอนบนดงกลาวไปบำาบดในระบบบำาบดจะไมกระทบกระเทอนตอการบำาบดนำาเสย

3.4 การตดตามผลการทำางานของระบบบำาบดนำาเสยเพอใหการควบคมระบบบำาบดนำาเสยเปนไปไดอยางมประสทธภาพ จำาเปนตองมการตดตามผลการทำางานของระบบอยางใกลชดและมรปแบบ

เพอใหผควบคมสามารถตดตามผลการทำางานของระบบบำาบดนำาเสยไดตลอดเวลา ผควบคมควรวเคราะหหาลกษณะของนำาเสยและของระบบเปนประจำา หากไมสามารถปฏบตเปนประจำาวน ควรทำาการวเคราะหอยางนอยสปดาหละ 2-3 ครงเปนประจำาตลอดไป การวเคราะหทควรทำาไดแก บโอดหรอซโอด, พเอช, และ V30 นอกจากน ถามอปกรณ ควรวเคราะหหา BOD หรอSVI และตรวจสอบดวยกลองจลทรรศนดวย

ผควบคมควรรจกสงเกตสของตะกอน, กลน, ความใสของนำาทงสดทาย (จากถงตกตะกอน) ซงลวนแตเปนดรรชนทสะทอนใหเหนถงผลของการควบคมระบบบำาบดนำาเสย

3.4.1 การสงเกตทวไปผควบคมควรสงเกตสและกลนของตะกอนในถงบำาบดหลก เชน ถงเตมอากาศและถงตกตะกอน จดบนทกไวเปนประจำาทกวนเพอใหเหนถงการเปลยนแปลงทอาจเกดขน สงเกตฝาไข (Scum) ทลอยอยบนถงตกตะกอนหรอฟองในถงบำาบดหลกดวย ในกรณของระบบใชอากาศเชน ระบบเอเอสหรอคลองวนเวยน ระบบททำางานไดด สลดจจะมสนำาตาลชอคโคแลต และมกลนคลายกลนดน (ไมเหมน) ถาสลดจเปลยนเปนสนำาตาลออนและรสกวาปรมาณสลดจนอยลง(เชน V30 ลดลงมาก) อาจแสดงวามการระบายสลดจออกจากระบบมากเกนไป ประสทธภาพจะลดลง และนำาในถงตกตะกอนจะขนเพมขนอยางมาก ผควบคมจะตองลดอตราระบายสลดจหรอหยดระบายสลดจเปนเวลา 1-2 วน เพอเพมปรมาณตะกอนแบคทเรยในระบบใหอยใน

3-10 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

ระดบทเหมาะสม หากปลอยใหมการระบายสลดจมากเกนไปตดตอกนเปนเวลานานๆ โดยไมมการแกไข สของตะกอนจะจางมากและมแบคทเรยนอย จนไมสามารถทำาลายความสกปรกของนำาเสยได นำาในถงตกตะกอนจะขนมาก และมตะกอนเลกๆ เตมไปหมด

ถาตะกอนแบคทเรยมสดำาและมกลนเหมน แสดงวาระบบไดรบออกซเจนไมเพยงพอ ซงอาจเกดเนองจากสาเหตหลายประการ เชน

ก. แอเรเตอรไมเสย แตระบบไดรบความสกปรกมากเกนไป เชน นำานำาเสยเขาระบบมากกวาปกต หรอ ซโอดสงกวาปกต

ข. แอเรเตอรเสย

ค. ถาสะสมตะกอนแบคทเรยไวในถงเตมอากาศมากเกนไป หรอนานเกนไป ความตองการออกซเจนกจะเพมขน

ง. ปฏกรยาไนตรฟเคชน (หรอปฏกรยาการเปลยนแอมโมเนยเปนไนเตรต) เกดขน

กลนมกเปนเครองชถงความลมเหลวในการควบคมระบบ แตกลนเหมนอาจเกดขนเนองจากความสกปรกของระบบ เพราะผควบคมมไดรกษาความสะอาดมากเทาทควร ดงนนถามกลนเหมนเกดขนควรตรวจสอบใหแนใจกอนวาเกดขนเนองจากสาเหตอะไร และแกไขใหถกจด

3.4.2 การทดลองตกตะกอนเพอหา V30 และ SVIวธการทดสอบอยางงายแตสำาคญสำาหรบการควบคมระบบบำาบดนำาเสยแบบใชอากาศ คอ การทดลองตกตะกอนกบนำาสลดจทไดจากถงเตมอากาศ เพอหา V30 อปกรณทจำาเปนสำาหรบการทดลองแบบน ไดแก กระบอกตวงใส (ทมขดบอกปรมาตร) หรอกรวยอมฮอฟฟ ขนาด 500 มล.หรอ 1000 มล. การทดลองเรมตนดวยการเตมตวอยางนำาจากถงเตมอากาศใหเตมภาชนะ (ถงขด500 มล. หรอ 1000 มล.) จากนนปลอยใหเกดการจมตวอยางสงบเปนเวลา 30 นาทพอด ผลการจากการจมตวควรทำาใหมชนสลดจแยกจากนำาใสอยางเหนไดชด อานปรมาตรของชนสลดจเปนมลลลตร (ตอปรมาตรตวอยาง 1000 มล.) และจดเปนคา V30 (ดรปท 3.1)

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-11

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

ระบบบำาบดนำาเสยทออกแบบและควบคมไดถกตอง ควรม V30 อยในชวง 300-800 มล. โดยปกตถา V30 มคาตำากวา 300 มล. แสดงวามสลดจอยในระบบนอยเกนไป แตถา V30 มคาสงกวา800 มล. แสดงวามสลดจอยในระบบมากเกนไป โดยปกต ระบบบำาบดนำาเสยแบบเอเอสน อาจใชคา V30 เปนพารามเตอรอยางหยาบ สำาหรบกำาหนดปรมาณการระบายสลดจออกจากระบบตวอยางเชน ถาควบคมปรมาณนำาเสยเขาระบบใหมคาใกลเคยงกนทกวน V30 ควรมคาใกลเคยงกนในแตละวนดวย ถา V30 มคาเปลยนแปลงไปมากผดปกต กแสดงวา นำาเสยมความสกปรกเปลยนแปลงไปดวย หรอมความผดพลาดในการควบคม เปนตน

ระบบททำางานไดอยางถกตองจะตองไดสลดจทจมตวงาย เนอสลดจตองแนนและไดนำาใสอยเหนอชนสลดจ นำาใสตองมความขนหรอตะกอนแขวนลอยนอยมาก หรอไมมเลย ระบบทม SRT ตำาเกนไป (ระบายสลดจออกจากระบบมากเกนไป) จะไดนำาขน วธแกไข คอ ลดปรมาณสลดจทระบายทงใหนอยลง แตระบบทม SRT สงเกนไป (ระบายสลดจทงนอยเกนไป) จะไดนำาใส แตอาจเกดปญหาฝาไข (Scum) ลอยขนมาปดผวนำา วธแกไขคอ เพมปรมาณการระบายสลดจทงใหมากขน

สำาหรบคา SVI นน สามารถคำานวนไดจากคา V30 และ ความเขมขนของตะกอนแขวนลอยในถงเตมอากาศ (MLSS) ดงน

SVI = V30 ( มล .) x 1,000 MLSS (มก./ล.)

ยกตวอยางเชน V30 = 400 มล.

3-12 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

รปท 3.1 การวดคา V30

เมอใชกระบอกตวง 1,000 มล. เมอใชกระบอกตวงขนาด 500 มล.

ชนสลดจ

V30 = 450 มล./ล.

นำำใส

1,000 มล.

450 มล.

V30 = 200 x 2 = 400 มล./ล.

นำำใส

500 มล.

200 มล.ชนสลดจ

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

MLSS = 2,000 มก./ล.

SVI = 400 x 1, 0002, 000

= 200 มล./กรม ถอวาเปนสลดจปกต

3.4.3 การสงเกตลกษณะการตกตะกอนของตะกอนสลดจการวดประสทธภาพของระบบแอคตเวตเตดสลดจหรอระบบเอเอสในการบำาบดนำาเสยมกกระทำาโดยการวด %กำาจดบโอดหรอซโอด อยางไรกตาม การสงเกตลกษณะการตกตะกอนของตะกอนสลดจ กอาจบอกถง สมรรถนะของระบบไดโดยไมตองวเคราะหหาบโอดหรอซโอดระบบแอคตเวตเตดสลดจททำางานไดผล จะตองมตะกอนสลดจ (แบคทเรย) สนำาตาลทจบตวกนเปนกลม ซงสามารถตกตะกอนไดรวดเรว และทสำาคญ คอ เมอตกตะกอนแลวตองใหนำาใส ถาล ก ษ ณะ ก า ร ต ก ต ะ ก อ น เ ป น ด ง ก ล า ว น ก เ ช อ ไ ด ว า นำ า ท ง อ อ ก จ า ก ถ ง ต ก ต ะ ก อ น จ ะ มบโอดประมาณ 20 – 60 มก./ล. หรอตำากวา

การสงเกตลกษณะการตกตะกอนของตะกอนสลดจ มกกระทำาโดยนำานำาจากบอเตมอากาศมาตกตะกอนในกระบอกตวงใสขนาด 1,000 มลลลตร เปนเวลา 30 นาท ปรมาตรของตะกอนสลดจทอานไดทเวลา 30 นาท เรยกวา V30 (ดหวขอ 4.2) สงทไดจากการทดลองน อกอยางหนงคอ SVI (Sludge Volume Index) ลกษณะการตกตะกอนของตะกอนสลดจในกระบอกตวงรวมทงคา V30 และ SVI สะทอนใหเหนถงสมรรถนะของระบบแอคตเวตเตดสลดจไดเปนอยางดและสามารถใชประกอบในการพจารณา เพอปรบปรงระบบใหทำางานไดอยางมประสทธภาพยงขน

การตกตะกอนแบบปรกตของตะกอนสลดจ

ในระบบแอคตเวตเตดสลดจทมประสทธภาพสง ตะกอนแขวนลอยในบอเตมอากาศควรมสนำาตาลเขม เมอนำามาตกตะกอนในกระบอกตวง จะเหนการแบงชนอยางชดเจนระหวางตะกอนสลดจและนำาใส (ดรปท 3.2) ชนตะกอนสลดจจะตกตะกอนลงดวยอตราเดยวกน (คลายกบเปนวตถชนใหญชนเดยว) อยางรวดเรว และทงนำาใสไวตอนบนของชนตะกอนสลดจ SVI และ V30อยในชวง 7– 200 และ 200 – 800 มลลลตร ตามลำาดบ เมอตรวจดดวยกลองจลทรรศนจะพบโปรโตซวชนดตางๆเปนจำานวนมาก และพบวาแบคทเรยจบตวกนเปนกลมกอนขนาดใหญ

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-13

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

ในกรณของระบบแอคตเวตเตดสลดจแบบหมกในตว หรอ ระบบ EAAS ทมเวลากกตะกอน(SRT) สงกวา 20 วน อาจพบวามตะกอนแขวนลอยขนาดเลกจำานวนเลกนอยปะปนอยในนำาหลงจากตกตะกอนแลว (แตกยงไดนำาใสอย) ลกษณะเชนนอาจถอวาเปนเรองปรกตและจะไมทำาใหประสทธภาพของระบบเอเอสลดลงอยางมนยสำาคญ

3.4.3.1 การตกตะกอนของเซลลทมอายนอยแบคทเรยในบอเตมอากาศทมอายนอยเกนไป จะไมจบตวกนเปนกลมกอน ทำาใหแขวนลอยอยในนำาโดยไมตกตะกอน เมอนำามาทดลองตกตะกอนในกระบอกตวงใส จะเหนการแขวนลอยโดยไมตกตะกอนอยางชดเจน (ดรปท 3.3) ทำาใหไดนำาขน เมอตรวจสอบดวยกลองจลทรรศนจะไมพบโปรโตซวเลย และไมพบการรวมกลมของแบคทเรย (ทเรยกวา ฟลอค) การตกตะกอนเชนน ไมสามารถวด V30 และ SVI ได เนองจากมคาตำามาก

3.4.3.2 การตกตะกอนของแบคทเรยไมสมบรณแบคทเรยทมอายแลวแตไมสมบรณ เชน ไดรบออกซเจนไมพอเพยง หรอไดรบไนโตรเจนและฟอสฟอรสนอยเกนไป ฯลฯ จะไมสามารถตกตะกอนไดอยางหมดจด เปนผลใหนำาทผานการตกตะกอนแลว (ทงในกระบอกตวงหรอถงตะกอนจรง )ๆ มความขนคลายนำาคลอง (ความขนปะปน เปนเนอเดยวกบนำา) แตตะกอนสลดจสวนใหญสามารถตกตะกอนได ทำาใหวด V30 ได ในกรณน V30 และ SVI อาจมคาอยในชวงปรกตแตไมไดนำาใส (ดรปท 3.4)

3-14 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

รปท 3.2 ลกษณะของการตกตะกอนแบบปรกตในกระบอกตวงขนาด 1,000 มล.

เวลา = 0

ตะกอนเขมขน (สลดจ)

ชนตะกอนสลดจ

เวลา = 30 นาท

นำำใสมตะกอนแขวนลอยนอยมำก

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-15

รปท 3.4 การตกตะกอนของแบคทเรยทไมสมบรณ

รปท 3.3 การตกตะกอนของแบคทเรยทมอายนอย

ชนตะกอนสลดจ

นำำขน

เมอผานไป 30 นาทตะกอนแบคทเรยมกมปรมำณนอย และไมจบตวกนเปนฟลอคจงตกตะกอนยำก ทำำใหหลงจำกตงทงไว 30 นำท นำำจงยงมควำมขนเหลอมำก

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

3.4.3.3 การตกตะกอนในถงตกตะกอนทออกแบบบกพรองถาผลจากการทดลองตกตะกอนในกระบอกแกวไดนำาใสทมตะกอนแขวนลอยนอย แตนำาในถงตกตะกอนมตะกอนแขวนลอยสงกวามาก แสดงวา ถงตกตะกอนไดรบการออกแบบไมด เชนความลกนอยเกนไป เกดการฟงของตะกอนสลดจทกนถง ทางนำาออกไมด ทางนำาเขาไมด ฯลฯกรณเชนน V30 และ SVI อาจอยในระดบปรกต และใหนำาใสในกระบอกตวง

3.4.3.4 การตกตะกอนแบบมปญหาตะกอนสลดจลอย (Sludge Rising)ตะกอนสลดจทตกตะกอนเปนปรกตในตอนแรก ในกระบอกตวงทตงทงไว 30 นาท อาจเกดการลอยตวของชนตะกอนสลดจทนอนกนไดในภายหลง (ดรปท 3.5) ทำาใหมชนตะกอนสลดจปดผวนำา ลกษณะเชนนแสดงวามกาซไนไตรเจนเกดขน อาการดงกลาวนเหนไดชดมากในถงตกตะกอน เนองจากตะกอนสลดจจะลอยคลมผวนำาเตมไปหมด บางครงตะกอนสลดจมความหนาหลายเซนตเมตร การตกตะกอนแบบน V30 และ SVI ของตะกอนสลดจจะอยในระดบปรกต

3-16 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

รปท 3.5 การตกตะกอนแบบมปญหาตะกอนสลดจลอย (Sludge Rising)

ชนตะกอนสลดจ

ตะกอนสลดจนอนกนทลอยตวขนมำในภำยหลง

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

3.4.3.5 การตกตะกอนของตะกอนสลดจทเปนโรคจมไมลง (Sludge Bulking)เมอนำาตะกอนสลดจมาทดลองตกตะกอนในกระบอกตวงแลว ปรากฏวาอตราการตกตะกอนตำามาก V30 มคาสงกวา 900 – 950 (และ SVI มคาสงกวา 250 แตไดนำาใสมาก แสดงวาตะกอนสลดจเปนโรคจมไมลง เมอตรวจดดวยกลองจลทรรศน จะพบวามแบคทเรยแบบเสนใยยาวๆจำานวนมาก (ดรปท 3.6) ถาอาการรนแรงมาก จะสงเกตเหนชนตะกอนสลดจลอยสงในถงตกตะกอนและอาจสงขนจนกระทงมตะกอนสลดจหนออกไปกบนำาใส ทำาใหนำาทงมบโอดสง

ในบางครง ปรากฏวาตะกอนสลดจม V30 สงมาก แตม SVI ไมถง 200 กรณเชนนไมจำาเปนตองเปนโรคจมไมลงของตะกอนสลดจ (Bulking) แตมกเกดขนเพราะวามตะกอนแขวนลอยในบอเตมอากาศ (MLSS) สงมาก เชน มากกวา 5,000 มก./ล. เปนตน ในกรณเชนน อาจมผลเสยตอการทำางานของระบบหรอไมกได ทงนแลวแตวาระบบสามารถทำางานในสภาวะทม MLSS สงมากไดหรอไม

รปท 3.6 แบคทเรยแบบเสนใยทเปนสาเหตของสลดจทเปนโรคไมจมตว

3.4.4 การวดปรมาณออกซเจนละลายนำา (ดโอ)การวดดโอ เปนวธทดสอบอยางงายอกชนดหนงทมประโยชนในการควบคมและบอกประสทธภาพของระบบบำาบดนำาเสย การวดดโออาจกระทำาโดยใช Test kit ขนาดเลก หรอใชวธมาตรฐานทกำาหนดใน US. Standard Methods หรอคมอวเคราะหนำาเสยของประเทศไทยเราเองถงเตมอากาศควรมดโอประมาณ 0.5-2 มก./ล. จงจะทำางานไดอยางมประสทธภาพ ถาดโอมคาตำาแสดงวาแอเรเตอรทำางานเตมทแลวและไมมกำาลงสำารองอก ถาวดดโอในถงเตมอากาศไมไดเลย

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-17

บทท 3 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

แสดงวาแอเรเตอรทำางานเกนกำาลงแลวจำาเปนตองเพมแอเรเตอร หรอลดปรมาณ นำาเสยท เขาระบบ

ถาการวดดโอเปนภาระมากเกนไปสำาหรบผควบคม การสงเกตสของตะกอนในถงเตมอากาศจะชวยบอกถงระดบดโอในนำาได ถามดโอไมพอเพยงตะกอนจะมสคลำา ยงคลำามากกยงขาดดโอมาก ถาตะกอนเปนสดำาและเหมน แสดงวาไมมดโออยเลย โดยปกต ถาระบบทำางานเปนปกตเรอยมาแตแลวเกดเนาเหมนขนมาทนทโดยทแอเรเตอรยงเปนปกตอย แสดงวา ความสกปรกเขาสระบบมากผดปกต

3.4.5 พเอชการวดพเอช เปนสงทสมควรกระทำาทกวนเปนประจำา เพราะสามารถวดไดงาย โดยปกตระดบพเอชของระบบททำางานไดด ตองมคาประมาณ 7 การระบายสลดจทงนอยเกนไปเปนเวลาตดตอกน อาจทำาใหเกด ปฎกรยาไนตรฟเคชนขนในถงเตมอากาศ ซงเปนสาเหตททำาใหพเอชลดตำากวา 7 การจดบนทกคาพเอชทกวน ทำาใหสามารถเหนถงการเปลยนแปลงอยางชาๆ ของพเอช (ถาเกดผดปกต) และมเวลาแกไขความผดปกตไดกอนทจะเกดปญหารนแรงขน โดยปกตการปรบพเอชในถงเตมอากาศดวยดางหรอกรด ไมอาจแกปญหาเรองพเอชตำาหรอสงได วธแกไขทดคอ การแกไขในดานวธการควบคมระบบ

3.4.6 การตรวจสอบดวยกลองจลทรรศนเมอผควบคมมกลองจลทรรศนไวใช ควรนำานำาสลดจจากถงเตมอากาศไปตรวจสอบภายใตกลองจลทรรศน เพอดประเภทของจลนทรยทประกอบกนเปนสลดจ ระบบทมการกำาจดความสกปรกไดดและใหนำาใสหลงตกตะกอน จะสามารถตรวจพบกลมแบคทเรยทจบตวกนเปนกอนใหญหรอฟลอค (Floc) และมสนำาตาล นอกจากน จะพบโปรโตซวชนดตางๆ เปนจำานวนมากดวย (ดภาพ 3.7) ระบบทมโปรโตซวนอยแตมฟลอค เปนระบบทกำาจดความสกปรกได แตนำาจะขน วธแกไขคอ ตองเพมระดบ SRT ใหสงขน (โดยการลดอตราการระบายสลดจทงใหนอยลง)

3-18 ดร.มนสน ตณฑลเวศม

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 3

กอนฟลอคทมโปรโตซวหากนอยโดยรอบ

Stalked Ciliate ทำาใหนำาใส

Paramecium แสดงวาระบบอยในสภาวะสมบรณ

รปท 3.7 จลนทรยทพบไดเสมอในระบบเอเอส สลดจททำางานไดด ถามโปรโตชวอยเปนจำานวนมาก จะพบวาการตกตะกอนเกดขนไดดมาก ทำาใหไดนำาใสในถงตกตะกอน

ดร.มนสน ตณฑลเวศม 3-19