สารบญ

.

กตตกรรมประกาศ : 10

1. ชวตและบคลกภาพ : 14

2. จากความทกขสะเทอนใจสฝนเฟองเรองเพศ : 34

3. ส�ารวจอดต : 50

4. การเชอมโยงอยางอสระ ความฝน และความผกพนกบแพทย : 66

5. อโก ซเปอร-อโก และอด : 90

6. ความกาวราว ภาวะซมเศรา และอาการหวาดระแวง : 108

7. เรองตลก และ จต-พยาธวทยาในชวตประจ�าวน : 126

8. ศลปะและวรรณกรรม : 140

9. วฒนธรรมและศาสนา : 160

10. ฟรอยดนกจตบ�าบด : 178

11. จตวเคราะหวนน : 198

12. เสนหของจตวเคราะห : 212

บทอานตอ : 232

ประวตผเขยน : 238

ประวตผแปล : 239

สารบญภาพประกอบ

.

1 ฟรอยดมาถงปารส เพอเดนทางตอไปยงลอนดอน ในป 1938

© Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 16

2 จดหมายถงมารธาทเขยนขณะกงวลใจ วนท 9 สงหาคม 1882

© Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 18

3 ฟรอยดกบมารธา เบอรเนยส คหมนของเขา ในวนหมนป 1885

© Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 20

4 ฟรอยดกบอนนา บตรสาว บนภเขาทเปนสวนหนงของเทอกเขา

แอลปส (Dolomites) ป 1913 © Photo by Max Hallberstadt/

Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 22

5 สวนหนงของรปปนโบราณทฟรอยดสะสม © Mary Evans

Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 26

6 หนาบานหลงสดทายของฟรอยด เลขท 20 แมรสฟลด การเดนส

กรงลอนดอน © Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud

Copyrights 28

7 เจ. เอม. ชารโกต สาธตอาการของฮสทเรยในคนไขทถกสะกดจต

ป 1887 © Mary Evans Picture Library 36

8 ฟรอยดสมยหนม ราวป 1885 © Mary Evans Picture Library/

Sigmund Freud Copyrights 37

9 หนาปกในของ การตความฝน ฉบบพมพครงแรก © Mary Evans

Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 70

10 ชลอสส แบลว (Schloss Bellevue) ป 1895 © Mary Evans

Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 71

11 ฟรอยด ทบานเลขท 19 ถนนเบอรกาสส กรงเวยนนา ป 1914

© Mary Evans Picture Library/Sigmund Freud Copyrights 80

12 โมเสส ประตมากรรมโดยไมเคลแองเจโล © Archivi Alinari,

Florence 145

13 แมพระกบพระบตรและเซนตแอนน ป 1508-1513 โดยเลโอ-

นารโด ดา วนช © The Louvre/Giraudon/Pix 148

14 หนาแรกของประวตการรกษาดอรา ฉบบพมพครงแรก ป 1901/

1905 188

15 ฟรอยดกบสมชชาลบ ป 1922 © Mary Evans Picture Library/

Sigmund Freud Copyrights 228

16 ฟรอยดอานตนฉบบ ป 1938 © Mary Evans Picture Library/

Sigmund Freud Copyrights 230

1 0 F r e u d

กตตกรรมประกาศ

.

เซอรคธ โธมส (Keith Thomas) ไดใหความเหนตอตนฉบบ

ทเปนประโยชน และแคเธอรน คลารก (Catherine Clarke) กเปน

บรรณาธการทยอดเยยม ผมขอขอบคณ ดร. ชารลส ไรครอฟต

(Charles Rycroft) ทชใหเหนสงทผมมองขามไป และใหขอเสนอ

แนะทเปนประโยชน หนงสอของเขา รวมทงการประเมนหนงสอ

เลมนอยางตรงไปตรงมามคณปการตอผมอยางมาก

FREUD•

A Very Short Introduction

by

Anthony Storr

ฟรอยด•

ความรฉบบพกพา

แปลโดย

สายพณ ศพทธมงคล

บทท 1

/ชวตและบคลกภาพ

1 5A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

ซกมนด ฟรอยด เกดวนท 6 พฤษภาคม ป 1856 ทเมองฟราย-

แบรก ซงขณะนนอยในประเทศออสเตรย ปจจบนคอเมองปชบอร

(Příbor) ของสาธารณรฐเชก อมาลย (Amalie) แมของเขา เปน

ภรรยาคนทสามของยาคอบ ฟรอยด (Jacob Freud) พอคาผา

ขนสตวชาวยวทอายมากกวาภรรยากวายสบป ในป 1859 เมอ

ซกมนด ฟรอยดอายสามขวบ ครอบครวยายไปทเวยนนา ฟรอยด

ใชชวตและท�างานทเมองนนานถง 79 ป เขาบนบอยครงวาไมชอบ

แตกไมเคยพยายามยายไปอยทอน จนถงป 1938 ทตองหนนาซ

และไปใชชวตชวงสดทายในประเทศองกฤษ เขาเสยชวตวนท

23 กนยายน 1939 หลงสงครามโลกครงทสองเรมตนขนไมนาน

แมของฟรอยด ซงเปนผหญงมชวตชวา มเสนห และ

อายยนถง 95 ป มลกคนแรกตอนอาย 21 ป เธอมลกเจดคน แต

ซกมนดทเธอเรยกวา “ซจลกรก” (mein goldener Sigi) เปน

ลกชายคนโปรด ฟรอยดคดวานเปนหนงในเงอนไขทท�าใหเขา

เชอมนตนเอง ฟรอยดยงเชอวาการทเขาประสบความส�าเรจชา

เปนเพราะความเปนชาวยวของเขา แมวาฟรอยดจะไมเคยปฏบต

1 6 F r e u d

ภาพประกอบ 1 ฟรอยดมาถงปารสกบมาร โบนาปารต (Marie Bonaparte, 1882-1962) และวลเลยม ซ. บลลตต (William C. Bullitt, 1891-1967) เพอเดนทางตอไปยงลอนดอนในป 1938 มาร โบนาปารต (เจาหญงจอรจแหงกรซ) เปนคนจายคาไถตามจ�านวนทนาซเรยกรองเพอใหฟรอยดสามารถออก จากออสเตรยได เพราะบญชเงนฝากของฟรอยดถกอายด วลเลยม บลลตต ขณะนนด�ารงต�าแหนงเอกอครราชทตสหรฐอเมรกาประจ�ากรงปารส และเขยนหนงสอ (ทแยมาก) เกยวกบอดตประธานาธบดวดโรว วลสน รวมกบฟรอยด

1 7A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

ศาสนกจของชาวยว และมองวาศาสนาเปนภาพลวงตาทมนษย

สรางขน (illusion) แตเขากตระหนกเสมอวาเขาเปนชาวยว ไมคอย

คบเพอนทไมใชชาวยว ไปรวมงานทจดโดยสมาคมชาวยว B’nai

B’rith อยางสม�าเสมอ และไมรบคาลขสทธเมอหนงสอของเขาถก

น�าไปแปลเปนภาษายดดชและฮบร เขาคดวาความเปนตวของ

ตวเองทางปญญาของเขาเปนผลมาจากความเปนยว เขาเขยน

วาเขาถกเหยยดเชอชาตในฐานะชาวยวชวงเรยนหนงสอท

มหาวทยาลยเวยนนา การไมไดรบการยอมรบจากชมชนวชาการ

ผลกเขาไปยนฝงตรงขาม และท�าใหเขาตองพงพาการตดสนใจ

ของตนเอง

ฟรอยดเปนเดกทฉลาดเกนวยและขยนเรยน สอบได

ทหนงของชนตดตอกนหกป เมอจบชนมธยม เขาไมเพยงรภาษา

กรก ละตน เยอรมน และฮบร แตยงเรยนภาษาฝรงเศส ภาษา

องกฤษ รวมทงศกษาภาษาสเปนและอตาลดวยตนเอง เขาเรม

อานงานของเชกสเปยรตอนอายแปดขวบ นกเขยนคนโปรด

ของเขาคอเชกสเปยรและเกอเธ ฟรอยดจรงจงกบการเรยนมา

ตงแตเดก ครอบครวและครคาดหวงวาเขาจะเปนผมชอเสยงใน

ทางใดทางหนง ตวเขาเองกเชอมนวาจะสรางคณปการส�าคญ

แกแวดวงวชาการ ชวตในครอบครวปรบตามการเรยนของเขา

ฟรอยดกนอาหารเยนคนเดยว และเมอเสยงเปยโนของอนนา

นองสาวของเขา ดงรบกวนสมาธ พอแมกยกเปยโนออกจาก

อพารตเมนต

ฟรอยดเขาเรยนทคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

เวยนนา ในฤดใบไมรวงป 1873 แตเรยนจบเมอวนท 30 มนาคม

1 8 F r e u d

1881 ตอนแรกเขาสนใจการวจยทางสตววทยา และท�าวจยท

สถาบนสรรวทยาของเอรนสท บรค (Ernst Brücke, 1819-1892)

แพทยและนกสรรวทยาผมชอเสยง ทฟรอยดชนชมและมอทธพล

ตอความคดของเขาไมนอย ในระหวางป 1876-1882 บรคและ

ทมวจยของเขาสมาทานความคดทยงไมเปนทยอมรบกนใน

ชวงนนวาเราสามารถอธบายกระบวนการในรางกายสงมชวตได

ดวยฟสกสและเคม ท�าใหชววทยาไมตองพงภาษาทางศาสนา

ภาพประกอบ 2 จดหมายถงมารธาทเขยนขณะกงวลใจ ดวยเหตนจงม รอยเปอนหมกหลายแหง ฟรอยดขอรองไมใหเธอถามถงสาเหต จดหมายลงวนท 9 สงหาคม 1882

1 9A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

และแนวคดเรองพลงชวต (vitalism) ฟรอยดยดหลกการสาเหต

และผลลพธ (determinism) อยางเสมอตนเสมอปลาย เขาเชอวา

ปรากฏการณเกยวกบสงมชวต รวมทงปรากฏการณทางจต เชน

ความคด ความรสก และจนตนาการฝนเฟอง ลวนถกก�าหนดโดย

หลกการสาเหตและผลลพธ

ฟรอยดไมไดอยากเปนแพทยสกเทาไร และอาจจะม

ความสขกบการเปนนกวจยมากกวา แตในป 1882 เขามความรก

และหมนกบมารธา เบอรเนยส (Martha Bernays) เนองจาก

การเปนนกวจยในสถาบนวจยของบรคไมไดท�าใหเขามรายได

เพยงพอจะเลยงดภรรยาและครอบครว ฟรอยดจงจ�าตองยตอาชพ

นกวจย เขาไปฝกงานทโรงพยาบาลกลางของกรงเวยนนาสามป

เพอเตรยมตวเปนแพทย ในป 1885 เขาเปนอาจารยประสาท-

พยาธวทยาทมหาวทยาลยเวยนนา ในชวงเดอนตลาคม 1885

ถงกมภาพนธ 1886 เขาท�างานทโรงพยาบาลซลเปตรเอ

(Salpêtrière) ทปารส ภายใตการก�ากบของชารโกต (Jean-Martin

Charcot, 1825-1893) นกประสาทวทยาผมชอเสยง การสาธต

และบรรยายเกยวกบฮสทเรยของชารโกตท�าใหฟรอยดหนมา

สนใจโรคประสาท (neuroses) แทนโรคของระบบประสาท ในเดอน

เมษายน 1886 ฟรอยดเปดคลนกสวนตวทเวยนนา และแตงงาน

กบคหมนของเขาในวนท 13 กนยายน ปเดยวกน

มาธลเด (Mathilde) ลกคนแรกเกดเดอนตลาคม 1887

และตามมาอกหาคน คนสดทองคออนนา ฟรอยด เกดในป 1895

และเปนคนเดยวทเปนนกจตวเคราะหเหมอนพอ ตลอดชวต

การแตงงานทยาวนานและราบรน มารธามความสขกบการดแล

2 0 F r e u d

ภาพประกอบ 3 ฟรอยดกบมารธา เบอรเนยส คหมนของเขา ในวนหมนป 1885

2 1A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

สามและลกหกคน จดหมายหลายฉบบท�าใหรชวตทางเพศของ

ทงคยตลงคอนขางเรว แตชวตครอบครวกเปนไปอยางราบรน

หลงฟรอยดเสยชวต มารธาเขยนถงเพอนวา

การอยโดยไมมเขา ไมมคนททงใจดและฉลาดเหลอเกนอย

ขางๆ เปนเรองยากมาก เรองทท�าใหฉนรสกดคอตลอด 53 ป

ของการแตงงาน เราไมเคยใชค�าพดทรนแรงตอกนแม

สกครง และฉนกพยายามทกวถทางทจะท�าไดเพอไมใหเขา

ตองเดอดเนอรอนใจกบเรองในครอบครว

ตงแตกลางทศวรรษ 1890 เปนตนมา ชวตของฟรอยด

เปนหนงเดยวกบประวตศาสตรพฒนาการจตวเคราะห การศกษา

เรองฮสทเรย (Studies on Hysteria) ทเขาเขยนรวมกบโจเซฟ

บรเออร (Josef Breuer, 1842-1925 แพทยชาวเยอรมน) ตพมพ

ในป 1895 ถาดอทธพลของฟรอยดตอความคดรวมสมย และ

งานเขยนเกยวกบจตวเคราะหทครอบคลมกวางขวางถงขนาด

ตพมพเปนหนงสอไดถง 24 เลม เราจะทงทพบวาเขาตพมพงาน

จตวเคราะหชนแรกตอนอาย 39 ป

คนแบบไหนกนทสามารถท�างานใหลลวงไดมากมาย

ภายในเพยงครงชวตของเขา? นกคดส�าคญสวนใหญมบคลกภาพ

ทจตแพทยเรยกวาหมกมน (obsessional) กลาวคอ ละเอยด

รอบคอบ แมนย�า เชอถอได ซอตรง ใสใจกบความสะอาด

การควบคม และความเปนระเบยบ เมอมคณสมบตทนา

ชนชมเหลานเขมขนเกนพอด เขาจงจะเปนโรคย�าคดย�าท�า

2 2 F r e u d

ภาพประกอบ 4 ฟรอยดกบอนนา บตรสาว บนภเขาทเปนสวนหนงของ เทอกเขาแอลปส (Dolomites) ป 1913

(obsessional neurosis) กลายเปนความผดปกต ตงแตระดบ

ออนๆ คอรสกวาตองคอยตรวจสงทท�าอยซ�าแลวซ�าอก ไปจนถง

ขนรายแรงทการตรวจซ�าแลวซ�าอกกลายเปนพธกรรมย�าคด

ย�าท�าทเปนอปสรรคในการใชชวตประจ�าวน