เอกสารประกอบการสอน เรอง โครงสรางและหนาทของพชมดอก

วชาการดารงชวตของพช รายวชา ว 42204

ชนมธยมศกษาปท 5

ชดท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของลาตน

โดย

นางฉววรรณ เมองซอง

คร ชานาญการ อนดบ คศ.2

โรงเรยนอางศลา อาเภอพบลมงสาหาร จงหวดอบลราชธาน

สานกงานเขตพนทอบลราชธาน เขต 3

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

คานา

การพฒนาเอกสารประกอบการสอน ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการดารงชวตของพชเรอง การดารงชวตของพชหนวยยอย โครงสรางและหนาทของพชมดอก เรอง “โครงสรางและหนาทของลาตน” น ขาพเจาไดจดทาขนเพอ ใชประกอบการเรยนการสอน รายวชาการดารงชวตของพช ซงประกอบดวย แบบทดสอบ เนอหา กจกรรม รปภาพประกอบ คาถามทายบทเรยนและใบงานเพอใหนกเรยนไดเรยนรไดฝกปฏบตซงตรงกบการปฏรปการศกษาของไทยทมงเนนใหนกเรยนมความสมบรณทงดานสตปญญา ความร คณธรรมและจรยธรรมเนอหาในเอกสารประกอบการสอน การเรยนไดจากประสบการณในการสอนวชา และการคนควาจากตาราทเกยวของกบการเรยนการสอนวชาการดารงชวตของพช(วทยาศาสตรเพมเตม)ชวงชนท 4 ระดบชนมธยมศกษาปท 5 ผจดทาหวงวาเอกสารประกอบการสอนชดน คงจะเปนประโยชนตอการสอนของคร การเรยนรของนกเรยน และนกเรยนสามารถนาความรนไปใชในชวตประจาวนไดอยางถกตองตอไป นางฉววรรณ เมองซอง

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

สารบญ

เรอง หนา คาชแจงในการใชเอกสารประกอบการสอน 1 ผลการเรยนรทคาดหวง 3 แบบทดสอบกอนและหลงการใชเอกสารประกอบการสอน 4 โครงสรางภายในของลาตน 5 โครงสรางภายในลาตนพชใบเลยงค 5 โครงสรางภายในลาตนพชใบเลยงเดยว 6 หนาทและชนดของลาตน 7 ใบงานท 1 กจกรรมท 1 โครงสรางภายในของลาตนพช 14 แนวคาตอบกจกรรมท 1 15 เฉลยแบบทดสอบกอนและหลงการใชเอกสารประกอบการสอน 17 บรรณานกรม 18

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

1

คาชแจงในการใชเอกสารประกอบการสอน สาหรบคร

1. เอกสารประกอบการสอนเลมท 3 โครงสรางและหนาทของลาตน ใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 4 วชาการดารงชวตของพช (เพมเตม) รายวชา ว 42204 เรอง โครงสรางและหนาทของพชมดอก ชนมธยมศกษาปท 5 2.หลงจากจบการเรยนการสอนตามแผนการจดการเรยนรท 4 แลว ใหนกเรยนศกษาเอกสารเลมนนอกเวลาเรยนโดยใชเวลา 2 ชวโมง 3.นกเรยนตองผานการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 2 มาแลว 4.นกเรยนศกษาเอกสารประกอบการสอน โดยทาตามคาแนะนาทมอยในเลม เรยงตามลาดบขนตอนทกาหนด 5.นกเรยนสามารถศกษาเอกสารประกอบการสอนเลมนไดดวยตนเอง

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

2

คาชแจงในการใชเอกสารประกอบการสอน สาหรบนกเรยน

1. เอกสารประกอบการเรยนเรองโครงสรางและหนาทของพชดอกเลมน คอเลมท 3 โครงสรางหนาทของลาตน 2. นกเรยนตองผานการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 2 มาแลว 3. นกเรยนอานจดประสงคการเรยนรกอนศกษาเอกสารประกอบการเรยน 4. นกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยนจานวน 10 ขอ 5. นกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนตามลาดบ เมอเขาใจแลว ทากจกรรมทายบทเรยนใหครบทกกจกรรม 6. นกเรยนตรวจเฉลยกจกรรมทายบทเรยนดวยตนเอง 7. นกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนจานวน 10 ขอ 8. นกเรยนตรวจเฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนดวยตนเอง 9. ในกรณทนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนไดไมถง 8 ขอ ใหนกเรยน ยอนกลบไปศกษาเอกสารเลมนใหมแลวทาแบบทดสอบอกครงใหไดตามเกณฑ 10.นกเรยนตองมความซอสตยตอตนเองไมดเฉลยกอนทากจกรรมหรอแบบทดสอบ 11.หลงจากนกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมนจบแลว ใหนกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 4 การเจรญเตบโตของรากและลาตน เปนอนดบตอไป

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

3

ผลการเรยนรทคาดหวง

1.สบคนขอมล อภปรายและสรปเกยวกบโครงสรางและหนาทของราก ลาตน ใบ ของพชดอก

จดประสงคการเรยนร

1.สารวจตรวจสอบโครงสรางภายในของลาตนพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงคได 2.เปรยบเทยบลกษณะทแตกตางระหวางลาตนพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงคได 3.บอกหนาททสาคญและหนาทพเศษอนๆของลาตนพชได 4.จาแนกชนดของลาตนและยกตวอยางชนดของลาตนแตละประเภทได 5.ทากจกรรมการทดลองเพอศกษาโครงสรางภายในของลาตน

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

4

แบบทดสอบกอน – หลงการใชเอกสารประกอบการสอน เลมท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของลาตน

1.ลาตนมขอแตกตางจากรากอยางไร …………………….. 2.เอพเดอรมส สามารถปลยนแปลงไปเปนเซลลชนดใดได …………………………………. 3.วาสควลารบนเดล ประกอบดวยเนอเยอใด? .......................................................................... 4.ลาตนพชชนดใดทมชองพธ ................................................................................................ 5.ลาตนมหนาท คาตอบ ........................................................................................................ 6.พชทมลาตนสะสมอาหารคอ ................................................................................................ 7.หนามกหลาบ เปลยนปลงมาจากสวนใด ............................................................................. 8.พชชนดใดการสะสมนาไวในลาตน...................................................................................... 9.ลาตนใตดนของกลวยเรยกวา ................................................................................................ 10.หวหอม หวกระเทยม สะสมอาหารไวท .........................................................................

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

5

โครงสรางและหนาทของลาตน 1 โครงสรางและหนาทของลาตน ลาตน (Stem) เปนอวยวะหรอสวนของพช ซงมกจะเจรญขนเหนอดนและตานตอแรงดงดดโลก (Negative geotropism) ซงเปนทศทางทเจรญตรงกนขามกบราก ทงนยกเวนลาตนบางชนดทมการเปลยนแปลงไปเจรญตรงกนขามกบราก ทงนยกเวนลาตนบางชนดทมการเปลยนแปลงไปเจรญอย ใตดน ลาตนยงเปนทเกดของใบอกดวย ในชวงทลาตนยงออนอยมกจะมสเขยวเนองจากสของคลอโรฟลล ลกษณะของลาตนทแตกตางจากรากคอ ม ขอ (Node) และปลอง (Internode) บรเวณทเปนขอมกพบตา (Bud) ทจะเจรญตอไปเปนกงหรอดอก ในลาตนพชใบเลยงเดยว เหนขอปลองไดอยางชดเจน ตวอยางเชน ตนไผ มะพราว หมาก หญา เปนตน สวนในพชใบเลยงคจะเหนปลองในชวงทลาตนยงออนอย เมอลาตนมอายมากขนมการสรางคอรกหมทาใหมองไมเหนขอปลอง 1.1 โครงสรางภายในของลาตน เนองจากลาตนถอวาเปนอวยวะสวนหนงของพช เชนเดยวกบราก ดงนน จงมเนอเยอชนดตาง ๆ เชนเดยวกน แตอาจแตกตางกนในลกษณะการเรยงตว อกทงพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงคยงมโครงสรางทแตกตางกน ดงเหนไดจากการทากจกรรม

ภาพท 3-1 แสดง โครงสรางภายในของลาตนตดตามขวางระยะทมการเจรญเตบโตขนแรก

(ทมา:สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,2548,หนา 18 ) ก. ภาพถายลาตนพชใบเลยงค (ถวเขยว) ค. ภาพถายลาตนพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด) ข. ภาพวาดลาตนพชใบเลยงค (ถวเขยว) ง. ภาพวาดลาตนพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

6

โครงสรางภายในของลาตนพชใบเลยงค เมอนาลาตนออนของพชใบเลยงคมาตดตามขวางแลวสองดดวยกลองจลทรรศน จะพบวามเนอเยอชนตาง ๆ อยเรยงตงแตชนนอกเขาไปชนในไดดงน 1. เอพเดอรมส อยดานนอกสดปกตมอยเพยงแถวเดยว อาจเปลยนแปลงเปนเซลลคม (Guard cell) ขน หรอหนาม ดานนอกของเอพเดอรมสมควทนเคลอบอย 2. คอรเทกซ ชนคอรเทกซของลาตนแคบกวาของราก เซลลในชนคอรเทกซสวนใหญเปนเซลลพาเรงคมา (Parenchyma เปนเนอเยอชนดหนงทประกอบดวย Parencyma cell หมายความวา คาเดยวกนอาจใชเปนชนดของเซลล หรอชนดของเนอเยอกได) เซลลบรเวณดานนอก 2-3 แถว ทอยตดกบเอพเดอรมสเปนเซลลคอลเลงคมาทชวยใหลาตนมความแขงแรงขน และมเนอเยอทสเกลอเรงคมาแทรกอยทว ๆไป ในระยะแรกทลาตนยงออนอย พาเรงคมาอาจมคลอโรพลาสตชวยในการสงเคราะหดวยแสง เรยกเซลลนวา คลอเรงคมา (Chlorenchyma) การแตกกงของลาตนแตกมาจากชนคอรเทกซน ชนคอรเทกซสนสดท เอนโดเดอรมส ในลาตนพชสวนใหญจะเหนเอนโดเดอรมสไดไมชดเจนหรออาจจะไมม ตางจากรากทเหนไดอยางชดเจน เมอลาตนเจรญเตบโตมากยงขน เซลลพาเรงคมาหรอคอลเลงคมาในชนคอรเทกซจะแปรสภาพเปนคอรกแคมเบยม (Cork cambium) ซงจะแบงตวตลอดเวลาใหคอรก หรอ เฟลเลม (Phellem) ทางดานนอกเซลลเหลานมอายสนมากและตายเรว และมสารพวกซเบอรน หรอลกนนมาสะสม ทาใหชนคอรกหนาขน และดนเอพเดอรมสใหหลดรวงไป 3. สตล ในลาตนชนนจะกวามากไมสามารถแบงแยกออกจากคอรเทกซไดชดเจน ซงแตกตางจากรากทแบงชนเหนไดชดเจนกวา ชนนมสวนประกอบตาง ๆ ดงน 3.1 วาสควลารบนเดล หรอมดทอลาเลยง ประกอบดวยเนอเยอไซเลมอยดานในและโฟลเอมอยดานนอก มดทอลาเลยงจะเรยงตวอยในแนวรศมเดยวกน และเรยงอยรอบลาตนอยางมระเบยบ ระหวางเนอเยอทงสองชนดมวาสควลารแคมเบยมอยตรงกลางในพชใบเลยงค 3.2 พธ เปนเนอเยอชนในสดของลาตน เนอเยอสวนนคอพาเรงคมา ทาหนาทสะสมอาหารพวกแปงหรอสารอน ๆ เชน ลกนน ผลกแทนนน (Tannin) เปนตน โครงสรางภายในของลาตนพชใบเลยงเดยว ในการเจรญเตบโตขนตน (Primary growth) ของพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงคนน สวนใหญจะมชนของเนอเยอตาง ๆ คลายกน คอ มชนเอพเดอรมส คอรเทกซ และสตล เหมอนกน สวนลาตนพชใบเลยงเดยวมลกษณะทแตกตางกนออกไป คอ

- คอรเทกซ ทอยระหวางเอพเดอรมสกบวาสควลารบนเดลจะแคบกวา เพราะมชนของเซลลอยเพยง 1-2 ชน

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

7

- วาสควลารบนเดล กระจายอยทวไปในชนคอรเทกซ และไมเรยงเปนวงรอบลาตนแบบพชใบเลยงค วาสควลารบนเดลมกมมากบรเวณใกลเอพเดอรมส บรเวณถดเขาไปใจกลางลาตน จะมวาสควลารบนเดลนอยลง

- วาสควลารบนเดล ไมมแคมเบยม หรอไมมวาสควลารแคมเบยมคนระหวางไซเลมกบโฟลเอม จงไมมการเจรญเตบโตขนทสอง (secondary growth) พชใบเลยงเดยวสวนใหญจงไมเพมขนาดทางดานขาง (คอไมอวนขน ) มแตการเพมความสงเทานน ยกเวนพชใบเลยงเดยวบางชนด เชน จนทนผา จนทรแดง หมากผหมากเมย วานหางจระเข ทมแคมเบยมซงเปนเนอเยอเจรญ จงแบงตวไดและทาใหเกดการเจรญเตบโตขนทสอง ทาใหลาตนอวนขน คลายกบลาตนพชใบเลยงค นอกจากนเมอลาตนมอายมากขน ยงสามารถสรางคอรกไดอกดวย

- วาสควลารบนเดลของพชใบเลยงเดยว ยงมบนเดลชท ซงประกอบดวย เนอเยอพาเรงคมาทสะสมแปง หรอเนอเยอสเกลอเรงคมาลอมรอบเปนการปองกนวาสควลารบนเดลไว

- พชใบเลยงเดยวบางชนด ทใจกลางของลาตน (พธ) ไมมวาสควลารบนเดล มแตเนอเยอพาเรงคมา ซงจะแหงตายไปตงแตพชยงออนอย กลายเปนชองกลวง เรยกวา ชองพธ (Pith cavity) เชนลาตนของหญา และไผ เปรยบเทยบลกษณะทแตกตางระหวางลาตนพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยว

ลาตนพชใบเลยงค ลาตนพชใบเลยงเดยว 1. วาสควลารบนเดล เรยงเปนระเบยบในแนวรศม 1. วาสควลาบนเดลกระจดกระจายทวลาตน 2. มแคมเบยมระหวางโฟลเอมและไซเลม จงมการเจรญเตบโตขนทสอง ทาใหลาตนอวนขน

2. สวนใหญไมมแคมเบยมระหวางโฟลเอมและไซเลม จงไมเพมขนาดทางดานขาง มแตการเพมความสง

3. ชนคอรเทกซรวมกบโฟลเอมทมอายกลายเปนเปลอกไม

3. ชนคอรเทกซบาง ๆ ไมมการรวมตวเปนเปลอกไม

4. เมอพชอายมากขน ไซเลมทมอายมากจะถกดนเขาไปขางในกลายเปนไมเนอแขง

4. ไมมการสรางไมเนอแขงและกลางลาตนอาจกลวง

1.2 หนาทและชนดของลาตน

หนาทของลาตน หนาทของลาตนทสาคญคอ

1. เปนแกนสาหรบพยง (Support) กงกาน ใบ และดอกใหไดรบแสงแดด มากทสด เนองจากแสงแดดจาเปนสาหรบกระบวนการสรางอาหารของพช จงตองมกระบวนการทจะคลใบใหไดรบแสงแดดไดอยางทวถง

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

8 2. เปนตวกลางในการลาเลยง (Transport) นา แรธาตและอาหารสงผานไปสสวนตาง ๆ ของพช คอ เมอลาตนไดรบนาและแรธาตทสงมาจากรากแลว ลาตนจะลาเลยงสงไปยงใบและสวนอน ๆ เมอใบสงเคราะหอาหารโดยกระบวนการสงเคราะหดวยแสงแลวจะสงผานไปยงสวนตาง ๆ ของพช เชน เดยวกน นอกจากน ลาตนยงทาหนาทตาง ๆ เพมอกหลายอยางไดแก สะสมอาหาร แพรพนธ สงเคราะหดวยแสง และยงอาจเปลยนแปลงรปรางไปทาหนาท อน เชน เปลยนเปนมอเกาะ (Tendril) หรอเปลยนแปลงเปนหนาม(Spine) ยาง ลาเทกซ แทนนน เปนตน ชนดของลาตน ปกตลาตนจะขนตงตรงเหนอพนดน พชหลายชนดใชลาตนพนหลกหรอเลอยไปตามดน บางชนดลาตนอาจเจรญอยใตดน ดงนนจงมการแบงชนดของลาตนออกเปนสองพวกใหญ ๆ คอ ลาตนเหนอดน (Terrestrial stem) และลาตนใตดน (Underground stem)

ภาพท 3- 2 (สตรอเบอร) ลาตนทเปลยนแปลงไปทาหนาทเลอยไปตามพน (ทมา:http://play.kapook.com/photo/show-79686) เผย

แพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

9

ภาพท3-3 ลาตนสะสมอาหาร

(ทมา: http://www.nanagaden.com/picture/Relax/1000159.ipg)

ภาพท 3-4 ลาตนเปลยนเปนมอเกาะ (Tendrill) (ทมา http://cclhuw.bay.liwefiles tore.com/ylmBLmcnp3IIF)

ลาตนเหนอดน ลาตนเหนอดน เปนลาตนทปรากฏอยเหนอพนดนทว ๆ ไปของตนไมตาง ๆ ทงตนไมใหญ ไมพม ไมลมลก ทงทเปนไมเนอแขง และไมเนอออน ลาตนเหนอดนบางชนด ยงเปลยนแปลงรปราง และหนาทไดตางกนดงน

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

10 1. ลาตนเลอยขนานไปกบผวดน หรอผวนา (Prostrate หรอ Creeping stem) สวนใหญของพชพวกนมลาตนออน ตงตรงไมได จงตองเลอยขนานไปกบผวดน เชน ผกบง หญา แตงโม บวบก ผกกระเฉด ผกตบชวา สตรอเบอร เปนตน บรเวณขอมรากแตกเปนแขนงออกมาแลวปกลงดนเพอยดลาตนใหตดแนนกบท มการแตกแขนงลาตนออกจากตาบรเวณทเปนขอทาใหมลาตนแตกแขนงออกไป ซงเปนการแพรพนธวธหนง แขนงทแตกออกมาเลอยขนานไปกบผวดนหรอนานเรยกวา สโตลอน (Stolon) หรอรนเนอร (Runner) ทตรงกบภาษาไทยวา ไหล

ภาพท 3-5 สโตลอนหรอลาตนเลอยขนานกบผวนาของผกตบชวา

(ทมา: http://www.vcharKgrn.com/uploads/169/169405.jpg) 2. ลาตนเลอยขนสง (Climbing stem หรอ Climber) พชพวกนมลาตนออนเชนเดยวกบพวกแรก แตไตขนสง โดยขนไปตามหลกหรอตนไมทอยตดกน วธการไตขนสงนนมอยหลายวธ คอ 2.1 ใชลาตนพนหลกเปนเกลยวขนไป (Twining stem หรอ Twiner) การพนอาจเวยนซาย หรอเวยนขวา เชน ตนถว ฝอยทอง เถาวลยชนดตาง ๆ ผกบงฝรง บอระเพด 2.2 ลาตนเปลยนเปนมอเกาะ (Stem tendril หรอ Tendril climber) มอเกาะจะบดเปนเกลยวคลายสปรงเพอใหมการยดหยน เมอลมพดผานมอเกาะจะยดหดได ตวอยางเชน ตนบวบ นาเตา ฟกทอง องน แตงกวา ตาลง พวงชมพ กะทกรก ลดดา ลนมงกร เสาวรส โคกกระออม เปนตน (บางครง Tendril อาจเกดจากใบทเปลยนแปลงไป จะทราบจากการสงเกต เชน ใบถวลนเตา บรเวณปลายใบเปลยนไปเปนมอเกาะ)

ภาพท 3-6 แสดงลาตนเหนอดนทเปลยนแปลงไปเปนมอเกาะ (Stem tendril)

(ทมา: http://www.bloggang.com/viewdiary.)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

11

2.3 ใชรากพน (Root climber) เปนลาตนทไตขนสงโดยงอกรากออกมาบรเวณขอ ยดกบหลกหรอตนไมตนอน ตวอยางเชน ตนพล พลดาง พรกไทย รากพชเหลานหากยดตดกบตนไมจะไมแทงรากเขาไปในลาตนของพชทเกาะ ไมเหมอนพวกกาฝากหรอฝอยทองซงเปนพชปรสตทแทงรากเขาไปในมดทอลาเลยงของพชทเกาะ 2.4 ลาตนเปลยนเปนหนาม (Stem spine หรอ Stem thorn) หรอขอเกยว (Hook) บางทเรยกลาตนชนดนวา สแครมเบลอร (Scrambler) เพอใชในการไตขนทสง และยงทาหนาทปองกนอนตรายอกดวย เชน หนามของตนเฟองฟา หรอตรษจน มะนาว มะกรด และสมชนดตาง ๆ หนามเหลานจะแตกออกมาจากตาทอยบรเวณซอกใบ หนามบางชนดเปลยนแปลงมาจากใบ หนามบางชนดไมใชทงลาตน ใบและกงทเปลยนแปลงไป แตเกดจากผวนอกของลาตนงอกออกมาเปนหนาม เชน หนามกหลาบ สวนตนกระดงงาและการะเวก มขอเกยวทเปลยนแปลงมาจากลาตน แลวยงมดอกออกมาจากขอเกยวไดดวย

ภาพท 3-7 ตนกระดงงาทมขอเกยวเปลยนแปลงมาจากลาตน

(ทมา:http://st.mengrai.ac.th/users/9263/m22/web/images/kadungnga.jpg) 3. ลาตนทเปลยนแปลงไปมลกษณะคลายใบ (Cladophyll หรอ Phylloclade หรอ Cladode) ลาตนทเปลยนไปอาจแผแบนคลายใบ หรอเปนเสนเลกยาว และยงมสเขยวทาใหเขาใจผดวาเปนใบ เชน สนทะเล หรอ สนประดพทธ ทมสเขยวตอกนเปนทอน ๆ นนเปนสวนของลาตนทเปลยนแปลงไป สวนใบทแทจรงเปนแผนเลก ๆ ตดอยรอบ ๆ ขอ เรยกวา ใบเกลด(Scale leaf) เชนเดยวกบตนโปรงฟา (Asparcus) ทเหนเปนเสนฝอยแผกระจายอยเปนแผงและมสเขยวนนเปนลาตน สวนใบเปนใบเกลดเลก ๆ ตดอยตรงขอ

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

12 นอกจากนนยงมลาตนอวบนา (Succulent) เปนลาตนของพชทอยในทแหงแลงกนดารนา จงมการสะสมนาไวในลาตน เชน ตนกระบองเพชร สลดได และพญาไรใบ ลาตนบางชนดอาจเกดจากตาหรอหนอเลก ๆ ทอยเปนยอดออนหรอใบเลกๆ ประมาณ 2-3 ใบทแตกออกบรเวณซอกใบกบลาตน หรอแตกออกจากยอดลาตนแทนดอก เมอหลดออกจากตนเดมรวงลงดนสามารถเจรญไปเปนตนใหมได ตวอยางเชน หอม กระเทยม ตะเกยงสบปะรด ศรนารายณ เปนตน ลาตนใตดน ลาตนใตดน สวนใหญมกเขาใจผดวาเปนราก เนองจากมรากแตกออกมาจากลาตนเหลานน ลกษณะเหมอนกบรากแขนงแตกออกมาจากรากแกว ลกษณะของลาตนใตดนทแตกตางจากรากคอมขอ และปลองเหนไดชดเจนบางครงมตาอยดวย ตนไมทมลาตนใตดนมกมอายยน ในแตละปจะสงหนอ ทเปนสวนของลาตนหรอกงขนมาเหนอพนผวดน เพอออกดอกและใหผล แลวสวนนกตายไปเหลอแตลาตนใตดนเอาไว รปรางลกษณะของลาตนใตดนตางจากลาตนเหนอดนทพบเหนทวไป อาจมรปรางลกษณะกลมหรอเปนแทงยาว เปนแงง หรอเปนหว เชนเดยวกบรากสะสมอาหาร จากรปรางของลาตนใตดนทแตกตางกนจงมชอเรยกแตกตางกนออกไป ชนดของลาตนใตดน จาแนกจากรปรางลกษณะดงน

1. แงงหรอเหงา (Rhizome) ลาตนใตดนจะอยขนานกบผวดนเหนขอปลองไดชดเจน ตามขอมใบสนาตาลทไมมคลอโรฟลล มลกษณะเปนเกลด เรยกวา ใบเกลด หมตาเอาไว มรากงอกออกจากเหงา หรอแงงนน ๆ ตาอาจแตกแขนงเปนใบอยเหนอดน หรอเปนลาตนอยใตดนกได เชนหญาแหวหม ขง ขา ขมน มนฝรง วาน สาระแหน หญาแพรก พทธรกษา กลวย เปนตน สาหรบตนกลวยทเราเหนสวนทอยเหนอดนขนมานนเปนกานใบทแผออกเปนกาบ (Sheath) ซอนรวมกนเหมอนเปนมดนนเอง โดยลาตนจรงเปนเหงาอยใตดน เชนเดยวกบพทธรกษา ขง ขา ทมลกษณะเปนแงง บางคนแบงแยกวาลาตนกลวยงอกสวนทเปนกาบใบขนมาในแนวตง จงเรยกลาตนใตดนของกลวยวา รทสตอก (Rootstock ) สวนลาตนใตดนทงอกขนานไปกบพนดนเรยกวา ไรโซม (Rhizome) 2. ทเบอร (Tuber) เปนลาตนใตดนทงอกออกมาจากปลายไรโซมมปลองเพยง 3-4 ปลอง ตามขอไมมใบเกลดและราก สะสมอาหารเอาไวมากในลาตนสวนใตดน จงดอวนใหญกวาหวชนดไรโซม แตบรเวณทเปนตาจะบมลงไป ตวอยางเชน มนฝรง เหนอดนมลาตน และใตดนมไรโซม ซงบรเวณปลายพองออกเปนทเบอร ดงในรปทชวาเปน “Eye” นนคอตานนเองถามความชนพอเพยง ตนใหมจะงอกออกมาจากบรเวณตา ซงผดกบหวมนเทศซงเปนรากไมสามารถงอกตนใหมจากบรเวณหวทมรอยบมได เพราะไมใชตา ตวอยางอน ๆ ของหวชนดทเบอร ไดแก หญาแหวหม หวมนมอเสอ มนกลอย

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

13

ภาพท 3-8 หวมนฝรง

(ทมา:http://th.wikipedia.org/wiki/) 3. หวกลบ หรอบลบ (Bulb) เปนลาตนใตดนทตงตรง อาจมสวนพนดนขนมาบางกได ลาตนมขนาดเลกทมปลองทสนมาก บรเวณปลองมใบเกลดทซอนกนหลายชนจนเหนเปนหว เชน หวหอม หวกระเทยม อาหารสะสมอยในใบเกลด ในลาตนไมมอาหารสะสม บรเวณสวนลางของลาตนมรากเสนเลก ๆ แตกออกมาหลายเสน เมอนาหวหอมมาผาตามยาว จะพบใบเกลดเปนชนๆ ชนนอกสดเปนแผนบาง ๆ เนองจากไมมอาหารสะสมชนถดเขาไปมอาหารสะสม จงมความหนากวาแผนนอก ชนในสดของลาตนเปนสวนยอด ถาเอาหวชนดนไปปลกสวนยอดจะงอกออกมาเปนใบสเขยว

ภาพท 3-9 กระเทยมเปนลาตนใตดนชนด บลบ

(ทมา:http://th.wikipedia.org/wiki/)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

14 4. คอรม (Corm) ลกษณะของลาตนใตดนทตงตรงเชนเดยวกบหวกลบ ลกษณะทแตกตางกนคอเกบอาหารไวในลาตนแทนทจะเกบไวในใบเกลด ลาตนจงมลกษณะอวบใหญ ทางดานลางของลาตนมรากเสนเลก ๆ หลาย ๆ เสน ทขอมใบเกลดบาง ๆ หม ตาแตกออกมาจากขอเปนใบชขนสงหรออาจเปนลาตนใตดนตอไป ตวอยางเชน เผอก ซอนกลนฝรง และแหว เปนตน

ภาพท 3-10 ลาตนใตดนชนด คอรม ( เผอก)

( ทมา:http://farm4.static.flickr.com/3353/3614456534_0bdabda508.jpg)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

15

ใบงานท 1 กจกรรมท 1 โครงสรางภายในของลาตนพช

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- วสดอปกรณ 1. ลาตนพชใบเลยงคชนดตางๆ เชน ถว จามจร หมอนอย ( หญาละออง ) และพชใบเลยงเดยว เชน ขาว ขาวโพด หรอหญาขน

2. ใบมดโกน

3. สซาฟรานน หรอสผสมอาหารสแดงความเขมขน 1 %

4. พกน เขมเขย จานเพาะเชอ และหลอดหยด

5. สไลด และกระจกปดสไลด 6. กลองจลทรรศน

วธการทดลอง

นาลาตนพชใบเลยงค คอ ถวเขยว หมอนอย และพชใบเลยงเดยวทเพาะไว คอ ขาวโพด ขาว มาทาตามขนตอนเชนเดยวกบการศกษาโครงสรางภายในของราก จากกจกรรมท 12.2 เพอศกษาเปรยบเทยบกน และศกษาโครงสรางภายในทมการเจรญเตบโตขนแรกจากบรเวณใกลยอดหรอบรเวณเหนอแนวโคงเมอโนมปลายยอดใหโคงลง และการเจรญเตบโตขนทสองจากบรเวณทอยใตแนวโคงหรอบรเวณใกลโคนตน

o เนอเยอชนตางๆ และการจดเรยงตวของทอลาเลยงในลาตนพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

o เปรยบเทยบเนอเยอชนตางๆ ของราก และลาตนวาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

o ทราบไดอยางไรวา โครงสรางตดตามขวางทเหนในกลองจลทรรศน เปนสวนของลาตนใกลยอดหรอใกลโคนลาตน

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

16 ตอบคาถามทายใบงานท 1 - เนอเยอชนตางๆ และการจดเรยงตวของมดทอลาเลยงในลาตนพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

คาตอบ ลาตนใบเลยงคมมดทอลาเลยงเรยงเปนระเบยบเปนวงโดยมวารควลารแคมเบยมอยระหวาไซเลม และโฟลเอม สวนลาตนพชใบเลยงเดยว คอรแทกซมอาณาเขตแคบมากแบงไมชดเจนเพราะมดทอลาเลยงกระจายทวไป และไมมวาสควลารคนระหวางไซเลมและโฟลเอม - เปรยบเทยบเนอเยอชนตางๆ ของรากและลาตนวาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

คาตอบ

ขอเปรยบเทยบ ราก ลาตน 1.เอพเดอรมา 1. มขนราก 1.อาจมขน หรอเปลยนแปลงเปนหนาม

หรอตอม 2.คอรเทกซ 2.กวาง 2.แคบ 3.สตล 3.แคบ 3.กวาง 4.มดทอลาเลยง 4.ไซเลมและโฟลเอม อยสลบกน

ตามแนวรศม 4.โฟลเอมอยดานนอก ไซเลม อยดานในแนวรศมเดยวกน

5.เอนโดเดอรมส 5.มเหนไดชดเจน 5.สวนใหญไมม ถามเหนไดไมชดเจน เชนตนหมอนอย

6.เพรไซเคล 6.ม 6.ไมม 7.พช 7.มในรากพชใบเลยงเดยวใบเลยง

คไมม 7.มทงในใบเลยงเดยวและใบเลยงคแตในใบเลยงเดยวพธอาจสลายกลายเปนชองพธ

8 .จดก า เนดของแขนง

8.แตกออกมาจากสวนเพรไซเคล 8.อาจแตกออกมาจากคอรเทกซ

- ทราบไดอยางไรวา โครงสรางตดตามขวางทเหนในกลองจลทรรศนเปนสวนของลาตนใกลยอดหรอใกลโคนลาตน

คาตอบ เนอเยอปลายยอดของใบเลยงคตดตามขวาง จะเหนมดทอลาเลยงเปนกลมๆ เรยงเปนระเบยบรอบ ลาตน แตตดสยอมไมชดเจน สาหรบเนอเยอสวนทอยทางดานโคนตนจะเหนมดทอลาเลยงเรยงเปนระเบยบและตดสเหนไดชดเจนมาก เนองจากเนอเยอสวนนมอายนานกวาเนอเยอสวนยอดซงมสารลกนนมาพอก เมอยอมสลกนนจะตดสไดชดเจนกวาเนอเยอสวนนอกทไมมสารลกนนมาพอก

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

17

- จานวนวงปของตนไมพอจะบอกอะไรแกเราบาง

คาตอบ คาดคะเนอายของตนไมจากจานวนของวงปทเหน - ความกวางของขนวงปทเกดจากไซเลมทมสจาง บอกใหทราบถงอะไร

คาตอบ แสดงวาในชวงฤดนนมนาอดมสมบรณเซลลมการเจรญเตบโตด โดยเฉพาะไซเลมจะมเซลลขนาดใหญกวาปกต แตจะมสจางลง เนองจากเปนไซเลมทยงไมมสารลกนนมาพอกมากนก

ผลการศกษา

นาตนพชใบเลยงค เชน ตนหมอนอย (Vernonia spp. ) ถวเขยวและพชใบเลยงเดยวเชน ตนขาวโพด ขาว ตนหญาคา หรอตนหญาขน มาตดตามขวางดงใบงานท 3 กจกรรมท 2 โครงสรางภายในของรากในเอกสารประกอบการสอนเลมท 2 จากนนนาไปสองดดวยกลองจลทรรศนจะเหนดงรป

โครงสรางภายในของลาตนตดตามขวางระยะทมการเจรญเตบโตขนแรก

ก. ภาพถายลาตนพชใบเลยงค (ถวเขยว) ค. ภาพถายลาตนพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด) ข. ภาพวาดลาตนพชใบเลยงค (ถวเขยว) ง. ภาพวาดลาตนพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

18

เฉลย แบบทดสอบกอน – หลงการใชเอกสารประกอบการสอน

เลมท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของลาตน

1.ลาตนมขอแตกตางจากรากอยางไร คาตอบ ม ขอ (Node) และปลอง (Internode) 2.เอพเดอรมส สามารถปลยนแปลงไปเปนเซลลชนดใดได คาตอบ เซลลคม (Guard cell) ขน หรอ หนาม 3.วาสควลารบนเดล ประกอบดวยเนอเยอใด? คาตอบไซเลมและโฟลเอม 4.ลาตนพชชนดใดทมชองพธ คาตอบ ไผ และหญา

5.ลาตนมหนาท คาตอบ เปนแกนสาหรบพยง (Support) กงกาน ใบ และดอกใหไดรบแสงแดด และเปนตวกลางในการลาเลยง (Transport) นา แรธาตและอาหารสงผานไปสสวนตาง ๆ ของพช 6.พชทมลาตนสะสมอาหารคอ หอมหวใหญ มนฝรง 7.หนามกหลาบ เปลยนปลงมาจากสวนใด เกดจากผวนอกของลาตนงอกออกมา 8.พชชนดใดการสะสมนาไวในลาตน คาตอบคอ ตนกระบองเพชร, สลดได, พญาไรใบ 9.ลาตนใตดนของกลวยเรยกวา รทสตอก (Rootstock ) 10.หวหอม หวกระเทยม สะสมอาหารไวท ใบเกลด

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

19

บรรณานกรม เทยมใจ คมกฤส. และคณะ. ปฏบตการพฤษศาสตรทวไป.พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2538. เทยมใจ คมกฤส. และคณะ. ปฏบตการพฤษศาสตรทวไป.พมพครงท 4. กรงเทพฯ : หาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2542. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยนวชาชววทยา เลมท 4 ชนมธยมศกษาปท 5 พมพครงท 3. : องคการคาของ สกสค., 2548 Campbell, N.A. and Reece, J.B. Biology. 6th ed. Benjamin Cummings Publishing Company,Inc. Califonia, 2002.

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

1

คาชแจงในการใชเอกสารประกอบการสอน สาหรบคร

1. เอกสารประกอบการสอนเลมท 2 โครงสรางและหนาทของรากใชประกอบแผนการจดการเรยนรท 3 วชาการดารงชวตของพช (เพมเตม) รายวชา ว 42204 เรอง โครงสรางและหนาทของพชมดอก ชนมธยมศกษาปท 5 2.หลงจากจบการเรยนการสอนตามแผนการจดการเรยนรท 2 แลว ใหนกเรยนศกษาเอกสารเลมนนอกเวลาเรยนโดยใชเวลา 2 ชวโมง 3.นกเรยนตองผานการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 1 มาแลว 4.นกเรยนศกษาเอกสารประกอบการสอน โดยทาตามคาแนะนาทมอย ในเลม เรยงตามลาดบขนตอนทกาหนด 5.นกเรยนสามารถศกษาเอกสารประกอบการสอนเลมนไดดวยตนเอง

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

2

คาชแจงในการใชเอกสารประกอบการสอน สาหรบนกเรยน

1. เอกสารประกอบการเรยนเรองโครงสรางและหนาทของพชดอก เลมน คอเลมท 2 โครงสรางและหนาทของราก 2. นกเรยนตองผานการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 1 มาแลว 3. นกเรยนอานจดประสงคการเรยนรกอนศกษาเอกสารประกอบการเรยน 4. นกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยนจานวน 10 ขอ 5. นกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนตามลาดบ เมอเขาใจแลว ทากจกรรมทายบทเรยนใหครบทกกจกรรม 6. นกเรยนตรวจเฉลยกจกรรมทายบทเรยนดวยตนเอง 7. นกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนจานวน 10 ขอ 8. นกเรยนตรวจเฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนดวยตนเอง 9. ในกรณทนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนไดไมถง 8 ขอ ใหนกเรยน ยอนกลบไปศกษาเอกสารเลมนใหมแลวทาแบบทดสอบอกครงใหไดตามเกณฑ 10.นกเรยนตองมความซอสตยตอตนเองไมดเฉลยกอนทากจกรรมหรอแบบทดสอบ 11.หลงจากนกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมนจบแลว ใหนกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนเลมท 3 โครงสรางและหนาทของลาตน เปนอนดบตอไป

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

3

ผลการเรยนรทคาดหวง

1.สบคนขอมล อภปรายและสรปเกยวกบโครงสรางและหนาทของราก ลาตน ใบ ของพชดอก

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายสวนประกอบโครงสรางภายนอกและภายในของรากพชใบเลยงเดยว และพชใบเลยงค 2. สบคน อภปราย และอธบายโครงสรางและหนาทของราก 3. ทาการทดลองเพอศกษาเกยวกบการเจรญเตบโตของรากและโครงสรางปลายราก

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

4

แบบทดสอบกอน – หลงการใชเอกสารประกอบการสอน ชดท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของราก

คาชแจง ใหนกเรยนทาเครองหมาย x ทบตวอกษร ก ข ค และ ง หนาคาตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1. ขนราก (Root hair) หมายถง ก. เซลล ข. เนอเยอ ค. อวยวะ ง. ระบบ 2. ถานาเนอเยอจากรากของพชใบเลยงเดยวมาตรวจดดวยกลองจลทรรศนจะพบวากลมทอนาทออาหารมลกษณะอยางไร ก. กลมทอนาทออาหารเรยงแบบกระจายทวไป โดยมโฟลเอมเรยงสลบกบไซเลม ข. กลมทอนาทออาหารเรยงแบบเปนระเบยบ โดยมโฟลเอมเรยงสลบกบไซเลม ค. กลมทอนาทออาหารเรยงแบบกระจายทวไป โดยมโฟลเอมเรยงในแนวรศมเดยวกบไซเลม ง. กลมทอนาทออาหารเรยงแบบเปนระเบยบ โดยมโฟลเอมเรยงในแนวรศมเดยวกบไซเลม 3. จากแผนภาพภาคตดขวางของของรากพช รากแขนงเกดจากเนอเยอหมายเลขใด และเซลลทเปนองคประกอบของเนอเยอหมายเลข 5 เมอเจรญเตมทแลวมลกษณะอยางไร

ก. มผนงเซลลบาง รปรางคอนขางกลม ข. เปนเซลลรปรางยาว ผนงเซลลบาง ผนงเซลลดานหวทายมลกษณะเปนแผนตะแกรง ค. เปนเซลลรปรางยาว หวทายแหลม มนวเคลยสใหญ ง. มผนงเซลลหนา ไมมชวต

4. ชนของเนอเยอทมกไมพบในลาตน แตมกพบในรากคอ ก. เอพเดอรมส ข. เอนโดเดอรมส ค. เพรไซเคล ง. ทง ข และ ค

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

5

5. เซลลรากทมอายมากสามารถบอกไดถงความแตกตาง จากเซลลขนรากทมอายนอยคอ ก. ขนรากอายยงมาก จานวนแวควโอลยงมากตามอาย ข. ขนรากอายยงมาก จานวนแวควโอลยงลดลง แตมขนาดใหญขน ค. ขนรากอายยงนอย จานวนแวควโอลยงนอยตามอาย ง. ขนรากอายมากหรออายนอย จานวนแวควโอลไมแตกตางกน 6. สวนใดทไมพบใน Phloem ก. Companion cell ค. Tracheid ข. Sieve tube ง. Fiber จากแผนภาพขางลางจงตอบคาถามขอ 7- 10

7. ภาพทเหนเปนภาพตดขวางของ ก. รากพชใบเลยงค ข. รากพชใบเลยงเดยว ค. ลาตนพชใบเลยงเดยว ง. ลาตนพชใบเลยงเดยว 8. A คอ ก. เซลลของเอพเดอรมส ข. เซลลของขนราก ค. เซลลของเอนโดเดอรมส ง. ถกทง ก และ ข 9. B คอ ก. มดทอนาทออาหาร ข. ไซเลม ค. โฟลเอม ง. พธ 10. C คอ ก. คอรเทกซ ข. เอนโดเดอรมส ค. เพรไซเคล ง. พธ

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

6

โครงสรางและหนาทของราก 1. โครงสรางและหนาทของราก

รากของพชมหนาทสาคญ คอ ยดลาตนใหตดอยกบพนดน ทาหนาทดดซมนาและแรธาตจากดนและลาเลยงนาและแรธาตตาง ๆ สงไปยงสวนตาง ๆ ของลาตน รากของพชบางชนดทาหนาทสะสมอาหาร รากเชนนจะมลกษณะเปนหว เชน หวไชเทา แครอท มนเทศ มนแกว ตอยตง กระชาย ถวพ เปนตน รากพชบางชนดมสเขยว จงสงเคราะหแสงได เชน รากกลวยไม รากบางชนดทาหนาทคาจน (Prop root) เชนไทรยอย เตย ลาเจยก โกงกาง รากบางชนดทาหนาทเกาะ (Climbing root) เชนรากพล พลดาง พรกไทย กลวยไม เปนตน

1.2 โครงสรางภายในของราก เนองจากรากถอไดวาเปนอวยวะหนงของพช จงประกอบดวยเนอเยอชนดตาง ๆ ททาหนาทแตกตางกน สาหรบการทากจกรรมตอไปน เพอจะไดศกษาเนอเยอบรเวณสวนปลายราก

ภาพท 2-1 ปลายรากตดตามยาว

(ทมา:สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ,2548 หนา 7 )

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

7

โครงสรางภายในของรากนบจากปลายสดของรากขนไป แบงเปนบรเวณตาง ๆ ไดดงตอไปน 1. บรเวณหมวกราก (Root cap) ประกอบดวยเซลลพาเรงคมาหลายชนทปกคลมเนอเยอเจรญทปลายรากทออนแอไว เซลลในบรเวณนมอายสน เนองจากเปนบรเวณทมการฉกขาดอยเสมอ เพราะสวนนจะยาวออกไปและชอนไชลกลงไปในดน เซลลเรยงตวกนอยางหลวม ๆ สวนใหญรากพชจะมหมวกราก ซงเปนโครงสรางทสาคญในการเบกนาสวนอน ๆ ของรากลงไปในดน เปนการปองกนสวนอน ๆ ของราก ไมใหเปนอนตรายในการไชลงดน เซลลบรเวณหมวกรากจะหลงเมอกลนออกมา (Mucilage) ออกมา สาหรบใหปลายรากแทงลงไปในดนไดงายขน 2. บรเวณเซลลแบงตว (Region of cell division) อยถดจากบรเวณหมวกรากขนไป ประกอบดวยเซลลของเนอเยอเจรญบรเวณปลายราก (Apical meristem) ทไดกลาวไวในเรองเนอเยอเจรญ เซลลมขนาดเลก มผนงเซลลบาง ในแตละเซลลมโพรโทพลาซมเขมขนและมปรมาณมาก เปนบรเวณทมการแบงเซลลแบบไมโทซส บางเซลลทแบงไดจะทาหนาทแทนเซลลหมวกรากทตายไปกอน บางสวนจะยดตวยาวขนแลวอยในบรเวณเซลลยดตวทเปนสวนทอยสงขนไป 3. บรเวณเซลลยดตวตามยาว (Region of cell elongation) ประกอบดวยเซลลทมรปรางยาว ซงเกดมาจากเซลลของเนอเยอเจรญทแบงตวแลว อยในบรเวณทสงกวาบรเวณเนอเยอเจรญ การทเซลลขยายตวตามยาวทาใหรากยาวเพมขน 4. บรเวณเซลลเจรญเตบโตเตมท (Region of maturation) อยสงถดจากบรเวณเซลลยดตวขนมา เซลลในบรเวณนเจรญเตบโตเตมทแลวมการเปลยนแปลงไปเปนเนอเยอถาวร ชนดตาง ๆ ในบรเวณนมเซลลขนราก (Root hair cell) เปนเซลลเดยวทมขนรากเปนสวนหนงของผนงเซลลยนออกไป เพอเพมพนทผวในการดดซมนาและแรธาต เซลลขนรากเกดจากการเปลยนแปลงของเซลลเอพเดอรมสบางเซลล เซลลขนรากจะมอยเฉพาะบรเวณนเทานน เซลลขนรากมอายประมาณไมเกน 7-8 วน แลวจะเหยวแหงตายไป แตรากขนในบรเวณเดมจะมเซลลใหมสรางเซลลขนรากขนมาแทนท เนอเยอทอยบรเวณนเรมมการเปลยนแปลงเพอเจรญไปเปนเนอเยอถาวรชนดตาง ๆ ตอไป เซลลบรเวณขนราก เปนเซลลทเรมแกตวแลวเจรญไปเปนเนอเยอถาวรชนดเนอเยอถาวรขนตน (Primary permanent tissue) บรเวณขนรากประกอบดวยเนอเยอ 3 ชนด คอ เอพเดอรมส คอรเทกซ (Cortex) และสตล (Stele) ซงจะไดกลาวตอไป โครงสรางภายในของราก เนอเยอของรากพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว เมอตดตามขวางแลวนาไปสองดดวยกลองจลทรรศน พบวามการเรยงตวของเนอเยอเปนชน ๆ เรยงจากดานบนเขาสดานใน ดงน 1. เอพเดอรมส (Epidermis) เปนเนอเยอทอยชนนอกสดมการเรยงตวของเซลลเพยงชนเดยว แตเรยงชดกน เซลลมผนงบางไมมคลอโรพลาสต มแวควโอลขนาดใหญ บางเซลลเปลยนไปเปนเซลลขนราก

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

8

ภาพท 2-2 แสดงรากตดตามขวางแสดงการเจรญเตบโตขนแรก

(ทมา:สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ,2548 หนา 10 ) ก. รากพชใบเลยงค (ถวเขยว) ข. รากพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด) ค. รากพชใบเลยงคขยาย (ถวเขยว) ง. รากพชใบเลยงเดยวขยาย (ขาวโพด)

เอพเดอรมส มหนาทปองกนอนตรายใหแกเนอเยอทอยภายในขนรากของเอพเดอรมส ชวยดดนาและแรธาต และปองกนไมใหนาเขารากมากเกนไป

ภาพท 2-3 ขนรากเปนเซลล ๆ เดยวกบเอพเดอรมส แตยนยาวออกไปเปนขน (ทมา:http://plantphy.info/Plant_Biology/root.html)

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

9

2. คอรเทกซ (Cortex) อยระหวางชนเอพเดอรมส และสตล เนอเยอสวนนประกอบดวยเซลลพาเรง คมาเปนสวนใหญ เซลลเหลานมผนงบางออนนม อมนาไดด เซลลพาเรงคมาทาหนาทสะสมนาและอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ชนในสดของคอรเทกซ คอ เอนโดเดอรมส 3. เอนโดเดอรมส (Endodermis) เปนเซลลแถวเดยวกนเหมอนกบเอพเดอรมส เอนโดเดอรมสจะเหนไดชดเจนในรากของพชใบเลยงเดยว เซลลชนนมอายมากขนจะมสารซเบอลน (Suberin) หรอลกนน (Lignin) มาเคลอบทาใหผนงหนาขน ทาใหเปนแถบหรอปลอกอยรอบเซลล แถบหนาดงกลาวเรยกวา แคสพาเรยนสตรป (Casparian strip)

ภาพท 2-4 แคสพาเรยนสตรป (Casparian strip) ทเซลลของเอนโดเดอรมส (Cocks,M.,No Date) (ทมา:http://www.bcb.uwc.ac.Za/ecotree/root/rootA.htm) สาหรบแคสพาเรยนสตรปน นาและอาหารไมสามารถผานเขาออกไดโดยสะดวก ชวงนจะอยในบรเวณทมขนราก บางทฤษฎอธบายวาการลาเลยงนาและแรธาตสามารถผานเซลลบางเซลลทอยในชนเอนโดเดอรมสได เซลลเหลานมผนงบาง เรยกวา พาสเซจเซลล (Passage cell) และพาสเซจเซลลนจะอยตรงกบแนวของทอไซเลม 4. สตล (Stele) เปนชนทอยถดจากชนเอนโดเดอรมสเขาไป สตลในรากจะแคบกวาคอรเทกซ สตลประกอบดวยชนตาง ๆ คอ

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

10

ก. เพรไซเคล (Pericycle) ประกอบดวยเซลลพาเรงคมาเปนสวนใหญ เซลลเรยงตวแถวเดยว แตอาจมมากกวาแถวเดยวกได ชนนอยดานนอกสดของสตล เพรไซเคลพบเฉพาะในรากเทานน และเหนชดเจนในรากพชใบเลยงเดยว เพรไซเคลเปนสวนทใหกาเนดรากแขนง (Secondary root) ทแตกออกทางดานขาง (Lateral root) ข. มดทอลาเลยงหรอวาสควลารบนเดล (Vascular bundle) ประกอบดวยไซเลมและโพลเอม ในรากพชใบเลยงคจะเหนการเรยงตวของไซเลมทอยใจกลางราก เรยงเปนแฉก(Arch) ชดเจนและมโฟลเอมอยระหวางแฉกนน แฉกทเหนมจานวน 1-6 แฉก แตโดยทวไปพบเพยง 4 แฉก สาหรบรากพชใบเลยงเดยวไซเลมมไดเขาไปอยใจกลางราก แตไซเลมยงเรยงตวเปนแฉกและมโฟลเอมแทรกอยระหวางแฉกเชนเดยวกน จานวนแฉกของไซเลมในรากพชใบเลยงเดยวมมากกวาในรากพชใบเลยงค และไซเลมเรยงกนเปนวงลอมรอบใจกลางรากทเรยกวา พธ (Pith) รากพชใบเลยงคยงมวาสควลารแคมเบยม (Vascularcambium) หรอแคมเบยม (Cambium) ซงเปนเนอเยอเจรญเกดขนระหวางโฟลเอมขนแรก และไซเลมขนแรก รายละเอยดของเนอเยอลาเลยงกลาวไวแลวในหวขอเนอเยอถาวรเชงซอน วาสควลารแคมเบยม ทาใหเกดการเจรญเตบโตขนทสอง (Secondary growth) โดยแบงตวใหไซเลมขนทสอง (Secondary xylem) อยทางดานในและโฟลเอมขนทสอง (Secondary phloem) อยทางดานนอกเมอมการเจรญเตบโตขนทสองเพมขนเรอย ๆ ทาใหโฟลเอมขนแรกคอรเทกซและเอพเดอรมสถกดน ออกไปและหลดรวงไป ค. พธ (Pith) เปนสวนใจกลางของราก หรออาจเรยกวาไสในของราก ประกอบดวยเซลลพาเรงคมา ในพชใบเลยงเดยวจะเหนสวนนไดอยางชดเจน สวนในรากพชใบเลยงค ใจกลางของรากจะเปนไซเลม

7

Cork cambium

Vascular cambium

Secondary xylem

Secondary Meristem / Lateral Meristem(Vascular cambium & Cork cambium)

ภาพท 2-5 Vascular cambium และ Cork cambium

(ทมา: Bio II Lab : Plant Tissue คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยอบลราชธาน) ผจดทา :อรญญา พมพมงคล ชอทพย กณฑโชต และวาทณ พละสาร

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

11

รากพชสามารถเจรญออกทางดานขางไดโดยอาศยวาสควลารแคมเบยม ซงเปนเนอเยอเจรญ เมอเกดการเจรญเตบโตขนทสอง วาสควลารแคมเบยมจะแบงตวใหไซเลมขนทสองอยดานใน และโฟลเอมขนทสองอยดานนอก จงทาใหรากมขนาดใหญขน

1.2 หนาทและชนดของราก หนาทของราก โดยทวไปแลวหนาทสาคญของราก คอ การดดซมนาและแรธาต สงไปยงสวนตาง

ๆ ของพช นอกจากนนยงทาหนาทพยงและคาจนลาตน ชนดของราก รากแบงไดเปน 3 ชนด ตามจดกาเนดของรากคอ 1. รากแกว (Primary root หรอ Tap root) เปนรากทเจรญมาจากแรดเคล (Radicle)ของเอมบรโอ 2. รากแขนง (Secondary root หรอ Lateral root) เปนรากทเจรญมาจากเพรไซเคลของรากแกว 3. รากพเศษ (Adventitious root) เปนรากทงอกจากสวนตาง ๆ ของพช เชน ลาตนหรอใบ อาจ

จาแนกตามรปรางและหนาทไดเปน 3.1 รากฝอย (Fibrous root) เปนรากทงอกออกจากโคนลาตน เพอมาแทนรากแกวทฝอไป พบ

มากในพชใบเลยงเดยวเชน รากขาว ขาวโพด หญา หมาก มะพราว เปนตน 3.2 รากคาจน (Prop root หรอ Buttress root) เปนรากทงอกจากโคนตนหรอกงบนดนแลวหยง

ลงดนเพอพยงลาตน เชน รากขาวโพดทงอกออกจากโคนตน รากเตย ลาเจยก ไทรยอย โกงกาง เปนตน 3.3 รากเกาะ (Climbing root) เปนรากทแตกออกจากขอลาตน มาเกาะตามหลกเพอชลาตน ขนสง เชน รากพล พลดาง พรกไทย กลวยไม 3.4 รากหายใจ (Pneumatophore หรอ Aerating root) เปนรากทยนขนมาจากดน หรอนาเพอรบออกซเจน เชน รากลาพ แสม โกงกาง และสวนทเปนนวมคลายฟองนาของผกกะเฉดกเปนรากหายใจทเกบอากาศและเปนทนลอยนาดวย 3.5 รากกาฝากหรอรากปรสต (Parasitic root) เปนรากของพชพวกปรสตทสราง (Haustoria ) แทงเขาไปในลาตนของพชทเปนโฮสต เพอแยงนาและอาหารจากโฮสต เชน รากกาฝาก ฝอยทอง 3.6 รากสงเคราะหแสง (Photosynthetic root) เปนรากทแตกจากขอของลาตนหรอกง และอยในอากาศ จะมสเขยวของคลอโรฟลลจงชวยสงเคราะหดวยแสงได เชน รากกลวยไม นอกจากนรากกลวยไมยงมนวม(Velamen) หมรากไวเพอดดความชนและเกบนา 3.7 รากสะสมอาหาร (Food storage root) เปนรากทสะสมอาหารพวกแปง โปรตน หรอนาตาลไว จนรากเปลยนแปลงรปรางเปนหวอาจมรปรางคลายรปกรวย รปรางหวทายแหลมตรงกลมปอง หรอเปนรปกระสวยกได อยางเชน หวแครอท หวผกกาดหรอหวไชเทา หวผกกาด แดงหรอแรดช (Radish) หวบท (Beet root) เปนรากสะสมอาหารทเปลยนแปลงมาจากรากแกว รากมนแกว รากมนเทศ รากรกเร รากกระชาย เปนรากสะสมอาหารทเปลยนแปลงมาจากฝอย

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

12

ภาพท 2-6 รากพเศษททาหนาทตางๆ

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

13

ใบงานท 1 กจกรรมท 1 การเจรญเตบโตของรากและโครงสรางปลายราก

วสดอปกรณ

1. เมลดถวเขยว และขาวโพด ชนดละ 20 เมลด ( อาจจะใชถวเหลองแทนถวเขยว หรอใชขาวเปลอกแทนขาวโพดกได

2. กลองพลาสตกใสรปสเหลยมทมความยาวของกลองประมาณ 20 cm จานวน 4 กลอง

3. บกเกอรขนาด 50 cm3 หรอขวดแกวปากกวางขนาดเลก

4. กระดาษเยอ

5. กรดไฮโดรคลอรก ความเขมขน 10 %

6. สซาฟรานน หรอสผสมอาหารสแดง ความเขมขน 1 %

7. พกน เขมเขย จานเพาะเชอ และหลอดหยด

8. สไลด และกระจกปดสไลด 9. แวนขยาย และกลองจลทรรศน

วธการทดลอง

ตอนท 1

1. นาเมลดถวเขยว และเมลดขาวโพด แชนาแลวประมาณ 6-12 ชวโมงจนอมตวเหนเปลอกเรมปร นาเมลดแตละชนดมาแบงเปน 2 สวน เพาะในกลองพลาสตก บนกระดาษเยอทชน ดงภาพ รดนาสะอาดจนกระดาษชม วางเมลดใหกระจายบนกระดาษเยอ ปดฝากลองใหสนท เขยนหมายเลข 1 และ 2 สาหรบเมลดขาวโพด สวนหมายเลข 3 และ 4 สาหรบเมลดถวเขยว

2. ใชแวนขยายสงเกตการณงอกจากเมลดทง 4 กลอง วาสวนใดงอกออกมากอน และงอกจากตาแหนงใดของเมลด

3. สงเกตและวดการเปลยนแปลงความยาวของรากในกลองท 1 และ 3 ทกๆ วน เปนเวลา 3 วน วาดภาพ บนทกผลและหาคาเฉลยของการเปลยนแปลงความยาวของรากในแตละวน แลวนาเมลดไปวางไวในกลองตามเดม ( ระหวางการวดความยาวของรากตองระมดระวงไมใหปลายรากแหง และตองใหชมนาอยเสมอเมอเสรจสนการวดตองพนนาใหชม ปดฝากลองดงเดม )

4. สงเกตการณเปลยนแปลงความยาวของรากและจานวนรากสาขาทเกดขนในกลองหมายเลข 1 และ หมายเลข 3 ทกวน ตอไปอก 3 วน

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

14

o สวนใดของเมลดทงอกออกมากอน และงอกมาจากตาแหนงใดของเมลดและตาแหนงทงอกของเมลดถวเขยว และเมลดขาวโพด เหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตอนท 2

1. เลอกปลายรากขาวโพด และรากถวเขยวทเพาะมาแลว 3 วน จากกลองหมายเลข 2 และหมายเลข 4 ตดสวนปลายสดของรากเพยงรากละ 1 ทอน ใหยาวประมาณ 3 - 5 mm ใหไดจานวน 5 - 6 ทอน ใสในบกเกอรขนาด 50 cm3 หรอขวดแกวปากกวางขนาดเลกทเตรยมไวหยดกรดไฮโดรคลอรก ความเขมขน 10 % พอทวมราก ทงไวประมาณ 1 ชวโมง หรอมากกวา

2. ลางกรดออกจากเนอเยอปลายรากโดยใชหลอดหยดดดกรดออกจนหมด แลวเตมนาลงไปใหทวมราก แชทงไว 5 นาท แลวดดนาออก เตมนาใหมแลวดดออกทาเชนนประมาณ 3 ครง เพอใหแนใจวาลางกรดออกไดหมด แลวหยดสซาฟรานนหรอสผสมอาหารสแดงลงไปประมาณ 3 หยด หรอพอทวมราก ทงไว 5 นาท ลางสสวนเกนออก โดยการดดนาสออกแลวเตมนาเพอลางสแลวดดนาออกทาเชนนประมาณ 2 ครง ทานองเดยวกบการลางกรด

3. ใชพกนเขยทอนรากทยอมสแลว 1 ทอน วางบนสไลดทหยดนาแลว 1 หยด

4. นากระจกปดสไลดวางทบแลวกดเบาๆ ดวยนวหรอดวยยางลบกนดนสอจนเนอเยอแบน นาไปตรวจดดวยกลองจลทรรศนกาลงขยายตางๆ วาดภาพ และบนทกผลเปรยบเทยบกบภาพท 12-2

o กลมเซลลบรเวณปลายราก แตละบรเวณมลกษณะเหมอนหรอตางกนอยางไร

o นกเรยนจะสรปผลการศกษาครงนวาอยางไร

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

15

ตวอยางบนทกผล

รป ปลายรากตดตามยาว

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

16

ใบงานท 2 คาชแจง

ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน 1.รากของพชมหนาทสาคญ .......................................................................................................... 2.รากของพชชนดทาหนาทสะสมอาหาร ................................................ ..................................... 3.เนอเยอชนดใดทพบในรากพช ............................................................................. 4.รากมหนาทพเศษอยางไรบาง? .................................................................................................... 5.รากชนดใดทเกดมาจาก radicle ................................................................................................. 6.รากมนสาประหลงเปนรากประเภทใด ..................................................................................... 7.รากพชชนดใดททาหนาทในการสงเคราะหแสง? ....................................................................... 8.ตนไมตามปาชายเลนมรากทนลอยเพออะไร .............................................................................. 9.ทาไมมนแกว มนสาปะหลงจงมรากขนาดใหญ ......................................................................... 10.รากพชชนดใดททาอนตรายแกพชทไปเกาะ...............................................................................

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

17

ใบงานท 3 กจกรรมท 2 โครงสรางภายในของราก

วสดอปกรณ

1.เมลดพชใบเลยงคชนดตางๆ เชน ถว จามจร หรอหมอนอย ( หญาละออง ) และเมลดพชใบเลยงเดยว เชน ขาวโพด ขาว หรอพทธรกษา

2. ใบมดโกน

3. สซาฟรานน หรอสผสมอาหารสแดง ความเขมขน 1 %

4. พกน เขมเขย จานเพาะเชอ และหลอดหยด

5. สไลด และกระจกปดสไลด 6. กลองจลทรรศน

วธการทดลอง

1. นาเมลดพชใบเลยงค และเมลดพชใบเลยงเดยวมาเพาะในกระบะเพาะชาไวนานประมาณ 2 สปดาห

2. ขดตนพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวขนมาจากกระบะเพาะไมใหรากขาด ตดรากพชทสมบรณมาแชนาประมาณอยางละ 2-3 ราก

3. ใชใบมดโกนทคมตดแบงรากบรเวณคอนไปทางปลายรากใหเปนทอนสนๆ ประมาณ 3 cm นาไปตดตามขวางใหไดแผนบาง โดยจบทอนรากดวยนวหวแมมอและนวชใหหนาตดทตองการตดอยใน

แนวระนาบและสงกวานวมอเลกนอย จบใบมดโกนทจมนาใหเปยกดวยนวหวแมมอและนวชของมออกขางหนงใหคมมดอยในแนวระนาบเสมอ จรดใบมดกบหนาตดทอนราก ดงใบมดเขาหาตว พยายามดงใบมดดวยนวทงสองเขาหาตวครงเดยวเพอใหไดสวนของพชเปนแผนบาง 1 แผน ตดใหไดหลายๆ แผน หามดงใบมดหลายๆ ครงแบบเลอยไม ใชพกนแตะชนสวนของรากทเฉอนออกมาแลวแชในนาสทใสในจานเพาะเชอ หรอภาชนะอนแยกเปนจานละชนด

4. ใชพกนเลอกชนสวนทบางและสมบรณซงยอมสแลวจานวน 3-4 แผน วางลงบนหยดนาบนสไลดแลวปดดวยกระจกปดสไลด ระวงอยาใหมฟองอากาศอยภายใน เชดนาทลนตรงขอบกระจกปด

สไลด อยาใหดานบนกระจกปดสไลดเปยกนา

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

18

5. นาสไลดไปตรวจดดวยกลองจลทรรศนเรมจากกาลงขยายตากอนเพอเลอกศกษาชนเนอเยอทบางและสมบรณทสด แลวจงเปลยนเปนกาลงขยายสงขนเพอศกษารายละเอยดของโครงสรางภายในของรากใหไดมากขน

คาถาม

เนอเยอชนตางๆ ทพบในรากพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยวแตกตางกนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………..

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

19

ตวอยางการบนทก

รปแสดงรากตดตามขวางแสดงการเจรญเตบโตขนแรก ก. รากพชใบเลยงค (ถวเขยว) ค. รากพชใบเลยงคขยาย (ถวเขยว) ข. รากพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด) ง. รากพชใบเลยงเดยวขยาย (ขาวโพด)

เนอเยอกลมทยอมตดสแดงเพราะเปนเนอเยอทมผนงเซลลทตยภม (Secondary wall) โดยเฉพาะไซเลม --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

20

เฉลยใบงานท 1 1.สวนใดของเมลดทงอกออกมากอน และงอกมาจากตาแหนงใดของเมลดและตาแหนงทงอกของเมลดถวเขยว และเมลดขาวโพด เหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

-สวนทงอกออกมากอน คอ สวนทเจรญไปเปนรากและงอกออกมาจากรเลกทอยใตรอยแผลเปนซงเกดจากกานของออวลหลดออกไป เชนเดยวกนทงสองเมลดถวเขยวและเมลดขาวโพด 2.กลมเซลลบรเวณปลายราก แตละบรเวณมลกษณะเหมอนหรอตางกนอยางไร

-เมอศกษาเนอเยอจากบรเวณปลายรากสด เซลลมลกษณะคอนขางกลม ขนาดเซลลใหญกวาเซลลทอยถดขนไป เซลลบรเวณนเปนสวนหมวกราก สวนเซลลทอยถดจากเซลลหมวกรากขนมา เซลลจะมขนาดเลกใกลเคยงกน บรเวณนมการแบงเซลลแบบไมโทซส อาจเหนลกษณะโครโมโซมใน นวเคลยสเปลยนแปลงไปบางเซลล สวนเซลลถดขนมาจากบรเวณทมการแบงเซลลจะมขนาดใหญและยาวกวาเหนไดชดเจนจงเปนบรเวณทเซลลจะยดตวยาว และอาจพบเซลลทเปลยนแปลงไปทาหนาทเฉพาะ เชน มขนราก ทาหนาทดดนา ธาตอาหารไปสลาตนจงเปนบรเวณทเซลลเตบโตเตมท 3.นกเรยนจะสรปผลการศกษาครงนวาอยางไร

-การทรากมการเจรญเตบโตยดยาวออกไปได เนองจากเซลลทอยถดจากหมวกรากขนมาแบงเซลลแบบไมโทซสเพมจานวนเซลล เซลลทไดรบจากการแบงเซลลมการเจรญเตบโตและเพมขนาดและมการเปลยนแปลงรปรางไปทาหนาทตางๆ เชน เซลลชนนอกสดจะมขนรากยนยาวออกไป เซลลทอยถดเขามาขางในจะเปลยนแปลงไปเปนเนอเยอชนคอรเทกซ มดทอลาเลยง ซงทาหนาทลาเลยงนาและสารอาหาร นอกจากนยงพบมรากแขนงแตกออกมาจากรากเดมในรากพชใบเลยงค สวนในพชใบเลยงเดยวระยะนยงไมรากใหมแตกเพมขนจากขนราก เพราะฉะนน บรเวณปลายรากพชทศกษาจะแบงออกเปน 4 บรเวณ โดยนบจากปลายรากขนไป คอ หมวกราก บรเวณเซลลกาลงแบงตว บรเวณเซลลยดตวตามยาว และบรเวณเซลลทมการเปลยนแปลงไปทาหนาทเฉพาะและเจรญเตบโตเตมท

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

21

บนทกผล

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

22

เฉลย ใบงานท 2 คาชแจง

ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน ……………………………………………. 1.รากของพชมหนาทสาคญ คอ ยดลาตนใหตดอยกบพนดน ทาหนาทดดซมนาและแรธาตจากดนแลลาเลยงนาและแรธาตตาง ๆ สงไปยงสวนตาง ๆ ของลาตน 2.รากของพชชนดทาหนาทสะสมอาหาร คาตอบคอ หวไชเทา แครอท มนเทศ มนแกว ตอยตง กระชาย ถวพ 3.เนอเยอชนดใดทพบในรากพช คาตอบคอ cortex 4.รากมหนาทพเศษอยางไรบาง? คาตอบคอ สะสมอาหาร สงเคราะหแสง คาจน ยดเกาะ และ หายใจ 5.รากชนดใดทเกดมาจาก radicle คาตอบคอ adventitious root 6.รากมนสาประหลงเปนรากประเภทใด คาตอบคอ รากฝอย 7.รากพชชนดใดททาหนาทในการสงเคราะหแสง? คาตอบคอ กลวยไม 8.ตนไมตามปาชายเลนมรากทนลอยเพออะไร คาตอบคอทาใหอากาศผานเขาสเซลลชนในของราก ไดงาย 9.ทาไมมนแกว มนสาปะหลงจงมรากขนาดใหญ คาตอบคอเพราะทาหนาทสะสมอาหาร 10.รากพชชนดใดททาอนตรายแกพชทไปเกาะ คาตอบคอ ฝอยทอง กาฝาก

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

23

เฉลยใบงานท 3 1.เนอเยอชนตางๆ ทพบในรากพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยวแตกตางกนอยางไร

รากพชใบเลยงค รากพชใบเลยงเดยว 1. ทอลาเลยงนากลมเซลลจะเรยกเปนแฉกม 4-5 แฉก และมกลมเซลลทอลาเลยงอาหารแทรกอยระหวางแฉก 4-5 กลม

1. ทอลา เลยงน ามจ านวนแฉกมากกว า คอ ประมาณ 6 แฉก เรยงเปนวงกลมมกลมเซลลทอลาเลยงอาหารแทรกอยระหวางแฉก 6 กลม

2. มวาสควลารแคมเบยม 2. ไมมวาสควลารแคมเบยม 3. ชนเอนเดอรมสเหนไมชดเจน 3. ชนเอนเดอรมสเหนชดเจน 4. ตรงกลางรากมกเปนไซเลม 4. ตรงกลางรากมกเปนพธ บนทกผล

ก. รากพชใบเลยงค (ถวเขยว) ค. รากพชใบเลยงคขยาย (ถวเขยว) ข. รากพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด) ง. รากพชใบเลยงเดยวขยาย (ขาวโพด)

เนอเยอกลมทยอมตดสแดงเพราะเปนเนอเยอทมผนงเซลลทตยภม (Secondary wall) โดยเฉพาะไซเลม

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

24

เฉลยแบบทดสอบกอน – หลงการใชเอกสารประกอบการสอน

ชดท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของราก

1. ก 2. ค 3. ง 4. ง 5. ข 6. ค 7. ก 8. ง 9. ข 10. ข

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com

25

บรรณานกรม ..................................................... เทยมใจ คมกฤส. และคณะ. ปฏบตการพฤษศาสตรทวไป.พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2538. เทยมใจ คมกฤส. และคณะ. ปฏบตการพฤษศาสตรทวไป.พมพครงท 4. กรงเทพฯ : หาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2542. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยนวชาชววทยา เลมท 4 ชนมธยมศกษาปท 5 พมพครงท 3. : องคการคาของ สกสค., 2548 Campbell, N.A. and Reece, J.B. Biology. 6th ed. Benjamin Cummings Publishing Company,Inc. Califonia, 2002. http://www.google.co.th/http://www.google.co.th/search?202.143.161.126/hyr/eoffice/plant_tissue.ppt

เผยแพรบนเวบไซต

www.kroobannok.com