บทท 2เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของในการวจยครงน แบงออกเปน 4 ตอนดงน

ตอนท 1 แบบจำาลองทางคณตศาสตร (Mathematical Model)

ตอนท 2 การวางแผนการผลต (Production Planning)ตอนท 3 อตสาหกรรมเซรามกส (Industrial ceramics)ตอนท 4 กรอบแนวคดการวจย

ตอนท 1 แบบจำาลองทางคณตศาสตร (Mathematical Model)

แบบจำาลองทางคณตศาสตร (Mathematical Model) เพอชวยในการวางผน นน ไมใชเปนเรองใหม มองคกร จำานวนมากทไดรบประโยชนจากการใชเครองมอทางคณตศาสตรเหลานคำาวาแบบจำาลองทางคณตศาสตรนนคอการนำาเอา หลกการทางคณตศาสตรมาใชในการจำาลองสถานการณทเกดขนจรง ทงนการสรางแบบจำาลองทางคณตศาสตรนนอาจจะทำาไดโดย ไมตองใชระบบคอมพวเตอรแตดวยความกาวหนาของโปรแกรมคอมพวเตอรในปจจบน ทำาใหการใชโปรแกรมคอมพวเตอรมาชวย คดคำานวณในแบบจำาลองทางคณตศาสตรเปนสงทมประโยชนและมความแพรหลายเปนอยางมาก และแบบจำาลองทางคณตศาสตร เหลานจะทำาใหเกดประโยชนกบผบรหารในมมมองตางๆ ดงตอไปน

1) ชวยลดตนทน การใชแบบจำาลองจะทำาใหองคกรสามารถลดคาใชจายไดเปนจำานวนมาก เนองจากวาแบบจำาลองทำาให

5

องคกรทราบถงความนาจะเปนในการประสบความสำาเรจหรอลมเหลวในโครงการตางๆ ทำาใหองคกรสามารถประเมนไดวาโครงการ เหลานนควรจะตองดำาเนนการหรอไม และหากเหนวาโครงการเหลานนไมควรทจะตองดำาเนนงาน กจะมสวนทำาใหองคกรสามารถ ลดคาใชจายทเกดขนได

2) ทนเวลา แบบจำาลองจะชวยยนระยะเวลาทในสถานการณจรงแลว อาจจะตองใชเวลานาน แตในแบบจำาลองจะ สามารถลดระยะเวลาเหลานนลงไดและสามารถหาคำาตอบและคาดการณสงทอาจจะเกดขนไดอยางรวดเรวและทนการณ ยกตวอยางเชนแบบจำาลองอาจจะทำาการทำานายยอดขายทจะลดลงไดในกรณทลกคาเรมทจะไมมความพงพอใจเกดขน โดยไมตอง รอใหสถานการณเหลานเกดขนจรงๆ ซงอาจจะใชเวลาเปนปกอนทสงเหลานจะสงผลกระทบตอองคกรจรงๆ

3) เปนหนทางเดยวทเปนไปไดในการทดสอบผลกระทบ หลายครงสถานการณทอาจจะเกดขนในธรกจจรงนน มความ รนแรงและอาจจะทำาใหองคกรประสบความเสยหายไดการใชแบบจำาลองทางคณตศาสตรเพอทดสอบความเสยหายทอาจจะเกด ขนนน อาจจะเปนหนทางทดทสดและเปนหนทางเดยวทเปนไปไดในการทดสอบผลกระทบเหลานน ยกตวอยางเชน การทดสอบวา อะไรจะเกดขนกบองคกร หากเครองจกรในสายการผลตเกดความเสยหาย หรอพนกงานหยดงานประทวง ซงหากทำาการทดลอง โดยใหเครองจกรหยดผลตจรงๆ หรอใหพนกงานหยดทำางานจรงๆ ยอมจะทำาใหเกดผลกระทบตอองคกรอยางมาก การใชแบบ จำาลองทางคณตศาสตรจงเปนหนทางทดทจะทำาการประมาณการสงเหลานและเสนอขอมลทเปนประโยชนตอการตดสนใจและ ชวยลดความเสยงทอาจจะเกดขนกบองคกร โดยสรปแลว แบบจำาลองทางคณตศาสตรจะชวยทำาใหผบรหารไดรบขอมลใน

6

เชงลก เพอทจะสามารถนำาเอาขอมลเหลาน ไปประกอบการตดสนใจทางธรกจได

กระบวนการวางแผนการผลตโดยใช แบบจำาลองทางคณตศาสตรนน จะตองผาน กระบวนการ 5 กระบวนการ ดงตอไปน

ขนตอนท 1 การกำาหนดปญหา ขนตอนนเปนขนตอนทม ความสำาคญมาก เนองจากหากไม สามารถระบปญหาไดอยางถกตองแลว การแกปญหาโดยใชแบบจำาลองยอมท จะทำาไมได หรอ หาก ทำาไป กไมม ประโยชนเพราะกจะไมทราบวาคำาตอบ ทไดจากแบบจำาลองนน จะชวยแก ปญหาเรองใด อยางไร (นภดล รมโพธ ,2555,130)

ขนตอนท 2 การแปลงปญหา ใหอยในรปของแบบจำาลองทาง คณตศาสตร เนองจากเราตองการทจะใช แบบจำาลองทางคณตศาสตรเปนสงทจะ ชวยในการคดคำานวณ ดงนนจงมความ จำาเปนทจะตองแปลงปญหาเหลานนให อยในรปแบบของแบบจำาลองทาง คณตศาสตรโดยจะตองแบงแยกให ชดเจนวาตวแปรอสระและตวแปรตาม คออะไร มความสมพนธกนอยางไร ซงถาหากเราแปลงปญหาเหลานได ผดพลาดแลว แบบจำาลองทสรางขนก จะใหผลลพธทผดพลาดตามไปดวย

ขนตอนท 3 การวเคราะห แบบจำาลอง เปนขนตอนในการใชแบบ จำาลองทไดสรางขน เพอคนหาคำาตอบท ตองการ ขนตอนนบางครงอาจจะตอง ใชเวลาในการปรบเปลยนคาตวแปร ตางๆ เพอทำาการทดลองหาคำาตอบ หรออาจจะตองหาหนทางในการหา แนวทางทจะใหคำาตอบทดทสดในกรณ ทคำาตอบมไดหลายคา

ขนตอนท 4 การทดสอบ ผลลพธ ขนตอนนมความสำาคญเชน กน แตหลายครงเปนขนตอนทผใชแบบ จำาลองละเลย เพราะอาจจะคดไปเอง วาผลลพธทไดนนมความถกตอง ในบาง ครงเราอาจพบวาคำาตอบทไดมาจาก การวเคราะหแบบจำาลองเปนคำาตอบทม ความผดปกตหรอเปนคำาตอบทเปนไป ไมไดยกตวอยางเชนหากเราทำาการ

7

คำานวณเวลาออกมาแลวไดคาทตดลบ หรอคำานวณจำานวนคนไดคาทตดลบ เรากจะทราบทนทวาแบบจำาลองนนม ความผดพลาด แตหลายครงคำาตอบท ไดอยในชวงทเปนไปไดเชนคำานวณคา เวลาหรอจำานวนคนออกมาเปนคาบวก ในกรณนเราจะทราบไดอยางไรวาคำา ตอบทไดนนมความถกตอง สงทผทจะ ใชแบบจำาลองทางคณตศาสตรเพอการ ตดสนใจสมควรทจะตองทำากคอ ตองทดสอบระบบทสรางขนกบสงท ทราบคำาตอบอยแลว เชนหากเราทราบ อยแลววาคำาตอบของปญหาในเรองน คออะไร เรากอาจจะนำาเอาแบบจำาลอง นไปทดสอบวาไดคาทถกตองหรอไม เปรยบเสมอนกบวาเราตองการซอ เครองคดเลขเครองหนง เรายอม ตองการทจะทราบวาเครองคดเลขนใช งานไดหรอไม โดยการลองทดสอบวา 1 + 1 = 2 หรอไม เนองจากเราทราบคำา ตอบอยแลววา 1 + 1 = 2 อยาง แนนอนเปนตน

ขนตอนท 5 ขนตอนนเปนขนตอนสดทาย ซงเปนสงททกคนคาดหวงคอการนำาเอา ผลทไดจากแบบจำาลองไปชวยในการ ตดสนใจ ผลลพธทไดจากแบบจำาลอง นนเปนเพยงแคสวนหนงทจะชวยใน การตดสนใจ การตดสนใจขนสดทายยง อยกบผบรหาร เชนหากเราใชแบบ จำาลองคำานวณคาความนาจะเปนใน การทำากำาไรของสนคาใหมอยางหนง และพบวาความนาจะเปนทจะไดกำาไร อยท 70% ตวเลข 70% นกจะมสวนท จะชวยใหผบรหารมขอมลในการ ตดสนใจทจะทำาการลงทนในสนคาใหม นหรอยตโครงการดงกลาว เปนตน

ตอนท 2 การวางแผนการผลต (Production Planning)

การวางแผนการผลต (Production Planning) พนฐานของงานดานการวางแผนการผลตนนมโครงสรางทสามารถพจารณาได เปนระบบงานนจะมการไหลเวยนของขอมลดานการผลตเกดขน โดยทขอมลดงกลาวนจะมความสมพนธเชอมโยงกบทกหนวย

8

งานในองคการ และเปนกลไกสำาคญสำาหรบการควบคมการดำาเนนงานดานการผลตการวางแผนการผลตนนมลำาดบขนทสามารถแยกยอยไดตามชวงเวลาคอ การวางแผนการผลตระยะยาว ระยะกลาง และระยะสน ซงในแตละลำาดบขนนนกจะมจดประสงค และหวขอทเปนองคประกอบของการวางแผนแตกตางกน ดงน

1. การวางแผนการผลตระยะยาว (Long-term Production Planning)

การวางแผนการผลตระยะยาว หมายถง การวางแผนการผลตในชวงเวลามากกวา 1 ป ขนไป โดยทวไปแลวจะอยระหวาง 3-5 ป ซงเปนการวางแผนระดบกลยทธ (Strategic Level) โดยมจดประสงคเพอการตดสนใจในการเตรยมความพรอมดานกำาลงการผลต สำาหรบการดำาเนนการในอนาคต เชน อาคาร สถานท เครองจกรหลก หรอสาธารณปโภคของโรงงาน เปนตน

2. การวางแผนการผลตระยะกลาง (Mid-term Production Planning)

การวางแผนการผลตระยะกลาง หมายถง การวางแผนการผลตในชวงเวลาระหวาง 1-12 เดอนขางหนา ซงเปนการวางแผนระดบการจดการ (Managerial Level) มจดประสงคเพอจดสรรการใชทรพยากรทมอยใหสามารถเกดผลอยางเตมทในกระบวนการผลต คำาวาทรพยากรในทนหมายถง สงทเปนปจจยสำาหรบการผลต เชน วตถดบ แรงงาน เครองจกร และเครองมอ เปนตน การวางแผนการผลตระยะกลางนจะมหวขอทเปนองคประกอบสำาคญดงน

2.1 การวางแผนการผลตรวม (Aggregate Planning) การวางแผนการผลตรวมเปนลำาดบขนแรกของการวางแผนการผลตระยะกลางซงแผนการผลตรวมเปนแผนทสรางขน เพอเชอมโยงความสามารถในการผลตทงหมดทมอยใหสอดคลองกบความตองการในตวสนคาทงหมดทจะเกดขนในชวงเวลาตางๆ

9

2.2 การจดตารางการผลตหลก (Master Production Scheduling : MPS) การจดตารางการผลตหลก (MPS) เปนการจดทำาแผนการผลตทระบเจาะจงลงไปวาจะทำาการผลตชนงานอะไร จำานวนเทาใด และจะตองเสรจสมบรณเมอใด โดยทวไปมกจะจดทำาตารางการผลตหลกเปนรายเดอนหรอรายสปดาห ขนอยกบความเหมาะสมของการผลตนนๆ ขอมลในตารางการผลตหลกจะมาจากการแปลงคาจากการพยากรณยอดขาย ซงอาจจะคำานวณตามหลกทางสถตหรอมาจากใบสงซอของลกคา ซงจะบอกชนด ปรมาณ และวนกำาหนดสงมอบอยางชดเจน ทงนการจดทำาตารางการผลตหลกจะตองมความสอดคลองกบแผนการผลตรวมทไดกำาหนดไวแลวดวย

2.3 การวางแผนความตองการวสด (Material Requirement Planning : MRP)

การวางแผนความตองการวสด (MRP) เปนเทคนคในการจดการเกยวกบความตองการวตถดบ ชนสวนประกอบ และวสดอนๆ เพอใหสามารถรถงปรมาณความตองการในแตละชวงเวลา และสามารถจดหาไดอยางเพยงพอ และทนเวลากบความตองการในทกๆ ขนตอนการผลต โดยขอมลจากตารางการผลตหลก (MPS) ซงจะบอกถงสงทจะตองผลตวามจำานวนเทาใดในเวลาใด จากนนจะพจารณาถงสวนประกอบของผลตภณฑทจะผลตวาประกอบดวยวตถดบชนสวน ชนสวนประกอบ และวสดอนๆ อะไรบาง เพอจะใชในการจดหา โดยจะตองดขอมลปรมาณจากในคลงวสดทม ชวงเวลาทใชในการจดหาผลตภณฑทมขนตอนการผลตซบซอน มชนสวนประกอบตางๆ เปนจำานวนมากจะใชคอมพวเตอรเขามาชวยในการคำานวณ ซงจะทำาใหรวดเรวและถกตองมากขน เทคนคนจะประยกตใชกบระบบการผลตแบบไมตอเนอง Job Shop แตจะไมประยกตใชกบระบบการผลตแบบตอเนอง

10

3. การวางแผนการผลตระยะสน (Short-Term Production Planning)

การวางแผนการผลตระยะสน หมายถง การวางแผนการผลตทมชวงเวลาเปนรายสปดาหหรอรายวน ขนอยกบปรมาณงานและความซบซอนของกระบวนการผลต เปนการวางแผนระดบปฏบตการทมจดประสงคเพอจดเตรยมกำาหนดเวลาในการทำางานใหกบทรพยากรการผลตทเกยวของ เชน แรงงานเครองจกร เครองมอ รวมทงชวงเวลาในการปฏบตงานของแตละสถานงานดวย การวางแผนการผลตระยะสนนจะมงเนนเรองการจดตารางการผลต (Production Scheduling) เปนหลก ซงถอเปนลำาดบขนสดทายของระบบการวางแผนการผลต โดยจะตองมความยดหยนตวไดคอนขางสง เพอใหสอดคลองกบสถานภาพของกระบวนการผลต การจดตารางการผลต (Production Scheduling) การจดตารางการผลต เปนการจดสรรทรพยากรการผลตไมวาจะเปนแรงงาน เครองจกร หรอสงอำานวยความสะดวก ใหดำาเนนการผลตตามทไดรบมอบหมายภายในชวงเวลาทกำาหนดไว ซงรบชวงตอมาจากการวางแผนความตองการวสด (MRP) และการวางแผนความตองการกำาลงการผลต (CRP) ทงการจดตารางการผลตจะเกยวของกบเรองการทำางาน (Job Order) และการจดลำาดบงาน (Job Sequencing) ใหกบแตละหนวยงาน การจดตารางการผลตเปนสงจำาเปนอยางยงของการผลตทงแบบตอเนอง และแบบกลมรวมถงแบบไมตอเนอง เพราะตองจดสรรทรพยากรการผลตทมอยใชสำาหรบผลตผลตภณฑหลายชนด ดงนนจงตองใชทรพยากรทมอยทงดานแรงงานคน และเครองจกร อปกรณใหเกดประสทธภาพสงสด จากการวเคราะหระบบการวางแผนการผลตทงหมดจะพบวา ในการวางแผนการผลตแตละลำาดบขนนน ตองมงเนนในการใชประโยชนจากทรพยากรการผลตทมอยใหเกดผลสงสด ซงจะตองมการตดตามตรวจสอบผลลพธการผลตจรงทเกดขน

11

วาเปนไปตามแผนการผลตหรอไม โดยการประสานงาน และสอสารขอมลทจำาเปนระหวางหนวยงาน หากมปญหาใดเกดขนกอาจจะตองมการปรบเปลยนแผนการผลตใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไป ทงนเพอใหกระบวนการผลตสามารถดำาเนนการภายใตขอกำาหนดตางๆ ได อยางมประสทธภาพ

การพยากรณ (Forecasting) หมายถง การทำานายหรอการคาดการณ การประมาณคาในอนาคต โดยอาศยเหตการณ แนวโนมและรปแบบของขอมลในอดต หรออาศยความรประสบการณและวจารณญาณของผพยากรณ (นภา, 2549)

การพยากรณทถกตองแมนยำาทำาใหองคกรสามารถนำาขอมลไปใชในการวางแผนงานทสำาคญ เชน แผนการตลาด แผนการผลตและนโยบายการเงน เพอใหเกดประโยชนสงสดในการจดสรรทรพยากรทเหมาะสม และชวยใหระดบการบรการลกคาสงขนการพยากรณสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. การพยากรณเชงคณภาพ (Qualitative Forecasting Method) ใชในกรณทไมมขอมลเชงปรมาณในอดตหรอ ขอมลในอดตของตวแปรทสนใจหาไดยาก พยากรณโดยอาศยวจารณญาณความคดเหนจากผเชยวชาญในเรองนนๆ หรอผมประสบการณ มหลายวธ ไดแก การสำารวจวจยตลาด(Market Survey) วธเดลฟาย (Delphi method) คาประมาณจากพนกงานขาย (Sales ForceEstimates), Scenario Analysis และ Relevance Trees เปนตน วธการพยากรณเชงคณภาพนม

12

ขอเสยคอ คาใชจายสง และมความถกตองตำา ดงนนผพยากรณ จำาเปนตองเขาใจในปจจยดานอนทเกยวของกบสถานการณ เพอให การพยากรณมความแมนยำามากขน (กณฑล, 2545)

2. การพยากรณเชงปรมาณ (Quantitative Forecasting Method) เปนวธการทใชขอมลหรอตวเลข ในอดตเพอทำานายตวแปรทสนใจในอนาคตโดยขอมลทใชนนตองม ความสมพนธกน การพยากรณเชงปรมาณสามารถแบงไดเปน 2 เทคนคคอ

2.1 เทคนคการวเคราะหอนกรมเวลา (Time Series analysis) เปนเทคนคทใชขอมลในอดตทถกเกบรวบรวมอยางตอเนอง เพอหารปแบบของขอมลในอนาคต (Data Pattern) ทเหมาะสมและนำารปแบบขอมลนนมาใชในการพยากรณขอมลในอนาคต การพยากรณโดยใชตวแบบอนกรมเวลาน จะใหผลดทสดกบสถานการณทคงท มความแปรผนตำา ไดแก เทคนคคาเฉลยเคลอนทแบบตางๆ (กณฑล, 2545)

2.2 เทคนควเคราะหสาเหต (Causal Model) เปนการพยากรณโดยเนนความสนใจความสมพนธระหวางตวแปรตน คอ ตวแปรทมผลกระทบกบ ตวแปรทตองการพยากรณ และ ตวแปรตาม คอ ตวแปรทตองการพยากรณ ไดแก เทคนคการวเคราะหความถดถอย (RegressionAnalysis) เทคนคนมขอเสย คอ อาจหาขอมลทมจำานวนไมเพยงพอ และตองใชความรทางสถตในการอานผล

13

การวเคราะหอนกรมเวลาอนกรมเวลา คอ กลมของคาสงเกต หรอขอมลทถกรวบรวมขน

อยางตอเนองไวตามลำาดบเวลา มองคประกอบหลก 4 สวนไดแก แนวโนม (Trend) วฏจกร (Cyclical) ฤดกาล (Seasonal)และปจจยโดยสม (Random Factor หรอ Irregular Factor)

แนวโนม (Trend) หมายถง ขอมลอนกรมเวลาทมกมการเปลยนแปลงในระยะยาวโดยมแนวโนมทเพมขน หรอลดลง สวนขอมลทไมมการเปลยนแปลงแบบเพมขน หรอลดลง เรยกวาขอมลคงท สามารถสรางแบบจำาลองเสนตรง และอธบายไดดวยคาตดแกนตง และความชนของเสนตรงบนกราฟ วธการพยากรณทใชกบ ขอมลทมลกษณะแนวโนมน ไดแก การวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis) การปรบเรยบดวยเสนโคงเลขชกำาลงสองชน (Double Exponential Smoothing)

วฏจกร (Cyclical) หมายถง ขอมลอนกรมเวลาทมการเปลยนแปลงขน ลง เหมอนรปคลนตลอดเสนแนวโนม จะเกยวของกบวฏจกรของธรกจ เกบขอมลตอเนองหลายป แตละวฏจกรจะเกดขนในชวงเวลาทนานกวา 1 ป และเกดเหตการณแบบเดมอก ทก ๆ 2-3 ป หรอมากกวานนเทคนคทใชในการพยากรณกบขอมลทมรปแบบวฏจกร ไดแก วธแยกสวนประกอบอนกรมเวลา(Time Series Decomposition)

ฤดกาล (Seasonal) เปนรปแบบอนกรมมเวลาทมรปแบบเกดซำากนทกป การเคลอนไหวในแตละชวงไมแตกตางกน หากชวงใดมการเคลอนไหวสงหรอตำา มกเปนชวงนนเสมอ เชน ยอดขายนำาอดลมทเพมสงขนในชวงฤดรอนของทกป เทคนคทใชในการพยากรณกบขอมลทมรปแบบฤดกาล ไดแก วธการพยากรณของ Winters (Winters’ Method)

14

ปจจยโดยสม (Random Factor) เปนปจจยทไมมแบบแผน กระจายตวไมแนนอน ซงเปนไปตามธรรมชาต

การวเคราะหอนกรมเวลา (Time Series method) เพอพยากรณขอมลในอนาคต สามารถแบงแบบจำาลองเปนกลมตามลกษณะหรอรปแบบของขอมลไดดงน

1. แบบจำาลองคงท (Constant หรอ Stationary Model) ใชในการพยากรณชวงสน ๆ กบขอมลทมลกษณะคงท ไมมแนวโนม หรอฤดกาลมาเกยวของ ซงเทคนคการพยากรณทเหมาะสมไดแก การหาคาเฉลยเคลอนท (Moving Average) การหาคาเฉลยเคลอนทแบบถวงนำาหนก(Weighted Moving Average) และการปรบเรยบเอกซโปเนนเชยลอยางงาย (Simple ExponentialSmoothing) เปนตน

รปท 1 ขอมลทมลกษณะคงท ไมมแนวโนมและอทธพลของฤดกาลทมา: Fogarty D.W. และคณะ (1991)

15

2. แบบจำาลองเชงแนวโนม (Trend Model) ใชกบการพยากรณขอมลทมอทธพลของแนวโนมในอนกรม ซงเทคนคการพยากรณทเหมาะสม ไดแก การปรบเรยบเอกซโปเนนเชยลสองครง (Double Exponential Smoothing) และการวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis) เปนตน

รปท 2 ขอมลทมลกษณะของแนวโนมในอนกรมทมา: Fogarty D.W. และคณะ (1991)

3. แบบจำาลองเชงฤดกาล (Seasonal Model) ใชกบการพยากรณขอมลทมอทธพลของฤดกาลในอนกรม ซงเทคนคการพยากรณทเหมาะสม ไดแก วธของวนเทอร (Winters)

16

รปท 3 ขอมลทมอทธพลของฤดกาลในอนกรมทมา: Fogarty D.W. และคณะ (1991)

4. แบบจำาลองเชงแนวโนมและฤดกาล (Trend and Seasonal Model) ใชกบการพยากรณขอมลทมอทธพลของแนวโนมและอทธพลของฤดกาลรวมกนในอนกรม ซงเทคนคการพยากรณทเหมาะสม ไดแก วธของโฮลทและวนเทอร (Winters) และวธแยกอนกรมเวลา (Time SeriesDecomposition)

17

รปท 4 ขอมลทมอทธพลของแนวโนมและอทธพลของฤดกาลรวมกนในอนกรม

ทมา: Fogarty D.W. และคณะ (1991)

เทคนคการพยากรณแบบอนกรมเวลาขอมลทคงท ไมมลกษณะแนวโนม และฤดกาล มวธการ

พยากรณตางๆดงน1. เทคนคการหาคาเฉลย (Averaging Method) ม

สมมตฐานวาใหนำาหนกของขอมลในอดตแตละชวงเวลาเทาเทยมกนโดยการนำาขอมลอนกรม เวลามาถวเฉลย (Averaging Method)เทคนคการหาคาเฉลยน สามารถแบงออกไดเปน 2 แบบ คอ

คาเฉลยเคลอนทแบบงาย (Single Moving Average) เปนการนำาขอมลในอดตมาถวงนำาหนกเทา ๆ กน เพอพยากรณในอนาคต มสมการในการพยากรณ คอ

F t=(D t−1+Dt−2+...+Dt−N )

N

18

โดยให Ft คอ คาพยากรณ ณ เวลา tDt คอ คาอปสงค ณ เวลา tN คอ จำานวนขอมล หรอชวงเวลาทนำามาเฉลย

คาเฉลยเคลอนทถวงนำาหนก (Weighted Moving Average) เปนการนำาขอมลมาถวงนำาหนกโดยใหนำาหนกในการคำานวณคาเฉลยกบขอมลลาสดมากกวาขอมลเกา โดยมสมการในการพยากรณ คอ

F t=W 1Dt−1+w2D t−2+...+W nDt−n

โดยให Ft คอ คาพยากรณ ณ เวลา tDt คอ คาอปสงค ณ เวลา tWt คอ นำาหนกทกำาหนดใหอปสงค ณ เวลา t

2. วธปรบเรยบเอกซโปเนนเชยลอยางงาย (Simple Exponential Smoothing หรอSingle Exponential Smoothing หรอ SES) ในการกำาหนดคาแอลฟาทสงนนจะใหนำาหนกกบอปสงคลาสดมาก และทำาใหการทำานายคาของอนกรมทมแนวโนมไดแมนยำาขน นยมใชกบการพยากรณชวงเวลาสนๆ โดยจำานวนขอมลทเหมาะสมสำาหรบวธน ควรจะมอยางนอย 5 -10 ขอมลโดยมสมการในการพยากรณ คอ

F t=α Dt−1+(1−∝)Ft−1

โดยให Ft คอ คาพยากรณ ณ เวลา t

19

Dt คอ คาอปสงค ณ เวลา tFt-1 คอ คาพยากรณ ณ เวลา t-1α คอ นำาหนก โดยท 0 ≤ α ≤1

ขอมลทมลกษณะแนวโนม ไมมองคประกอบฤดกาลเกยวของ มวธการพยากรณดงน

3. เทคนคปรบเรยบเอกซโปเนนเชยล (Exponential smoothing method) มสมมตฐานวาขอมลทเกดขนในอดตแตละชวงเวลามนำาหนกไมเทากน จงมการใหนำาหนกกบขอมลทเกดใกลเคยงกบปจจบนมากกวาขอมลทเกดขนในอดต มการกำาหนดคานำาหนกโดยใช แอลฟา (α ) ซงมคาระหวาง 0 ถง 1 โดย คานำาหนกรวมของแอลฟาตองเทากบ 1 เสมอ นอกจากน ตองมการคำานงถงสวนประกอบของขอมลวาขอมลมสวนประกอบใด อยบาง เชน หากขอมลมองคประกอบของแนวโนมอยตองมการแทนคานำาหนกดวยเบตา (β) หรอหากมองคประกอบของฤดกาลประกอบ จะแทนคานำาหนกดวยแกมมา (γ) ดงนน เทคนคน ตองมการใหนำาหนก กบขอมล

วธปรบเรยบเอกซโปเนนเชยลสองครง (Double Exponential Smoothing หรอ Holt’s Method) เหมาะกบขอมลทมแนวโนมเปนเสนตรง ไมมความผนแปรดานฤดกาล มการกำาหนดนำาหนก หรอคาคงทในการปรบเรยบ 2 คาคอ แอลฟา สำาหรบคาตดแกนตง และเบตาสำาหรบความชนรอองคประกอบแนวโนม การพยากรณนใหความแมนยำากบการพยากรณระยะสนจนถงการยากรณในระยะปานกลาง ขอมลทใชควรมอยางนอย 5 ชวงเวลา เปนตนไป สมการทใชในการพยากรณคอ

At=∝D t+(1+∝)(A t−1+T t−1)

T t=β (A t−A t−1)+(1−β )T t−1

20

F t+1=A t+T t

โดยให At คอ คาเฉลยหรอคาตดแกนตง ณ เวลา tTt คอ คาประมาณขององคประกอบแนวโนม หรอ

คาความชน ณ เวลา tDt คอ คาอปสงคลาสดα และ β คอ นำาหนก โดยท 0 ≤ α ≤1 และ 0 ≤ β

≤1ขอมลทมลกษณะแนวโนม มองคประกอบฤดกาลเกยวของ มวธ

การพยากรณตางๆดงน4. วธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอร (Holt-Winters’

Seasonal Smoothing Method) เปนการปรบเรยบโดยคำานงถงอทธพลของแนวโนมและฤดกาล แบงได 2 แบบ คอ วธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอรทมฤดกาลแบบบวก (Holt-Winters’ Additive Seasonal Smoothing Method) และวธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอรทมฤดกาลแบบคณ คณ (Holt Winters’ Multiplicative Seasonal Smoothing Method)

4.1 วธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอรทมฤดกาลแบบบวก (Holt-Winters’Additive Seasonal Smoothing Method) ใชการปรบเรยบแบบเอกซโปเนนเชยลในการกำาหนดคาระดบหรอฐานของอนกรม คาแนวโนม และคาฤดกาล จากนนนำาคาทง 3 มาบวกกน ในการคำานวณมการกำาหนดคาคงทในการปรบเรยบกบขอมลทง 3 คา เพอใหไดคาพยากรณถกตองมากทสด วธนเหมาะกบขอมลทมอทธพลของแนวโนม และอทธพลของฤดกาลทไมเพมขนตามเวลาโดยมสมการทเกยวของดงน

ระดบหรอฐานปจจบนของอนกรมLt=∝(Dt S t− p)+¿

21

องคประกอบแนวโนม

T t=β (Lt−Lt−1)+(1−β)T t−1

องคประกอบฤดกาลSt=γ (Dt−Lt)+(1+γ ) S t−1

สมการในการพยากรณ คอ

โดยให Ft+n คอ คาพยากรณ ณ เวลา t+1Lt คอ คาระดบหรอฐานของอนกรมเวลา ณ เวลา tTt คอ คาแนวโนมของอนกรมเวลา ณ เวลา tSt คอ คาฤดกาลของอนกรมเวลา ณ เวลา tDt คอ คาอปสงค ณ เวลา tα , β และ γ คอ คาคงทในการปรบเรยบ โดยท 0 ≤

α ≤1, 0 ≤ β ≤1 และ0 ≤ γ ≤1

P คอ จำานวนฤดกาลในอนกรมเวลา เชน ฤดกาลสำาหรบ 1 ปอาจเปนเดอน (p = 12) หรอสปดาห (p = 52) เปนตน

n คอ ชวงเวลาทตองการพยากรณ

4.2 วธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอรทมฤดกาลแบบคณ (Holt-Winters’Multiplication Seasonal Smoothing Method) ใชการปรบเรยบแบบเอกซโปเนนเชยลในการกำาหนดคาระดบหรอฐานของอนกรม คาแนวโนม และคาฤดกาล ลกษณะเดยวกบวธปรบใหเรยบแบบโฮลทและวนเทอรทมฤดกาลแบบบวก จากนนนำาคาระดบและคาแนวโนมมาบวกกน แลวนำาคาทไดมาคณกบคาฤดกาล ในการคำานวณมการกำาหนดคาคงทในการปรบเรยบกบขอมลทง 3 คา

22

เพอใหไดคาพยากรณถกตองมากทสดวธนเหมาะกบขอมลทมอทธพลของแนวโนม และอทธพลของฤดกาลทเพมขนตามกาลเวลา โดยมสมการทเกยวของดงน

ระดบหรอฐานปจจบนของอนกรมLt=∝Dt− p¿+¿

องคประกอบแนวโนมT t=β (Lt−Lt−1)+(1−β)T t−1

องคประกอบฤดกาลSt=γ (Dt−Lt)+(1+γ )S t−1

สมการพยากรณคอ F t+n=(Lt+nT t)S t−p

โดยให Ft+n คอ คาพยากรณ ณ เวลา t+nLt คอ คาระดบหรอฐานของอนกรมเวลา ณ เวลา tTt คอ คาแนวโนมของอนกรมเวลา ณ เวลา tSt คอ คาฤดกาลของอนกรมเวลา ณ เวลา tDt คอ คาอปสงค ณ เวลา tα , β และ γ คอ คาคงทในการปรบเรยบ โดยท 0 ≤ α ≤1, 0 ≤

β ≤1และ 0 ≤ γ ≤1

p คอ จำานวนฤดกาลในอนกรมเวลา เชน ฤดกาลสำาหรบ 1 ปอาจเปน

เดอน (p = 12)n คอ ชวงเวลาทตองการพยากรณ

23

5. วธแยกอนกรมเวลา (Time Series Decomposition) ใชกบขอมลทมอทธพลของแนวโนมและฤดกาลในอนกรม โดยอาศยการแยกองคประกอบในอนกรมเวลาออกเปนองคประกอบแนวโนม องคประกอบฤดกาล และองคประกอบสม วธพยากรณแบบแยกอนกรมเวลานตองมขอมลในอดตอยางนอย 48 เดอน โดยมขนตอนในการคำานวณ 5 ขนตอน ดงน

1) หาคาเฉลยเคลอนทกลางในชวง 12 เดอน (12-Month Centered Moving Average) ซงเปนการแยกองคประกอบฤดกาลออกจากขอมล

2) ประมาณคาดชนฤดกาล (Seasonal Indices) โดยคำานวณอตราสวนระหวางอปสงคจรงและคาเฉลยเคลอนทกลางในชวง 12 เดอน Seasonal Factor คอ อตราสวนระหวางอปสงคจรงในแตละเดอน และคาเฉลยเคลอนทกลางในชวง 12 เดอน คาดชนฤดกาล (Seasonal Indices) ไดจากการเฉลยคา Seasonal Factor ของแตละเดอน

3) หาเสนตรงทเหมาะสม (Fit a Line) โดยหาคาตดแกนตงและความชน หรอทำาการวเคราะหการถดถอยเชงเสน ซงเปนตวแทนขอมลทปราศจากองคประกอบฤดกาล (Deseasonalized Data)

4) พยากรณคาอปสงคทปราศจากอนกรมฤดกาล โดยใชสมการเชงเสนจากขอ 3)

5) คณคาพยากรณจากขอ 4) ดวยดชนฤดกาล (Seasonal Indices) เพอหาคาพยากรณสดทาย

การเลอกเทคนคการพยากรณไปใชนนจำาเปนตองเขาใจถงปญหา และรปแบบหรอลกษณะของขอมลทมอยเพอใหสามารถเลอกเทคนคไดอยางเหมาะสม และควรตรวจสอบความเหมาะสมของเทคนคตาง ๆ ไดจากการวดความถกตองของการพยากรณทกครง

24

การวดความถกตองของการพยากรณคอการเปรยบเทยบคาพยากรณทไดกบคาจากขอมลจรง

วาแตกตางกนมากนอยเพยงใด ซงคอการหาคาคลาดเคลอนในการพยากรณ หรอผลตางระหวางอปสงคจรงและคาพยากรณ ถาการพยากรณมประสทธผล คาคลาดเคลอนจะตำา และตองไมเอนเอยง โดยมวธวดความถกตองของการพยากรณ ดงน

1. คาเฉลยความเบยงเบนสมบรณ (Mean Absolute Deviation หรอ MAD) เปนการวดความถกตองของการพยากรณ โดยสามารถแกปญหาจากวธคาเฉลยความผดพลาด โดยไมคำานงถงเครองหมาย

MAD=∑i=1

n

|D i−Fi|n

2. คาคลาดเคลอนเฉลยกำาลงสอง (Mean Square Error หรอ MSE)เปนการวดความถกตองของการพยากรณ โดยพจารณาความแตกตางระหวางคาทเกดขนจรงกบคาพยากรณโดยวธยกกำาลงสอง

3. รากทสองของคาคลาดเคลอนเฉลยกำาลงสอง (Root Mean Square Error, RMSE)

4. เปอรเซนตคาคลาดเคลอนสมบรณเฉลย (Mean Absolute Percentage Error หรอ MAPE) เปนคาวดความถกตองของการพยากรณ โดยพจารณาจากขนาดของความคลาดเคลอนของการพยากรณเทยบกบคาจรง โดยคา MAPE ทตำาบงบอกวาเทคนคทใชนนมความแมนยำา

การวเคราะหคาคลาดเคลอนในการพยากรณตงอยบนสมมตฐานทวา คาคลาดเคลอนมการแจกแจงแบบปกต และเปนอสระตอกน คา

25

เฉลยเปนศนย และมคาความแปรปรวนคงท โดยการทดสอบสมมตฐานดงกลาวสามารถทำาไดโดยการสราง Normal Probability plot หรอการทดสอบจากคา Kolmogorov Smirnov test (KS-Test) เพอใชในการ ทดสอบการแจกแจงแบบปกตของคาคลาดเคลอน และในสวนของการทดสอบความแปรปรวนของคา คลาดเคลอน จะใชการสรางแผนภาพระหวางคาความคลาดเคลอนกบเวลา นอกจากนแผนภาพองกลาวสามารถใชประเมนความเอนเอยงทางสถตของคาพยากรณไดดวย

ในการเปรยบเทยบคาความผดพลาดตาง ๆ ไมควรใช คาความผดพลาดเพยงอนใดอนหนงเทานนในการตดสนวาวธพยากรณใดมความเหมาะสมมากกวากน แตควรใชคาความผดพลาดหลาย ๆ คาเปรยบเทยบกน กอนทจะตดสนวาวธการพยากรณแบบใดจะใหคาคลาดเคลอนตำาทสดการจดการสนคาคงคลงสนคาคงคลง คอสงทเกบไวเพอตอบสนองความตองการของลกคา ซงครอบคลมทงวตถดบ (Raw Material) งานระหวางผลต (Work in Process) และสนคาสำาเรจรป (Finished Goods)ซงการทบรษทสามารถจดการสนคาคงคลงไดอยางมประสทธภาพชวยใหบรษทสามรถตอบสนองตอการเปลยนแปลงของอปสงคหรอความคลาดเคลอนในอปสงคได นอกจากนยงสามารถตอบสนองความตองการของลกคา หรอผจดสงสนคาทอยหางไกลซงตองใชเวลาในการขนสงดวยระบบการควบคมหรอตรวจสอบสนคาคงคลงสามารถแบงไดเปน 2 ระบบ ดงน

1. ระบบการตรวจสอบแบบตอเนองแบบตอเนอง (Continuous Review System) หรออาจเรยกวาระบบจดสงซอ (Reorder Point System) ซงระบบนจะทำาการตรวจสอบและบนทกระดบวสดคงคลงทกครงทมการใชวสดคงคลงไมวาจะเปนการรบเขาหรอจายออก เพอดวาถงจดสงซอทกำาหนดไวแลวหรอไม เพอให

26

มเพยงพอตอปรมาณอปสงคในอนาคต และสามารถรกษาระดบการบรการลกคาไดตลอด มกใชกบสนคาทมความสำาคญสง หรอสนคาอปโภค บรโภค ทสามารถทดแทนไดดวยยหออน เปนตน ในระบบการตรวจสอบแบบตอเนองมขอด คอ มระดบสนคาคงคลงสำารองตำาทำาใหประหยดตนทนในการจดเกบคงคลง และอาจไดรบสวนลดหากการสงซอมขนาดใหญและคงท แตมขอเสยคอมตนทนในการตรวจสอบสงอาจเนองมาจากตองใชพนกงานจำานวนมาก หรอตองลงทนในเทคโนโลยทเกยวของเพอใหสามารถจดการขอมลไดงายขน เชน การใชรหสแทง (Bar Code) เปนตน

2. ระบบการตรวจสอบแบบชวงเวลา (Periodic Review System) หรออาจเรยกวาระบบการสงซอเปนระยะ (Periodic Reorder System) เปนระบบทมระยะเวลาการตรวจสอบระดบวสดคงคลงเปนระยะ ๆ ตามทกำาหนดไวเทานน เชน ตรวจสอบทกวนจนทร เปนตน ทำาใหพนกงานสามารถคาดเดาภาระงานไดงายขน และตนทนในการตรวจสอบตำากวาระบบการตรวจสอบแบบตอเนอง เหมาะกบวสดคงคลงทมชวงเวลาในการสงซอทแนนอน ทงนเพอลดความผนผวนของเวลาในการจดสงซงจะมผลตอระดบสนคาคงคลงสำารองดวย ระบบนจะทำาใหปรมาณการสงซอแตละครงไมคงท เนองจากถกกำาหนดไวดวยระดบสนคาคงคลงสงสด ระบบการตรวจสอบแบบชวงเวลามขอด คอ ทำาใหการบรหารระบบคงคลงเปนไปไดสะดวกเนองจากทำาการเตมเตมคลงสนคาดวยระยะเวลาทแนนอน ทำาใหประหยดตนทนในการสงซอและคาขนสงเนองจากสามารถรวมสนคาหลายรายการจากการสงซอในครงเดยว แตมขอเสย คอมตนทนในการจดเกบสงเนองจากในระบบนจำาเปนตองมปรมาณสนคาคงคลงสำารองสง

ระบบการจำาแนกสนคาคงคลงแบบ ABC (ABC analysis)

27

เปนระบบทใชสำาหรบบรหารสนคาคงคลงในกรณทวสดคงคลงหลายชนด พจารณาจากมลคา หรอยอดขายของวสดคงคลงแตละรายการ จะชวยระบวาสนคาใดสงผลตอตนทนดานสนคาคงคลงมากทสด ซงนำาไปใชในการกำาหนดนโยบายสนคาคงคลงไดอยางเหมาะสม โดยสนคาทมลคาสงจะไดรบความสำาคญมากทสด และใหความสำาคญรองลงไปกบสนคาทมลคารองลงไปทงนเพอลดการสญเสยเวลา และลดคาใชจายในการตรวจสอบตรวจสอบและจดเกบ หากใหความสำาคญกบทกสนคาในระดบทเทากน โดยสามารถแบงสนคาไดเปน 3 กลม และควรกำาหนดนโยบายตรวจสอบสนคาคงคลง ดงน

กลม A เปนกลมทมมลคาหรอยอดขายสงประมาณ 70-80% ของมลคาทงหมด แตปรมาณนอยประมาณ 15-20% ของรายการสนคาคงคลงทงหมด สนคาในกลมนควรใชระบบการตรวจสอบระดบคงคลงแบบตอเนอง และตองมพนทจดเกบทปลอดภย นอกนนควรหาผจดสงไวหลายราย เพอลดความเสยงในการเกดสนคาขาดมอ หรอสนคาไมเพยงพอตอการจดสง

กลม B เปนกลมทมมลคาหรอยอดขายปานกลางประมาณ 10-15% ของมลคาทงหมด และปรมาณปานกลางประมาณ 25-30% ของรายการสนคาคงคลงทงหมด การตรวจสอบและควบคมของสนคาในกลมนจะเขมงวดนอยกวาสนคากลม A ใชระบบการตรวจสอบระดบคงคลงแบบตอเนองเชนเดยวกน แตอาจมความถในการตรวจสอบนอยกวา และตองมการบนทกยอดสนคาอยางสมำาเสมอเชนเดยวกบสนคากลม A

กลม C เปนกลมทมมลคาหรอยอดขายตำาประมาณ 5-10 % ของมลคาทงหมด แตปรมาณมากประมาณ 60-65% ของรายการสนคาคงคลงทงหมด สนคาในกลมนไมจำาเปนตองมการตรวจสอบอยางเขมงวดอาจมการบนทกบาง เนองจากเปนกลมสนคาทมราคาถก มปรมาณมากและสงซอไดงาย ความถในการตรวจสอบตำากวาอก 2

28

กลม เชน ตรวจทกเดอน เปนตนปจจยทมความสำาคญตอรายการสนคา (พรธภา, 2551) เพอนำามาจำาแนกประเภทสนคาไดแก

1. มลคาการใชตอป (Annual Usage)2. ราคาตอหนวย (Unit Cost)3. ความยากงายในการจดหาของสนคา (Scarcity of

Material)

นอกจากการใชหลกการ ABC เพอจำาแนกประเภทสนคาแลว ยงสามารถใชอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลง (Inventory Turnover) เพอจำาแนกประเภทสนคาอกวธหนง โดยคำานวณไดจาก อตราสวนของมลคายอดขายตอปตอคาเฉลยของมลคาสนคาคงคลง ทำาใหสามารถจดลำาดบความสำาคญของสนคาได หากสนคาใดมยอดขายสงกจะทำาใหอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลงสงดวยเชนกน นอกจากนอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลงยงเปนขอมลทใชวดประสทธภาพการจดการสนคาคงคลง และใชรายงานสถานะทางการเงนของบรษทอกดวย

ตนทนทเกยวของกบการจดเกบสนคาคงคลง (Inventory Related Cost) (ปรารถนา, 2550)

1. ตนทนในการสงซอ (Ordering Preparation Cost) เกดขนเมอทำาการสงซอเพอเตมคงคลงสนคาแตละครง ซงจะขนกบจำานวนครงทสงซอ ไมขนกบปรมาณทสงซอ ไดแก คาใชจายในการจดการเอกสาร คาใชจายในการรบสนคา คาใชจายในการตดตอหรอตดตามการสงซอ เปนตน

2. ตนทนในการจดตง หรอจดเตรยมเครองจกร (Setup Cost) เปนคาใชจายของแรงงานและเวลาทใชในการตงเครองจกรใหม หรอใชในการทำาความสะอาดสายการผลต เมอมการเปลยนสายผลต

29

ผลตภณฑเปนชนดอนของเครองจกร ซงจะขนกบจำานวนครงทสงซอ ไมขนกบปรมาณทสงผลต

3. ตนทนในการเกบรกษาคงคลง (Inventory Carrying Cost) แปรผนจากปรมาณและระยะเวลาในการเกบสนคาคงคลง ไดแก ดอกเบย (Interest), คาเสยโอกาสทางธรกจ (Opportunity Cost), คาใชจายในการเกบและจดการวสดคงคลง (Storage and Handling Cost) เชน คาไฟฟา คาเชาคลงสนคา คาจางพนกงานตนทนการลดลงของคงคลง, (Shrinkage Cost) เนองจากของแตก เสยหาย หรอชำารด, คาเสยหายจากการลาสมยหรอหมดอายในการกระจายสนคา (Channel Obsolescence) ซงเปนการชวยเหลอคคาตามสญญา

4. ตนทนจากการขาดคงคลง (Shortage/ Backorder Cost) เกดขนเมออปสงคมมากกวาปรมาณสนคาคงคลง อาจเปนคาเสยโอกาสทางธรกจเนองจากลกคาไปซอสนคาจากบรษทอนทเหมอนกน หรออาจเปนคาเสยหายหรอเงนลดหยอนทตองจายใหกบลกคาตามสญญาทตกลงไวหรออาจเปนตนทนทไมสามารถคดเปนมลคาได เนองจาเปนภาพลกษณ หรอความนาเชอถอทบรษทเสยไป (Goodwill)

การทบรษททำาการสงซอแตละครงในปรมาณมาก แตสงซอไมบอยครงทำาใหตนทนในการสงซอตอปตำา แตจะทำาใหตนทนในการจดเกบคงคลงตอปสง เนองจากมปรมาณคงคลงมากในทางตรงกนขามถาบรษททำาการสงซอแตละครงในปรมาณนอย บรษทจำาเปนตองสงซอบอยครงทำาใหตนทนในการสงซอตอปสง แตจะทำาใหตนทนในการจดเกบคงคลงตอปตำาเนองจากปรมาณคงคลงในแตละรอบตำา ดงนนบรษทจงควรหาจดททำาใหตนทนทงสองทขดแยงกนนสมดลกนเพอใหคาใชจายรวมตำาทสด โดยการหาปรมาณสงซอทประหยด (EOQ) หรอ การหาปรมาณสงผลตทประหยด (EPQ)

30

ขนาดการสงซอทประหยด (Economic Order Quantity; EOQ)

ใชในการตดสนใจวาจะสงซอจำานวนเทาไหรหรอเมอไหรเพอใหเกดตนทนรวมทตำาทสดโดยมขอสมมตดงน

1. อปสงคมคาคงท2. เวลานำาในการจดสงสนคาเปนศนย (Lead time is zero)3. การสงซอเปนแบบตอเนอง4. ตนทนในการจดเกบและตนทนในการสงซอวสดคงคลงมคา

คงท5. ตอบสนองความตองการทกชนเพอไมเกดสนคาขาดมอ

ปรมาณการผลตทประหยดทสด (Economic Production Quantity; EPQ) (พรธภา, 2551)

ใชในการตดสนใจวาจะสงซอจำานวนเทาไหรหรอเมอไหรเพอใหเกดตนทนรวมทตำาทสดโดยตวแปรในการคำานวณเหมอนการคำานวณ EOQ แตมตวแปรเพมหนงตวคอ μ ซงเปนความสามารถในการผลตตอชวงเวลา (Production Rate per Period)

จดสงซอ (Reorder Point)คอระดบทกำาหนดไววาเมอใดควรสงซอ หรอสงซอจำานวนเทาใด

เพอเตมเตมคงคลง ซงขนกบนโยบายการควบคมสนคาคงคลงทกำาหนดไว มความสมพนธกบ 2 ตวแปร คอ อปสงค(Demand) และรอบเวลาในการสงซอ หรอเวลานำา (Lead Time) การคำานวณจดสงซอจะแตกตางกนตามลกษณะของอปสงคและเวลานำา ดงน

1. กรณอปสงคและเวลานำามคาแนนอนROP = dL

31

โดยท d คอ อปสงคตอชวงเวลาหนงL คอ เวลานำา

2. กรณอปสงคไมแนนอนแตเวลานำามคาแนนอน ตองมการเกบสนคาคงคลงสำารองไวเพอใหสามารถตอบสนองความตองการทแปรปรวนนน หรอเพอรกษาระดบบรการลกคาไวไดอยางตอเนอง

3. กรณอปสงคแนนอนแตเวลานำามคาไมแนนอนตองมการเกบสนคาคงคลงสำารองไวเพอใหสามารถตอบสนองตออปสงคในชวงเวลานำาไมคงทนนเชนเดยวกน

ตอนท 3 อตสาหกรรมเซรามกส (Industrial ceramics)ในสมยกอน เซรามกสหมายถงศลปะทเกยวของกบ

เครองป นดนเผา เนองจากคำาวา  เซรามกส“ ” มรากศพทมาจากภาษากรกวา  เครามอส“ ”  ซงหมายถงวสดทผานการเผา  ปจจบนน เซรามกส หมายถง ผลตภณฑททำาจากวตถดบในธรรมชาต เชน ดน หน ทราย และแรธาตตางๆ นำามาผสมกน แลวทำาเปนสงประดษฐ หลงจากนนจงนำาไปเผาเพอเปลยนเนอวตถใหแขงแรง สามารถคงรปอยได                อตสาหกรรมเซรามกสเปนอตสาหกรรมทมความสำาคญตอเศรษฐกจของประเทศ รวมทงเปนอตสาหกรรมพนฐานรองรบอตสาหกรรมอนๆ อกหลายอยาง เชน วสดทนไฟเปนวสดพนฐานของ อตสาหกรรมถลงและผลตโลหะ ซเมนตเปนวสดสำาคญของงานการกอสรางและสถาปตยกรรม เปนตนกระบวนการผลตเซรามกสมขนตอน ดงน

การเตรยมวตถดบ                       1. การขนรป                       2. การตากแหง                       3. การเผาดบ                       4. การเคลอบ

32

                       5. การเผาเคลอบนอกจากน อาจมการตกแตงใหสวยงามโดยการเขยนลวดลาย

ดวยสหรอการตดรปลอก สามารถทำาไดทงกอนและหลงเคลอบ

  การขนรปผลตภณฑ  การขนรปผลตภณฑเซรามกสมหลายวธดวยกน ดงตอไปน                   1. การเทแบบ โดยผสมดนกบนำาจนไดทแลวเทลงในแบบซงมรปรางตางๆ ปลอยไวจนแขงตว จากนนจงแกะแบบและตกแตงผลตภณฑใหเรยบรอยการขนรปดวยวธน ใชในการผลตแจกน ขวด และเครองสขภณฑตางๆ                   2. การใชแปนหมน จะป นไดเฉพาะภาชนะทมลกษณะกลม ทรงกลมหรอทรงกระบอก เชน การป นไห โอง อาง กระถาง แจกน การปนตองใชความชำานาญเปนพเศษจงจะไดเปนรปทรงตามตองการ                   3. การหลอมเหลว โดยหลอมเหลวเนอผลตภณฑดวยความรอนแลวเทลงในแบบโลหะหรอแบบทราย จากนนปลอยใหเยนตวลง ผลตภณฑทไดจะมเนอแนนมากและทนตอการกดกรอนสง                   4. การอดเนอดนผานหวแบบ เปนวธการขนรปทนยมใชในระบบอตสาหกรรมเชน การทำาผลตภณฑวสดทนไฟ กระเบอง                   5. การอดผงเนอดนลงในแบบโลหะ เปนวธการขนรปทนยมใชในระบบอตสาหกรรมเชนเดยวกน                ผลตภณฑทขนรปเสรจแลว ควรเกบในทรมใหเนอดนแหงอยางชาๆ แลวนำามาตกแตงใหผวเรยบ จากนนจงนำาไปตากหรออบทอณหภมประมาณ 40-60 องศาเซลเซยส

  การเผาและเคลอบ                การเผาครงแรก เรยกวา เผาดบ โดยเพมอณหภมใหสงขนอยางชาๆ เพอใหผลตภณฑคงรปไมแตกชำารด ผลตภณฑสวนใหญ

33

หลงจากเผาดบแลวตองเคลอบผวเพอความสวยงามคงทน ปองกนรอยขดขวน แตบางชนดไมตองเคลอบ เชน กระถางตนไม อฐ ไสเครองกรองนำา เปนตน สารทใชเคลอบ เปนสารผสมระหวางซลเกตกบสารชวยหลอมละลาย มลกษณะเหมอนแกวบางๆ ฉาบตดอยบนผวผลตภณฑ                สวนผสมของนำาเคลอบ แบงตามสมบตทางเคมได 3 กลม ดงน                   กลมท1 สารชวยลดอณหภมการหลอมละลายของนำาเคลอบ เชน ออกไซดโลหะแอลคาไลนและแอลคาไลนเอรท รวมทงออกไซดของตะกว สงกะส และออกไซดททำาใหเกดส เชน Na2O , Li2O , K2O , Cao , ZnO เปนตน                   กลมท 2 กลมสารทเปนสารทนไฟและใหส เชน Al2O3 , Sb2O3 , Mn2O3 , Bi2O3                    กลมท 3 กลมสารทชวยใหเนอผลตภณฑทบแสง เชน  SiO2 , TiO2 , CeO2 , P2O5                เทคนคและวธการเคลอบขนอยกบลกษณะและขนาดของผลตภณฑ เมอเผาเคลอบเสรจแลวควรปลอยใหอณหภมลดลงชาๆ จนผลตภณฑเกอบเยนแลวจงนำาออกจากเตา   

ผลตภณฑเซรามก ตวอยางผลตภณฑเซรามกสบางชนด  เปนดงน

1.  ผลตภณฑเซรามกสทใชเปนภาชนะรองรบหรอปรงอาหาร  เชน  ถวย ชาม หมอหงตม

2. ผลตภณฑเครองสขภณฑ เชน โถสม อางลางหนา ทวางสบ3.  ผลตภณฑกระเบอง  เชน  กระเบองปพน กระเบองกรฝา

ผนง4.  ผลตภณฑทใชงานดานไฟฟา เชน กลองฟวส ฐานและมอจบ

สะพานไฟ

34

5.  วสดทนไฟ เชน อฐฉนวนไฟทนไฟ6.  ผลตภณฑแกว เชน แกว กระจก

   การใชผลตภณฑเซรามกส ควรคำานงถงอนตรายทอาจเกดขนจากสารตะกวทใชเปนตวชวยลดอณหภมการหลอมละลายและทำาใหมสสดใส ถานำาเคลอบยดตดกบผวเนอดนป นไมด สารทเคลอบอาจกะเทาะและมสารตะกวหลดออกมาได เพราะฉะนนการนำาผลตภณฑดงกลาวไปใชใสสารทเปนกรดหรอเปนเบส จงไมสมควร เชนการใสอาหารทเปนกรดเบส กจะทำาใหภาชนะนนถกกรอน และมสารตะกวปนหลดออกมา เปนอนตรายตอผบรโภค

ตอนท 5 กรอบแนวคดในการวจย

การวจยเชงปฎบตการ

การศกษาบรบทของบรษทในดานการผลต

สรางแบบจำาลองคณตศาสตรเพอวางแผนการผลต และ

ทดลองใชแบบจำาลอง

การประเมน

การผลต และจำาหนายสนคาเซรามกสเหมาะสมกบความ

ตองการของผชอ

35

การดำาเนนการPlanDo

CheckAction