บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเปนการพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกสเรองการออกแบบสอการศกษา

สรางสรรคสาหรบครระดบประถมศกษา ทงนผวจยขอนาเสนอแนวคดและทฤษฎทเกยวของโดยแบงออกเปน 3 ตอน ไดแก

ตอนท 1 แนวคดเกยวกบสอการศกษาสรางสรรค ตอนท 2 แนวคดเกยวกบบทเรยนอเลกทรอนกส ตอนท 3 งานวจยทเกยวของ

ตอนท 1 แนวคดเกยวกบสอการศกษาสรางสรรค

สอการศกษาเปนเครองมอสาคญททาใหผเรยนเกดการเรยนร การพฒนาสอททาใหผเรยนสามารถเรยนรเปนสงสาคญ เนองจากปจจบนขอมล ขาวสาร ความร การใชเทคโนโลยและการสอสาร ทาใหผสอนจาเปนตองพฒนาสอใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา ผสอนจาเปนตองมการรบรเรองราวใหมๆ ดวยตนเองและพฒนาศกยภาพทางการเรยนรของผเรยน ดงนนสอการศกษาจงเปนสงทจะชวยกระตนใหผเรยนรจกการเรยนรโดยผสอนเปนผใชสอทเปนสงใหม แตกตางและนาสนใจกวาสอเดมๆ เพอกระตนความอยากรอยากเหนของผเรยน โดยผเรยนมสวนรวมในการเรยนรอยางสรางสรรค สอสรางสรรคเปนการนาเทคนค วธการและเครองมอใหมๆ ทเกดจากความคดนอกกรอบจากสอเดมๆ มาประยกตใชเพอใหผเรยนเกดกระบวนการคดแปลกใหม แตกตางไปจากทเคยเรยน สงผลใหการตอบสนองตอการเรยนรมากขน (David, 2009) โดยอาศยเทคนคการสอน การมสวนรวมของผเรยน ทชวยกนอภปราย รวมกนคดรวมกนทา ประสบการณตรงของแตละบคคล การสอสารกน เปนกระบวนการสาคญททาใหเกดความคดสรางสรรค (Julian, 2007) เขมณฏฐ มงศรธรรม (2557) กลาววา ในการนาสอการศกษามาเปนเครองมอทชวยพฒนาการเรยนรของผเรยนนน ผสอนจะตองมการมาประยกตใชใหสอดคลองกบเนอหาเพอใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางรวดเรวและเขาใจงายขน สอการศกษาสรางสรรค ควรใชควบคไปกบเนอหาสาระทเนนใหผเรยน เนนการผลตสอทแตกตางไปจากสอเดมๆ เพอการกระตนความสนใจ ทาใหสอการศกษานนๆ แตกตางจากทผเรยนเคยเหนมา จะทาใหการตอบสนองการเรยนรของผเรยนใหมากขนดวยระยะเวลาทสนลงดวยความแปลกใหมและแตกตางจากทผเรยนเคยเหนมา

6

ภาพท 2.1 แนวคดพนฐานสอการศกษาสรางสรรค

แนวความคดพนฐานททาใหเกดสอการศกษาสรางสรรค ไดแก 1. ความแตกตางระหวางบคคล จากทเราไดเคยศกษาทางดานจตวทยาเกยวกบมนษย

นน พบวา มความแตกตางกน ทงดานรางกายและดานสตปญญา ความคด และความรสก การรบรและการเรยนรสงตางๆ ดงนนในการจดการเรยนการสอนจงควรจดใหสอดคลองกบผเรยน เชน ความถนด ความสนใจ ความสามารถของแตละคน อตราการเรยนเรวชาของแตละคน เชน ผเรยนทเรยนรไดเรวจะไดศกษาคนควาตอไป โดยไมตองเสยเวลา สวนผเรยนชากสามารถเรยนไดตามอตราการเรยนรของตนโดยไมเกดปมดอย นอกจากนยงสามารถตอบสนองทงดานรปแบบของแตละคน ซงแนวคดเกยวกบความแตกตางระหวางบคคลน เปนผลใหเกดสอการศกษาทใหผเรยนสามารถเรยนรไดตามความสนใจดวยตนเอง

2. การเพมปรมาณของผเรยนเปนไปอยางรวดเรวทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ทาใหผสอนตองหาสอการศกษาใหมๆ มาใชเพอใหผเรยนเกดการเรยนรไดมากขนในเวลาทจากด

3. การเรยนรของผเรยนมแนวโนมในการเรยนรดวยตนเองมากขน ตามแนวคดสมยใหมทเนนผเรยนเปนสาคญ สอการศกษาตองสามารถตอบสนองการเรยนรตามอตภาพ ตามความสามารถ และตามความสนใจของผเรยนแตละคน 4. การเปลยนแปลงเทคโนโลยและการสอสารอยางรวดเรว จากความกาวหนาของเทคโนโลยทเขามาเปนสวนหนงในชวตประจาวน ทกคน ทกเพศ ทกวย ตางกมการตดตอสอสารผานเครอขายอนเทอรเนตทงผานคอมพวเตอร โทรศพทมอถอ แทบเลต ตางใหความสาคญกบการตดตอสอสารบนเครอขายอนเทอรเนต เปนผลกอใหเกดสอการศกษาสรางสรรคททาใหผเรยนสนใจและเกดการเรยนร 5. การพฒนาการคดของผเรยน ซงเปนสวนหนงททาใหผเรยนเกดการพฒนาศกยภาพของตนเอง ซงเปนหวใจสาคญของการพฒนาประเทศการพฒนาประเทศใหมความกาวหนาทนตอการแขงขนของนานาประเทศ

เนนการเรยนรรวมกน

กระตนความคดรเรม จนตนาการ

สอการศกษาสรางสรรค

ความแตกตางระหวางบคคล

ปรมาณผเรยนเพมขน

เรยนรดวยตนเอง

เทคโนโลยสารสนเทศ

ทกษะการคด

ลกษณะสอเดม

7

6. สอการศกษาแบบเดมๆ ไมสามารถตอบสนองและกระตนความสนใจของผเรยน ไมวาจะเปนรปแบบของสอ คณภาพ ความนาสนใจ เปนตน

จากแนวคดพนฐานดงกลาวขางตน นาไปสการพฒนาสอสรางสรรคทหลากหลาย โดยประยกตใชสอเหลานนเพอใหตอบสนองกบความตองการของผเรยน โดยแบงออกเปน 4 ประเภท คอ

1. สอสรางสรรคประเภทสอสงพมพ (Printed Media) เปนสอการเรยนรทจดทาขนเพอสนองการเรยนรตามหลกสตร หรอสอสงพมพทวไป ไดแก หนงสออานเพมเตม หนงสอการตน แบบฝกทกษะ เปนตน

2. สอสรางสรรคประเภทสอกจกรรม (Activities Media) เปนสอประเภทวธการทใชในการฝกทกษะ ฝกปฏบต ซงตองใชกระบวนการคด การปฏบต และการประยกตความรของผเรยน ไดแก เกม ชดฝกอบรม ชดเสรมความร ชดเรยนรดวยตนเอง ชดสอผสม เปนตน 3. สอสรางสรรคประเภทสออเลกทรอนกส (Electronic Media) เปนสอทผลตหรอพฒนาขนเพอใชควบคกบเครองมออปกรณทางเทคโนโลย ไดแก บทเรยนมลตมเดย,บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) , e-learning, e-book, เปนตน

4. สอสรางสรรคประเภทสอใหม (New Media) เปนการสอสารในรปแบบใหมทมการนาเทคโนโลยสมยใหมเขามาประกอบการสอสาร ทาใหสามารถรบรขาวสารและโตตอบกนไดอยางรวดเรว ไดแก Social Media, Social Networking, Virtual Education, m-learning เปนตน

สอการศกษาเปนเครองมอของการเรยนร ทาหนาทถายทอดความร ความเขาใจ ความรสก เพมพนทกษะและประสบการณ สรางสถานการณการเรยนรใหแกผเรยน กระตนใหเกดการพฒนาศกยภาพ การเรยนร ตลอดจนเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมและคานยมใหแกผเรยน สอการเรยนรในยคปจจบนมอทธพลสงตอการกระตนใหผเรยนเปนผแสวงหาความรดวยตนเอง และใหคณประโยชน (กรมวชาการ, 2545) ดงน

1. ชวยใหผเรยนเขาใจ เกดความคดรวบยอดในสงทเรยนไดงายและเรวขน 2. ชวยใหผเรยนมองเหนสงทกาลงเรยนเปนรปธรรม เชอมโยงสงทอยไกลตวผเรยนส

การเรยนร เปนกระบวนการ เกดการเรยนรดวยตนเอง สงเสรมความคดสรางสรรค และสามารถบรณาการสาระการเรยนรตางๆ ใหเชอมโยงกน

3. สงเสรมการมกจกรรมรวมกนระหวางผเรยน สรางสภาพแวดลอมและประสบการณการเรยนรทแปลกใหม กระตนใหผเรยนศกษาคนควาเพมขน

4. ชวยใหผเรยนไดรบการเรยนรในหลายมตจากสอทหลากหลาย รวธการใชสอและแหลงขอมลตางๆ เพอการคนควาเพมเตม และเชอมโยงโลกทอยไกลตวผเรยนใหเขามาสการเรยนรของผเรยน

สอการศกษาสรางสรรค เปนสอทผสอนสรางขนอยางมจดมงหมายสอดคลองกบเนอหาของรายวชา วธการจดการเรยนรและการวดประเมนผล โดยการศกษาหลกการแนวคด ขนตอนการจดทา การใช เพอใหผเรยนเกดความคดสรางสรรคและองคความร ดวยการมสวนรวมในการใชสออยางเปนอสระ เหนความสาคญและมเจตคตทด

8

ผสอนเปนผมบทบาทสาคญในการสงเสรมการเรยนรของผเรยน องคประกอบทจะพฒนาการเรยนรของผเรยนขนอยทเทคนคและวธการสอนของผสอนทจะชวยกระตน สงเสรมและพฒนาการเรยนรของผเรยนใหงอกงามขน ผสอนควรจดกจกรรมใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของผเรยน โดยหาเทคนค วธการสอนและสอแปลกใหมๆ มงใหผเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง คอยตดตามและใหกาลงใจ พรอมทงเปดโอกาสใหผเรยนไดมอสระในการแสดงออกดวยการพด การกระทาตามจนตนาการและความพงพอใจของผเรยน ซ งจะชวยพฒนาการเรยนรของผเรยนไดเปนอยางด แตทงน ผสอนจะตองมความสามารถในการวเคราะหเนอหาวชาในหลกสตรเพอนาเนอหาเหลานนมาแผขยายประเดนตางๆ ใหผเรยนเกดความเขาใจไดงายขน

ในการออกแบบและพฒนาสอใหผเรยนเกดความคดสรางสรรคไดนน จะตองรจกสอแตละประเภทอยางถองแทกอนวาจะสามารถพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยนแตละระดบชนไดอยางไร จะตองเลอกใหเหมาะสมกบวยของผเรยนจงจะทาใหการเรยนรนนมประสทธภาพ ในการพฒนาการศกษา ผสอนจะมวธการอยางไรทจะสรางสรรคสอการศกษาใหผเรยนสนใจ เพราะปจจบนมการปฏรปทเนนผเรยนเปนสาคญ เกดการเรยนรตามสภาพจรง เรยนรจากประสบการณทาใหเกดการเรยนรอยางเตมศกยภาพ ทาใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย มความกระตอรอรนและเกดความอยากรอยากเหน สงเหลานจะเกดขนไดตองอาศยองคประกอบทสาคญ ดงนนผสอนจาเปนตองมความรเกยวกบการสรางสรรคสอการศกษา สามารถนามาออกแบบและประยกตใชในการเรยนการสอนเพอใหผเรยนสามารถพฒนาตนเองไดอยางเตมทและเตมความสามารถ ซงจะสงผลใหเกดประสทธภาพสงสดในการนาสอสรางสรรคไปสการเรยนรทพฒนาการศกษาใหมความเจรญกาวหนาตอไป ความคดสรางสรรคกบการเรยนร

ความคดสรางสรรค เปนกระบวนการคดของสมองซงมความสามารถในการคดทหลากหลายและแปลกใหมจากเดม โดยสามารถนานาทฤษฎหรอหลกการไปประยกตใชจนนาไปสการคดคนและสรางสงประดษฐทแปลกใหมในมตทกวางขน เชน การมความคดสรางสรรคในการสอน ทาใหไดเทคนคการสอนทแปลกใหม ดงดดความสนใจของผเรยน การมความคดสรางสรรคในการเรยน ทาใหจดจาและเรยนรไดเรวขน จาไดนานขน เปนตน

ลกษณะของผเรยนทมความคดสรางสรรค มกจะเรมจากไมชอบความจาเจ ซาซาก แตชอบการปรบปรงและเปลยนแปลงใหงานมชวตชวามากขน มความแปลกใหมกวาเดม ชอบทางานทคอนขางยากและซบซอน โดยอาศยความสามารถสงใหสาเรจได เปนการทางานจากแรงจงใจภายในหรอความศรทธาและพอใจทจะทาสงนนๆ ดงนนจะเปนบคคลทมความคดรเรม คดนอกกรอบ กลาแสดงออก กลาทดลอง กลาเสยง มความเชอมนในตนเอง

กลฟอรด (Guilford, 1991) ไดกาหนดองคประกอบของความคดสรางสรรค ไวดงน 1. ความคดรเรม ( Originality) หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางจาก

ความคดธรรมดาหรอความคดงายๆ ทเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม 2. ความคดคลอง (Fluency) หมายถง เปนความคดในเรองเดยวกนทไมซากนใน

องคประกอบน ความคดจะโลดแลนออกมามากมาย

9

3. ความคดยดหยน หรอความยดหยนในการคด (Flexibility) หมายถง ประเภทหรอแบบของความคดทพยายามคดไดหลายอยางตางๆ กน เชน ประโยชนของกอนหนคออะไร หรอความยดหยนดานการดดแปลงสงตางๆ มาใชใหเกดประโยชน

4. ความคดละเอยดลออ (Elaborative) เปนความคดทตองทาดวยความระมดระวงและมรายละเอยดทสามารถทาใหความคดสรางสรรคนนสมบรณขนได

นอกจากน อาร พนธมณ (2543) กลาววา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมองทคดไดกวางไกลหลายทศทาง หรอเรยกวาลกษณะการคดแบบอเนกนยหรอการคดแบบกระจาย (Divergent thinking) ซงประกอบดวยองคประกอบ ดงน

1. ความคดรเรม (Originality) หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหมแตกตางจากความคดธรรมดาหรอทเรยกวา wild idea เปนความคดทเปนประโยชนทงตอตนเองและสงคม ความคดรเรมอาจเกดจากการนาเอาความรเดมมาคดดดแปลง และประยกตใหเกดเปนสงใหม

2. ความคดคลองแคลว (Fluency) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคาตอบไดอยางคลองแคลว รวดเรว และมปรมาณทมากในเวลาทจากด แบงออกเปน

2.1 ความคดคลองแคลวทางดานถอยคา (Word fluency) เปนความสามารถในการใชถอยคาอยางคลองแคลวนนเอง

2.2 ความคดคลองแคลวทางดานการโยงสมพนธ (Associational fluency) เปนความสามารถทหาถอยคาทเหมอนกนหรอคลายกนไดมากทสดเทาทจะมากไดภายในเวลาทกาหนด

2.3 ความคลองแคลวทางดานการแสดงออก (Expressional fluency) เปนความสามารถในการใชวลหรอประโยค กลาวคอ สามารถทจะนาคามาเรยงกนอยางรวดเรวเพอใหไดประโยคทตองการ

2.4 ความคลองแคลวในการคด (Ideational fluency) เปนความสามารถทจะคดสงทตองการภายในเวลาทกาหนด ความคลองในการคดมความสาคญตอการแกปญหาเพราะในการแกปญหาจะตองแสวงหาคาตอบหรอวธแกไขหลายวธ และตองนาวธการเหลานนมาทดลองจนกวาจะพบวธการทถกตองตามทตองการ

3. ความคดยดหยน (Flexibility) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคาตอบไดหลายประเภทและหลายทศทางซงแบงออกเปน

3.1 ความคดยดหยนทเกดขนทนท (Spontaneous flexibility) เปนความสามารถทจะคดไดหลากหลายอยางอสระ

3.2 ความคดยดหยนดานการดดแปลง (Adaptive flexibility) ซงเปนความสามารถทจะคดไดหลากหลายและสามารถคดดดแปลงจากสงหนงไปเปนหลายสงได

4. ความคดละเอยดลออ (Elaboration) หมายถง ความคดในรายละเอยดเพอตกแตงหรอขยายความคดหลกใหไดความหมายสมบรณยงขน จากองคประกอบของความคดสรางสรรคทกลาวมาในเบองตนสรปไดวาพฤตกรรมทเปนความคดสรางสรรคนเปนความสามารถทางการคดหลายทศทาง (Divergent thinking) ทควรประกอบดวยความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความคดรเรม

10

อารย พนธมณ (2543) ไดสรปความคดสรางสรรคของเดกไววา เดกทมความคดสรางสรรค มบคลกภาพประจาตนแตกตางจากเดกโดยทวๆ ไป พฤตกรรมของเดกทมความคดสรางสรรค ดงน

1. อยากรอยากเหน มความกระจายใครรอยเปนนจ 2. ชอบเสาะ แสวงหา สารวจ ศกษา คนควาและทดลอง 3. ชอบซกถามและถามคาถามแปลกๆ 4. ชางสงสย เปนเดกทมความรสกแปลกประหลาดใจในสงทพบเหนเสมอ 5. ชางสงเกต มองเหนลกษณะทแปลก ผดปกตหรอชองวางทขาดหายไปไดงายและเรว 6. ชอบแสดงออกมากกวาจะเกบกด ถาสงสยสงใดกจะถามหรอพยายามหาคาตอบโดยไมรงรอ 7. อารมณขน มองสงตางๆ ในมมทแปลก และสรางอารมณขนอยเสมอ 8. มสมาธดในสงทตนสนใจ 9. สนกสนานกบการใชความคด 10. สนใจสงตางๆ อยางกวางขวาง

เพญนดา ไชยสายณห (2556) กลาววา ความคดสรางสรรคเกดขนได 2 ทาง คอ 1. เรมจากจนตนาการแลวยอนสความจรง เกดจากการทเรานาความฝนและจนตนาการซง

เปนเพยงความคดความใฝฝนทยงไมเปนจรงแตเกดความปรารถนาอยางแรงกลาทจะทาใหความฝนนนเปนจรง

2. เรมจากความรทมแลวคดตอยอดสสงใหมทเรยกวา นวตกรรม (Innovation) เกดจากการนาขอมลหรอความรทมอยมาคดตอยอด หรอคดเพมฐานขอมลทมอย จะเปนเหมอนตวเขยความคดใหเราคดในเรองใหมๆ

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดมาตรฐานตวชวดดานความคดสรางสรรคไวหลายประการ ซงความคดสรางสรรค ควรจะประกอบไปดวย 3 ประการ คอ 1. สงใหม (new, original) เปนการคดทแหวกวงลอมความคดทมอยเดม ทไมเคยมใครคดไดมากอน ไมไดลอกเลยนแบบใคร แมกระทงความคดเดมๆ ของตนเอง

2. ใชการไดจรง (workable) เปนความคดทเกดจากการสรางสรรคทลกซง และสงเกนกวาการใชเพยง “จนตนาการเพอฝน” คอ สามารถนามาพฒนาใหเปนจรง และใชประโยชนไดอยางเหมาะสม และสามารถตอบสนองวตถประสงค ของการคดไดเปนอยางด

3. มความเหมาะสมกบบรบท เปนความคดทสะทอนความมเหตมผลทเหมาะสมและมคณคา ภายใตมาตรฐานทยอมรบกนโดยทวไป

การทคนเราจะมความคดสรางสรรค ไดตามลกษณะทกลาวมานน ขนอยกบศกยภาพการทางาน และการพฒนาของสมอง ซงสมองของคนเราม 2 ซก มการทางานทแตกตางกน สมองซกซาย ทาหนาทในสวนของการตดสนใจ การใชเหตผล สมองซกขวา ทาหนาทในสวนของการสรางสรรค แมสมองจะทางานตางกน แตในความเปนจรงแลว สมองทงสองซกจะทางานเชอมโยงไปพรอมกนในแทบทกกจกรรมทางการคด โดยการคดสลบกนไปมา เชน การอานหนงสอ สมองซกซายจะทาความเขาใจ โครงสรางประโยค และไวยากรณ ขณะเดยวกน สมองซกขวากจะทาความเขาใจ เกยวกบลลาการดาเนนเรอง อารมณทซอนอยในขอเขยน ดงนน เราจงจาเปนตองพฒนาสมองทงสองซกไปพรอมๆ

11

กน ไมสามารถแยกพฒนาในแตละดานได การคนพบหนาทแตกตางกนของสมองทงสองสวน ชวยใหสามารถใชประโยชนจากไดมากขน

ในการพฒนาสมองของผเรยน ใหใชไดอยางเตมศกยภาพ ผานการจดการเรยนการสอนนน ควรจดอยางสมดล ใหมการพฒนาสมองทงสองซกไปดวยกน ในเวลาเดยวกน เพอใหผเรยนเกดความสมดลในการคด และคดไดอยางมประสทธภาพ ไมเอนเอยงไปในหลกการเหตผลมากเสยจนตดอยในกรอบของความคดแบบเดม และไมใชการคดดวยการใชจนตนาการเพอฝนมากเกนไป จนไมมความสมพนธกน ระหวางความฝนกบความสมเหตสมผล ซงจะทาใหไมสมารถนามาปฏบตใหเปนจรงได ฉะนน จะเหนไดวา การคดสรางสรรค จงพงพาทงสมองซกซายและขวาควบคกนไป

การสงเสรมความคดสรางสรรคนนอาจทาไดทงทางตรงโดยการสอนและฝกอบรม และทางออมกสามารถทาไดดวยการจดบรรยากาศสภาพแวดลอมทสงเสรมความเปนอสระในการเรยนร เชน

การสงเสรมใหใชจตนาการของตนเอง การสงเสรมและกระตนใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง การยอมรบความสามารถและคณคาของตนเองอยางไมมเงอนไข การแสดงใหเหนวาความคดของทกคนมคณคา และนาไปใชประโยชนได การทาความเขาใจ เหนใจและเหนความรสกของผอน อยาพยายามกาหนดใหทกคนตองคดเหมอนกน ทาเหมอนกน ควรสนบสนนผคดคนผลงานแปลกใหมไดมโอกาสนาเสนอ ควรเอาใจใสความคดแปลกใหมของผอนดวยใจเปนกลาง ระลกเสมอวาการพฒนาความคดสรางสรรคตองพฒนาอยางคอยเปนคอยไปและตองใช

ระยะเวลา

เพญนดา ไชยสายณห (2556) กลาววา วธการฝกเพอพฒนาศกยภาพการคดสรางสรรค มวธการดงน

1. ฝกคดเชงบวก (Positive Thinking) ไมวาจะเกดอะไรขนเราตองฝกคดวามอะไรทเปนประโยชนกบเราบาง เชน ถาเราตกงานเรากคดวาเปนโอกาสทดทเราจะไดมเวลาพฒนาตวเองแบบเตมเวลา ถาเราอกหกกคดเสยวาเปนโอกาสดทจะไดเปดโอกาสใหกบคนดๆ อกหลายคนเขามาในชวตของเรา ถาเครยดมากๆ กใหคดเสยวาเปนการทดสอบความแขงแกรงของจตใจวาจะสามารถรบมอกบสภาพความเครยดไดมากนอยเพยงใด เพราะในอนาคตเราอาจจะมเรองทเครยดมากกวานกได การฝกคดเชงบวก นอกจากจะชวยใหเราฝกการแสวงหาโอกาสแลวยงชวยใหเราเกดการเรยนรทเหนอกวาคนอน เพราะถาเหตการณหนงเกดขน เราสามารถเรยนรทงสงทคนทวไปเขารกนแลว เรายงเรยนรในสงทคนอนๆ เขามองขามไป เมอเราฝกแบบนไปนานๆ หลายๆครงเขา จานวนเทาของความรของเราจะเหนอกวาคนทวไปอยางนอยสองสามเทาตว

2. ฝกคดยอนศร (Backward Thinking) เมอไหรกตามเราคดสวนทางกบคนอน อาจจะทาใหเราเกดความคดสรางสรรคทดๆขนมากได ตวอยางการทาธรกจทตรงกนขามจากคนอน เชน ปกต

12

รถเสยตองพารถไปหาอ แตเมอคดใหมคอเอาอไปหารถ จงทาใหเกดธรกจบรการซอมรถฉกเฉนขนมามากมาย หรอเมอกอนถาเราจะกนพซซาเราจะตองไปทราน แตเมอมคนคดยอนศรคอ สงพซซาไปหาลกคาจงเกดธรกจ Home Delivery ขนมามากมาย ปจจบนนเกดธรกจอกมากมาย เชน การสงดอกไม รานหนงสอ รานวดโอ เปนตน

3. ฝกคดในสงทเปนไปไมได (Impossible Thinking) บางสงบางอยางทเราเคยคดวามนเปนไปไมไดในอดต แตในปจจบนมนเปนไปไดและเปนไปแลว สงทเราคดวาเปนไปไมไดในวนน มนอาจจะเปนไปไดในอนาคต ดงนนอะไรกตามทเราคดวาเปนไปไมได อยาเพงดวนตดทงไป เพราะนนเทากบเปนการดบอนาคตแหงความคดสรางสรรคของเราเอง ตวอยางความคดสรางสรรคแบบน เหนไดจากภาพยนตร การตน บางประเภททเราคดวาเปนไปไมได ความคดของนกวทยาศาสตรนาไปคนควาวจยเพอนาไปสความเปนไปไดตอไป เชน ในอดตใครเคยคดบางวาเรองการโคลนนงสตวหรอมนษยจะเปนไปได ใครเคยคดบางวามนษยจะมธรกจการทองเทยวในอวกาศ ใครจะคดบางวาคนทอยกนคนละโลกสามารถพดคยกนแบบเหนหนาตาไดเหมอนสมยน ในชวตการทางาน เรามกจะตกหลมพรางทางความคดแบบนอยบอยๆ พอคดจะทาโนนทาน เรากมกจะถกขดขวางดวยความคดทวา มนทาไมไดหรอก หวหนาเขาคงไมมงบประมาณ ผบรหารคงไมสนบสนน ฯลฯ ความคดในลกษณะนเกด ขนมากมายกบคนทางาน สาเหตทสาคญคอ เรามกจะนาเอาสภาพแวดลอมภายนอกมาทาลายตนกลาแหงความคดสรางสรรคของเราเสยเอง ตงแตยงไมลงมอทาอะไรเลย ทาใหเราไมมโอกาสไดคดไปถงทสดวา ทเราคดวามนเปนไปไมไดนน จรงๆแลวมนเปนเชนนนจรงหรอ

4. ฝกคดบนหลกของความเปนจรง (Thinking Based Principle) การฝกคดแบบนคอการคด วเคราะหสงตางๆ โดยยอนกลบไปหาหลกความเปนจรงของสงนนๆวาคออะไร เชน คนทสามารถผลตเครองบนไดนนจะตองเขาใจถงหลกความเปนจรงในเรองแรงโนมถวงของโลกกอน จงจะสามารถออกแบบเครองบนได ตองเขาใจวาการบนไดนน จะตองมพลงขบเคลอนเทาไหร มความเรวเทาไหร จงจะสามารถหนออกจากแรงโนมถวงของโลกได

5. ฝกคดขามกลองความร (Lateral Thinking) การคดขามกลองความรคอการนาเอาความรทมอยในหว ในเรองตางๆ มาคดไขวกน ยงเรามกลองความรหลากหลาย โอกาสทเราจะคดขามกลองเพอใหเกดความคดใหมๆ กมมากยงขน เชน กวยเตยวตมยา มาจากกลองความรเกยวกบกวยเตยว ผสมกบกลองความร ในการทาตมยา หรอแอรมง มาจากกลองความรดานแอรกบกลองความรดานมง ปลาดกในหองเชา มาจากกลองความรเรองหองเชากบกลองความรเรองการเลยงปลาในบอดน

จากทกลาวมา สรปไดวาในการจดการเรยนการสอนโดยใชวธการทเหมาะสมจะทาใหผเรยนพฒนาความคดสรางสรรคไดนน สามารถทาไดดงน

1. สอนใหผเรยนฝกการใชความคดในสงทแตกตางไปจากรปแบบเดมๆ โดยใหผเรยนรวบรวมขอคดเหน แสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลทหลากหลายแลวนามาอภปรายรวมกน

2. สอนใหผเรยนรจกคดพจารณาลกษณะตางๆ ทปรากฏอยในลกษณะทแปลกแตกตางไปกวาทเคยคด แตอยบนพนฐานของความเปนไปได

3. สอนใหผเรยนรจกการเชอมโยงสงทเหนกบสงอนๆ รอบตวทคลายคลงกน แตกตางกนหรอตรงกนขามกน

13

4. สอนโดยการตงคาถามแบบปลายเปด ใชเหตการณหรอคาถามใหผเรยนชวนคดคนควา หาคาตอบในสงทเกดขน

5. สอนโดยฝกใหผเรยนรจกสงใหม กฎเกณฑใหม ความคดใหม โดยอาศยโครงสรางเดมหรอกฎเกณฑเดมทเคยม แตพยายามคดพลกแพลงใหแตกตางไปจากเดม

6. สอนใหผเรยนรจกการแกปญหา โดยการประเมนสถานการณเพอคนหาคาตอบทเหมาะสมและเปนไปได ลกษณะของเดกทมความคดสรางสรรคดงกลาว สามารถสงเกตพฤตกรรมไดดวยการแสดงออก ดงนนเปนหนาทของผสอนทจะชวยสรางและปลกฝงผเรยนใหมพฤตกรรมดงกลาว ไมวาจะเปนการชอบเสาะแสวงหา คนควา ชางสงสย ชางสงเกต มเจตคตทดตอสงแปลกใหม ดวยการนาสอการศกษาทเหมาะสมกบเนอหาสาระและผเรยนเพอสงเสรมใหผเรยนเปนผมความคดสรางสรรค ตอนท 2 แนวคดเกยวกบบทเรยนอเลกทรอนกส บทเรยนอเลกทรอนกส (e-Courseware) เปนสอการเรยนการสอนทถกออกแบบใหอยในรปแบบอเลกทรอนกส เพอตอบสนองการเรยนการสอนทางไกล (Distance Learning) ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตหรอการเรยนการสอนออนไลน ซงลกษณะการเรยนการสอนออนไลนนนเนนผเรยนเปนศนยกลางการเรยนร โดยยดหลกการออกแบบตามกระบวนการออกแบบการเรยนการสอน เพอเปนสอทมความเหมาะสมกบผเรยนทมความแตกตางของแตละบคคล ซงการสรางสรรคสออเลกทรอนกสตองมความนาสนใจ สามารถกระตนเราความสนใจแกผเรยน การออกแบบกจกรรมจะตองเนนใหผเรยนสามารถโตตอบกบเนอหา (Interactive) หรอมสวนรวมในกจกรรม รวมทงมสวนของแบบฝกหดและแบบทดสอบใหผเรยนสามารถตรวจสอบความเขาใจและเปนการทบทวนความร โดยหลกการเรยนรของสออเลกทรอนกสนน ผเรยนสามารถเรยนไดทกท ทกเวลา ตามความตองการแตละบคคล การออกแบบสอบทเรยนอเลกทรอนกสนน มจดมงหมายใหผเรยนเกดความรความเขาใจในทฤษฎองคความรทเกยวของกบการศกษา และสามารถนาความรทไดรบไปพฒนาและประยกตใชในงานของตนเองได โดยการผลตบทเรยนอเลกทรอนกสนยมใชทฤษฎการเรยนรของกาเย และหลกการออกแบบบทเรยนตามรปแบบ ADDIE Model โดยคานงถงความเขาใจ ความตองการ และเขาใจธรรมชาตของกลมเปาหมายทและไมเกดความเบอหนาย เมอเขาไปเรยนแลว อยากศกษาคนควาหาความรเพมเตมจากแหลงการเรยนรอน มความกระตอรอรนทอยากจะเรยนเพมเตมตอ และสามารถนาความรทไดไปประยกตใชและเพมความรในการทางานใหประสบความสาเรจและมประสทธภาพมากขน

กระบวนการและขนตอนการออกแบบและพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกส เปนกระบวนการผลตบทเรยนอเลกทรอนกส ทไดตามมาตรฐานการออกแบบการเรยนการสอน ฤทธชย ออนมง (2547) กลาววาหลกการออกแบบบทเรยนอเลกทรอนกสทเหมาะสมในการจดการเรยนการสอน เพอใหบทเรยนออกมาในลกษณะการเรยนการสอนจรง โดยยดหลกการนาเสนอเนอหาและจดกจกรรมการเรยนรจากการมปฏสมพนธตามแนวคดของกาเยม 9 ขนตอน ไดแก

1. เราความสนใจ (Gain attention) การใชสอหลายอยางประกอบกนเปนการเรงเราความสนใจของผเรยนและยงชวยใหผเรยนมความพรอมทจะศกษาเนอหาไปดวย หลกสาคญประการหนง

14

ของการออกแบบในสวนน คอ ควรใหสายตาของผเรยนอยทจอภาพ โดยไมพะวงอยกบแปนพมพหรอสวนอนๆ นอกจากนนควรเลอกใชภาพกราฟกทมขนาดใหญชดเจน อานงาย ไมซบซอนและเสยงทสอดคลองเกยวกบเนอหา ระดบความรและเหมาะสมกบวยผเรยน เทคนคการนาเสนอภาพตางๆ ควรรวดเรวและงาย เพอไมใหผเรยนเกดความเบอหนายและควรสรางความคนเคยใหกบผเรยนโดยใหผเรยนกดแปนพมพใดๆ เพอเปนการเขาสหนาอนๆ ตอไป

2. บอกวตถประสงค (Specify Objective) ในกระบวนการเรยนรจะตองมการกาหนดวตถประสงคของบทเรยนเพอใหผเรยนไดทราบถงความคาดหวงของบทเรยนจากผเรยนหรอพฤตกรรมขนสดทายของตนเองหลงจบบทเรยน เปนการบอกใหผเรยนทราบถงเนอหา รวมทงขอบเขตเคาโครงของเนอหาอยางคราวๆ วตถประสงคบทเรยนจาแนกได 2 ชนด ไดแก วตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะ หรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม การบอกวตถประสงคทเรยน ควรเลอกใชประโยคสนๆ แตไดใจความและเปนทเขาใจของผเรยน โดยวตถประสงคทวไปควรใชในบทเรยนหลกและตามดวยรายการใหเลอก และวตถประสงคเชงพฤตกรรมใชบอกในแตละบทเรยนยอยๆ การนาเสนอวตถประสงคอาจใหปรากฏบนจอภาพทละขอกไดแลวแตเวลาทใชในการนาเสนอ อยางไรกตามควรทาใหนาสนใจโดยใชกราฟกงายๆ เขาชวย เชน การตกรอบ การใชลกศร และรปทรงเรขาคณต ไมควรใชการเคลอนไหวเขาชวย โดยเฉพาะกบตวหนงสอ

3. ทบทวนความรเดม (Activate prior knowledge) กอนนาเสนอเนอหาใหมควรมการทบทวนความรเดมแกผเรยน เพอไมใหผเรยนเกดปญหาในการเรยนรและพรอมทจะรบเนอหาใหมสาหรบบทเรยนอเลกทรอนกส วธปฏบตโดยทวไปจะใชการทดสอบกอนเรยน (Pretest) มาประเมนความรของผเรยน นอกจากจะเปนการตรวจวดความรพนฐานแลว อาจใชผลจากการทดสอบกอนบทเรยนมาเปนเกณฑจดระดบความสามารถของผเรยนได อยางไรกตามการทบทวนอาจทาไดโดยนาเสนอเนอหาเดมทตองการใหเปนพนฐานความรสาหรบการศกษาเนอหาใหมหรอกระตนใหผเรยนคดยอนกลบไปคดถงสงทเคยเรยนมาแลว การใชภาพประกอบและเสยงจะทาใหบทเรยนนาสนใจยงขน

4. นาเสนอเนอหาใหม (Present new information) การนาเสนอเนอหาของบทเรยนอเลกทรอนกส ควรนาเสนอภาพทเกยวของกบเนอหาพรอมคาอธบายสนๆ งายๆ และใหไดใจความมากทสด จงจะทาใหเกดความคงทนในการจาไดดกวามคาอธบายเพยงอยางเดยว โดยมหลกการวาภาพจะชวยอธบายสงทเปนนามธรรมใหเหนเปนรปธรรมจงเกดความเขาใจไดดยงขน สาหรบเนอหาทยากซบซอนควรอธบายเปนลาดบชนหรอเปนขนตอนทตอเนองกนไป และควรเนนสวนขอความทมความสาคญโดยการตกรอบ การกระพรบ การเปลยนสพน การใชลกศร การใชสหรอคาพด สาหรบการอธบายควรจบเปนตอนๆ ภาพไมควรมรายละเอยดมากเกนไปและตองเกยวกบเนอหา ไมยากหรอซบซอนมากเกนไป ทสาคญในการนาเสนอเนอหาใหมผเรยนควรมปฏสมพนธกบบทเรยนโดยการพมพหรอตอบคาถามบาง

5. กระตนการตอบสนองบทเรยน (Elicit response) การเรยนรจะมประสทธภาพมากขนหากผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน เปนการกระตนการตอบสนองตอบทเรยน การใหผเรยนไดรวมกจกรรมในสวนทเกยวกบเนอหาและการตอบคาถามจะทาใหผเรยนมความจาดกวาการเรยนโดยวธการอานหรอลอกขอความจากผอนเพยงอยางเดยว สอบทเรยนอเลกทรอนกสสามารถออกแบบให

15

ผเรยนสามารถรวมกจกรรมไดหลายลกษณะโดยอาจเปนแบบตอเนอง ทาใหผเรยนไมเกดความเบอหนาย มความเขาใจและสามารถจาไดดขน

6. ชแนะแนวทางการเรยนร (Guide learning) การออกแบบสอบทเรยนอเลกทรอนกส ควรพยายามใหผเรยนไดเหนถงความสมพนธของสงยอยกบสงใหญ และสมพนธกบความรเดมของผเรยนโดยการเรยนรอยางมความหมาย (Meaningful learning) จะเกดขนโดยผเรยนตองวเคราะหและตความเนอหาใหมเขากบความรพนฐานเดม แลวรวมกนเกดเปนองคความรใหมทาใหผเรยนสามารถแยกแยะความแตกตางและเขาใจความคดรวบยอดของเนอหาตางๆ ไดอยางชดเจนขน นอกจากนนผออกแบบอาจใชวธการชแนะการคนพบ (Guide discovery) ใหผเรยนสบคนคดวเคราะหหาคาตอบดวยตนเองเปนวธการนาไปสความรอกวธหนง โดยทวไปการใหคาแนะนา การแสดงการกระพรบหรอขดเสนใตขอความ หรอแสดงตวอยางใหผเรยนเขาใจ

7. การใหขอมลยอนกลบ (Provide feedback) การใหขอมลยอนกลบเปนการกระตน เรงเราความสนใจของผเรยนใหดขน การใหขอมลยอนกลบควรกระทาทนทหลงจากผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน เมอผเรยนตองการขอมลทมหลายทางเลอก เชน ผเรยนตอบถกมการตอบสนองแสดงใหกบผเรยน หรอตอบผดจะใหคาแนะนา เปนตน คาถามคาตอบควรแสดงอยบนกรอบเดยวกน โดยอาจใชเปนภาพหรอเสยงกได ผลยอนกลบสามารถอธบายใหผเรยนแตละคนเขาใจขอมลลกๆ ไดตามตองการ นอกจากนนยงมตวเลอกและเลอกลงคเพอทจะขอคาแนะนาเพมเตม

8. ทดสอบความรใหม (Assess performance) เมอผเรยนศกษาบทเรยนอเลกทรอนกสเสรจสนแลว ควรใหทาการทดสอบความรทเรยกวา การทดสอบหลงบทเรยน (Posttest) ซงเปนการวดผลสมฤทธทางการเรยนวาผานเกณฑตามทกาหนดหรอไม หากผานกใหไปศกษาบทเรยนใหมตอไป หากไมผานตองยอนกลบไปศกษาเนอหาเดมอกครง การทดสอบหลงบทเรยนมความจาเปนสาหรบบทเรยนคอมพวเตอรทกประเภท เพราะนอกจากเปนการประเมนผลการเรยนรแลว ยงมผลตอความคงทนในการจดจาเนอหาของผเรยนดวย คาถามในแบบทดสอบควรเรยงลาดบตามวตถประสงคของบทเรยนโดยแยกออกเปนสวนๆ หากบทเรยนมหลายเรองและควรมแบบทดสอบรวมหลงบทเรยนอกชดหนง อยางไรกตามจะตองทาการชแจงวธการตอบคาถามและรายละเอยดทเกยวของทงหมดใหผเรยนทราบอยางชดเจน โดยแบบทสอบถามจะตองวดพฤตกรรมใหตรงกบวตถประสงคของบทเรยนและเรยงลาดบจากงายไปหายาก คาถามคาตอบและคาเฉลยควรอยบนกรอบเดยวกนและควรมคาถามเดยว การนาเสนอควรทาอยางตอเนอง รวดเรว ไมควรใชแบบทดสอบแบบอตนยทใหผเรยนพมพคาตอบยาวหากไมใชการทดสอบทกษะการพมพ แบบทดสอบชดหนงควรใชภาพประกอบบาง ไมควรใชขอความเพยงอยางเดยวและตองเปนแบบทดสอบทผานการตรวจสอบคณภาพแลว

9. สรปและการนาไปใช (Review and Transfer) ขนตอนสดทายของบทเรยนจะตองมการสรปความคดรวบยอดของเนอหาเฉพาะประเดนสาคญ รวมทงขอเสนอแนะตางๆ เพอผเรยนไดทบทวนเนอหาความรตางๆ ทไดศกษามาแลว และควรแนะนาเนอหาอนๆ ท เกยวของหรอใหขอมลอางองเพมเตมเพอเปนแนวทางในการศกษาบทเรยนใหมหรอนาไปประยกตใชตอไป

หลกการออกแบบบทเรยนอเลกทรอนกสยงมการพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกสตามกระบวนการและขนตอนของ ADDIE Model ประกอบดวย

16

A = Analysis : การวเคราะหบทเรยน D = Design : การออกแบบบทเรยน D = Development : การพฒนาบทเรยน

I = Implementation : การนาบทเรยน ไปใช E = Evaluation : ขนการประเมนผลบทเรยน

1. Analysis: การวเคราะหบทเรยนอเลกทรอนกส เปนขนตอนแรกของการออกแบบการเรยนการสอน เปนขนตอนของการวเคราะหองคประกอบทงหมดทเกยวกบการเรยนการสอน ไมวาจะเปนเนอหาบทเรยน ผเรยน วตถประสงคของการเรยนการสอน รวมทงอปกรณ เครองมอ และเทคโนโลยทใชในการเรยนการสอน ความเหมาะสมของบทเรยนกบผเรยน รวมถงบทเรยนตองใชงานงายและไมซบซอน

2. Design : การออกแบบบทเรยนอเลกทรอนกส เมอผสอนไดมการวเคราะหในสวนตนเรยบรอยแลว ผสอนจะตองเลอกเนอหาและกาหนดขอบเขตของเนอหา โดยออกแบบเนอหาจะตองจาแนกเนอหาออกเปนหนวยๆ เพอใหผเรยนเรยนรไดงายขน เนอหามความถกตอง ชดเจน ครอบคลมวตถประสงค สงสาคญในการออกแบบคอ บทเรยนอเลกทรอนกสจะตองตอบสนองความตองการของผเรยนเปนสาคญ กระตนใหผเรยนอยากเรยนร มความกระตอรอรนในการเรยนและเขาใจเนอหาทนาเสนอไดอยางถกตอง ทนสมยตอเหตการณตางๆ ดงนนในการออกแบบผสอนจะตองเลอกใชเครองมอทสามารถใหผเรยนโตตอบกบบทเรยนและบทเรยนจะตองเชอมโยงเนอหาสวนตางๆ ไดอยางด ในการออกแบบการนาเสนอสอสรางสรรคควรมการนาเสนอทนาสนใจการนาเสนอทนาสนใจ ตนตาตนใจ เหมาะสมกบเนอหาบทเรยนอเลกทรอนกส จะชวยให เกดความคงทนของการจาเหตการณหรอเนอหาไดเปนอยางด

3. Development : การพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกส เปนขนตอนของการผลตตามทผสอนออกแบบไว โดยเรมจากการเขยน Storyboard ทไดรบการตรวจสอบเนอหาทถกตองแลว การเขยน Storyboard เปนการอธบายหนาจอของการเรยนการสอนในแตละหนาวาผเรยนจะเหน ไดยนหรอวามปฏสมพนธอะไรกบบทเรยนอยางไรบาง Storyboard จะเปนเครองมอในการทางานของกราฟก ทมตดตอเสยง/ภาพ และโปรแกรมเมอรในการผลตบทเรยนอเลกทรอนกสทเสรจสมบรณตองไดรบการตรวจสอบความถกตองและรปแบบทตองการสอความหมายจากผทมความเชยวชาญดานเนอหากอนนาไปใช

4. Implementation : การน าบทเรยนอเลกทรอนกสไปใช เปนการนาบทเรยนอเลกทรอนกสทผลตเสรจเรยบรอยแลวนาไปใชจรงเพอตรวจสอบการใชงาน ไมวาจะเปนดานเนอหา ดานโปรแกรม และดานการประเมนผล

5. Evaluation : ขนการประเมนผลบทเรยนอเลกทรอนกส เปนขนตอนสดทายของการตรวจสอบบทเรยนอเลกทรอนกส เพอเปนแนวทางในการพฒนาและปรบปรงสอเพอใชในครงตอไป

17

องคประกอบบทเรยนอเลกทรอนกส โดยทวไปบทเรยนอเลกทรอนกสจะมองคประกอบหลกทคลายคลงกน คอประกอบไปดวยขอความ เสยง ภาพนง ภาพเคลอนไหว และการเชอมโยงแบบปฏสมพนธ แตหากตองการใหผเรยนเกดการเรยนร อยากรอยากเหน มความคดจนตนาการนน อาจจะตองออกแบบใหมลกษณะเดน และจดสนใจเพมมากขนเพอกระตนความสนใจของผเรยน ดงน

1. ขอความ อาจเปนตวอกษร ตวเลข หรอเครองหมายเวนวรรค ทมแบบ (Style) หลากหลาย มความแตกตางกนทงตวพมพ (Font) ขนาด (Size) และส (Color) รปแบบของตวอกษรแตละแบบยงสามารถสงเสรมหรอเปนขอจากดในการแสดงขอความได ดงนนการนาเสนอเนอหายงไมสามารถยดตดกบรปแบบของตวอกษรใดๆ เพราะตวอกษรแบบหนงอาจเหมาะสมในการใชเปนหวเรอง ในขณะทอกแบบหนงสามารถใชอธบายเนอหาไดอยางด เพราะมความชดเจน อานงาย ไมตองใชสายตามาก สวนขนาดของตวอกษรจะสามารถเลอกใชเพอเขยนหวเรอง และเนอหาใหมองเหนไดอยางชดเจน ยกตวอยางเชน ผเรยนอายนอยการอานเนอหาอาจทาไดชาจงควรเลอกใชตวอกษรขนาดใหญและเลอกรปแบบตวอกษรแบบมาตรฐานเพอชวยใหผเรยนอานไดชดเจนขน

2. เสยง

เสยงทเราใชในบทเรยนอเลกทรอนกสม 3 ชนด คอ เสยงพด (Voice) เสยงดนตร (Music) และเสยงประกอบ (Sound Effect) เสยงพดอาจเปนเสยงการบรรยาย หรอเสยงจากการสนทนาทใชในบทเรยนอเลกทรอนกส สาหรบเสยงดนตรจะเปนทวงทานองของเสยงเครองดนตรตางๆ และเสยงประกอบเพอใหผเรยนเขาใจไดงายขน กคอ เสยงพเศษทเพมเตมเขามา เชน เสยงรถยนต เสยงรองของแมว เปนตน ควรเลอกเสยงใหสอดคลองกบเนอหาและระดบผเรยน มความชดเจนและผบรรยายหรอผพดมลลาการใชเนนถอยคาทนาสนใจชวนตดตาม ใชถอยคาใหสละสลวย สอความหมาย กะทดรด จงใจ มจงหวะคลองจองกบการนาเสนอภาพและขอความหนาจอและสอดคลองกบตวผเรยน

3. ภาพนง

ภาพถาย ภาพลายเสน ซงภาพนง อาจเปนภาพขาวดา หรอสอนๆ กได อาจม 2 มต หรอ 3 มต โดยขนอยกบความสามารถของเครองคอมพวเตอรทใชอย สวนขนาดของภาพนงกอาจมขนาดใหญเตมจอ หรอมขนาดเลกกวานน ในบทเรยนอเลกทรอนกสจะมภาพนงเปนองคประกอบสาคญ เพราะมนษยไดรบอทธพลมาจากการรบรดวยภาพเปน อยางด ในการออกแบบควรเสนอภาพใหเปนระเบยบ มลาดบขนตอนทสอดคลองกบเนอหาและดงาย สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร เนอหาและวยของผเรยน หลกเลยงการใชภาพจานวนมากๆ หรอภาพทมรายละเอยดมากหรอนอยเกนไป ใหผเรยนควบคมการเรยนรภาพ ภาพๆ หนงควรใชเสนอแนวคดหลกแนวคดเดยว

18

4. ภาพเคลอนไหว ชวยสงเสรมการเรยนรในเรองการเคลอนทและเคลอนไหว ทไมสามารถอธบายไดดวยตวอกษร หรอภาพเพยงไมกภาพ ภาพเคลอนไหวมคณลกษณะเดนทชวยเราความสนใจของผเรยนได ทงการเคลอนไหว (Animation) ทเปลยนตาแหนงและรปทรงของภาพ และการเคลอนท (Moving) ทเปลยนเฉพาะตาแหนงหนาจอ

5. การเชอมโยงแบบปฏสมพนธ การนาเสนอเนอหาในบทเรยนอเลกทรอนกส บางครงการนาเสนอเนอหาอาจตองมการเชอมโยงไปยงคาสาคญบางคาในเนอหาจงจาเปนตองมการเชอมโยงเนอหาเขาดวยกน ทงในรปแบบของการเชอมโยงแบบ Hypertext (การเชอมโยงดวยตวอกษร) และ Hypermedia (การเชอมโยงดวยภาพ) เปนการอธบายขอมลเพมเตม นอกจากนบทเรยนอเลกทรอนกสยงมลกษณะเดนท สามารถใหขอมลยอนกลบ (Feedback) เพอตอบสนองหรอมปฏสมพนธกบผเรยนไดทนท ในการออกแบบควรพจารณาใหโอกาสผเรยนในการตอบผดซาๆ อยางเหมาะสม การใหโอกาสผเรยนตอบผดซาๆ มากเกนไปจะทาใหผเรยนขาดแรงจงใจ สวนการใหขอมลยอนกลบเพอเสรมแรงแกผเรยน อาจทาไดโดยใชคากลาวชมเมอผเรยนเลอกคาตอบไดถกตอง แตควรอยในระดบทเหมาะสมเชนกน

การประเมนบทเรยนอเลกทรอนกส ชยยงค พรหมวงศ (2556) ไดกลาวถงการทดสอบประสทธภาพสอไววา การผลตสอนน กอน

นาไปใชจรงจะตองนาสอทผลตขนไปทดสอบประสทธภาพเพอดวาสอหรอชดการสอนทาใหผเรยนมความรเพมขนหรอไม มประสทธภาพในการชวยใหกระบวนการเรยนการสอนดาเนนไปอยางมประสทธภาพเพยงใด มความสมพนธกบผลลพธหรอไมและผเรยน มความพงพอใจตอการเรยนจากสอในระดบใด ดงนนผผลตสอการสอนจาเปนจะตองนาสอไปหาคณภาพ เรยกวา การทดสอบประสทธภาพ

การกาหนดเกณฑประสทธภาพกระทาไดโดยการประเมนผลพฤตกรรมของผเรยน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนอง (กระบวนการ) กาหนดคาประสทธภาพเปน E1 = Efficiency of Process (ประสทธภาพของกระบวนการ) และพฤตกรรมสดทาย (ผลลพธ) กาหนดคาประสทธภาพเปน E2 = Efficiency of Product (ประสทธภาพของผลลพธ)

1. ประเมนพฤตกรรมตอเนอง (Transitional Behavior) คอประเมนผลตอเนองซงประกอบดวยพฤตกรรมยอยของผเรยน เรยกวา “กระบวนการ” (Process) ทเกดจากการประกอบ กจกรรมกลม ไดแก การทาโครงการ หรอทารายงานเปนกลม และรายงานบคคล ไดแกงานทมอบหมายและกจกรรมอนใดทผสอนกาหนดไว

2. ประเมนพฤตกรรมสดทาย (Terminal Behavior) คอประเมนผลลพธ (Product) ของผเรยน โดยพจารณาจากการประเมนหลงเรยนทงหมด นนคอ E1/E2 = ประสทธภาพ ของกระบวนการ/ประสทธภาพของผลลพธ

ตวอยาง 80/80 หมายความวาเมอเรยนจากสอหรอชดการสอนแลว ผเรยนจะสามารถทาแบบฝกปฏบต หรองานไดผลเฉลย 80% และประเมนหลงเรยนและงานสดทายไดผลเฉลย 80%

19

การทจะกาหนดเกณฑ E1/E2 ใหมคาเทาใดนน ใหผสอนเปนผพจารณาตามความพอใจ โดยพจารณาพสยการเรยนทจาแนกเปนวทยพสย (Cognitive Domain) จตพสย (Affective Domain) และทกษะพสย (Skill Domain) ในขอบขายวทยพสย (เดมเรยกวาพทธพสย) เนอหาทเปนความรความจามกจะตงไวสงสดแลวลดตาลงมาคอ 90/90 85/85 80/80 สวนเนอหาสาระทเปนจตพสย จะตองใชเวลาไปฝกฝนและพฒนา ไมสามารถทาใหถงเกณฑระดบสงไดในหองเรยนหรอในขณะทเรยน จงอนโลม ใหตงไวตาลง นนคอ 80/80 75/75 แตไมตากวา 75/75 เพราะเปนระดบความพอใจตาสด จงไมควร ตงเกณฑไวตากวาน หากตงเกณฑไวเทาใด กมกไดผลเทานน

วธการค านวณคาประสทธภาพ สตรทใชในการคานวณ

E1 = 𝑿

𝐍

𝐀 X 100

เมอ E1 หมายถง คาประสทธภาพของกระบวนการเรยนร 𝑋 หมายถง ผลรวมของคะแนนกจกรรมระหวางเรยนของผเรยน

ทกคน (N คน) N หมายถง จานวนผเรยนทใชในการประเมน A หมายถง คะแนนเตมของกจกรรมระหวางเรยน

E2 = 𝑭

𝐍

𝐁 X 100

เมอ E2 หมายถง คาประสทธภาพของผลลพธการเรยนร 𝐹 หมายถง ผลรวมของคะแนนทไดจากแบบทดสอบหลงเรยนของ

นกเรยนทกคน (N คน) N หมายถง จานวนผเรยนทใชในการประเมน B หมายถง คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยน

20

การคานวณหาประสทธภาพโดยใชสตรดงกลาวขางตน กระทาไดโดยการนาคะแนนรวมแบบ

ฝกปฏบต หรอผลงานในขณะประกอบกจกรรมกลม/เดยว และคะแนนสอบหลงเรยน มาเขาตารางแลวจงคานวณหาคา E1/E2

ขนตอนการทดสอบประสทธภาพ เมอผลตสอหรอชดการสอนขน เปนตนแบบแลว ตองนาสอหรอชดการสอนไปหา

ประสทธภาพตาม ขนตอนตอไปน ก. การทดสอบประสทธภาพแบบเดยว (1:1) เปนการทดสอบประสทธภาพทผสอน 1 คน

ทดสอบประสทธภาพสอหรอชดการสอนกบผเรยน 1-3 คน โดยใชเดกออน ปานกลาง และเดกเกง ระหวางทดสอบประสทธภาพใหจบเวลาในการประกอบกจกรรม สงเกตพฤตกรรมของผเรยนวา หงดหงด ทาหนาฉงน หรอทาทาทางไมเขาใจหรอไม ประเมนการเรยนจากกระบวนการ คอกจกรรมหรอภารกจและงานทมอบใหทาและทดสอบหลงเรยน นาคะแนนมาคานวณหาประสทธภาพ หากไมถงเกณฑตองปรบปรงเนอหาสาระ กจกรรมระหวางเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนใหดขน โดยปกตคะแนนทไดจากการทดสอบประสทธภาพแบบเดยวนจะไดคะแนนตากวาเกณฑมาก แตไมตองวตกเมอปรบปรงแลวจะสงขนมาก กอนนาไปทดสอบประสทธภาพแบบกลม ทงน E1/E2 ทไดจะมคาประมาณ 60/60

ข. การทดสอบประสทธภาพแบบกลม (1:10) เปนการทดสอบประสทธภาพทผสอน 1 คน ทดสอบประสทธภาพสอหรอชดการสอนกบผเรยน 6–10 คน (คละผเรยนทเกง ปานกลางกบออน) ระหวางทดสอบประสทธภาพใหจบเวลาในการประกอบกจกรรม สงเกตพฤตกรรมของผเรยนวา หงดหงดทาหนาฉงน หรอทาทาทางไมเขาใจหรอไม หลงจากทดสอบประสทธภาพใหประเมนการเรยนจากกระบวนการ คอกจกรรมหรอภารกจและงานทมอบใหทาและประเมนผลลพธคอการทดสอบหลงเรยน และงานสดทายทมอบใหนกเรยนทาสงกอนสอบประจาหนวย ใหนาคะแนนมาคานวณหาประสทธภาพหากไมถงเกณฑตองปรบปรงเนอหาสาระ กจกรรมระหวางเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนใหดขนคานวณหาประสทธภาพแลวปรบปรง ในคราวนคะแนนของผเรยนจะเพมขนอกเกอบเทาเกณฑโดยเฉลยจะหางจากเกณฑประมาณ 10% นนคอ E1/E2 ทไดจะมคาประมาณ 70/70

ค. การทดสอบประสทธภาพภาคสนาม (1:100) เปนการทดสอบประสทธภาพทผสอน 1 คนทดสอบประสทธภาพสอกบผเรยนทงชน ระหวางทดสอบประสทธภาพใหจบเวลาในการประกอบกจกรรม สงเกตพฤตกรรมของผเรยนวา หงดหงด ทาหนาฉงน หรอทาทาทางไมเขาใจหรอไม หลงจากทดสอบประสทธภาพภาคสนามแลวใหประเมนการเรยนจากกระบวนการ คอกจกรรม หรอภารกจและงานทมอบใหทาและทดสอบหลงเรยนนาคะแนนมาคานวณหาประสทธภาพ หากไมถงเกณฑตองปรบปรงเนอหาสาระ กจกรรมระหวางเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนใหดขน แลวนาไปทดสอบประสทธภาพภาคสนามกบนกเรยนตางกลม อาจทดสอบประสทธภาพ 2-3 ครง จนไดคาประสทธภาพถงเกณฑขนตา ปกตไมนาจะทดสอบประสทธภาพเกนสามครง ดวยเหตน ขนทดสอบ

21

ประสทธภาพภาคสนามจงแทนดวย 1:100 ผลลพธทไดจากการทดสอบประสทธภาพภาคสนามควรใกลเคยงกน กรมวชาการ (2545) กลาววา ประสทธภาพของบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เปนผลการเรยนรจากการเรยนดวยคอมพวเตอรชวยสอนตามเกณฑ 80/80 ซง 80 ตวแรก หมายถง รอยละของคะแนนเฉลยทผเรยนไดจากการทาแบบฝกหดระหวางการเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน ซงกาหนดความคลาดเคลอนในการยอมรบหรอไมยอมรบประสทธภาพไวรอยละ 5

80 ตวหลง หมายถง รอยละของคะแนนเฉลยทผเรยนไดจากการทาแบบทดสอบหลงการเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน ซงกาหนดความคลาดเคลอนในการยอมรบหรอไมยอมรบประสทธภาพไวรอยละ 5

การกาหนดเกณฑทยอมรบสอหรอนวตกรรมการเรยนรมประสทธภาพ คอ ดานความร ความจา E1/E2 มคา 80/80 ขนไป ดานทกษะปฏบต E1/E2 มคา 70/70 ขนไป โดยคา E1/E2 ตองไมแตกตางกนเกนกวารอยละ 5

ตอนท 3 งานวจยทเกยวของ

Tony Hall (2012) พฒนาบทเรยนคอมพวเตอรแบบเลาเรอง ทนาเสนอการสอนแบบเลาเรองและพดคยกนเกยวกบเทคโนโลย รวมทงมการอภปรายรวมกนเพอแลกเปลยนความคดเหน จากผลการวจยพบวา การใชการเลาเรองและพดคยกนสามารถทาใหผเรยนเรยนรไดงายขนเพราะเหมอนผเรยนไดฟงนทานททาใหเรองเกยวกบเทคโนโลยเขาใจงายขน

Yan et al (2007) ไดศกษาเกยวกบการออกแบบนวตกรรมสอการศกษาเพอพฒนาความคดสรางสรรคทแตกตางไปจากสอการศกษาเดมๆ ทมอย จากการศกษาพบวา ปจจยทมผลตอความคดสรางสรรคของผเรยนนน ขนอยกบลกษณะการออกแบบใหผสมผสานกบองคความรดานจตวทยาของกลมผเรยน การประยกตใชเทคโนโลยคอมพวเตอร การตงชอและเครองมอสนบสนนมสวนสนบสนน ผสอน ดงนนในการออกแบบผสอนจะตองมการตงชอกจกรรมใหนาสนใจ การสรางกจกรรมใหเหมาะสม ใชเทคโนโลยเขามาชวยในการเรยนรและเนนใหผเรยนเรยนรเปนกลมมากขน

กญชพร วเชยร (2555) สรางและหาประสทธภาพของบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต เรอง การสรางหนงสออเลกทรอนกส ดวยโปรแกรม Flip Album Vista Pro ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนชมชนบานดอยเตา อาเภอดอยเตา จงหวดเชยงใหม จานวน 31 คน ผลการศกษาพบวา บทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต เรองการสรางหนงสออเลกทรอนกสดวย โปรแกรม Flip Album Vista Pro ชนมธยมศกษาปท 3 มประสทธภาพ 85.43/82.90 และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนมความกาวหนาทางการเรยนเทากบ 9.77 คดเปนรอยละ 44.97 ธนวฒน ยวงทอง (2554) ศกษาผลการสรางบทเรยนสอประสมเชงโตตอบบนเวบเรองทฤษฎส สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนขามแกนนคร จงหวดขอนแกน จานวน 48 คน ผลการศกษาพบวา บทเรยนสอประสมเชงโตตอบบนเวบมประสทธภาพเทากบ 84.17/83.47 สามารถนาไปใชในการเรยนการสอนใหเกดการเรยนรไดจรง นอกจากนยงพบวาบทเรยนสอประสมเชงโตตอบมการปรบปรงแกไขจากผเชยวชาญ บทเรยนมการลาดบขนตอนใหผเรยนสามารถเขาใจเนอหาในสอ

22

ไดเขาใจงาย สามารถปฏบตตามสอทอธบายไวอยางเปนขนตอน สามารถเสรมสรางความรพนฐานและความเขาใจดานศลปะมากขน มการนาสอหลายอยางมาใชรวมกน แตละสอเรยงลาดบกนเพอชวยใหการสอนเปนไปอยางมประสทธภาพทาใหผเรยนเกดการเรยนรไดด สามารถควบคมคอมพวเตอรสนองคาสงและการเรยนของผเรยน ผเรยนสามารถเรยนตามลาดบขนตอนและสามารถยอนกลบไปทบทวนบทเรยนไดงายหรอเลอกฟงซาไดทกกรณทยงไมเขาใจ นพดล อนทรจนทรและพฤกษ ศภเศรษฐศร (2553) พฒนาสอบทเรยนอเลกทรอนกส รายวชาเครองแตงกายกบงานภาพยนตรทเออประโยชนตอการเรยนการสอนในวทยาลยนวตกรรมสอสารสงคม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จากการดาเนนการวจยพบวา บทเรยนอเลกทรอนกสมประสทธภาพเทากบ 87.25/90.25 ผลสมฤทธทางการเรยนมระดบคะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยน และผเรยนมความพงพอใจในระดบมาก