6

บทท 2

แนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ

แรงจงใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลยชมชนแมฮองสอน มแนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ ดงน 1. แนวคดเกยวกบแรงจงใจ 2. ทฤษฏเกยวกบแรงจงใจและแรงจงใจในการปฏบตงาน 3. ขอมลพนฐานวทยาลยชมชนแมฮองสอนและขอมลบคลากรวทยาลยชมชนแมฮองสอน 4. งานวจยทเกยวของ 5. กรอบแนวคดในการวจย

แนวคดเกยวกบแรงจงใจ

กลฟรอด และเกย (Guiford & Gray, 1970, p. 189) กลาววา แรงจงใจ คอ สถานการณภายในซงไปกระตนและรเรมเรองของกจกรรมและการเคลอนไหวแลวน าไปสการประพฤตปฏบตตามชองทางภายใตการน าของเปาหมาย บช (Beach, 1980) กลาววา แรงจงใจ หมายถง ความเตมใจทจะใชพลงเพอใหประสบความส าเรจในเปาหมาย (Goal) หรอรางวล (Reward) การจงใจเปนสงทส าคญส าหรบการกระท าของมนษยและสงทยวยใหคนไปถงซงวตถประสงคทมสญญาณเกยวกบรางวลทไดรบ เสตยร และพอรเตอร (Steers & Porter, 1979, p. 5) ใหความหมายของแรงจงใจ คอสงทเปนพลงกระตนใหแตละบคคลกระท าพฤตกรรมเปนสงทชทศทางหรอแนวทางใหบคคลกระท าพฤตกรรมเพอบรรลเปาหมายของแตละคนและเปนสงทสนบสนนรกษาพฤตกรรมนน ๆ ใหคงอย เอนกกล กรแสง (2520, หนา 168) กลาววา แรงจงใจ หมายถง การกระตนใหแสดงพฤตกรรมและการควบคมพฤตกรรมใหมนษยเราแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสงเราอยางเดยวกนหรอท าใหมพฤตกรรมไมเหมอนเดม สเมธ เดยวอสเรศ (2527, หนา 4) กลาววาแรงจงใจ หมายถง การกระตนทท าใหมนษยกระท ากจกรรมหรอพฤตกรรมออกมาและเปนพฤตกรรมทด าเนนไปสเปาหมายอยางใดอยางหนงแรงจงใจเปนสาเหตทกอใหเกดการแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการทมอยและ

7

ความตองการทมความเขมมากทสดจะเปนแรงจงใจใหมนษยเราแสดงพฤตกรรมออกมา ถวล เกอกลวงศ (2528, หนา 53) ใหความเหนวาแรงจงใจ หมายถง ความตองการแรงขบหรอแรงกระตนทอยภายในตวบคคลแรงจงใจจะถกน ามงหนาสเปาหมายซงอาจเปนลกษณะของจตส านกหรอจตใตส านกกได ศรโสภาคย บรพาเดชะ (2528, หนา 40) ใหความหมายของแรงจงใจวาเปนกระบวนการของการกระตนใหเกดการกระท าทสนบสนนความกาวหนาและก าหนดแบบแผนของกจการทกระท าการจงใจเปนกระบวนการทรางกายถกกระตนจากสงเราใหมพฤตกรรมมงไปสจดมงหมายปลายทาง พรรณราย ทรพยะประภา (2529, หนา 41)ใหทศนะวา แรงจงใจ หมายถง สภาวะทอนทรยถกกระตนใหแสดงพฤตกรรมเพอไปยงจดหมายปลายทางและเชอวามนษยหรอสตวกตามเมอตกอยในสภาวะทไดรบการจงใจจะตองมความกระตอรอรนและขวนขวายในการท ากจกรรมหรอแสดงพฤตกรรมเพอใหเกดความส าเรจซงเปนจดหมายปลายทางทตองการ พรรณราย ทรพยะประภา (2529, หนา 44)ไดใหทศนะเกยวกบความส าคญของแรงจงใจในแงจตวทยาอตสาหกรรมไววาพฤตกรรมทกอยางของมนษยเปนสงทเกดขนมาจากสาเหตประการใดประการหนง ทกระตนใหคนเราแสดงพฤตกรรมนนออกมาการปฏบตงานนนกเปนพฤตกรรมหนงของมนษย บคคลแตละคนจะแสดงพฤตกรรมในการปฏบตงานแตกตางกนไปอยางไรบางนน สวนหนงเปนผลเนองมาจากแรงจงใจของบคคลผนนดวยโดยปกตนน เรองแรงจงใจเปนหนาทโดยตรงของผบรหารทกระดบ ผบงคบบญชา หวหนางานหรอผบรหารมความจ าเปนทจะตองท าหนาทชกจงใจใหผใตบงคบบญชา พนกงาน หรอคนงานของตนใหท างานอยางกระตอรอรนมากขนทมเทความสามารถและความคดจตใจใหแกสถานประกอบการของตนมากขน การจงใจนนเกดจากสมมตฐานทวาโดยทวไปแลวมนษยมไดท างานเตมท ตามความสามารถดานตาง ๆ ทเขามอยเสมอไป นกจตวทยาเชอวา การทมนษยจะท างานไดเตมความสามารถของเขาหรอไมนนมกจะขนอยกบวาเขาเตมใจจะท าแคไหนถามสงจงใจทตรงกบความพอใจของเขาสงจงใจนนกจะเปนแรงกระตนใหเขาเอาใจใสงานทท ามากขน ดงนน การจงใจทถกตองเหมาะสมกจะเปนเครองดงดดความรสกและจตใจของมนษยใหเปนอนหนงอนเดยวกนกบสถานประกอบการของเขามากขนและเนองจากแรงจงใจเปนเรองของความรสกนกคดของมนษย ดงนน การทจะจงใจมนษยใหตรงกบความประสงคของสถานประกอบการจงจ าเปนทจะตองศกษาถงเหตและผลของพฤตกรรมตลอดจนองคประกอบตาง ๆ ทจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมทางใดทางหนงของมนษยดวย กต พยคคานนท (2532, หนา 78) กลาววา แรงจงใจ คอ พลงทอยในตวบคคลแตละคน ซงท าหนาทเราและกระตนใหมการเคลอนไหวเพอใหบคคลนนด าเนนการใด ๆ ไปในทศทางทจะ

8

น าไปสเปาหมาย สมยศ นาวการ (2531, หนา 75) กลาวไววา ความส าคญของการจงใจ ผบรหารควรปฏบตตอคนงานในฐานะสงมชวตจตใจคอยดแลสวสดการเพมสงจงใจปรบปรงสภาพแวดลอมใน การท างานและสงเสรมขวญก าลงใจใหดอยเสมอ ซงเปนปจจยอนส าคญทจะสรางความพอใจใหกบพนกงานและสรางความส าเรจทงในความตองการของพนกงานและบรรลเปาหมายขององคกรดวย อรณ รกธรรม (2532, หนา 268) กลาวถงความส าคญของเรองนวา แรงจงใจเปนสวนหนงของการสรางขวญและก าลงใจในการท างานพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษยเกดจากแรงจงใจทท าให เกดความตองการและแสดงการกระท าออกมาตามปกตคนเรามความสามารถในการท าสงตาง ๆ ไดหลายอยางหรอมพฤตกรรมแตกตางกนแตพฤตกรรมเหลานจะแสดงออกบางโอกาสเทานน สงทจะผลกดน เอาความสามารถของคนออกมาได คอ แรงจงใจนนเอง สมพงศ เกษมสน (2534, หนา 192) ใหความหมายของแรงจงใจวาเปนนามธรรม คอ เปนวธการทจะชกน าพฤตกรรมผอนใหประพฤตปฏบตตามวตถประสงคพฤตกรรมของคนจะเกดขนไดตองมสงเราหรอแรงจงใจ ดงนน จงอาจกลาวไดวา แรงจงใจ หมายถง ความพยามจะชกจงใหผอนแสดงออกหรอปฏบตตามตอสงจงใจอาจมทงภายในและภายนอกตวบคคลนน ๆ เอง แตมลเหตจงใจอนส าคญของบคคล คอ ความตองการ จากความหมายของแรงจงใจทผรไดกลาวมาแลวนนสรปไดวา แรงจงใจ หมายถง ความรสกนกคดของผหนงผใดกตามทถกกระตนดวยปจจยทงภายในและภายนอกเพอใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางหนงอยางใดออกมาทงทตงใจหรอไมตงใจเพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทวางไว

ประโยชนของแรงจงใจ

การสรางแรงจงใจเปนภาระหนาทอนส าคญอกประการหนงของนกบรหารและหวหนางาน ทจะตองสรางสรรคและจดใหมขนในองคการหรอทกหนวยงาน เพอเปนปจจยส าคญใน การบรหารงานขององคการ เพราะการจงใจจะชวยบ าบดความตองการ ความจ าเปนและเปน ความเดอดรอนของบคคลในองคการได จะท าใหขวญในการปฏบตงานดขน มก าลงใจใน การปฏบตงานอาจแยกกลาวถงประโยชนของการจงใจการบรหารงานไดดงน (สพตรา สภาพ, 2541, หนา 125 - 126) 1. เสรมสรางก าลงใจในการท างานใหแตละบคคลในองคการ เปนการสรางพลงรวมกนของกลม 2. สงเสรมและเสรมสรางสามคคธรรมในหมคณะ เปนการสรางพลงดวยความสามคค

9

3. สรางขวญและก าลงใจทดในการปฏบตงาน แกผปฏบตงานในองคการ 4. ชวยเสรมสรางใหเกดความจงรกภกดตอองคการ 5. ชวยท าใหการควบคมด าเนนไปดวยความราบรน อยในกรอบแหงระเบยบวนยมศลธรรมอนดงาม ลดอบตเหตและอนตรายในการปฏบตงาน 6. เกอกลและจงใจใหสมาชกขององคการเกดความคดสรางสรรคในกจกรรมตาง ๆ ในองคการ เปนการสรางความกาวหนาแกผปฏบตงานและองคการ 7. ท าใหเกดความศรทธาและความเชอมนในองคการทตนเองปฏบตอย ท าใหเกดความสขกาย สขใจ ในการท างานกอใหเกดประสทธภาพในการปฏบตงาน

องคประกอบของแรงจงใจ

แรงจงใจประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ ทมปฏสมพนธกนและความเกยวของ ซงกนและกน (เทพพนม เมองแมน, 2540, หนา 20 - 21) คอ 1. ความตองการ (Need) อธบายความตองการทดทสด คอ ความไมพอเพยง (Deficiency) หากมองในภาวะสมดลของมนษย (Homeostatic Sense) ความตองการเกดขนเมอเกดการไมสมดลทางดานรางกายและจตใจ 2. แรงขบ (Drive) แรงขบจะถกสรางขนเพอบรรเทาความตองการใหลดนอยลง อาจใหความหมายของแรงขบงาย ๆ วาการไมพอเพยงกบทศทาง (Deficiency with Direction) 3. เปาหมาย (Goals) จดสดทายของวงจรการจงใจ คอ เปาหมายทใชในวงจรการจงใจ หมายความถง สงหนงทจะเปนอะไรกไดทบรรเทาความตองการและลดแรงขบใหนอยลงได ดงนนการไดรบเปาหมายอนหนงจะหมายความถงการท าใหสภาพทางดานรางกายหรอจตใจฟนฟสสภาพทมความสมดลและจะลดหรอขจดแรงขบใหหมดไป แรงจงใจจงเปนสวนส าคญในการท างานอยางใดอยางหนงใหส าเรจตามจดมงหมาย นกจตวทยาใหเหตผลตามการแสดงพฤตกรรม แบงแรงจงใจออกเปน 2 ประเภท คอ แรงจงใจภายในท หมายถง การทบคคลมองเหนคณคาของกจกรรมทท าดวยความเตมใจ โดยถอวา การบรรลผลส าเรจในกจกรรมนนเปนรางวลอยแลวในตว และ แรงจงใจภายนอก หมายถง การกระท ากจกรรมทเกดจากความมงหวงผลจากสงอนทอยนอกเหนอกจกรรมนน ไมไดกระท าเพอความส าเรจในสงนนเลย

ขนตอนของการเกดแรงจงใจ

รชดาภรณ เดนพงษพนธ (2539, หนา 44) ไดกลาวถงกระบวนการของการเกดแรงจงใจ ประกอบดวย 4 ขนตอน ทเกยวเนองกนดงน

10

1. ขนความตองการ (Need Stage) ความตองการเปนภาวะขาดสมดลทท าใหการด ารงชวตอยไมราบรนหรออาจเปนสงส าคญตอความสขทางจต เชน อาหาร ความรก ฯลฯ บางครง ความตองการอาจเกดขนจากภาวะทมาคกคามสขภาพของบคคล เชน ความเจบปวด การท าใหบคคลเกดความตองการแสดงพฤตกรรมทปองกนไมใหเกดความเจบปวดนน ๆ 2. ขนแรงขบ (Drive Stage) ความตองการในขนแรกนนจะกระตนใหเกดแรงขบ คอ เมอเกดความตองการแลวจะเกดภาวะทบคคลเกดความกระวนกระวาย อยเฉย ๆ ไมไดซงเรยกวา “ภาวะเกดแรงขบ” และระดบความกระวนกระวายจะมมากหรอนอยเพยงใดนนขนอยกบระดบของความตองการ 3. ขนพฤตกรรม (Behavior Stage) เมอเกดความกระวนกระวายแลวจะผลกดนใหบคคลสรางพฤตกรรมออกมา แรงขบจะเปนพลงใหแสดงพฤตกรรมไดรนแรงมากนอยตางกนตามระดบความตองการทเกดขน 4. ขนลดแรงขบ (Drive Reduction Stage) เปนขนสดทาย คอ แรงขบลดลงภายหลงเกดพฤตกรรมทตอบสนองความตองการแลว

ภาพท 2 วฏจกรของกระบวนการเกดแรงจงใจ (Hodgett, 1999, p. 57)

ในเวลาใดเวลาหนง ความตองการของมนษยแตละบคคลมหลายรอยอยางและ ความตองการทก ๆ อยาง จะแขงขนกนท าใหเกดพฤตกรรมของบคคลนน ความตองการทม “แรงมากทสด” ในเวลานนจะท าใหเกดพฤตกรรมและเมอความตองการเรมไดรบการตอบสนองใหพงพอใจแลว แรงจะลดลงและจะไมเปนแรงจงใจใหบคคลแสวงหาเปาหมายเพอใหเกดความพอใจอกตอไป

แรงขบ (Drive)

ความตองการ (Need) พฤตกรรม (Behavior)

ลดแรงขบ (Drive Reduction)

11

ปจจยทกอใหเกดแรงจงใจในการปฏบตงาน

การทบคคลจะเกดแรงจงใจในการท างานมากหรอนอยนนขนอยกบสงจงใจในหนวยงานถาหนวยงานมปจจยเปนสงจงใจไดมากบคคลยอมเกดแรงจงใจในการท างานสงซงแรงจงใจในการท างานนนจะเกดขนเองโดยไมมสงมากระตนนนเปนไปไดยากเพราะธรรมชาตของมนษยนน ยอมรกความสะดวกสบายหากการท างานโดยทไมมผลตอบแทนแลวมกไมมใครยนดทจะท าซงผลตอบแทนทวาน มไดหมายถง สนจางรางวลเพยงอยางเดยว แตหมายรวมถงผลตอบแทนทางดานจตใจดวย เชน ความสข ความพอใจ การยอมรบนบถอ เปนตนตามท (อรณ รกธรรม 2517, หนา 205 - 206) กลาวไว ซงอาจกระท าไดหลายวธ ดงน 1. สรางแรงจงใจและปลกฝงใหบคลากรมแรงจงใจมความรกงานและกระตอรอรนในการท างาน โดยผบรหารจะตองกระท าตนเปนตวอยางทด 2. ชมเชยและยกยองใหก าลงใจแกผทท าความดความชอบ แตตองเชยชมใหถกกาลเทศะ มเหตผลและมความจรงใจ 3. ดแลเอาใจใสและใหความสนทสนมแกบคลากรพอสมควรโดยการทกทายไตถาม ขาวคราวและทกขสขในโอกาสอนสมควร 4. ใหโอกาสแกบคลากรในการสรางความมนคงของชวตการท างานพอสมควรหรอใหมทางกาวหนาไปสต าแหนง หรอเงนเดอนทสงขนไป 5. สรางสภาพการท างานทดและเหมาะสมแกบคล เชน โตะท างาน หองท างาน แสงสวาง การถายเทอากาศ สวสดการตาง ๆ 6. ใหโอกาสบคคลไดแสดงความคดเหนในการปรบปรงงานและมสวนรวมในความส าเ รจของงานและมสวนรวมในความส าเรจของงานซงบคลากรบางคนอาจมความคดเหนทดและมประโยชนในการปรบปรงกควรจะมสงตอบแทนหรอยกใหเปนความดความชอบของผนนเพอเปนตวอยางและเปนก าลงใจแกบคคลอน ๆ ผรวมงานทไดรบการยกยองหรอผบงคบบญชาเงอนไขส าคญทถกปอนกลบ จะตองดนาเชอถอไดในสายตาผปฏบต เพอเปนพนฐานทเปนจรงในอนทจะสนองตอบความตองการของผปฏบต แรงจงใจเปนองคประกอบทส าคญในการท างานอยางใดอยางหนงใหส าเรจลงดวยเหตนจงมผสนใจศกษาเกยวกบแรงจงใจไวมากมผจ าแนกประเภทของแรงจงใจไวหลายแบบ เชน ถาแบงตามเหตผลเบองหลงของการแสดงพฤตกรรมจะแบงแรงจงใจออกเปน 2 ประเภท คอ แรงจงใจภายใน หมายถง การทบคคลมองเหนคณคาของกจกรรมทท าโดยความเหนใจโดยถอวา การบรรลผลส าเรจในกจกรรมนน เปนรางวลอยแลวในตว แรงจงใจภายนอก หมายถง การกระท า กจกรรมทเกดจากความมงหวงผลจากสงอนทอยนอกเหนอกจกรรมนนไมไดกระท าเพอความส าเรจ

12

ในสงนนเลย (วารนทร สายโอบเออ และสณย ธรดากร, 2522, หนา 66) นอกจากนการจะ เกดแรงจงใจขนในบคคลจะประกอบดวย องคประกอบทส าคญ 3 สวน คอ 1. ความตองการ (Need) เปนสงทเกดขนเมอรางกายเกดความไมสมดล เชน เมอรางกายขาดน า อาหาร ความตองการทางเพศหรอเมอไดรบการยอมรบจากเพอนหรอหมคณะ 2. แรงขบหรอแรงกระตน (Drive) เปนพลงกระตนทเกดขนภายในรางกายเพอระงบความตองการเปนตวกระตนท าใหเกดพฤตกรรมเพอน าไปสเปาหมาย สงนนถอวาเปนหวใจของกระบวนการจงใจ 3. เปาหมาย (Goal) เปนสงทมาสนองความตองการและลดแรงขบลงอนเปนจดสนสดของกระบวนการจงใจ นอกจากน ตามแนวคดของกเซลลและบราวน (Ghiselli & Brown, 1965, p. 430) ไดกลาวถงปจจยทกอใหเกดแรงจงใจไว 5 ประการ ไดแก 1. ระดบอาชพ หมายถง สถานะหรอความนยมของคนตออาชพถาอาชพนนอยในสถานะสง ยอมเปนทยอมรบของคนทวไปกจะเปนทพอใจของผประกอบอาชพนน 2. สถานะทางสงคมและสภาพการท างานตาง ๆ ตองอยในสภาพทดเหมาะสมตอสภาพของผปฏบตงานครทปฏบตงานมานานควรไดรบเกยรตไดรบการยกยองไดรบต าแหนงหนาททดครหรอผปฏบตงานเหลานนกจะเกดความพงพอใจในงานนน 3. อายของผปฏบตงานท าใหมความพงพอใจในการปฏบตงานแตกตางกน คอ ผทมอายระหวาง 25 - 34 ป และ 45 - 54 ป มความพงพอใจในงานนอยกวาผทมอายในกลมอน 4. สงจงใจทางดานรายไดประจ าและรายไดพเศษกเปนสงส าคญสงหนงทท าใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในการท างาน 5. คณภาพของการปกครองบงคบบญชา ไดแก ความสมพนธระหวางหวหนางานคนงานหรอผบรหารโรงเรยนกบคร รวมทงการเอาใจใสตอความเปนอยของคนงานหรอครกเปนผลตอความพงพอใจในการ างานเชนเดยวกนการจงใจมนษยจะตองประกอบดวยปจจยตาง ๆ ทเกยวของและประสานสมพนธเปนกระบวนการ คอ เมอมนษยมความตองการกจะเกดแรงกระตนหรอแรงขบเคลอนในรางกายและจะแสดงพฤตกรรมออกมาเพอใหบรรลเปาหมายหรอเพอใหไดสงลอใจหรอสงจงใจนนเอง ดงนน สงจงใจอนสงผลตอแรงจงใจในการท างานจงประกอบดวยองคประกอบหลายประการคอ บารนารด (Barnard, 1974, pp. 142 - 148) 1. สงจงใจซงเปนวตถ ไดแก เงน สงของหรอสภาวะทางกายทใหแกผปฏบตงานเปน การตอบแทน ชมเชย หรอเปนรางวลทเขาไดปฏบตงานใหแกพนกงานมาแลวเปนอยางด

13

2. สงจงใจทเปนโอกาสของบคคลซงไมใชวตถจดเปนสงจงใจทส าคญในการชวยเหลอหรอสงเสรมความรวมมอในการท างานมากกวารางวลทเปนวตถเพราะสงจงใจทเปนโอกาสนบคคลจะไดรบแตกตางจากผอน เชน เกยรตภม ต าแหนงการใหสทธพเศษและการมอ านาจ เปนตน 3. สภาพทางกายทพงปรารถนา หมายถง สงแวดลอมทางการปฏบตงานไดแก สถานทท างาน เครองมอ เครองใชส านกงานสงอ านวยความสะดวกในการท างานตาง ๆ ซงเปนสงส าคญอนอาจกอใหเกดความสขทางกายในการท างาน 4. ผลประโยชนทางอดมคต เปนสงจงใจทอยระหวางความมอ านาจมากทสดกบ ความทอแททสด ผลประโยชนทางอดมคต หมายถง สมรรถภาพของหนวยงานทจะสนอง ความตองการของบคคลในดานความภาคภมใจทไดแสดงฝมอ ความรสกเทาเทยมกนการไดมโอกาสชวยเหลอครอบครวตนเองและผอนรวมทงการไดแสดงความภกดตอหนวยงาน 5. ความดงดดใจในสงคม หมายถง ความสมพนธฉนทมตรกบผรวมงานในหนวยงาน ซงถาความสมพนธเปนไปดวยดจะท าใหเกดความผกพนและความพอใจรวมกบหนวยงาน 6. การปรบสภาพการท างานใหเหมาะสมกบวธการและทศนคตของบคคล หมายถง การปรบปรงต าแหนงงาน วธการท างานใหสอดคลองกบความสามารถของบคลากร ซงแตละคนมความสามารถแตกตางกน 7. โอกาสทจะมสวนรวมในงานอยางกวางขวาง หมายถง การเปดโอกาสใหบคลากรรสกมสวนรวมในงาน เปนบคคลส าคญคนหนงของหนวยงานมความรสกเทาเทยมกนในหมผรวมงานและมก าลงใจในการปฏบตงาน 8. สภาพการอยรวมกน หมายถง ความพอใจของบคคลในดานสงคม หรอความมนค ทางสงคมซงจะท าใหบคคลรสกมหลกประกนและมความมนคงในการท างาน เชน การรวมตวจดตงสมาคมของผปฏบตงานเพอสรางผลประโยชนรวมกน จะเหนไดวาวธการจงใจของบารนารดนอกจากจะตอบสนองความตองการพนฐานเพอการอาชพโดยใหสงจงใจทเปนเงนทองสงของและการจดสงแวดลอมในการท างานทดเปน การตอบสนองความตองการทางกายแลวยงใหผปฏบตงานมก าลงใจในการท างานดวยการสงเสรมความเทาเทยมกนใหมโอกาสรวมแสดงความสามารถ แสดงความคดเหนในงานและสรางความสมพนธอนดในหนวยงานอนเปนการตอบสนอง ความตองการทางจตใจของบคคลในหนวยงานดวย ลอค (Locke, 1976, p. 1302) ไดอธบายถงปจจยทมผลตอความพอใจในการท างานซงจ าแนกไดเปน 9 ประการ ดงน 1. ลกษณะของงาน

14

2. เงนเดอน 3. การเลอนต าแหนง 4. การไดรบการยอมรบนบถอ 5. ผลประโยชนเกอกล 6. สภาพการท างาน 7. การนเทศงาน 8. เพอนรวมงาน 9. หนวยงานและการจดการ นอกจากนยงมปจจยทมอทธพลตอความพอใจในการท างานในแงของ แนดเคอรและเอดวารด (Nadker & Edward, 1977, p. 79) ซงใหความเหนวา ผปฏบตงานจะเปรยบเทยบความแตกตางระหวางผลตอบแทนทเขาไดรบจรงกบผลตอบแทนทเขาคาดหวงวาจะไดรบจากการปฏบตงานใน ผลของการรบรทงหมดจะสรปรวมออกมาเปนความรสกพอใจหรอไมพอใจในงาน โควน คลงแสง (2536, หนา 52 - 57) ไดศกษาและรวบรวมแนวคดของนกวชาการทานอน ๆ วาดวยปจจยทเปนสงจงใจในการท างานและเทคนคการจงใจในการท างานทสามารถน ามาใชได สรปไดดงตารางท 1

ตารางท 1 ปจจยทเปนสงจงใจและเทคนคการจงใจในการท างาน

ปจจยเปนสงจงใจใหคนปฏบต

เทคนคการจงใจในการท างานท ตอบสนองปจจย

1. ความส าเรจในการท างาน หมายถง การท างานไดเปาหมาย ตามก าหนดเวลา สามารถแกปญหาได 2. การใหการยอมรบนบถอ หมายถง การไดรบ การยกยอง ชมเชย ไววางใจจากผบงคบบญชาเพอนรวมงานและบคคลอน 3. ลกษณะงานทปฏบต หมายถง งานทสงเสรมความคดรเรมสรางสรรคทาทายความสามารถ ชวนปฏบตไมนาเบอ 4. ความรบผดชอบ หมายถง ความตงใจความส านกในหนาทและความรบผดชอบการจงใจตนเองและอสระในการท างาน

เทคนคการตดตามผลงานและนเทศงานเทคนคการบรหารแบบยดวตถประสงค เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ เทคนคการขยายหนาทรบผดชอบ เทคนคการประชมและอภปรายกลม เทคนคการบรหารแบบมสวนรวม เทคนคการสงการและมอบหมายงาน

15

ตารางท 1 (ตอ)

ปจจยเปนสงจงใจใหคนปฏบต เทคนคการจงใจในการท างานท

ตอบสนองปจจย 5. ความกาวหนา หมายถง 5.1 การทงานทปฏบตไดรบการพฒนา 5.2 โอกาสในการเลอนต าแหนงหรอเลอนระดบ สงขน 5.3 การไดรบการพฒนาความรความสามารถ 6. ความสมพนธกบผบงคบบญชา หมายถง 6.1 ความจรงใจและเตมใจของผบงคบบญชาในการรบฟงความคดเหน 6.2 ขอเสนอแนะและความชวยเหลอเกอกลจาก ผบงคบบญชา 6.3 โอกาสไดรบการพบปะสงสรรคกบผบงคบบญชา 7. ความสมพนธกบเพอนรวมงาน หมายถง 7.1 ความสมพนธทงโดยหนาทการงานและ โดยสวนตว 7.2 การไดรบความรวมมอเตมใจในการปฏบตงาน 8. ความสมพนธกบผใตบงคบบญชา คอ 8.1 ความสมพนธทงโดยหนาทการงานและโดย สวนตว 8.2 การไดรบความรวมมอ 9. นโยบายการบรหารงาน หมายถง 9.1 นโยบายการบรหารงานก าหนดนโยบาย 9.2 การกระจายและมอบหมายงาน 9.3 การมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย

เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ เทคนคการชมเชย เทคนคการยอมรบความส าเรจ เทคนคการมอบหมายงานและขยายงานทรบผดชอบ เทคนคการสงเสรมทไดรบการพฒนาตนเอง เทคนคการบรหารแบบมสวนรวม เทคนคการสรางความสมพนธ เทคนคการเทคนคการเกบรวบรวม ขอมลเพอการนเทศ เทคนคการตดตามและนเทศงาน เทคนคการสรางความสมพนธ เทคนคการบรหารแบบมสวนรวม เทคนคการสรางความสมพนธ เทคนคการสรางคณภาพงาน เทคนคการประชมและอภปรายกลม เทคนคการบรหารแบบมสวนรวม เทคนคการบรหารแบบยดวตถประสงค เทคนคการกระจายอ านาจและมอบหมายหนาทรบผดชอบ เทคนคการบรหารแบบมสวนรวม

16

ตารางท 1 (ตอ)

ปจจยเปนสงจงใจใหคนปฏบต เทคนคการจงใจในการท างานท

ตอบสนองปจจย 10. การปกครองบงคบบญชา หมายถง 10.1 การมอบอ านาจ 10.2 ความยตธรรมในการปกครองบญชา 10.3 ความสามารถและความสขมของ ผบงคบบญชา 11. การนเทศงาน หมายถง การใหความชวยเหลอ แนะน า การตดตามและการตรวจสอบ การสงเสรมศกยภาพ สวนบคคลและการใชบทบาทความเปนผน าใน การนเทศ 12. สภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง ความเปนสดสวนของอาคารสถานทสงอ านวยความสะดวกบรรยากาศลกษณะแวดลอมทางกายภาพและสภาพแวดลอมทางสงคม 13. ความมนคงในการปฏบตงาน หมายถง 13.1 ความมนคงของต าแหนงงานและองคกร ความถาวรในการจางงาน 13.2 การมงานใหปฏบตอยางตอเนอง 13.3 ความรกและการใหคณคาแกงานทปฏบต 14. เงนเดอน หมายถง 14.1 ความเหมาะสมของเงนเดอนขนของเงนเดอน 14.2 ความเหมาะสมกบงานทรบผดชอบและ ความเหมาะสมในการพจารณาเลอนขนเงนเดอน 15. ผลประโยชนเกอกล หมายถง ประโยชนทไดรบจาก การปฏบตงาน เชน สวสดการตาง ๆ การลาพก การไดรบบ าเหนจบ านาญและคาชดเชยเมอ เจบปวยหรอพการจากการปฏบตงาน

เทคนคการสงการและมอบหมายงาน เทคนคการสรางความสมพนธ เทคนคการตดตามและนเทศงาน เทคนคการเกบรวบรวมขอมลเพอ การนเทศ เทคนคการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ เทคนคการใหรางวล เทคนคการชมเชย เทคนคการขยายบทบาทหนาทความรบผดชอบ เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ เทคนคการตดตามและนเทศงาน เทคนคการใหรางวลและสงลอใจ

17

อแวนส (Evans, 1971, pp. 31 - 38) เปนอกคนหนงทกลาวถงแรงจงใจในการท างานโดยเนนถงความส าคญของเปาหมายหรอวตถประสงคของงาน ซงอแวนสไดตงทฤษฎเกยวกบ การกระตนใหบคคลแสดงความสามารถออกมาวากจกรรมของแตละบคคลทกระท านนยอมน าไปสวตถประสงคอนส าคญทผกระท าคาดหวงไว อแวนสไดเสนอแนะแบบทเกยวของกบการสรางแรงจงใจในการท างานซงพอสรปไดวา 1. แรงจงใจในการท างานใด ๆ นนขนอยกบความส าเรจตามวตถประสงคและแนวทางในการด าเนนงานแนวทางในการด าเนนงานจะตองสอดคลองกบวตถประสงคทวางไวจงกอใหเกดแรงจงใจในการท างานมากขน 2. แมวาจะมแรงจงใจในการท างานแตถามตวถวงในการท างาน เชน ขาดความรความสามารถในการท างานขาดอสรภาพกจะท าใหกจกรรมนนขาดตอนแตถาไมมแรงจงใจกจกรรมนนจะด าเนนไปดวยดไมได อาจจะกระท าขาดตอนเปนชวง ๆ ไมสม าเสมอกจกรรมทมประสทธภาพจะตองเปนกจกรรมทสม าเสมอและความสม าเสมอในการท างานจะตองขนอยกบความร ความสามารถ สงแวดลอมทดในการ ท างาน ตลอดจนแรงจงใจทจะด าเนนการดวย 3. ความส าเรจตามวตถประสงคทวางไวนน จะเกดขนไดเพราะมความสม าเสมอใน การท างานประกอบกบแนวทางในการด าเนนงานตามวตถประสงค องคประกอบทงสองประการน หากขาดประการหนงประการใดความส าเรจกจะลดนอยลง กลาวโดยสรป จะเหนไดวาปจจยส าคญทกอใหเกดแรงจงใจในการท างานนนอยทเปาหมายหรอวตถประสงคในการท างานลกษณะงานทปฏบตและสภาพแวดลอมในหนวยงาน เปนหลก เมอผปฏบตรบทราบงานสงเหลานแลวลงมอปฏบตผลประโยชนทไดรบในสวนตาง ๆ ยอมมผลสะทอนกลบมาเปนตวกระตนและเสรมสรางแรงจงใจในการท างานในสวนตาง ๆ ไปอยางเปนวฏจกรสงนเองทผบรหารและหนวยงานควรจะค านงถงและใชเปนหลกปฏบตใน การเสรมสรางศกยภาพและแรงจงใจในกรปฏบตงานของบคลากรในหนวยงานตอไป

ทฤษฏเกยวกบแรงจงใจและแรงจงใจในการปฏบตงาน

ในปจจบนองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนใหความสนใจตอความรสกของบคคลทปฏบตในองคกรนน ๆ จากแนวคดทวาความรสกเปนสวนหนงในการเพมประสทธภาพใน การปฏบตงานการทจะเพมประสทธภาพในการปฏบตงาน ผบรหารจ าเปนตองสรางแรงจงใจและในการสรางแรงจงใจใหไดผลด ผบรหารจะตองมความรในองคกรไดท างานอยางมประสทธภาพ ทฤษฎทเกยวของในเรองนมมากมายหลายคนทไดสรางไวในทนจะกลาวเฉพาะ

18

ทฤษฎทรจกกนแพรหลาย ดงน ทฤษฎแรงจงใจของเฮอรซเบอรก (Herzberg, 1959, pp. 113 - 115) เปนศาสตราจารยหวหนาภาควชาจตวทยา แหงมหาวทยาลยเวสเทอรนรเสรฟ (Western Reserve University) ไดท าวจยเกยวกบแรงจงใจในการท างานของมนษยไดพบซงบทสรปออกมาเปนแนวคดตามทฤษฎสององคประกอบ (Two - Factor - Theory) เปน 2 ดาน ดงน 1. ปจจยจงใจ (Motivation Factors) หรอองคประกอบดานกระตน เปนปจจยทสรางแรงจงใจในทางบวก ซงจะเปนผลใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในการปฏบตงานมลกษณะสมพนธกบเรองงานโดยตรง ปจจยดานน ไดแก 1.1 ความส าเรจในการท างาน (Achievement ) หมายถง การทบคคลสามารถท างานไดเสรจสนและประสบความส าเรจอยางด ความสามารถในการแกปญหาตาง ๆ 1.2 การไดรบการยอมรบนบถอ (Recognition) หมายถง การไดรบการยอมรบนบถอจากผบงคบบญชา เพอรวมงาน กลมเพอนและบคคลอนโดยทวไป ซงการยอมรบนบถอนบางครงอาจจะแสดงออกในรปของการยกยองชมเชย 1.3 ลกษณะของงานทปฏบต (Work Itself ) หมายถง ความรสกทดและไมดตอลกษณะงานวางานนนเปนงานทจ าเจ นาเบอหนาย ทาทายความสามารถ กอใหเกดความคดรเรมสรางสรรคหรอเปนงานทยากหรองาย 1.4 ความรบผดชอบ (Responsibility) หมายถง ความพงพอใจทเกดขนจากการไดรบมอบหมายใหรบผดชอบงานใหม ๆ และมอ านาจในการรบผดชอบอยางเตมท 1.5 ความกาวหนาในต าแหนงหนาทการงาน (Advancement ) หมายถง การเปลยนแปลงในสถานะหรอต าแหนงของบคคลในองคการ แตในกรณทบคคลยายต าแหนงจากแผนกหนงไปยงอกแผนกหนงขององคการโดยไมมการเปลยนแปลงสถานะถอเปนเพยงการเพมโอกาสใหมความรบผดชอบมากขน เรยกไดวาเปนการเพมความรบผดชอบแตไมใชความกาวหนาในต าแหนงการงานอยางแทจรง 2. ปจจยค าจน (Hygiene Factors) หรอองคประกอบดานอนามยเปนปจจยทปองกนไมใหเกดความไมพอใจในการปฏบตงาน ซงมลกษณะเกยวของกบสภาวะแวดลอมหรอสวนประกอบของงาน ปจจยดานน ไดแก 2.1 นโยบายการบรหารงาน (Company Policy and Administration) หมายถง การจดการและการบรหารงานขององคการ การใหอ านาจแกบคคลในการใหเขาด าเนนงานไดส าเรจ รวมทงการตดตอสอสารในองคการ เชน การทบคคลจะตองทราบวาเขาท างานใหใครนนคอนโยบายขององคการจะตองแนชด เพอใหบคคลด าเนนงานไดถกตอง

19

2.2 ความสมพนธระหวางบคคลในหนวยงาน (Interpersonal Relation Peers) หมายถง การพบปะสนทนา ความเปนมตร การเรยนรงาน ความรสกเปนสวนหนงในกลมงาน 2.3 ความมนคงในการท างาน (Job Security) หมายถง ความรสกของบคคลทมตอความมนคงในงาน ความมนคงขององคการ 2.4 สภาพแวดลอมในการท างาน (Working Condition) หมายถง สภาพแวดลอม ทางกายภาพทจะอ านวยความสะดวกในการปฏบตงาน เชน แสง เสยง อากาศ เครองมอ อปกรณและอน ๆ รวมทงปรมาณงานทรบผดชอบ 2.5 รายไดและสวสดการ (Salary) หมายถง คาเบยเลยง คาพาหนะ เงนชวยเหลอบตรคารกษาพยาบาล ตลอดจนเงนสวสดการประเภทตาง ๆ เฮอรซเบอรก ใหความเหนวาผบรหารสวนมากมกใหความส าคญดานปจจยค าจน เชน เมอเกดปญหาวาผปฏบตงานขาดประสทธภาพในการปฏบตงานมกแกไขโดยการปรบปรงสภาพในการท างานหรอปรบเงนเดอนใหสงขน การปฏบตดงนเปนการแกไขไมใหเกดความไมพอใจใน การปฏวต แตมไดเปนการจงใจใหผปฏบตงานใหดขน ผบรหารควรเนนถงปจจยกระตนทกอให เกดแรงจงใจในการท างาน เชน มอบหมายงานทรบผดชอบมากขน หรอสงเสรมความกาวหนาของคนงาน จะเปนการกระตนคนงานไดดกวาทจะใหท างานในต าแหนงเดมแตเพมเงนเดอนให แตอยางไรกตามผบรหารตองพยายามรกษาปจจยค าจนใหอยในระดบทนาพอใจเพอปองกนไมใหผปฏบตงานเกดความไมพอใจในการปฏบตงาน (ศรโสภาคย บรพาเดชะ, 2528, หนา 69) ดงนน การน าทฤษฏของเฮอรซเบอรก ไปประยกตนน จงตองค านงถงปจจยทงสองดานควบคกนไปดวย ปจจยทเกยวของกบสภาพการท างานมสวนส าคญไมนอย โดยเฉพาะในสภาพสงคมปจจบน ซงคณภาพชวตและเทคโนโลยตาง ๆ เจรญกาวหนามาก นอกจากจะชวยสราง ความพอใจในการปฏบตงานแลว ยงเปนตวชวยใหปจจยกระตนมพลงแรงขนดวย (วจตร วรตบางกร, 2525, หนา 78) ทฤษฎแรงจงใจของมาสโลว (Maslow’s General Theory of Human Motivation) มาสโลว (Maslow, 1970, pp. 122 - 144) เชอวาองคกรจะบรรลความส าเรจตามเปาหมายนน ขนอยกบ ความรวมมอรวมใจของคนในองคกรและการใหความรวมมอรวมใจของคนในองคกรในการท างาน ผบรหารองคกรตองเขาถงความตองการของมนษยและเลอกใชวธการจงใจไดเหมาะสม มาสโลวเปนนกจตวทยาและนกมนษยวทยาโดยเขาไดน าประสบการณทไดจากการเปนนกจตวทยาและผใหค าปรกษามาเปนพนฐานในการเสนอทฤษฎทอธบายถงพฤตกรรมของมนษยวาจะมความตองการเปนไปตามล าดบชน 5 ขนโดยทมาสโลวไดตงสมมตฐานเกยวกบความตองการไว 3 ประการคอ

20

1. คนเปนสตวอยางหนงทมความตองการความตองการของคนไมมทสนสด 2. ความตองการอยางใดอยางหนงทไดรบการตอบสนองความพอใจแลวจะไมเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรมตอไปอก 3. ความตองการของคนจะเรยงล าดบตามความส าคญเมอความตองการอยางหนงไดรบการตอบสนองแลว ความตองการอยางอนจะเกดขนมาทนท ล าดบขนความตองการของมาสโลว ซงไดแบงออกเปน 5 ล าดบขน เรมจากความตองการทจ าเปนและส าคญทสด ดงนคอ 1. ความตองการทางดานรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการขนพนฐานของมนษยเพอความอยรอดของชวต เชน ความตองการในเรองอาหาร น า ครองนงหม ยารกษาโรค ทพกอาศยและความตองการทางเพศ เปนตน 2. ความตองการทางดานความปลอดภย (Safety Needs) ความตองการความปลอดภยจะเปนเรองทเกยวกบการปองกนเพอใหเกดความปลอดภยจากอนตรายตาง ๆ ทจะเกดขนกบรางกาย ความมนคงทางเศรษฐกจ ความมนคงในหนาทการงานและผลประโยชนพเศษอน ๆ รวมทงสถานะทางสงคมดวย 3. ความตองการทางดานสงคม (Social Needs) ความตองการขนนจะเกยวกบ ความตองการความรก การอยรวมในสงคม การตองการไดรบการยอมรบจากบคคลอน การเปน สวนหนงของกลมสงคม 4. ความตองการการยอมรบนบถอ (Esteem Needs) เปนความตองการและปรารถนาทจะไดรบการยอมรบนบถอจากบคคลอนในดานการมพลงเขมแขง ความส าเรจ ความสามารถและความมอสรเสรและความตองการมเกยรตยศชอเสยง มฐานะทไดรบการยอมรบจากบคคลอน 5. ความตองการส าเรจในชวต (Self-actualization Needs) เปนความตองการระดบสงสด ทอยากใหเกดความส าเรจในทกสงทกอยางตามความนกคดของตนซงถอวาเปนความสามารถในระดบทมนษยพงกระท าได ในการน าทฤษฎความตองการล าดบขนมาสโลวไปใชในการจงใจในการบรหารขอทควรพจารณา ดงน 1. ความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจะไมเปนตวจงใจอกและเกดความตองการในขนทสงขนและความตองการทสงขนจะเปนตวจงใจตอไป 2. ความตองการของแตละคนมความซบซอนมาก กลาวคอความตองการของแตละคนอาจไมเปนไปตามล าดบขนกได 3.ทฤษฎของมาสโลวไมไดพฒนามาจากขอมลเชงประจกษ ท าใหขาดความนาเชอถอในเชงวทยาศาสตร แตถงอยางไรกยงเปนทนยมในการน ามาปรบใชในองคกรตาง ๆ อยางกวางขวาง

21

การประยกตใชทฤษฎ จากทฤษฎล าดบขนของความตองการของมาสโลวน ผบรหารสามารถไปประยกตเพอใหพนกงานเกดแรงจงใจและกระตอรอรนในการท างานไดดงน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2535, หนา 127) 1. การตอบสนองความตองการทางรางกายโดยการจายผลตอบแทนซงสวนใหญจะเปนเงนเพอใหพนกงานสามารถใชจายเพอความตองการเบองตน เชน อาหาร เสอผา เครองใชตาง ๆ อกสวนหนงจะเปนการจดสวสดการให เชน บานพกอาศย การรกษาพยาบาล การจดสภาพแวดลอมในสถานทท างานอยางถกสขอนามย เปนตน 2. การตอบสนองความตองการดานความมนคงปลอดภยโดยการใหความมนคงในหนาทการงาน เพอเปนการค าประกนวาจะไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานไดในระยะเวลายาว และตอเนองจะไมปลอยใหวางงานหรอไลออกโดยไมมเหตผลหรอไดรบความยตธรรมเมอไดรบการกลนแกลง 3. การตอบสนองความตองการดานสงคม กระท าไดโดยการใหความส าคญแกพนกงานใหมความรสกวาเขาเปนสวนหนงขององคกรไดรบความอบอนจากเพอนรวมงานและผบงคบบญชา ผบรหารควรใชวธการตาง ๆ เชน จดใหมการปฐมนเทศตงแตขนแรกทพนกงานเขามาท างานจดใหมงานเลยงเนนใหพนกงานไดมโอกาสพบปะสงสรรคกนหรอจดไปทศนะศกษานอกสถานทหรอเมอมปญหาเกดขนในองคกร กใหโอกาสใหพนกงานมสวนรวมในการออกความเหนเพอแกไขปญหานน เปนตน 4. การตอบสนองความตองการทจะมฐานะเดนในสงคมกระท าไดโดยการพจารณาเลอนต าแหนงทสงขนในวาระอนสมควรเพอเปนการแสดงใหเหนถงการยอมรบความสามารถทเขามอยการสงวนทจอดรถไวให ท าปายชอใหการจดสภาพทท างานทดขน เปนตน 5. การตอบสนองความตองการทจะไดรบความส าเรจกระท าโดยการเปดโอกาสใหพนกงานไดแสดงความสามารถทมอย เชน การจดการประกวดการแขงขนตาง ๆ การมอบรางวลใหกบพนกงานทไดรบการคดเลอกเปนบคคลดเดนขององคกร การประกาศชมเชยพนกงานในทประชม เปนตน ทฤษฎแรงจงใจของแมคเคลแลนด (McClelland) แมคเคลแลนด มความเชอวาแรงจงใจทส าคญทสดของมนษย คอ ความตองการสมฤทธผล มนษยมความปรารถนาทจะท าสงหนงสงใดใหบรรลความส าเรจ (Needs for Achievement: N Act) ความตองการความรกความผกพน (Needs for Affilation: N Aff ) ความตองการอ านาจ (Needs for Power: N Power ) (McClelland, 1961, pp. 100 -110)

22

ทฤษฎแรงจงใจของแมคเคลแลนด ไดเนนสาระส าคญดานแรงจงใจ ผทจะท างานไดอยางประสบผลส าเรจตองมแรงจงใจ N Ach เปนส าคญ บคคลแตละคนเมอม N Ach สงกสามารถท างานไดส าเรจและชวยใหหนวยงานมประสทธภาพ และแมคเคลแลนดไดสรปทฤษฏแรงจงใจไววา ความตองการของบคคลสามารถใหการเรยนรและกระตนใหเกดขนได โดยเฉพาะความตองการสมฤทธผล N Ach นนคอ บคคลทมความตองการสมฤทธผลต าสามารถใหประสบการณเรยนรหรอ การฝกอบรมจนท าใหความตองการดานนสงขนได สงคมหรอประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจไมดกอาจท าใหดขนได โดยการกระตนใหคนในสงคมนนมความตองการสมฤทธผลสงขน (McClelland, 1961, pp. 100 - 110) โดยสรปแลวทฤษฎในกลมทเกยวของกบความตองการของมนษยไมวาจะเปนทฤษฎ ขนความตองการของมาสโลว ทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก และทฤษฎความตองการทแสวงหาของแมคเคลแลนด ตางพยามศกษาความตองการของมนษยเกดจากอะไรท าใหผบรหารสามารถออกแบบงานตลอดจนปรบปรงรางวลและสงตอบแทนในงานใหสอดคลองกบความตองการของพนกงาน เพอสรางพฤตกรรมทเหมาะสมในการท างานตอไป โดยเปรยบเทยบทฤษฎตาง ๆ ในกลมน ซงมพนฐานใกลเคยงกนแมวาจะมศพททแตกตางกน ผบรหารควรพจารณา ทกทฤษฎเหลานรวมกน เพอใหเขาใจลกซงถงความตองการของพนกงานในองคการ ดงภาพท 2

ความตองการ ระดบสง

มาสโลว เฮอรซเบอรก แมคแคลแลนด ความตองการความส าเรจ (Self - actualization)

ปจจยจงใจ (Motivations)

ความตองการ ความส าเรจ

(Achievement) ความตองการการยกยอง

(Esteem) ความตองการอ านาจ

(Power)

ความตองการระดบลาง

ความตองการทางสงคม (Social)

ปจจยค าจน (Hygiene factors)

ความตองการ ความสมพนธ (Affiliation)

ความตองการความมนคง (Safety)

ความตองการทางรางกาย (Physiological)

ภาพท 2 การเปรยบเทยบทฤษฎแรงจงใจเกยวกบความตองการของมนษย

23

บานารด (Barnard, 1974, pp. 142 - 149) ไดกลาวถงสงจงใจทผบรหารสามารถใชเปนเครองมอในการจงใจใหเกดความพงพอใจในการท างานไว ดงน 1. สงจงใจทเปนวตถ (Material Inducements) ไดแก เงน สงของหรอสภาวะทางกายทใหเหนแกผปฏบตงาน เปนการตอบแทนหรอรางวล 2. สงจงใจทเปนโอกาสของบคคลซงไมใชวตถ (Personal non - Material Opportunity) เปนสงจงใจทชวยสงเสรมความรวมมอในการท างานมากกวารางวลทเปนวตถ เชน เกยรตยศ การใหสทธพเศษ และการมอ านาจ เปนตน 3. สภาพทางกายทพงปรารถนา (Desirble Physical Conditions) หมายถง สงแวดลอมในการท างาน เชน สถานทท างาน เครองมอ สงอ านวยความสะดวกในการท างานตาง ๆ 3. ผลประโยชนทางอดมคต (Ideal Benefaction) หมายถง สมรรถภาพของหนวยงานทสนองความตองการของบคคลในดานความภมใจทไดแสดงฝมอ การไดมโอกาสชวยเหลอและ การแสดงความจงรกภกดตอหนวยงาน 4. ความดงดดใจในทางสงคม (As Sociational Attractioness) หมายถง ความสมพนธฉนทมตรซงถาเปนไปดวยดจะท าใหเกดความผกพนและความพอใจรวมงานกบหนวยงาน 5. การปรบสภาพการท างานใหเหมาะสมกบวธการและทศนคตของบคคล (Adaptation of Condition to Habitual Methoods and Attitiudes) หมายถง การปรบปรงต าแหนงงาน วธท างานใหสอดคลองคลองกบความสามารถของบคลากร ซงแตกตางกน 6. โอกาสทจะมสวนรวมในการท างาน (The Opportunity of Enlarged Participation) หมายถงการเปดโอกาสใหบคลากรรสกมสวนรวมในงาน เปนบคคลส าคญของหนวยงานมความรสกเทาเทยมในหมผรวมงาน 7. สภาพของการอยรวมกน (The Condition of Communion) หมายถง ความพอใจของบคคลในดานสงคม หรอความมนคงในทางสงคม ซงจะท าใหคนรสกมหลกประกนและม ความมนคงในการท างาน ความพงพอใจเปนปจจยทส าคญทจะท าใหการท างานมประสทธภาพสงขนคนงานทไดรบการจงใจมาก กจะคนหาวธการทจะเพมทกษะและพยายามทจะท างานโดยใชทกษะนนใหเปนประโยชนมากทสด อรณ รกธรรม (2517, หนา 280) ทฤษฎการจงใจของแมกเกรเกอร (McGregor’s Theory X and Theory Y) แมกเกรเกอร (McGrehor, 1960, pp. 173 - 177) ไดเกดแนวคดเกยวกบการควบคมงานในองคกรเพอให เกดความรวมมอสงสดและไดเขยนเกยวกบพลงจงใจในแนวความคดตานการควบคมไวในหนงสอ The Human Side of Enterprise โดยเปรยบเทยบการควบคมงานแบบเกาวาเปนทฤษฎเอกซ

24

(Thcory X) และการควบคมงานแบบใหมเปนทฤษฎวาย (Thcory Y) ทฤษฎเอกซหรอทฤษฎประเพณนยม (Conventional View) ไดมผรจกและมความหมายในระบบการบรหารงานมากขนในปจจบนเนองจากเปนทฤษฎการบรหารทไมรวมความเชอมนอนใดทเกยวกบรายละเอยดในการวดผลและในการจดการเรองบรหารอนใดทงสนนอกจากตองการให ทกคนท างานรวมกนเพอความสมฤทธผลขององคกรเทานนซงพอจะสรปความเชอหรอลกษณะของคนตามแนวคดของแมกเกรเกอร ตามทฤษฎไดดงน 1. ตามธรรมชาตของมนษยเปนผทมความเกยจครานเฉอยชาและไมปรารถนาทจะท างานหรอจะขอท างานใหนอยทสดแตตองการเงนมาก ๆ และมต าแหนงหนาทการงานด 2. โดยปกตอคนชอบทจะท างานตามทสงมกจะปรบความรบผดชอบใหพนตว มความกระตอรอรนแตเพยงเลกนอยแตตองการความมนคงในเรองตาง ๆ สง 3. ดวยเหตทคนไมชอบท างานจะตองคอยบงคบคอยควบคมสงการหรอขมขและตองน าวธการลงโทษมาใชบงคบเพอใหเกดการเกรงกลวคนจงจะท างานจนบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกร 4. โดยปกตคนจะไมมความทะเยอทะยานในสงใด นอกจากจะมสงอนมากระตนหรอยวย และปราศจากความรบผดชอบตอผอน ตองการใหทกอยางเกดขนแลวผาน ๆ ไปเทานน 5. มนษยโดยปกตจะยดตนเองเปนจดศนยกลางและจะไมแยแสตอระบบงานหรอองคกรแตอยางใด ฉะนนทกคนจะถอเอาความตองการของตนเองเปนหลก 6. โดยปกตของคนจะเปนผตอตานการเปลยนแปลงทกกรณกอนทจะคลอยตามหรอยอมรบ เพราะการเปลยนแปลงทเกดขนจะเปนสงทขดแยงกบทศนะคต หรอความคดของตนเองทมอยเดม 7. โดยธรรมชาตของคนจะเปนผถกหลอกลวงไดงาย เปนผทไมฉลาดนกพรอมทจะ ถกปลกปนใหเปนเจาถอยหมอความมกชอบเปนฝายคานมากกวาฝายสนบสนน จากลกษณะของคนในทฤษฎเอกซ ทกลาวขางตน แมกเกรเกอรชใหเหนวาการจงใจคนใหท างานตองใชการบงคบใหกลวมนษยชอบแตจะเอาประโยชนสวนตวเปนทตง ทฤษฎวาย เปนทฤษฎทผบรหารจดสมมตฐานขนมาใหมเพอใหบคคลภายในองคกรมจดมงหมายทสอดคลองกนมสวนรวมในการเปลยนแปลงและปรบปรงนโยบายซงสามารถทจะสนบสนนความตองการทกอใหเกดความส าเรจรวมกนของสมาชก แมกเกรเกอรไดสรางทฤษฎใหมขนเรยกวา “การบรณาการแหงเปาหมาย” โดยมความเชอถอลกษณะของคนแทบจะตรงกนขามกบทฤษฎเอกซดงน 1. ในขณะทคนก าลงปฏบตงานโดยก าลงกายก าลงใจและความคดตาง ๆ นน คนงานหรอ

25

ผรวมงานถอวาเปนของธรรมดาเชนเดยวกบการเลนหรอการพกผอนงานเปนสงสนกสนาน ดงนนลกษณะของคนโดยทวไปจงมใชจะรงเกยจหรอชอบงานเสมอไปแตงานตาง ๆ จะเปนสงทดหรอเลวตอคนงานหรอไมนนยอมขนอยกบสภาพของการควบคมถาหากงานนนเปนไปในลกษณะของ การบงคบ ลงโทษกจะท าใหคนไมชอบท างาน 2. การควบคมภายนอกหรอการเอาการลงโทษมาใชมใชมรรควธเพอใหเกดผลใน การปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกรคนเราจะปฏบตงานดวยการสงตวเองและควบคมตวเองตามวตถประสงคของเขาทไดตกลงไวกบองคกร 3. การสรางความผกพนตอวตถประสงคขององคกรดวยการใหรางวลตามความส าเรจแหงผลงานของแตละบคคลจะสามารถอ านวยใหเกดผลในการปฏบตหนาทไดโดยตรงตอวตถประสงคขององคกร 4. คนเรามใชเพยงแตจะยอมรบผดชอบเทานนหากแตแสวงหาความรบผดชอบเพมขนอกดวย ถาหากมการจดงานอยางเหมาะสม 5. ความสามารถในการปฏบตงานของบคคลทมสวนสมพนธกบความเฉลยวฉลาดประสบการณและความคดสรางสรรคตอการแกปญหาองคกร ซงมใชการแกปญหาเฉพาะหนาหรอปญหาเลก ๆ นอย ๆ เทานน แตยงมใจกวางพอทจะใหคนอนเขามามสวนรวมในการท างานอยางจรงใจอกดวย 6. ถามความเขาใจถงคนโดยถกตองแลวจะเหนวา คนโดยทวไปจะมคณสมบตดเลศ คอ จะมความคดอนทดมความฉลาด มความคดรเรมทจะชวยแกปญหาตาง ๆ ขององคกรไดเปนอยางด 7. โดยแททจรงแลวมนษยทอยแตละคนในองคกร มโอกาสแสดงความสามารถเพยงบางสวนเทานน การทมไดเขาใจถงลกษณะของคนโดยแทจรงเปนผลใหการใชทรพยากรเกยวกบมนษยเปนไปไมไดผลเตมท จะเหนไดวาทฤษฎวาย เปนแนวความคดทค านงถงจตวทยาของมนษยอยางลกซงและเปนการมองพฤตกรรมของมนษยในองคกรตามสภาพความเปนจรง การด าเนนงานในองคกรจะส าเรจไดโดยอาศยความรวมมออยางจรงใจและมโอกาสใชความรความสามารถของแตละบคคลโดยใหตงอยในความพอใจเปนการเนนการพฒนาตนเองของมนษย ทฤษฎแรงจงใจของอลเดอเฟอร (Alderfer’s Existence Relatedness Growth Theory) อลเดอเฟอร (Alderfer, 1972, pp. 507 - 532 ) ไดแบงระดบความตองการของมนษยเปน 3 กลม คอ 1. ความตองการด ารงอย (Existence Needs) เปนความตองการทจะด ารงชวตอน ไดแก ความตองการดานรางกายและความปลอดภย

26

2. ความตองการดานความสมพนธ (Relatedness Needs) เปนความตองการทจะมความสมพนธกบบคคลอน ๆ ในสงคม 3. ความตองการดานความกาวหนา (Growth Needs) เปนความตองการขนสงสดเปนความตองการทจะไดรบการยกยองในสงคมและไดรบความส าเรจในชวต ตน ปรชญพฤทธ (2527, หนา 46) ไดกลาวถงผลงานของอลเดอเฟอรวาเปนทฤษฎทรจกกนในนามของ “EGR Theory” โดยความส าคญมไดอยทความใหมของแนวคดทเขาไดจดกลม ความตองการของคนตามแบบของมาสโลวเสยใหมแตอยางใด แททจรงแลวขอดของผลงานของ อลเดอเฟอร กคอการทเขามองวากลมความตองการทงสามมไดแยกออกจากกนอยางเดดขาดแตกลมความตองการมความสมพนธกนแบบตอเนอง นอกจากนอลเดอเฟอรยงมองวาความตองการของคนไมจ าเปนจะตองเกดขนจากต าไปสงตามล าดบเหมอนกนของมาสโลว แตอาจจะเกดขนพรอม ๆ กนหลาย ๆ อยางกได สมยศ นาวการ (2527, หนา 68) อธบายวาแมทฤษฎ EGR ของอลเดอเฟอรจะม ความคลายคลงกบทฤษฎความตองการของมาสโลว แตยงมความแตกตางกน ดงน 1. ทฤษฎ EGR จะไมระบวาความตองการแตละอยางจะเรยงล าดบอยางไร เพยงแตอางวาหากความตองการในการด ารงชพไมไดรบการตอบสนองอทธพลความตองการดานนจะรนแรงขนแตความตองการดานอน ๆ ยงคงความส าคญตอการก ากบพฤตกรรมใหมงไปสเปาหมาย 2. ทฤษฎ EGR เนนประเดนทวาแมความตองการอยางหนงถกตอบสนองแลว ความตองการดงกลาวอาจจะยงมอทธพลตอไปในการตดสนใจ เชน เราอาจมเงนเดอนทดและ งานมนคง แตเราจะแสวงหาการเพมขนของเงนเดอนตอไปในกรณเชนนความตองการทถกตอบสนองแลวยงเปนแรงจงใจตอไป นพนธ ศศธร (2523, หนา, 148 - 150) กลาวถง ผลดของการน าทฤษฎปจจยจงใจของเฮอรซเบอรก ไปใชซงท าใหเกดความกาวหนาในการพฒนาองคกรเปนอยางด สรปได ดงน 1. การฝกอบรมในขณะท างานเพอใหบคลากรไดมโอกาสเตบโตดวยตนเองจาก การท างาน โดยความเขาใจในงานของตนมความรเทคนคใหมทจะพฒนาการท างานไดดขน 2. การสรางสรรคตามความตองการทางสงคมใหบคลากรมโอกาสท างานเปนหมคณะ 3. การยกศกดศรและสาระของงานใหสงขน เพอใหเกดความส านกในความส าเรจและความรบผดชอบสงขน 4. การปรบปรงการตดตอใหเกดความส านกในความรบผดชอบสงขนโดยมงเนนใหเปนผน าเปนผคดเอง 5. การปรบปรงภาวะผน าโดยทกคน ๆ มโอกาสรวมกนในการตดสนใจ มสทธ

27

เทาเทยมกน ผวจยพยามศกษาความตองการของมนษยเกดจากอะไรทท าใหผบรหารสามารถออกแบบงาน ตลอดจนปรบปรงรางวลและสงตอบแทนในงานใหสอดคลองกบความตองการ เพอสรางพฤตกรรมทเหมาะสมในการท างานตอไป โดยเปรยบเทยบทฤษฎตาง ๆ ในกลมน ซงมพนฐานใกลเคยงกนแมวาจะมศพททแตกตางกน ผบรหารควรพจารณาทกทฤษฎเหลานรวมกน เพอใหเขาใจลกซงถงความตองการของพนกงานในองคการ ดงตารางท 2

ตารางท 2 การเปรยบเทยบทฤษฎตาง ๆ ซงมพนฐานใกลเคยงกน

เฮอรซเบอรก (Herzberg) มาสโลว(Maslow) แมคโคแลนด(McClelland) แนวคดตามทฤษฎสององคประกอบ (Two - factor -Theory) เปน 2 ดาน ดงน 1. ปจจยจงใจ 1.1 ความส าเรจในการท างาน 1.2 การไดรบการยอมรบ นบถอ 1.3 ลกษณะของงานทปฏบต 1.4 ความรบผดชอบ 1.5 ความกาวหนาในต าแหนงหนาทการงาน 2. ปจจยค าจน 2.1 นโยบายการบรหารงาน 2.2 ความสมพนธระหวางบคคลในหนวยงาน 2.3 ความมนคงในการท างาน 2.4 สภาพแวดลอมในการท างาน 2.5 รายไดและสวสดการ

ล าดบขนความตองการของมาสโลว ซงไดแบงออกเปน 5 ล าดบขน เรมจากความตองการทส าคญทสด ดงน 1. ความตองการส าเรจในชวต 2. ความตองการการยกยองยอมรบ นบถอ 3. ความตองการทางดานสงคม 4. ความตองการทางดาน ความปลอดภย 5. ความตองการทางดานรางกาย

ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธของแมคคลแลนด 1. ความตองการความส าเรจ 2. ความตองการความสมพนธ 3. ความตองการอ านาจ

จากทฤษฎในกลมทเกยวของกบความตองการของมนษยไมวาจะเปนทฤษฎขน ความตองการของมาสโลว เปนทฤษฎทเกยวของกบความตองการขนพนฐานของมนษยโดยมองวาความตองการของมนษยมลกษณะเปนล าดบขน จากระดบต าสดไปยงระดบสงสด เมอความตองการ ในระดบหนงไดรบการตอบสนองแลว มนษยกจะมความตองการอนในระดบทสงขนตอไป

28

สวนทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธของแมคดคลแลนด เนนอธบายการจงใจของบคคลทกระท าการเพอใหไดมาซงความตองการความส าเรจมไดหวงรางวลตอบแทนจากการกระท าของเขา ซงความตองการความส าเรจน ในแงของการท างานหมายถงความตองการทจะท างานใหดทสดและท าใหส าเรจผลตามทตงใจไว เมอตนท าอะไรส าเรจไดกจะเปนแรงกระตนใหท างานอนส าเรจตอไป หากองคการใดทมพนกงานทแรงจงใจใฝสมฤทธจ านวนมากกจะเจรญรงเรองและเตบโตเรว และทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก ใหความส าคญกบปจจย 2 ดาน ไดแก 1. ปจจยจงใจ มองคประกอบ 5 ดาน ไดแก 1.1 การไดรบความส าเรจในงาน หมายถง การทท างานใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทวางไวซงงานทท านนอาจจะเปนงานทไดรบมอบหมายหรอจะเปนงานทไมไดรบมอบหมาย โดยความส าเรจทวดไดจากการปฏบตงานไดตามเปาหมาย ก าหนดเวลา ความสามารถในการแกปญหาในการปฏบตงานและความพอใจในผลการปฏบตงาน 1.2 การยอมรบนบถอ หมายถง การไดรบการยกยองชมเชย ยกยอง ใหก าลงใจแสดงความยนดจากผบงคบบญชาและผรวมงานเมอปฏบตงานบรรลผลส าเรจ รวมทงไดรบการยอมรบวาเปนคนส าคญคนหนงตอความส าเรจของหนวยงาน เชอถอ ไววางใจในผลงานหรอการด าเนนงานจากผบงคบบญชา ผรวมงาน ผใตบงคบบญชาและบคคลอน ๆ 1.3 ลกษณะของงาน หมายถง งานทตรงกบความร ความสามารถ เปนงานทนาสนใจและทาทายความสามารถใหอยากท าตงแตตนจนจบกระบวนการ การสรางสรรคงาน เปนงานท ชวนใหปฏบตไมนาเบอ สงเสรมตอความคดรเรมสรางสรรคเปนงานทมคณคาสามารถปฏบตงานไดอยางสมบรณหรอท างานใหเสรจในเวลาอนสน 1.4 ความรบผดชอบ หมายถง การไดปฏบตงานในหนาท หรองานทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาหรอผรวมงานโดยปราศจากการควบคมอยางใกลชด มโอกาสหรออสระใน การตดสนใจในการด าเนนงานไดเตมท การจดล าดบของการท างานไดเอง ความตงใจ ความส านกในอ านาจหนาท และความรบผดชอบ ตลอดจนอสระในการปฏบตงาน 1.5 ความกาวหนาในงานหมายถงไดรบการประเมนผลการท างานจากผบงคบบญชาอยางเปนธรรม โอกาสในการเลอนต าแหนงหรอระดบทสงขน และมโอกาสไดรบการพฒนาความร ความสามารถ ทกษะทเพมขนในวชาชพจากการปฏบตงาน ตลอดจนโอกาสอบรม ดงาน การศกษาตอเพอเพมพนความรความสามารถของตนเอง 2. ปจจยอนามย มองคประกอบ 5 ดาน ไดแก 2.1 นโยบายการเงนและการบรหาร หมายถง ขอก าหนดและแนวทางใน การบรหารงานของผบงคบบญชาทมตอการปฏบตงานการล าดบเหตการณตาง ๆ ของการท างาน

29

ซงสะทอนใหเหนถงนโยบายของหนวยงาน การบรหารงาน การจดระบบงาน การเปดโอกาสใหมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย 2.2 ความสมพนธระหวางบคคลในหนวยงาน หมายถง ความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผรวมงานมความสามคค สามารถท างานรวมกนไดอยางด ท าใหบรรยากาศใน การท างานเปนไปอยางฉนทมตร การมปฏสมพนธตอบคคลคนอน ๆ เชน เพอนรวมงานและผใตบงคบบญชาการรวมมอปฏบตงาน การชวยเหลอ การสนบสนน และการปรกษาหารอ 2.3 ความมนคงในงาน หมายถง ปฏบตหนาทโดยไดรบการปกปองคมครองและไดรบความเปนธรรมจากผบงคบบญชา ตลอดจนความเขาใจซงกนและกนกบผบงคบบญชาความรสกทมตอการปฏบตงานในดานความมนคงในต าแหนง และความปลอดภยในการปฏบตงาน 2.4 สภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง สภาพแวดลอมและเครองอ านวยความสะดวกในการปฏบตงาน เชน อาคารสถานท หองท างานวสดอปกรณและอน ๆ มความสะดวก สบายพอเพยงทจะน ามาใช 2.5 เงนเดอนและคาจาง หมายถง ผลตอบแทนจากการท างาน เชน คาจาง เงนเดอน คาตอบแทน สวสดการ ตามความเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ จาการแสดงการเปรยบเทยบเกยวกบแรงจงใจในการปฏบตงาน ผวจยจงสนใจทจะศกษาทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก ในเรองแรงจงใจในการปฏบตงานของบคลาการวทยาลยชมชนแมฮองสอน ทฤษฎการจงใจ - การค าจนของเฮอรซเบอรก ซงม 2 ปจจยคอ ปจจยจงใจ เปนปจจยทน าไปสความรสกทดตอการท างานและปจจยสขอนามยเปนปจจยทปองกนไมใหความรสกไมดในการท างานจากทฤษฎเหลานผบรหารสามารถน ามาประยกตใชเพอใหเหมาะกบองคกรในการจงใจใหบคคลปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและงานมคณภาพยงขน

ขอมลพนฐานวทยาลยชมชนแมฮองสอนและขอมลบคลากรวทยาลยชมชนแมฮองสอน

การจดตงวทยาลยชมชนในประเทศไทย เกดจากความจ าเปนในการผลตก าลงคนเพอสนองความตองการพฒนาประเทศและมแนวความคดทจะใชการจดการศกษาตามหลกการวทยาลยชมชนมาตงแตป พ.ศ. 2513 แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 3 ก าหนดนโยบายการศกษาระดบอดมศกษา ใหสงเสรมการศกษาและทดลองการจดการศกษาแบบวทยาลยชมชนเพอสนองความตองการก าลงคนระดบกลางในแขนงวชาทประเทศมความตองการมาก ตลอดจนปญหา ในระดบอดมศกษาทจดการศกษาเปนไปเพอคนสวนนอยไมเกดความเปนธรรมในสงคม ปญหาดงกลาวเปนอปสรรคตอความเจรญของประเทศ คณะรฐมนตรจงเหนชอบใหเตรยมการปฏรป

30

การศกษา ป พ.ศ. 2520 จดตงวทยาลยชมชนภเกตขนเปนแหงแรก โดยใหเปนวทยาเขตของมหาวทยาลยสงขลานครนทร ตอมาในป พ.ศ. 2523 ไดจดตงขนอกแหงทจงหวดสราษฎรธาน ในป พ.ศ. 2527 ไดจดตงวทยาลยชมชนในสงกดวทยาลยคร ขน 4 แหง คอ วทยาลยชมชนพบลสงคราม วทยาลยชมชนอบลราชธาน วทยาลยชมชนนครราชสมา และวทยาลยชมชนนครศรธรรมราชแตในระหวางทเตรยมการด าเนนงานวทยาลยชมชนนน มการแกไขพระราชบญญตวทยาลยครใหเปดสอนถงระดบปรญญาตร ดงนน จงไมมการด าเนนการวทยาลยชมชนตอ ในป พ.ศ. 2537 คณะรฐมนตรเหนชอบใหกระทรวงศกษาธการจดตงวทยาลยชมชนขน โดยใหสถาบนการศกษาเฉพาะทาง ไดแก วทยาลยเกษตรกรรม วทยาลยพลศกษา วทยาลยนาฏศลป และวทยาลยชางศลป จ านวน 77 แหงทวประเทศ เปนวทยาลยชมชน โดยขยายฐานวชาการจากเดมใหมบทบาทการจดการศกษาและบรการชมชนใหกวางขวางขนและใหมคณะกรรมการบรหารวทยาลยชมชนขนในกระทรวงศกษาธการ (ซงวทยาลยชมชนดงกลาวด าเนนการไดถงป พ.ศ. 2539 จงไดยตตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการในขณะนน) วตถประสงคของการจดตงวทยาลยชมชน จดตงวทยาลยชมชน เพอใหเปนสถาบนอดมศกษาประจ าทองถนจดการศกษาและฝกอบรมในหลกสตรและสาขาวชาทสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชนเปนส าคญ แนวคดและหลกการของวทยาลยชมชน วทยาลยชมชนเปนสถาบนอดมศกษาทจดการศกษา 2 ป แรกระดบอดมศกษา และจดการศกษาตลอดจนฝกอบรมในหลกสตรเพอพฒนาอาชพและพฒนาคณภาพชวต ในสาขาวชาทสอดคลองกบความตองการของเศรษฐกจและสงคมของชมชน การจดการศกษาและฝกอบรมเนนความหลากหลาย ทงประเภทวชาและวธการจดการศกษาเพอเปดโอกาสอยางกวางขวางแกผเรยน ทกเพศทกวย เพอเปนหลกประกนส าหรบอนาคตของทกคน ทจะไดวชาความรและทกษะไปประกอบอาชพ ไปศกษาตอหรอพฒนาคณภาพชวต ของตนเองตอไป นโยบายและหลกการ เปดกวางและเขาถงงาย เพอใหคนในชมชนไดเรยนรและฝกทกษะอยางกวางขวางมหลกสตรหลากหลายประเภทใหเลอก ตอบสนองตอชมชนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมเนนคณภาพและการใชประโยชน เสยคาใชจายนอย สรางพนธมตรกบธรกจเอกชน องคกรของรฐและเอกชน การจดการศกษาและฝกอบรม 1. ประเภทของสาขาวชาวทยาลยชมชนจดการศกษาและฝกอบรมทหลากหลายประเภท

31

ขนอยกบความตองการของชมชน เชน สงคมและเศรษฐกจเกษตร เนนหลกสตรการเกษตร อตสาหกรรม สงคมและเศรษฐกจภาคบรการ เนนหลกสตรการบรการ จดการวทยาศาสตรสขภาพ การทองเทยว 2. ชนดของหลกสตร จดหลกสตรอยางนอย 4 หลกสตร ไดแก 2.1 หลกสตรอนปรญญา หรอ 2 ป แรกของระดบอดมศกษาทงสายวชาการและ สายอาชพ เพอเปนพนฐานในการถายโอนไปศกษาตอในระดบปรญญาตรหรอประกอบอาชพ 2.2 หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง และประกาศนยบตรวชาชพ เนนความรและทกษะเพอการประกอบอาชพ 2.3 หลกสตรระยะสน เพอพฒนาทกษะอาชพและคณภาพชวต 2.4 หลกสตรซอมเสรม เพอเสรมความรจากการศกษาในระบบปกต 3. วธการจดการศกษาฝกอบรมและบรหารหลกสตรมความหลากหลาย ยดหยนทงการเขาเรยน ตารางเรยน สถานทเรยน วธการเรยนการสอนและการส าเรจการศกษา เชน ผเรยนจะเรยนภาคค าหรอเรยนวนหยดราชการ ผสอนแบงเปน 2 กลม คอ อาจารยประจ าสถาบนการศกษาตาง ๆ ทงในสถาบนหรอตางสถาบนและอาจารยหรอวทยากรพเศษจากธรกจเอกชน องคกรของรฐ เอกชนและชมชน กลมเปาหมายผเรยน 1. ผส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา 2. ผอยในวยแรงงานทพลาดโอกาสศกษาตอระดบอดมศกษา 3. ผไมรหนงสอ/ ผไมส าเรจการศกษาระดบตาง ๆ หรอผออกกลางคน 4. ผส าเรจการศกษาภาคบงคบ 9 ป 5. ผท างานหรอเกษยณงานแลว ผทท างานและตองการเพมพนความรและประสบการณ ผเรยนในระบบการศกษาปกตทตองการพฒนาความสามารถบางวชา แหลงงบประมาณ มาจากหลายแหลง ไดแก 1. เงนอดหนนจากรฐบาล และจากองคกรปกครองสวนทองถน 2. เงนคาธรรมเนยมการศกษา เงนบรจาค กองทน เงนรายไดอน ๆ การบรหารจดการและยทธศาสตร ด าเนนการโดยชมชน และเพอชมชน ตองปรบตวเองอยเสมอ เพอตอบสนองตอ การพฒนาเศรษฐกจและสงคมขอชมชนตลอดเวลา คนหาโอกาสใหม ๆ เพอพฒนาหลกสตรใหทนสมย เชอมโยง เครอขายกบพนธมตรทงในและนอกชมชน วทยาลยชมชนแมฮองสอน จดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาต ากวาปรญญา โดยม

32

ผบรหาร อาจารย และเจาหนาท ไดแก ขาราชการ 14 คน พนกงานราชการ12 คน และลกจางชวคราว 25 คน

ตารางท 3 ประเภทและระดบการศกษาของบคลากรวทยาลยชมชนแมฮองสอน

ประเภทบคลากร เพศ

ระดบการศกษา

รวม หญง (คน) ชาย (คน)

ขาราชการ 6 8 ปรญญาโท 14 คน พนกงานราชการ 8 4 ปรญญาตร 12 คน ลกจางชวคราว 16 9 ต ากวาปรญญาตร/ ปรญญาตร 25 คน

รวม 51 คน

ตารางท 3 แสดงประเภทและระดบการศกษาของบคลากรวทยาลยชมชนแมฮองสอนโดยแบงโครงสรางกลมงานในวทยาลยชมชนแมฮองสอน ดงน 1. กลมงานอ านวยการ 2. กลมงานพฒนาเครอขาย และเทคโนโลย 3. กลมงานจดการศกษาและพฒนาวชาการ 4. กลมงานประกนคณภาพ 5. ศนยประสานงานวจยและโครงการพเศษ 6. หนวยจดการศกษาประจ าอ าเภอ ไดแก อ าเภอเมอง อ าเภอแมสะเรยง อ าเภอแมลานอย อ าเภอขนยวม อ าเภอปางมะผา และอ าเภอปาย การพฒนาบคลากร ไดรบการสนบสนนจากกลมวทยาลยชมชนสหรฐอเมรกา ดานผเชยวชาญมาใหความรและค าแนะน าแกคระกรรมการ คณะอนกรรมการ คณะท างาน วทยาลยชมชน ผบรหาร สถานศกษาและผเกยวของ ตามโครงการ East - West Community College โดยในระยะแรกสหรฐอเมรกาไดสงผเชยวชาญมาชวยเหลอดานการวางระบบการจดตงวทยาลยชมชน จ านวน 3 คน คอ Dr.Kent A.Fransworth, Dr.Edward E. Stoessel และ Mr.George Varchola ระหวางวนท 18 - 27 พฤศจกายน 2544 นอกจากน ในวนท 2 - 5 พฤษภาคม 2545 สหรฐอเมรกาสงผเชยวชาญคณะทสองมาอบรมผบรหารวทยาลยชมชนเรองภาวะผน า และไดตรยมการพฒนาบคลากรวทยาลยชมชน โดยประชมเชงปฏบตการหาความตองการจ าเปนในการฝกอบรมของกลมเปาหมาย 3 กลม คอ ผบรหารวทยาลยชมชน คณะกรรมการวทยาลยชมชนระดบจงหวดและวทยากรแกนน า เพอจดท า

33

หลกสตรการฝกอบรม กลมเปาหมายดงกลาวและไดน าความตองการในการฝกอบรมไปจดท าหลกสตรพฒนาบคลากรซงอยในระหวางการด าเนนการ โดยสรปแลว การทรฐบาลมแนวคดในการกอตงวทยาลยชมชนนนเปนแนวคดทางการศกษาทมไดสรางความซ าซอนในการจดการศกษาแตอยางใด หากแตวา เปนการสรางโอกาส การเรยนรใหกบทกคน กลมคนขาดโอกาสทางการศกษาและกลมคนทตองการพฒนาทกษะและศกยภาพแตราคาถก และก าลงสรางทรพยากรมนษยของชาตในทสด ดงนน วทยาลยชมชน จงเปนอกทางเลอกหนงใหกบประชาชนในการพฒนาทกษะ พฒนาศกยภาพ และพฒนาคณภาพชวตของตนเองและผลตอเนองทประชาชนเหลานจะไดรบกคอการพฒนางานดวยการสรางงานของตนเองขนมา เพอการน ารายไดมาสตนเองและทองถนทจะน าไปสการสรางความเขมแขงใหกบตนเองและทองถน ซงทสดแลวความเขมแขงดงกลาวจะน าไปสการพฒนาชาตในทสดเชนกน งานวจยทเกยวของ ในการศกษาคนควาเกยวกบเรองแรงจงใจ โดยใชทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก ไดมผศกษาคนควาไวมากซงผวจยไดสรปและรวบรวมไดดงตอไปน กรชแกว แกวนาค (2541) ไดศกษาเรอง “รปแบบการบรหารของหวหนาหอผปวยและความ พงพอใจในงานของพยาบาลประจ าการในโรงพยาบาลศนย เขตภาคเหนอ” วตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบรปแบบการบรหารของหวหนาหอผปวยตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจ าการ ศกษาระดบความพงพอใจในงานและความสมพนธระหวางรปแบบการบรหารของหวหนาหอผปวยตามการรบรของพยาบาลประจ าการ กบความพงพอใจในงานของพยาบาลประจ าการในโรงพยาบาลศนย เขตภาคเหนอ กลมตวอยางเปนหวหนาหอผปวย จ านวน 84 คน ไดมาโดยวธสมแบบแบงชนและพยาบาลประจ าการ จ านวน 248 คน ไดมาโดยวธการสมแบบงาย จากทกหอผปวยทเลอกหวหนา หอผปวยเปนกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยขอมลสวนบคคล แบบสอบถามรปแบบการบรหารของหวหนาหอผปวย ทผวจยสรางขนตามทฤษฎรปแบบการบรหารของลเครท น าไปหาความเชอมนโดยใชสมประสทธแอลฟาของ ครอนบาค ส าหรบหวหนาหอผปวยและพยาบาลประจ าการแบบสอบถามความพงพอใจในงานพยาบาลประจ าการ ไดสรางขนตามแนวคดของมนสนและเฮดา ใชสถตการแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาท และสมประสทธสหพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวาหวหนาหอผปวยมรปแบบการบรหารแบบมสวนรวมของตนเอง เปนแบบมสวนรวมควรสงเสรมใหหวหนาหอผปวยมรปแบบการบรหารแบบมสวนรวมมากยงขน ซงจะเอออ านวยใหพยาบาล

34

ประจ าการระดบความพงพอใจในงานทสงขนอนจะสงผลถงประสทธภาพของการใหบรการดานสขภาพอนามยไดในทสด ธารา เครอละมาย (บทคดยอ, 2541) ไดท าการศกษาเรองความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการต ารวจฝายสบสวน กองบญชาการต ารวจนครบาล ผลการวจยพบวาความพงพอใจในดานลกษณะงานทปฏบตอยในระดบสง ความพงพอใจในดานสภาพแวดลอมในการท างานอยในระดบปานกลาง ความพงพอใจตอเงนเดอนและสวสดการอยในระดบต า ความพงพอใจตอความกาวหนาทการงานอยในระดบสงความพงพอใจในการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบ ปานกลางและปจจยทผลตอความพงพอใจ ไดแก อาย อายราชการ ต าแหนง รายไดพเศษ ทพกอาศย กรรมสทธในทอยอาศย การมสายลบของตนเองในการสบสวน และความรวมมอจากประชาชนในการสบสวน นมะ หตาคม (2541, บทคดยอ) ไดท าการศกษาเรอง ความพงพอใจในการปฏบตงานศกษาเฉพาะกรณสถานโทรทศนไอทว พบวาปจจยดานอาย ดานโอกาสกาวหนาในหนาทการงาน ดานลกษณะงานทปฏบต ดานสถานภาพการท างานทแตกตางกนมผลตอความพงพอใจใน การปฏบตงานสวนปจจยดานเพศ ระดบการศกษา สถานภาพสมรส ระยะเวลาในการปฏบตงาน ต าแหนงหนาท อตราเงนเดอน ปจจยดานรายไดและสวสดการดานความสมพนธกบเพอนรวมงานและดานความสมพนธกบผบงคบบญชาไมมความสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงาน อาคม เกสร (บทคดยอ, 2541) ไดท าการวจยเรอง ปจจยทมผลตอการจงใจใน การปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจวทยาการ ต ารวจชนประทวน และชนสญญาบตรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผลการวจยพบวา ปจจยทมผลตอการจงใจในการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจดานวทยาการต ารวจชนสญญาบตร มความพงพอใจในดานนโยบายและการบรหารงาน ความมนคงของงาน ความส าเรจในการท างาน การไดรบการยอมรบนบถอ ลกษณะของงานและความรบผดชอบมคามากกวาของชนประทวนในทกดาน ขอเสนอแนะของกลมตวอยางสวนใหญมความเหนวา การพจารณาความดความชอบของผบงคบบญชาพจารณาดวยความเปนธรรม ผบงคบบญชา ควรใหความสนใจตอผใตบงคบบญชาใหมากควรอยปฏบตหนาทควบคม การปฏบตงานใหเปนไปอยางมประสทธภาพ และควรมการฝกอบรมเจาหนาทต ารวจวทยาการใหมความรดานวทยาการสมยใหมอยางสม าเสมอ สวนความตองการ สวนใหญมความตองการงบประมาณ สวสดการ ตลอดจนวสดอปกรณ เครองมอเครองใชในการปฏบตงานทเพยงพอและตองการใหผบงคบบญชาใหความส าคญกบผใตบงคบบญชาเพอขวญและก าลงใจในการปฏบตงาน สมาล กลพมพไทย (2542)ไดศกษาความพงพอใจในการปฏบตงานของครอาจาย โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดเทศบาล ในจงหวดตรง พบวาความพงพอใจของคร

35

อาจารยในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดเทศบาลในจงหวดตรง โดยสวนรวมและรายองคประกอบอยในระดบปานกลางทกองคประกอบ ยกเวนองคประกอบความรบผดชอบอยในระดบมาก สวนผลการศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจในการปฏบตงานของครอาจารยในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดเทศบาล ในจงหวดตรง ตามตวแปร เพศ อาย และประสบการณในการท างาน พบวามความพงพอใจและความไมพอใจในการท างานแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .5 นนทวชญ เชอตาล (2542) ไดศกษาความพอใจในการปฏบตงานของพนกงานบรษท วรยะประกนภย จ ากด: ศกษาเฉพาะกรณ ศนยตรวจสอบอบตเหต ดอนเมองพบวา พนกงานมระดบความพอใจดานสมพนธภาพในการท างานสง สวนระดบความพอใจในดานสถานภาพการท างาน นโยบายในการบรหารงาน การปกครองบงคบบญชา เงนเดอนและสวสดการโอกาสความกาวหนาในงานและความมนคงในงานอยในระดบปานกลาง บญเลศ เถอนยนยงค (2544) ไดศกษาเรอง “สงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร จงหวดเชยงใหม” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทเปนสงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจงหวดเชยงใหมและศกษาระดบของความส าคญของปจจยแตละดานทมตอการจงใจพรอมทงหามาตรการสรางแรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานในการศกษาครงนศกษาจากกลมตวอยางทเปนพนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ในสงกดส านกงานจงหวดเชยงใหม จ านวน 17 สาขา กบ 1 ส านกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจงหวดเชยงใหม มพนกงานตงแตระดบ 1 ถงระดบ 10 รวม 200 คน เครองมอทใชในการศกษาประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 เปนแบบสอบถามขอมลสวนตวของกลมตวอยาง สวนท 2 เปนขอมลระดบความส าคญของปจจยจงใจในการปฏบตงาน สวนท 3 เปนขอมลเกยวกบระดบความพงพอใจของปจจยในการปฏบตงานและขอมลเกยวกบการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะ ขอมลทไดน ามาประมวลผลโดยใชคาสถต คาความถ รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานผลการศกษาพบวา พนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจงหวดเชยงใหม ใหระดบความส าคญมากตอปจจยจงใจ ทง 9 ดาน คอ ดานนโยบายและการบรหารงานของธนาคารดานสภาพการท างานดานการปกครองบงคบบญชา ดานสมพนธภาพในการท างานดานคาตอบแทนและประโยชนเพมส าหรบพนกงาน ดานโอกาสกาวหนาในการท างาน ดานความมนคงปลอดภยในการท างาน ดานศกดศรและอาชพและดานผลส าเรจในการท างานและมความพอใจในระดบปานกลางอก 3 ดาน คอ ดานคาตอบแทนและประโยชนเพมส าหรบพนกงานดานโอกาสกาวหนาในการท างาน และดานความมนคงปลอดภยในการท างานจากการทดสอบสมมตฐานพบวา เงนเดอน อายการปฏบตงานและโอกาสใน

36

การท างานไมมความสมพนธกบการปฏบตงาน วลยลกษณ ค าเพญ (2544) ไดศกษาเรอง “แรงจงใจในการท างานของพนกงานธนาคาร: กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) จงหวดเชยงใหม” วตถประสงคเพอศกษาถงปจจยทมความส าคญตอการสรางแรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานตลอดจนศกษาทศนคตของพนกงานธนาคารทมตอสงจงใจในการปฏบตงานในดานตางๆ และปญหาอปสรรคทมผลกระทบตอการจงใจในการท างานของพนกงานธนาคาร โดยใชแบบสอบถาม กลมตวอยางพนกงานธนาคารธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) จงหวดเชยงใหม จ านวน 12 สาขา 120 คน ผลการศกษา พบวาแรงจงใจของพนกงานในดานนโยบายของหนวยงานสวนใหญพนกงาน รอยละ 55.20 เหนดวยวามนโยบายและจดท าระเบยบคมอใชในการปฏบตงานเปนอยางดท าใหการปฏบตงานคลองตว โสภตา เฟองทอง (2545) ไดศกษาเรอง “ปจจยจงใจทมผลตอการท างานของพนกงานระดบปฏบตการของมลนธโครงการหลวง” วตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอการท างานของพนกงานระดบปฏบตการของผมลนธโครงการหลวง การศกษาในครงนไดเกบรวบรวมขอมลโดยการออกแบบสอบถามพนกงานระดบปฏบตการมลนธโครงการหลวง จ านวน 246 คน และน าขอมลมาประมวลผลโดยใชสถตความถรอยละและคาเฉลย ผลการศกษาพบวาพนกงานระดบปฏบตการมลนธโครงการหลวงใหความส าคญกบปจจยในกลมปจจยในระดบมากและใหความส าคญปจจย จงใจทเปนตวกระตนในการท างานในระดบปานกลาง โศรยา วงศวรยะสทธ (2545) ไดวจยความสมพนธระหวางคณภาพชวตในการท างานกบความผกพนตอองคการของพนกงานฝายซอมบ ารงอากาศยานบรษทการบนไทย จ ากด ผลการวจยสรปไดวา พนกงานฝายซอมบ ารงอากาศยานสวนใหญมความผกพนตอองคการในระดบปานกลาง อมตา จนทรปาน (2545) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธกบผลการพฒนาสถานอานามยของจงหวดนครศรธรรมราช ในโครงการทศวรรษแหงการพฒนาสถานอนามย พบวาบคลากรทปฏบตงานในสถานอานามยมแรงจงใจรวมระดบปานกลาง เมอพจารณาตามองคประกอบพบวา ปจจยจงใจดานความรบผดชอบ และความส าเรจของงานมแรงจงใจอยในระดบสง สวนปจจยค าจน มเพยงดานความสมพนธในการท างานทมแรงจงใจในระดบสง จรวฒน เขยวเหลอง (2546) ไดศกษาเรอง “สงจงใจในการปฏบตงานของอาจารยในสถาบนราชภฏก าแพงเพชร” วตถประสงคเพอ 1) ศกษาถงปจจยตาง ๆ ทมความส าคญทเปนสงจงใจในการท างานของอาจารยในสถาบนราชภฏก าแพงเพชร อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร 2) ศกษาถงระดบของสงจงใจของอาจารยสถาบนราชภฎก าแพงเพชร อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร

37

3) หามาตรฐานหรอแนวทางในการสรางแรงจงในการสรางแรงจงใจในการปฏบตงานของอาจารยสถาบนราชภฎ อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร โดยมสมมตฐานในการศกษาดงตอไปนคอแรงจงใจในการปฏบตงานของอาจารยสถาบนราชภฎ มความแตกตางกนตามภมหลงของอาจารยแตละทาน คอ 1) อาจารยทมความรสกวามโอกาสในความกาวหนามแนวโนมและมแรงจงใจมากกวาอาจารยทมความรสกมความกาวหนานอยกวา 2) สวสดการทไดรบของอาจารยแตละคณะยอมสงผลตอ การปฏบตงานของอาจารยในลกษณะทแตกตางกน โดยอาจารยทไดรบสวสดการทดกวาจะมแรงจงใจมากกวา 3) กลมตวอยางทไดรบการสนบสนนในการท างานจากผบงคบบญชายอมมแรงจงใจในการปฏบตงานมากกวากลมอาจารยทไมไดรบการสนบสนนในการท างานจากผบงคบบญชา 4) กลมอาจารยทไดรบทนดานการศกษาคนควาและวจย ยอมมแรงจงใจใน การปฏบตงานมากกวากลมอาจารยทไมไดรบทนการศกษาคนควาและวจยการศกษาครงนท าส าเรจลลวงไปได โดยอาศยการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามทสงไปใหอาจารยผสอนใน 5 คณะของสถาบนราชภฎก าแพงเพชร จ านวน 195 ราย และไดรบแบบสอบถามกลบคนมา จ านวน 171 ราย คดเปนรอยละ 87.69 จากผลการวจยพบวาอาจารยสถาบนราชภฎก าแพงเพชร โดยเฉลยเหนดวยกบสงจงใจในการปฏบตงานทเปนปจจยดานองคกร ในระดบปานกลาง โดยสงจงใจทความส าคญมากทสด คอ การไดรบการสนบสนนในการปฏบตงานจากผบงคบบญชาความกาวหนาใน การท างาน ณรงค เอยมสม (2546) ไดศกษาเรอง “การศกษาเปรยบเทยบปจจยจงใจในการท างานของชางอากาศยานกองบนต ารวจกบชางอากาศยานบรษทการบนไทย จ ากด (มหาชน)”วตถประสงค 1) ศกษาเปรยบเทยบปจจยแรงจงใจในการท างานของชางอากาศยานกองบนต ารวจกบชางอากาศยานบรษทการบนไทย 2) ศกษาปญหาทเกยวกบปจจยจงใจในการท างานของชางอากาศยานกองบนต ารวจและชางอากาศยานบรษทการบนไทยการศกษาวจยในครงนเปนการศกษาวจยเชงพรรณนาโดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการศกษาและวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามกลมตวอยางทท าการศกษาทงหมด 220 คน โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ ประชากรของชางอากาศยานกองบนต ารวจทประจ าการอยสงกดกองบงคบการกองบนต ารวจ จ านวน150 คน และชางอากาศยานบรษทการบนไทยในสวนทท าหนาทซอมบ ารงอากาศยานใหกบกองบนต ารวจ จ านวน 70 คน พบวาระดบปจจยจงใจในการท างานของชางอากาศยานกองบนต ารวจกบชางอากาศยานบรษทการบนไทยมความแตกตางกนโดยระดบปจจยจงใจในการท างานชางอากาศยานบรษทการบนไทย มมากกวา ชางอากาศยานกองบนต ารวจกบชางอากาศยานบรษทการบนไทย มความแตกตางโดยระดบปญหาปจจยจงใจในการท างานของชางอากาศยานกองบนต ารวจ มมากกวาชางอากาศยานบรษทการบนไทย

38

วเชยร ศรพฤกษ (2546) ไดศกษาเรอง “ปจจยจงใจในการปฏบตงานของพนกงานสงกด โทรศพทจงหวดเชยงใหม” วตถประสงคเพอศกษาถงปจจยทมผลตอการปฏบตงานของพนกงาน โทรศพทจงหวดเชยงใหมและเพอวเคราะหความสมพนธระหวางภมหลงทางเศรษฐกจ ปจจย สวนบคคล ปจจยจงใจ และปจจยสขวทยาและแรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานการศกษาในครงนเกบรวบรวมขอมลโดยการออกแบบสอบถามพนกงานของบรษท ทศท. คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) ในจงหวดเชยงใหม 304 คน ผลการศกษาพบวาปจจยสวนบคคล ดานสภาพการสมรสทอยอาศย คณวฒและเงนเดอนมความสมพนธกบปจจยจงใจในการปฏบตงานของพนกงานและพนกงานทมภมหลงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการท างานทแตกตางกนมระดบแรงจงใจตางกนยกเวน กลมอาย ทพบวาพนกงานทอยในการปฏบตงานสงดานความส าเรจของงาน การยอมรบ นบถอลกษณะและขอบเขตงานความรบผดชอบมความสมพนธสงกบแรงจงใจในการปฏบตงาน สรน สรยวงค (2548) การศกษาเรองแรงจงใจในการปฏบตงานของบคลากรองคการ สวนพฤกษศาสตร ครงนมวตถประสงคเพอ 1. เพอศกษาปจจยทมผลตอแรงจงใจและความพงพอใจในงานของบคลากรองคการสวนพฤกษศาสตร 2. เพอวเคราะหระดบความพงพอใจและแรงจงใจของบคลากรองคการสวนพฤกษ - ศาสตร 3. เพอเสนอแนวทางการปรบปรงแกไข ขอบกพรองตาง ๆ เพอเพม ประสทธภาพในการปฏบตงานของบคลากรองคการสวนพฤกษศาสตร วธการศกษาเปนการศกษาวจยเชงพรรณนา และเกบรวบรวมขอมลจากประชากรเปาหมายทเปนบคลากรทงหมดขององคการสวนพฤกษศาสตรจ านวน 82 โดยใชแบบสอบถาม เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ผลการศกษาสรปได ดงน 1. ปจจยค าจนมความสมพนธในทางบวกกบความพงพอใจในระดบปานกลาง ถาองคการหาทางตอบสนองใหบคลากรไดรบปจจยจงใจมากเทาใดจะมผลตอความพงพอใจในการท างานในระดบสงมากขนเทานนและปจจยจงใจมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจในระดบต า และถาองคการเพมปจจยจงใจใหบคลากรมากขนจะท าใหบคลากรมความพงพอใจในการท างานมากขนตามไปดวยสวนปจจยสวนบคคลมเพยงประเภทบคลากรคอลกจางและพนกงานเทานนทมความสมพนธกบแรงจงใจ 2. ระดบแรงจงใจในการปฏบตงานของบคลากรขององคการสวนพฤกษศาสตรนน มแรงจงใจในการท างานในระดบสง สวนความพงพอใจในการท างานของบคลากรโดยรวมอยในระดบสงเชนกน แตมบางปจจย เชน คาตอบแทน นโยบายทมความพงพอใจในระดบทไมสง 3. ขอเสนอแนะ แนวทางการปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ เพอเพมประสทธภาพในการปฏบตงานของบคลากรองคการสวนพฤกษศาสตร องคการควรมการทบทวน ปรบปรง แกไข

39

กฎระเบยบขององคการทลาสมย เขมงวด ขนตอนมากใหมความยดหยนและทนสมยมการพจารณาเลอนขน เลอนต าแหนง โบนสและการประเมนผลงานควรมมาตรฐานมตวชวดผลงานทชดเจนและ มการจดใหมการฝกอบรม ศกษาดงาน สงเสรมใหมการศกษาเพมเตมเพอเพมทกษะ คณวฒ ความร ความสามารถ ตลอดจนมการแจงนโยบาย เปาหมายตลอดจนแนวทางการท างานใหบคลากรทกคนไดรบทราบกอนเสมอเพอชวยใหบคลากรเกดความกระจางชดเจนและเตรยมความพรอมไดทน และเปดโอกาสใหบคลากรในองคการไดมสวนรวมในการก าหนดนโยบายและ แนวทางการปฏบตงานขององคการทกขนตอน ปกรณ ขอเจรญ (2548) ศกษาเรองปจจยสรางแรงจงใจในการท างานของพนกงาน บรษทกรงเทพฯ - เพชรบรทวร จ ากด ในจงหวดเพชรบร ดวยทฤษฎ 2 ปจจย ของ Herzberg’s Two FactorTheory ใชกลมตวอยางคอพนกงานบรษทกรงเทพฯ - เพชรบรทวรจ ากดจ านวน 100 คน พบวาพนกงานมความพงพอใจในมากคอ ดานความมนคงในงาน ดานต าแหนงงาน รองลงมาใน ระดบปานกลางในดานความส าเรจในการท างาน การไดรบการยอมรบในความสามารถ ลกษณะงานนาสนใจความรบผดชอบ ความกาวหนาในหนาท เงนเดอน ความสมพนธกบเพอนรวมงาน สภพ กนธมา (2550) การศกษาเรองแรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานเทศบาลต าบลจงหวดเชยงใหม มวตถประสงค 2 ประการ 1. เพอศกษาถงปจจยทมผลท าใหพนกงานเกดแรงจงใจในการปฏบตงาน 2. เพอศกษาแนวทางในการแกไขปญหา อปสรรค และหาแนวทางทเหมาะสมเพอสรางแรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานเปนไปอยางถกตองเหมาะสมกบความเปนจรงมความเปนไปไดในทางปฏบตโดยมสมมตฐานวาปจจยจงใจและปจจยค าจนในการปฏบตงานของพนกงาน เทศบาลต าบลอยในระดบมากและพนกงานทมสถานะทางเศรษฐกจและสงคมและหนาทการงานแตกตางกนจะมความคดเหนเกยวกบปจจยจงใจและปจจยค าจนในการปฏบตงานแตกตางกน การศกษาครงนไดเกบขอมลจากกลมตวอยางซงเปนพนกงานเทศบาลต าบลทกต าแหนงทปฏบตงานในพนทจงหวดเชยงใหม จ านวนทงสน 501 คน ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวมรวมขอมล โดยใชทฤษฎปจจยจงใจของ Frederick Herzberg เปนกรอบในการศกษา ขอมลทไดรบได ถกน ามาวเคราะหดวยโปรแกรมส าเรจรป SPSS ชวยในการประมวลผลโดยใชสถตการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และสถต t - test, F - test เปนสถตใน การทดสอบสมมตฐานทระดบนยส าคญ .05 ผลการศกษาพบวา พนกงานเทศบาลต าบลไดรบปจจยจงใจ ดานความส าเรจของงาน การยอมรบนบถอความรบผดชอบลกษณะและขอบเขตของงาน สวนปจจยค าจนในการปฏบตงานดานความสมพนธกบบคคลอน การปกครองบงคบบญชา นโยบายและการบรหาร สภาพแวดลอมในการท างานสวสดภาพและความมนคง มความสมพนธกบ

40

การปฏบตงานของพนกงานอยในระดบมากสวนปจจยจงใจอน คอ การพฒนาและความกาวหนา และปจจยค าจนอน คอ คาตอบแทนสวสดการและสทธประโยชน เชน บ าเหนจ บ านาญ การประกนชวตและอบตเหตในการปฏบตงานการบรการดานการรกษาพยาบาล เงนโบนส ดานสนทนา การและการกฬา ทอยอาศย การเดนทางและขนสงในการปฏบตงาน การจดจ าหนายอาหารทมคณภาพดและราคายตธรรม การจดสถานทพกผอนและบรการหองสมด มความสมพนธกบ การปฏบตงานอยในระดบปานกลาง ในสวนของสมมตฐานพบวาพนกงานเทศบาลทมสถานะ ทางเศรษฐกจและสงคมและหนาทการงานแตกตางกนพบวาปจจยสวนบคคลดานจ านวนบตรของปจจยจงใจมคาความแตกตางในระดบทมนยส าคญ สวนทเหลอ ไดแก เพศ รายไดตอเดอน อาย สถานภาพ ทพกอาศย การศกษา ต าแหนงปจจบน อายราชการ การปฏบตงานในหนวยงาน รายไดอนตอเดอน ไมมความแตกตาง และพบวา ดานกลมอายทแตกตางกนและดานการปฏบตงานในหนวยงาน มความแตกตางจากทคาดหวงไวในระดบทมนยส าคญสวนทเหลอในปจจยสวนบคคลอน ไมมความแตกตาง ปอแกว จนทคณ (2551) การวจยครงนมวตถประสงค 2 ประการ คอ 1. เพอศกษาและอธบายลกษณะแรงจงใจในการปฏบตงานและพฤตกรรมผน าระหวางทมทมระดบประสทธผลของทมแตกตางกน 2. เพอเปรยบเทยบลกษณะแรงจงใจในการปฏบตงานและการรบรพฤตกรรมผน า ระหวางทมทมระดบประสทธผลของทมแตกตางกนรปแบบการวจยเปนการวจยเชงบรรยาย กลมตวอยางทใชในการวจย คอ บคลากรในระดบปฏบตการในสายงานการผลต บรษท ฮโนมอเตอรแมนแฟคทอรง (ประเทศไทย) จ ากด จ านวนทงสน 155 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1. แบบสอบถามลกษณะทางประชากร 2. แบบวดลกษณะแรงจงใจในการปฏบตงาน3. แบบสอบถามพฤตกรรมผน าการเปลยนแปลง และ 4. แบบสอบถามระดบประสทธผลของทม การวเคราะหขอมลใชสถตเชงบรรยายและทดสอบสมมตฐานโดยใชการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (ANOVA) ผลการวจยพบวา 1. ทมทมระดบประสทธผลของทมสงและต ามแรงจงใจ ใฝอ านาจแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) แตไมพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตดานแรงจงใจใฝสมฤทธและแรงจงใจใฝสมพนธ 2. ทมทมระดบประสทธผลของทมสงและต ามการรบรพฤตกรรมผน าการเปลยนแปลงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตในทกองคประกอบ ไดแก การรบรพฤตกรรมผน าการเปลยนแปลงดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการจงใจใหเกดแรงบนดาลใจในการท างานดานการกระตนทางปญญา และดานการค านงถงความเปนปจเจกบคคล โดยทมทมระดบประสทธผลของทมสงมคะแนนเฉลยการรบรพฤตกรรมผน าการเปลยนแปลงสงกวาทมทมระดบประสทธผลของทมต าทง 4 องคประกอบ

41

จากการศกษาเอกสารงานวจยทมผศกษาไวนนลวนมเหตผลนาเชอถอและสามารถเปนไปไดทกประการ ซงผบรหารสามารถน ามาประยกตใชเพอจงใจบคคลผปฏบตงานในหนวยงานไดเปนอยางด โดยคาดวาจะชวยเพมประสทธภาพและคณภาพของงานไดเปนอยางด ถอวาแรงจงใจเปน สงส าคญทผบรหารหนวยงานควรใหความสนใจเพราะหากบคลากรมแรงจงใจในการท างานด ผลการท างานกจะเปนไปในทางบวก คอ ชวยพฒนาองคกรใหบรรลเปาหมายองคกรไดในขณะเดยวกนบคลากรกจะเปนผทมประสทธภาพเปนทตองการของหนวยงานจากการทไดศกษางานวจยทเกยวของแรงจงใจหรอความพงพอใจทเกดขนนนสวนใหญมความสอดคลองกบแนวคดของเฮอรซเบอรก ผวจยจงไดน าเอาทฤษฎปจจยจงใจ - ปจจยสขอนามย ของเฮอรซเบอรก มาใชเพอศกษาวา ผบรหาร อาจารย และเจาหนาทในวทยาลยชมชนแมฮองสอน มแรงจงใจในการปฏบตงานอนเนองจากไดรบการตอบสนองความตองการดานตาง ๆ กรอบแนวคดในการวจย การศกษาคนควาครงนไดรบแนวคดทฤษฏสองปจจยของเฮอรซเบอรก (Herzberg’ Motivator - Hygiene Theory, 1959) เพอศกษาแรงจงใจของการปฏบตงานของบคลากรทปฏบตงานในวทยาลยชมชนแมฮองสอน (วทยาลยชมชนแมฮองสอน, 2553) จ านวน 50 คน ปจจยจงใจและปจจยสขอนามย (ปจจยค าจน) ประกอบดวยปจจยละ 5 ดาน รวมทงสน 10 ดาน

42

ภาพท 4 กรอบแนวคดการวจย

ปจจยจงใจ

1. การไดรบความส าเรจในงาน 2. การยอมรบนบถอ 3. ลกษณะของงาน 4. ความรบผดชอบ 5. ความกาวหนาในงาน

ปจจยสขอนามย

1. นโยบายและการบรหารงาน 2. ความสมพนธระหวางบคคลในหนวยงาน 3. ความมนคงในงาน 4. สภาพแวดลอมในการท างาน 5. เงนเดอนและคาจาง

รวบรวมขอมล

วเคราะหขอมล

ผลการวเคราะห

ผลทไดรบ