1

บทท 1 บทน า

บทน าในการศกษาวจยนครอบคลม ความเปนมาของปญหาและปญหา อลกรอาน อล-หะดษ และเอกสารทเกยวของ ค าถามในการวจย วตถประสงคการวจย ความส าคญและประโยชนของการวจย ขอบเขตของการวจย กรอบแนวคดในการวจย สมมตฐานการวจย ขอตกลงเบองตน สญลกษณทใชในการวจย นยามศพทเฉพาะ และขอจ ากดในการศกษาวจยครงน

1.1 ความเปนมาของปญหาและปญหา

สงคมโลกยคปจจบนไดพฒนาสการเปนสงคมแหงการเรยนร เปนยคสมยทบคคล

ตางตระหนกถงความส าคญของการเรยนร ซงสอดคลองกบหลกค าสอนศาสนาอสลามทไดเรยกรอง

มนษยใหปฏรปสงคมดวยความรมาอยางชานาน ค าสอนพนฐานของศาสนาอสลามจงสงเสรมใหมนษย

เรยนรและใชสตปญญา ในการพนจพเคราะหปรากฏการณทางสงคมภายใตกรอบแนวคดทไมขดแยง

กบหลกการศาสนา อยางไรกตามการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของยคสมยท าใหกระบวนการศกษา

เรยนรมการพฒนาอยางตอเนองท าใหการเขาถงความรของคนในยคสมยนมความรวดเรว จงเปน

โจทยส าคญของผเรยนในยคนทตองพฒนาทกษะการเรยนรของตนเองใหเทาทนความเจรญกาวหนา

ของสงคมและเรยนรไดอยางยงยนตอไป

การสรางผเรยนใหมความพรอมในการเรยนรสอดคลองกบความเจรญกาวหนาของ

ยคสมยจงเปนภารกจส าคญอกประการหนงทตองสนบสนนและสงเสรมใหมประสทธภาพ ตงแตอดต

กาลแนวคดการจดการเรยนรในมตค าสอนศาสนาอสลามมจดมงหมายสรางผเรยนทมความสมดลใน

ดานสตปญญา รางกาย และจตวญญาณ เราจงพบวาค าสอนอสลามไดสนบสนนใหมสลมใชชวตอยกบ

การเรยนรและพฒนาตนเองดวยการแสวงหาความรอยตลอดเวลา (Hasan Langgulung, 2003;

Zafar Alam, 2003; Muhamad ‘Atiyah Al-Ibrashi, 1967) ซงในคมภรอลกรอานอลลอฮ ได

สงเสรมใหมนษยใฝหาความร คนหาค าตอบในสงทยงไมรโดยการถามผทเชยวชาญในเรองดงกลาว

ดงทพระองคไดตรสวา

2

... فس ل ه أ رولا

ك ولمانٱلذ لتع إنكنتم

)43: النحل; 7األنبياء :)

ความวา “ดงนน พวกเจาจงถามบรรดาผร หากพวกเจาไมร”

(สวนหนงจาก อล-อนบยาอ: 7 และ อนนหล: 43)

อลลอฮ ไดเนนย าตวบททมใจความเดยวกนนสองต าแหนงในสเราะฮอนบยาอ

โองการท 7 และสเราะฮอนนหล โองการท 43 ซง Sayyid Abul A’alā Maudūdī (1972) ไดอธบาย

ค าวา “ผร” ในโองการนวาหมายถง ชาวคมภรและผทรงความรคนอนๆ ทถงแมวาไมไดเปน

นกปราชญแตกมความรในเรองนนๆ เพยงพอทจะไขขอสงสยได กลาวไดวาอสลามสงเสรมใหมสลม

สรางบคลกภาพแหงการเปนบคคลทใฝเรยนรและเชอมโยงความรกบความตองการของสงคม

นอกจากน โองการแรกทไดถกประทานลงมาในอลกรอาน1 อลลอฮ กเรมตนดวยการเชญชวน

มนษยชาตสการเปนประชาชาตแหงนกเรยนร ดงตวบททวา

( )1-5:العلق

ความวา “จงอานดวยพระนามของพระผอภบาลของเจาผทรงสราง ผ

ทรงบงเกดมนษยจากกอนเลอด จงอานเถด และพระผทรงอภบาลของ

เจานนผทรงเออเฟอเผอแผยง ผทรงสอนการใชปากกา2 ผทรงสอน

มนษยในสงทเขาไมร3”

1 อลกรอาน หมายถง คมภรทพระเจาทรงประทานใหแกนบมฮมมด ซงมสลมศรทธาวาเปนคมภรฉบบสดทายทมความสมบรณตอจากคมภรอนญล (Bible)

เปนคมภรทมาประมวลเนอหาของทกคมภรทพระเจาไดทรงประทานมากอนหนาน และเปนคมภรทไดรบการรบรองวาเทยงแทและการประกนจากการถกแกไขในทกรปแบบ

2 กลาวคอ เปนความกรณาอนยงใหญของอลลอฮ ทเรมตนสรางมนษยจากสงทไมมคณคาอะไรเลย และพระองคไดทรงยกเกยรตสงสดใหแกมนษย ดวยการให

ความร และทรงสอนมนษยถงศลปะการเขยนโดยใชปากกา ซงปากกาไดกลายเปนเครองมอส าคญในการเผยแผความร (Sayyid Abul A’alā Maudūdī,1972)

3

(อล-อะลก: 1-5)

จากหลกฐานขางตน จงกลาวไดวาศาสนาอสลามใหคณคากบการอานเปนอยางยง

เพราะถอเปนปจจยตงตนของการเรยนรในทกแขนงศาสตร Sayyid Abul A'alā Maudūdī (1972)

ไดอธบายเรองนเพมเตมวา เดมทแลวมนษยเปนสงมชวตทไมมความรเลย ดงนนองคความรใดๆ ท

มนษยไดรบลวนเปนของขวญจากอลลอฮ และมนษยจะไมสามารถเขาถงองคความรใดๆไดเลย

หากพระองค อลลอฮ ไม เปดเผยหรอเบกทางใหแก เขา ซ งตวบทอลกรอานในส เราะฮ

อล-บะเกาะเราะฮ (โองการท 255) ไดขยายความถงเรองนความวา “และมนษยไมสามารถเขาใจ

ความรของพระองคได เวนแตวาพระองคจะทรงเปดเผยให” ดงนน วทยาการความกาวหนาใดๆ ท

มนษยพงไดคนพบกเนองจากพระองคอลลอฮ ไดประทานความรใหแกเขา มนษยจงเปนสงมชวต

เดยวทตองสบเสาะหาความรเพอการพฒนาตนเองและสนองโองการของผสรางอยตลอดชวต ปจจบนจะพบวาพฒนาการทางเทคโนโลยเปนองคประกอบส าคญในการเชอมตอ

องคความร การเขาถงแหลงเรยนรของผเรยนยคนจงไมตองใชความพยายามอยางมากเฉกเชนผเรยน

ในอดต โดยสามารถเรยนรผานหลกสตรการเรยนออนไลน แอปพลเคชน (Application) ยทป

(YouTube) และการศกษาตามอธยาศยรปแบบตางๆ เปนตน นกวชาการคนส าคญ เกรยงศกด

เจรญวงศศกด (2551) ไดกลาวถงประเดนนวา โลกแหงการเรยนรทไรพรหมแดนเชนในปจจบน ไดบบ

คนยคนใหเขาสสงคมแหงการเรยนร ซงหากบคคล สงคม หรอสถาบนการศกษาสามารถปรบตวให

สอดคลองและเทาทนการเปลยนแปลงของโลกได กจะสามารถน าพาตนเองสความส าเรจไดอยาง

ยงยน กระนนกตาม เทคโนโลยเหลานกมาพรอมกบภยคกคามทนาเปนหวงเชนกน เนองจากความรท

มากมายไรพรหมแดนเหลานประกอบไปดวยความหลากหลายทางคณคาและคณประโยชน มการ

ปะปนไปดวยองคความรทไมเปนประโยชนและองคความรทมคณคาอนนต แนวคดการพฒนาผเรยน

ยคนจงตองปลกฝงใหมพฤตกรรมใฝเรยนรควบคกบทกษะในการกลนกรองความรทจะสรางประโยชน

ตอตนเองและสงคม (วจารณ พานช 2557; เกรยงศกด เจรญวงศศกด 2556) มเชนนนความกาวหนา

ของเทคโนโลยกอาจกลายเปนกบดกใหผเรยนตดพนยงเกยวกบสงทไมเกดประโยชน ฉะนนปญหาของ

ผเรยนในยคปจจบนจงไมใชการขาดทรพยากรเพอการเรยนร แตเปนการขาดในสวนของทกษะทจะ

เสรมสรางพฤตกรรมใฝเรยนรใหมประสทธภาพและเกดประโยชนอยางยงยน

4

พฤตกรรมใฝเรยนร (Active Learning Behavior) เปนพฤตกรรมทแสดงออกถงความมงมนและกระตอรอรนสนใจเรยนรสงใหมอยเสมอ โดยมพฤตกรรมบงชทอาจสงเกตไดจากการเปนคนชางสงเกต ชางคด มความพยายาม และมความตงใจและรบผดชอบในการเรยนร พฤตกรรมดงกลาวนตามแนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Cognitive Learning Theory) ของ Bandura

(1986) กลาววา มสาเหตมาจากการปฏสมพนธของบคคลและสงแวดลอม มความเปนพลวตร โดยผเรยนและสงแวดลอมมอทธพลตอกนและกน นอกจากน การมพฤตกรรมใฝเรยนรยงถอเปนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนในทกชวงวย ตามทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดแนวทางการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) ทมวสยทศนสงเสรมใหคนไทยใหเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ เพอใหคนไทยยคใหมสามารถเรยนรไดดวยตนเอง และมนสยใฝเรยนรตลอดชวต (กระทรวงศกษาธการ, 2551) อยางไรกตาม พฤตกรรมใฝเรยนรในบคคลใดๆ สามารถพฒนาใหเกดขนมาได งานวจยทไดศกษาเกยวกบปจจยเชงสาเหตของพฤตกรรมใฝเรยนรทผานมา คนพบวามปจจยตางๆ ในระดบครอบครว ระดบสถาบนการศกษา และระดบสงคม เขามามสวนเกยวของตอการพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยนหลากหลายตวแปร ประกอบดวย ปจจยดานสถานการณแวดลอม (Situational factors) ไดแก การสนบสนนทางสงคม บรรยากาศหองเรยน การจดการเรยนการสอน ตลอดจนการปฏสมพนธระหวางผเรยนและผสอน (Vygotsky, 1978; ดจเดอน พนธมนาวน, 2550; วนเพญ โพธพน, 2555) ปจจยดานคณลกษณะเดมภายในบคคล (Psychological Traits) ไดแก การมลกษณะมงอนาคต การมแรงจงใจใฝเรยนร การมนสยรกการอาน ความอยากรอยากเหน (Shale & Keith, 2001; Owusu & Larson, 2014) ปจจยดานจตลกษณะตามสถานการณ (Organismic Interaction) ไดแก การรบรความสามารถตนเอง เจตคตทดตอการเรยนร ความเชออ านาจในตน ความเชอมนในตนเอง (ดจเดอน พนธมนาวน, 2549; นออน พณประดษฐ และคณะ, 2549) และปจจยดานลกษณะทางชวสงคม (Biological) อาท เพศ ระดบการศกษาของบดามารดา ลกษณะทางอาชพของบดามารดา และลกษณะทางเศรษฐกจของครอบครว (วชราภรณ อมรศกด, 2556; ดลฤด สวรรณคร, 2550) โดยตวแปรทงหมดนลวนเปนสาเหตทมความเกยวของตอการพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยนทงสน แมวาการศกษาปจจยระดบสาเหตทสงผลใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยน จะไมสามารถยอนกลบไปแกไขอดตทผเรยนไดรบการหลอหลอมมาได แตในมตของพฤตกรรมศาสตรการไดทราบถงปจจยทเปนสาเหตของพฤตกรรมในดานจตใจ สถานการณ และสงแวดลอม จะชวยใหทราบถงแนวทางการสงเสรมพฤตกรรมการเรยนรทสอดคลองกบทมาในระดบสาเหต และจะมสวนผลกดนใหผทเกยวของตระหนกถงความส าคญของเรองน เพอใหการเสรมสรางผเรยนในยคตอไปไดรบการพฒนามากยงขน Pascarella and Terenzini (1991) และ Ambrose et al., (2010)

5

กลาววา แมวาเราไมสามารถควบคมกระบวนการพฒนาของพฤตกรรมการเรยนรในผเรยนได แตอยางนอยการไดเขาใจกระบวนการและทมาของพฤตกรรมน ชวยใหผสอนสามารถสรางบรรยากาศการเรยนรในชนเรยนใหเออตอการพฒนาทางสงคม อารมณ และสตปญญาของผเรยนได นอกจากน Bellanca and Brandit (2010) ไดกลาววา การพฒนาผเรยนใหมพฤตกรรมการเรยนรสอดคลองกบศตวรรษท 21 จะชวยเตรยมความพรอมใหผเรยนมความใฝเรยนร มความสามารถคดแก ปญหา ตลอดจนสอสารและท างานกบผอนไดอยางมประสทธภาพ ซงทกษะเหลานมความส าคญตอผเรยนทกคนและไมไดถกจ ากดแคบางกลมสาขา ดงนนหลกสตรการศกษาในทกสาขาวชาจงจ าเปนตองใหความส าคญตอการพฒนาคณลกษณะการเรยนรของผเรยนอยางมประสทธภาพ การจดการเรยนรในหลกสตรอสลามศกษามความโดดเดนในดานการสรางผเรยนใหมความรควบคคณธรรมและเชอมนในศรทธาอนบรสทธ การจดการศกษาอสลามในทกระดบจงเนนการเรยนรเพอการด าเนนชวตทมความสมดล และยกระดบความเปนมนษยของทกคนสการเปนมนษยทสมบรณ (Ismail Lutfi Japakiya, 2011; อบรอฮม ณรงครกษาเขต, 2558) แตถงกระนน การจดการเรยนรในสาขาอสลามศกษากเปนหนงในหลายสาขาวชาทจ าเปนตองเขาสกระบวนการปฏรปใหเทาทนการเปลยนแปลงของยคสมย เนองจากอสลามศกษาเปนสาขาวชาทผลตบณฑตทรองรบการมหนาทหลากหลายสถานะในสงคม กลมคนเหลานจะเปนกลไกหลกในการขบเคลอนสถาบนทางศาสนาอสลามทงในระดบพนทจงหวดชายแดนภาคใตและในระดบประเทศ การจดการเรยนการสอนในสาขาอสลามศกษา จงไมไดเปนเพยงรปแบบการเรยนทตอบสนองความตองการของสมาชกในสงคมหนงเทานน แตเปนรปแบบการจดการเรยนรทเชอมโยงไปยงความเชอความศรทธาตอศาสนาและมความส าคญตอความยงยนของสงคมในอนาคต (จารวจน สองเมอง, 2558) ดงนน จงจ าเปนตองสงเสรมและกระตนใหผเรยนไดพฒนาศกยภาพการเรยนรของตนใหมพฤตกรรมการเรยนรทเหมาะสมกบความกาวหนาของยคสมย ดวยเหตน การศกษาปจจยเชงสาเหตของพฤตกรรมใฝเรยนรในตวผเรยนจงเปนโจทยส าคญ อนจะเปนแนวทางใหผทเกยวของสามารถน าไปปรบใชในการสงเสรมและพฒนาผเรยนโดยเฉพาะในบรบทสถาบนอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต โดยการศกษาครงนจะใชกรอบแนวคดหลกจากทฤษฏปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) ของ Endler and Magnusson (1977) ซงเปนทฤษฏทางสงคมทไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง เปนกรอบแนวทางในการศกษา และบรณาการกบแนวคดการสงเสรมใฝเรยนรในมตค าสอนศาสนาอสลามเพอใหการศกษามความครอบคลมและสอดคลองกบบรบทมากยงขน ซงการศกษาสาเหตของพฤตกรรมผเรยนทางดานจตใจ สถานการณ และสงแวดลอม ภายใตบรบททางศาสนาทมความเฉพาะอยางสามจงหวดชายแดนภาคใตจะชวยใหสามารถเขาใจระบบของพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยนไดดยงขน

6

นอกจากน จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ผวจยยงไมพบวามการน าทฤษฎปฏสมพนธนยมมาประยกตใชในการศกษาพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยนในบรบทการจดการศกษาอสลามในระดบอดมศกษาของพนทจงหวดชายแดนภาคใต รวมไปถงยงไมพบวาการศกษาวจยทเปนรปแบบการพฒนาโมเดลของปจจยเชงสาเหตลกษณะดงทกลาวขางตน ดงนน เพอเปนการส ารวจตวบงชและยนยนวามตวแปรใดบางทสงผลตอการพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยน และเพอใหคณาจารยผมสวนเกยวของไดน าไปประยกตใชเปนแนวทางในการสนบสนนศกยภาพการเรยนรของผเรยน การศกษาเรองนจงเปนประเดนทางการศกษาทสมควรมการศกษาวจยอยางรอบคอบ อนจะสามารถเปนแนวทางในการแกปญหาการพฒนาผเรยนใหมความสอดคลองกบการเปลยนแปลงของยคสมยและบรบทของผเรยนตอไป

1.2 อลกรอาน อล-หะดษ และเอกสารทเกยวของ

การพฒนาผเรยนใหมพฤตกรรมใฝเรยนรเปนแนวคดทางการศกษาทมความยดหยน สามารถออกแบบการจดการเรยนรใหมความเหมาะสมกบความพรอมของผ เรยนและปจจยเอออ านวยของแตละยคสมย ซงการพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนรตามแนวคดอสลามจ าเปนตองมรากฐานมาจากหลกค าสอนในคมภรอลกรอานอนเปนธรรมนญในการด าเนนชวตของมนษย และ

อลหะดษอนแบบอยางจากทานนบมฮมมด ททานไดเคยอบรมสงสอนบรรดาเศาะหาบะฮ โดยรายละเอยดของตวบทในอลกรอาน อล-หะดษ และเอกสารทเกยวของ มดงน

1.2.1 อลกรอาน การเรยนรสามารถยกระดบสถานภาพ ในตอนหนงของคมภรอลกรอานอลลอฮ ไดกลาวถงสถานภาพของบรรดาผทมงมนแสวงหาความร วาบคคลเหลานเปนผทมความย าเกรงตอพระองคอยางแทจรง ดงทพระองคไดตรสวา

…

(: 28فاطر(

ความวา “แทจรงบรรดาผทมความรจากปวงบาวของพระองคเทานนท

เกรงกลวอลลอฮ แทจรงอลลอฮนนเปนผทรงอ านาจ ผทรงอภยเสมอ”

(สวนหนงจาก ฟาฏร: 28)

7

การอาน โองการแรกทไดถกประทานลงมายงโลกน ไดสงเสรมใหมนษยชาตมง

พฒนาตนเองดวย “การอาน” เพราะการอานถอเปนปจจยตงตนของการเรยนรในทกแขนงศาสตร

และเพอสงเสรมใหผทเปนมสลมพฒนาตนเองสการเปนประชาชาตทรกการอาน และสถาปนาสงคม

มสลมใหเปนสงคมแหงการเรยนร ดงโองการทอลลอฮ ไดกลาววา

)1-5:العلق )

ความวา “จงอานดวยพระนามของพระผอภบาลของเจาผทรงสราง ผ

ทรงบงเกดมนษยจากกอนเลอด จงอานเถด และพระผทรงอภบาลของ

เจานนผทรงเออเฟอเผอแผยง ผทรงสอนการใชปากกา ผทรงสอน

มนษยในสงทเขาไมร”

(อล-อะลก: 1-5)

การคนควาหาความร อลลอฮ ไดทรงสอนสงใหมนษยคนควาหาค าตอบในสงท

ยงไมรโดยการถามผทเชยวชาญในเรองนน ครอบคลมความรในทางโลกและทางศาสนา และในอก

โองการหนงในสเราะฮอล-อสเราะอ พระองคทรงไมอนญาตใหมนษยด ารงชพอยในสภาพทขาดความร

เนองจากอวยวะตางในรางกายทพระองคประทานแกเรานน กตองถกสอบสวนวาไดถกน าไปใชในการ

เรยนรเพอใครครวญดวยหรอไม ดงทพระองคตรสวา

... فس ل ه أ رولا

ك ولمانٱلذ لتع إنكنتم

)43: النحل; 7األنبياء :)

ความวา “ดงนน พวกเจาจงถามบรรดาผรเถด หากพวกเจาไมร”

(สวนหนงจาก อนบยาอ: 7 และ อนนหล: 43)

8

ئكى لك أػيكلػى الػفيؤىادػى كي لبىصىرى كػى اػ لمه ن إفػ الػسمعى كى ا لىيسى لػىكى بو عػ ػىقفي مػى كىالى تػ كىافى عىنوي مىسئيوالن

)36: اإلسراء)

ความวา “และอยาตดตามสงทเจาไมมความรในเรองนน แทจรงห และ

ตา และหวใจ ทกสงเหลานนจะถกสอบสวน”

(อล-อสเราะอ: 43)

การถอมตนและอดทนในการเรยนร ในสเราะฮอล-กะฮฟ ซงเปนเรองราวของทาน

นบมซา4 และทานนบอลคฎร5 เรองราวของทงสองเปนบทเรยนทดในเรองการถอมตน และอดทนในการเรยนรดงทกลาววา

قىاؿى سىتىجدين إف شىاء اللي صىابرنا كىالى أىعصي لىكى أىمرنا ( 69 :الكهف )

ความวา “เขากลาววา “หากอลลอฮทรงประสงคทานจะพบฉนเปนผอดทน และฉนจะไมฝาฝนค าสงของทาน”

(อล-กะฮฟ: 69) การแบงปนการเรยนร มารยาทส าคญอกประการหนงของการศกษาหาความรคอ

การแบงปนแกผอน ดงทโองการหนงในสเราะฮอล-มญาดะละฮ อลลอฮ ไดกลาวถงบรรดาผมา

รวมตวเพอศกษาหาความรวาใหพวกเขาขยบทนงแบงปนพนทใหแกผทมาภายหลง ดงโองการตอไปน

ايى أىيػكهىا الذينى آمىنيوا إذىا قيلى لىكيم تػىفىسحيوا يف المىجىالس فىافسىحيوا يػىفسىحإذىا قيلى انشيزيكا فىانشيزيكا يػىرفىع اللي الذينى آمىنيوا منكيم كىالذينى أيكتيوا اللي لىكيم كى

بريه العلمى دىرى جىاتو كىاللي بىا تػىعمىليوفى خى

:11)اجملادلة(

ความวา “โอบรรดาผศรทธาเอย เมอไดมเสยงกลาวแกพวกเจาวา จง

หลกทใหในทชมนม พวกเจากจงหลกทใหเขาเพราะอลลอฮจะทรงใหท

4 ทานนบมซา เปนบตรของอมรอน สบเชอสายมาจากทานนบอบรอฮม ก าเนดทมศร (ประเทศอยปตในปจจบน) ในสมยเจาเมองผมอ านาจเดดขาด

นามวาฟรเอาน 5 ทานอลคฎร เปนบาวทดของอลลอฮ เปนผทมความรอนเฉพาะ และไดลวงรความลบของระบบของระบบการสรางโลกและสรรพสง

9

กวางขวางแกพวกเจา (ในวนกยามะฮ) และเมอมเสยงกลาววาจงลกขน

ยนจากทชมนมนน พวกเจากจงลกขนยน เพราะอลลอฮจะทรงยกยอง

เทอดเกยรตแกบรรดาผศรทธาในหมพวกเจา และบรรดาผไดรบความร

หลายชนและอลลอฮทรงรอบรยงในสงทพวกเจากระท า”

(อล-มญาดะละฮ: 11)

การใชสตปญญาใครครวญ การใครครวญและไตรตรองในสงใดสงหนงจะท าใหม

ความเขาใจในเรองนนอยางลกซง อลกรอานจงไดเรยกรองใหมนษยคดใครครวญถงการกระท าและ

พฤตกรรมตางๆ ในโลกน เพอใหมนษยมความเขาใจทถองแทในการด าเนนชวตตามครรลองศาสนา

อยางมเปาหมาย เชนเดยวกนการเรยนรในศาสตรใดๆ จ าเปนตองควบคกบการใชสตปญญาในการ

ใครครวญจงจะมความเขาใจทลกซง ดงทอลลอฮ ตรสวา

ره للذينى يػىتػقيوفى أىفىالى يػ اري اآلخرىةي خى لىلد وه كى ذلى نػيىا إال لىعبه كى ا احلىيىاةي الدك مى كى تػىعقليوفى

)32 األنعاـ: ) ความวา “และชวตความเปนอยแหงโลกนนนมใชอะไรอน นอกจากการเลน และการเพลดเพลนเทานน และแนนอนส าหรบบานแหง อาคเราะห นนดยงกวา ส าหรบบรรดาผทย าเกรง พวกเจาไมใชปญญาดอกหรอ?”

(อล-อนอาม :32)

لقىت يفى خي بل كى يفى ريفعىت أىفىالى يىنظيريكفى إىلى اإل إىلى السمىاء كى إىلى كى كى

كىإىلى األىرض كىيفى سيطحىت اجلبىاؿ كىيفى نيصبىت : 20-17)الغاشية(

ความวา “พวกเขาไมพจารณาดอฐดอกหรอวา มนถกบงเกดมา

อยางไร? และยงทองฟาบางหรอวามนถกยกใหสงขนอยางไร? และยง

ภเขาบางหรอวามนถกปกตงไวอยางไร? และยงแผนดนบางหรอวามน

ถกแผลาดไวอยางไร?” (อล-ฆอชยะฮ :17-20)

10

วทยปญญาของการเรยนร องคความรทงหมดทมอยในโลกนเปนกรรมสทธ

ของอลลอฮ ซงพระองคจะมอบใหแกผทพระองคประสงค ดงนนมนษยจงมหนาทในการขวนขวาย

เพอใหไดมาซงความดงามจากความร หนงสอตฟสรอล-เฏาะบะร ไดอธบายค าวา ةمكاحل (อลหกมะฮ)

วา มความหมายทครอบคลมการมความเขาใจใน อลกรอาน อลสนนะฮ และองคความรในศาสตร

ตางๆ ดงปรากฏในสเราะฮอลบะเกาะเราะฮ โองการท 269 วา

مى ثرينا كى رنا كى يػ مىن يػيؤتى احلكمىةى فػىقىد أيكتى خى ا يػيؤت احلكمىةى مىن يىشىاءي ن كى يىذكري إال أيكليو األىلبىاب

(البقرة: 269) ความวา “พระองคจะทรงประทานความรใหแกผทพรองคทรงประสงค และผใดทไดรบความร แนนอนเขากไดรบความความดอนมากมาย และไมมใครจะร าลก นอกจากบรรดาผทมสตปญญาเทานน”

(อลบะเกาะเราะฮ: 269) 1.2.2 อล-หะดษ

การเรยนรจากกรณศกษา ทานนบมฮมมด เคยสอนบรรดาเศาะหาบะฮ ใน

บางเรองดวยการยกกรณศกษาหรอเหตการณตวอยางทเคยเกดขนในอดต เพอชวยใหผเรยนสามารถ

เขาใจไดงายผานการคดวเคราะหจากสถานการณทเคยเกดขนจรง เพอใหทราบถงปจจยสาเหตและ

เหตผลของประเดนนนๆ ดงททานไดยกเหตการณหนงใหบรรดาเศาะหาบะฮ ไดรวมกนเรยนร ดงน

نىمىا كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿى أىف )) إذ مىعىوي كىالناسي المىسجد يف جىالسه ىيوى بػىيػ

قىاؿى كىاحده كىذىىىبى كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿ إىلى اثػنىاف فىأىقػبىلى نػىفىرو ثىةي الى ثى بىلى أىقػ

فىجىلىسى احلىلقىة يف فػيرجىةن فػىرىأىل أىحىديهيىا فىأىما كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿ عىلىى فػىوىقػىفىا

لفىهيم فىجىلىسى خىري آلا كىأىما فيهىا اللي صىلى الل رىسيوؿي فػىرىغى فػىلىما ذىاىبنا فىأىدبػىرى الثالثي كىأىما خى

أىماكى اللي فىآكىاهي الل إىلى فىأىكىل أىحىديىيم أىما ثىة الى الث النػفىر عىن أيخبيكيم الى أى قىاؿى كىسىلمى عىلىيو

))عىنو اللي فىأىعرىضى فىأىعرىضى خىري آلا كىأىما منوي اللي فىاستىحيىا فىاستىحيىا خىري آلا

)66: 1989)ركاه البخارم

11

ความวา “แทจรงทานนบมฮมมด ในขณะททานนงอยในมสยดพรอม

กบผคนทนงอยกบทาน กไดมชาย 3 คนเดนเขามา ชาย 2 คนไดเดนมง

ตรงไปยงทานนบมฮมมด และอก 1 คน เดนผานไป ชาย 2 คนนงอย

กบทานนบมฮมมด ชายคนหนงไดเหนทนงวางในหลเกาะฮ เขาจงได

นงในทดงกลาว สวนอก 1 คน ไดเดนไปนงดานหลงพวกเขา และคนท 3

ไดเดนผละออกไป หลงจากเหตการณดงกลาวไดผานไป ทานนบมฮมมด

ไดกลาววา ฉนจะแจงใหพวกทานทราบถงชายทง 3 ประเภท

ส าหรบชายคนแรกเขาไดเขาใกลอลลอฮ และพระองคกไดเขาใกล

เขา สวนคนท 2 เขารสกละอาย พระองคอลลอฮ กทรงละอายแก

เขา และคนท 3 ไดผนหลงตอพระองค อลลอฮ จงหนหลงใหแกเขา

เชนกน”

(al-Bukhārī, 1989: 66)

การสอนแบบมโนทศน การเรยนรศาสนาเพอเสรมสรางความศรทธาในยคสมยของ

ทานนบมฮมมด ในอดตกาลนน บางสถานการณทานนบ กจะสอนบรรดาเศาะหาบะฮ โดย

การน าเสนอมโนทศนสงทจะเกดขนในอนาคตขางหนา เพอใหบรรดาเศาะหาบะฮ ไดยดมนและคด

วเคราะหถงสงทตองรบมอในอนาคต ดงทมหะดษจากอรบาฎ บน สารยะฮ เลาวา

اة الغى ة الى صى بػىعدى يػىومنا كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿي كىعىظىنىا)) ذىرىفىت بىليغىةن مىوعظىةن دى

هىا هىا كىكىجلىت العيييوفي منػ ذه إف رىجيله فػىقىاؿى القيليوبي منػ تػىعهىدي فىمىاذىا ميوىدعو مىوعظىةي ىى

نىا إف كىالطاعىة كىالسمع الل بتػىقوىل أيكصيكيم قىاؿى الل رىسيوؿى ايى إلىيػ بىشي عىبده كى فىإنوي حى

ثرينا فناالى اخت يػىرىل منكيم يىعش مىن كيم كى لىةه فىإنػهىا ميور ألي ا كىميدىثىت كىإاي أىدرىؾى فىمىن ضىالى

هدينيى الراشدينى اخليلىفىاء كىسينة بسينت فػىعىلىيو منكيم ذىلكى ))وىاجذ ابلنػ عىلىيػهىا عىضكوا المى (2676: 1978)ركاه الرتمذم،

ความวา “เชาวนหนงหลงละหมาดยามเชา ทานเราะสลลลอฮ

ไดกลาวเตอนพวกเราดวยถอยค าทซาบซงกนใจจนกระทงน าตาของ

พวกเราไหลรนและหวใจของพวกเราเกดความกลว ชายผหนงจงกลาว

12

ขนวา : นเปนการเตอนของผตองการอ าลา ยงมอะไรอกไหมททาน

เราะสลลลอฮ จะสงเสยพวกเรา? ทานนบมฮมมด กลาววา : ฉน

ขอสงพวกเจาใหเกรงกลวตอพระองคอลลอฮ จงเชอฟงและภกดตอ

ผปกครอง ถงแมเขาเปนทาสผวด าชาวหะบะชย (เอธโอเปย) กตาม

ดงนน แทจรงแลว ผหนงผใดกตามทมชวต (หลงจากการตายของฉน)

เขาจะไดเหนความขดแยงเกดขนอยางมากมาย และพวกเจาจงระวงการ

อตรสงใหมๆ ขนมาในศาสนา เพราะสงใหมๆ นนเปนการหลงผด เมอ

พวกเจาคนหนงคนใดพบกบสงทเกดขนในยคนน ดงนน เขาจงยดมน

อยางแนวแนในสนนะฮของฉน และสนนะฮของบรรดาคละฟาออรรอ

ชดนทไดรบทางน า พวกเจาจงกดมนไวดวยฟนกราม (ยดมนไวใหเหนยว

แนน)”

(al-Tarmidhī, 1978: 2676)

การสอนอยางมล าดบขนตอน การเรยนรในบางเรองจ าเปนตองสอนอยางมล าดบ

ขนตอน ผสอนจ าตองเรยบเรยงการถายทอดเนอหาสวนทงายไปสเนอหาทยาก เพอใหผรบสามารถ

เขาใจและเรยนรไดอยางเหมาะสม ดงททานนบมฮมมด ไดกลาวแนะน าแกมอาซ อยาง

รอบคอบกอนทเขาจะเดนทางไปเผยแพรศาสนาอสลามยงประเทศเยเมน โดยทานนบมฮมมด ได

สอนสงใหมอาซ วา

تػىهيم فىإذىا كتىابو أىىلى قػىومنا سىتىأت إنكى )) اللي إال إلىوى الى أىف يىشهىديكا أىف إىلى فىادعيهيم جئػ

ا كىأىف لكى لىكى أىطىاعيوا ىيم فىإف الل رىسيوؿي ميىمدن عىلىيهم فػىرىضى قىد اللى أىف فىأىخبىيم بذى

لىةو يػىوـو كيل يف صىلىوىاتو خىسى لكى لىكى أىطىاعيوا ىيم فىإف كىلىيػ فػىرىضى قىد اللى أىف فىأىخبىيم بذى

قىةن عىلىيهم لكى لىكى أىطىاعيوا ىيم إف فى فػيقىرىائهم عىلىى فػىتػيرىدك أىغنيىائهم من تػيؤخىذي صىدى ؾى بذى فىإاي

نىوي لىيسى فىإنوي المىظليوـ دىعوىةى كىاتق أىموىاذلم كىكىرىائمى (( حجىاب الل كىبػىنيى بػىيػ )1496: 1989 ،البخارم ركاه)

ความวา “แทจรงทานจะไดพบกบชมชนหนงจากชาวคมภร เมอทาน

ไปพบพวกเขา จงเชญชวนพวกเขาสสตยปฏญาณตนวาไมมพระเจาอน

13

ใดนอกจากอลลอฮ และฉนเปนศาสนทตแหงอลลอฮ หากพวกเขา

ยอมรบดงกลาวนนแลว จงสอนพวกเขาวาอลลอฮทรงก าหนดใหพวก

เขาละหมาดหาเวลาในวนหนงกบคนหนง หากพวกเขายอมรบกจงสอน

พวกเขาวาอลลอฮไดทรงบญชาใหพวกเขาจายซะกาต โดยรวบรวมจาก

ผมงมในกลมของเขาไปแจกจายแกผขดสนในกลมของเขา หากพวกเขา

ยอมรบดงกลาวนนอก พงระวงสวนดๆ ในทรพยสนของพวกเขาและจง

หวนเกรงจากดอาอของผไดรบความอธรรม เพราะระหวางเขา (ผไดรบ

ความอธรรม) กบอลลอฮนนไมมสงใดขวางกน”

(al-Bukhārī, 1989 : 1496)

การใชสอประกอบการเรยนร การเรยนรทมการใชสอทเหมาะสมประกอบการอธบาย

เนอหาจะชวยใหผเรยนสามารถเขาใจความสมพนธและเชอมโยงเนอหาไดดยงขน ซงแนนอนวาในยค

สมยของทานนบมฮมมด ไมปรากฏวามสอเทคโนโลยทสามารถชวยผเรยนในการเรยนรมากมาย

เชนยคสมยปจจบน แตกระนนทานนบมฮมมด กเคยสอนบรรดาเศาะหาบะฮ โดยการแสดง

ทาทางประกอบหรอน าเอาวสด อปกรณทมอยรอบขางเปนสอขยายค าอธบายในเนอหาใจความท

ตองการสอ ดงทมรายงานจากอบดลลอฮ บน มสอด เลาวา

ا قىاؿى مثي خىطا كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿي لىنىا خىط )) خىط مثي الل سىبيلي ىىذى

ينو عىن خيطيوطنا ذه قىاؿى مثي شىالو كىعىن يى سىبيلو كيل عىلىى ميتػىفىرقىةه يىزيدي قىاؿى سيبيله ىى

هىا : قػىرىأى مثي إلىيو يىدعيو شىيطىافه منػ

((

)4142: 1995، ركاه أمحد)

ความวา “ทานนบมฮมมด ไดลากเสนหนงเสน และทานไดกลาววา

“นคอแนวทางของอลลอฮ” หลงจากนนทานไดลากเสนหลายเสนทาง

ดานขวาและดานซายของเสนดงกลาว” และทานไดกลาววา “นคอ

แนวทางทหลากหลาย” ทกแนวทางนนจะมชยฏอนคอยชกชวนส

แนวทางดงกลาว และทานไดอานอลกรอานอายะฮทวา

14

(Ahmad, 1995: 4142)

นอกจากน ทานนบมฮมมด ไดเคยใชสอประกอบการเรยนการสอน โดยการ

แสดงทาทางประกอบ ดงทมรายงานจากทานอบ มซา อลอชอะรย เลาวา ทานนบมฮมมด ได

กลาววา

يىاف للميؤمن لميؤمني اى ‏‏)) ‏ البػينػ ))أىصىابعو بػىنيى كىشىبكى بػىعضنا بػىعضيوي يىشيدك كى )2446: 1989 البخارم، ركاه)

ความวา “(ความสมพนธระหวาง) มอมนกบมอมนเปรยบประหน งอาคารทยดตดซงกนและกนแลว (ทานนบ ) ไดประสานนวมอของทานเขาดวยกน”

(al-Bukhārī, 1989: 2446)

การเรยนรควบคการปฏบต การเรยนการสอนทประสบความส าเรจ อาจหมายถง

การทผเรยนสามารถน าความร ความเขาใจทไดรบไปสขนตอนของการปฏบต ไดอยางเหมาะสม ใน

อดตเราจะพบวาบรรดาเศาะหาบะฮ บางทานมความมงมนในการศกษาเรยนรมาก พวกเขาจะ

เรงรบปฏบตในสงทไดเรยนร ดงทมรายงานจากอบ อบดรเราะหมาน เลาวา

انيوا أىنػهيم )) ئيوفى من كى تو عىلىيو كىسىلمى اللي صىلى رىسيوؿ الل يػىقرتى يىخيذيكفى الى فى عىشرى آايىذه من العلم كىالعىمىل قىاليوا فػىعىلمنىا خرىل حىت ألي العىشرا يف ))العلمى كىالعىمىلى يػىعلىميوا مىا يف ىى

)23374: 1995ركاه أمحد، )

ความวา “แทจรงพวกเขา (บรรดาเศาะหาบะฮ) ไดอานจากทานเราะส

ลลลอฮ จ านวน 10 อายะฮ โดยพวกเขาจะไมรบ 10 อายะฮอน

นอกจากวาพวกเขาจะเรยนรในศาสตรความรและไดปฏบตดานดงกลาว

พวกเขากลาววา พวกเราไดรทงในดานความรและตามขอเทจจร งการ

ปฏบต”

(Ahmad, 1995: 23374)

15

การเปนแบบอยางของผสอน เจตนารมณของการเรยนรคอตองสามารถน าไปสการปฏบตได การเหนแบบอยางจากการปฏบตของครผสอนจงมความส าคญตอผเรยนมาก เฉกเชนท

ทานนบมฮมมด ปฏบตกบบรรดาผคนทรายลอมทานดวยอคลาก (จรรยามารยาท) ทดทสด เพอให

เหนในเชงรปธรรม ดงททานนบมฮมมด ไดกลาววา

))بيعثتي أليتىمى صىالحى األىخالىؽ إمنىا ))

(8932: 1995ركاه أمحد، ) ความวา “แทจรงแลวฉนไดถกแตงตงมาเพอทฉนจะไดท าใหเกดความ

สมบรณในดานมารยาทอนดงาม”

(Ahmad, 1995 : 8932)

1.2.3 เอกสารทเกยวของ

1.2.3.1 หนงสอการสงเสรมการเรยนรในอสลาม

1) ญามอ บะยาน อล-อลม วะ ฟฏลฮ (Jāmih Bayān al-‘Ilm wa Fad

ilhi) (1997) ของ อบอมร ยซฟ อบน อบดลบรร (Abū ‘Umar Yūsuf Ibn ‘Abdul-bar) (เสยชวตใน

ป ฮ.ศ. 463) นบไดวาเปนหนงสอทเกาแกและทรงคณคามากเลมหนง ซงผแตงไดพดถงคณปการของ

การศกษาเรยนรไวอยางเจาะลก โดยไดแบงหมวดหมไวอยางละเอยด น าหลกฐานตวบทมาจากแหลง

ทถกตองเทานน รายละเอยดของสารตถะสวนหนงประกอบดวย การแสวงหาวชาความรอยเสมอเปน

หนาทจ าเปนเหนอมสลมทกคน ความประเสรฐของวชาความรและผร สงเสรมใหแสวงหาวชาความร

ในขณะทยงเยาววย คณคาของการเดนทางเพอไปแสวงหาวชาความร จรรยามารยาทของผรและ

ผเรยน บทวาดวยความรคกบการปฏบต และมารยาทวาดวยความนอบนอมถอมตน ออกหางจาก

ความอวดโต หลงตนเอง และแสวงหาบารมชอเสยง ฯลฯ

2) อล-หกมะฮ ฟ อด-ดะวะฮ อลลลอฮ (al-Hikmah fī al-Da’awah ila

Allah) (1997) ของ สะอด อบน อะลย อบน วะฮฟ อล-เคาะหฎอนย (Sa’iīd Ibnu ‘Aalī al-Khohd

onīy) เปนหนงสอทผแตงไดรวบรวมเทคนควธการในการเรยกรองเชญชวนผอนสสจธรรมอสลาม

ยกตวอยางการแสดงจดยนและการปฏสมพนธของทานเราะสลลลอฮ ملسو هيلع هللا ىلص กบบคคลตางๆ รวมถงชน

ตางศาสนก และบอกถงความเชอมโยงกนระหวางความรทางดานวชาการกบการน าไปสการเผยแผซง

ถอวาเปนพนธกจประการหนงของผศรทธา ในตอนหนงผแตงไดบอกถงความส าคญของความรโดย

16

อางวา อหมามอล-บคอรยไดตงชอบทในหนงสอเศาะฮหฮของทานวา “บทวาดวยความรตองมากอน

การพดหรอการปฏบต” ดวยเหตนอลลอฮ ทรงก าชบตอเราะสล ของพระองค 2 ประการ

ดวยกน คอ ตองแสวงหาวชาความร ประการทสอง การน าความรไปสการปฏบต กลาวไดวาล าดบ

ความส าคญของการแสวงหาวชาความรจะตองมากอนการปฏบต เพราะความรเปนเงอนไขส าคญทท า

ใหการพดการปฏบตถกตอง

3) อศล อต-ตรบยะฮ อล-อสลามยะฮ (Usūl al-Tarbiyah al-Islāmiyah)

(2012) ของ คอลด อบน หามด อล-หาซมย (Khālid Ibnu Hāmid al-Hāzimīy) เปนหนงสอทได

รวบรวมหลกพนฐานของการศกษา การอบรมขดเกลา (ตรบยะฮ) ไวอยางครอบคลมในทกมต โดยผ

แตงเรมจากเกรนน าความเขาใจขนพนฐานของการอบรมขดเกลาตามทมปรากฏในตวบทของอลก

รอาน ความส าคญและคณลกษณะอนโดดเดนของการศกษาอสลาม จากนนบอกถงเปาหมายของ

การศกษาตามทศนะอสลามในดานของความร หลกการเชอมน หลกการปฏบตศาสนกจ จรรยา

มารยาท และจรรยาบรรณในการประกอบอาชพ บทสดทายบอกถงหลกพนฐานของการอบรมศกษา

ในดานตวบทหรอแหลงทมา ดานแนวทาง (มนฮจญ) ดานภาคสนาม และดานทกษะส านวนในการใช

อบรมขดเกลา

4) มะอล มอลลมน (Ma’aal Mu ‘allimīn) (1998) ของ มฮมมด อบน

อบรอฮม อล-หมด (Muhammad Ibnu Ibrāhim al-Hamd) เปนหนงสอทไดบอกถงคณลกษณะท

ผสอนพงจะมไมวาจะเปนดานคณธรรมทอยภายในตงแตการมความย าเกรงตออลลอฮ จะตองเปน

ผใครครวญร าลกถงอลลอฮ ในทกอรยาบถการเคลอนไหว มความบรสทธใจ เปนแบบอยางทด ให

เกยรตตอบรรดาผทรงความร มความยตธรรม ทบทวนตนเองอยอยางสม าเสมอ ฯลฯ และจรรยา

มารยาททปรากฏภายนอก การตรงตอเวลา เปนผทมารยาททงในดานการพด การฟง การแตงกาย ไม

ต าหน มความมงมนเสยสละ มความออนโยน และตงใจอยางแนวแนทจะใหผเรยนได รบความรและ

สามารถด ารงตนใหกาวผานอปสรรคไปได

1.2.3.2 หนงสอเกยวของกบพฤตกรรมใฝเรยนร 1) Tileston (2007) ไดเขยนหนงสอทมชอวา “Teaching Strategies for

Active Learning: Five Essentials for your teaching plan” ซงกลาวถงยทธศาสตรในการ

จดการศกษาเชงรก ประกอบดวย 5 ประการทส าคญ คอ 1) Plugging in เปนการสอนทกษะการ

17

เรยนรทสอดคลองกบศตวรรษท 21 เพอเตรยมพรอมใหผเรยนมทกษะการเรยนรทถกตองในยคสมยท

เปลยนไป 2) Powering up กระตนผเรยนใหเกดแรงบนดาลใจในการเรยนรโดยการสรางบรรยากาศ

ทเออตอการเรยนร 3) Synthesizing ใหผเรยนสรางความรและเรยนรไดดวยตนเอง ผสอนจะท า

หนาทในการสรางความเชอมนใหผเรยนเชอวาตนเองมความสามารถและเกดความรสกเชงบวกตอการ

เรยนร 4) Outsourcing เปนการใหผเรยนไดสงเคราะหองคความรดวยตนเอง เพอฝกฝนทกษะทาง

ปญญา โดยผสอนจะท าหนาทในการอ านวยหรอชวยเหลอใหความสะดวกในการฝกฝนทกษะการ

เรยนร 5) Reflecting เปนการประเมนการจดการเรยนรวาบรรลตามเปาหมายหรอไมโดยเปดโอกาส

ใหผเรยนใหขอมลสะทอนกลบ เพอน าไปสการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนรตอไป

2) Ambrose et al., (2010) ไดเขยนหนงสอทมชอวา “How Learning

Works: Seven Research-Based Principles for Smart Teaching” เปนเนอหาหลกการ

เรยนรในยคสมยปจจบน ซงไดน าเสนอหลก 7 ประการในการสรางนกเรยนรในอนาคต โดยภาพรวม

เปนการน าวทยาศาสตรการเรยนรมาประยกตใชกบศาสตรการสอนในระดบอดมศกษา หลก 7

ประการดงกลาว คอ 1) ความรเดมของนกศกษาอาจชวยเสรมหรอเปนอปสรรคตอการเรยนร 2) วธท

นกศกษาจดระเบยบความรมอทธพลตอการเรยนและการน าความรไปใช 3) แรงจงใจของนกศกษา

กระตนใหเกดการชน า และเกอหนนสงผลตอการเรยนร 4) การพฒนาความสนทด นกศกษาตองม

ทกษะพนฐานมาประกอบ ตองหมนฝกฝนทกษะดงกลาว และทราบวาเมอใดควรน าสงทเรยนรมา

ประยกตใช 5) การเรยนรตองอาศยทงการฝกฝนทมงเปาหมาย และผลปอนกลบทมงเปาหมาย

เชนเดยวกน 6) พฒนาการของนกศกษาและบรรยากาศทางสงคม อารมณ และทางสตปญญาของ

รายวชา สงผลกระทบตอการเรยนร และ 7) เพอใหผเรยนสามารถก ากบตนเองได นกศกษาตอง

สามารถประเมนความตองการของงาน ประเมนความรและทกษะของตนเอง วางแผนแนวทาง

ตรวจสอบความกาวหนา และปรบยทธศาสตรการเรยนรของตนอยางเหมาะสม

3) Bellanca and Brandit (2010) ไดเรยบเรยงหนงสอทชอวา “21st

Century Skills: Rethinking how students learn” โดยเนอหาเนนการปลกฝงทกษะแหง

ศตวรรษท 21 ใหแกผเรยน เปนการรวบรวมงานเขยนของนกการศกษาชอดงระดบโลก อาท เรอง จต

5 ลกษณะทสงคมควรปลกฝงในอนาคต (Five Minds for the Future) ของ Howard Gardner

นโยบายเพอสนองศตวรรษท 21 (New Policies for 21st Century Demand) ของ Linda Darling-

Hammond การเปรยบเทยบทกษะส าคญส าหรบศตวรรษท 21 (Comparing Frameworks for

18

21st Century Skills) ภายใตการใหนยามทหลากหลาย ของ Chris Dede การออกแบบ

สภาพแวดลอมใหมเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 (Designing New Learning Environments to

Support 21st Century Skills) ของ Bob Pearlman เปนการออกแบบสภาพแวดลอมทเหมาะสม

ทสดส าหรบการเรยนรทกษะชวตและทกษะการท างาน นอกจากนยงมเรอง กรอบแนวคดในการน าไป

ปฏบตเพอสนบสนนทกษะแหงศตวรรษท 21 (An Implementation Framework to Support

21st Century Skills) ของ Jay McTighe and Elliott Seif ซงไดรวบรวมผลลพธทพงประสงค

ส าหรบผเรยนในศตวรรษน และเรองการเรยนรจากปญหาอนเปนรากฐานการเรยนรแหงศตวรรษท

21(Problem-Based Learning: The Foundation for 21st Century Skills) ของ John Barell

เขาไดน าเสนอใหเหนวาวธการทดทสดในการพฒนาทกษะในยคนคอการเรยนรจากปญหา เปนตน

4) Meyers and Jones (1993) ไดเขยนหนงสอทมชอวา “Promoting

Active Learning: Strategies for the college classroom” ประกอบดวยการอธบายถง

ลกษณะของ Active Learning วาเปนลกษณะการเรยนรทแตกตางจากการเรยนรแบบดงเดมอยางไร

ครอบคลมถงเนอหาการสรางบรรยากาศทสงเสรมการใฝเรยนร ยทธศาสตรและเทคนคในการจดการ

เรยนการสอนทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร ไดแก การเรยนรกลมเลกๆแบบไมเปนทางการ (Informal

small group) การเรยนรจากการจ าลองสถานการณเหมอนจรง (Simulation) การเรยนรจาก

กรณศกษา (Case Studies) รวมไปถงแนวทางและแหลงการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

ประกอบดวย การบรณาการเนอหาการอานกบวทยากรทใหความร การใชเทคโนโลยเพอการเรยนร

อยางมประสทธภาพ การพฒนาและประเมนการจดการเรยนรทมความเปนมออาชพ และการน า

ทรพยากรการอานมาเสรมการเรยนร

5) Porter (2000) ไดเขยนหนงสอทมชอวา “Student Behavior: Theory

and Practice for Teachers” ประกอบดวยเนอหาทฤษฎและปรชญาทางการศกษาตางๆ ท

เกยวของกบพฤตกรรมของผเรยนและพฤตกรรมทางเชาวนปญญา ทฤษฎเหลานจะชวยในการ

จดระบบของแนวคด เพอใหเราน าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยแตละทฤษฎจะม

ความแตกตางในเรองเปาหมายการน าไปใชและลกษณะการปฏสมพนธของผ เรยนกบผสอน

พฤตกรรมทางปญญามเปาประสงคหลกเพอสอนใหผเรยนมทกษะการแกปญหาไดดวยตนเอง ดงนน

จงตองสงเสรมใหผ เรยนมความเชอในความสามารถตนเอง มทกษะในการแกปญหา และ

ความสามารถในการจดการตนเองสเปาหมายทตงใจ ซงการปรบพฤตกรรมการเรยนรจะชวยใหทง

19

ผสอนและผเรยนสามารถควบคมพฤตกรรม อารมณ ลดความเครยด และเพมศกยภาพของตนได

นอกจากน เลมนยงกลาวถงการสรางแรงจงใจในการเรยนรแกผเรยน การเรยนรนอกเหนอจากใน

หองเรยน ตลอดจนการก าหนดนโยบายทางวนยของผเรยนเพอพฒนาพฤตกรรม

ดงกลาวขางตนทงหมดเปนสวนหนงของหลกฐานจากตวบทในอลกรอาน อลหะดษ

และเอกสารวชาการทเกยวของกบการสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร อนประกอบกนเปนกรอบแนวทางท

ส าคญในการพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตร

หลกสตรอสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาจงหวดชายแดนภาคใต

1.3 ค าถามการวจย

การวจยครงน ผวจยตองการศกษาเพอคนหาค าตอบการวจยในประเดน ดงน

1.3.1 องคประกอบของปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษา

ปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาจงหวดชายแดนภาคใตมตวแปรบงชใดบาง

1.3.2 องคประกอบเชงยนยนของปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตมความสอดคลองกบขอมลเชง

ประจกษทศกษาหรอไม

1.3.3 โมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตร

หลกสตรอสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาจงหวดชายแดนภาคใตมลกษณะเปนอยางไร และมความ

สอดคลองกบขอมลเชงประจกษทศกษาหรอไม

1.4 วตถประสงคของการวจย

1.4.1 เพอศกษาองคประกอบเชงส ารวจของปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝ

เรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

1.4.2 เพอตรวจสอบองคประกอบเชงยนยนของปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรม

ใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

1.4.3 เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรม

ใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

20

1.5 ความส าคญและประโยชนของการวจย

1.5.1 สถาบนอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต สามารถน าโมเดลปจจยเชง

สาเหตทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษา ไปใชเปนแนวทาง

ในการสงเสรมผเรยนใหมความกระตอรอรนใฝเรยนร ตลอดจนพฒนาทกษะดานอนๆ ของนกศกษาให

สามารถปรบตวเพอการเรยนรอยางเทาทนยคสมย

1.5.2 เพอใหทราบถงอทธพลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาในทางตรงและทางออม เพอน ามาเปนแนวทางในการออกแบบการจดการเรยนรทเหมาะสม

กบบรบทของผเรยนในจงหวดชายแดนภาคใต

1.5.3 คณาจารยทสอนในสาขาวชาทเกยวของกบอสลามศกษาในระดบอดมศกษา

ของประเทศไทย สามารถน าผลการศกษาไปปรบใชในการพฒนากจกรรมเสรมหลกสตรเพอ

พฒนาการจดการเรยนรใหมคณภาพตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาของประเทศไทย

1.6 ขอบเขตของการวจย

การศกษาวจยเรอง การพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนร

ของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดก าหนดขอบเขตของ

การศกษาคนควาไว 2 ดาน คอ ขอบเขตดานเนอหาและขอบเขตดานผใหขอมล โดยมรายละเอยด

ดงน

1.6.1 ขอบเขตดานเนอหา

จากการทบทวนแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ท าใหผวจย ไดก าหนด

ขอบเขตดานเนอหา ส าหรบการพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ดงรายละเอยดตอไปน

1.6.1.1 ตวแปรเชงเหตของพฤตกรรมใฝเรยนร

ก. อทธพลค าสอนทางศาสนาอสลาม

การไดรบรค าสอนจากศาสนาอสลามจากอลกรอานและอลหะดษ

ทสงเสรมใหมสลมพฒนาตนเองดวยการใฝเรยนร เปนองคประกอบทางความเชอทกระตนใหผเรยนใฝ

21

เรยนรมากยงขน เพอมงหวงความส าเรจในโลกนและไดรบผลตอบแทนทดงามจากอลลอฮ ในโลก

หนา

ข. สถานการณแวดลอม

สถานการณหรอสงแวดลอมรอบตวผ เรยน เปนปจจยหนงท

สามารถเอออ านวยหรอขดขวางพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยนได สงแวดลอมรอบตวผเรยนจะม

อทธพลในการสรางการรบรและเจตคตทดตอการใฝเรยนร ไดแก

1) การสนบสนนทางสงคม

2) บรรยากาศการเรยนร

3) การปฏสมพนธกบผเรยน

ค. คณลกษณะเดมภายใน

เปนคณลกษณะทแฝงอยภายในจตใจของบคคล อนเกดจากการ

สงสมตงแตเดกและหลอหลอมเปนลกษณะเฉพาะของบคคล โดยมพนฐานมาจากการอบรมขดเกลา

ประสบการณทไดรบจากการปฏสมพนธในครอบครวและการสนบสนนจากสถาบนทางสงคมท

เกยวของ คณลกษณะเดมภายในของผเรยนนจะมความคงทไมเปลยนไปตามสถานการณโดยงาย

ไดแก

1) การมลกษณะมงอนาคต

2) การมแรงจงใจใฝเรยนร

3) การมนสยรกการอาน

ง. จตลกษณะตามสถานการณ

ลกษณะทางจตใจภายในของบคคลทเปนผลมาจากการผสมผสาน

ระหวางคณลกษณะเดมภายในตนเองกบสถานการณแวดลอมรอบตวบคคล ซงเปนการปฏสมพนธท

เกดขนภายในตนจะสามารถเปลยนแปลงไปตามสถานการณหรอขอมลทไดรบ ประกอบดวย การรบร

ความสามารถตนเอง เจตคตตอการใฝเรยนร และความเชออ านาจในตน

1.6.1.2 ตวแปรตาม

พฤตกรรมใฝเรยนร คอ การกระท าของผ เรยนทเสดงถงการมความ

กระตอรอรน สนใจศกษาหาความรดวยรปแบบตางๆ ทงขางในและนอกชนเรยน โดยไมจ ากดเวลา

และสถานท เปนลกษณะพฤตกรรมทแสดงออกถงการมความกระหายตอการเรยนร มความ

22

ขยนหมนเพยรทจะคนหาความรดวยตนเองอยเสมอ ซงผเรยนทมพฤตกรรมใฝเรยนร จะมพฤตกรรม

ชอบอาน ชอบฟง ชอบการคนควาหาความร ชอบการแลกเปลยนความคดเหน และสามารถน าความร

ไปประยกตใชในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสม

1.6.2 ขอบเขตดานผใหขอมล

ขอบเขตของประชากรและกลมตวอยางส าหรบการพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตท

สงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

มรายละเอยด ดงน

1.6.2.1 ประชากร คอ นกศกษาระดบปรญญาตร ทก าลงศกษาในสาขา

อสลามศกษา ในสถาบนอดมศกษาทสงกดส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในพนทจงหวด

ปตตาน และจงหวดนราธวาส รวมแลวประชากรมจ านวนทงสน 1,156 คน ซงจ าแนกตาม

มหาวทยาลย ไดดงน มหาวทยาลยสงขลานครนทร ภายใตวทยาลยอสลามศกษา มนกศกษาปรญญา

ตรในสาขาอสลามศกษา จ านวน 446 คน มหาวทยาลยฟาฏอน มภายใตคณะอสลามศกษาและ

นตศาสตร นกศกษาระดบปรญญาตรทก าลงศกษาในสาขาวชาอสลามศกษา จ านวน 590 คน และ

มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร ภายใตสถาบนอสลามและอาหรบศกษา มนกศกษาปรญญาตร

ในสาขาอสลามศกษา จ านวน 120 คน (ขอมล ณ วนท 18 มกราคม 2559)

1.6.2.2 กลมตวอยาง คอ นกศกษาระดบปรญญาตร ทก าลงศกษาในสาขา

อสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาในพนทจงหวดปตตานและจงหวดนราธวาส โดยกลมตวอยางทเปน

ผใหขอมลเพอการพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตร

หลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ใชวธการสมตวอยางแบบแบงตามสดสวน โดยใช

มหาวทยาลยเปนเกณฑในการแบงจ านวน 3 มหาวทยาลย โดยจ านวนกลมตวอยางส าหรบการ

วเคราะหโดยใชสถตโมเดลสมการโครงสรางมทงสน 300 คน

1.7 กรอบแนวคดในการวจย

การวจยครงนผวจยไดศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของแลว

น ามาวเคราะหเพอพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญา

ตรหลกสตรอสลามศกษา โดยใชแนวคดทฤษฏปฏสมพนธนยม ( Interactionism Model) ของ

23

Endler and Magnusson (1976) เปนกรอบแนวคดหลกในการวจย นอกจากนมรายละเอยดของ

แนวคดและทฤษฎอนๆ ทประกอบกนเปนโมเดลสมมตฐานการวจย แบงเปนประเดนดงตอไปน

1.7.1 พฤตกรรมใฝเรยนร

การศกษาแนวคดพฤตกรรมใฝเรยนร (Active Learning) จากทฤษฎและแนวคด

ตางๆ ของ Meyers and Jones (1993), Bandura (1986), John et al., (2000), Carr et al.,

(2015), Millis (2012), ทศนา แขมณ (2553) พมพนธ เดชะคปต (2557) ศรวมล ชชพวฒนา (2556)

และพรชย ผาดไธสง (2555) พฤตกรรมใฝเรยนรเปนสงจ าเปนส าหรบผเรยนในปจจบน เปนทกษะ

หนงทสามารถพฒนาขนมาได และมปจจยเชงสาเหตมาจากหลายองคประกอบ เปนกระบวนการทสง

สมภายในของบคคลอนเปนผลจากการถกกระตนและสงเสรมการพฒนาอยางถกตองเหมาะสม

1.7.2 ปจจยเชงสาเหตของพฤตกรรมใฝเรยนร

การศกษาแนวคดปจจยเชงสาเหตในการเกดพฤตกรรมของบคคลจากทฤษฎ แนวคด

และงานวจยทไดเคยศกษาปจจยและองคประกอบตางๆ อนสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยน

ไดแก ฉฐวณ สทธศรอรรถ (2553) พรรณ ลกจวฒนะ (2554) วชราภรณ อมรศกด (2556) ดจเดอน

พนธมนาวน (2550) บงอร เกดด า (2549) เกยรตชย ดวงเอยด (2557) วรทศน วฒนชวโนปกรณ

(2555) ศภวด บญญวงศ และคณะ (2552) อรพณ ศรสมพนธ (2550) อภชา อารณโรจน (2553)

เนองจากปจจยเชงสาเหตในการเกดพฤตกรรมใฝเรยนรของบคคลเกดจากการผสมผสานของปจจย

สถานการณแวดลอมและคณลกษณะเดมทมอยในบคคล การศกษานจงมงวเคราะหสาเหตของ

พฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยนจาก 3 ปจจยหลก ดงน

1.7.2.1 ปจจยดานสถานการณแวดลอม (Situational factor) คอ สถานการณ

รอบตวผเรยนทสามารถเอออ านวยหรอขดขวางพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยน (ดจเดอน พนธมนาวน,

2550) โดยเนนการพจารณาจากสาเหตการเกดพฤตกรรมใฝเรยนรทอยภายนอกตวผ เรยน เชน

สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม Vygotsky (1978) พบวา สงแวดลอมรอบตวผเรยนมอทธพล

ในการสรางการรบรและเจตคตทเปนบวก ซงจะเออใหผเรยนยงเพมความพยายามในการเขาถงแหลง

เรยนร จากการทบทวนเอกสารพบวาสถานการณแวดลอมทสามารถสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

ผเรยน ประกอบดวย การสนบสนนทางสงคม บรรยากาศทางการเรยน และการปฏสมพนธระหวาง

ผเรยนกบผสอน รายละเอยดดงน

24

ก. การสนบสนนทางสงคม การไดรบการสนบสนนและมแบบอยางทดจาก

ครอบครวหรอบคคลรอบขางมอทธพลทางตรงและทางออมตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาโดย

ผานสอกลางจตลกษณะตามสถานการณ ผลการศกษาของ ฉฐวณ สทธศรอรรถ (2553) พบวา

สภาพแวดลอมในครอบครวสงผลทางตรงตอการเรยนรโดยมคาอทธพลเทากบ 0.11 นอกจากน

ผลการวจยของ Briz-Ponce et al., (2017) กพบวา อทธพลการสนบสนนทางสงคมเปนปจจยส าคญ

ทสงผลตอการรบรและเจตคตของผเรยน ซงจะน าไปสการมพฤตกรรมการเรยนรท สามารถใช

เครองมอเพอการเรยนรไดอยางทนสมย และการศกษาวจยของ วรทศน วฒนชวโนปกรณ (2555) ท

ไดศกษาปจจยเชงสาเหตทางจตและสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมใฝรใฝดของนกศกษา และพบวา

การมแบบอยางทดจากครอบครวเปนตวท านายทส าคญของพฤตกรรมใฝรใฝดของนกศกษา

นอกจากน ผลการศกษาของ ดจเดอน พนธมนาวน (2550) และ ชวนชย เชอสาธชน (2552) ทพบวา

การสนบสนนของครอบครวสงผลเชงบวกตอจตลกษณะของผเรยน เนองจากการสงเสรม การชมเชย

และการใหก าลงใจของครอบครวจะยงเพมความเชอมนในตนเองแกผเรยน สงผลตอเนองใหม

พฤตกรรมการเรยนรทมความคงทมากยงขน เชนเดยวกบผลการศกษาของ รงลาวณย จนทรตนา

(2558) ทพบวา สภาพแวดลอมทางบานมอทธพลตอคณลกษณะการคดและการเรยนรของนกศกษา

ในระดบมหาวทยาลย ซงผเรยนทมทกษะการคดจะมความใฝเรยนรเปนคณลกษณะพนฐานเดม

ข. บรรยากาศการเรยนร มอทธพลทางตรงและทางออมตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาผานสอกลางจตลกษณะตามสถานการณ โดยผลการศกษาของ ฉฐวณ สทธศรอรรถ (2553)

พบวา บรรยากาศการเรยนรในสถานศกษาสงผลทางออมตอการเรยนรโดยมคาอทธพลเทากบ 0.56

และจากผลการศกษาของ เกวร แลใจ (2554) ยงพบวา บรรยากาศทางการเรยนมความสมพนธ

ทางบวกกบคณลกษณะใฝเรยนรของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถต นอกจากน วฒนา พาผล

(2551) ไดศกษาวเคราะหโครงสรางความสมพนธของปจจยทม อทธพลตอความใฝรใฝเรยนของ

นกเรยน และพบวา สวนของปจจยระดบหองเรยน บรรยากาศการจดการเรยนรในหองเรยนทเปน

การจดการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนส าคญ (Student Centered Learning) มอทธผล

ทางบวกตอจตลกษณะและความใฝรใฝเรยน และผลการศกษาของ Feldman and Newcomb

(1994) กพบวา การจดการเรยนรโดยใหผเรยนไดท ากจกรรมการเรยนรรวมกบเพอนรวมเรยนคนอนๆ

จะสรางบรรยากาศแวดลอมทเออตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษา โดยหากมเพอนคอยให

ก าลงใจและชวยเสรมความเชอมนในแลว ผเรยนจะมเจตคตตอการเรยนรทดขน อกทงสงผลใหการ

25

เรยนรของผเรยนมความถาวรมากยงขน นอกจากน ตามแนวคดของ Bennett and O’Brien (1994)

ไดกลาวถง อทธพลของบรรยากาศการเรยนรวา บรรยากาศในชนเรยนมอทธพลตอคณภาพการ

เรยนร เนองจากการเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหนและความคดเหนเหลานนถกรบฟงแลว

ผเรยนทอยภายใตบรรยากาศเชนนจะรบรไดวาความคดเหนของตนมคณคา สงผลใหมจตลกษณะท

เปนบวกตอการเรยนร คณภาพโดยรวมของผลลพธการเรยนรจงมแนวโนมการพฒนาทดขน

ค. การปฏสมพนธระหวางผเรยนผสอนและการจดการเรยนการสอน การ

ปฏสมพนธของผสอนมอทธพลทางตรงและทางออมตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษา คณภาพการ

เรยนรของผเรยนจงเปนสงสะทอนมาจากแบบอยางความกระตอรอรนของผสอน (Yadullah Kazmi,

1999) ซงบทบาทหนาทของผสอนในระบบการศกษาแบบอสลามไดถกมอบหมายความรบผดชอบท

ยงใหญภายใตค านยามวา “Murabbī” บทบาทของอาจารยผสอนจงครอบคลมไปถงการอบรมขด

เกลาจรรยามารยาท ใหค าปรกษาชแนะ เปนแบบอยางในการปฏบต และถายทอดองคความรทเปน

ประโยชนตอผเรยน (Noornajihan Jaafar et al., 2012) ผสอนจงจ าเปนตองมความรอบรทงดาน

เนอหาวชาการทใชในการจดการเรยนการสอน และมทกษะทางสงคมพนฐานในการปฏสมพนธกบ

ผเรยน (Ambrose et al., 2010) ทกษะและคณคาของการเรยนรทผเรยนไดรบจงเปนผลมาจากการ

สงตอของผสอนสผเรยนผานสอกลางทมประสทธภาพ ซงสงเหลานถกกลาววาเปนความรบผดชอบ

(Amānah) ขนพนฐานของผสอนทกระดบ (Rosnani Hashim, 2017) นอกจากน Yadullah Kazmi

(1999) ไดสรปการปฏสมพนธของผสอนกบผเรยนในมตค าสอนอสลามวาผลจากการปฏสมพนธอยาง

มคณภาพจะท าใหผเรยนไดรบใน 2 ประการ คอ ไดรบความรเชงทฤษฎ (Theoretical Knowledge)

คอ ความรใหมอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองของผเรยน และประการทสองผเรยนจะไดรบ

ความรสวนบคคล (Personalized Knowledge) โดยผานกระบวนการซมซบจากบคลกภาพ และ

อคลาก (จรรยามารยาท) ของผสอน ซงสงเหลานไมสามารถถายทอดผานภาษาหรอค าพดไดดเทาการ

สงเกตจากการปฏบตของผสอน เชนเดยวกบผลการศกษาของ กรรณกา รกยงเจรญ และคณะ (2555)

ทพบวาการปฏสมพนธผานการสอนของอาจารยมความสมพนธทางบวกตอการใชความคดขนสงของ

นกศกษาอยางมนยส าคญทางสถต การปฏสมพนธอาจเปนลกษณะของการใหค าปรกษาและ

ค าแนะน าเกยวกบการเรยน รวมถงการเสนอแนะทางออกในการแกไขปญหาหรอแบงปนแนวทางใน

การพฒนาตนเองแกผเรยน ตลอดจนการใหแรงบนดาลใจทสามารถกระตนผเรยนใหมความมมานะใน

การศกษาเรยนรตอไปได (Moore, 2001) เชนเดยวกบผลการศกษาของ ศรนยา จระเจรญพงศ

26

(2556) ทพบวา การสนบสนนของผสอนเปนปจจยเชงสาเหตทสงผลตอการคดเชงบวกของนกเรยน

นอกจากน จากการศกษาของ Hay (2007) ไดน าเสนอโมเดลของผสอนทมประสทธภาพวา ควร

ประกอบดวยคณลกษณะทแสดงถงความเปนมออาชพของผสอน ซงหนงในคณลกษณะประการส าคญ

นคอ การปฏสมพนธกบผเรยนอยางดเยยม เนองจากการปฏสมพนธนเองทจะท าใหผสอนเขาใจ

ผเรยนมากยงขนและสงอทธพลตอจตลกษณะตามสถานการณและพฒนาใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนร

แกผเรยนตอไป

1.7.2.2 ปจจยดานคณลกษณะเดมของผเรยน

คณลกษณะเดมทอยภายในจตใจและตวตนของผ เรยนมอทธพลทางตรงและ

ทางออมตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาเชนเดยวกน โดยเปนคณลกษณะทสงสมมาจากการ

อบรมขดเกลาของครอบครวและสถาบนทางสงคมทเกยวของ ผเรยนแตละคนจะมลกษณะและ

คณสมบตสวนนเฉพาะตวแตกตางกนไป ซงมผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมทแตกตางกนไปดวย

สงเหลานจะประกอบกนเปนโครงสรางคณลกษณะเดมภายในของผเรยน จากผลการศกษาของ

พสชนน นรมตรไชยนนท (2549) และ Lohbeck et al. (2016) พบวา คณลกษณะเดมทาง

บคลกภาพของผเรยนเปนโครงสรางทางปจจยส าคญทสงผลตอจตลกษณะตามสถานการณทมตอการ

เรยนร โดยจะมตวแปรจตลกษณะจะเปนสอกลางทเสรมใหการเรยนรบรรลผลไดดยงขน ผลการวจย

ของ อภชา อารณโรจน (2553) ยงพบวา คณลกษณะเดมผเรยนมอทธพลทางออมตอการคดขนสง

ของผเรยนโดยผานการคดขนตน โดยคณลกษณะเดมภายในผเรยนทเปนกรอบแนวทางในการศกษา

ครงน ไดแก การมลกษณะมงอนาคต การมแรงจงใจใฝเรยนร การมนสยรกการอาน รายละเอยดดงน ก. การมลกษณะมงอนาคต มอทธพลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษา

จากผลการศกษาของ Hattie (2015) พบวา ผเรยนทมลกษณะมงอนาคตและมการตงเปาหมายใน

อนาคตของตนอยางชดเจน จะสามารถพฒนาศกยภาพการเรยนรและมกรอบทางความคดทพฒนา

ยงขน และการศกษาของ Houle (1961) กพบวา ผเรยนทมลกษณะมงอนาคตจะสามารถบรรล

เปาหมายบางประการในชวตไดด อาท การส าเรจการศกษาหรอการปฏบตภารกจทตงเปาหมายได

อยางส าเรจลลวง นอกจากน Awal Mohammed Alhassan (2012) พบวา การมงอนาคตของ

ผเรยนมสลมจะเปนลกษณะการตงเปาหมายของอนาคตในโลกนและอนาคตในโลกอาคเราะฮควบค

กน การสงเสรมผเรยนของระบบการศกษาอสลามจงตองมงไปยงสองเปาหมายนควบคกน นอกจากน

การศกษาของ ศภรางค อนทณห (2552) พบวานกศกษาทมลกษณะมงอนาคตจะสามารถควบคม

27

ตนเองในการเรยนรไดด อยางไรกตาม ในระยะ 10 ป ทผานมาในประเทศไทยมผทศกษาวจยเรอง

อทธพลของการมลกษณะมงอนาคตตอพฤตกรรมใฝเรยนรนอยมาก แตกมผลการศกษาวจยในระยะ

กอนหนาน อาท และการศกษาของ สภาสณ นมเนยน (2546) ทไดศกษาพฤตกรรมรบผดชอบตอ

หนาทของนกเรยน และพบวานกเรยนทมลกษณะมงอนาคต จะสามารถควบคมตนเองไดระดบมาก

และจะมพฤตกรรมรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายไดด และผลการศกษาของ พรพรรณ อทยว

(2544) ทศกษาตวบงชทางจตสงคมของพฤตกรรมใฝรใฝเรยนในนกศกษาคร พบวา ตวท านายทเปน

ลกษณะมงอนาคต สามารถท านายพฤตกรรมใฝเรยนรไดอยางมนยส าคญทางสถต

ข. การมแรงจงใจใฝเรยนร เปนสภาพความพรอมทางจตใจของผเรยนใน

การเรยนรสงใหม ซงการเรยนรจะด าเนนไปอยางมประสทธภาพไดนน ตองมแรงจงใจในการเรยนร

เปนสงขบเคลอน Yadullah Kazmi (1999) พบวา แรงจงใจสงผลตอการเรยนรโดยผานการมเจตคต

ทเปนบวก ซงแรงจงใจสามารถถายทอดและสงตอจากผสอน หรอ Murabbī หรอจากบคคลตนแบบท

ผเรยนเคารพนบถอ นอกจากน ขอคนพบจากการศกษาของ Alizi Alias (2005) พบวา แรงจงใจใน

การเรยนรโดยพนฐานจะมาจากการเหนคณคาของสงนนกอนเปนล าดบแรก การเกดพฤตกรรมใฝ

เรยนรจงตองเรมจากการรบรถงคณคาของความร หลกค าสอนทางศาสนาอสลามจงสรางแรงจงใจ

ดวยการใหบคคลเหนคณคาของสงตางๆ ดวยการเชอมโยงกจกรรมหรอพฤตกรรมกบค าสงใช

ของอลลอฮ เมอมนษยรบรถงคณคาทแฝงอยในค าสอนทางศาสนา กจะสงผลใหมความเชอและ

เจตคตตอสงนนในทศทางทด และปรบเปลยนเปนพฤตกรรมในทศทางทเหมาะสมตอไป นอกจากน

ผลการศกษาของ Farsides and Woodfield (2003) พบวา การมแรงจงใจใฝเรยนรมอทธพล

ทางบวกตอความส าเรจในดานวชาการ (Academic Success) ของผเรยนในระดบอดมศกษา โดยม

ปจจยดานจตวทยาเปนสอกลางส าคญในการปรบลกษณะทางบคลกภาพของผเรยนใหประสบ

ความส าเรจในดานการเรยน เชนเดยวกบผลการศกษาของ Mega et al. (2014) ทไดศกษาโมเดล

สมการโครงสรางอทธพลของแรงจงใจตอการเรยนรของนกศกษาและมขอคนพบวา แรงจงใจในการ

เรยนรของนกศกษามอทธพลตอความส าเรจในการเรยนร โดยมความรสกนกคดอนเปนจตลกษณะ

ของผเรยนเปนตวกลางส าคญ นอกจากน สรางค โควตระกล (2556) ไดอธบายถงแนวคดแรงจงใจใฝ

เรยนรของผเรยนวา ผเรยนทมแรงจงใจในระดบทมากพอจะไมเรยนรเพอหวงรางวล แตจะมความ

ตงใจในการเรยนร เ พอประสบความส าเรจตามเปาหมายทไดตงไว โดยแนวคดการมแรงจงใจ

(Motivation) จะมความเชอมโยงกบความสามารถในการเรยนรในสงเหลานนไดอยางมความสขหรอ

28

ทเรยกวามแรงจงใจจากภายใน (Passion) ซงผเรยนจะมแรงจงใจทดไดตองมาจากการไดรบการ

ฝกฝนใหเรยนรในสงทชนชอบอยางเชงลก เมอไดศกษาในสงทตนสนใจและรสกสนก กจะสงผลใหม

แรงจงใจสามารถศกษาคนควาในสงทอยากรอยากเหนเพมเตมไดดวยตนเอง นอกจากน มความ

สอดคลองกบแนวคดของ Shale and Keith (2001) ทอธบายประเดนนเพมเตมวา วธการเรยนรท

แตกตางกสงผลตอการไดรบแรงจงใจทแตกตางกน ผเรยนทมวธการเรยนรแบบผวเผน จะมแรงจงใจ

ภายนอกเปนตวผลกดนใหเกดการเรยนร ผเรยนจะมความตงใจเพยงเลกนอยเทานนทจะน าเนอหาท

เรยนรมาประยกตใช ซงจะแตกตางจากการมวธการเรยนรแบบเชงลก ทผเรยนจะสามารถมแรงจงใจ

ในการเรยนรดวยตนเอง สามารถขบเคลอนตนเองสการเรยนรผานความอยากรอยากเหน จนสามารถ

ศกษาตอยอดดวยตนเองนอกหองเรยนได

ค. การมนสยรกการอาน ยคสมยปจจบนการเขาถงความรสามารถกระท า

ไดตลอดเวลา ค าสอนศาสนาอสลามจงไดสงเสรมใหมสลมมนสยรกการอานมาอยางชานาน (Yūsuf

al-Qarad āwī, 1999; Muhammad Shakirin Shaari & Zulikha Jamaludin, 2011) ค าบญชาซง

เปนโองการแรกในคมภรอลกรอานกไดสงเสรมใหมนษย “อาน” (อลอะลก: 1-5) การอานยงเปนหนง

ในวธการแสวงหาความรทงายและสะดวกทสด การมนสยรกการอานจงเปนคณลกษณะทส าคญของ

ผเรยนยคสมยน เหตนจงมงานวจยทศกษาแนวทางในการสงเสรมนสยรกการอานแกผเรยนปจจบน

จ านวนหนง อาท การศกษาของ Willingham (2015) พบวา ผเรยนทมนสยรกการอานจะสงผลใหม

สวนรวมในการเรยนรไดในระยะยาวหรอตลอดชวต โดยผทเกยวของควรสงเสรมผานการใหผเรยนได

สมผสกบประสบการณเชงบวกตอการอาน ดวยการใหรางวล ชวยหาหนงสอดๆ ทไมนาเบอมาให

ผเรยนไดอาน เปนตน ซงเมอมความรสกบวกและมเจตคตทเปนบวกตอการอานแลว การพฒนาใน

ล าดบตอไปกจะยงยนขน นอกจากน มการศกษาเพอสงเสรมนสยรกการอานของเยาวชนไทยของ เกษ

สนย บ ารงจตตและคณะ (2552) ซงผลการวจยพบวา เวบทพฒนาขนเพอสงเสรมนสยรกการอานของ

เยาวชนไทยมประสทธภาพท 95.71/97.00 ซงสงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 ทก าหนดไว และ

ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงเรยนมคามากกวากอนเรยนอยางมนยส าคญ และงานวจย

ของ ศภรางค อนทณห (2552) พบวาการมพฤตกรรมรกการอานของนกเรยน เมอเขารวมท านายกบ

ตวท านายรวมกบชดลกษณะสถานการณ สามารถรวมท านายเจตคตทดตอพฤตกรรมใฝรใฝดในกลม

รวมไดเปนล าดบแรก (คาเบตาเทากบ .44) เนองดวยการอานจะเปนเครองมอในการแสวงหาความร

การอานสงทเปนประโยชนดวยการใชสตปญญาใครครวญจงเปนสาเหตส าคญทจะกอใหเกดพฤตกรรม

29

การเรยนรในผเรยน อนจะสงผลใหสงคมมสลมเปนสงคมทมอารยะกอเกดคณประโยชนในภายภาค

หนาตอไป

1.7.2.3 จตลกษณะตามสถานการณ

บคคลจะแสดงพฤตกรรมใดยอมมสาเหตจากสถานการณรอบขางผสมผสานกบ

คณลกษณะเดมภายในตนเอง ซงอาจเปนการรบร ทศนคต ความเชอ โดยจตลกษณะเหลานจะมความ

เปนพลวตรสามารถเปลยนแปลงไปตามสถานการณหรอขอมลทผเรยนไดรบ (ดจเดอน พนธมนาวน,

2550) และ จตลกษณะตามสถานการณจะมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยน (ฉฐวณ

สทธศรอรรถ, 2553) การศกษาของ Merriam and Caffarella (1999) มขอคนพบเชนกนวา สภาวะ

ทางจตสงคมของผเรยนทอยในวยผใหญสงผลตอการเรยนร โดยจตลกษณะตามสถานการณใน

การศกษานประกอบดวย การรบรความสามารถตนเอง เจตคตตอการใฝเรยนร และความเชออ านาจ

ในตน รายละเอยดดงน

การรบรความสามารถตนเอง (Perceived Self-Efficacy) เปนองคประกอบหนง

ของการมจตลกษณะตามสถานการณ มความเกยวของโดยตรงตอการแสดงออกพฤตกรรมตางๆ ของ

บคคล (Bandura, 1977) ผลการวจยของ McInerney et al. (2012) พบวา การรบรถง

ความสามารถตนเองในผเรยนเปนตวแปรส าคญทจะสงผลตอการเรยนร โดยตวแปรจตลกษณะของ

ผเรยนจะชวยผลกดนใหเกดพฤตกรรมการเรยนรทมประสทธภาพยงขน อยางไรกตาม การรบร

ความสามารถของตนอาจมาจากประสบการณตรงของตนเองในเรองนน การไดรบค าชมเชยจาก

บคคลส าคญรอบขาง หรอการไดเหนตวแบบจากประสบการณผอน ซงเมอนกศกษารบรวาตนเองม

ความสามารถกจะเกดความมนใจในตนเอง ยงหากไดรบการเสรมแรงเชงบวกกจะสงผลใหมพฤตกรรม

ทมงพฒนาตนเองตอไป (เกรยงศกด อบลไทร, 2555) อยางไรกตาม เมอผเรยนตองเผชญกบอปสรรค

การรบรความสามารถตนเองจะมความสมพนธโดยตรงกบการใชความพยายามและการยนหยดใน

พฤตกรรมนน ซงบคคลทมการรบรความสามารถตนเองไดถกตองเหมาะสม จะไมประเมน

ความสามารถตนเองสงหรอต าเกนความเปนจรง ซงกจะสงผลใหมพฤตกรรมทสอดคลองกบระดบ

ศกยภาพของตนเอง (Bandura, 1986) ท าใหเกดการเรยนรเพอพฒนาตนเองอยางมทศทางท

เหมาะสม

ความเชอมนของผเรยนทมตอตนเองจะสงผลโดยตรงตอการแสดงออกพฤตกรรมท

พงประสงคในสภาพการณตางๆ การศกษาของ Noornajihan Jaafar et al. (2012) พบวา ครผสอน

30

มบทบาทส าคญในการท าใหผเรยนมความเชอมนในความสามารถของตน ผานการชมเชยและการให

ขอมลปอนกลบทสรางสรรค นอกจากน การทผเรยนมความเชอในอ านาจตนเองจะท าใหผเรยนม

ความเชอวาความพยายามของตนในวนนจะเปนประโยชนตอความส าเรจในอนาคต ลกษณะการ

ปฏบตเพอเปาหมายกจะเพมความมงมนมากยงขน ผเรยนทมความเชออ านาจในตนจงเปนผทม

พฤตกรรมกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอมรอบตว จะพยายามปรบปรงตนเองและ

สภาพแวดลอมใหเกดการพฒนาไปตามล าดบ

เจตคตตอการใฝเรยนร เปนองคประกอบหนงของจตลกษณะตามสถานการณ

เชนเดยวกน เปนการแสดงออกถงความรสกในเชงบวกหรอเชงลบตอการใฝเรยนร หากผเรยนม

ความคดเชงบวกตอการเรยนรกจะพฒนาพฤตกรรมการเรยนรไดดวยตนเอง al-Ghazali (1997)

กลาววา การกระท าของบคคลเปนสงสะทอนถงความรสกนกคดทมอยภายในบคคล ซงความคดของ

บคคลกเปนผลมาจากความรและการรบรทมอยภายใน ฉะนนการมเจตคตทดตอการเรยนรกจะท าให

มแนวโนมพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนรเพมขนดวย จากผลการศกษาของ Celuch et al. (2009) ทได

ศกษาอทธพลของเจตคตทสงผลตอกระบวนการคดของผเรยน พบวา ผเรยนทมเจตคตทางบวกจะ

สงผลตอการเปนนกคดทด สามารถกลนกรองขอมลในการเรยนรได นอกจากน เจตคตตอการเรยนรท

เปนบวกยงเปนปจจยส าคญท าใหบคคลไดรบความส าเรจตามเปาหมายดวย

1.7.2.4 ปจจยอทธพลค าสอนศาสนาทสงเสรมการเรยนร

จากการศกษาแหลงขอมลทางอสลามศกษาและผลการวจยของนกการศกษาอสลาม

ทไดศกษาการเรยนรในอสลาม จตวทยาการเรยนรจากทศนะของศาสนาอสลาม และแนวคดในการ

พฒนาผเรยนตามแนวทางอลกรอานและอลหะดษของทานนบมฮมมด พบวา อสลามมงเนนการ

สรางผเรยนทมความสมดลในชวตในดานจตวญญาณ บคลกภาพ และสตปญญา ค าสอนศาสนา

อสลามจงสงเสรมใหผ เรยนมพฤตกรรมใฝเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง จากแนวคด

Muhamad Atiyah Al-Ibrashi (1967), Hery Noer Aly (1999), Ali Abu-Rahma and Khadijah

Abu-Rahma (2013), Abu Umar Yusuf Ibn Abd al-bar (1997), Saeed Ibn Ali al-Kahthanī

(1997), Khalid Ibn Hamid al-Hazimī (2012), Muhammad Ibn Ibrahim al-Hamd (1998) จง

สรปไดวา ค าสอนในศาสนาอสลามสงเสรมการใฝเรยนรมาโดยตลอด และธรรมชาตของมนษยกไดถก

สรางมาใหเปนนกเรยนรตลอดชวต ครอบคลมถงศาสตรการเรยนรทมจดมงหมายทางโลกและทาง

ธรรม ดงทพบวานกปรชญามสลมหลายทานไดใชเวลาทงชวตไปกบการศกษาวทยาการความรและ

31

สามารถคนควาวจยความรใหมๆ ทมคณประโยชนตอผอนและสงคม ดวยเหตนการมพฤตกรรมใฝ

เรยนรจงเปนสงทค าสอนอสลามใหการตระหนกและสงเสรมมาอยางยาวนาน

1.8 สมมตฐานการวจย

ผวจยก าหนดสมมตฐานในการวจยตามแนวคดทางทฤษฎ และจากการศกษา

เอกสารงานวจยทเกยวของ แลวก าหนดความสมพนธของตวแปรทางทฤษฎเพอเปนกรอบในการ

ทดสอบความสมพนธกบขอมลเชงประจกษ ดงน

สมมตฐานหลก

ปจจยสถานการณแวดลอม ปจจยคณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

และจตลกษณะตามสถานการณ เปนปจจยเชงสาเหตทมอทธพลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษา

ปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

สมมตฐานยอย

1) สถานการณแวดลอมเปนปจจยเชงสาเหตทมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรม

ใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

2) สถานการณแวดลอมเปนปจจยเชงสาเหตทมอทธพลทางออมตอพฤตกรรม

ใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

3) คณลกษณะเดมภายในของผเรยนทมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมใฝเรยนร

ของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

4) คณลกษณะเดมภายในของผเรยนมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมใฝเรยนร

ของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

5) ค าสอนศาสนาทสงเสรมการใฝเรยนรมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมใฝ

เรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

6) ค าสอนศาสนาทสงเสรมการใฝเรยนรมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมใฝ

เรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

7) จตลกษณะตามสถานการณมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

32

จากสมมตฐานการวจย ผวจยไดน ามาก าหนดโมเดลสมมตฐานปจจยเชงสาเหตท

สงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

เปนรปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสน รายละเอยดของโมเดลสมมตฐาน ดงแผนภาพท 1.1

แผนภาพท 1.1 โมเดลสมมตฐานปจจยเชงสาเหตทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษา

สญลกษณทใชในแบบจ าลองสมมตฐานการวจย เพอวเคราะหโมเดลปจจยเชงสาเหต

ทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดน

ภาคใต มดงตอไปน

หมายถง ตวแปรแฝง (Latent Variables) เปนสงไมสามารถวดไดโดยตรงตองวด

จากตวแปรทสงเกตไดทงตวแปรตน และตวแปรตาม

หมายถง ตวแปรทสงเกตได (Observed Variables) สามารถวดไดโดยตรง ทงตว

แปรตนและตวแปรตาม

หมายถง คาความคลาดเคลอน หมายถง เสนอทธพลทตวแปรหนงมอทธพลโดยตรงตออกตวแปรหนง

33

หมายถง ความสมพนธระหวางตวแปร ตวแปรทงสองทปลายลกศรมความสมพนธ

กน แตยงไมสามารถระบทศทางความสมพนธเชงสาเหตของกนและกนได จงมทศทางทเปนไปไดทงสองทาง

1.9 ขอตกลงเบองตน

การวจยครงนผวจยไดก าหนดขอตกลงเบองตนไว ดงน

1.9.1 การอางองอลกรอานผวจยจะใชมาตรฐานการอางองโดยระบชอสเราะฮและ

ล าดบอายะฮ เชน อลบะเกาะเราะฮ: 45 หมายถง สเราะฮอลบะเกาะเราะฮ อายะฮ ท 45

1.9.2 การอางองอลหะดษผวจยจะอางถงผบนทกหะดษและหมายเลขหะดษ เชน

(หะดษบนทกโดย al-Bukhārī หะดษ หมายเลข 1126) โดยใชการเขยนแบบเชงอรรถ

1.9.3 การแปลความหมายอายะฮอลกรอานเปนภาษาไทย ผวจยจะยดคมภรอลก

รอานพรอมความหมายของสมาคมนกเรยนเกาอาหรบ ประเทศไทย ซงจดพมพและเผยแพรโดยศนย

กษตรยฟะฮด เพอการพมพอลกรอานแหงนครมะดนะฮ มเนาวาเราะฮ ฮ.ศ.1419

1.9.4 การแปลต าราหนงสอและเอกสารตางๆทเปนภาษาตางประเทศมาเปน

ภาษาไทย ผวจยจะแปลความหมายโดยภาพรวม และจะคงรกษาความหมายของขอความเดมอยาง

สมบรณทสด

1.9.5 การปรวรรตอกษรอาหรบ – ไทย และ อาหรบ – องกฤษ ผวจยจะใชอกษรท

เทยบโดยวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน และตารางปรวรรต

อกษรของหองสมดรฐสภาอเมรกา

1.9.6 การอางองผวจยจะใชการอางองแบบนาม – ป (Author – Date) โดยระบชอ

ผแตง ปทพมพ และเลขหนาทใชอางองในวงเลบ (....)

34

1.10 สญลกษณทใชในการวจย

การวจยครงนผวจยไดใชสญลกษณ ดงตอไปน

1.10.1 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบทมาจากค าวา “สบหานะฮ วะตะอาลา”

หมายถง “มหาบรสทธแดพระองคและความสงสง” เปนค าทใชกลาวสรรเสรญและยกยองอลลอฮ

หลงจากทไดเอยนามของพระองค

1.10.2 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบทมาจากค าวา “ศอลลลลอฮอะลยฮ

วะสลลม” หมายถง “ขออลลอฮ ทรงประทานความโปรดปรานและความสนตแดทาน” เปนค าทใช

กลาว ยกยองทานเราะสลหลงจากทไดเอยนามของทาน

1.10.3 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบทมาจากค าวา “อะลยฮสสะลาม”

หมายถง “ขออลลอฮ ทรงประทานความความสนตแดทาน” เปนค าทใชกลาวยกยองทานนะบตางๆ

หลงจากทไดเอยนามของทาน

1.10.4 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบทมาจากค าวา “เราะฎยลลอฮอนฮ”

หมายถง “ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกเขา” เปนค าทใชกลาวใหเกยรตเศาะหาบะฮ หลงจากทได

เอยนามของพวกเขา

1.10.5 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบทมาจากค าวา “เราะฎยลลอฮอนฮม”

หมายถง “ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกพวกเขา” เปนค าทใชกลาวใหเกยรตบรรดาเศาะหาบะฮ

จ านวนสามทานขนไป หลงจากทไดเอยนามของพวกเขา

1.10.6 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบมาจากค าวา “เราะฏยลลอฮอนฮา” หมายถง

“ขออลลอฮทรงโปรดปรานแกเขา” จะเขยนตอทายเศาะหาบยะฮทกครงทมการเอยนามของพวกเขา

1.10.7 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบมาจากค าวา “เราะฏยลลอฮอนฮมา”

หมายถง “ขออลลอฮทรงโปรดปรานแกเขา” จะเขยนตอทายเศาะหาบะฮและเศาะหาบยะฮจ านวน

สองทานทกครงทมการเอยนาม

1.10.8 สญลกษณ เปนภาษาอาหรบ มาจากค าวา “เราะฏยลลอฮอนฮนนะ”

หมายถง “ขออลลอฮทรงโปรดปรานแกพวกนาง” จะเขยนตอทายเศาะหาบยะฮจ านวนสามทานขน

ไปทกครงทมการเอยนามของพวกนาง

35

1.10.9 ... วงเลบปกกาใชส าหรบอายะฮอลกรอาน

1.10.10 ((...)) วงเลบค จะใชส าหรบตวบทหะดษ

1.10.11 (...) วงเลบเดยวจะใชส าหรบการเขยนอางอง และการอธบายศพททส าคญ

1.10.12 “...” เครองหมายอญประกาศจะใชส าหรบการแปลอลกรอานอลหะดษ ชอ

หนงสอและค าพดของคนส าคญ

1.11 นยามศพท

การใหความหมายของค าศพททใชในการวจยเพอใหสามารถเขาใจความหมาย

ตรงกน ในการวจยครงน ผวจยไดแบงนยามศพทออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก นยามศพทเฉพาะ และ

นยามเชงปฏบตการ ดงน

1.11.1 นยามศพทเฉพาะ

คอการใหความหมายของค าทใชในการวจยเรองการพฒนารปแบบการจดการเรยนร

ทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

ซงค าศพททมความเฉพาะเจาะจงส าหรบการวจยครงน มดงน

1.11.1.1 พฤตกรรมใฝเรยนร หมายถง ลกษณะการแสดงออกของนกศกษา

นกศกษาปรญญาตรในสาขาอสลามศกษา ทมความกระตอรอรนในการเรยนรสงใหม มความ

ขยนหมนเพยรทจะคนหาความรดวยตนเองอยเสมอ ดวยการหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ ท

สามารถเขาถงได ซงนกศกษาทมพฤตกรรมใฝเรยนร จะมพฤตกรรมชอบอาน ชอบฟง ชอบการ

คนควาหาความร และสามารถน าความรไปประยกตใชในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสม

1.11.1.2 การพฒนาโมเดลปจจยเชงสาเหต หมายถง การสรางแบบจ าลอง

โครงสรางความสมพนธของตวแปรทมลกษณะเปนสาเหตสงผลใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนรในนกศกษา

ปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายในผเรยน อทธพลค าสอนทางศาสนา และจตลกษณะตาม

สถานการณ

1.11.1.3 นกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

หมายถง นกศกษาระดบปรญญาตรทก าลงศกษาในสาขาอสลามศกษา ในสถาบนอดมศกษาทสงกด

36

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในพนทจงหวดปตตานและจงหวดนราธวาส ประกอบดวย 3 สถาบน คอ มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยฟาฏอน มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร

1.11.2 นยามเชงปฏบตการ

เปนการใหความหมายของค าทเปนแนวคด ออกมาในลกษณะทวดได สงเกตได

เพอใหมความหมายทแนนอนมขอบเขตตามกรอบแนวคดการวจยเรองน เพอใหเขาใจตรงกนและไม

เกดความคลาดเคลอนในงานวจย มดงน

1.11.2.1 สถานการณแวดลอม (Situational factors) คอ สถานการณ

รอบตวผเรยนทสามารถเอออ านวยหรอขดขวางพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยน โดยเนนการพจารณา

จากสาเหตของการเกดพฤตกรรมใฝเรยนรทอยภายนอกตวผเรยน ประกอบดวย การสนบสนนทาง

สงคม บรรยากาศทางการเรยนในสถานศกษา การจดการเรยนการสอน และการปฏสมพนธระหวาง

ผเรยนและผสอน

1) การสนบสนนทางสงคม หมายถง ก า ร ท ผ เ ร ย น ไ ด ร บ แ ร ง

สนบสนนใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนรจากสงคม ไดแกครอบครวและคนรอบขาง ทคอยใหการสงเสรม

และชวยเหลอทางดานขอมล ขาวสาร หรอแมกระทงการสนบสนนทางดานจตใจจาก จนเปนผล

ผลกดนใหผเรยนแสดงออกทางพฤตกรรมสนใจการเรยนร โดยอาจเปนผลจากการอบรมบมเพาะทาง

พฤตกรรรมทตองใชระยะเวลานานในการเสรมสรางใหเกดขนกบผเรยน

2) บรรยากาศทางการ เร ยน หมายถ ง สภาพแวดลอมของ

สถานศกษาและในหองเรยน ทจะเสรมสรางใหผเรยนกระตอรอรนในการเรยนร ไดแก บรรยากาศ

แหงวชาการ การมแหลงเรยนรบรการวชาการแกผเรยนทหลากหลาย สภาพทางกายภาพของ

หองเรยนทมความเหมาะสม และมองคประกอบของปจจยทเออตอการเรยนรพรอม

3) การปฏสมพนธระหวางผเรยนและผสอน หมายถง ความสมพนธ

ระหวางอาจารยผสอนกบผเรยนทเสรมสรางการเรยนรและกระตนใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนรทง

ภายในและภายนอกหองเรยน โดยแสดงออกผานรปแบบการใหความชวยเหลอ อ านวยความสะดวก

การเรยนร การเอาใจใสตอนกเรยน และใหค าปรกษาแกนกเรยน ตลอดจนการเปดโอกาสใหนกเรยน

ไดแสดงออกและการใหความรวมมอในการท ากจกรรมทผเรยนจดขน

37

1.11.2.2 คณลกษณะเดมภายในผเรยน (Psychological Traits) เปน

คณลกษณะทแฝงอยภายในจตใจของผเรยน อนเกดจากการอบรมขดเกลาของครอบครวและสถาบน

ทางสงคมทเกยวของกบบคคลนน ประกอบดวย การมลกษณะมงอนาคต การมแรงจงใจใฝเรยนร

และการมนสยรกการอาน

1) การมลกษณะมงอนาคต หมายถง ลกษณะของผเรยนทสามารถ

ก าหนดเปาหมายสงทจะเกดขนกบตนในระยะไกล และใหความส าคญกบความส าเรจทจะเกดขนกบ

ตนในอนาคต จนท าใหสามารถควบคมตนเองจากการกระท าท ไมพงประสงค ครอบคลมถง

ความสามารถในการอดทนเพอรอคอยความส าเรจในอนาคต ผเรยนจะมเปาหมายอยในใจท าให

สามารถพากเพยรเพออนาคตได

2) การมแรงจงใจใฝเรยนร หมายถง ลกษณะของผเรยนทมความ

ปรารถนาจะศกษาเรยนรใหประสบความส าเรจ จงมความขยนหมนเพยรในการเรยน ไมยอมแพตอ

อปสรรค และมความมงมนสงทจะน าพาตนไปสเปาหมายทไดตงใจไว

3) การมนสยรกการอาน หมายถง การทผเรยนแสดงออกถงความ

สนใจในการแสวงหาความรตางๆ ดวยการอาน โดยมความรสกเชงบวกตอการอานและมการปฏบต

เปนประจ าอยางตอเนอง มความสนใจใฝเรยนรดวยการอาน อานอยางสม าเสมอ และมเจตคตทดตอ

การอาน

1.11.2.3 จตลกษณะตามสถานการณ (Psychological States) คอ ลกษณะ

ทางจตใจภายในของบคคลทเปนผลมาจากการผสมผสานระหวางคณลกษณะเดมภายในตนเองกบ

สถานการณแวดลอมรอบตวบคคล ซงเปนการปฏสมพนธทเกดขนภายในตนจะสามารถเปลยนแปลง

ไปตามสถานการณหรอขอมลทไดรบ ตวแปรทศกษาประกอบดวย การรบรความสามารถตนเอง เจต

คตตอการใฝเรยนร และความเชออ านาจในตน

1.11.2.4 อทธพลจากค าสอนทางศาสนาอสลามทสงเสรมการเรยนร หมายถง

การทนกศกษาไดรบการกลอมเกลาจากค าสอนทางศาสนาอสลาม อนมทมาจากอลกรอาน และ

อลหะดษ และน ามาเปนแรงหนนทางศรทธาใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนร ครอบคลมการแสวงหาองค

ความรทงทางโลกและทางธรรม เพอจะไดน าสงทไดจากการเรยนรไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอ

ตนเองและสงคมตอไป

38

1.12 ขอจ ากดของการวจย

1.12.1 การวจยนออกแบบเพอศกษาโครงสรางความสมพนธ จงเนนการศกษา

ปจจยในระดบสาเหตอยางเปนระบบในแนวกวาง โดยเนนบรบทของผเรยนในสามจงหวดชายแดน

ภาคใต ซงแนนอนวาปจจยในเชงสาเหตของพฤตกรรมมนษยเปนสงทเกดขนแลวและไมสามารถ

ยอนกลบไปแกไขเปลยนแปลงอดตได จงควรน าปจจยเชงสาเหตทมอทธพลมาพฒนาเปนแนวทางการ

สงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรในระดบนโยบายของสถาบนการศกษาในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

ส าหรบการศกษาครงตอไป

1.12.2 การวจยนไดเพมตวแปรอทธพลค าสอนศาสนา รวมวเคราะหปจจยเชง

สาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาสาขาอสลามศกษา ซงโดยพนฐานของนกศกษาใน

หลกสตรอสลามศกษาจะไดรบการเนนย าใหมความเครงครดในการน าบทบญญตทางศาสนามาปฏบต

ดงนนเมอปรากฏขอค าถามทถามระดบความเหนเกยวกบอทธพลค าสอนศาสนาตอพฤตกรรมใฝ

เรยนรของนกศกษา กลมตวอยางจงแสดงความคดเหนในลกษณะทเปนทศทางเดยวกบค าสอนทาง

ศาสนาทไดรบรและมกลาทจะใหขอมลสภาพการปฏบตทแยงจากขอพงปฏบตจากค าสอนศาสนา จง

สงผลใหอทธพลของตวแปรอนๆ ทปรากฏในโมเดลเกดสภาวะไมเสถยรตามไปดวย ผลการศกษาใน

บรบททศกษานจงมความแตกตางจากโมเดลสมมตฐานเลกนอย

1.12.3 การวจยนมขอจ ากดในการเกบขอมล เกบขอมลจากกลมตวอยางทเปน

นกศกษาในสถาบนอดมศกษาสามจงหวดชายแดนภาคใต เนองจากตวแปรทใชในการศกษามจ านวน

มากและโมเดลมขนาดใหญ ท าใหขอค าถามในแบบสอบถามมจ านวนคอนขางมาก และเนองจาก

ธรรมชาตของขอมลไดมาจากกลมตวอยางทคลายกน ท าใหปรากฏผลวาตวแปรทงหมดสามารถ

อธบายปจจยเชงเหตในระดบทต า