ห น า | 1

เอกสารแนะแนวการศกษาระดบเนตบณฑต1

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม วนอาทตยท 15 มนาคม 2563

พลภวษย พนธคาเกด2 ผพพากษาศาลชนตนประจากองผชวยผพพากษาศาลฎกา

ขอมลการเรยนการสอบเนตบณฑต

1. การสอบเนตบณฑตคออะไร เนตบณฑตยสภาไดจดตงสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภาเมอ พ.ศ. ๒๔๙๑ เรมเปดการ

สอนและศกษาอบรมขนเปนครงแรก ในเดอนพฤศจกายนปเดยวกนนนเอง มหลกสตรตามแบบอยางของสภาการศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ประเทศองกฤษและตองตามมตของเนตบณฑตยสภาสากล ซงเนตบณฑตยสภาไทยเปนภาค 3

2. การสอบเนตบณฑตเปนอยางไร สอบไปเพออะไร ทานศาสตราจารย ธานนทร กรยวเชยร กลาววา การสอบตามหลกสตรเนตบณฑต เปนการสอบเฉพาะปญหาวนจฉยซงมความยงยากและสลบซบซอนแทบทงสน ปญหาหลกการหรอปญหาความจาจากตารากฎหมายโดยตรงเกอบจะไมมเลย การททางสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ถอแนวนโยบายเชนนกเพราะตางกเหนวาการทนกศกษามความรในหลกกฎหมายด มไดหมายความวานกศกษาจะสามารถนาหลกกฎหมายนนไปปรบเขากบปญหาในทางปฏบตไดดเสมอไป ผทจะเปนนกกฎหมายทดตอไป ตองสามารถนาหลกกฎหมายไปใชปรบแกปญหาไดถกตอง การทนกศกษาจะกระทาไดดงนน กตอเมอนกศกษารทงหลกกฎหมายรวธวนจฉย 1 คดบางสวนจาก คมอวางแผนการสอบและหลกการเขยนตอบขอสอบกฎหมายในระดบนตศาสตรบณฑต เนตบณฑตไทย

อยการผชวย และผชวยผพพากษา ของผเขยน 2 น.บ. ธรรมศาสตร, น.บ.ท. สมย 66, ผชวยผพพากษา รนท 66 (สนามใหญ), ประกาศนยบตรศกษากฎหมายภาคฤดใบไม

ผล ณ มหาวทยาลยพาสเซา สหพนธสาธารณรฐเยอรมน (ทนศนยกฎหมายเยอรมน CPG), ประกาศนยบตรอบรมกฎหมาย

เยาวชนและครอบครว ณ มหาวทยาลยนวยอรค สหรฐอเมรกา (ทนสานกงานศาลยตธรรม)

ผบรรยายภาคทบทวน เนตบณฑตยสภา (วธพจารณาความแพง ภาค 1), โครงการอบรมประกาศนยบตร

กฎหมายวธพจารณาความแพงชนสง : ชนอทธรณ ฎกา และบงคบคด และโครงการอบรมเตรยมความรความพรอมสาหรบ

การศกษาในระดบเนตบณฑต กบเทคนคการเขยนตอบปญหากฎหมายสารบญญต (กฎหมายแพงและพาณชย) และ

กฎหมายวธสบญญต (กฎหมายวธพจารณาความแพง) สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา 3 http://www.thethaibar.or.th/thaibarweb/index.php/th/องคกร/เนตบณฑตยสภา/ประวตเนตบณฑตยสภา.html

ห น า | 2

ปญหากฎหมายและจะตองฝกฝนในเรองเหลานอยจนชาชอง ปญหาขอสอบในหลกสตรเนตบณฑตจงเปนปญหากฎหมายในทางปฏบตโดยเฉพาะ นอกจากนนมาตรฐานการศกษาของสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภากไดกาหนดไวสงเพราะเปนสงจาเปนแกมาตรฐานวชาชพกฎหมายอยางยง

ตางกบการเรยนการสอนในมหาวทยาลยซงมงเนนไปในทางทฤษฎและทมาของหลกกฎหมายในแตละเรองเพอใหเขาใจในประวตศาสตรหลกกฎหมาย (Legal Dogmatics) มากกวาทจะใหนกศกษาจาตวบทกฎหมายและแนวคาพพากษาศาลฎกาเทานน ในขณะเดยวกนบางมหาวทยาลยกเพมวชานตปรชญา วชาสมมนา และหลกวชาชพนกกฎหมายไวในหลกสตรนตศาสตรบณฑตดวย 4 ซงในชนเนตบณฑตไมม

ขอสาคญกคอ เมอนกศกษาสอบผานการเปนเนตบณฑตไทยแลว กจะมสทธสมครสอบในสนามผชวยผพพากษา และอยการผชวยได และถอไดวาเปนผใชกฎหมายในทางปฏบตไดเปนอยางดพอควร

3. การสอบเนตบณฑตตองเรยนและสอบอะไรบาง โดยสรป การเรยนเนตบณฑตแบงออกเปน 2 ภาค ภาค 1 กฎหมายสารบญญต ม 2 กลม คอ กลมแพงและพาณชย และกลมอาญา

ตารางการสอบวชาของภาค 1 กฎหมายสารบญญต

กลมแพงและพาณชย 10 ขอ กลมอาญา 10 ขอ ขอ 1. ทรพยสน ขอ 2. + 3. นตกรรมและหน (ไดแก นตกรรมสญญา หน ละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได) ขอ 4. ซอขาย เชาทรพย เชาซอ ขอ 5. ยม คาประกน จานอง จานา ขอ 6 . ตวเงน ประกนภย บญชเดนสะพด ขอ 7. หนสวน บรษท ขอ 8. ครอบครว – มรดก ขอ 9. การคาระหวางประเทศ ขอ 10. ทรพยสนทางปญญา

ขอ 1. ป.อ. มาตรา 1 – 58 , 107 - 208 ขอ 2 + 3. ป.อ. มาตรา 59 – 106 ขอ 4. ป.อ. ม. 209 – 287, 367 – 398 ขอ 5. + 6 ป.อ. มาตรา 288 – 366 ขอ 7. ภาษอากร ขอ 8. แรงงาน ขอ 9. รฐธรรมนญ ขอ 10. ปกครอง

4 ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนานกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 11-12

ห น า | 3

การเรยนมใหเลอกเขาเรยนไดทงภาคปกต ภาคคา และภาคทบทวน นกศกษาสามารถเขาเรยนไดทกภาค ทกวชา (โดยสาหรบภาคคา และภาคทบทวนนนจะตองชาระคาเรยน

เพมเตม) นกศกษาจะพบวา ความเปนจรงจะไมอาจเขาเรยนไดทกคาบ มฉะนนจะไมมเวลาพกหรอไวสาหรบอานหนงสอเลย เชนน นกศกษาจะเขาเรยนหรอไมกเปนอสระและดลพนจของนกศกษา แตทงน นกศกษาควรจะพจารณาวาตนยงบกพรองในเนอหาวชาใดอยมาก หรอสนใจวชาใดมากเปนพเศษ กใหเขาเรยนวชานน ๆ กจะเปนการด (รายละเอยดจะกลาวตอไป)

4. วาดวย “รวมคาบรรยายเนต”

สานกอบรมฯ ไดจดพมพ “รวมคาบรรยาย” ซงเรยบเรยงจากคาบรรยายรายชวโมงของอาจารยผสอน

ภาคปกตทกวชาในแตละภาคการศกษา ซงแตละภาคจะมทงหมด ๑๖ เลม (๑ ชด) และกาหนดหนงสอออกทกวนจนทร ผทสนใจจะตองสงจองเปนชดตอหนงภาคเรยน โดยจะไมมการจาหนายปลก สามารถสงจองไดโดยจะไปรบหนงสอดวยตนเองหรอใหจดสงทางไปรษณยกได

ภาคหนง สมยท 71 เปดรบจองทางไปรษณย ตงแตวนท 1 พฤษภาคม 2561 ไปจนถงวนท 25 พฤษภาคม 2561 และรบจองทสานกอบรมศกษากฎหมายฯ ตงแตวนท 1 พฤษภาคม 2561 ไปจนถงวนท 31 พฤษภาคม 2561

ราคาคาสงจองรวมคาบรรยายแตละภาค ม ๓ ประเภท ๑. สงจองประเภทรบดวยตนเองชดละ ๑,๓๐๐ บาท ๒. สงจองประเภทไปรษณยลงทะเบยน ๑,๙๐๐ บาท ๓. สงจองประเภทไปรษณยดวนพเศษ (EMS) ๒,๕๐๐ บาท (สาหรบภาคสอง สมยท ๗๐ [สมยทผานมาแลว] เปดรบจองวนท ๑ พฤศจกายน ๒๕๖๐ ถงวนท ๑

ธนวาคม ๒๕๖๐) การสงจองทางไปรษณยใหสงธนาณตหรอตวแลกเงนไปรษณย สงจาย ปณ. ตลงชน ในนามเลขาธการ

สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา พรอมทงสงซองเปลาจาหนาซองถงตนเอง พรอมตดแสตมป ๑๕ บาท (เปนคาลงทะเบยนไปรษณย) เพอทสานกอบรมฯ จะไดจดสงใบเสรจรบเงนคนให5

“รวมคาบรรยายเนต” ทจดพมพน ยาวามเฉพาะภาคปกตเทานน ไมมการจดพมพคาบรรยายของ

ภาคคาและภาคทบทวน นกศกษาตองจดเลคเชอรในภาคคาและภาคทบทวนเอง ขอแนะนาการสงจอง นกศกษาจะตองเขาใจวา รวมคาบรรยายเนตจะพมพอาทตยตออาทตย

หลงจากสอนวชานน ๆ แลวไปแลวประมาณ 2 สปดาห

5

http://www.thethaibar.or.th/thaibarweb/files/Data_web/3_%20Kong_Borikan/Borihan_Kansueksa/10_How_to_Book

_Include_Subtitles.pdf

ห น า | 4

เชน เรยนภาคปกต สปดาหท 1 วนท 21 พ.ค. 61 – 25 พ.ค. 61 คาบรรยายเลม 1 จะออกในตนสปดาหท 3 คอวนท 4 ม.ย. 61 ไปเรอย ๆ แบบนทกสปดาห

เชนน เมอเรยนภาคปกต สปดาหท 14 วนท 20 ส.ค. 61 – 24 พ.ค. 61 คาบรรยายเลม 14 จะออกในตนสปดาหท 16 (ซงเปนสปดาหสดทายของการเรยน) คอวนท 3 ก.ย. 61 และกวาจะเรยนจบสปดาหท 16 วนท 3 - 7 ก.ย. 61 คาบรรยายเลม 16 จะออกในวนท 17 ก.ย. 61 ซงจะใกลกบวนสอบคอวนท 30 ก.ย. 61 และ 7 ก.ย. 61 มากจนเกนไป !

เชนน นกศกษาจะตองสงคาบรรยาย กอนสมยทจะเรยน 1 ป มาเกบไวลวงหนา เพอนาไปอานในสมย

ทจะเรยน เชน ปจจบน นกศกษาอยป 4 ตงใจวาปหนาจะเรยนเนตบณฑตสมย 72 เชนน จะตองรบสงคาบรรยายของปนคอสมย 71 มาเกบไวทนท เพอทจะไดนาไปใชเปนหลกในการเรยนปหนา

สวนนกศกษาเมอถงเวลาเรยนสมย 72 แลว จะสงของสมย 72 ดวยหรอไม เปนดลพนจของนกศกษา แตผเขยนแนะนาวาควรสงของสมย 72 เพมอก เพอนามาเปรยบเทยบดกบของสมย 71 วา มขอกฎหมายหรอฎกาใดเพมเตมบางหรอไม ทานอาจารยมขอสงเกตทนาสนใจใดบางหรอไม จะไดนามาเตรยมสอบไดอยางทนทวงท

ทหนกไปกวานนคอ อาจมนกลงทนทสงคาบรรยายเนตในสมยนไปจานวนมาก ๆ เชนสงไปในราคาชดละ 1,300 บาท แลวรอปหนามากนาออกขายแกนกศกษาทตองการนาไปเรยนใหทนทวงท ในราคาชดละ 1,900 บาทบาง มากกวา 2,000 บาทบาง เชนน นกศกษาจงควรซอเกบไวเองแตเนน ๆ หากไมอยากอดหนนธรกจน

ผเขยนมขอสงเกตวา จากการเรยนเนตทผานมา เทาทไดยนทานอาจารยพดคอ หากสงใดอยในคาบรรยายเนต สงนนกสามารถนามาออกสอบเนตไดอยางไมคลางแคลงใจ แตทงนกไมแนเสมอไปวา อะไรทไมอยในคาบรรยายเนตแลวจะออกไมได ฉะนน นอกจากนกศกษาจะตองอานรวมคาบรรยายแลว กควรเขาฟงในคาบวชาทเลอกไวแลวดวย

5. คะแนนทสอบผาน ***แตละกลมวชา ตองการคะแนน 50 คะแนนขนไป จาก 100 คะแนน (กลมละ 10 ขอ ๆ ละ 10

คะแนน) เทานน นกศกษากจะถอวาเปนผสอบผานในกลมวชานน ๆ แลว เมอสอบไดครบ 4 กลมแลว (โดยจะสอบไดกลมใด กลมหนง ในสมยใด ๆ รวมกน กได) จงจะมสทธ

สอบปากเปลา เพอจบเปนเนตบณฑต 6. การประกาศผลสอบเนตบณฑต จะประกาศโดยจดลาดบตามคะแนนของผสอบได โดยจะเรมตนจากลาดบท 1 ไปจนถงทสดทายของ

กลมผทสอบเนตไดภายในสมยการศกษาเดยวกนใหหมดเสยกอน จากนนจงคอยตอดวย ผทสอบไดคะแนนสงสดไปจนถงผทไดคะแนนนอยสด ทสอบเนตมากกวา 1 ปการศกษา

ห น า | 5

ซงหากทานไดตงใจศกษาจนไดมชอปรากฏในหนาแรกของประกาศลาดบคะแนน กคงจะเปนทชนใจและภาคภมใจของครอบครวอยางมากทเดยว จงขอใหตงใจไวใหมาก

“ความซมซาบ เปนเคลดลบในเรองของความจา” ศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร

7. หลกการอานคาพพากษาศาลฎกา และเรองเกยวกบคาพพากษาศาลฎกา

7.1 วาดวยคาพพากษาศาลฎกา ทานศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร อธบายวา “แมวาคาพพากษาศาลฎกาจะไมใชตวบทกฎหมาย

แตคาพพากษาศาลฎกานนกมนาหนกนาเชอถอ ในแงทวา ศาลฎกาเปนศาลสงสดของประเทศ ผพพากษาศาลฎกาเปนผพพากษาทมอาวโส มประสบการณในงานดานพจารณาพพากษาอรรถคดมานานป ทงคดแตละคดทขนสศาลฎกากไดผานการใครครวญและกลนกรองของศาลอทธรณ และศาลชนตนมาแลวถงสองชน”

และนบแตมการปฏรประบบงานศาลยตธรรมในครงรชกาลท 5 นน ศาลทงหลายกถอเปน “นตประเพณ” ทศาลลางจะถอปฏบตตามแนววนจฉยของศาลฎกา และยดถอหลกนจวบจนปจจบน 6

คาวา “นตประเพณ” น มคาอธบายในประมวลจรยธรรมขาราชการตลาการ วา “หมายถง แนวปฏบตของผพพากษาในทางอรรถคด ซงมไดมบทบญญตของกฎหมายกาหนดไว แตเปนเรองทบรรพตลาการยดถอกนมาวาถกตองและปฏบตตาม เชน ศาลลางยอมจะพจารณาพพากษาคดตามแนวบรรทดฐานของศาลสง”7

7.2 ในกรณคาพพากษาศาลฎกาขดแยงกน ทานศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร กอธบายวา “ในกรณทคาพพากษาศาลฎกาหลายฉบบขดหรอ

แยงกนเอง ศาลลางกมกจะถอเอาคาพพากษาศาลฎกาซงวนจฉยในประเดนนนโดยทประชมใหญของศาลฎกาเปนหลก

หรอถาหากเปนคาพพากษาศาลฎกาธรรมดาขดแยงกน กมกจะถอคาพพากษาศาลฎกาฉบบลาสด” 8 7.3 แหลงเผยแพรคาพพากษาศาลฎกา คาพพากษาศาลฎกา ปจจบนน ชองทางหลกทเผยแพรคาพพากษาฎกานน มอย 3 แหลงขอมล

6 ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนานกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 96 7 สานกงานศาลยตธรรม, ประมวลจรยธรรมขาราชการตลาการ, พมพครงท 3. ม.ป.ท. 2552 หนา 4

8 ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนานกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 96

ห น า | 6

1) “ฎกาศาล” : คาพพากษาศาลฎกา ฉบบทจดพมพโดย “ศาลฎกาและสานกประธานศาลฎกา” เดมทฎกาชองทางน เรมตงแตป 2529 โดย “สานกงานสงเสรมงานตลาการ กระทรวงยตธรรม” เปนผ

จดพมพ : นกกฎหมายหลายทานจะเรยกฎกาทจดพมพจากแหลงนวา “ฎกาสงเสรมฯ” ตอมาเมอมการแยกศาลยตธรรม ออกจากกระทรวงยตธรรม ในป 2543 สานกงานสงเสรมงานตลาการก

ถกยบเลก ชองทางเผยแพรฎกาน กเปลยนมาเปนหนาทของ “สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม สานกศาลยตธรรม” แทน9 แตนกกฎหมายกยงตดปากเรยก ฎกาของสานกงานศาลยตธรรมน วา “ฎกาสงเสรมฯ” อยด

สดทายเมอป 2557 หนาทดงกลาวไดมาอยท “ศาลฎกาและสานกประธานศาลฎกา” ในการรวบรวมและจดพมพคาพพากษาฎกาแทนสานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม

เราอาจเรยกฎกาทจดพมพในชองทางนวา “ฎกาศาล” จดสงเกตคอ ปกหนงสอจะเปนส ๆ บรรณาธการปจจบนคอ “ทานอาจารยประเสรฐ เสยงสทธวงศ”

2) “ฎกาเนต” : คาพพากษาศาลฎกา ฉบบทจดพมพโดยเนตบณฑตยสภา โดยเนตบณฑตยสภานน เปนแหลงทรวบรวมคาพพากษาฎกามากอนฎกาสงเสรมฯ มาอยางยาวนานมาก

เราอาจเรยกฎกาทจดพมพในชองทางนวา “ฎกาเนต” จดสงเกตทปกจะเปนสขาวเทานน บรรณาธการปจจบนคอ “ทานอาจารยสมชย ฑฆาอตมากร”

3) คาพพากษาศาลฎกา ทเผยแพรในเวบไซตระบบสบคนคาพพากษาและคาสงคารองศาลฎกา http://deka.supremecourt.or.th (ในการสอบระดบผชวยผพพากษานน ฎกาทง 3 แหลงน สามารถนามาออกสอบไดหมดทงสน แตสวนใหญแลว มกจะเปน “ฎกาศาล” คอแหลงท 1 มากทสด)

7.4 เนอหาในคาพพากษาฎกาทเผยแพร

1) คาพพากษาศาลฎกาทจดพมพจากแตละแหลงนน จะมจานวนฎกาไมเทากน และมเนอหาทยอไมเหมอนกน ทงนขนกบดลพนจของกองบรรณาธการแตละแหลง 2) ลกษณะของคาพพากษาฎกาแตละฉบบทเผยแพรนน จะม 3 สวนหลกคอ - ยอสน - ยอยาว - หมายเหตทายฎกา (ถาม)

9 วรช ชนวนจกล (บรรณาธการ), คาพพากษาศาลฎกา พทธศกราช 2557, ม.ป.ท., ม.ป.ป. หนาบรรณาธการแถลง

ห น า | 7

3) “ยอสน” คาพพากษาศาลฎกาฉบบทจดพมพโดยศาลมกจะยาวกวาฉบบทจดพมพโดยเนตบณฑตยสภา เพราะ “ฎกาเนต” นน มกจะกรองเฉพาะขอกฎหมายสาคญลงไวในสวนของยอสน แต “ฎกาศาล” มกจะมขอเทจจรงทสาคญมาลงไวดวย ความนยมสวนใหญของผอานฎกาคอจะอานยอสน เพราะจะไดหลกกฎหมายทรวดเรวกวาการอานยอยาว แตขอเสยคอ ทานอาจจะไดขอเทจจรงและจดนาสงเกตทไมรอบดาน ไมวาฎกาศาล หรอฎกาเนต คาพพากษาฎกาจะพมพประมาณเดอนละ 1 ฉบบ เมอครบ 1 ป กจะมทงหมด 12 เลมของปนน ๆ

และเมอครบป กจะม “สารบาญฎกา” ออกปละ 1 เลม เพอสรปวาในปนน ๆ แหลงทจดพมพฎกานนไดเผยแพรฎกาใดบาง และแตละฎกานน มเนอหาอะไรบาง โดยในสารบาญฎกาน จะมแตเฉพาะ “ยอสน” ของแตละฎกา

4) “ยอยาว” คอสวนทอยหลงยอสน จะเรมตนตงแตคาวา “โจทกฟอง....” หรอ “ผรองยนคารอง...”

“คดสบเนองจาก....” แลวไลเรยงขอเทจจรงของแตละคดไปวามการดาเนนกระบวนพจารณาอยางไรกนบาง ศาลลางพพากษาอยางไรบาง จนมาถงศาลฎกา ขอความทผอานจะตองเรมอานคอคาวา

“ศาลฎกาวนจฉยวา ขอเทจจรงฟงยตวา.....” : หากมขอความในสวนน จะแสดงใหเหนวาคดนมขอเทจจรงอะไรบาง และขอเทจจรงในสวนน กคอสวนทกรรมการจะนาไปดดแปลงเปน สวนของขอเทจจรงในขอสอบ ได

หรอ “ศาลฎกาวนจฉยวา คดมปญหาทตองวนจฉยวา......” สวนนจะเปนสวนสาคญ ตงแตการตงประเดนทตองวนจฉย – การวางหลกกฎหมาย – การดงขอเทจจรงลงมาปรบบท – การสรปผลทางกฎหมาย

และจะดาเนนกระบวนการวนจฉยแบบน ตงแตตงประเดน ไปจนถงสรปผล จนจบทกประเดน แลวจง

ม “คาพพากษาหรอคาสง” ในยอหนาสดทายวา “พพากษายน” “พพากษาแกเปนวา... นอกจากทแกใหเปนไปตามคาพพากษาศาลอทธรณ” “พพากษายกฎกาของจาเลยท 2 คนคาธรรมเนยมศาลทงหมดชนฎกาใหแกจาเลยท 2” “พพากษายกคาพพากษาศาลชนตน ใหศาลชนตนพพากษาใหมตามรปคด คาฤชาธรรมเนยมชนฎกาให

ศาลชนตนรวมสงเมอมคาพพากษาใหม” (ฎ.616/2548) “พพากษายกคาสงศาลชนตน ใหศาลชนตนสงสานวนใหอธบดผพพากษาศาลแรงงานกลางวนจฉย

เสยกอนวา คดนอยในอานาจของศาลแรงงานหรอไมแลวดาเนนการตอไป คาฤชาธรรมเนยมในชนฎกาใหเปนพบ สวนคาฤชาธรรมเนยมในศาลชนตน ใหศาลชนตนมคาสงเมอมคาพพากษาหรอคาสงใหม” (ฎ.842/2548) เปนตน

ในยอหนาสดทายของ “ยอยาว” กคอสวนของ “คาพพากษาหรอคาสง” ทยกตวอยางมาน จะไมปรากฏใน “ยอสน” เลย !

ห น า | 8

ฉะนนหากทานไมอานยอยาว กไมอาจทราบไดวา แทจรงแลวศาลฎกาทานจะพพากษาหรอสงประการใด ซงจะมผลกระทบมากตอผทสอบผชวยผพพากษา เวลาทานเจอคาถามทวา “หากทานเปนศาล จะดาเนนกระบวนพจารณาอยางไรตอไป” เพราะเหตททานจะตองนาความรในสวนนไปตอบใหได และทานจะไดความรนมา ตอเมออาน “ยอยาว” เทานน

5) “หมายเหตทายฎกา” เปนขอความคดทางกฎหมายของผหมายเหต ททาใหเราเกดความเชอมโยงเรองตาง ๆ ทเกยวของกบขอเทจจรงในคดนน ๆ ได และทาใหเราแตกฉานในเชงวชาการและการเปรยบเทยบฎกามากขน เพราะทานจะเทยบหลกกฎหมายหรอฎกา ททงคลายกนและแตกตางกนมาใหด เปรยบเทยบกบหลกกฎหมายในคดทหมายเหตนน 7.5 ขอสงเกตการคนหา การคนหาฎกานน ถาทานมเลขฎกาทจะคนหาแลว ใหทานไปทฎกาของปนน ๆ แลวหยบสารบาญฎกาของปนน หากปนนยงไมมสารบาญฎกา ใหหยบฎกาเลมสดทายในปนนทม แลวเปดดในสวนตนวา “เลขฎกาททานหานน อยทเลมใด หนาใด” จากนน คอยไปหาจากเลมนน หนานน อกท

หากทานหาแหลงแรกแลวไมเจอ ใหไปดของอกแหลงดวยวธเดยวกนดงกลาว 7.6 ขอสงเกตการอานฎกา เมอทานไดฎกาททานตองการแลว การอานฎกานน ทานจะตองรหลกกฎหมายทฎกานนใชกอน กจะ

อานเขาใจฎกานนไดด และทานจะแยกแยะไดวา ขอความใดเปนตวบทธรรมดา สวนใดเปนขอเทจจรงเฉพาะเรองทนาสนใจ สวนใดคอการปรบบทกฎหมายของศาลฎกา แลวศาลพพากษาหรอสงอยางไร – หากเรมอานฎกา โดยทยงเขาใจหลกกฎหมายทจะใชกบเรองนนไมดพอ นบวาไมไดประโยชนอนใดนอกจากอานเพยงนกสนกเฉย ๆ

อกประการทนกศกษาสงสยคอ “ตองจาเลขฎกาหรอไม ?” นกศกษาตองเขาใจวา ระบบกฎหมายของไทยอาศยหลกการ ป.พ.พ. มาตรา 4 เปนใหญ คอตองใช

กฎหมายลายลกษณอกษรเปนสาคญตามนตวธในระบบ Civil Law ฉะนน ถาอยากจะจาเลขจรง ๆ ขอใหนกศกษาจดจาเลขในตวบททสาคญใหได ไมตองเอาเวลามานงจาเลขฎกา ฎกานนหากจะจาให FOCUS ไปทเหตผลทางกฎหมายของฎกานน เปนสาคญทสด กลาวคอไมตองจาเลขฎกา แตใหจาเหตผลในฎกาจะตรงวตถประสงคกบการอานฎกาอยางแทจรง

อยางไรกด หากฎกานนสาคญหรอนาสนใจ ทานควรบนทกเลขฎกานนกากบเนอหาของฎกาททานจดบนทกไวดวย เพอประโยชนในการคนควาฉบบยาว หรอไวอางองในการปฏบตงานหรอทางวชาการตอไป

7.7 ประเภทของฎกา

ผเขยนพบวาการอานคาพพากษาฎกานน อาจแยกประเภทฎกาไดอยางนอย 3 ประเภทคอ 1) “ฎกาทตดสนตามตวบท” : ฎกาจาพวกน เราไมจาตองจดจา เพราะการทองตวบทได กสามารถทา

ใหเราปรบขอเทจจรงไดผลตรงตามฎกานนอยแลว

ห น า | 9

2) “ฎกาวางหลก” คอฎกาทอธบายหลกการในตวบท หรอวางหลกการทตวบทไปไมถง : ฎกาจาพวกนคอ ฎกาทสาคญ

3) “ฎกาขอเทจจรงเฉพาะเรอง” ฎกาประเภทท 3 คอ ฎกาทตดสนขอเทจจรงเฉพาะเรอง อาจไมมการวางหลกกฎหมายใดเพมเตม แตอาจมขอกฎหมายทนาสนใจกบขอเทจจรงในคดนน ๆ

หลกการและเทคนคการเขยนตอบขอสอบกฎหมายทกระดบชน

ความสาคญของการฝกเขยนตอบขอสอบกฎหมาย

“การเรยงคาพพากษาเปนกจสาคญในหนาทผพพากษา”10ฉนใด การเรยงคาคความหรอเอกสารทาง

กฎหมายตาง ๆ ของพนกงานอยการและทนายความกยอมเปนกจสาคญในหนาทของเขาฉนนน แตวธการเรยงรอยถอยคาตาง ๆ ไดนน จะตองมาจากพนฐานการเรยนกฎหมายและการซกซอมฝกฝนเขยนตอบวนจฉยปญหากฎหมายโดยใหเหตผลทางกฎหมายประกอบไวไดดเยยมเสยกอน ความสาคญของการถายทอดเหตผลทางกฎหมายน ทานอาจารยกาพล ภสดแสวง อธบายชดเจนวา “การใชเหตผลในการเรยงคาพพากษาหรอคาสง หรอการสรปสานวนทาความเหนวาควรฟองหรอไมฟองเปนสงทสาคญอยางยง หากใชเหตผลไดอยางถกตอง ตรงกบปญหาทวนจฉยและไมมทางโตแยงใหเหนเปนอยางอนได ยอมสรางศรทธาความเชอมนทประชาชนมตอหนวยงานของรฐใหเพมพนยงขน แตหากมการใชเหตผลทไมตรงกบเรองหรอมขอโตแยงไดงายมาใชในการวนจฉย ยอมทาลายความศรทธาทประชาชนมตอศาลใหหมดสนไป”11

การททานจะสามารถถายทอดเหตผลทางกฎหมายใหออกมาเขยนนนได จะตองฝกฝนการเขยนตอบขอสอบกฎหมายจานวนมาก เพอใหขดเกลาตนเองทงทาง “ศาสตร” และ “ศลป” จนชาชองอยางแทจรง

ปจจบน ทางสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ทานคงเลงเหนถงประโยชนในขอนเชนกน จงไดรเรมจดใหมโครงการอบรมหลกการเรยนและเทคนคการเขยนตอบปญหากฎหมายวธสบญญตมาแลวถง 2 รน ในปการศกษา 2560 ขอเรยนวา การเขยนตอบทดนน ไมอาจเกดขนไดเพยงขามคนหรอขามเดอน ทานอาจตองฝกปรอเปนแรมปเพอใหทานใชกฎหมายไดคลองและยงตองวองไวในการคดสรรถอยคาทไมซากนมารงสรรครอยแกวออกมาเปนผลตภณฑชนดททานตองการนาเสนอตอทานกรรมการผตรวจใหจงได 10 ขาวศาล. เลม 2, ฉบบท 27, 15 พฤศจกายน 2475. อางถงใน ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนา

นกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 200-201 11 อ.กาพล ภสดแสวง. “การใชเหตผลทางกฎหมาย”. ดลพาห. เลมท 3 ปท 64, กนยายน – ธนวาคม 2560 หนา 156.

ห น า | 10

เมอไดอานขอความในภาค 3 : หลกการและเทคนคการเขยนตอบขอสอบกฎหมาย เนตบณฑต อยการผชวย และผชวยผพพากษา ทงหมดแลวน ขอใหทานรเรมการฝกเขยนตอบขอสอบในทนท ใครจะทราบวาถาทานเปนเจาเมองทขยนกวาคนอน กรงโรมของทานอาจจะสรางเสรจกอนกาหนดกเปนได !

หลกการและเทคนคการเขยนตอบขอสอบทกประเภท

1. หลกการพนฐานในการคด – เขยนตอบขอสอบ

1) ใจเยน สขม รอบคอบ ! 2) แปลขอเทจจรงทกทอน เปนคาตอบในหว 3) กวาดดขอเทจจรงใดทเราไมไดใช นนเทากบเราถกหกคะแนนแลว 4) ใชไฮไลทแตมขอเทจจรงทสาคญ + ขอเทจจรงทยงคดไมออก ไวกนลมตอบ 5) ทดดวยตวเลขมาตรา (เพอใหสน และไมใหลมเขยนเลข) 6) ไลคาตอบเปนหวขอใหญกอน 7) เรยบเรยงประเดนยอยออกในแตละประเดนใหญ 8) ลงมอเขยนตามลาดบทวางไว 9) ยดมนหลก “ตนตนเตน กลางกลมกลน จบจบใจ” 10) ใชถอยคาตามตวบท 11) ใชคาเชอมใหอานลนไหล 12) Sense แรก มกถก – ถาไมชวรแลวแก มกผด 13) ตนจนจบ ตองใช สมาธ สมาธ สมาธ!

2. การทาความเขาใจ “ถอยคาในขอสอบ”

ถอยคาทใชในขอสอบนน ผสอบพงระมดระวงในการอานคาถาม แลวตองทาความเขาใจใหชดเจนวา คานน ๆ เปน “คาในขอเทจจรง” ตามธรรมดา หรอเปน “คาในขอกฎหมาย” แลว 12 ในกรณทคานนเปน “คาในขอเทจจรง” ตามธรรมดา กจะตองผานกระบวนการ “ปรบบท” คอ ปรบขอเทจจรง ตามทปรากฏใน คาในขอเทจจรงตามธรรมดา นน ใหเขากบขอกฎหมาย แลวแสดงผลลพธของการ

12 ผเขยนประยกตจากความรททานศาสตราจารยพเศษ ไพโรจน วายภาพ เคยกรณาถายทอดให

ห น า | 11

ปรบบทใหทานผตรวจเหน เชน นายแดงอาย 18 ป ทานตกรรม .......... เหนเชนนเราตองปรบกอนเลยวา นายแดงจงเปนผเยาวตามป.พ.พ. มาตรา 19 เพราะยงมอายไมครบ 20 ปบรบรณ คาอกประเภทหนง คอ “คาในขอกฎหมาย” เชน ขอสอบออกวา “รอยตารวจเอกหนม พนกงานสอบสวน สถานตารวจภธรหมส รบตวผตองหาแลวแจงขอหาวา....” เชนน ผตอบไมตองมานงปรบวา “รอยตารวจเอกหนม เปนเจาพนกงานซงกฎหมายใหมอานาจและหนาททาการสอบสวน จงเปน “พนกงานสอบสวน” ตามป.ว.อ. มาตรา 2(6)” เชนน ไมตองปรบ ! เพราะขอสอบเขาบอกเองเสรจสรรพแลววาเปนพนกงานสอบสวน จงไมมประเดนใหเราตองมาปรบบทเพอตอบคาถามอะไร อยางไรกด มคาในขอกฎหมายทเปนคาลวง พงระวงดวยเชนกน เชนคาวา “มดจา” นน บางทอาจไมไดหมายถงมดจาจรง ๆ เพราะขอสอบใชคานในฐานะทเปนคาตามภาษาชาวบานเทานน เราจงอาจตองวนจฉยอยดวา เปนมดจาตามป.พ.พ. มาตรา 377 จรงหรอไม

3. หลกการคดพจารณาขอสอบกฎหมาย

หลกการคดพจารณาขอสอบกฎหมาย ในหนงสอ “คาแนะนานกศกษากฎหมาย” โดยทานศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร ไดอธบายวา

“วธการวนจฉยปญหากฎหมายซงเปนทยอมรบกนทวไปวา เปนวธการทถกตองและใหผลดทสด มเกณฑกาหนดดงน คอ:

1. กาหนดประเดนในปญหานนใหแจงชดเสยกอนวามประการใด 2. พจารณาประเดนนน ๆ ทกแงทกมม และหาคาตอบตาง ๆ ทจะเปนไปไดสาหรบประเดนนน 3. เมอคดหาคาตอบในดานตาง ๆ ไดแลว ควรทงปญหานนไวชวระยะเวลาหนง* แลวจงพจารณา

คาตอบเหลานนวาเหมาะสมหรอไม หรอยงมชองวางอยประการใด เพอจะไดปรบปรงแนวคาตอบนนใหดขนเสยกอน

4. หลงจากทไดปรบปรงแนวคาตอบ และอดชองวางตาง ๆ แลว จงยอนกลบมาพจารณาเลอกคาตอบทดทสด จากบรรดาคาตอบทไดเลอกสรรไวกอนหนานนแลว”

เทาทผเขยนหาขอมลวธการเขยนตอบมา พบวาหลกการททานอาจารยธานนทรใหไวน เปนหลกการท

ครบถวนและแยบคายมากทสด จงขอยกมาใหพจารณากน ขอสงเกต *สาหรบขอ 3. ทวา “เมอคดหาคาตอบในดานตาง ๆ ไดแลว ควรทงปญหานนไวชว

ระยะเวลาหนง แลวจงพจารณาคาตอบเหลานนวาเหมาะสมหรอไม หรอยงมชองวางอยประการใด” นน : ผเขยนเหนวา วธการเชนน สามารถประยกตใชกบการสอบในปจจบนทมจานวนขอมากแตเวลานอย วา ผสอบอาจใชวธการคดหาคาตอบใหแลวเสรจเปนขอ ๆ ไป เมอเสรจสนทกขอแลว พอวนกลบมาพจารณาขอเดมเพอจะลงมอเขยนตอบ กถอเปนโอกาสดทไดทอดเวลาไวชวระยะหนง เพอกลบมาแกปญหาเสนผมบงภเขาไดด ทคดไมออกในทแรก พอไปดขออนมาแลวกลบมาขอเดม อาจจะไดมมมองใหมทาใหมองเหนกเปนได ซงผเขยนเองกไดรบผลดเชนนบอยครงนก

ห น า | 12

4. วาดวยรวมขอสอบเกา และความสาคญของการฝกทาขอสอบเกา

หวใจของการเรยนและสอบวชานตศาสตรนน นสตนกศกษาคงทราบดอยแกใจวา การวดผลดวยการสอบขอเขยนนนจะสอบกนดวยขอสอบอตนย คอเขยนออกจากความรความเขาใจในตวนสตนกศกษาเอง เชนน ทานจะตองถายทอดออกมาเปนภาษากฎหมาย คอการแสดงความรดวยภาษาเขยนโดยใชถอยคาอยางนกกฎหมาย หากทานหมนเพยรศกษาหาความรดวยการอานหรอเขาฟงบรรยายเพยงอยางเดยว ยอมไมเพยงพอตอการสอบขอเขยนผานไดแน จงตองฝกหดนาขอสอบเกามาลองทาและหดเขยนตอบขอสอบบอย ๆ และหากทานมอาจารยผตรวจดท การเขยนของทานจะไมเสยเปลา ซาการตรวจนนยงทาใหทานเขยนเกงขนอยางกาวกระโดดเลยทเดยว และทานตองไมลมวา ทเราสอบ ๆ กนนน คอ “แขงกนเขยน ไมไดแขงกนอาน”

สาหรบตวเลมขอสอบเกาและธงคาตอบน ไมวาจะขอสอบเกาเลมสนามเนตบณฑต สนามอยการผชวย หรอผชวยผพพากษา กจะมจานวนขอสอบเยอะมาก โดยไลลาดบตามปทจดสอบไว ผเขยนจงใชวธการทาแถบสขางเพอใหเปดไดงายวา ขอสอบปใด อยตาแหนงใด

บรเวณดานขางของหนงสอรวมขอสอบเนตบณฑต ผเขยนทาแถบส (ระบายเอง) โดยไลระดบเปนวา แถบหนงคอขอสอบสมยหนง แตอยางไรกดในแตละภาค จะมสอบ 2 กลมวชา ดงนน จงทาไวโดยเปนสองชวงใหญไปเลย โดยชวงหนงคอ 1 กลมวชา แตละกลมวชากใชสตางกนจะไดจาได แลวจากนนกใชดนสอ เขยนบรเวณแถบสแตละแถบวาเปนขอสอบสมยใด สาหรบรวมขอสอบผชวยผพพากษา และขอสอบอยการผชวย เปนขอสอบทไลตามลาดบปทจดสอบ แตในแตละปนนจะสอบหลายวน แตละวนสอบคนละวชา ผเขยนจงใชวธทาแถบสไลระดบลงมาครงเดยวจบ (คอจะแบงชวงกลมแพงและชวงกลมอาญาแบบหนงสอขอสอบเนตไมได) แตครงน ในแตละชวงของระดบแถบนน จะแบงซอยออกเปน 3 แถบ (คอใน 1 ชวง ทาแถบส 3 แถบ) โดยแบงเปนวนสอบวนแรก (แพง-อาญา) ระบายดวยสชมพ พอวนสอบทสอง (พยาน-พระธรรมนญ-รฐธรรมนญ-วชาเลอก-องกฤษ) กระบายดวยสมวง พอวนสอบทสาม (ว.แพง-ว.อาญา) ระบายดวยสเขยว เนนวาทง 3 สน คอวนสอบสามวน เมอสอบในรอบเดยวกน เวลาระบายกจะระบายในอยในระดบเดยวกน เพอจะไดไมสบสนกบขอสอบวชาอนในรอบอนดวย และแนนอนวา เมอทาแถบสแตละปแลว กตองใชดนสอเขยนกากบเลขปวา เปนการจดสอบประจาปใด เพอใหเปดหาไดงายนนเอง

เมอทานทาเชนนกบหนงสอขอสอบเกาของทานแลว ทานจะเปดขอสอบมาทาหรอแมแตจะเปดหา

เพอศกษาธงกจะทาไดงายมากโดยไมตองพงพาสารบญเลย.

ห น า | 13

5. การจดระบบความคดในการเขยนตอบ

สงสาคญในการเขยนตอบคอ “การวางโครงสรางคาตอบ” หรอ “โครงคาตอบ”

โครงคาตอบนนเปนททเราเอาความคดของเราไปใส เพอลาดบวา เราจะตอบอะไรกอนหลง แลวในแตละหวขอทตอบ จะตอบรายละเอยดจดใดบาง โดยทาทพนทวางดานขางของกระดาษคาถาม ตวอยางโครงคาตอบเชน

เทานกพอแลว เพราะเราแคทดเองใหเราเขาใจเองเทานน และการทดดวยเลขมาตราจะเรวกวาการทด

ดวยขอความ วธนจะชวยใหเราไมพะวงกบตอนทกาลงเขยนตอบวา กลวจะลมวาตองเขยนเรองอะไร และจด

ละเอยดอะไรบาง เพราะเราไดวางโครงแตแรกแลววาจะเขยน “จดใหญ” และ “จดยอย” อะไรบาง อนง หากนสตนกศกษาจาเลยมาตราทใชตอบได กสามารถทดดวยการใชตวเลขแทนตวอกษรได ซงจะทา

ใหทาขอสอบไดรวดเรวขน อกทงจะไมทาใหเราลมนาเลขมาตรานนไปตอบอกดวย

1 …………………….. o 1.1………….. o 1.2………….. o 1.3…………..

ผล = A 2 ……………………..

o 2.1………….. ผล = B

3 …………………….. o 3.1………….. o 3.2…………..

ผล = C 4. ……………………..

o 4.1………….. ผล = D

สรป : A , B , C, D

ห น า | 14

6. ประเภทขอสอบกฎหมายและการเขยนตอบขอสอบแตละประเภท

ดงเดมมานน ขอสอบกฎหมายม 2 ประเภทคอ ขอสอบบรรยาย และขอสอบอทาหรณ(หรอขอสอบตกตา) อยางไรกด ในระดบมหาวทยาลยปจจบน จะมขอสอบจาพวกอทาหรณควบบรรยาย ดวย กลาวคอม

ปญหาตกตาใหเราวนจฉย แตในขณะเดยวกนบางปญหาในขอนน กมประเดนทางวชาการใหแจกแจงดวย ซงจะไดอธบายตามลาดบดงน

7. หลกการเขยนตอบขอสอบบรรยาย

ขอสอบบรรยาย คอขอสอบทถามวา อะไรคออะไร หรอถามเกยวกบลกษณะของสงทถาม ใหผตอบชแจง อธบาย แสดงความเหน หรอเปรยบเทยบ โดยไมมขอเทจจรงในขอสอบทผกมดใหผตอบตองตอบตามนน เชนถามวา

“รบชวงสทธ คออะไร มลกษณะแตกตางกบการแปลงหนใหมดวยการเปลยนตวเจาหน อยางไรบาง จงอธบาย” เปนตน

ในเบองตน การตอบขอสอบบรรยาย ควรมหลกการเขยนดงตอไปน

หลกการเขยนตอบขอสอบบรรยาย 1. ตอง “อธบาย” ประเดนทจะอภปรายกอน 2. จากนนเราตองให “ขอพจารณา” ในแตละประเดนไปตามโครงทวางไว 3. จดหา “ตวอยาง” ใหผตรวจอานแลวเหนถงความเขาใจในกฎหมายของเรา 4. รจก “เปรยบเทยบ” กบหลกเกณฑอนทคลายหรอตางกน 5. “ชขาด” ดวยการแสดงทศนะหรอความเหนของเรา โดยอาศย“หวงเหตหวงผลอนหนกแนน” ทกอปร

ดวยเหตผลของนกกฎหมาย 6. เสรมทพดวยการเปดเผย “ความเหนของครบาอาจารยชนผใหญ” และ “คาพพากษาฎกา” ทเหนใน

ทานองเดยวกบเรา 7. “สรป” ขอความคดทอภปราย และถามจงหวะด อาจให “ขอนาสงเกตเพมเตม” ได

ลาดบการเขยนตอบเชนน เปนเพยงโครงความคดของผเขยนในรปแบบ Basic เทานน ผสอบจะตองรจกนาหลกการนไปประยกตใชกบขอสอบบรรยายแตละขอไป เพอใหไดรบคะแนนสงสดตามความสวยงามของการเรยบเรยงและเหตผลอนนาเชอถอของทานเอง

ขอควรระวง การนาหลกกฎหมายมาวางในกระดาษคาตอบ ผตอบควรใชคาวา “วางหลกวา” หรอ

“กาหนดวา” หรอ “บญญตให” แตอยาใชคาวา “บญญตวา” เพราะคาวา บญญตวา นน ผตอบจะตองนาตวบทกฎหมายมาวางโดยถกตองเปะทกคา ซงทาไดยากยงและเปนภาระโดยไมจาเปน

ห น า | 15

8. หลกการเขยนตอบขอสอบอทาหรณหรอขอสอบตกตา

ขอสอบอทาหรณหรอขอสอบตกตา : คอขอสอบทใหขอเทจจรงอนเปนฐานใหเราวนจฉยไปตามนน โดยการตอบขอสอบ

หลกการทาขอสอบอทาหรณ 1. Focus ไปทคาถามทายโจทยวา “วตถทเขาถามใหเราตอบ คออะไร” เสยกอน 2. เมออานคาถามทายโจทยแลว คอยวกกลบมาอานขอเทจจรงขางบนมาเรอย ๆ 3. ขณะทอานไป กทดไปดวยวา ตองใสเลขมาตราใดมาเปนหลกในการพจารณา + เหตผลคออะไร +

ผลคออะไร โดยใหทาในลกษณะ “โครงคาตอบ” ดงตวอยางขางตน 4. เมออาน + ทดโครงคาตอบ จดหมดขอแลว – ใหทาแบบนซาอกครงหนง ในการอานโจทยรอบท 2

: เพออานใหมหมดแลวเชคใหแนใจวา เราตรวจสอบหมดทกคาทกประเดนแลวจรง ๆ และในรอบ 2 น ใหตรวจดวา เราไดใชประโยชนจาก “ทกคา” ในขอสอบ เพอนามาตอบครบหรอไม – ถาไม สนนษฐานวาเราอาจตองถกหกคะแนนแลว

5. เมอเราไดโครงคาตอบทสมบรณแลว : กบรรเลงรอยแกวลงไปดวยการเขยนตอบลงกระดาษคาตอบ โดยใหเขยนไปตามลาดบโครงคาตอบทเราวางไวอยางดแลว : และสวนตว ผเขยนจะเขยนไป ดโครงคาตอบไป พรอมๆกบการอานโจทยใหมอกครงเปนรอบท 3 เพอเกบทกอยางไมใหเหลอซาก

6. ในขณะทเขยนนน ระลกทกครงวา ในการยกหลกกฎหมายมาวางในครงแรก ตองใสชอประมวลฯ หรอพ.ร.บ.ฯ ลงไปกอน 1 ครงเสมอ (หลงจากนนไมจาตองใสซาอกกได)

7. เชคดวยวา ไดเขยนไปครบตามประเดนทวางไวในโครงจรงหรอไม + แตละประเดนเราได “สรปผล” ไวแลวหรอไม

ถาครบถวนทกลาดบตามน แสดงวาทานตอบไดครบทกประเดนแลว

สาหรบการเขยนตอบขอสอบอทาหรณ ผตอบอาจทาได 2 วธหลก ๆ คอ

1. “วธวางหลกกฎหมายทงหมดกอน” แลวคอยเรมปรบบทวนจฉย วธน อาจเหมาะสาหรบผทเพงเรมเรยนกฎหมายตวแรก หรอยงไมมความเชยวชาญในการปรบใชกฎหมาย

หรอผทเรยนกฎหมายมาพอสมควรแตกลบพบคาถามทตนตอบไมไดแลวไมมนใจในคาถาม : ผตอบควรใชวธการตอบแบบนเพอเรยกคะแนนในสวนหลกกฎหมายทวางไวเบองตนกอน แมขอความตอๆมาจะเปนคาตอบทผด กยงไดคะแนนในสวนตนนนไปแลว นนเอง

ขอเสยของวธนคอ ผตอบบางคนไมเขาใจวา แมจะวางหลกกฎหมายทตองใชเปนเบองตนขางบนแลว เวลาปรบบท เมอตงประเดนในแตละขอทจะวนจฉยแลว ผตอบกตองดงหลกกฎหมายทตองใชตอบมาเขยนวางหลกในขนปรบบทอกครงหนง มใชวาเมอนสตนกศกษาวางหลกขางบนแลว พอเวลาปรบบทกเพกเฉยตอหลกกฎหมายแลวตอบแบบกาปนทบดนเอาเสยงาย ๆ แบบนยอมถกหกคะแนน เนองจากการตอบของเราจะไมมการปรบขอกฎหมายเขากบขอเทจจรงและไรเหตผล เพราะบอกแตวา ขอเทจจรงนทาใหผลลพธเปนอยางไรตามหลกกฎหมายขางตน เทานเอง ทสาคญคอ นสตนกศกษาพงเขาใจวา ไมใชหนาทของอาจารยผตรวจทจะตอง

ห น า | 16

กลบไปเปดดหนากอนนวานสตนกศกษาวางหลกทจะใชกบประเดนนวาอยางไรบาง แตนสตนกศกษาตางหากทตองทาหนาทนกกฎหมาย ดวยการอธบายและตอบปญหานนในลกษณะความเรยงทอานจากจดเรมตนไปยงจดสนสดโดยผตรวจไมตองเปดไปเปดมา แลวสามารถเขาใจไดอยางถองแทวาผตอบนนใชหลกกฎหมายอะไร และมเหตผลทางกฎหมายเพยงใด เปนประการสาคญ

และเมอผตอบเคยวางหลกกฎหมายทจะตองใชไปขางบนกอนนนแลว พอเวลาปรบบทในประเดนทจะตองใชหลกกฎหมายนน กตองหยบหลกกฎหมายนนมาเขยนอก วธนจงทาใหเสยเวลาเพราะทางานซาซาก

2. “วธอธบายแลวฟนธง” : ไมจาตองวางหลกกฎหมายขางบนกอน แตในขณะทกลาวถงขอเทจจรงท

กาลงตอบนน กคอยหยบยกหลกกฎหมายทตองใชในเรองนมาอธบาย แลวคอยปรบบทกได สาหรบรปแบบหรอ pattern พนฐานในการเขยนตอบแบบอธบายแลวฟนธงน อาจทาได 2 แบบ

รปแบบ 1 “กรณตามปญหาวา ประเดนทตองวนจฉย หรอไมนน จาตองพจารณา(ชอกฎหมาย)

มาตรา ซงวางหลกวา ประเดนทตองวนจฉย เมอขอเทจจรงปรากฏวา ขอเทจจรง จงเปนกรณท ปรบบทเขากบหลกกฎหมาย เพราะ เหตผลทางกฎหมาย (ถาม)

ดงน สรป ”

หรอ

รปแบบ 2 (สนกวา) “การท ขอเทจจรง นน เปนกรณท ปรบบทเขากบหลกกฎหมาย ตาม(ชอ

กฎหมาย) มาตรา เพราะ เหตผลทางกฎหมาย (ถาม) ดงน สรป ”

ลองศกษาตวอยางดงตอไปน ตวอยางการเขยนตอบขอสอบวชากฎหมายลกษณะนตกรรมและสญญา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

(ศนยลาปาง) ภาค 2/2554 “ดวยวธอธบายแลวฟนธง” นายหนงวาจางใหนายพด แดดอดร นกรองชอดงมารองเพลงในงานเลยงฉลองวนเกดครบรอบ 60 ป ของ

บดาตน ในวนท 20 มนาคม 2555 โดยคดคาจาง 100,000 บาท นายหนงไดชาระคาจางลวงหนาไวแลวเปนเงน 50,000 บาท อก 50,000 บาทจะชาระใหเมอเสรจงาน ทงน ในสญญามขอตกลงกนวา หากนายพดไมมาแสดงตามกาหนด จะยอมใหนายหนงปรบเปนเงน 50,000 บาท ในเชาวนท 20 มนาคม 2555 นายพดไดโทรมาแจงแกนายหนงวา ตนขอเลอนการแสดงเปนวนท 25 มนาคม 2555 เนองจากตดงานแสดงอนทใหคาตวเยอะกวา นายหนงไมพอใจจงประสงคจะเลกสญญาและเรยกคาเสยหายจากนายพด ขอใหทานตอบคาถามตอไปน 1. นายหนงจะสามารถเลกสญญากบนายพดไดทนทหรอไม เพราะเหตใด

2. เงนทนายหนงใหไวแกนายพดนน ถอเปนเงนมดจาตามกฎหมายหรอไม เพราะเหตใด

ห น า | 17

3. นายหนงจะมสทธเรยกเงน 50,000 บาททชาระลวงหนาใหนายพดคนไดหรอไม เพราะเหตใด 4. นายหนงใชสทธเลกสญญาแลว จะยงมสทธเรยกเบยปรบจากนายพดอยหรอไม เพราะเหตใด ตวอยางการเขยนตอบจรง “1. ประเดนตองวนจฉยประการแรกมวา หนงเลกสญญากบนายพดทนทไดหรอไม เหนวา ป.พ.พ. มาตรา

387 วางหลกวา ถาคสญญาฝายหนงไมชาระหน อกฝายหนงจะกาหนดระยะเวลาพอสมควร แลวบอกกลาวใหฝายนนชาระหนภายในระยะเวลานนกได ถาฝายนนไมชาระหนภายในระยะเวลาทกาหนดให อกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได โดยมาตรานเปนบทบญญตเรองการใชสทธเลกสญญาในฐานะบทหลก

กรณจาตองพจารณามาตรา 388 ซงเปนบทยกเวนทวางหลกวา ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพหรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลสาเรจไดกแตดวยการชาระหน ณ เวลามกาหนด และกาหนดเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดชาระหน อกฝายหนงจะเลกสญญานนเสยกได โดยมพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรา 387 เลย

เมอหนงวาจางใหพด แดดอดร มารองเพลงในงานเลยงฉลองวนเกดครบรอบ 60 ป ของบดาตน ยอมเปนกรณทวตถทประสงคแหงสญญาวาจางรองเพลงน วาโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลสาเรจไดกแตดวยการชาระหนดวยการมารองเพลงในวนเกดบดาหนงคอวนท 20 มนาคม 2555 เทานน จะมารองเพลงวนอนแทนยอมไมได การทพดโทรมาแจงหนงวา ขอเลอนการแสดงเปนวนท 25 มนาคม 2555 เนองจากตดงานแสดงอนทใหคาตวเยอะกวา ยอมเปนทาใหวนเกดบดาหนงนนไดลวงพนไป โดยพดมไดชาระหน หนงจงมสทธบอกเลกสญญานนเสยไดเลยทนทตามมาตรา 388 ซงเปนบทยกเวน โดยมพกตองบอกกลาวกอนตามมาตรา 387 ซงเปนบทหลก เลย

ดงน หนงเลกสญญากบนายพดไดทนทตามมาตรา 388 โดยไมตองบอกกลาวกอนตามมาตรา 387 2. ประเดนทตองวนจฉยตอมาคอ เงนทหนงใหไวแกพดนนเปนเงนมดจาหรอไมนน จาตองพจารณามาตรา

377 ซงวางหลกวา เมอเขาทาสญญา ถาไดใหสงใดไวเปนมดจา ทานใหถอวาการทใหมดจานนยอมเปนพยานหลกฐานวาสญญานนไดทากนขนแลว อนง มดจานยอมเปนประกนการทจะปฏบตตามสญญานนดวย ยอมแสดงใหเหนวา สงทจะเปนมดจาอนจะเปนสญญาอปกรณนน ตองเปนสงทมอบใหเพอเปนประกนการชาระหนประธานเทานน หากเปนการสงมอบสวนหนงของหนประธานให ยอมมใชมดจาตามกฎหมาย

การทพดคดคาจาง 100,000 บาท และหนงไดชาระคาจางลวงหนาให 50,000 บาท อก 50,000 บาทจะชาระใหเมอเสรจงาน แสดงวาเงน 50,000 บาททสงมอบใหพดแลวนน เปนเพยงการชาระหนประธานบางสวนเทานน มใชสงมอบใหเพอเปนประกนการทจะปฏบตตามสญญาประธานอนจะเขาลกษณะเปนมดจาซงเปนสญญาอปกรณตามมาตรา 377 แตอยางใด

ดงน เงน 50,000 บาททหนงมอบใหพดแลว จงมใชมดจาตามมาตรา 377 3. ประเดนตองวนจฉยประการทสามมวา หนงมสทธเรยกเงน 50,000 บาททชาระลวงหนาใหพดคนได

หรอไมนน เมอวนจฉยแลววา เงน 50,000 บาทชาระไปแลวนนเปนเงนสวนหนงของคาจางพดมารองเพลง อนเปนเงนสวนทปฏบตการชาระหนในสญญาประธาน แตเมอวนจฉยขางตนแลววา หนงใชสทธเลกสญญากบนายพดไดทนทตามมาตรา 388 เมอสญญาเลกกนแลว จาตองพจารณาผลแหงการเลกสญญาตามมาตรา 391 วรรค 1

ห น า | 18

ตอนตน ซงวางหลกวา เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจาตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม กลาวคอหากฝายใดไดรบมอบสงใดจากอกฝายมา กใหคนแกกนไปทงหมด

เมอพดไดรบเงนคาจางลวงหนามา 50,000 บาท และหนงใชสทธเลกสญญาแลว ผลแหงการเลกสญญายอมทาใหพดตองสงมอบเงน 50,000 บาทคนแกหนงเพอใหพดและหนงไดกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 วรรค 1 นเอง

ดงน หนงมสทธเรยกเงน 50,000 บาทคนจากพดไดตามมาตรา 391 วรรค 1 4. ประเดนตองวนจฉยประการสดทายมวา หนงใชสทธเลกสญญาแลว จะยงมสทธเรยกเบยปรบจากพด

อยหรอไม ในขอน สญญามขอตกลงกนวา หากพดไมมาแสดงตามกาหนด จะยอมใหหนงปรบเปนเงน 50,000 บาท ยอมเปนขอกาหนดเบยปรบ ตองดวยมาตรา 379 ซงวางหลกวา ถาลกหนสญญาแกเจาหนวาจะใชเงนจานวนหนงเปนเบยปรบเมอตนไมชาระหนกด หรอไมชาระหนใหถกตองสมควรกด เมอลกหนผดนดกใหรบเบยปรบ นนเอง

เบยปรบเปนสญญาอปกรณของสญญาวาจางรองเพลงอนเปนสญญาประธาน จงมมาตรา 384 วางหลกวา ถาการชาระหนตามทสญญาไวนนไมสมบรณ การทตกลงกนดวยขอเบยปรบในการไมปฏบตตามสญญานนกยอมไมสมบรณดจกน แมถงคกรณจะไดรวาขอสญญานนไมสมบรณ

อยางไรกด มใชทกกรณทหากสญญาประธานบงคบไมไดแลว เบยปรบจะตกไปดวยแตอยางใด การทสญญาอปกรณจะตกไปตามสญญาประธานน จะตองเปนเรองทสญญาประธานบกพรองในรากฐานของนตกรรมเสยทเดยว เชน สญญาประธานตกเปนโมฆะ หรอตกเปนโมฆยะแลวถกบอกลาง เปนตน เชนน เบยปรบซงเปนสญญาอปกรณจงจะตกไปตามสญญาประธานเพราะไมสมบรณตามมาตรา 384

แตกรณนมใชเรองทสญญาประธานบกพรองในรากฐานของนตกรรมแตอยางใด เปนแตเรองสญญาประธานถกบอกเลกเพราะความผดของพดทไมยอมชาระหนเทานน ผลของการเลกสญญาทเกดตามมาตรา 391 กไมกระทบสญญาเบยปรบซงยงสมบรณและมผลบงคบตามมาตรา 379 ตอไป กรณนจงไมตองดวยมาตรา 384 แตอยางใด

ดงน หนงยงคงเรยกเบยปรบจากพดไดตามมาตรา 379 เพราะเบยปรบไมตกไปตามมาตรา 384” นคอตวอยางการเขยนตอบดวยวธอธบายแลวฟนธง จะเหนไดวาอานไดลนไหล ผตรวจไมตองพลก

กระดาษคาตอบไปมาวาผสอบวางหลกขางตนอะไรไวบาง ขอเสยของวธการนมอยประการเดยวคอ หากผสอบไมมนใจในคาตอบของตน จะทาใหวางหลกไปแลว

ตอบผด และจะทาใหประเดนตอ ๆ มา อาจวนจฉยผดไปเสยทงหมดดวย เชนน จงตองมนใจในคาตอบของตนพอสมควรในการใชวธการน

ดงนน ขอแนะนาคอ ขอทเรามนใจ ควรใช“วธอธบายแลวฟนธง” ; สวนขอทเราไมมนใจ ควรใช “วธวางหลกกฎหมายทงหมดกอน” แลวคอยเรมปรบบทวนจฉย – กถอเปนวธการทเหมาะสม

ห น า | 19

อนง ผเขยนไดเรยบเรยงตวอยางเขยนตอบไวจานวนมาก ไวสวนทายของภาค 3 นแลว ขอใหลองศกษาตอทบทนนดวย

9. ขอหามเดดขาด 2 ประการในการเขยนตอบขอสอบอทาหรณ

1) “หามขมาเลยบคาย” นสตนกศกษาสมควรทจะไลเรยงลาดบการตอบไปตามหลกการขางตน อยาง “พงตรงไปทประเดน” ไมม

เหตอนใดใหตองรรอชกชากวาจะเขาประเดนได ผตรวจอานจะหมดอารมณลนเสยแลว 2) “หามเถยงขอเทจจรง อยาเพมขอเทจจรง”

บางคนชอบเขยนตอบในทานองวา “ขอเทจจรงตามคาถามนนไมสมเหตสมผล เหตการณทเกดขนนนสมควรทจะเปนเรองวา............. ดงน จงตองวนจฉยวา.............” แบบนไมได นอกจากทานไมไดคะแนนแลว กรรมการอาจมองวาทานเปนคนทเลนนอกเกม ไมรจกกตกาในการวนจฉยขอสอบกฎหมายวา ขอเทจจรงทอยในคาถามนน ไมวาจะแปลกพสดารหรอวตถารสกปานใด กยอมตอง “มด” ผสอบใหตองตอบตามนน

และทสาคญคอ เมอมขอเทจจรงในขอสอบอทาหรณมดตวเราแลว อยาเพมตวอยางใหมลงไปในขอสอบอทาหรณอก! หนาทของเรามเพยง นาขอเทจจรงทเขามอบให มาวนจฉยตามหลกกฎหมายเทานน.

10. ขอควรระวงการเขยนตอบขอสอบ : “ประเดนอาพราง”

“ประเดนอาพราง” : เจอหลม อยากระโดดขาม ใหกลบหลมแลวเหยยบเดนตอไป ขอเตอนใจของการเขยนตอบทกครงคอ นอกจาก “ประเดนโดยตรง” ทขอสอบมงใหเปน “วตถในการ

ตอบ” นนแลว : ทานจะตองคนหา “ประเดนอาพราง” ทปรากฏในขอสอบดวยวา ยงมประเดนอะไรซอนอยใหเราตองตอบเพมในฐานะทเปน “ประเดนยอย” หรอไม กลาวคอ อานโจทยแลวเขาไมไดถามตรง ๆ หรอก แตวามขอเทจจรงทอยในลกษณะทเชญชวนใหเราวนจฉย (ทงทอาจจะเปนกรณทไมวาจะวนจฉยหรอไม ผลสดทายกไมเปลยนแปลงไปกตาม) วธการแกปญหาคอ ทานตองตรวจสอบใหหมดทกคาในคาถาม วาทานไดใชประโยชนจาก “ทกคา” ในขอสอบ เพอนามาตอบครบหรอไม – ถายงมขอเทจจรงใดในคาถาม ทยงไมไดนามาปรบ (ไมวาจะปรบเพอไปสผลลพธทตองการ หรอจะปรบเพยงเพราะมขอเทจจรงทเชอเชญใหตอบเทานน) กอาจสนนษฐานไดเลยวา อาจตองถกหกคะแนนแลว – และสงนจะบอกเราไดเองเลยวา ไดตอบใน “ประเดนอาพราง” นนแลวหรอยง ตวอยางประเดนอาพรางทพบเหนประจาเชน ในวชาครอบครวมรดกนน หากปรากฏวา ทานหมนกบออเจาจดทะเบยนสมรสเปนสามภรยากน หากตอมาทานหมนออกบวชเปนพระภกษ แลวมเรองราวตอมาเรอย ๆ : สงททานตองปรบบททกครงคอ

“...ในเรองความสมพนธระหวางทานหมนกบออเจานน ตองพจารณาป.พ.พ. มาตรา 1501 ซงวางหลกวา การสมรสยอมสนสดลงดวยความตาย การหยา หรอศาลพพากษาใหเพกถอน เพยง 3 เหตนเทานน การททานหมนเพยงบวชเปนพระภกษเทาน ยอมไมเปนเหตใหการสมรสระหวางตนกบออเจาตองสนสดลงไปตามมาตรา 1501 แตอยางใด ดงน ทานหมนกบออเจายงคงมฐานะเปนสามภรยากนอยตามกฎหมาย....”

ห น า | 20

แบบน แมเขาไมถามถงเลย กตองตอบ เพราะการบวชนน เปน “ประเดนอาพรางเรองสถานะของการสมรส” จงจาไววา “เจอหลม อยากระโดดขาม ใหกลบหลมแลวเหยยบเดนตอไป” : แมโจทยจะไมไดถาม แตถามขอเทจจรงเชอเชญใหเราวนจฉย กตองหาหลกกฎหมายมาตอบเปนขอแกดวย

ขอควรระวง ! : อยางไรกด ในการสอบเนตบณฑต และ ผชวยผพพากษา นน ธงคาตอบจะยดแนวคาพพากษาศาลฎกา โดยไมสนใจวาจะเปนประเดนถกเถยงกนอยหรอไม ฉะนน ในสนามสอบเนตบณฑต และ ผชวยผพพากษา นน ใหนกศกษาตอบไปตามหลกการเขยนตอบขอสอบอทาหรณตามปกต โดยไมตองสนใจวาจะมประเดนทางวชาการใหตองอภปรายหรอไม

“การทสอบไลไดนน การทความรดชวยได 50 ใน 100 การตอบคาถามด ชวยไดอก 50 ใน 100”

ศาสตราจารย สญญา ธรรมศกด

11. การแกไขคาตอบ

อกขอควรระวงในการเขยนคอ : ในกรณตองการลบหรอแกไขคาตอบ โดยเฉพาะในสนามเนตบณฑต อยการผชวย และผชวยผพพากษานน ใหใชวธขดฆาแลวเขยนใหมโดยหามลงลายมอชอ หรอทาเครองหมายใดๆ กากบ (ในขอน ระเบยบการสอบอยการผชวย กาหนดไวชด)

12. การขจดความกลวการเขยนตอบ

ความรสกชวงแรกของผทไมคอยไดหดเขยนตอบขอสอบททกคนตองมนน กคอ “ความกลว” “...กลววาจะเรมตนยงไง กลววาจะเขยนปรบบทอยางไร กลววาจะใชคาไมสวย เรยบเรยงไมออก กลววา

จะ สรปไมไดเลย...” สงเหลานผเขยนกมในชวงแรก แตกมลายหายไปสนหลงจากเมอไดลองหดเขยนตอบสงอาจารยสมมนาให

ตรวจเพอใหทานพฒนาเรา ยงเขยน ยงทาใหเราหมดความกลว มนจะหายไปเอง คงเหลออยแตความอยากทจะพฒนาตวเองให

เขยนดยงขนไปอก อยากใชคาในตวบทมาเชอมกนใหสวยขนไปอก ดงนน ถาทานอยากจะเขยนตอบจรงไดลนไหล จะตองหดเขยนมาก ๆ ไมตองสนใจวาจะเขยนวนละกขอ

แตใหคอย ๆ เขยนไปในแตละวน จนกวาจะหมดความกลวในการใชภาษา เพราะสดทายจะเหลอแตพฒนาการทางภาษาของทานเองทมแตจะพอกพนขน

ห น า | 21

สวนตวผเขยน เวลาจะลองเขยนตอบจรง จะไมนงลอกโจทยในกระดาษคาถามใหเมอยมอเสยเวลาเปลา ๆ แตจะนาขอสอบทจะใชฝกเขยน ไปถายเอกสารเฉพาะสวนคาถาม (ธงคาตอบไมตองถาย เพราะเราตองอานในเลมอยางพถพถนอยแลว) แลวนาแผนทถายเอกสารมาตดแปะลงในกระดาษรายงานของเรา อนเปนการเตรยมการใหเรยบรอย – พอจะเรมทาขอสอบกคอยเรมอานโจทยและเรมจบเวลาทนท เพอฝกวาเราเรมทาไดทนเวลาหรอยง และทสาคญคอ จะไดฝกการทดบรเวณคาถามไวดวย

13. การเขยนใหสวยอานแลวลนไหล ตองสะสมคลงศพทใหมาก

มหลายทานสอบถามวา ตองใชคาเชอมอยางไรใหสวย ตองเขยนอยางไรใหประทบใจกรรมการ ผเขยนเหนวา หลกการใชภาษาไทยสาคญมาก เพราะจะชวยใหเราเขาใจการใชถอยคาจรง ๆ อกสงท

แนะนาคอ หากทานอยากมคลงศพทมาก ๆ ทานตองเปน “นกอาน” มไดหมายถงหนงสอกฎหมาย เพราะหนงสอกฎหมายบางเลม ภาษากออกจะทอ ๆ อยสกหนอย แตอยากใหลองใหสายตาไดสมผสกบวรรณกรรมจาพวกนยาย นทาน หนงสอประวตศาสตร หรอหนงสออะไรกได ทผแตงมความสามารถทางภาษาด พวกน จะชวยใหทานใช “วชาครพกลกจา” แลวนามาเปนภาษาของตนไดอยางด ทานศาสตราจารยสญญา ธรรมศกด กลาววา “ศลปะในการแสดงออก (expression) นนสาคญนก ทานผอานเคยพบบางไหม บางคนมความรดจรง ๆ แตพดออกมา เขยนออกมา คนอนไมรเรอง และบางทตนเองกไมรเรองดวยเหมอนกน เคยพบแลวเวยนหวเกอบตาย ฉะนนเวลาสอบไล แมเราจะมความรดเพยงไร กขอไดโปรดแสดงออกมาโดยกระจางใส และใหคนอนเขาใจตลอดปลอดโปรง หรอยงใหเขาเคลบเคลมไปดวยกยงด”13

14. ขอหามเดดขาดในการตอบขอสอบทกขอ : ผตอบหามเขยนขอความเหนใจใด ๆ เดดขาด

ไมวาจะเปน “อาจารยขา หนมภาระมากตองเลยงลกสอง สามปวย มารดาอายมากแลว หากทานอาจารยใหคะแนนขอน ขอใหอาจารยประสบแตความสขความเจรญ แคลวคลาดปลอดภยจากภยนตรายทงปวงเทอญ หนเขยนไมทนแลวคา” ฯลฯ

หามเขยนเดดขาด ! ทานพงระวงไววา อยางนอย ทานขนมาศกษาในระดบอดมศกษาแลว ยงทานทเรยนในชนเนตบณฑต

สอบอยการ สอบผพพากษา การททานจะไดคะแนนในขอนน ยอมไมอาจเกดขนไดหากทานขาดวฒภาวะทเพยงพอ และยงแสดงความไมเปนมออาชพในการสอบออกมาใหเหน ซารายทานผตรวจบางทาน นอกจากเมนเฉยตอคาวงวอนอนไมสมควรนนแลว กอาจจะใหผลรายแกทานในขอตอไปไดเชนกน พงเหนภยในขอนไวใหมาก

13 ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนานกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 39

ห น า | 22

15. การแบงเวลาทาขอสอบในแตละขอ

ทนททการสอบเรมตนขน ผสอบจะตองประเมนขอสอบทกขอวา สามารถทาขอใดไดมากนอยเพยงใด

ตางหากมากหรอไม

หากผสอบพจารณาแลว พอทาไดทกขอ : กดตอวาขอใดมประเดนมากนอยกวากนอยางไร กตองจดสรร

เวลาใหพอเหมาะพอสมกบแตละขอดวย เพราะอาจไมไดใชเวลาเทากนทกขอ ขอใดประเดนมากยอมใชเวลา

มากกวาขอทประเดนนอย

หากผสอบพจารณาแลว มขอททงทาไดและทาไมได : ควรจะใชเวลาทาขอททาไดกอน โดยตงเปาเลยวา

ขอททาไดจะตองเตมเลย ใชเวลากบขอนนใหเตมท สวนขอททาไมไดเสยเลยนน ใหเกบไวทาขอทายสดเทาทมเวลา

เหลอ เพราะถงเดาอยางไร กคงไดคะแนนไมมากอยแลว หากใหเวลามากกจะเสยเวลาไปโดยใชเหต อยางไรกดเรา

ตองตอบเพอใหไดคะแนนบาง หามทงดวยการไมตอบเลยเดดขาด

16. วธการจดการในเหตฉกเฉนเมอทาไมทน

ทานศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร กลาวทานองวา ใหเขยนโครงคาตอบทงไวเลยยงดเสยกวาปลอยวางเปลา แมจะไดคะแนนนอย แตกยงไดบาง เพอใหไปจนเจอกบคะแนนทไดในขออนแลว14

“สงทใหคะแนนได” ทานศาสตราจารยพเศษ ไพโรจน วายภาพ สอนวา สงทอาจใหคะแนนเราไดนน มอย 3 ประการ 1. ความรจากตวบท 2. ความรจากตารา 3. ความรจากฎกา ผอานพงระลกวา ทกขอทเขยนตอบ จะตองม 3 สงน ปรากฏอยในกระดาษคาตอบของเราใหครบถวน

บรบรณในทกประเดนอยเสมอ

หมายเหต

1. การเขยนตอบขอสอบเนตไมเหมอนขอสอบผชวยฯ เพราะตอบขอสอบเนตนนมทสาหรบใหคะแนนหลกกฎหมายทกขอ แมเราจะตอบผดกยงไดคะแนนในสวนตนน ดงนนจงมคาสอนวา ถาคนทชอบในการตอบแบบฟนธงแลวใหเหตผลทหลงนน หากเจอขอทตวเองไมมนใจในธงคาตอบ ควรทจะวางหลกกฎหมายใหเรยบรอยกอน

14 ศ.ธานนทร กรยวเชยร และอภชน จนทรเสน, คาแนะนานกศกษากฎหมาย, พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 222

ห น า | 23

แลวคอยใหเหตผลตอบไป เพราะหากเราตอบฟนธงแลวผดมาตงแตบรรทดแรก จะทาใหผตรวจหาทใหคะแนนยากกวาแบบวางหลกถกกอนแลวคอยผดทหลง 2. วชากฎหมายพเศษ ในกรณททาไมได หากไมรอะไรมาก ขอใหวางหลกกฎหมายทนาจะใช ไวกอน ถารคาภาษาองกฤษทเกยวกบประเดนทตอบนน กเขยนวงเลบกากบลงไปดวยเลย

แพงและพาณชย : ขอสอบความรชนเนตบณฑต สมยท 64 ขอ 3

นายเพชรขบรถยนตโดยประมาทเลนเลอชนทายรถยนตเกงของนายทองทแลนอยเสยหาย นายเพชร

ยอมรบผดโดยใหนายทองนารถยนตไปใหนายเพชรซอมทอเคาะพนสของนายเพชร นายทองจะไปทางานตางประเทศหลายป จงขายรถยนตคนดงกลาวใหนายนาก และบอกนายนากวาใหนารถยนตไปซอมสวนทเสยหายซงยงไมไดซอมทอของนายเพชร นายนากชาระเงนคาซอรถยนตใหนายทองครบถวนและจดทะเบยนรบโอนรถยนตมาเปนของนายนากแลว นายนากนารถยนตไปใหนายเพชรซอมจนเสรจ ตอมานายนากตรวจพบวาสทนายเพชรซอมไมตรงกบสเดม นายนากขอใหนายเพชรซอมสใหใหม นายเพชรไมยอม นายนากจงปรกษานายทอง นายทองใหนายนากนารถยนตไปซอมทออน นายนากนารถยนตไปซอมสทออนเสยคาใชจายไป 20,000 บาท

ใหวนจฉยวา นายนากมสทธเรยกใหนายเพชรชาระเงน 20,000 บาท แกตนไดหรอไม ? ธงคาตอบ นายเพชรขบรถยนตโดยประมาทเลนเลอชนทายรถยนตเกงของนายทองทแลนอยเสยหาย เปนการกระทา

ละเมดจาตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนนใหแกนายทองตามป.พ.พ. มาตรา 420 มลแหงหนดงกลาวเปนหนเหนอบคคลซงเปนบคคลสทธผกพนระหวางนายทองกบนายเพชร มใชทรพยสทธเหนอรถยนตทจะโอนไปยงนายนากผซอรถยนต การทนายทองบอกนายนากใหนารถยนตไปซอมทอของนายเพชรตามทนายเพชรยอมรบผด มใชเปนการโอนสทธเรยกรองใหนายนากโดยทาสญญาเปนหนงสอตามมาตรา 306 วรรคหนง และการทนายเพชรซอมรถยนตใหแกนายทอง เปนการชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนนายเพชรไดกอขนตามมาตรา 438 วรรคสอง เมอนายนากพบวาสทนายเพชรซอมไมตรงกบสเดม และนายนากขอใหนายเพชรซอมสใหม นายเพชรไมยอม จงเปนการชาระหนทไมตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนนน การทนายนากนารถยนตไปซอมสใหมตามทไดปรกษากบนายทองและตองเสยคาใชจายไป 20,000 บาท เชนน ยอมเปนการกระทาเพอเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการละเมดนนตามมาตรา 213 ประกอบมาตรา 438 ซงยงเปนสทธของนายทองอย สทธเรยกรองดงกลาวมใชหนทเกดขนใหมทจะเปนของนายนาก ดงนน นายนากจงไมมสทธเรยกเอาคาใชจายจานวนดงกลาวจากนายเพชร.

เขยนตอบจรง “การทนายเพชรขบรถยนตโดยประมาทเลนเลอชนทายรถยนตเกงของนายทองทแลนอยเสยหาย ยอม

เปนทาละเมดตอทรพยสนของนายทองตามป.พ.พ. มาตรา 420 นายเพชร ผทาละเมดจาตองใชคาสนไหมทดแทน

ห น า | 24

เพอการขบรถชนนนตามมาตรา 438 เมอนายเพชรยอมรบผดโดยใหนายทองนารถยนตไปใหนายเพชรซอมทอเคาะพนสของนายเพชร กยอมเปนการยอมใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 438 วรรค 2 ดวยการซอมใหกลบไปสภาพเหมอนไมมความเสยหายใหแกนายทอง แตตอมานายเพชรซอมสทไมตรงกบสเดม แมกรณคาสนไหมทดแทนฐานละเมดเปนหนโดยตรงมใชหนเยยวยาตามมาตรา 215 กตาม แตกรณกยงเปนการใชคาสนไหมทดแทนทไมตรงตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนละเมดตามมาตรา 438 อยด ดงน นายเพชรจงยงไมหลดพนจากความรบผดตอนายทองทจะตองใชคาสนไหมทดแทนดวยการทาสใหเหมอนสเดมของรถตามมาตรา 438 วรรค 2 อยด

อยางไรกด สทธเรยกคาสนไหมทดแทนมลละเมดดงกลาวกเปนเพยงบคคลสทธ มใชทรพยสทธทจะตดตามตวทรพยไปดวยแตอยางใด เจาหนในมลละเมดกคอทอง แมตอมาทองจะโอนกรรมสทธในรถคนทถกละเมดใหนากดวยการขายรถ และนายนากชาระเงนคาซอรถยนตใหนายทองครบถวนและจดทะเบยนรบโอนรถยนตมาเปนของนายนากแลวกตาม แตหนละเมดกผกพนกนเหนอบคคลเทานน มใชเหนอตวทรพย

และแมนายทองบอกนายนากวา “ใหนารถยนตไปซอมสวนทเสยหายซงยงไมไดซอม ทอของนายเพชร” กตาม แตการบอกดงกลาวเปนแตดวยวาจา มใชทาเปนหนงสอตามมาตรา 306 วรรค 1 การโอนสทธเรยกรองนจงไมสมบรณ เชนน นายนากเปนแตเพยงผรบโอนกรรมสทธในรถคนทถกละเมดไป โดยมไดรบโอนสทธเรยกรองในมลละเมด ตามมาตรา 303 วรรค 1 ไปดวย เมอสทธเรยกใหเพชรชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวน มใชหนทเกดขนใหมทนายนากจะมาเปนเจาหนได แตเปนหนเดมทผกพนกนระหวางทองและเพชรสองคนเทานน นากจงเปนบคคลภายนอกมใชเจาหนทจะมสทธรบชาระหนตามมาตรา 315 ยอมไมมสทธเรยกรองใหเพชรชาระหนดวยการเรยกใหซอมตามมาตรา 194, 213 วรรคแรก, 420 ประกอบมาตรา 438 ไดแตอยางใด

เชนน แมนายนากนารถยนตไปใหนายเพชรซอมจนเสรจ แตตอมาตรวจพบวาซอมไมตรงกบสเดม นายเพชรกไมยอมซอมสใหมให นายทองใหนายนากนารถยนตไปซอมทออน และนายนากทาตาม เสยคาใชจายไป 20,000 บาทกตาม แตนายนากกมใชเจาหนซงมบคคลสทธไปบงคบเอากบนายทองใหชาระหนดงกลาวไดแตอยางใด

ดงน นายนากไมมสทธเรยกใหนายเพชรชาระเงน 20,000 บาท แกตน”

อาญา : ขอสอบความรชนเนตบณฑต สมย 70 ขอ 2

นายชมไดชวนนางสาวสวยซงเปนครกไปเทยวดวยกน โดยใหนางสาวสวยนงซอนทายรถจกรยานยนตท

นายชมเปนผขบ โดยนายชมขบดวยความเรวสงมาก เมอถงทางโคงกไมลดความเรวลง ทาใหรถทนายชมขบลมลง

เปนเหตใหนางสาวสวยตกจากรถไดรบอนตรายสาหสนอนหมดสตในพงหญาขางทาง นายชมตกใจกบเหตการณท

เกดขนจงหลบหนไปโดยไมไดใหความชวยเหลอและไมไดแจงใหผใดทราบ นางสาวสวยนอนหมดสตอยในทเกดเหต

เปนเวลานานถง 8 วน จนพลเมองดมาพบ และแจงใหเจาหนาทมาชวยพานางสาวสวยไปรกษาจนรอดชวต

ใหวนจฉยวานายชมมความผดตามประมวลกฎหมายอาญาฐานใด

ห น า | 25

ธงคาตอบ

การทนายชมขบรถจกรยานยนตดวยความเรวสงมาก เมอถงทางโคงกไมลดความเรวลง เปนการกระทา

โดยประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคส และเมอเปนเหตใหนางสาวสวยตกจากรถไดรบ

อนตรายสาหส นายชมจงมความผดฐานกระทาโดยประมาทเปนเหตใหผอนรบอนตรายสาหสตามมาตรา 300

การทนายชมเปนผขบรถโดยประมาทเปนเหตใหนางสาวสวยไดรบอนตรายสาหสและนายชมหลบหนไป

โดยไมใหความชวยเหลอนางสาวสวย ปลอยใหนอนหมดสตอยในพงหญาขางทาง และไมไดแจงใหผใดทราบ ทง ๆ

ทตนเปนผกระทาโดยประมาทเปนเหตใหนางสาวสวยรบอนตรายสาหส เปนการกระทาโดยงดเวนการทจกตอง

กระทาเพอปองกนผลตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคทาย ซงเปนการฆานางสาวสวยโดยนายชมยอม

เลงเหนผลไดวา การงดเวนไมใหการชวยเหลอ นางสาวสวยอาจถงแกความตายได เมอนางสาวสวยไมถงแกความ

ตาย นายชมจงมความผดฐานพยายามฆาตามมาตรา 288 ประกอบมาตรา 80 และมาตรา 59 วรรคทาย (คา

พพากษาฎกาท 16412/2555)

เขยนตอบ

“การทนายชมขบรถจกรยานยนตโดยมนางสาวสวยนงซอนทายดวยความเรวสงมาก เมอถงทางโคงกไม

ลดความเรวลง แมมใชการกระทาโดยเจตนา แตกระทาโดยปราศจากความระมดระวงซงบคคลในภาวะทขบ

รถจกรยานยนตขณะเขาโคงนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และนายชมอาจใชความระมดระวงดวยการลด

ความเรวได แตหาไดใชใหเพยงพอไม จงเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอตามป.อ. มาตรา 59 วรรค 4

เมอการกระทาดงกลาวทาใหรถทนายชมขบลมลง เปนเหตใหนางสาวสวยตกจากรถไดรบอนตรายสาหส

นอนหมดสตในพงหญาขางทาง จงเปนการทนายชมกระทาโดยประมาท และการกระทานนเปนเหตใหนางสาวสวย

รบอนตรายสาหส อนเปนความผดตามมาตรา 300

ดงน นายชมจงมความผดฐานกระทาโดยประมาทเปนเหตใหผอนรบอนตรายสาหส ตามมาตรา 300

ประกอบมาตรา 59 วรรค 4

นอกจากน ภายหลงเกดเหตดงกลาวแลว นายชมยอมมหนาทตองชวยเหลอนางสาวสวยดวยการรบพาไป

รกษาพยาบาลโดยเรว อนเปนหนาททเกดจากการกระทากอน ๆ ของตน แตขอเทจจรงปรากฏวานายชมตกใจกบ

เหตการณทเกดขน จงหลบหนไปโดยไมไดใหความชวยเหลอและไมไดแจงใหผใดทราบ ปลอยใหนางสาวสวยนอน

หมดสตอยในพงหญาขางทาง ทง ๆ ท ตนเปนผกระทาโดยประมาทเปนเหตใหนางสาวสวยรบอนตรายสาหส กรณ

ยอมเปนการทนายชมกระทาโดยงดเวนการทจกตองกระทาเพอปองกนผลตามมาตรา 59 วรรคทาย การหลบหน

ไปโดยไมไดใหความชวยเหลอและไมไดแจงใหผใดทราบ เปนการลงมอฆานางสาวสวยดวยการงดเวน โดยนายชม

ยอมเลงเหนไดวา ผลคอความตายของนางสาวสวยนนจะเกดขนไดอยางแนนอน เทาทจตใจของบคคลในฐานะเชน

นายชมนนจะเลงเหนได แตเมอนางสาวสวยนอนหมดสตอยในทเกดเหตเปนเวลานานถง 8 วน จนพลเมองดมาพบ

และแจงใหเจาหนาทมาชวยพานางสาวสวยไปรกษาจนรอดชวต นางสาวสวยจงไมถงแกความตายสมดงเจตนาฆา

ห น า | 26

โดยเลงเหนผลของนายชม ยอมเปนกรณทนายชมลงมอฆานางสาวสวยดวยการงดเวนไปตลอดแลว แตการกระทา

นนไมบรรลผลคอความตายของนางสาวสวยไมเกดขน

ดงน นายชมจงมความผดฐานพยายามฆานางสาวสวยโดยงดเวน ตามมาตรา 288, 80 ประกอบมาตรา

59 วรรค 4 และวรรคทาย อกฐานหนงดวย”