บทที 4 การวิเคราะห์ข้อมูลบทที 4...
TRANSCRIPT
บทท� 4
การวเคราะหขอมล
ในการนาเสนอผลงานวจยเร�อง การเมองและความขดแยงขององคกรปกครองสวนทองถ�น
: กรณศกษาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เพ�อตอบคาถามหลกของการวจยคร� งน� ใหชดแจง
มหลกฐานเชงประจกษ (Empirical Evidence) และเพ�อการตอบใหตรงตามวตถประสงค ผวจยจะแบง
หวขอในการนาเสนอผลการศกษาออกเปน 4 หวขอใหญ ๆ ดงน�
1. บรบทการศกษาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
2. การกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
3. สรปวเคราะหปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง จากกรณศกษาการกอรป
ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
4. การจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
บรบทการศกษาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
การศกษาเร�องราวอนเปนท�มาของปญหาตาง ๆ ท�มมาต�งแตอดต กอนการกระจายอานาจ
การปกครองสวนทองถ�น และชวงต�งแตเร�มการกระจายอานาจการปกครองสวนทองถ�น ผวจยเหนวา
ในการถอดบทเรยนเพ�อนาไปสการคล�คลายปญหา กรณความขดแยงทางการเมองในพ�นท�ของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออกมความจาเปนอยางย�งตองการศกษาเพ�อใหเกดความชดเจน และเปนรปธรรม
เชงประจกษถงความเปนมา ในบรบทของการศกษาดานตาง ๆ เน�องจากการศกษาแนวประวตศาสตร
มฐานความเช�อท�วา สาเหตมกจะเปนปจจยสาคญท�ทาใหเกดผลลพธท�งดและไมดเสมอ ในทานอง
เดยวกนหลกเศรษฐศาสตรการเมองมพ�นฐานความเช�อท�วา สงคมเปนตวกาหนดชะตาชวตคน
ดวยหลกคดดงกลาวจงนาไปสการเช�อมโยงท�วาอดตเปนท�มาของปจจบน และปจจบนกมกสงผล
สอนาคตอยเสมอ ดงน�นการท�จะศกษาถงการเปล�ยนแปลงในดานตาง ๆ จาเปนอยางย�งท�จะตองศกษา
มตตาง ๆ ซ� งเช�อมรอยกน กบเอกสารทางประวตศาสตร อนเปนการบนทกท�เกดจากเร�องเลาท�มการ
เลาขานกนตอ ๆ กนมา สามารถสรปไดวา สภาพบรบททางเศรษฐกจ การเมองสงคม และวฒนธรรม
ของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ยคกอนการกระจายอานาจหรอเรยกวายคด�งเดมน�น จากการศกษา
เอกสารทางประวตศาสตร และการเลาเร�องจากความทรงจาของผอาวโสชมชนท�เลาขานสบทอดตอๆ
กนมา เปนเพยงหมบานทงนาปาเขา ท�มประวตศาสตรความเปนมาท�สอดคลองกบคาสมภาษณของ
ผอาวโสในชมชนท�วา
55
“ในอดตมความสมบรณไปดวยปาไมใหญ มทรพยากรทางธรรมชาตอดมสมบรณ ชาวบาน
ประกอบอาชพทาไร ทานา หาของปาและการประมงชายฝ�งทะเล”
การคมนาคมจะใชการเดนทางโดยทางน� าเปนหลกโดยอาศยเรอเมลหรอเรอใบ สวนทาง
ท�ใชสญจรทางบกกมบางแตคอนขางลาบาก ตองอาศยเกวยน ถนนท�สามารถเดนทางจากอาเภอ
มายงตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกยงไมมภมประเทศสวนใหญยงเปนปารกทบ ดวยเหตผลน�
การเดนทางตดตอกนระหวางเมอง จาเปนตองอาศยพาหนะประเภทเรอเปนหลกและทางเดนเทา
เปนหลก
เอกสารบนทกความทรงจาทางประวตศาสตรดงกลาวสอดคลองกบคากลาวท�วา
“เม�อกอนสมยปยาตายาย ความลาบากไมตองพดถงจะไปไหนมาไหนแตละทใชเวลา
เปนอาทตย ตองเดนอยางเดยว ถงอาศยอยใกลทะเลใกลน� ากเถอะ เพราะนาน ๆ จงจะมเรอมาสกลา
สวนใหญกเปนเรอใบไมมเคร�องยนต ไมใชน� ามนเหมอนสมยน� ใชแรงลมธรรมชาตพดไปอยางเดยว
ถงท�หมายตอนไหนกตอบไมได”
คาสมภาษณเบ�องตนสอดรบและเปนไปในทางเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา
“สมยรนพอของผม หมบานอดมสมบรณมาก ทามกลางธรรมชาตสตวปา ดน น� า ปาของกน
ในปาเตมไปหมด ” (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จากประสบการณการดาเนนชวต ซ� งอยในความทรงจาของผอาวโสท�เปนทายาทรนหลาน
เก�ยวกบเร�องราวทางประวตศาสตรของชมชน อนสามารถโยงสบทสรปดานความหมายของช�อหมบาน
ไวอยางสอดคลอง นาเช�อถอ และมเหตมผล โดยหลายทานใหแสดงความคดเหนตรงกนวา ช�อหมบาน
มท�มาจากการนาดนมาตาเปนกระสนดนปนในสมยท�พระเจาตากสน ทาศกบกตเมองจนท และมภเขา
ซ� งมลกษณะคลายงวงชางท�หมอบราบทอดยาวหลายกโลเมตร เช�อมตอระหวางหมหมบานจงเปน
ท�มาของช�อตาบลแหงน�มาถงปจจบน
ลกษณะทางภมนเวศนเปนพ�นท�ราบลม การประกอบอาชพเกษตรกรรม ในอดตเปนพ�น
สเขยวอดมสมบรณดวยทรพยากรทางธรรมชาต และมอาณาเขตครอบคลมพ�นท� ประกอบดวย 11
หมบาน ต�งอยหางจากท�วาการอาเภอ ประมาณ 18 กโลเมตร ต�งอยบนชายฝ�งทะเลภาคตะวนออกของ
ประเทศไทย ลกษณะพ�นท�สวนใหญเปนท�ราบสลบกบท�ดอนและเนนเขา มปาไมนอยใหญ สวนมาก
เปนสวนยางพารา ทเรยน สวนเงาะ เปนตนและพชไรกจะมการปลกมนสาปะหลง ปลกสบปะรด
ปลกถ�ว ฯลฯ (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ประวตศาสตรความเปนมาดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณของผอาวโสชมชน จากการ
ศกษาดานเศรษฐกจชมชนมขอคนพบวา ประชาชนท�อยอาศยอยในบรเวณน� สวนใหญประกอบอาชพ
56
เกษตรกรรมเชนทานา ทาไร หาของปา และทาการประมงชายฝ�งทะเล ซ� งลวนเปนการผลตเพ�อการ
ยงชพท�งส�นนอกจากน� ยงมการเล�ยงสตวเพ�อไวใชงานเชน เล� ยงโค (วว) เล� ยงกระบอ (ควาย) เอาไว
ชวยเหลอแรงงานคนในข�นตอนการไถนา ลากจงเกวยนในการขนยายส�งของ หรอเล�ยงไกบานพนธ
พ�นเมองไวสาหรบทาอาหาร เปนตน เรยกไดวาเปนการผลตเพ�อการยงชพและเพ�อการแลกเปล�ยน
ภายในชมชนอนเปนการสบทอดตอกนเร�อยมาแตคร� งพอแม ป ยา ตา ยาย ควบคกบการประมงจบ
สตวน�าทะเลมาบรโภคเปนอาหาร สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“ เม�อกอนแคยางกาวออกไปหลงบานกไดปปลามากนแลว เงนไมคอยสาคญแทบจะตอง
ไมใชเงนเหมอนสมยน� ” (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กรณดงกลาวน�นเปนลกษณะเชนเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา
“ เม�อกอนคนแถวน� ยงไมรจกการขายหรอก ทาไดมากเกบไวกนใชในครวเรอน เงนทองกไม
จาเปนเพราะไมรจะเอาไปซ�ออะไร เน�องจากระบบการซ�อการขายยงไมม มดมากตองรบเขานอน
ปลาทะเลท�หามาไดกตองตากแดดหรอหมกเปนปลาราเอาไวกนนาน ๆ คาแรงงานไมตองจางเพราะ
ในอดตอาศยพลงการผลตท�สาคญคอ ใชพลงงานของคนและววควายเปนหลก ไมมมลพษ น� าใส
สะอาด อากาศกบรสทธ� ” (นาง ห. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สอดรบกบประวตศาสตรเร�องเลาท�อยในความทรงจาของทายาทตระกลด�งเดมรนเหลน
ดงคาสมภาษณท�วา
“เม�อกอนบานใครมเงน มทองจะตองขดหลมฝงเอาไว กลวเสอโนน เสอน�จะปลนบานเรา
แตเสอแตคนจะคอยใหความชวยเหลอเรา จะคอยมาเตอนวาใหระวงจะมคนมาปลนจ�บานของเราเอง
แตกชอบมคนมาอางช�อเสอเสมอ” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ในระบบกรรมสทธ� ในทรพยสนเอกชนยงไมเกดข�น แตในความเปนจรงแลว ชาวบานมการ
ถอครองท�ดนทากนอยางเปนสดสวนมากอนหนาน� แลว ท�งน� เพราะสภาพวถชวตชมชนยงคงเปน
ชมชนแบบด�งเดมท�มการถายทอดภมปญญา ศกษาเรยนรดวยประสบการณดาเนนชวตตอ ๆ กนเร�อยมา
ต�งแตสมยพอแม ปยา ตายาย หรออาจเรยกวา ชมชนของคนโบราณ ท�มเอกลกษณการอยอาศยรวมกน
แบบสามคค รกใครกลมเกลยว เสมอนญาตพ�นองสายโลหตเดยวกน ตาบลแหงน� เปนสงคมชมชน
ท�มแตความเมตตา โอบออมอาร มการชวยเหลอเก�อกลเตมไปดวยบรรยากาศของการปรองดอง มการ
ใหอภยแกกนและกนไดดวยดเสมอมา
สวนการทานาไดมการปรบเปาหมายการผลตเพ�อยงชพเพ�อการแลกเปล�ยน กลาวคอการผลต
ไวกนไวใชในครวเรอน ท�สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“กนเหลอแลวคอยนาไปแลกเปล�ยนกน”
57
ดวยวถทางเศรษฐกจแบบพอเพยงเพ�อการยงชพ โดยมการอาศยทรพยากรธรรมชาต
แบบสมดลภายในชมชน จงไมเคยมปรากฏการณแยงชงผลประโยชนข�นมาเลยแมแตคร� งเดยว
ดงคาสมภาษณท�วา
“บานไหนทานากทานาดาอยางเดยว บานไหนทาสวนกทาสวนกนไป บานทากะปน� าปลา
กเอามาแลกเปล�ยนกน แตสมยน�ไปตลาดอยางเดยว” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
นอกจากน� แลวผลการศกษายงมขอคนพบวา ในดานบรบททางสงคมชาวบานสวนใหญ
นบถอศาสนาพทธ โดยเม�อถงวนพระหรอวนธรรมสวนะ ชาวบานจะหยดพกการทางานแลวเตรยม
หงหาขาวปลาอาหารไปทาบญท�วดใกลบาน ซ� งจากประสบการณท�ไดจากการลงพ�นท�ศกษา มขอ
คนพบวา มการต�งวดอยในบรเวณใจกลางชมชน ดวยปจจยดงกลาวจงสามารถสรปไดวาวดเปนองคกร
ทางศาสนา ท�มสวนสาคญในการหลอหลอม ขดเกลา ส�งสอนหลกธรรมะตามแนวทางของสมเดจ
พระสมมาสมมาพทธเจา ทาใหชาวบานแหงน� เปนผมจตใจงดงาม มเมตตาธรรม โอบออมอาร
ในอดต
ดงน�นสงคมของชมชน ซ� งเปนบรบทของการศกษา จงมสภาพเปนสงคมชมชนท�มแต
ความสงบสข รมเยน อยรวมกนแบบถอยทถอยอาศย มกมการชวยเหลอเก�อกลกนเตมท� ดวยความ
สจรตใจเสมอนมความเปนญาตสนทมตรสหาย และหากเกดมปญหาความขดแยงใด ๆ ข�นมาภายใน
ชมชน ชาวบานกสามารถหนหนาเขาหากน จนพดคยไกลเกล�ยกนไดทกคร� ง ดงคาสมภาษณท�วา
“เม�อกอนวดมงานประจาปชาวบานจะใหความชวยเหลอ รวมมอรวมแรงกน หาวนก หาวน
หยดทางานชวยงานวดกอน เด�ยวน� ขอโทษท ตองจางอยางเดยว” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ.
2557)
สวนการศกษาบรบทดานการเมองการปกครอง น�นยงไมปรากฏภาพความขดแยงทางสงคม
การเมองการปกครองชดเจนเทาใดนก ท�งน� อาจเน�องจากสภาพชมชนยงคงมประชากรอยอาศยนอยมาก
ท�มเร�องราวอนเปนมาต�งแตอดตด�งเดม กอนการกระจายอานาจการปกครองสวนทองถ�น ชวงเร�ม
การกระจายอานาจการปกครองสทองถ�น และชวงของการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก ใหเกดความชดเจนและเปนรปธรรมเชงประจกษถงความเปนมาและความ
เปนไปของตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจากหลกคดเศรษฐศาสตรการเมองมฐานความเช�อ
ท�วา อดตมกจะเปนท�มาของปจจบน และปจจบนกมกสงผลสอนาคตอยเสมอ ดวยเหตน� เองการศกษา
ปญหาตาง ๆ ท�เกดข�นมาในสงคม จงจาเปนตองศกษาจากการเปล�ยนแปลง ตลอดจนการเช�อมโยง
ทางดานเศรษฐกจ ทางการเมอง ทางสงคมและวฒนธรรมตลอดจนโครงสรางพ�นฐานของตาบล
แหงหน� งในภาคตะวนออก ดวยแนวทางการคล�คลายประวตศาสตร ในการเปล�ยนแปลงทางดาน
เศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรมท�มมาแตคร� งอดตกาลอยางลกซ� ง และเร�มมการปรบเปล�ยน
58
บรบททางดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม และสงคมอยางเหนไดชด มาต�งแตชวงการกระจาย
อานาจการปกครองลงสทองถ�น หลงจากการกระจายอานาจการปกครองมการพฒนาเปล�ยนแปลง
ดวยการพฒนาโครงสรางพ�นฐานเพ�มข�นเปนจานวนมาก ขณะท�การตอสทางการเมอง นกการเมอง
เองกมพลวตการพฒนาอยางตอเน�องเชนเดยวกน ท�งน� เพ�อใหไดมาซ� งอานาจควบคไปกบผลประโยชน
และเม�อผลประโยชนกบอานาจขดกน กยอมนามาซ� งความขดแยงอยางตอเน�อง จนถงปจจบน สดท�
จะหลกเล�ยงได สาหรบการนาเสนอใหเหนถงสภาพของการเปล�ยนแปลงดงกลาว เพ�อมงเปาหมาย
ท�ทาความเขาใจเก�ยวกบบรบทกอนการกระจายอานาจการปกครองมลกษณะอยางไร ศกษาการ
กอรปความขดแยงเร�มกอตวข�นเม�อไร และการดารงอยของความขดแยงในองคกรปกครองทองถ�น
มมากนอยเพยงใด ผวจยจะแบงชวงตอนของการศกษาออกเปน 3 ชวงใหญ ๆ ดงตอไปน�
�. ชวงกอนการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ.
2536 - 2542
2. ชวงหลงการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ.
2542 - 2546
3. ชวงการเลอกต�งนายกบรหารเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2546 -
2557
ชวงกอนการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2536
– 2542
การเปล�ยนแปลงของบรบททางประวตศาสตรดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม
ในชวงป พ.ศ. 2536 – 2542 การกอรปทางการเมองและความขดแยงของตาบลแหงหน�งในเขตภาค
ตะวนออก มขอคนพบวา การมพ�นฐานมาจากดานเศรษฐกจ ท�มความเก�ยวเน�องเช�อมโยงกนของผม
บทบาทอานาจของ 5 ตระกลใหญ ท�มบทบาทสาคญภายในตาบล โดยมพฤตกรรมท�อยเหนอกฎหมาย
ชกจง โนมนาว อาศยอานาจทางการเมอง มสวนเก�ยวของตอการขบเคล�อนในพฒนาความเปล�ยนแปลง
ชมชนในตาบล ตระกลหลก ๆ ไดแกตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. ตระกล คม. และตระกล วป.
ซ� งในท�น� จะเรยกวาโครงสรางข�วอานาจทางการเมอง สาหรบการวเคราะหการกอรปโครงสรางทาง
อานาจน�น ผวจยช� ใหเหนถงเสนทางการสะสมทนของแตละกลม โยงใยกบเสนทางการเขาสการเมอง
และการปฏสมพนธระหวางกลมตาง ๆ จนตกผลกเปนโครงสรางอานาจในท�สด โดยเรยงลาดบ
ดงตอไปน�
ดานเศรษฐกจการเมองของตาบลในชวง พ.ศ. 2536 – 2542 น�นเปนชวงการของพฒนา
เศรษฐกจของชมชน ทองถ�น ซ� งในตาบลกองดนม ตระกล กพ. เดมเปนตระกลแซต�น ถอไดวาเปน
คนจนท�มาจากประเทศจน ตอมาไดทามาหากนมทายาทไดเปล�ยนนามสกลเปน กพ. มบทบาทสาคญใน
59
การสะสมทนในช�นเบ�องตน ไดแก พอคาตระกล กพ. (นาย ช. นามสมมต)ไดมความสมพนธทางเครอ
ญาตกบตระกลของ นาย ต. (นามสมมต) เปนลกพ�ลกนองกนซ� งท�ง 2 ตระกลน� มเช�อสายจนหนตายมา
จากจนแผนดนใหญ มาทางเรอ มาข�นท�ทาเรอแลวน�น ไดมาต�งรกรากท�บานสขไพรวนในภาค
ตะวนออก
โดยสถานภาพทางสงคมแลวน�น ตระกล กพ. มฐานะเปนนายทนทองถ�น ท�เตบโตจากใน
กระแสพอคาของตาบล ดงน�นในป พ.ศ. 2523 ทาใหตระกล กพ. กบตระกล ชก. ไดมาทาธรกจ
โรงงานขนาดยอม “โรงงานทอฟฟ� แมเฮงทอและแมมาลสองพ�นอง” จนมความเจรญกาวหนาร� ารวย
มาก ทาใหคน 2 ตระกลรกใครและไดมโอกาสกาวเขาสวงการเมองดงคาสมภาษณท�วา
“สมยกอนเต�ยแกขยนกวนขนมคนเดยว ขายเอง สงเองเกงมาก จนแกร� ารวยจนทกวนน� ”
ความสมพนธกบคนใน ตระกล บร. ซ� งเปนคนเกาแกของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ทาใหลกท�มความสนทชดเช�อตามมาแต สมยเรยนหนงสอโรงเรยนสไพรวน ซ� งตระกลท�ง 5 ตระกล
เปนมฐานะดท�ชาวบานยอมรบนบถอในอดต ซ� งครอบครวไดรวมในกจกรรมทางการเมองมาตลอด
จนทาใหมการสะสมทนทางสงคม มอานาจท�ไมเปนทางการ สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“เต�ย เขาเปนเจาอาวาสมากอน เขาชอบทาบญถอศล เอาขนมไปแจกกนกน รจกคนเยอะ
เต�ยมพวกมากเปนคนรนเกาเยอะ” (นาง สว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สาหรบตระกลท�มบทบาททางการเมองการปกครองทองท�ในขณะน�น ไดแก ตระกล ชก.
โดยท�ตวแทนของครอบครวท�ม นาย ต. (นามสมมต) ไดดารงตาแหนงผใหญบาน หม 6 ตาบลแหงหน� ง
ในยคสมย กานน มน. (นามสมมต) น�นยงมบทบาททางการเมองในระดบทองท� การเมองการปกครอง
ของตระกล คม. เดมทมาจาก ตระกล ดด. เน�องจากวาตระกล ดด. น�นมอาชพสเทา “นกเลง มาเฟย
ทองถ�น” มาอยางตอเน�อง แตพอมาถงรนลกไดเปล�ยน นามสกลมาใช คม. แทน เน�องจากการเปน
“นกเลง มาเฟยทองถ�น” มผลกระทบตอการดารงชวต ของตระกล คม. น�น มทนทางสงคมมาจาก
ทางการเมอง บรรพบรษไดดารงตาแหนงเปนผใหญบานหม 2 ตระกล คม. ไดมความสมพนธกบ
วป. ท�มความสมพนธกนมาแตบรรพบรษดวยการสะสมทนทางการเมองมายาวนานแลวน�น ต�งแต
ในอดต สมย พ.ศ. 2500 เร�อยมาถง พ.ศ. 2536 - 2542
โดยสถานภาพทางสงคมแลวตระกล คม. มฐานะเปนนายทนทองท� ท�เตบโตในกระแสของ
การพฒนาเศรษฐกจของตาบล เม�อมการเปดเสนทางถนนสขมวท บางนา - ตราด ทาใหตระกล คม.
ไดมาทาธรกจสมปทานโรงโมหนรวมกบผาอารย มความเจรญกาวหนาทาใหตระกล คม. กบ ตระกล
วป. ไดมโอกาสกาวเขาสวงการเมองของ ตระกล คม. ใน พ.ศ. 2536 เร�อยมา
กระแสโลกาภวตนทาให คนในตระกลท�ไดกลาวมาแลวขางตน มบทบาททางการเมอง
การปกครองท�สาคญในระดบตาบลมากอนหนาน�มาแลวน�น จนเปนท�ยอมรบของคนในสงคม ซ� งใน
60
คนเหลาน� มฐานการสะสมมาจากเศรษฐกจมาในอดตจากรนสรน ทาใหคนตระกลเหลาน�นไดสบทอด
การเปนทายาทการเมอง ในลกษณะของการพฒนาจากวถการผลต มาเปนเศรษฐกจแบบการผลต
เพ�อการยงชพควบคกบการผลตเพ�อขาย ท�งน� มปจจยสาคญประการหน� งท�มอทธพลทาใหเกดการ
เปล�ยนแปลงคร� งสาคญ คอการกาวเขาสระบบเศรษฐกจแบบทนนยมตามชาตตะวนตก และการพฒนา
โครงสรางพ�นฐานประเภทตาง ๆ สภาพการเปล�ยนแปลงบรบททางเศรษฐกจ การเมอง สงคม และ
วฒนธรรม มการเปล�ยนแปลงทางการปกครองโครงสรางทางการปกครองอกรปแบบ โดยม
ขอคนพบวาการเปล�ยนแปลงจากจดน� เอง กลายเปนจดเร�มตนความสาคญของการเปล�ยนแปลง
ในสถานะทางสงคม
เม�อพจารณาถงการพฒนาทางดานเศรษฐกจจะตองคานงถงดานการคมนาคม มขอคนพบ
วาความเจรญทางวตถเกดข�นอยางรวดเรวมาก ในสวนของราชการมการจดสรรทางบประมาณลง
ทองท�และทองถ�น
การคมนาคมน�นการกอสรางถนนใหมความสะดวกสบายข�น จากสภาพเดมเปนทางเกวยน
ทางควาย มพลวตการพฒนาเปล�ยนแปลงแบบไมหยดย �ง จนเปนถนนลกรงทกเสนทาง และตอมา
ไมนานจากถนนลกรงกไดรบการพฒนาจนกระท�งกลายเปนทางราดยางมะตอย และถนนคอนกรต
เพ�มมากข�น ทาใหการดาเนนวถชวตของคนในชมชนเร�มเปล�ยนแปลงไป
ในดานการตดตอคาขายกมพอคาแมขาย นาสนคาภายใตบรการท�งเงนสดและเงนผอน
เขามายงชมชนตาบลแหงน� อยางรวดเรว สวนในดานสาธารณปโภคแบบตอเน�องเร�อยมาอยางรวดเรว
ดงคาสมภาษณท�วา
“สมยกอน คนไหนรวย ๆ กรวยเหลอเกน คนไหนท�จนกไมมอะไรเอาเสยเลย หาเชากนค�า
อยไปวน วน’’ (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ในระบบกรรมสทธ� ในทรพยสน เร�มออกเอกสารสทธ� การถอครองท�ดนทากนเปนโฉนด
ใหชาวบานมอยางเปนสดสวนมาแลว เร�มนาท�ดนไปจานองกบธนาคาร และไดแปลงทรพยสนให
เปนทนในการประกอบอาชพของในตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ทาใหเปนโอกาสของคน
ตระกลใหญ ต�งตวเปนนายทนเงนกรายใหญ ดงคาสมภาษณท�วา
“คนเราสมยน� ชอบสบาย ขายท�ดนกน ชอบเปนลกจางเขา ไมรวาท�ดนพอแมเขาถากถาง
มาอยางยากเยน” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ขอคนพบท�ไดจากการสงเกตการณท�งท�มสวนรวมและไมมสวนรวม ผนวกกบการสมภาษณ
ผเฒาผแก ซ� งเปนผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�นของตาบลแหงหน�ง สามารถสรปไดวา ผท�ไดรบ
การเลอกต�งสวนมากน�น ผท�เขามาดารงตาแหนงของผมอทธพลหรอผกวางขวางในทองถ�นของตาบล
แหงหน�ง บางรายมประวตเปนนกเลงหวไม และบางรายกมอานาจมเงนสะสมมาจากปยา ตายายจนถง
61
รนลกหลาน จงหนเหชวตมาลงเลนการเมองกน ท�งน� เน�องจากการดารงตาแหนงทางการเมอง ในสงคม
ชนบทมองวาเปนผมเกยรต และสามารถเขาถงผลประโยชนรปแบบตาง ๆ ไดงายกวา โดยเฉพาะ
อยางย�งมเงนเดอนเปนคาตอบแทน ในยคแรก ๆ ของการลงสมครรบเลอกต�ง เพ�อชวงชงตาแหนงทาง
การเมอง การศกษาคร� งน�ยงไมปรากฏขอคนพบเก�ยวกบการซ�อสทธ� ขายเสยงแตประการใด มแตการ
อาศยความเปนพรรคพวกในการกาวเขาสอานาจ (พวกมากลากไป) เทาน�น ผดารงตาแหนงทางการเมอง
ยงพบวานกการเมองทองถ�นยงสามารถใชอภสทธ� ในการดารงตาแหนงเพ�อทาใหเกดการอานวย
ความสะดวกในการทาประกอบธรกจตาง ๆ ในเขตตาบลแหงหน�ง ไดเปนอยางดอกดวย สอดคลอง
กบคาสมภาษณท�วา
“เหนไหนนกการเมองเม�อกอนเน�ย เขาทางานเพ�อชาวบานกน แตสมยน� นกการเมองเขา
เอาแตผลประโยชนกนท�งน�นแหละ ” (นาย ส. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา วถการผลตของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปล�ยนไป
คอนขางมาก อยางไรกตาม แมวากระบวนการผลตยงเปนการประกอบอาชพเกษตรกรรม ทวารปแบบ
ของการผลตมวตถประสงคมงสการขายเปนกหนไปขายเปนสนคา เน�องจากคานยมทางวตถ เร�มแผ
อทธพลเขามาภายในชมชน เคร�องอานวยความสะดวกตาง ๆ มพอคาจากตางถ�นนาเขามาใหบรการ
ถงหนาบานชานเรอนของประชาชนในทองถ�น สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“ทกวนน� เขาไมปลกผกปลกหญาไวกนกนแลว เขาหนซ�อกนกนมอะไรกขายกนไดหมด”
(นาง ม. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ความเปล�ยนแปลงดานการเมองการปกครองในยคน� มขอคนพบวา การเมองในเขตตาบล
แหงหน� ง มการเปล�ยนแปลงคร� งสาคญ โดยเร�มตนจากการท�มพระราชกฤษฎกากอต�งสขาภบาล
ในป พ.ศ. 2537 ตามประกาศราชกจจานเบกษา เลมท� 110 ตอนท� 43 ลงวนท� 9 เมษายน 2537 นโยบาย
จากภาครฐไดกระจายอานาจลงสทองถ�น ซ� งถกขบเคล�อนโดยพระราชบญญตองคการปกครอง
สวนทองถ�น โดยเฉพาะอยางย�งระเบยบในการบรหารราชการของสขาภบาล แตโครงสรางทาง
การเมองการปกครองของเทศบาลตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกดงกลาว ตามพระราชบญญต
เทศบาล พ.ศ. 2496 ทาใหสขาภบาลไดรบการแตงต�งใหเปนหนวยงานนตบคคล มการเลอกต�ง พ.ศ.
2537 เร�อยมา
กาหนดใหองคการปกครองสวนทองถ�นตองมการเลอกต�งตามกฎเกณฑวธการของทาง
ราชการอยางเปนทางการ ดวยวธการลงคะแนนเสยงเลอกต�งผนาโดยทางออมจากสมาชกเลอกเปน
จดเร�มตนสาคญท�ทาใหสงคมในทองถ�น เกดรอยปรราวแตกแยกท�ไดเขามาดารงประธานสภาเทศบาล
ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก อนนามาซ� งกลมการเมองท�มบทบาทสาคญของคนในตระกลท�ได
กลาวมาขางตนภายในสขาภบาล สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
62
“ตาบลแหงน� มนแคบ เปนพวกเดยวกน เขารจกกนคนเคยเกอบทกคนทกบาน” (นาย ฉ.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ชวงหลงการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542
– 2546
กอนท�ตาบลแหงหน�งจะยกระดบข�นเปนองคปกครองทองถ�นในรปเทศบาลต�งแต พ.ศ. 2542
พบวาโครงสรางอานาจภายในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน�น จะมข�วอานาจท�สาคญใน 5
ตระกลหลก คอ ตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. ตระกลคม. และตระกล วป. มาแตในอดตท�เร�มม
การปกครองทองท�เร�อยมา การจดต�งสขาภบาลถงการยกระดบเปนเทศบาล พบวาการเมองและความ
ขดแยงของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จงมฐานมาจากบทบาทของคนใน 5 ตระกลใหญ ในยค
การกอรปความขดแยงทางการเมองดงน�
ใน พ.ศ. 2542 ไดรบการยกฐานะจากสขาภบาลมาเปนของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
เม�อมการพฒนากาวผานมาถงจดน� ประชาชนเร�มมการต�นตวทางการเมองมากข�น เกดวธคดในลกษณะ
ของการมองตางมมน�น “เปนคนอยนอกเขตเทศบาล และเปนคนในเขตเทศบาล”กลาวคอ ต�งแตม
เทศบาล และองคการบรหารสวนตาบลถกเรยกวา “บานนอก” ขณะท�ในเขตเทศบาลจะเรยกและยกยอง
คนในพ�นท�วา “ในเมอง” ซ� งอยภายใตฐานนดรเดยวกนน�น “ไดถกตคาความเปนมนษยตางกน ระหวาง
คนอยตางพ�นท�เดยวกน เกดการแยงอานาจและผลประโยชน รวมไปถงทรพยากรตาง ๆ ท�มอยในตาบล
โดยเร�มจากคนในตระกลใหญ ท�มการแยงชงทรพยากรในพ�นท� เปนพวกนกเลงอทธพลเกา คนกลมท�
1 น� จะชวยเหลอเพ�อหวงไดผลประโยชน มาจากการเปนฐานคะแนนเสยง สวนกลมท� � เปนพวก
นกลงทนทาเพ�อผท�มบารมของเจานายส�งมาอกตอหน�ง รวมถงความตองการของตนเอง และกลมท� 3
เปนนกการเมองทองถ�นท�ครองอานาจเกาอย อยางไรกตามผลท�ไดรบจากการศกษามขอคนพบวา
ท�ง 5 ตระกลมาจากพ�นฐานเดยวกนอยในรปของระบบอปถมภตอบแทนผมพระคณ เปาหมายตอง
ชวยเหลอดแลจะอยในรปของพระเดชและพระคณ ในการน�ยงมผลทาใหเร�มเหนรอยปรราว อนเกด
ข�นมาจากการแยงชงผลประโยชนในรปแบบตาง ๆ ท�งทางตรงและทางออม
ในทวงทานองเดยวกน สงคมของชาวบานตาบลแหงหน� งท�ในอดตเตมไปดวยความ
สมครสมานสามคค ความรกใครกลมเกลยว เร�มถกอทธพลของระบบทนนยมและดวยกระแสของ
ยคการบรโภคนยมท�กาวกระโดดเขามาในชมชนอยางรวดเรว โดยไดเขาครอบงาในชมชนและสงคม
ทองถ�น ดวยการแอบแฝงมาในรปการบรโภคนยม ผสมผสานกบลทธวตถนยม คอย ๆ กลนวฒนธรรม
ด�งเดมของตาบลแหงหน�งหายไปทละเลกทละนอย โดยท�สภาพท�วไปของสงคม จากท�เคยเอ�ออาทร
ตอกน และใหการชวยเหลอซ�งกนและกนแบบสจรตใจมาโดยตลอดกบกลายเปนการแปรเปล�ยนเปน
“น� าผ�งผสมยาพษ” เม�อองคกรปกครองสวนทองถ�นเขามาน�น นกการเมองเร�มมองเหนถงประโยชน
63
สวนตนมากข�น ซ� งเปนการเรยกรบผลประโยชนและคาตอบแทนท�งทางตรงและทางออม สวนใหญ
จะมองในรปแบบของการแลกเปล�ยนซ�อขายโดยมเงนตราเปนตวกาหนด หรอส�งของอยางอ�น
ตามแตจะตกลงระหวางกน (นาย อ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เม�อพจารณาในแงมมของวฒนธรรมทองถ�นของตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก จากการ
ศกษาคร� งน� มขอคนพบวา คนในชมชนเร�มเส�อมความศรทธาจากการมศลธรรมและวฒนธรรมของ
ทองถ�นในเอกลกษณความเปนตวตนของคนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก โดยเฉพาะอยางย�งมการ
ละเมดศลหาอยเนอง ๆ ปราศจากการเกรงกลวตอบาป ชาวบานเร�มปฏเสธใหความสาคญเก�ยวกบ
คณธรรมจรยธรรมและประเพณอนดงามของประชาชนในทองถ�น ถงกระน�นกตามภายใตเศรษฐกจ
ท�แรนแคนตกต�า ชาวบานในทองถ�นในยคน� ยงคงมความเช�อทางไสยศาสตร เร�องราวเก�ยวกบภตผ
ปศาจและส�งเรนลบท�มองไมเหนอยมากพอสมควรสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“คนเราทกวนน� ซ�อหวย ขอโชคลาภดวยการบวงสรวงส�งศกด� สทธ� ไมชอบทามากน ชวต
หาทางออกท�ดกวาน�ไมได” (นาง บล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การบรหารงานลกษณะแบบแบงเขตระหวางเขตพ�นท�องคการบรหารสวนตาบลและเขต
พ�นท�สขาภบาลตาบลไดเปนฝายบรหารงานจดการพฒนาทองถ�นตามบทบาทหนาท� ท�ไดรบมาจาก
สวนกลางเพ�อใหประชาชนไดรบความสะดวกรวดเรวในการตดตอประสานงานกบหนวยงานของรฐ
การเมองการปกครองเปนหนาท�ของกานน ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน สารวตรกานน
มหนาท�ดแลปกครองรกษาความปลอดภยของประชาชนในทองถ�น แตบางคร� งฝายทองท�และทองถ�น
ละเมดอานาจหนาท�ซ� งกนและกน เชน ถนนพงแจงกานนแตไมแจงนายก น� าประปาไมไหลแจงกานน
เปนตน ดงคาสมภาษณท�วา
“ถงจะแบงหนาท�กนชดเจนแตชาวบานเขายงไมละท�งกานน มเร�องเดอดรอนกไปหากานน
กอนอ�น” ( นาย อ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ชวงการเลอกต�งนายกบรหารเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกต�งแต พ.ศ.
2546 -2557
สาหรบความเปล�ยนแปลงการบรหารของตาบลแหงหน�ง ต�งแต พ.ศ. 2546 – 2557 ซ� งผวจย
เรยกวา ยคการดารงอยของความขดแยง เน�องจากในป พ.ศ. 2546 ซ� งไดมเปล�ยนแปลงขององคกร
ปกครองสวนทองถ�นเพ�มมากข�น ซ� งจากรปแบบการเลอกต�งนายกเทศบาลโดยออมผานสภาสมาชก
เทศบาล นาไปสการเลอกต�งนายกท�มาจากประชาชนเลอกผบรหาร หมายความวา บรบทของตาบล
แหงหน�ง เร�มมรอยปรทางการเมองท�ตองมการแขงตอสทางการเมองเพ�อเขาไปมบทบาทอานาจในการ
บรหารงานของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จากท�สมาชกไดมการเจรจาตกลงกนไดเปล�ยนยาย
จากเวทการตอสจากสภาเทศบาลไปสพ�นท�การตอสของประชาชนในตาบลเดยวกนเพ�อตองการให
64
ไดมาซ� งผบรหารท�มาจากฝายเดยวกน ทาใหรปแบบการเลอกนายกโดยตรงจากประชาชน ดงกลาว
เกดความขดแยงท�ยงคงดารงอยต �งแต พ.ศ. 2546 เปนตนมา
โดยเฉพาะอยางย�งมตความเปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจ ผลการศกษามขอคนพบวา เกดการ
เปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจอยางสดโตงกาวกระโดด โดยท�เร�มจากการเปล�ยนแปลงท�วถการผลต
เพ�อการยงชพควบคกบการขาย กาวกระโดดสวถการผลตเปนแบบเพ�อการขายเตมรปแบบ นอกจากน�
ผลการศกษายงมขอคนพบวา เกดการสรางนวตกรรมดานกระบวนการผลตใหม ๆ ข�นดวยการใช
เทคโนโลยเขามาเพ�อเพ�มผลผลตเชน การใชเคร�องจกรไถนาแทนววควาย เปนตน
สาหรบโครงสรางทางการเมองการปกครองของตาบลแหงหน� ง ตามพระราชบญญตน�
เรยกวา “พระราชบญญต เทศบาล (ฉบบท� 12)” ในชวง พ.ศ. 2546 สาหรบในเขตเทศบาลตาบลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออก ไดแก ทองถ�นซ� งมประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะข�นเปนเทศบาลตาบล
ประกาศกระทรวงมหาดไทย ดวยผลของนโยบายการกระจายอานาจลงสทองถ�น ซ� งถกขบเคล�อน
โดยพระราชบญญตองคการปกครองสวนทองถ�นเปนเทศบาลตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออกน�น
มผลทาใหการเลอกต�งตวแทนทองถ�น ตองกระทาการเลอกต�งจากประชาชนโดยตรง (พระราชบญญต
เทศบาล) ซ� งบญญตใหองคการปกครองสวนทองถ�นทกแหง ตองกาหนดการเลอกต�งนายกเทศมนตร
และสมาชกสภาเทศบาลตามกฎเกณฑวธการของทางราชการ อยางเปนทางการ ดวยวธการลงคะแนน
เสยงเลอกต�งผนาโดยตรง ปจจยสาเหตน� เองเปนจดเร�มตนสาคญทาใหสงคมชมชนกองดน เร�มเกด
รอยปรราวเร�อยมา ภายใตการพฒนาระบบเศรษฐกจภายในและภายนอกชมชนกองดนอยางตอเน�อง
ขณะท�ผนาทางการเมองเองกตองมการพฒนาตนเอง ควบคไปกบการสรางกลยทธเพ�อขบเคล�อน
ยทธศาสตรใหเกดพลงในการแขงขนทกรปแบบ
จากการสมภาษณผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�น ผนวกเขากบการสมภาษณเจาะลกผเฒา
ผแกของตาบลมขอคนพบวา ผท�ไดรบการเลอกต�งสวนใหญ จะมาจากผมอทธพลนานานปการ เชน
ฐานะทางการเงนมธรกจสวนตวท�มการประกอบอาชพท�แตกตางไปจากคนในชมชน เปนการแฝงตว
เขามาหวงตาแหนง หวงผลประโยชนทางการเมอง ท�งน� เน�องจากการดารงตาแหนงผนาทางการเมอง
สงคมมองวาเปนผมเกยรต สามารถเขาถงผลประโยชนรปแบบตาง ๆ ไดงายกวา โดยเฉพาะการไดรบ
เงนเดอนเปนคาตอบแทน นอกจากน�แลวผดารงตาแหนงทางการเมอง ยงสามารถใชเอกสทธ� นอกเหนอ
ในหนาท�ชวยผลกดนการยอมรบในสงคม ท�งน�การมตาแหนงกเพ�อตองการการอานวยความสะดวก
ในดานการประกอบทาธรกจตาง ๆ เชน ธรกจมดใตดน รบเหมาตาง ๆ โครงการของเทศบาลและ
องคการปกครองสวนทองถ�นอ�นไดเปนอยางด ดงคาสมภาษณท�วา
“คนมสเดนทางไปไหนมแตคนตอนรบ ย�งมเงนดวยแลวแทบไมตองเดน อะไรอะไรกถงมอ
ถงปากไปหมด” (นาย ข. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
65
เฉกเชนเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา
“มอใครยาวกสาวไดสาวเอา เพราะวาสงคมปจจบนยกยองคนมตงคกนท�วตถและส�งของ”
(นาย ป. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กลาวโดยสรป ววฒนาการของการเปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม
ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2596 ถง ปจจบนสามารถอธบายสรปถงความ
เปล�ยนแปลงในดานตาง ๆ ไดดงตารางตอไปน�
ตาราง 2 แสดงววฒนาการการเปล�ยนแปลงการเมอง เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของเทศบาล
ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก
การกอรปและปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง ในองคกรปกครองสวนทองถ�นของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก
จากบรบทประวตศาสตรของตาบลแหงหน�ง ท�กลาวมาแลวขางตน สามารถท�จะวเคราะห
การกอรปความขดแยงการเมองในของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542 วาเปน
ความขดแยงในการชวงชงตาแหนง นายกเทศมนตรโดยออม คอการผานการโหวตจากสมาชกสภา
เทศบาลโดยมผกระทาการทางการเมองท�อยหรอมเครอขายกบตระกลหลกในเทศบาลตาบลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออก คอ ตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. และตระกล คม. จากการตอสของกลม
ป พ.ศ. ลกษณะ
เศรษฐกจ
การเมอง
การปกครอง การคมนาคม การรกษาโรค
การจดการ
ความขดแยง
2496 - 2536
2536 – 2542
2542 – 2557
การพ�งพา
ตนเอง
เพ�อยงชพ
และเหลอ
ขาย
เพ�อขาย
ผเฒาผแก,
พระ,นกเลง,
นายบาน,
กานน
ผใหญบาน
องคกร
ปกครองสวน
ทองถ�น
ทางเรอ,ทาง
เกวยน,ทาง
ควายเดน
ทางลกรง,
รถประจาทาง
ถนน
คอนกรต
ถนนลาดยาง
รถสวนบคคล
สมนไพร
(ทา,พน)
ยาสามญ
ประจาบาน
ยาแผนปจจบน
ยาแผนปจจบน
เจรจาไกลเกล�ย
ประนประนอม
ขอพพาท
กฎหมาย,ศาล
66
เครอขายท�ง 5 ตระกล ดงกลาว เปนจดเร�มและเปนฐานใหเกดการเมองของการชวงชงตาแหนงนายก
เทศมนตรของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ผดารงตาแหนงนายกเทศมนตรมลาดบดงตอไปน�
1. นาย ค. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2540 – 2544
�. นาย ต. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2544 – 2546
�. นาย สม. นามสมมต รกษาการนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2546 – 2548
�. นาย สว. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2548 – 2553
�. นาย จ. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2553 – 2557
�. นาย จ. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2557 – ปจจบน
ในการศกษาเชงวชาการเพ�อใหทราบถงสภาพความเปนมาของการกอรปความขดแยงทาง
การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งมคนของตระกลสาคญท�มการสะสมทน ตามท�ได
กลาวมาขางตน อนนาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก และเร�ม
มองเหนภาพการกอรปเปนประเดนของความขดแยงท�เพ�มข�นเร�อย ๆ น�น ผวจยจะนาเสนอผลการศกษา
ซ� งเปนเหตการณท�เกดข�นจรงในชวงเวลาของการศกษา ในยคท�มนโยบายการกระจายอานาจลงส
ทองถ�นในการเลอกต�งนายกเทศมนตรโดยตรงจากประชาชน ซ� งงานวจยน� ส�นสดลง ทามกลางการ
ดารงอยของความขดแยงทางการเมอง การฉายภาพปรากฏการณตาง ๆ ท�เกดข�น เปนการสะทอน
ใหเหนถงการกอรปในสถานการณตาง ๆ ท�แสดงถงการกอรปในมตตาง ๆ ซ� งเปนพ�นท�มการตอส
แขงขนเพ�อแยงชงพ�นท� แยงฐานเสยงกนอยางรนแรงระหวางคนในตระกลท�มบทบาททางการเมอง
และยงมความสมพนธกนมาต�งแตอดต จากตระกลใหญ 5 ตระกล ท�เปนนกการเมองทองถ�น อนยงผล
นาไปสการเกดความขดแยงทางการเมองในเขตพ�นท�ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกข�น
ต�งแตป พ.ศ. 2542 เร�อยมาจนถงปจจบน (ป พ.ศ. 2557)
ดงน�นในการกาวมาสตาแหนงของนายกเทศมนตรท�ง 5 คน ในแตละคนมาจากคนในตระกล
ท�มบทบาทในทางการเมองระดบตาง ๆ ทาใหเกดการแยงชงจนเกดความรนแรงเชนเดยวกน แตละ
กรณ จนทาใหมการเสยชวตในกระบวนการเลอกต�งนายกเทศมนตร โดยผานสภาเทศบาลและการ
เลอกต�งโดยตรงจากประชาชน ความรนแรงดงกลาว จงเปนกรณศกษาท�จะสะทอนใหเหนถงการเมอง
และความขดแยงในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก อยางชดเจนรวมท�งส�น 4 กรณศกษา ดงน�
การศกษากรณท� 1 การเสยชวต นาย ก. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออก
ในกรณศกษาท� 1 น�น คอกรณการเสยชวตของนาย ก. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก และภรรยา เม�อวนท� 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 การนากรณศกษาน�มาใช
สาหรบการศกษา เพ�อช� ใหเหนวากรณดงกลาว ไดเช�อมโยงไปสปจจยของการแยงชงตาแหนงทาง
67
การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เชน ตาแหนงนายกเทศมนตรเปนการเปล�ยนแปลง
ฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาล ไดเกดเหตการณท�มาจากปจจยการเขาไมถงขอมลขาวสารนาไปส
รบรขอมลขาวสารท�แตกตางกน และนามาซ� งวถของความขดแยงทางการเมองกระท�งสดทายจบลง
ดวยชวต
เสนทางชวตของ นาย ก. นามสมมต : เฮย ก.
สาหรบประวตของ นาย ก. นามสมมต จากการสมภาษณเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไป
ในพ�นท�เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จะรกนในนาม “เฮย ก. นามสมมต” บดา มารดาเปนคน
เช�อสายจน อพยพท�หนความยากจนมาจากประเทศจนผนแผนดนใหญมเส�อผนหมอนใบเขามาทามาหา
กนในประเทศไทย ประกอบอาชพโรงสขาวและคาขายของชา ทานา ทาไร ไดดาเนนกจการดงกลาว
ระยะหน�ง ตอมาไดขายกจการโรงสขาวใหกบนายทนรายอ�นไป และไดเลกทาธรกจคาขายของชาท�เคย
ทาอย จากน�นไดยายถ�นฐาน มาอาศยต�งรากฐานใหม นาย ก.นามสมมต เปนบตรชายคนท� 2 ของ
ครอบครว ดวยความเปนคนท�ครอบครวมพ�นฐานะดและเปนคนขยนทามาหากน เม�อยายมาอยท�ใหม
แลว ไดทาธรกจตาง ๆ หลายประเภท อาท ลานตากมนเสน และทาธรกจรถบรรทกขนยายมนเสนสง
โรงโมมน นอกจากน�แลวยงประกอบอาชพเกษตรกรรมควบคกนไป เชน การทาสวนทเรยน สวนเงาะ
ไรมนสาปะหลง เปนตน โดยท� นาย ก.นามสมมต จะเปนผดแลกจการดาเนนธรกจลานตากมนเสน
รถบรรทกหวมนเสน ทาสวนทเรยน ทาสวนเงาะ รวมตลอดไปจนถงการทาไรมนสาปะหลงเร�อยมา
เพราะเหนวาชองทางการทาธรกจกจการลานมนตากมนเสน รถบรรทกสบลอและทาสวนผลไม
สรางรายไดใหครอบครวอยางมหาศาล ซ� งในเวลาตอมาไมนาน นาย ก. นามสมมต สามารถต�งตวได
อยางมฐานะม�นคงดวยกจการลานตากมนเสน รถบรรทกสบลอขนยายมนเสน ในการประกอบอาชพ
ดงกลาวสรางรายไดใหตวนาย ก.นามสมมต และครอบครวเปนอยางมาก จากความสาเรจในการทา
ลานตากมน รถบรรทก และสวนผลไมน� เอง เปนฐานสาคญทางการเมองของ นาย ก.นามสมมต หรอ
เฮย ก. นามสมมต ในเวลาตอมา (นาย ร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
นอกจากการสะสมทนทางเศรษฐกจแลว นาย ก. นามสมมต ยงทาการสะสมทนทางสงคม
โดยการบรจาคเงนชวยเหลอชาวบานท�ตกทกขไดยากเม�อเวลาเจบปวย และยงบรจาคเงนชวยเหลอ
ใหชมชนละแวกใกลเคยง ตามวดตาง ๆ ในพ�นท� และมอบทนการศกษาใหเดกนกเรยนตามโรงเรยน
ตาง ๆ ในพ�นท�ไดรวมทากจกรรมสวนรวมอกหลายแหง กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนของ นาย ก.
นามสมมต ดาเนนการโดยผานธรกจหลกของครอบครว ท�ทาการเกษตรกรรมเพ�อขายหลก สามารถ
เขาถงกระแสความตองการของชาวบานในพ�นท�ไดโดยงาย ดงน�น นาย ก. นามสมมต จงสามารถ
กาวข�นมาเปนสมาชกสขาภบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกในเวลาตอแบบไมยากเยนนก (นาย ร.
นามสมมต. ผใหสมภาษณ. 2557)
68
การเขาสเสนทางสายการเมองของ นาย ก.นามสมมต : เฮย ก.นามสมมต
จากความมช�อเสยงในฐานะผมความม�งค�งจากทนทางสงคม ความม�งค�งจากทนทางเศรษฐกจ
ทาให นาย ก. นามสมมต มโอกาสกาวเขาสเสนทางการเมองโดยรจกและสนทสนมกบนกการเมอง
ทองถ�น นกการเมองระดบจงหวด รวมไปถงนกการเมองระดบชาตมากย�งข�นตามลาดบ เร�มตนจาก
การรจกนกการเมองอาวโสอยาง นาย ต. นามสมมต อดตผใหญบานท�ไดลาออกมาลงการเมองทองถ�น
เปนนายกเทศมนตรของเทศบาลตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก สนมสนมกบนาย บ. นามสมมต
อดตกานนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก และนาย จ. นามสมมต ในอดตมตาแหนงผใหญบาน
เกษยณอายแลวไดพลกผนตวมาลงการเมองทองถ�น และเปนพ�นองกบ นาย จ. นามสมมต ท�เปน
พ�นฐานการเมองมากอนหนาน� จากความสมพนธอนดท�ใกลชดสนทสนมกนมายาวนานน� เอง ซ� งเปน
บคคลซ� งเปนท�ยอมรบนบถอของประชาชนในตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ทาให นาย ก.
นามสมมต มความช�นชมและศรทธาในคณงามความดมคณธรรมของบคคลเหลาน� ทาใหนาย ต.
นามสมมต กบนาย บ. นามสมมต และนาย จ. นามสมมต ไดตดตอชกชวนนาย ก. นามสมมต เขาส
วงการการเมองทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกในเวลาตอมา ซ� งเปนจดเร�มตนของ
การกาวเดนในถนนชวตทางการเมองของ นาย ก. นามสมมต โดยการลงสมครสมาชกสขาภบาลเปน
คร� งแรกของชวตการเมอง ในป พ.ศ. 2540 และไดรบเลอกต�งดารงตาแหนงเปนสมาชกสขาภบาล
โดยสงกดอยทมเดยวกนกบนาย ต. นามสมมต ต�งแตสมยแรกท�ลงสมครสมาชกสขาภบาล ดงคา
สมภาษณท�วา “ผมไปขอรองเกล�ยกลอมให เฮย ก. นามสมมต เขามาชวยทมผมหนอย กวาผมจะ
ขอรองใหเฮย ก. นามสมมต รวมทมผมได ผมตองว�งหาคนชวยเคลยรให เฮย ก. ตอบปากรบคา” (นาย
บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
บทบาททางสงคมของ นาย ก. นามสมมต เปนท�รจกกนด “ในนามเฮย ก. นามสมมต”
โดยธรรมชาตเปนคนด มเมตตา รกครอบครว มใจโอบออมอาร เปนคนใจถง ถงไหนถงกน รกพวกพอง
ทาใหเปนท�รกใครของคนในตาบล ชนชนละแวกใกลเคยงพ�นท�ดงคาสมภาษณท�วา
“ไอนองจะมเร�องกบใคร มนเปนคนทางาน เหน ๆ กนอย มนเปนคนเขากบคนงาย ” (นาย บ.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จากการสมภาษณเชงลกพบวา นาย ก. นามสมมต ไดใชยทธวธในการสรางเครอขายทาง
การเมองกบสมาชกสขาภบาลและนกการเมองภายในทองท� ไมคนพบวาเคยขดแยงทางการเมองกบฝาย
ใดเลย ดงน�นจงสามารถทางานเขากนไดกบทกคนและทกข�วการเมอง ท�สาคญอกประการหน� งกคอ
นาย ก. นามสมมต ไมมภาพลกษณในเชงลบเก�ยวกบการทจรตในองคกรตาง ๆ ดงคาสมภาษณท�วา
“เขาเปนคนดนะ มคณธรรม ชอบชวยเหลอสงคม สมครก�สมยกไมพลาดแนรบรองไดเลย”
(นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
69
การสรางเครอขายทางการเมองของ นาย ก. นามสมมต
จากการศกษาการสรางเครอขายทางการเมองของนาย ก. นามสมมต หรอท�รจกกนโดยท�วไป
ในนาม “เฮย ก. นามสมมต” นกการเมองทองท�และนกการเมองทองถ�น การศกษามขอคนพบวา
เกดข�นมากอนท�มการยกฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในป พ.ศ. 2542
ในสมยท�ม นาย ค. นามสมมต เปนนายกสขาภบาล และนาย ต. นามสมมต เปนสมาชกสขาภบาล
ท�งน�อยภายใตการแนะนาของนาย ต. นามสมมต ในการนาทางเขามาสการมบทบาททางการเมอง
ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกคอนขางสง เน�องจาก นาย ก. นามสมมต เปนผมประสบการณ
ทางการเมองทองถ�นมานาน อกท�งยงมฐานทางเศรษฐกจครอบครวท�เขมแขง ทาใหสมาชกสขาภบาล
ใหการยอมรบนบถอ นอกจากน�แลวนาย ต. นามสมมต ยงเปนผสนบสนนให นาย ค. นามสมมต ให
สมาชกสขาภบาลเลอก นาย ค. นามสมมต เขามาดารงตาแหนงนายกสขาภบาลในสมยแรก แตมการทา
สญญาใจตกลงกนไวลวงหนาวา เม�อสขาภบาลยกฐานะเปนเทศบาล นาย ค. นามสมมต ตองมอบคน
อานาจในตาแหนงนายกเทศมนตรใหกบนาย ต. นามสมมต โดยไมมขอแมใด ๆ แตเม�อมการยกฐานะ
จากสขาภบาลเปนเทศบาลในป พ.ศ. 2542 นาย ค. นามสมมต กลบไมปฏบตทาตามขอตกลงท�ให
คาม�นสญญาไวกบ นาย ต. นามสมมต ดงคาสมภาษณท�วา
“ผมทวงคาสญญาท�เคยตกลงกนไวกอนยกฐานะเปนเทศบาล แตพ�เขาไมยอม เขาอางวา
เหลออก 2 ปเอง สมยหนาคอยเอาแลวกน ผมจะทาไงละ ผมตองแบงฝายแบงพวกสมาชกสภาเทศบาล
ผมจะทาไงไดละ เม�อคาพดไมเปนคาพด” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จากตนเหตของความขดแยงท�มข�นจากปจจยสาเหตดงกลาว สงผลทาใหการโหวตคะแนน
เสยงเพ�อแตงต�งนายกเทศมนตรมการแขงขนกนข�นในเวลาตอมา ซ� งการตรวจสอบคะแนนลบพบวา
สมาชกสภาเทศบาล มการโหวตดวยบตรใบเดยว โดยใหสมาชกเลอกผบรหารดารงตาแหนง
นายกเทศมนตร ปจจยท�เกดข�นดงกลาวโดยม นาย ก. นามสมมต เปนตวขบเคล�อนคะแนนเสยงของแต
ละฝาย นาย ก. นามสมมต มความสมพนธท�ดผท�ลงชงตาแหนงท�งสองฝาย เสมอนเปนเหตผท�จะตอง
ตดสนช� ขาดในการเลอกนายกเทศมนตรในคร� งน� สาเหตสาคญทาให นาย ก. นามสมมต สมาชก
สขาภบาล ถกกดดนจากเพ�อนสมาชกเทศบาลกลมการเมองทองถ�นและทองท�ท�งสองฝาย ซ� งม นาย จ.
นามสมมต กบนาย น. นามสมมต เปนญาตพ�นองกบ นาย ก. นามสมมต ซ� งความเปนพ�นองกน นาย
จ. นามสมมต ผชกชวนนาย ก. นามสมมต ใหโหวตคะแนนให นาย ก. นามสมมต ดงคาสมภาษณ
ท�วา
“นองเองตองชวยคนบานเดยวกนนะ ไหน ๆ เรากเปนพ�นองกนถอวาเองชวยอาแลวกน”
สาหรบ นาย ค. นามสมมต ไดสงคนชวยเจรจาไกลเกล�ยกบนาย ก. นามสมมต ซ� งผท�รบ
หนาท�เปนแกนกลางสาหรบการเจรจาขอตกลง กคอ ผใหญ จ. นามสมมต ท�มศกด� เปนอาของนาย
ก. นามสมมต เหตการณดงกลาวทาใหนาย ก. นามสมมต ไดรบความกดดนจนเกดความเครยด
70
ไดนาเร�องดงกลาวไปปรกษากบ นาย บ. นามสมมต กบนาย ต. นามสมมต จนมนกการเมองทองถ�น
คนหน�งกลาวถงคาพดของ นาย ก.ไววา
“ผมเองรสกหนกใจกบการโหวตคะแนนเสยงเลอกนายก ผมจะทาอยางไรด ผใหญชวย
แนะนาผมดวย คร�นผมจะเลอกฝายน� อกฝายน�นกมาวาผม”
นาย ก. นามสมมต ไดกลาวตดพอกบนาย บ. นามสมมต กบนาย ต. นามสมมต ทายท�สด
นาย ก. นามสมมต ไมสามารถหาทางออกใหตวเองได นาย ก. นามสมมต ตดสนใจจบชวตตวเองลง
ดวยวธการฆาตวตาย หรอการถกลอบสงหาร ภายในบานของนาย ก. นามสมมต แบบไมมหลกฐาน
และไมสามารถสบสวนสอบสวนเช�อมโยงไปสการจบตวผตองหาไดจนทกวนน�ภายใตคาถามทางสงคม
ดงคาสมภาษณท�วา
“ผมกบเฮย ก. นามสมมต สนทกนดตอนมอะไรแกจะมาเลาใหผมฟงตลอด แตผมรนะวา
นาย จ. นามสมมต กบผใหญ อ. นามสมมต เขาหวงคะแนนจาก เฮย ก. นามสมมต ท�งค ” (นาย ง.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กรณดงกลาวสอดรบกบคาสมภาษณของผนาทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ทานหน�งท�วา
“ผมคาดไมถงเหมอนกนวามนจะเปนแบบน� นองมนมปญหาอะไรหรอเปลา ถาเปนเร�อง
การเมองจรง ๆ ผมเองกมสวนทาใหมนคดมากเหมอนกน” (นาย จ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เม�อ นาย ก. นามสมมต เสยชวตลง ผลทางกฎหมายท�ตามมากคอจะตองมการเลอกต�ง
สมาชกเทศบาลคนใหม ปรากฏวาสมาชกท�ไดรบการเลอกต�งข�นใหมเปนนกการเมองท�อยทมเดยวกน
กบ นาย ค. นามสมมต สงผลทาให นาย ค. นามสมมต ไดรบการเลอกต�งจากการโหวตคะแนนดวย
การใชวธการกาบตรใบเดยว และไดเขามาดารงตาแหนงนายกเทศมนตรแหงหน�งในภาคตะวนออก
ตอมาตามลาดบ
ชวประวตของ นาย ก. นามสมมต : จากเกษตรกรสการเมองทองถ�น
สาหรบประวตของนาย ก. นามสมมต ผลการศกษาท�ไดมาจากการสมภาษณเจาะลก
มขอคนพบวา ด�งเดมน�นมภมลาเนาอาศยอยในตาบลแหงหน�งของภาคตะวนออก โดยกาเนด มฐานะ
ครอบครวปานกลาง ในดานการประกอบอาชพเปนเกษตรกร ทาสวนผลไม โดยนสยสวนตวไมชอบ
สงสรรคยงเก�ยวกบใคร ๆ ในชมชน เปนคนโอบออมอาร มอธยาศยใจคอด เปนท�รกใครของประชาชน
ในหมบาน และเขตชมชนละแวกใกลเคยง ตนตระกลของนาย ก. นามสมมต ถอไดวาเปนนกการเมอง
รนใหมท�เพ�งเร�มเขามาสเสนทางการเมอง โดยท�กอนหนาน� ไมเคยลงสมครลงเลนการเมองในระดบใด
มากอน เขามาสเสนทางการเมองคร� งแรก ดวยการลงสมครตาแหนงสมาชกเทศบาล เปนคร� งแรกเม�อ
ป พ.ศ. 2542 กอนเสยชวตดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาลไดประมาณ 2 ปเศษ ไมเคยมปญหากบ
71
เพ�อนรวมงานในเทศบาล แตเน�องจาก ไดความกดดนทางการเมองท�ท�ง 2 ฝาย ซ� งมท�งการใชพระเดช
และพระคณ คอฝาย นาย ค. นามสมมต และนาย ต. นามสมมต ไดไปขอใหลงคะแนนโหวตให ดวย
คดเอาเองวาไมวาใครไดรบการโหวตใหเปนนายกเทศมนตร ตวเขาเองกตองทางานดวยความลาบากใจ
อยด ท�งน� เพราะถกความกดดนทางการเมอง จงหาทางออกดวยการจบชวตตนเองลงในท�สด โดยผล
การศกษามขอคนพบวา นาย ก. นามสมมต ไมไดสงกดกลมการเมองคนไหนท�งในระดบจงหวดและ
ระดบชาต เน�องจากไดรบการชกชวนจากนาย ต. นามสมมต และนาย บ. นามสมมต จากน�นกไดสนใจ
ในการเขารวมกจกรรมทางการเมอง ในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เร�อยมากระท�งเสยชวตลง
พรอมภรรยา ดวยขอสนนษฐานทางคดของเจาหนาท�ตารวจวา ฆาตวตายเพ�อหนปญหาความวนวาย
ทางการเมอง ดงคาสมภาษณท�วา
“ผมเองกไมรเหมอนกนวามนเกดอะไรข�น ทางเจาหนาท�บอกวาฆาตวตาย ทางญาตกไมม
ใครตดใจเอาความ จบมอใครดมกไมได ” (นาย ซ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การศกษาเก�ยวกบการกอรปของความขดแยงทางการเมอง อนเก�ยวเน�องมาจากการสงหารตน
หรอการลอบสงหาร นาย ก. นามสมมต สมาชกสภาเทศบาลน�น การศกษาคร� งน� มขอคนพบวา นาย ก.
นามสมมต ถอไดวาเปนกรณศกษาแรกเปนการแขงขนทางการเมองของกลมผลประโยชน ท�มงหวง
ชวงชงผลประโยชนตาง ๆ ท�มอยในเทศบาล อนมสาเหตปจจยมาจากการรบรขอมลขาวสารท�แตกตาง
จนนาไปสวถของความขดแยงทางการเมองในการแยงชงตอสแขงขนในตาแหนงผบรหารของเทศบาล
แหงหน� งในภาคตะวนออก โดยมฐานความคดเดมมาจากความตองการกาวสอานาจ จากการเขาดารง
ตาแหนงทางการเมองท�ผมอานาจของท�งสองฝายพยายามจะแบงการบรหารฝายละ 2 ป ตามท�ไดพดคย
การตกลงกนไวต�งแตแรกกอนเปนสมาชกเทศบาล เน�องจากตางฝายกวเคราะหตรงกนวา หากปลอย
ใหตอสแยงชงกนตามกระบวนการของกฎหมาย ยอมนามาซ� งความเดอดรอนเสยหาย อยางไมมหนทาง
หลกเล�ยงแนนอน แตเม�อถงเวลาข�นจรงสถานการณกลบพลกผน เน�องจากเกดมการรวมทมแบงขาง
โหวตคะแนน หาบคคลเขามาดารงตาแหนงนายกเทศมนตร (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
หลงจากท�ไดสมาชกสภาครบถวนตามจานวนท�กฎหมายกาหนด คอ 12 คนครบ นาย ก.
นามสมมต เปนกลมหน�งท�ไดรบการชกชวนจาก นาย ต. นามสมมต เพ�อขอใหชวยเหลอในการโหวต
คะแนนเลอกนาย ต. นามสมมต เพ�อไดเขาไปดารงตาแหนงนายกเทศมนตร ซ� งในการโหวตคร� งน�
มเง�อนไขวา ผท�จะไดดารงตาแหนงดงกลาวจะตองไดสมาชกมากกวาอกฝายหน�ง เปนสาเหตใหฝาย
นาย ก. นามสมมต และภรรยา ถกกดดนอยางหนกจากท�งฝายนาย ต. นามสมมต และทางซกฝายนาย ค.
นามสมมต โดยใหผลประโยชนตอบแทนท�คลายคลงกน มท�งการเสนอตาแหนงรองนายกเทศมนตร
และการเสนอเง�อนไขอ�นท�เปนเงน กรณดงกลาวสรางแรงกดดนอยางหนกใหกบ นาย ก. นามสมมต
และครอบครว โดยเขาใจวาตนเองตกอยในภาวะกลนไมเขาคายไมออก เพราะไมวาฝายไหนไดตนเอง
72
กหนไมพนขอครหาอยด สดทายหาทางออกไมได จงตดสนใจจบชวตตนเองและภรรยาลง เพ�อหน
ปญหาทางการเมอง เม�อวนท� 13 กรกฎาคม 2542 (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557) สอดคลองกบ
คากลาวท�วา
“เพราะวา คนน� เปนพวก สวนคนน�นมบญคณ ท�งสองฝายเคยชวยเหลอกน เคยเก�อกลกนมา”
(นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การศกษากรณท� 2 นาย บ. อดตกานนตาบลแหงหน�ง ในภาคตะวนออก
กรณศกษาท� 2 เปนกรณท� นาย บ. นามสมมต อดตกานนตาบลแหงหน�ง ในภาคตะวนออก
ถกลอบยงไดรบบาดเจบสาหส เพ�อเปนการช� ใหเหนถงการเช�อมโยงไปสปจจยของการแยงชงตาแหนง
ทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เชน ตาแหนงนายกเทศมนตร ตาแหนง
รองนายกเทศมนตร ตาแหนงท�ปรกษานายกเทศมนตร ตาแหนงเลขานการนายกเทศมนตร เปนตน
เปนสาเหตปจจยสาคญอนนาไปสเสนทางของความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งใน
ภาคตะวนออก
ภมหลงชวตของนาย บ. นามสมมต (พ� บ.นามสมมต ) : การสะสมทนทางเศรษฐกจ
สาหรบประวตนาย บ. นามสมมต อดตกานนตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก จากการ
สมภาษณเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท�จะรกนในนามวา “ พ� บ.” หรอ นาย บ. นามสมมต
เปนคนไทย นบถอศาสนาพทธ ด� งเดมต�งถ�นรากฐานอยท� ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นาย บ.
นามสมมต เปนบตรของ นาง ด. นามสมมต เปนบตรชายคนโตของครอบครว บร. การเขาสการเมอง
คร� งแรก เร�มตนต�งแตระดบทองท�โดยดารงตาแหนงเปนผชวยผใหญบานเร�อยมาหลายสมย ตอมา
ไดรบความไววางใจใหดารงตาแหนงผใหญบาน หมท� 4 ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งอยใน
ตาแหนงผใหญบาน 2 สมย ตอมาเม�อ ป พ.ศ. 2540 ไดรบการเลอกต�งใหเปนกานนตาบลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออก การเขาไปมบทบาททางการเมองของนาย บ. นามสมมต มฐานมาจากการสะสม
ทนทางเศรษฐกจ ดงน�
เสนทางการสะสมทนทางเศรษฐกจของ นาย บ. นามสมมต ในฐานะท�เปนลกชายคนโต
ของตระกล บร. ซ� ง นาย บ. นามสมมต ตองทาหนาท�ดแลนอง ๆ ต�งแตเลก ๆ เม�อนาย บ. นามสมมต
เตบโตข�นพอท�จะแบงเบาภาระของครอบครวได กเร�มสรางทนทางเศรษฐกจจากการทารบจางดแล
ควบคมลานตากมน “เส�ยเอ นามสมมต” ประกอบาชพทาไมเบญจพรรณ สวนผลไม คอ สวนทเรยน
และสวนยางพารามาระยะหน�ง นาย บ. นามสมมต ไดเขามาควบคมดแลกจการใหกบบรษทแหงหน�ง
ท�ตาบลน�าเปนในภาคตะวนออก จากน�นแลวนาย บ. นามสมมต ยงทาตวเปนผมอทธพลเหนอกฎหมาย
ภายใตการคมบอน คมควรถโดยสารประจาทาง หลงจากน�นไดมครอบครวดวยการสมรสกบ นาง ภ.
นามสมมต ไดแยกครอบครวมาสรางฐานะท�ตลาดส�แยกแหงหน�ง ยงประกอบอาชพตามเดมเชน ทาสวน
73
ทเรยน สวนยางพารา เปนนกเลงคมบอน และดแลกจการรถสองแถวมาอยเหมอนเดม เม�อปฏบตตน
เชนท�ไดกลาวมาแลวในระยะหน�ง เหนวาการใชชวตโดยอาศยอทธพลท�เหนอกฎหมายหลายเร�อง
ดวยกน เชน การคมบอน คมกจการรถสองแถว เปนตน ไมสามารถสรางความม�งคงในชวตไดอยาง
ย �งยน ดงน�นจงมองชองทางธรกจอ�น ๆ ท�สามารถสรางความม�งคงใหกบครอบครว นาย บ. นามสมมต
ในอนาคต ตดสนใจลงทนทาธรกจเก�ยวกบ การทาการเกษตรเพ�อจาหนาย ทาธรกจบอทราย และเปน
นายหนาซ�อขายท�ดนในเวลาตอมา ซ� งธรกจท�งหมดน� ไดสรางความม�งค�งใหกบครอบครวไดอยางเปน
รปธรรมในเวลาอนรวดเรว และการสะสมทนทางเศรษฐกจน� เองไดเปนฐานสาคญทางการเมองใหกบ
นาย บ.นามสมมต ในเวลาตอมา (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
นอกจากการสะสมทนทางเศรษฐกจแลว นาย บ. นามสมมต ยงไดทาการสะสมทนทางสงคม
โดยการเร�มสรางเครอขายทางสงคมกบชาวบาน สรางช�อเสยงจากการทากจกรรมกบบคคลหลายกลม
ในสงคม ไมวาจะเปนการชวยเหลอชาวบานในการเจรจาไกลเกล�ยใหกบชาวบานท�ไมสามารถตกลง
เร�องความขดแยงกนได เชน เร�องการระวงแนวเขตแดนท�ดน การลกล�าแนวเขตท�ดน การรวมกจกรรม
กบทางวดโรงเรยน เปนตน กลาวคอ เม�อวดและโรงเรยนมกจกรรมงานบญตาง ๆ นาย บ. นามสมมต
มกรวมในการบรจาคทนการศกษา ใหกบนกเรยนท�เรยนดแตมฐานะยากจนทกปกบทางโรงเรยนตาง ๆ
ท�งน� รวมไปถงวดและโรงเรยนในละแวกใกลเคยงดวย นอกจากน� แลวจากการลงพ�นท�สมภาษณ
แบบเจาะลกของผวจย ยงมขอคนพบวานาย บ. นามสมมต มอปนสยใจคอเรยบงาย ชอบชวยเหลอ
คนผตกทกขไดยากมาโดยตลอด ดงน�นจงเปนท�รจกของชาวบาน เปนท�รกเคารพนบถอของชาวบาน
ในทองถ�นโดยท�วไป ดงคาสมภาษณท�วา
“การเมองไมวาจะเลนระดบไหนกตาม ถาไมคลกคลกบชาวบาน ลงไดสมยเดยวเทาน�นละ”
(นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนของ นาย บ. นามสมมต ท�งการสะสมทนทางสงคมและการ
สะสมทนทางเศรษฐกจ ลวนแลวแตอาศยการดาเนนการโดยผานอาชพธรกจหลกคอธรกจท�ไดทา
การเกษตรเพ�อการขาย กจการธรกจบอทราย กจการนายหนาซ�อ-ขายท�ดน และเปนคนพ�นเพมาโดย
กาเนดสามารถเขาใจถงบรบทและความตองการของชาวบานไดโดยงายและมความลกซ� ง ดงน�น
นาย บ. นามสมมต จงสามารถกาวไตเตาจากนกธรกจทองถ�น ข�นมาเปนนกการเมองจากผชวย
ผใหญบาน มาสการเปนผใหญบาน จนกระท�งกาวหนาถงการดารงตาแหนงกานนตาบลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออกในเวลาตอมา
ความมช�อเสยงโดยอาศยฐานะของทนทางสงคม และพ�นฐานความม�งค�งจากการสะสมทน
ทางเศรษฐกจ ทาให นาย บ. นามสมมต มโอกาสรจกและสนทสนมกบนกการเมองทองถ�น ขยายวง
สการมปฏสมพนธกบนกการเมองระดบจงหวด และการมความสมพนธกบนกการเมองระดบชาต
มากข�นตามลาดบ โดยเร�มตนจากความคนเคยกบการเมองกลม ส.ส. นกการเมองอาวโสของจงหวด
74
ระยอง โดยเปนบคคลท�นาย บ. นามสมมต ใหความเคารพนบถอต�งแตตนมาโดยตลอด นอกจากน�แลว
ผลการศกษาคร� งน� ยงมขอคนพบวา นาย บ. นามสมมต ยงไดรจกสนทสนมกบนกการเมองช�อดง
อกหลายคนในจงหวดใกลเคยง (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เสนทางการกาวเขาสชวตการเมองทองถ�นของนาย บ. นามสมมต
สาหรบ นาย บ. นามสมมตน�น มเปาประสงคหลกของการเขาสเสนทางการเมองทองถ�น
กเพ�อการแสวงหาอานาจทางการเมองในระดบทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในการ
ปกปองผลประโยชนทางธรกจของตนเองและกลมพวกพอง เน�องจากการมตาแหนงทางการเมอง
จะทาใหฝายตรงขามท�เปนคแขงทางธรกจ รวมถงกลมขาราชการท�คอยมงหวงแสวงหาผลประโยชน
รสกเกดความเกรงอกเกรงใจ หรอเกรงกลวจนไมกลาเขามาแทรกแซงและหาผลประโยชนในเชง
ธรกจของนาย บ. นามสมมต เพราะการมอานาจและตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณใหโทษ
ไดตลอดเวลา ดงคาสมภาษณท�วา
“คนท�มอานาจตดตว มตาแหนงทางการเมอง เอาไวเพ�อเปนเกราะปองกนตว เพ�อไมให
คนอ�นมนมารงแกเราได” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จดเร�มตนของการกาวเดนในเสนทางชวตทางการเมองของนาย บ. เร�มจากการดารงตาแหนง
ผชวยผใหญบานหมท� 4 มาสองสมย ตดตอกนมาเปนเวลา 10 ป ตอมาเม�อนาย ย. นามสมมต ท�เปน
ผใหญบานหมท� 4 ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก เกษยณอายราชการ 60 ป ทาให นาย บ. นามสมมต
รบมาตาแหนงเปนผใหญบานหมท� 4 เร�อยมา รวมระยะเวลา 8 ป เม�อป พ.ศ. 2540 ในคร� งท� นาย ล.
นามสมมต ลาออกจากการดารงตาแหนงกานน ทาให นาย บ.นามสมมต ไดลงสมครเลอกต�งเพ�อชวงชง
ตาแหนงกานนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออกท�วางอย โดยลงแขงขนแยงชงตาแหนงกบนาย วร.
นามสมมต ผใหญบาน หมท� 7 ซ� งท�งนาย บ. นามสมมต กบ นาย วร. นามสมมต มทนทางสงคม
ดารงตาแหนงเปนผใหญบานท�งสองคน นาย บ. นามสมมต ไดรบการสนบสนนจากผนาหลายฝาย
คอ เส�ยเจามอหวยใตดนและเจาของลานตากมน นาย ป.นามสมมต ผใหญบานหมท� 6 นาย ต. นาม
สมมต สมาชกเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก และ“เส�ย ช.”หรอนาย ช. นามสมมต เปนตน
สาหรบฝาย นาย วร. นามสมมต น�น ไดรบการสนบสนนจาก นาย จ. นามสมมต ผใหญบานหมท� 1
นาย ฮ. นามสมมตสมาชกสภาจงหวดระยอง และนาย น. นามสมมต ดงคาสมภาษณท�วา
“ผมกบพ� บ. นามสมมต สนมสนมกนมานาน เปนผใหญบานมาพรอมกน พ� บ. นามสมมต
ชวยผมใหเปนผใหญได ผมตองตอบแทนบญคณเขาส ผมจะไปชวยคนอ�นคนอ�นไดอยางไร” (นาย ป.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ผลการเลอกต�งกานนดงกลาว ปรากฏวา นาย บ. นามสมมต ไดรบเลอกเปนกานนตาบล
แหงหน�งในภาคตะวนออก เม�อป พ.ศ. 2540 เปนตนมา ซ� งมนายทนใหญจากนอกเขตพ�นท�สวนใหญ
เปนกลมท�มฐานทางเศรษฐกจเปนเจามอหวยใตดน มอทธพลเหนอกฎหมายจากการทานกธรกจ
75
มาชวยเหลอในการวางกลยทธการหาเสยงเลอกต�ง ใหนาย บ. นามสมมต การศกษาคร� งน�พบวา นาย บ.
นามสมมต มบคลกสวนตวเปนคนมน� าใจโอบออมอาร ชอบชวยเหลอเก�อกลประชาชนท�ตกทกข
ไดยากในพ�นท�และพ�นท�ละแวกใกลเคยงท�ไดรบความเดอดรอนเร�อยมา กระท�งไดรบการไววางใจ
จากประชาชนในพ�นท�ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ดวยคะแนนเสยงท�ทวมทนจากการเลอกต�ง
กานนตาบล ดงคาสมภาษณท�วา
“การเมองปจจบนถาไมมบารมบาง ตองการปพ�นฐานมาหลายป ถาไมมเงนกไมใชเร�องงาย
ถาไมทาความดอกดวยและไมชวยเหลอใครแลว ใครเขาจะมาชวยเราละ” (นาย อ. นามสมมต.
สมภาษณ. 2557)
อยางไรกด ถงแมผลการเลอกต�งกานนตาบลแหงหน�งจะยตลงแลวกตามแตความขดแยง
ยงดารงอยอยางตอเน�อง ผวจยมขอคนพบวา ผปกครองทองท�และผนาทองถ�น เร�มมรอยแตกราว
แบงฝกแบงฝายอยางชดเจน กลาวไดวาผปกครองทองท�ซ� งทาตวเปนฐานเสยงใหกบนาย บ. นามสมมต
และนาย วร. นามสมมต ตางกมการแตกฝายแบงข�วกนอยางเหนไดชดเจนมากข�น รวมถงประชาชน
ในพ�นท�ไดรบผลกระทบตามมาอยางตอเน�อง เม�อนาย บ. นามสมมต ไดเขาดารงตาแหนงกานนตาบล
แหงน� ไดมาหน� งสมย พอถงสมยท�สองไมมคแขงทางการเมอง ทาให นาย บ. นามสมมต ไดดารง
ตาแหนงกานนตอเน�องมาถง พ.ศ. 2548
เม�อนาย บ. นามสมมต ดารงตาแหนงกานนแลวไดเจรจาตกลงกบนาย ต. นามสมมต วาจะ
ชวยเหลอให นาย ต. นามสมมต ข�นมาบรหารงานนายกเทศมนตรอกคร� งหน�ง หลงจากท�ไดลาออก
จากตาแหนงนายกเทศมนตร เม�อป พ.ศ. 2546 ดงกลาวมาขางตน คอในสมยท� นาย ต. นามสมมต ดารง
ตาแหนงเปนนายกเทศมนตร ไดถกสมาชกสภาเทศบาล โคนลมกลางสภาเทศบาล กลาวคอ นาย ต.
นามสมมต ไดดารงตาแหนงนายกเทศมตร เม�อป พ.ศ. 2544 อยตาแหนงนายกเทศมนตร ประมาณ 2 ป
เศษ นาย ช. นามสมมต หรอ“เส�ย ช.นามสมมต” เร�มไมพอใจตอการกระทาของ นาย ต.นามสมมต
ท�ไมใหงานรบเหมากอสรางถนนหนทางเสนตาง ๆ ซ� งนาย ต. นามสมมต ไดทาการช�แจงใหนายเส�ย
ช. นามสมมต”หรอ นาย ช. นามสมมต ถงเหตผลวา งานกอสรางคอนกรตไดบรรจทาแผนงบประมาณ
แลว แตเน�องยงขาดงบประมาณตองรองบประมาณจากสวนกลางมาอดหนนกอน จงสามารถดาเนนงาน
และทาการโครงการกอสราง ทาให “เส�ย ช.นามสมมต” หรอ นาย ช. นามสมมต เกดความไมพอใจ
และไดมการตอวาตอขานกนอยางรนแรงหลายคร� ง ดงคาสมภาษณท�วา
“เองจะเอางานไปใหใคร หรอเองจะใหกานน อ�วไมยอม อ�วชวยหาเสยงจนเองไดเปน
นายก หมดเงนหมดทองกบเองไปหลายแสนบาท อ�วไมมสทธทางานกอสรางเลยใชไหม” (นาย บ.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
76
กระน�นกตาม เร�องราวความขดแยงท�เกดข�นยงไมจบเพยงตรงน� หลงจากมการเจรจาไกลเกล�ย
จากผมบารมแตกไมเปนผล “เส�ย ช. นามสมมต”หรอ นาย ช. นามสมมต ไดแยกตวออกจากการเมอง
ข�วเดม มาสรางกลมการเมองใหมกบ นาย น. นามสมมต และมการรวมพรรคพวกสมาชกสภาเทศบาล
มารวมทมอยฝายตนเอง นาย ช. นามสมมต และ นาย น. นามสมมต สามารถรวบรวมกลมพรรคพวก
สมาชกสภาเทศบาลไดเกนคร� งหน� งของสมาชกสภาเทศบาลท�งหมดในเทศบาล หลงจากน�นนาย ช.
นามสมมต และนาย น. นามสมมต เร�มกระบวนการชาระบญชแคน ดวยการทาหนงสอรองเรยนนาย ต.
นามสมมต ดวยขอกลาวหาหลายประการ เชน ใชงบประมาณเกนความจรง การรเหนเอ�อประโยชน
ใหกบผรบเหมา และการรเหนกบขาราชการประจาละเลยตอการปฏบตตอหนาท� โดยนาย ช. นามสมมต
และนาย น. นามสมมต ไดสงหนงสอรองเรยนไปถงผวาราชการจงหวด และสานกงานตรวจเงนแผนดน
เปนสาเหตใหนาย ต. นามสมมต ถกต�งคณะกรรมการสอบสวนระเบยบวนย การละเลยตอการปฏบตตอ
หนาท�และมส�งไมชอบมาพากลตอการปฏบตหนาท�ของนายก ต.นามสมมต ถงข�นตองลาออกจาก
ตาแหนงนายกเทศมนตรแหงหน�งในภาคตะวนออก แตยงคงดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาลจนหมด
วาระสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“อ�วกบเองเปนพ�นองกน อ�วกลงทนลงแรงกบเองมาตลอด เงนทองอ�วกใหเองหยบยมกอน
ไมรวาเองไปเช�อใคร อ�วจะเอาเองไวทาไมละ” (นาย ปจ. นามสมมต. สมภาษณ. ����)
ตอมาเม�อ พ.ศ. 2546 มการยายข�วการเมองแลวน�นไดมการเลอกต�งใหมกนภายในเทศบาล
โดยการนาทมของ นาย น. นามสมมต. “เส�ย น. นามสมมต.” หรอนาย ช. นามสมมต และนาย จ.
นามสมมต โดยให นาย สม. นามสมมต มาเปนผรกษาการแทนนายกเทศมนตร สมาชกท�ไมเหนดวย
ไมมใครกลาคดคานปลอยไปตามเกม เพ�อนสมาชกของทมฝาย นาย ต. นามสมมต ไดเกบความโกรธ
เอาไวในใจไมปรปาก แตปญหาภายในเทศบาลยงคงไมจบส�น เกดความแตกแยกกนภายในเปน 2 ฝาย
ท�ขดแยงในเร�องการแบงผลประโยชนไมลงตวหลายดาน โดยท�สมาชกเทศบาลไมมใครกลาตอตาน
นาย น. นามสมมต และ“เส�ย น. นามสมมต” หรอ นาย ช. นามสมมต เน�องจากท�งสองคนเปนผม
อทธพลทางการเมอง เร�อยมาจนหมดวาระ ดงคาสมภาษณท�วา
“สมยกอนเปนเพ�อนกนโตมารนเดยว เท�ยวกนนอนสมยเปนหนม ทาไมผมจะไมรนสย
ใจคอเขาเปนคนแบบไหน ถาใครไมมผลประโยชนมาหยบย�นให จางใหมนจะเลนดวย” (นาย บ.
นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กลาวโดยสรปกคอเม�อหนมาพจารณากรณนาย บ. นามสมมต เหนไดวา ท�งคกรณ ในอดต
เคยเปนกลมการเมองท�เคยเปนพวกเดยวกน เม�อมการเลอกต�งจาเปนตองมการแบงฝายเพ�อสนบสนน
นกการเมองจากฝายตนเอง ท�งน� เพราะตองการมอานาจอนนาไปสการแสวงหาผลประโยชนของ
ตนเองและพรรคพวก ทาใหทาลายมตรภาพท�เคยนบถอกนมาต�งแตสมยบรรพบรษอยางยาวนาน
77
และเม�อดาเนนมาถงจดแตกหกทางเมอง ความสมพนธเคยใกลชด ความไวเน�อใจกนท�เคยบงเกดม
กลบกลายมาเปนความแคนท�ตองทารายถงชวตกนและกน เพราะขาดเหตผลแหงการรบรไมเขาใจ
อนมผลพวงมาจากการแขงขนกนทางการเมอง
ชวต อาชพ และนกการเมองกบการลอบสงหารกานน บ. นามสมมต
สาหรบประวตอดต กานน บ.นามสมมตน�น ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา เปนคนพ�นเพ
ด�งเดมอยในตาบลแหงหน�ง เปนตระกลผมฐานะทางครอบครวดพอประมาณ เปนบคคลท�มเครอญาต
เปนผมน�าใจโอบออมอาร ชอบชวยเหลอทกคนท�มเร�องเดอดรอน เร�มตนชวตในทางการเมองคร� งแรก
ดวยการดารงตาแหนงเปนผชวยผใหญบาน การประกอบอาชพมธรกจสวนตว เชน ดแลบอทราย
ใหกบนกธรกจใหญคนหน�งในตาบล ตอมาไดรวมกนทาบอทรายกบนาย ช. นามสมมต. ประกอบกบ
การทาสวนยางพารา และสวนทเรยนเร�อยมา จนกระท�งไดรบการเลอกต�งเปนผชวยผใหญบานหม
ท� 4 เม�อ ป พ.ศ. 2531 หลงจากน�นเม�อ ป พ.ศ. 2536 ไดรบการเลอกต�งเปนผใหญบานหมท� 4 อยใน
วาระการดารงตาแหนง 2 ป กลาออก เพ�อตองการสมครตาแหนงผใหญบานอกคร� ง ท�งน� มวตถประสงค
เพ�ออยดารงตาแหนงผใหญบานหมท� �ใหมใหครบวาระ 4 ปเตม แตตอมามการชงตาแหนงกานน
คนใหมข�นมาทาให นาย บ. นามสมมต ลงสมครแขงขนกบ นาย วจ. นามสมมต ซ� งท�งคมตาแหนงเปน
ผใหญบานดวยกนท�งค ผลการเลอกต�งคร� งน�น นาย บ. นามสมมต ซ� งไดการสนบสนนจากผใหญบาน
ผชวยผใหญบาน ท�ง 8 หมบานรวมดวยสมาชกเทศบาล และสมาชกองคการบรหารสวนตาบล ซ� งผล
การเลอกต�งดวยคะแนนเสยงทวมทนในคร� งน� มผลกระทบกอใหเกดความขดแยงทางการเมองอยางมาก
กบผท�ใหการสนบสนนฝาย นาย วจ. นามสมมต ท�กอรปเปนความขดแยงและรอวนแกแคนเร�อยมา
ถงปจจบน สอดคลองกบคากลาวท�วา
“เราไมเคยมศตรกบใครเลย แตไมรเวรกรรมอะไร ถงมาลอบทารายเรา ไมเขาใจเหมอนกน”
(นาย บ. นามสมมต. 2557)
การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
อนเก�ยวเน�องจากเหตการณท�นาย บ. นามสมมต อดตกานนถกลอบยง มขอคนพบตามหลกฐานและ
เอกสารท�ปรากฏ ขณะท�ผวจยลงพ�นท�เพ�อทาการเกบรวบรวมขอมลวา สาหรบกรณศกษาท�สองน�น
เปนเหตการณท�นาย บ.นามสมมต อาย 58 ป กานน ถกลอบสงหาร ในคร� งน� ไดรบบาดเจบสาหส
เม�อวนท� 3 ธนวาคม พ.ศ. 2548 ในรถยนต ขณะท�กาลงเดนทางกลบจากการตรวจภารกจในหมบาน
สาหรบประวตทางการเมองของ นาย บ. นามสมมต. เคยเปนหวคะแนนและใหการสนบสนนทาง
การเมองกบ นาย ต. นามสมมต ในสมยป พ.ศ. 2544 ท�นาย ต. นามสมมต ท�ไดรบการดารงตาแหนง
นายกเทศมนตร นาย บ. นามสมมต ไดเปนหวคะแนนเสยงคนสาคญใหกบนกการเมองในทกระดบ
78
ในทองถ�นและทองท� นาย บ. นามสมมต ไมมความขดแยงในเทศบาล แตไดรวมทนเปนหนสวนกบ
นกการเมองหลายคนเชน นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ช. นามสมมต เปนตน ซ� งการศกษาพบวาแม
ในเวลาตอมา ท�งคจะมเร�องขดแยงกนในทางการเมองกบเร�องผลประโยชนสวนตว แตกสามารถเจรจา
ตกลงขอพพาท โดยปราศจากขอกงขาไมมอะไรตดคางคาใจ ในป พ.ศ. 2544- 2548 นาย บ. นามสมมต
ยคน�นมช�อเส�ยงโดงดงทางสงคมมากเปนผกวางขวางคนหน� ง ใครตองการมตาแหนงทางการเมอง
ในตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งนาย บ. นามสมมต สามารถเปนแกนกลางคยใหไดทกคร� ง
สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“ใครอยากไดตาแหนงทางการเมองในเขตน� ตองมเงนเทาน�น แลวบอกผมใหไปคยชวยเคลยร
ใหทกคร� งไป” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สาหรบประวตอดตกานน บ. นามสมมตน�น ผลการศกษามขอคนพบวา เปนนกการเมอง
ทองถ�นท�อยในสงกดพรรคการเมองใหญท�ง 2 พรรค
การศกษากรณท� 3 การลอบสงหารนาย ช.นามสมมต
เปนการศกษากรณ นาย ช. นามสมมต สมาชกสภาเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เปน
นกธรกจสวนตวและผรบเหมากอสรางในเขตพ�นท� ถกลอบสงหารจนเสยชวต เปนกรณท�ผวจยจะนามา
เสนอเปนกรณศกษา ช� ใหเหนถงปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกน การไดประโยชน การเสย
ประโยชน เช�อมโยงผลไปยงการเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก จนนา
ไปสการไดประโยชน การเสยประโยชน ในการบรหารงานเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก
สงผลถงการปองรายจนเสยชวต ซ� งสามารถสรปประเดนในการศกษากรณท� 3 ไดดงน�
การสะสมทนเบ�องตนของนาย ช. นามสมมต
สาหรบนาย ช. นามสมมต จากการสมภาษณในเชงเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท�
เปนท�รจกกนในนาม “สฮ.” เปนบตรของคนจนอพยพหนความยากจนมาจากประเทศจนผนแผนดนใหญ
ดวยเส�อผนหมอนใบเขามาใชชวตทามาหากนอยในประเทศไทย โดยการต�งหลกถ�นฐานบานเรอน
ท�ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก นาย ช. นามสมมต เปนบตรคนท� 2 ของตระกล อาชพเดมของ
ครอบครวเปนกรรมกรขายแรงงานท�วไป แมมอาชพเปนแมคาหาบเรขายขนม เล� ยงครอบครวเร�อยมา
เม�อครอบครวนาย ช. นามสมมต สามารถเกบหอมรอมรบไดเงนมาจานวนหน�ง จงไดนามาซ� งอาชพ
เปดกจการโรงงานขนมทอฟฟ� โดยสงขายตามจงหวดตาง ๆ ท�วไปหลายแหง
การสะสมทนทางเศรษฐกจ ของนาย ช. นามสมมต มจดเร�มตนจาก ประกอบอาชพ กวนขนม
ขณะน�นมฐานะพออยพอกน (จนกไมจน รวยกไมรวย) ตอมานาย ช. นามสมมต ไดมองเหนชอง
ทางการทาขนมนาจะเพ�มจดขายไดด ดวยวธการนามาแปรรปตบแตงสสนใหดสวยงามนารบประทาน
ตามยคสมย จงไดคดคนนวตกรรมดานการผลตข�นมาใหมเพ�อสรางแรงจงใจในภาคการตลาด จนเปน
79
จดเปล�ยนท�สาคญในชวตของ นาย ช. นามสมมต และครอบครว ดวยการผลตทาขนมทอฟฟ� สงออก
จาหนายใหกบรานคาขายสง-ขายปลก รายใหญ ๆ ตามตางจงหวด โดยเร�มจากจงหวดระยอง จงหวด
ชลบรและยงสงขายไปภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชน จงหวดนครราชสมา และจงหวดใกลเคยงอ�น ๆ
เร�อยมา
จากการสะสมทนทางเศรษฐกจของครอบครว นาย ช. นามสมมต ดวยการเปนย�ป�วใหญ
ขายสงขนมทอฟฟ� น� เอง ตอมาเม�อ นาย ช. นามสมมต ไดตดสนใจแตงงานแยกครอบครวมาประกอบ
ทากจการของตนเองจนนามาซ� งความม�งค�งในชวต ควบคไปกบการเปนนายหนาซ�อ-ขายท�ดน รวมถง
การรบจานองท�ดนชวงระยะเวลาหน�ง แตจากการเปนนายหนาซ�อขายท�ดน และรบจานองท�ดนมองวา
จะทาใหไมพอเล�ยงดครอบครว นาย ช. นามสมมต จงมองหาชองทางการสรางความม�นคงใหตนเอง
ครอบครวใหม โดยไดขยายการสะสมทนมาสธรกจกอสรางดวยการต�งบรษทรบเหมากอสราง ทาธรกจ
บอดดทราย รบเหมากอสราง บรการรถแมคโครขดบอเล� ยงกงตามชายฝ�งตะวนออกแบบครบวงจร
และมฐานะความเปนอยท�ดข�นมาก จนไดรบฉายาวา “สฮ.” เปนท�รจกของชาวบานในตาบลและเขต
พ�นท�ใกลเคยงไดเปนอยางด
กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนทางเศรษฐกจ จนกาวไปสการเตบโตดานธรกจทางสงคม
ของ “สฮ.” ท�ดาเนนการโดยผานธรกจหลกในการรบเหมากอสราง ทาธรกจบอทราย ใหบรการ
รถแมคโคร จนมเครอขายเปนนกการเมองทองถ�นท�กวางขวาง ทาใหการตดตอส�อสารรวมไปถง
การสรางความสมพนธกบชาวบานสามารถไดโดยงาย ดงน�น นาย ช. นามสมมต จงสามารถกาวเขามา
สกระแสเสนทางในชวตทางการเมองของสขาภบาลในเวลาตอมา (นาย สบ. นามสมมต. สมภาษณ.
2557)
เสนทางชวตกาวเขาสการเมองของ นาย ช. นามสมมต
เสนทางในการเขามาสการเมองทองถ�นภายในเขตของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ของนาย ช. นามสมมต ไดเร�มมาจากการลงสมครรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล กอนท�จะมการยก
ฐานะ เปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในสมยแรก และไดดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาล
เร�อยมาจนหมดวาระ ตอมาไดสมครรบเลอกต�งสมาชกในสมยท� 2 และไดดารงตาแหนงสมาชก
สขาภบาลสมยท� 2 อกเชนเคย ในป พ.ศ. 2542 สขาภบาลไดรบการยกฐานะใหเปนเทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออก ทาให นาย ช. นามสมมต ดารงตาแหนงสมาชกเทศบาลเทศบาลแหงหน�งในภาค
ตะวนออก ตอไปอกสองปตามวาระ
การเขาสการเมองของ นาย ช. นามสมมต เปนการแสวงหาอานาจทางการเมองในการปกปอง
ผลประโยชนทางเศรษฐกจ โดยผานกลมนกการเมองในระดบทองถ�น ระดบจงหวดรวมตลอดไป
จนถงระดบชาต เน�องจากการมตาแหนงทางการเมองของนาย ช. นามสมมตน�น ผลการศกษาท�ไดรบ
80
จากการสมภาษณมขอคนพบวา ทาใหนกการเมองฝายตรงขามท�เปนคแขงทางธรกจรสกเกรงใจ
หรอบางกรณเกดความกลวจนไมกลาเขามาแทรกแซง และแสวงหาผลประโยชนจากธรกจของนาย ช.
นามสมมต ในรปแบบตาง ๆ เพราะการมอานาจวาสนาบารม ตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณ
ใหโทษไดมากพอประมาณ สวนใหญแลวพบวานกการเมองไดใชอานาจทางการเมองเพ�อประโยชน
สวนตน มากกวาการปกปองผลประโยชนของสวนรวม
อานาจและผลประโยชนท�นาไปสความขดแยง
ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เปนเร�องท�มปฐมเหต
มาจากความขดแยงของการแยงชงผลประโยชน โดยกอนหนาท�เกดความขดแยงทางการเมองข�นน�น
ไดมการเร�มตนความคดในการดาเนนกจการรวมหาทนทางการเมอง (ทนหาเสยง) ข�นระหวาง นาย ต.
นามสมมต กบนาย ช. นามสมมต ในการศกษาพบวา ตอมาเกดมการขดแยงเกดข�นมาในกลมผรวมทน
ดวยกนเอง เน�องจากขาดความไววางใจกนเก�ยวกบความโปรงใส จนถงข�นมการลอบสงหารกนเสยชวต
จากแนวทางการสอบสวน-สบสวน โดยมรองผกากบภาคจงหวดแหงหน�ง กลาวสรปสานวนภายหลง
ตรวจสอบท�เกดเหตวา สาเหตปมสงหารสบเน�องมาจากเร�องฆาลางแคน อนเก�ยวเน�องมาจากคดท�กานน
คนหน�งในภาคตะวนออก ถกยงไดรบบาดเจบสาหส และเช�อมโยงกบเร�องการขดแยงผลประโยชน
เชงธรกจรบเหมา กานนคนดงกลาว ในตาบลแหงหน�งของภาคตะวนออกและตาบลใกลเคยง นาย
ช. นามสมมต ยงเปนคนสนทของสมาชกวฒสภาของจงหวดแหงหน�งในภาคตะวนออก (“ลอบฆา
กานนดงแหงภาคตะวนออก”. 2549 : 10)
แตจากการสนนษฐานและการวเคราะหเช�อมโยงของกลมการเมองข�วตาง ๆ ท�ไดจากการ
สมภาษณเจาะลก พบวา การเมองนาย ช. นามสมมต ใน ป พ.ศ.2546 นาย ช. นามสมมต กบนาย น.
นามสมมต รวมมอกนโคนลมสภาเทศบาล และโคนตาแหนงนายก เปนปจจยท�ทาใหนาย ต. ตองหลด
พนออกจากการดารงตาแหนง นายกเทศมนตรเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจาก นาย ช.
นามสมมต ไมพอใจตอการกระทาของ นาย ต. นามสมมต ท�ไมจดสรรโครงการรบเหมาประมลงาน
ใหกบนาย ช. นามสมมต และเครอขายโดยตรง แตไดจดสรรโครงการรบเหมากอสรางใหกบนาย บ.
นามสมมต อยหลายโครงการทาใหนาย ช. นามสมมต และนาย ต. นามสมมต เกดการบาดหมางใจ
ทะเลาะมปากเสยงกนอยางรนแรง ท�งน�นาย ช. นามสมมต มการพดทวงบญคณกบนาย ต. นามสมมต
ในเร�องเก�ยวกบเงนท�ชวยเหลอในการหาเสยงตลอดเวลาดวย ดงคาสมภาษณท�วา
“สฮ. เน�ยชอบกนเหล�ยมเพ�อนฝง เขาตองอยเหนอพวกอยนดหน�ง จนพรรคพวกเออมระอา
กนหมด ผมกโดนกนเหล�ยมอยเหมอนกน จนเขารวย” (นาย ปม. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ความขดแยงดงกลาวไมสามารถหาขอยตได กระท�งนาย ช. นามสมมต หรอ“สฮ.” ตดสนใจ
แยกตวเองมาต�งกลมการเมองใหมโดยการเปนพนธมตรกบฝาย นาย น. นามสมมต สามารถรวบรวม
81
สมาชกเทศบาลมาเปนฝายของ นาย น. นามสมมต มากกวาคร� ง จงนาไปสการลงมตเปดประชมสภา
เพ�ออภปรายท�วไปถงการทางานท�ไมโปรงใส การรเหนเปนใจกบฝายขาราชการ เก�ยวกบการทจรต
คอรรปช�นในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ทาใหสมาชกลงมตไมไววางใจ นาย ต. นามสมมต
จากน�น นาย น. กบนาย ช. ไดทาหนงสอรองเรยนถงผวาราชการจงหวด เก�ยวกบการละเลยตอหนาท�
และการทจรตภายใตการบรหารงานของนาย ต. นามสมมต ดงกลาว จนทางจงหวด โดยมการต�ง
คณะกรรมการข�นสอบวนยในความผดฐานละเลยตอหนาท� และมการเสนอความเหนใหปลดออกจาก
ตาแหนงนายกเทศมนตร แตนาย ต. นามสมมต ไดทาการลาออกจากตาแหนงนายกเทศมนตรกอนต�ง
กรรมการการสอบทางวนย แตกยงคงดารงตาแหนงเปนสมาชกสภาเทศบาลจนหมดวาระ ดงคา
สมภาษณท�วา
“เหนม�ย เสอกะสง มาอยรวมกนแลวดซ การเมองจะเปนอยางไร ถงทเองขาไมวา แตเม�อ
ถงทขาบาง เองกอยาโวยแลวกน” (นาย ดร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ในทวงทานองเดยวกนการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ยงคงมอณหภม
ของความรอนแรงอยเนองๆ มการใชอทธพลของ นาย ช.นามสมมต หรอ“สฮ.” ท�ไดจากตาแหนง
ทางการเมอง เขาไปบทบาทของลกษณะผนาลกษณะของการอาศยความมอทธพลความเปนเจาพอ
ในพ�นท� พฤตกรรมของนาย ช.นามสมมต หรอ“สฮ.” สะทอนใหเหนจากพฤตกรรมการใชอทธพล
ในรปแบบตาง ๆ เชน การขมขนกการเมองทองถ�นท�มประสบการณนอยกวา การใชอทธพลไดดด
ทรายในพ�นท�สาธารณะเพ�อจาหนาย ไดบกรกพ�นท�ภเขาไดทาการปลกยางพาราในตาบลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออก เปนตน
จากประสบการณของผวจยในฐานะประชาชน ระหวางป พ.ศ. 2545-2557 กลาวโดยสรป
คอจากกรณศกษาของ นาย ช. นามสมมต หรอ“สฮ.” เหนไดวา กลมการเมองทองถ�น มพ�นฐานเดม
มาจากความเปนเพ�อนและความเปนพ�เปนนองกน อดตเคยเปนนกการเมองกลมเดยวกนท�มฐาน
ความสมพนธแบบไมเปนทางการระหวางกลม โดยการอาศยความไวเน�อเช�อใจแกกนและกน แตเม�อ
ถงจดแตกหกทางเมองท�มปจจยมาจากการกระจายอานาจสทองถ�น การเช�อมโยงกบการมผลประโยชน
ทบซอนจากท�เคยมความสมพนธท�เคยใกลชดสนทสนมกน ผนวกกบความไวเน�อใจกนไมสามารถ
ท�จะดารงอยได เพราะตางฝายตางตองการเปาหมายการมผลประโยชนสวนตว และการมอานาจทาง
การเมองทาใหกลมการเมองทองถ�นเกดความไมเขาใจกนถงข�นแตกหก กลายเปนการทาลายชวต
และทรพยสนของอกกลมหน�ง
ความขดแยงทางการเมอง:สการลอบสงหารนาย ช.นามสมมต
การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
อนเก�ยวเน�องกบเหตการณท� นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต อาย 56 ป ผดารงตาแหนง
82
สมาชกสภาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ถกลอบสงหารเสยชวต เม�อวนศกร ท� 18 สงหาคม
2549 เม�อเวลา 17.30 น. ในการสบสวนสอบสวนของเจาหนาท�ตารวจน�น พนกงานสอบสวน ไดรบ
แจงเหตยงกนตายบรเวณสวนทเรยน จากการสบสวนสอบสวนไดขอสรปวา ขณะเกดเหตคร� งน�นาย ช.
นามสมมต ไดเดนทางมาตรวจงานกาลงกอสรางโครงการในเขตเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ท�มกจกรรมการขดลอกคคลอง และกอสรางทาทางและรางน� าในพ�นท�หมท� 3 ตาบลแหงหน�งใน
ภาคตะวนออก โดยท�แนวทางการสอบสวนของเจาหนาท�ตารวจน�นตรงกบการรบรของประชาชน
ท�วไปในพ�นท� กลาวคอการเสยชวตของ นาย ช. นามสมมต มสาเหตเกดจากการขดผลประโยชน
ทางการเมองในระดบผบรหารดวยกนในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก (“สท.คนดงถกยงคาท�”.
2549 : 18)
สาหรบนาย ช. นามสมมต แตเดมมาประกอบอาชพทาธรกจหลากหลาย ผลการศกษามขอ
คนพบวากอนหนาท�นาย ช. นามสมมต จะเสยชวต นาย ช. นามสมมต ไดเปล�ยนช�อนามสกลเปน
นาย ญ. นามสมมต เน�องมสาเหตท�เกดจากการขดผลประโยชนทางการเมองอนมในระดบผบรหาร
ดวยกนเองภายในเทศบาลน�นเม�อ พ.ศ.2544 เร�อยมา นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต
กอนตดสนใจหนเหชวตมาเปนอาชพนกการเมอง เคยมอาชพหลก ทาประกนภยประเภทตาง ๆ ทาสวน
ยางพารา รบเหมาประมลงานกอสรางทกชนด เปนนายหนาซ�อขายท�ดน เปนผกวางขวางในพ�นท�
เปนเครอญาตกบ นาย ต. นามสมมต ในสมยท� นาย ต. นามสมมต เปนนายกเทศมนตร นาย ช. หรอ
นาย ญ. เปนผท�สาคญในการชวยผลกดนอยเบ�องหลงของนาย ต. นามสมมต และกานน บ. นามสมมต
ซ� งนาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต เคยรวมกน เปดตลาดขายสงขนมทอฟฟ� ท�วราชอาณาจกร
ภาคตะวนออก ในระยะหลงการขายสงขนมทอฟฟ� ไมเจรญรงเรองทาใหการสะสมทนทางเศรษฐกจ
ท�เคยทารวมกนไดมาใชลงทนเพ�อสาหรบการหาเสยงเลอกต�ง ดงคาสมภาษณท�วา
“นกการเมองอาชพทกคน เขาไมเอาเงนท�เขาเกบสะสมต�งแตไหนแตไรมาเลนการเมอง
หรอก เขาจะหานายทนมาสนบสนนเขา เทากบวาเขาไมลงทนอะไร เขาแคลงทนแตแรง เหนไหม
นกการเมองสมยน� เขามเงนกน กมแตเราน� ละใชเงนสวนตวท�เกบหอมรอบรบจากการขายขนม
มาเลนการเมอง” (นาย ต. นามสมมต. 2557)
แตภายหลงการศกษามขอคนพบวา นาย ช. นามสมมต มาขดแยงกบนาย ต. นามสมมต
ตรงท�นาย ช. นามสมมต น�นเปนคนท�ชอบเอาแตใจตวเอง จะทาอะไรตองทาใหไดไมฟงเหตผล
เพ�อนรวมงาน หรอสมาชกสภาเทศบาลในทกกรณ นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมตเปน
สมาชกสภาเทศบาล มาต�งแต ป พ.ศ. 2537 เร�อยมาถงป พ.ศ. 2551 ประกอบอาชพรบเหมากอสราง
และดแลบรหารธรกจสวนตว ในดานการเมองนาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต เคยดารง
ตาแหนงเปนรองนายกเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในสมยของนาย สร.นามสมมต เปนนายก
83
เทศมนตรเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก อาจกลาวไดวา นาย ช.นามสมมต เปนผกวางขวาง
มอทธพลการเมองระดบทองท�กบทองถ�นคนหน� งในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในดาน
สาธารณะประโยชนน�น ใหความชวยเหลอประชาชนในทองถ�นมาโดยตลอดเชนกน โดยปกตนสย
นาย ช. นามสมมต มกชอบทาตวเปนหวคะแนน ใหกบนกการเมองในทองถ�นและนกการเมองระดบ
จงหวดมาทกยคสมย (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การศกษากรณท� 4 กรณการลอบสงหาร นาย น. นามสมมต รองนายกเทศมนตรของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก
กรณการลอบสงหาร นาย น. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
เสยชวตเม�อวนท� 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 ในกรณท� 4 น� ผวจยจะใชเปนกรณศกษาเพ�อช� ใหเหนถง
ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก อนมสาเหตสาคญอกประการหน�ง
ท�มฐานมาจากการเปล�ยนแปลงฐานสขาภบาลมาเปนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�มความ
เช�อม�นในทางความคด ความเช�อ ความชอบในระดบสง หรอกลาวอกนยหน� งกคอ ปจจยทางดาน
อดมการณทางการเมองท�แตกตางกน ผลลพธสดทายของการมอดมการณทางการเมองท�แตกตางกน
นามาซ� งการประทษรายรางกายรายแรงถงการเอาชวตแกกนและกน
พ�นฐานเดมและการสะสมทนทางเศรษฐกจและสงคมของนาย น. นามสมมต
ขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณ เจาะลกพบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท� ตาบลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออก เปนท�รจกนาย น. นามสมมต กนในนาม “พ� น.” พอแมของ นาย น.นามสมมต
มถ�นฐานเดม อยท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นาย น. นามสมมต เปนบตรคนท� 2 ของตระกล
คม. นามสมมต อาชพเดมของครอบครว คม. นามสมมต บดาของ นาย น.นามสมมต เปนกรรมกร
รบจางขายแรงงานท�วไป สวนมารดาของ นาย น. นามสมมต ทาขนมหวานขายควบคไปกบการทา
สวนผลไม ฐานะทางครอบครวในอดตไมไดร� ารวย มฐานะพออยพอกนไปตามอตภาพ
จากการสะสมทนทางเศรษฐกจของ นาย น. นามสมมต เร�มสรางฐานะทางครอบครวจาก
อาชพการทาขนมขาย การทาสวนผลไม กระน�นกตามไมไดสรางความร� ารวยใหกบครอบครว นอกจาก
การพอมพอกนไปเพยงวนคนเทาน�น เม�อ นาย น. นามสมมต เตบโตไดแตงงานแยกครอบครวมา
สรางเน�อตว เปนหวหนาคนงานคมคนงานลานมนเสนใหกบนาย หอ. นามสมมต ซ� งอยในพ�นท� มาได
ระยะหน�งนาย น. นามสมมต ไดเลงเหนชองทางการทามาหากนเปนลกจาง มองเหนชองทางการทามา
หากนท�ดกวาเดม ทาให นาย น. นามสมมต ไดซ�อรถหกลอเพ�อรบจางขนยายมนเสนและคาขายของ
หนภาษ เชน เหลา บหร� ตอมาระยะหลงกจการลานมนเสนมความซบเซาลง ดวยการท�สะสมทน
ทางเศรษฐกจมา ทาให นาย น. นามสมมต มฐานะดข�น ดวยการขายของหนภาษมาตลอด สมยน�น
มการตดถนนสขมวทสายบางนา-ตราด จงหนมารวมลงหนลมกบโรงโมหน ทาให นาย น. นามสมมต
84
มสมปทานเปดโรงโมหนมช�อเสยงโดงดง เปนท�รจกกนในพ�นท� นาย น. นามสมมต ไดควบคมดแล
กจการสมปทานควบคกบโรงโมหน เร�อยมาระยะหน�งนาย น. นามสมมต ไดมองวาตองใชรถบรรทก
และรถแมคโครตกหนขนยายหนจากหนาผา ลงมากองไวในโรงโมหน จงตดสนใจซ�อรถบรรทก
สบลอมาเพ�อรบจางขนยายหน และซ�อรถแมคโคร มาเพ�มทนทางเศรษฐกจเร�อยมาจนกระท�งเร�มมฐานะ
ดข�น ซ� งอาชพน� เองไดสรางความม�งค�งให นาย น. นามสมมต เร�อยมาดงคาสมภาษณ
“เม�อกอนใครม�งไมรจกพ� น. ผมเน�ยอยกบเขาต�งแตเดก พ� น. เขาโดงดงร ๆ กนอย เขาทา
อะไรมอทธพล ขนาดชอบทาอะไรเหนอกฎหมาย จนไมมใครตอกลอนกะแก ถาเขาส�งใหใครไปด
วามนเกดอะไรข�น ใหอกฝายเตรยมหนไดเลย เปนอนวาคนน�นตองโดนเตะแน” (นาย ยย. นามสมมต.
สมภาษณ. 2557)
เม�อพจารณาทนทางสงคมของครอบครวนาย น. นามสมมต มขอคนพบวาชอบชวยเหลอ
ชาวบานเปนขวญใจคนจนท�ตกทกขไดยาก ในทศนะของชาวบาน นาย น. นามสมมต ไดรบการ
ขนานนามวาเปน “นกเลงพอพระ” โดยเฉพาะอยางย�งเม�อเกดปญหาตาง ๆ ท�เปนคดความข�นมาภายใน
ชมชน เชน วยรนยกพวกตกนในหมบาน ปญหาคดฆากนยงกน ชาวบานตางกพากนมาหาเพ�อขอ
ความชวยเหลอจากนาย น. นามสมมต เพ�อชวยเจรจาความกบอกฝายอยเนอง ๆ ทาใหนาย น. นามสมมต
ไดรบการยอมรบจากชาวบานและยกยองนบถอ จากความสาเรจในการสะสมทนทางเศรษฐกจ
และทนทางสงคมของ นาย น. นามสมมต ตอมาไดขยายกจการไปสธรกจท�เก�ยวของกบธรกจขบรถ
แมคโครรบเหมาขดบอน�า ถมท�ดน การคมกจการโรงโมหน และการทาสวนผลไม ซ� งธรกจท�งหมดน�
ไดสรางความม�งค�งใหกบครอบครว นาย น.นามสมมต อกท�งยงเปนฐานสาคญทางการเมอง นาย น.
นามสมมต เร�อยมาตามลาดบ ดงคาสมภาษณท�วา
“อยางวาแหละ คนเราเม�อมเงนแลว อยเฉย ๆไมไดหรอก ตองแสวงหาโนนทาน�ตลอดเวลา”
(นาย ยย. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การตดสนใจกาวเขาสเสนทางการเมอง นาย น. นามสมมต
การเขาสการเมองของนาย น. นามสมมต มพ�นฐานมาจากความมช�อเสยงท�ไดสะสมทน
ทางสงคมและความม�งค�งจากทนทางเศรษฐกจ ทาให นาย น. นามสมมต มคนรจกและสนทสนม
กบนาย น. นามสมมต เปนจานวนมากข�นตามลาดบ กลายเปนการยกระดบความเปนผมอทธพล
ของนาย น. นามสมมต สาหรบวตถประสงคหลกของการเขาสการเมองกเพ�อการแสวงหาอานาจ
ทางการเมอง ในการปกปองผลประโยชนทางเศรษฐกจของตนเองและของครอบครว ท�งน� เพราะ
การมอานาจและตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณใหโทษในการทาธรกจท�งทางตรงและทาง
ออมได
85
โดยสถานภาพทางสงคมแลว นาย น. นามสมมต มฐานะเปนนายทนทองถ�นท�เตบโตใน
กระแสของเจากจการมธรกจรถแมคโครและบรรทก จนไดกาวเขาสวงการเมองทองถ�นของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก นาย น. นามสมมต ไดรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล เสนทางการเขาส
การเมองทองถ�นของ นาย น. นามสมมต มฐานจากการสะสมทนท�งทนทางเศรษฐกจและทนทาง
สงคม ในป พ.ศ. 2536 นาย น. นามสมมต มาลงสมครรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล และไดรบ
การเลอกต�งใหดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาลสมยแรก (กอนท�จะมการยกฐานะจากสขาภบาลเปน
ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก) และดวยผลของการสรางความดอยางตอเน�อง ทาใหในป
พ.ศ. 2540 นาย น. นามสมมต ไดรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาลในสมยท�สอง หลงจากน�นไดดารง
ตาแหนงสมาชกสขาภบาลสมยท�สองไดประมาณ 2 ป สขาภบาลไดยกฐานะเปนของเทศบาล ในป พ.ศ.
2542 แตนาย น. นามสมมต ยงคงดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาล โดยปรยายตามพระราชบญญต
เทศบาลตอไปอกสองปจนหมดวาระการดารงตาแหนง
การชวงชงผลประโยชนภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก: การกอรปความขดแยง
ทางการเมอง
จดเร�มตนของการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก
พบวา นาย น. นามสมมต ไดมการใชอทธพลเหนอกฎหมาย เน�องจากความจาเปนในการแสวงหา
ผลประโยชนเพ�อสะสมทนในฐานะท�เปนนายทนทองถ�น พฤตกรรมเชนน�ทาใหมความขดแยงเร�อง
การแยงชงผลประโยชนในกลมเดยวกน จนถงข�นมการฆากนตาย จนเกดจากความไมเขาใจกนระหวาง
คนสองกลม ในป พ.ศ. 2544 กลาวคอ การใชอทธพลรวมกบนาย ช. นามสมมต หรอนาย ญ. นามสมมต
โคนลมสภาเทศบาลในสมยของนาย ต. นามสมมต ไดเขาขมขสมาชกในสภาเทศบาล เทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออก จนไมมสมาชกคนใดกลาขดขวาง พบวาไดมปญหาขดแยงกบผรบเหมารายหน�ง
ในตางจงหวด รวมถงปญหาความขดแยงกนเอง ในกลมการเมองเดยวกนท�เปนฝายบรหารอยาง
รนแรง พวพนกบคดสงหารสมาชกสภาจงหวดคนหน�งในพ�นท� และเตรยมต�งทมลงสมครชงตาแหนง
นายกเทศมนตร ซ� งเหลอเวลาเพยงปเศษ แขงกบนายกเทศมนตรคนปจจบน ซ� งอยทมเดยวกนมาตลอด
สาหรบประเดนท�ต�งไว 2 ประเดนคอเร�องการเมองและขดผลผลประโยชนทางดานธรกจแหลงขาว
ในพ�นท�เปดเผยวา เม�อชวงประมาณ 3 เดอนท�ผานมา นาย น. นามสมมต ผตายประมลบอหนในพ�นท�ได
แตถกตดหนาไป แลวตอมา นาย น. นามสมมต นาชาวบานประทวงการระเบดหนในบอดงกลาว
โดยอางวากระทบตอส�งแวดลอมทาใหผท�ประมลไดเขาไประเบดหนไมได
ความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ความขดแยงเร�องผลมาจาก
การแยงชงอานาจ ในกลมดวยกน กลาวคอ นาย น. นามสมมต และนาย ช. นามสมมต. “ สฮ.” หรอ
นาย ญ. นามสมมต ไดแยกตวมารวบรวมสมาชกมาเปนฝาย นาย น. นามสมมต เพ�อจะโคนลมนายก
86
เทศมนตร นาย ต. นามสมมต และรองนายกเทศมนตร เน�องจากตองการอานาจทางการเมองและได
ลางแคน นาย ต. นามสมมต ท�นาย ต. นามสมมต ไมยอมใหผลประโยชนของโครงการกอสรางเทศบาล
แตกบนาโครงการตาง ๆ ไปให นาย บ. นามสมมต เปนสวนใหญ และยงกลาวหาวา นาย ต. นามสมมต
รเหนใหพนกงานท�เปนขาราชการประจานารถไปใชในสวนตว และนาย น. นามสมมต ยงไมพอใจ
เพ�อนสมาชกดวยกนอกหลายคนท�ไมทาตามคาส�งนาย น. นามสมมต ซ� งนสยสวนตวของนาย น.
นามสมมต แลวถาไมพอใจใครจะโวยวายใชกาลง เขาชกตอยทนท สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“พ� น. เขาเปนคนแบบน�มาแตไหนแตไรแลว แตเขากเปนคนดของสงคม ชอบชวยเหลอ
ทกคน ไมเคยเรยกรองคาน�ารอน-น�าชาจากผมเลย” (นาย ชน. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ผลจากการสะสมทนทางการเมองของนาย น. นามสมมต จากการแยงชงอานาจทางการเมอง
ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก โดยท�นาย น. นามสมมต รวมมอกบนาย ช. นามสมมต
“สฮ.” หรอนาย ญ.นามสมมต พรอมพวก โคนลมอานาจนายกเทศมนตรของ นาย ต. ดงกลาว
ขางตนแลว นาย น. นามสมมต และนาย ช.นามสมมต ยงไดมการครอบงาการแตงต�งผบรหารคนใหม
ภายใตการบรหารงานของนาย น. นามสมมต เม�อวนท� 19 กมภาพนธ 2546 โดยมจดต�งคณะเทศมนตร
มาบรหารงานชดใหมภายใน คอ นาย สม. นามสมมต ดารงตาแหนงนายกเทศมนตร นาย สช. นามสมมต
และนาย น. นามสมมต เปนรองนายกเทศมนตรจนครบวาระ ซ� งเปนการคานอานาจของนาย น.
นามสมมต กบนาย ช.นามสมมต เพ�อใชการบรหาร เขาชวงชงผลประโยชนในหลายรปแบบ เชน
มการโยกยายโครงการกอสรางตาง ๆ ในสมยนาย ต. นามสมมต ขณะท�ดารงตาแหนงเปนนายก
เทศมนตร ไดปรบเปล�ยนโครงการกอสรางหลายโครงการตาง ๆ ใหไปตรงกบท�มฐานเสยงและใน
หมบานของ นาย สม.นามสมมตและพวก จะใหบรษทกอสรางของ นาย ช. นามสมมต เปนผลงมอทา
โครงการดงกลาว โดยการกากบการดแลผลประโยชนรวมกนของ นาย น. นามสมมต และนาย ช. อยาง
ใกลชดเร�อยมาจนกระท�งหมดวาระป พ.ศ. 2548
การเลอกต�งสมาชกเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เกดข�นใหมอกคร� งในป พ.ศ. 2548
ในคร� งน� นาย น. นามสมมต สนบสนนเลอกให นาย สร. นามสมมต สมครชงตาแหนงนายกเทศมนตร
กบนาย ต. นามสมมต ผลปรากฏวา นาย สร. นามสมมต ไดรบคดเลอกเปนนายกเทศมนตร สวนนาย น.
นามสมมต เปนรองนายกเทศมนตรเร�อยมา จนมการถกลอบสงหารเสยชวตเม�อป พ.ศ. 2551 (นาย
สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ประวตชวตของนาย น.นามสมมต : กอนกาวเขาสถนนสายการเมอง
สาหรบการศกษาประวตของ นาย น. นามสมมต พบวา ถ�นกาเนดเปนคนพ�นเพด�งเดมใน
ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก มฐานะดสบทอดมาจากรนแหงหน�งในภาคตะวนออกพอแมปยา
ตายายท�ทากจการหนาผาระเบดหนสวนตว จนมฐานะดในชมชนละแวกน�น ๆ ตอมา นาย น. นามสมมต
มครอบครวไดยายไปอยท�อ�น ยงประกอบอาชพรบเหมาขดเจาะระเบดหนอยในระยะหลงไดเปล�ยน
87
อาชพเปนผรบเหมาขดลอกคลอง ถมท� เปนตน ดานชวตการเมองไมเคยรบตาแหนงใด ๆ มากอน
หนาน� เม�อการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถ�น นาย น. นามสมมต ไดลงสมครชง
ตาแหนงสมาชกสขาภบาลในสมยแรก เม�อ ป พ.ศ. 2536 จนกระท�งมการยกฐานะเปนเทศบาลแหง
หน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542 เปนสมาชกสภาเทศบาล โดยปรยายตามกฎหมาย เร�อยมา
นกการเมองสวนใหญจะรจก นาย น. นามสมมต เปนอยางดทกทาน จนไดรบฉายาวาเจาพอเทศบาล
อาชพสวนตวจะรบเหมาจะดแลเปนคร� งคราว ลกษณะสวนตว จะเปนคนพดจาเสยงดงฟงชด นกเลง
เรยกพ� มความเช�อม�นในตวเองคอนขางสง ไมคอยยอมลดราวาศอกใหกบใคร พดคาไหนคาน�น
จะชวยเหลอผท�ไดรบความเดอดรอนจากคดความตาง ๆ เปนผท�รบเคลยรทกคด และเปนท�รกใคร
ของประชาชนในตาบล จงเปนท�มาของการเปนสมาชกเทศบาลทกสมย ตาแหนงสาคญ ๆ เชน รอง
นายกเทศมนตร ท�ปรกษานายกเทศมนตร หรอเปนประธานสภา เปนตน จากคนไมเคยเกรงกลวใคร
ในสานกงานเทศบาล จงไมมใครกลาแสดงการคดคาน เพราะรถงนสยใจคอของ นาย น. นามสมมต
จงจาเปนตองแกลงยนยอมรบฟง ซ� งแทท�จรงแลวไมเปนเชนน�น ซ� งพฤตกรรมดงกลาวของ นาย น.
นามสมมตน� เอง เปนจดชนวนสาคญของการกอรปความขดแยงทางการเมอง เร�อยมา (อยในรปแบบ
ของคล�นใตน� าท�รอวนคดบญชแคนเม�อโอกาสมาถง) พฤตกรรมเชนน� แมแตการประชมสภาเทศบาล
ซ� งโดยปกตแลวจะเปดโอกาสใหทกภาคสวนไดแสดงความคดเหนอยางเตมท� ทวาในทางปฏบต
ท�เทศบาลกลบพบวามไดเปนเชนน�น ไมมใครกลาขดขวางในการกระทาใดๆ ของนาย น. นามสมมต
“ผมรถงกตตศพท พ� น. แกมานานแลว ไมมใครอยากยงกบแกนกหรอก เด�ยวแกโมโหจะอยไมตด”
หรอแมแตการปฏบตหนาท�ในฐานะผดแลกจการของโรงโมหน พฤตกรรมของ นาย น. นามสมมต
กยงคงใชวธการบรหารเฉกเชนเดยวกนกบท�เทศบาล รวมท�งการรบประมลงานงานในเขตเทศบาล
ดวยเชนกน (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
อนเก�ยวเน�องจากเหตการณของกรณศกษาท�ส� น� ปรากฏการณเกดข�นคลาย ๆ กนกบเหตการณเม�อ
วนท� 23 กรกฎาคม 2551 ท�นาย ช. นามสมมต หรอนาย ญ. นามสมมต ถกคนรายลอบยงเสยชวต
สาหรบกรณ นาย น. นามสมมต มอาย 57 ป ดารงตาแหนงเปนรองนายกเทศมนตรเทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออก ถกลอบสงหารเสยชวตอยในรถสวนตว ขณะท�กาลงจะเดนทางไปเปดงานฝกอบรม
โครงการอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.)
เร�มตนชวตการกาวเขาสเสนทางการเมอง ดวยการไดรบความไววางใจใหดารงตาแหนง
สมาชกสภาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก มาต�งแต ป พ.ศ. 2537 เร�อยมากระท�งถงป พ.ศ. 2551
ประกอบอาชพรบเหมากอสราง และดแลกจการโรงโมหนยอยในหมท� 3 ในดานการเมองดารงตาแหนง
รองนายกเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในสมยท� นาย สร. นามสมมต เปนนายกเทศมนตร
88
เทศบาล โดยบคลกภาพสวนตวผลการศกษามขอคนพบวา เปนผกวางขวางและเปนผมอทธพล
การเมองระดบทองท�และทองถ�นคนหน� งในพ�นท� ดวยการสรางบารมจากการใหความชวยเหลอ
ประชาชนในทองท�มาโดยตลอด ซ� งสวนใหญ นาย น. นามสมมตมกวางตวเปนหวคะแนนใหกบ
นกการเมองระดบทองถ�นและระดบจงหวดมาทกยคสมย สาหรบในกรณท�เกดข�นมาในเทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออกเชนเดยวกน เม�อคร� งเลอกบคคลเขาดารงตาแหนงนายกเทศมนตรเทศบาล เม�อป
พ.ศ. 2548 ซ� งม นาย น. นามสมมต เปนหวคะแนนให นาย ค. นามสมมตในสมยท�ลงคะแนนโหวต
สรรหานายกเทศมนตร จนกระท�งมรอยแตกราวในสมาชกเร�อยมา
กรณศกษาเร�องการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ท�ไดนาเสนอมาท�ง � กรณ สามารถสรปไดวา การสะสมทนและการกาวเขาสแวดวงการเมองทองถ�น
ของนาย ก. นามสมมต นาย บ. นามสมมต นาย ช. นามสมมต และนาย น. นามสมมต กระท�งพฒนาการ
กอรปเปนความขดแยงทางการเมองท�รนแรง เน�องจากความไมลงตวในการแบงปนผลประโยชน
ในพ�นท�ท�มอทธพลของนกการเมอง ในพ�นท�ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก สามารถสรป
ผลการศกษาทองถ�นในลกษณะท�เปนการแบงงานกน ความไมสอดคลองกบไดดงน�
นาย ก. นามสมมต สะสมทนทางเศรษฐกจจากฐานการทาการเกษตรและธรกจรถบรรทก
เปนหลก หลงจากน�นเม�อมฐานะทางครอบครวดข�น จงไดเนนการสะสมทนทางสงคมดวยการ
ชวยเหลอประชาชนและสาธารณะประโยชนในพ�นท�
นาย บ. นามสมมต สะสมทนทางเศรษฐกจ มทนทางสงคมและมอทธพลทางการเมอง
ในพ�นท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกคอนขางสง ดงน�นหาก นาย บ.นามสมมต ไดชวยเหลอ
นกการเมองคนใดคนน�นมกจะไดตาแหนงเสมอ บทบาททางการเมองของนาย บ. นามสมมต มลกษณะ
ผทรงอทธพลท�เปนทางการ และไมเปนทางการโดยมท�งพระเดชและพระคณ
นาย ช. นามสมมต เนนการสะสมทนทางเศรษฐกจโดยมฐานธรกจอยท�การกอสราง ดงน�น
จงมบทบาททางการเมองไดในเฉพาะเขตพ�นท� เชน การรวบรวมสมาชกสภาเทศบาลเพ�อโคนลม
นายกเทศมนตร มบทบาททางการเมองท�สาคญ คอการใชอานาจและการใชอทธพลอยางเหนไดชด
นาย น. นามสมมต มการสะสมทนทางสงคมมาในอดตและเร�มสะสมทนทางเศรษฐกจดวย
กจการรบเหมากอสราง และควบคมกจการโรงโมหน โดยนากรณศกษาในภาพรวมมาประมวล
วเคราะหถงสาเหตท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง
การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ท�มผลมาจากนโยบายการกระจายอานาจลงทองถ�น ซ� งเร�มจากการศกษาประวตความเปนมา โดยเฉพาะ
อยางย�งจากการศกษาประวตศาสตรโครงสรางทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม
89
เทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก มขอคนพบวาเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ไดรบการ
แตงต�งจากสขาภบาล มาเปนรปแบบขององคกรปกครองสวนทองถ�นประเภทเทศบาลตาบลตาม
พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 เม�อวนท� 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 มการแบงเขตการปกครอง
ทองถ�นออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก เทศบาลกบองคการบรหารสวนตาบล ในป พ.ศ.2537 ดงน�น
ผวจยเลอกศกษาเฉพาะพ�นท�เทศบาลตาบล ไดมการบรหารจดการกจการสาธารณะกบการพฒนา
โครงสรางพ�นฐาน บาบดทกขบารงสข ใหกบประชาชนในพ�นท�เทศบาลตาบล โดยมอานาจ
ตามบทบาทหนาท� และเปนภารกจหลก ซ� งตามกฎระเบยบของกฎหมายไดมการกาหนดเอาไว ใน
บทบญญตเทศบาล โครงสรางทางการบรหารออกเปน 2 ฝายไดแก ฝายบรหาร ซ� งประกอบดวย
นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร และอกฝายหน� งเปนฝายนตบญญต ซ� งหมายถง สมาชกสภา
เทศบาล โดยท�ตาแหนงนายกเทศมนตร และตาแหนงสมาชกสภาเทศบาล (สท.) มาจากการเลอกต�ง
โดยตรงจากประชาชนผมสทธ� ตามรฐธรรมนญ สามารถอยดารงตาแหนงได วาระละ 4 ป ซ� งแตละฝาย
มการแบงบทบาทหนาท�กนปฏบตหนาท�ตามบทบญญตของกฎหมายท�เก�ยวของอยางชดเจน กลาวคอ
ฝายบรหารจะทาหนาท�กาหนดนโยบายและจดทางบประมาณดานตาง ๆ สวนฝายนตบญญตหรอฝาย
สภาเทศบาลตาบล จะทาหนาท�ตรวจสอบการทางานของฝายบรหาร ดงคาสมภาษณท�วา
“บางคร� งฝายบรหารและฝายสภาเทศบาลฯ เปนทมเดยวกน แตเม�อถงคราวปฏบตงาน
ตามหนาท� กจะตางบทบาทกน ฝายหน� งทาหนาท�บรหารนาเสนอโครงการ สวนอกฝายหน� งกจะ
คอยตรวจสอบการทางานใหเกดความบรสทธ� และตรงตอความตองการของประชาชนสวนใหญ
มากท�สด ท�งน� ท�งน�นกตองดดวยวากจกรรมหรอโครงการน�น ๆ ขดตอกฎหมายหรอกฎระเบยบท�
เก�ยวของหรอเปลา” (นาง ณ. นามสมมต. สมภาษณ. ���7)
ผลการศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก
มขอคนพบวามปฐมเหตมาจากปจจยทางดานเศรษฐกจ เน�องจากพ�นท�มทรพยากรบนพ�นดนและใตดน
อยางมหาศาล มการทาสมปทานระเบดหน เกดข�นตามกาลเวลาท�มการเปล�ยนแปลง จนเปนปจจย
ทาใหกอชนวนความขดแยงลก ๆ ข�น ระหวางนายทนผประกอบการ กลมชาวบาน และกลมผนาทองท�
และกลมนกการเมองระดบจงหวด ทาใหปจจบนเขาในพ�นท� มสวนท�หลงเหลอเพยงสวนนอย ผลการ
ประกอบการระเบดหน ทาใหคนในชมชนมฐานะดข�น เน�องคนในชมชนมงานทาใหเศรษฐกจในชมชน
ดตามไปดวย ผลมาจากโรงโมหนของบรษทตาง ๆ ท�เขามาแสวงหาผลกาไร เกดการแขงขนแยงป�น
ราคาซ�อท�ดนในตาบล
ผลการศกษาเร�องการกอรปความขดแยงทางการเมอง ในเขตเทศบาลแหงหน� งในภาค
ตะวนออก มขอคนพบวา ความขดแยงเร�มข�นท�การแบงฝายในการลงสมคร เพ�อชวงชงตาแหนงทาง
การเมองจาก คนกลมหน�งท�มช�อเสยงของตระกลดง ๆ อย 5 ตระกล และมกลมมอทธพล 3 กลม ไดแก
90
กลมท� 1 มนาย ค. นามสมมต หรอเส�ย ค. นามสมมต คหบดเจาของธรกจบานจดสรร ผกวางขวาง
แหงตลาดท�มอดตผใหญบานหม 1 นาย น. นามสมมต คอยสมทบทมและผใหการสนบสนน กลมท� 2
นาย ต. นามสมมต เจาของธรกจรถยนตมอสองตลาด และกลมท� 3 มนกการเมองผนาทองท� กบนก
ธรกจในทองถ�นรวมมอใหความชวยเหลอ ซ� งแตเดมน�นท�งคขดแยงเปนท�งเพ�อนและเปนพนธมตร
ทางการเมองกนมากอน สาเหตของความขดแยงในช�นตนน� มาจากความตองการสรางฐานอานาจ
ทางการเมอง เพ�อเอาไวคมครองธรกจสวนตว ต�งแตป พ.ศ. 2542 ถง พ.ศ. 2557 เสนทางการดารง
ตาแหนงทางการเมอง ถกผกขาดโดยกลมผมอานาจเงนท�สะสมทนมาจากธรกจสมปทานโรงโมหน
ขนาดยอย อาศยตาแหนงทางการเมองทาธรกจในตาบล เชน สมปทานโรงหนช�นใตดนและบนดน
ธรกจรบเหมากอสราง ธรกจโรงงานอสาหกรรมแปรรปขนาดเลก เปนตน ทาใหเกดการขยายฐาน
อานาจ ดวยการรวมกลมพรรคพวกพ�นอง ลงเลนการเมองเพ�อปกปองธรกจสวนตวทาใหสามารถ
ดาเนนธรกจไปไดอยางสะดวก กลาวโดยสรป คอ หลงมการประกาศใหเปนเทศบาลแหงหน� งในภาค
ตะวนออก ไดเกดคขดแยงทางการเมองข�นมา 3 กลม กลมท�หน� ง เปนกลมท�นาโดย นาย ค. นามสมมต
มอดตผใหญบานท�เกษยณอายราชการ อาศยอานาจสมยท�ดารงตาแหนงผใหญบาน นายทน และนก
ธรกจใหการสนบสนน สวนกลมท�สอง คอกลมของนาย ต. นามสมมต ท�มพรรคพวก เครอญาตเปน
นกธรกจ สวนกลมท�สาม มผนาทองท� ทองถ�นนกธรกจในทองถ�น ใหการสนบสนนทางการเมอง
ดงเชนคาสมภาษณท�วา
“แตเดมเปนพวกเดยวกนแท ๆ แตมาวนน� ไมรวาทาไมจงมาแขงขนกน ไมวาเวลาจะยาวนาน
แคไหน โลกจะพฒนาอยางไร ท�กลาวไววาการเมองไมมมตรแท ศตรถาวร เกดทกระดบการเมอง
ทองถ�นถงระดบประเทศ ยงคงใชไดและคดวาจะเปนความจรงไปตลอดกาลเสยดวยซ� า ” (นาย ต.
นามสมมต. สมภาษณ. ���7)
เม�อหนไปพจารณาการกอรปของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก มขอคนพบวา เกดข�น
ภายใตการเปล�ยนแปลงฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เม�อวนท� 25
พฤษภาคม พ.ศ. 2542 ภายใตพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 และประมวลกฎหมายฉบบอ�น ๆ
ท�เก�ยวของในการมอบหมายอานาจหนาท�สาคญตอเจตนารมณของการบาบดทกขบารงสขใหกบ
ประชาชน ถงปจจบนผานการบรหารงานภายใตกระบวนการดงกลาวมาแลว ไดแก สมยแรก พ.ศ.
2537 ถง พ.ศ. 2542 สมยท� 2 พ.ศ. 2542 ถง พ.ศ. 2544 สมยท� 3 แบงได 2 ชวง คอ พ.ศ. 2544 ถง
2546 และถง พ.ศ. 2548 สมยท� 4 พ.ศ. 2548 ถง พ.ศ. 2553 และสมยท� 5 พ.ศ. 2553 ถง 2557
91
สรปวเคราะหปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมองจากกรณศกษาการกอรปความขดแยงทาง
การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ในการสรปวเคราะหถงปจจยสาเหตท�มผลตอความขดแยง จากกรณศกษาการกอรปความ
ขดแยงทางการเมองของคร� งน� มขอคนพบวา ปจจยท�มผลจากการการยกฐานะเปนเทศบาล ทาให
เกดความขดแยงทางการเมองมผลประโยชนเขาเก�ยวของจนนาไปสการประทษรายท�งในชวตและ
ทรพยสนแกกนและกน มท�งหมด 4 ปจจย ไดแก
1. ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน
2. ปจจยดานบคลกภาพทางการเมอง
3. ปจจยดานการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมอง
4. ปจจยดานการรบรดานขอมลขาวสาร
ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน
สาหรบปจจยดานการแยงชงผลประโยชน หรอผลประโยชนท�แตกตางกน ในรปแบบตาง ๆ
เชน การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ เปนตน อนเปน
ปจจยสาคญประการหน�ง ท�นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก
ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา ปจจยดานการแยงชงผลประโยชนในเทศบาลแหงหน� งในภาค
ตะวนออก จากการสมภาษณแบบเจาะลก มขอคนพบวา เม�อการกระจายอานาจใหทองถ�นจะการแยงชง
ผลประโยชนในทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก แทท�จรงมสาเหตมาจากการแยงธรกจ
ตาง ๆ หลายประการ เชน การทาธรกจโรงงานโมหน นอกจากน�แลวยงมเร�องการแขงขนประมลงาน
โครงการกอสรางของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ท�ในแตละรอบปงบประมาณมอยหลาย
โครงงานเชน โครงการกอสรางถนนคอนกรตรอบหมบาน โครงการขดลอกคคลองสงน� าและทอ
ระบายน� า เปนตน ซ� งมการจดสรรผลประโยชนไมลงตว เพราะตางฝายตางกมบรษทลกหาบท�อย
ในสงกดตนเอง มผลกอใหเกดความขดแยงทางการเมองข�น ระหวางกลมการเมองทองถ�นดวยกนเอง
เพราะจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา ปจจยดานผลประโยชนน� เกดข�นมา กอนท�จะม
การลงคะแนนออกเสยงเลอกต�งดวยซ� า การกอรปเก�ยวกบผลประโยชนน� เหนไดจากการสญญาวา
จะใหตาแหนงทางการเมองตอบแทนการชวยหาเสยง การฝากลกหลานเขามาทางานในเทศบาล
รวมถงประโยชนตอบแทนอ�น ๆ ท�อยในรปของเงนทอง โครงการตาง ๆ ท�ชมชนเดอดรอนและม
ความตองการ เปนตน และเม�อไดตาแหนงนายกเทศมนตรสมใจแลวกจะตองแบงงานใหพวกพอง
และญาตพ�นองตนเองตามท�ไดรบปากตกลงกนไวกอนลงเลอกต�ง ทาใหฝายท�อยทมเดยวกนและ
การเมองข�วตรงขามเกดความไมพอใจ จงใชวธการเอาคนดวยการคดคานการบรหารงานหรอการ
ตรวจรบงานอยางมเง�อนไข ดวยวธการตาง ๆ เชน การนาเอาขอกฎหมายมาหาจดบกพรอง และการ
92
ควบคมตรวจสอบการปฏบตหนาท�ของฝายตรงขาม เปนตน กรณความขดแยงทางการเมองท�ม
ปจจยพ�นฐานมาจากปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกนน� สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“เม�อไดเปนนายกแลว ตองทาตามขอตกลงกนไว ไมอยางน�นจะถกหกหลง ในสมยหนา
ไมมความซ�อตรงในบทบาทของนกการเมอง คนดอยไมได คนโกงมแตความร� ารวย เปนอยางน�แหละ
สงคมไทยทกวนน� ” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เชนเดยวกนกบคากลาวสมภาษณท�วา
“การทาโครงการ และรางนโยบายจะตองสอดคลองกบความตองการของประชาชน จะตอง
สอดคลองกบความตองการของนกธรกจผใหการสนบสนน การเมองเปนเร�องผลประโยชนของใคร
วาแตใครมความสามารถหรอใครมพรรคพวกอยกอนจะลงมอทาอะไรงายเสมอ ทกอยางไมมอะไร
จรงย �งยน ไดมาแลวกเสยไปเปนไปตามกลไกของธรรมชาตและสตวโลก พวกขาราชการอยางพวกเรา
สนองนโยบายไมทน ตองตามน� าอยางเดยวจงจะอยรอดสมยน� ” ( นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ.
2557)
เม�อหนไปพจารณาความขดแยงจากการประมลงานของผรบเหมากอสราง อนเปนปจจย
สาเหตดานผลประโยชนท�สงผลตอการเปล�ยนแปลงในตาแหนงทางการเมองของเทศบาล ท�ผล
การศกษาคร� งน� มขอคนพบคอ ปจจยอนเกดจากคาตอบแทนในการฮ�วประมล หรอกลาวอกอยางหน� ง
กคอ คาเปอรเซนตงานท�ไดจากหวควของโครงการพฒนาโครงสรางพ�นฐานในการกอสรางประเภท
ตาง ๆ ภายในเขตเทศบาล มคาตอบแทนในการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดจากโครงการรบเหมา
งานกอสราง สวนใหญจะตกอยในมอของนายกเทศมนตร สาหรบผท�มตาแหนงรองนายก หรอเลขา
นายกไมมสทธ� การไดรบผลประโยชนดงกลาวภายในเทศบาล ดงคาสมภาษณท�วา
“เวลาบรษทตางๆ ไปว�งงานจะตองชนกนถง �� บรษท แตมขอแมรบรกนภายในระหวาง
นายกและผรบเหมา เปนผท�ช� แจงเหตผลวางานโครงการน� เปนของบรษทใดแบงเปอรเซนตใหเทาไร”
(นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จากเงนคาตอบแทนการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดรบจากโครงการกอสรางน� เอง
เปนปจจยดานผลประโยชนอกรปแบบหน� ง ท�สรางความขดแยงใหเกดข�นในสงคมทางการเมอง
ของเทศบาล ท�งน� เพราะเน�องจากเกดมท�งฝายไดประโยชน และฝายเสยประโยชนข�นอก ท�งน� มท�ง
ฝายท�ไดประโยชนมากและฝายท�ไดประโยชนนอย เปนปจจยสาเหตสาคญของความขดแยงอนมผล
มาจากความไมไววางใจแกกนและกน ดงคาสมภาษณท�วา
“พอมผลประโยชนกแอบกนแอบใชกนอยเฉพาะกลมพวกเขาไมก�คน อกพวกอดอยาก
ปากแหง ทกคนจงมความคดเหมอน ๆ กนคอ รอวนเวลาท�จะแยกตวออกไปต�งทมงานใหม เพ�อมงหวง
ท�จะกลบมาลงสมครรบเลอกต�งแขงขนกบทมเดมท�เคยสงกดอย อาจเรยกวาขดแยงกนกได ทะเลาะกน
93
กใชจะทาอยางไรได ถาคนมทฐตองการเอาชนะกน โดยไมมการพจารณาวาวธการท�นาไปสชยชนะ
น�นจะผดหรอถก” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สาหรบความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกท�มสาเหตมาจาก
ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน ผลประโยชนท�แตกตางกน และผลประโยชนทบซอนในพ�นท�ใน
รปแบบตาง ๆ เชน การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ
เปนตน จนนาไปสเหตการณรายแรง ถงขนาดปองรายในชวตกน
ปจจยดานบคลกภาพทางการเมอง
ในการศกษาถงปจจยดานความแตกตางทางดานบคลกภาพการเมองท�เก�ยวเน�องเช�อมรอย
นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ผลการศกษาคร� งน� มขอ
คนพบวาปจจยดานความขดแยงในทางดานบคลกภาพการเมอง ในแตละบคคลยอมมความแตกตางกน
โดยส�นเชง ซ� งทกคนมาจากหลากหลายสถานะ ตางคนตางเช�อในศกยภาพของตนเอง เชน ในบางราย
เขามาเพ�อตองการความเปนธรรมในทางสงคม แตบางรายเขามาเพราะตองการความเปนเจาของ
เพยงฝายเดยว ในทางการเมอง ผลการศกษามขอคนพบวา ความเช�อม�นทางดานบคลกภาพการเมอง
ท�มระดบการเปล�ยนแปลงยากหรองายตางกน ท�งน� บคคลอาจไมยอมรบแนวคดหรอความเหนของ
บคคลอ�น จงเกดส�งไมพงปรารถนาตามมาได เชน กรณผใหการสนบสนนการเมองในการลงเลอกต�ง
ในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก โดยการคอยบญชาการหรอส�งการอยเบ�องหลง และมการ
จองจบผดวาใครอยขางฝายใดมากนอยเพยงใด รวมถงการรวมตวตอตานการกระทาของอกฝายหน�ง
เปนตน
จากการวเคราะหขอมลท�สามารถเกบรวบรวมเอาไวได จากการสมภาษณกลมมขอคนพบวา
การเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก หากวาตดสนใจลงเลนแลวมกจะเลกยาก เพราะสงคม
ทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก มบคลกภาพการเมอง ในตวบคลรวมไปถง
ความศรทธาเล�อมใสเฉพาะกลมท�คอนขางมความรนแรง หากวนหน�งขางหนา เลกเลนการเมอง การเมอง
กจะยอนกลบมาเลนงานในรปของการตรวจสอบเชงธรกจ เชน ตรวจสอบภาษยอนหลง เปนตน
เปรยบเสมอนข�นหลงเสอหาทางลงลาบาก เพราะจะถกเสอกด ดงน�นจะเหนวาบคลกภาพสวนตว
มผลกระทบตอการดารงตาแหนงการเมอง ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกน�น ไมมการ
ยอมรบความรความสามารถของฝายหน�งฝายใดอยางแนนอน นกการเมองทองถ�นในเทศบาลแหงหน� ง
ในภาคตะวนออกยคปจจบนจะเตมไปดวยความหวาดระแวง และพรอมท�จะหกหลงกนนาไปสการ
พลกข�วทางการเมองไดทกเวลา การใชอานาจเงนเปนส�งท�อยเหนออดมการณ ทกฝายวางเปาหมาย
สงสดของชวตในการลงเลนการเมองไวท�เปาประสงคเดยวกนคอผลประโยชนสวนตวและพรรคพวก
สอดคลองตามความเช�อซ� งสะทอนจากการสมภาษณท�วา
94
“การเมองทกวนน�ไมตองถามหาอดมการณนกการเมองอกแลวไมมหรอก เงนเปนพระเจา
มความสาคญตอการดารงชพในประจาวน ท�อาจเรยกไดวา เงนไมมากาไมถกหรอเงนไมมากาไมเปน
นกการเมองกเชนกน วนน� มนดากนโกรธกน พอมคนมาเสนอตาแหนงใหพรงน� ดกน คาวาศกด� ศร
หมดไปกบคาวาเงน ๆ กาลงลอยมา (นาง ญ. นามสมมต. สมภาษณ. 25��)
สาหรบปรากฏการณของความขดแยงทางการเมองท�ผลการศกษาสามารถนามาวเคราะห
เช�อมโยงกบปจจยดานความแตกตางทางดานบคลกภาพการเมอง ซ� งเปนสาเหตทาใหเกดความขดแยง
ทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน� บคคลท�มความเช�อม�นในตวเองคอนขางสง
ไมคอยยอมลดราวาศอกใหกบใคร เปนท�รถงนสยใจคอของทกคนในการทางานของเทศบาล จงจาเปน
ตองแกลงยนยอมรบฟง ซ� งแทท�จรงแลวพฤตกรรมดงกลาวของนกการเมองเปนจดชนวนสาคญของ
การกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลเร�อยมา (อยในรปแบบของคล�นใตน� าท�รอวนคดบญช
แคนเม�อโอกาสมาถง) พฤตกรรมเชนน� แมแตการประชมสภาเทศบาล ซ� งโดยหลกการแลวจะเปด
โอกาสใหทกภาคสวน ไดแสดงความคดเหนอยางเตมท� ทวาในทางปฏบตท�เทศบาลกลบพบวามไดเปน
เชนน�น ไมมใครกลาขดขวางในกระทาใด ๆ ของนายกเทศมนตร เลยแมแตเพยงผเดยว หรอแมแตการ
ปฏบตหนาท�ในฐานะผดแลกจการของโรงโมหน ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นกการเมองม
กจการเปนของตนเอง เชน มรถแมคโครขดดน รบจางทางานท�วไป รวมท�งการรบประมลงานงาน
ในเขตเทศบาล
ปจจยดานการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมอง
ขอคนพบท�ไดจากการศกษาถงปจจยสาเหตท�กอใหเกดความขดแยงทางการเมองของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออกท�เกดจากปจจยดานการตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมอง พบวา
เปนการตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมอง ระหวางกลมบคคลผมอานาจในทองถ�นมจานวน
3 กลม ซ� งจากการศกษาในเชงลกพบวา แตเดมน�น กลมคขดแยงทางการเมองน� เปนพวกเดยวกนมากอน
สวนสาเหตท�ทาใหเกดตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางเมองน�น มฐานคดของความขดแยงท�มาจาก
ความไมลงตวเก�ยวกบการจดสรรตาแหนงตาง ๆ ในฝายบรหารของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ไดแก ตาแหนงรองนายกเทศมนตร เลขานการนายกเทศมนตร ท�ปรกษานายกเทศมนตร และตาแหนง
ประธานสภาเทศบาล เปนตน ตามลาดบเหตการณท�ไดกลาวมาแลวขางตน ดงน�นการจะไดมาซ� ง
วตถประสงคดงกลาว จาเปนอยางย�งในการใชกลยทธดานตาง ๆ เพ�อตองการทาลายคตอสโดยใชวธ
ตาง ๆ นานา เชน การซ�อเสยงดวยการพนน การสรรหาหวคะแนน ตลอดจนการทาลายชวตของคตอส
ตามปรากฏการณท�เกดข�นมาท�ง 4 กรณ ท�ผวจยไดนาเสนอรายละเอยดมาแลวในหวขอการกอรป
ความขดแยงทางการเมอง กระน�นกตามการยกฐานะเปนเทศบาล กถอไดวาเปนปจจยสาคญไมนอย
ท�มผลทาใหเกดการรวมกลมทางการเมองข� น และมการจดหาตวบคคลเพ�อมารบตาแหนงสาคญ
95
ในทางการเมอง เชน การเปนรองนายกเทศมนตร เปนตน การมอบหมายตาแหนงน�นมความสาคญ
อยางย�งยวด อนเก�ยวของกบการจดสรรงบประมาณพฒนาทองถ�น ซ� งในการพยากรณถงบคคลท�ม
โอกาสในการไดรบเลอกต�ง เขามาเปนผบรหารสงสดของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน�น
มหลกการพจารณาจากเครอญาตพ�นองมาก ๆ และวตถท�เปนตวเงน ถอเปนเปาหมายสงสดของกลม
คนเหลาน�น เพ�อจะมาสรางทมงานใหมความแขงแกรง มตตาง ๆในการแยงชงตาแหนงทางการเมอง
น� เอง ทาใหเปนท�มาของความขดแยงทางการเมองมากท�สดในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
สอดคลองกบดงคาสมภาษณท�วา
“สมยน�คนเราหาความจรงใจไมได ไมมอะไรดไปกวาเงนทอง การมผลประโยชนสวนตว
ทาเพ�อปากทองเปนเร�องของความอยรอด เงนซ�อไดทกอยางแตซ�อไมไดคอใจคน เพราะคนเราสมยน�
เม�อตาแหนงหนาท�สงศกด� มกลมคนท�ใหการสนบสนนตนเองอยเบ�องหลง เวลาเราไปขอความชวยเหลอ
บางกบมองขามหรอทาไมรจกเราเลย” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ส�งท�ทาใหเกดการการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมองระหวางคขดแยงของกลมคน
3 กลม ท�งท�แตเดมอยข �วการเมองเดยวกนน�น ผลการศกษามขอคนพบวา สาเหตของการเกดความ
ขดแยงและขยายวงกวางนาไปสการแขงขนตอสทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
มาจากหลายปจจยสาเหต เชน การยยงสงเสรม การสรรหาผเหมาะสมทางคณสมบตและรปสมบต
มอดมการณทางการเมองเหมอนกน ทาสญญาขอตกลงรวมกนแลวไมมการปฏบตตาม จงลวนแต
เปนจดเร�มตนของความแตกแยกของนกการเมองทองถ�น เพราะไมสามารถตกลงกนดวยสนต ตองการ
การเอาชนะดวยวธท�แยบยล จงใชวธสาดสใสรายกนหวงทาลายขวญคตอสทางการเมอง ทาใหเกด
ความขดแยงแบงพรรคแบงพวก และการนาไปซ�งเหตผลของการเปล�ยนข�วทางการเมอง หมบานใด
ไมใชฐานเสยง ไมใชพรรคพวกกไมจดสรรงบประมาณลงพ�นท�น�น ๆ ดงคาสมภาษณท�วา
“เม�อมการเลอกต�งคร� งคราใด เกดความแตกแยกทาลายความสมพนธของคนในหมบาน
คนยงไมทนจะดกนเลย แตการเลอกต�งคร� งใหมจะมาอกแลว นาเบ�อจรง ๆ” (นาง ดภ. นามสมมต.
สมภาษณ. 2557)
ความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกท�เกดจากปจจยดานการ
ตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมองน�น ผวจยสามารถศกษาไดจากเหตการณท�สาม ท�มเร�อง
ขดแยงกนในทางการเมองบางในบางคร� งบางโอกาส แตกสามารถเจรจาตกลงขอพพาทกนได โดยจะ
ปราศจากขอกงขาไมมอะไรตดคางคาใจ ซ� งสองถอเปนผกวางขวางคนหน�ง ใครตองการมตาแหนง
ทางการเมองจะหนมาหา นาย บ. นามสมมต สามารถเปนแกนกลางคยใหไดทกคร� ง
ปจจยดานการรบรดานขอมลขาวสาร
ปจจยดานการรบรท�แตกตางกนระหวางคขดแยงมผลตอการเมอง ผลการศกษามขอคนพบวา
ผลจากการเลอกต�งโดยตรงตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ปจจยดานการรบรขอมลขาวสาร
96
เปนปจจยท�สงผลใหเกดความขดแยงของการเมองเปนอยางมาก เน�องจากประชาชนในเขตพ�นท�
เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกจะมการแบงกลมออกจากกน เปนฝกเปนฝาย ในลกษณะพวกใคร
พวกมนตกลงกนไมได โดยมท�งการแบงตามโครงสรางทางเครอญาต ตามกลมพรรคพวก และแบง
ตามกลมผรวมอดมการณเดยวกน ซ� งแตละกลมจะมการแจงขาวประชาสมพนธเร�องราวตาง ๆ บางคร� ง
กไมเปนเร�องจรง ในการสงขาวในลกษณะของการพดคยปากตอปาก บางคร� งมการบดเบอนปรง
แตงขอมลในการส�อสารจนเกดความไมเขาใจหรอเกดความหวาดระแวงคขดแยงสรางความไมพอใจ
ตอกนระหวางกลมตาง ๆ ข�น กอใหเกดความขดแยงสงคมสวนบคคล ขยายเปนความขดแยงทางสงคม
และลกลามเปนความขดแยงทางการเมองในท�สด นอกจากน�ความรความเขาใจในตวบคคลตางกลม
การเมอง กมกทาใหเกดความขดแยงข�นมาไดเสมอ ดงคาสมภาษณท�วา
“เวลาพดถงกลมคนอ�น ๆ พดแตเร�องไมดไมงาม โกงกนบาง ทจรตบางตางๆ นานา แตพอ
พดถงฝายตวเองดหมดดทกอยาง หรออาจเรยกวาพดดใสตว พดช�วใสคนอ�น พออกฝายรเขารบไมได
กทะเลาะกน เรยกวาเส� ยมเขาใหควายชนกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“คนในสงคมทกวนน� เหนแกตว รกแตตวเองเปนคนไรศลธรรมนกจะพดอะไรกพด พดแลว
กไมรบผดชอบคาพดตวเอง ชอบใหรายผอ�น คนฟงกไรวจารณญาณในการฟง การเช�อ สงคมจงเปล�ยน
จากขาวเปนดา จากดาเปนดาง เตมไปดวยขาวลอ เช�อถอลาบาก และนอกจากน� ยงลมหลงระบบทนนยม
มอะไรไมไดดงใจกใชเงนฟาดหว ดงคากลาวของพระรปหน�งเคยพดวา “ถาโจรช�นชมวาดใหพงระวง
ใหจงตระหนกเพราะพฤตกรรมโจรไมเคยด” ( นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สาหรบปจจยดานการรบรขอมลขาวสาร เปนปจจยท�สงผลใหเกดความขดแยงทางการเมอง
เปนอยางมากประการหน�ง เน�องจากประชาชนในเขตพ�นท�เทศบาลตาบล มการแบงกลมออกจากกน
เปนฝกเปนฝายเพ�อสนบสนนนกการเมองทองถ�นท�ฝายตนเองช�นชอบอย กระท�งลกลามบานปลาย
ไปสการสรางความขดแยงทางการเมองหลายคร� ง คร� งท�รายแรงมากท�สดกคอ การรบรขอมลท�ผดพลาด
คลาดเคล�อนจนนาไปสการเสยชวต โดยเร�มตนมาจากความตองการอานาจจากการเขาดารงตาแหนง
ทางการเมองท�ผมอานาจของท�งสองฝายจะแบงการบรหารฝายละ 2 ป ตามท�ไดพดคยการตกลงกน
ไวต�งแตตน เน�องจากตางฝายกวเคราะหตรงกนวา หากปลอยใหตอสแยงชงกนตามกระบวนการ
ของกฎหมายยอมนามาซ� งความเดอดรอนเสยหายอยางไมมหนทางหลกเล�ยงแนนอน แตเม�อถงเวลา
ข�นจรงสถานการณกลบพลกผน เน�องจากเกดมการรวมทมแบงขางเพ�อโหวตคะแนน หาบคคลเขามา
ดารงตาแหนงนายกเทศมนตร ซ� งเปนกลมหน�งท�ไดรบการรองขอใหชวยเหลอโหวตคะแนนใหและซก
ฝายนาย ค. นามสมมต โดยใหผลประโยชนตอบแทนท�คลายคลงกน ท�งการเสนอตาแหนงรองนายก
เทศมนตร และการเสนอเง�อนไขอ�นท�เปนเงน กรณดงกลาวสรางแรงกดดนอยางหนกใหกบ นาย ก.
97
นามสมมต และครอบครว โดยเขาใจวาตนเองตกอยในภาวะกลนไมเขาคลายไมออก เพราะไมวา
ฝายไหนไดตนเองกหนไมพนขอครหาอยด สดทายหาทางออกไมได จงตดสนใจจบชวตตนเองและ
ภรรยาลง ขณะท�ดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกไดประมาณ 2 ป
จากการเปล�ยนแปลงการปกครองโดยท�รฐบาลไดออกพระราชบญญตการกระจายอานาจ
สทองถ�น พ.ศ. 2496 น�น มวตถประสงคเพ�อใหทองถ�นมอานาจหนาท�ในการพฒนาตาบล ท�งในดาน
เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม การกระจายอานาจการปกครอง ท�อยภายใตการปกครองของกานน
ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน แพทยประจาตาบล และสารวตรกานน เพราะวาเปนกลมบคคลท�เขาถง
ประชาชนในทองถ�นในระดบท�ใกลชดมากท�สด กอนหนาน�น สการบรหารงานทองถ�นท�มาจากการ
เลอกต�งโดยทางออม ผบรหารงานทองถ�น ยคแรกของการกระจายอานาจใหฝายปกครองมหนาท�
ดแลรกษาปกปองประชาชนในพ�นท� ไดแก ตาแหนงกานน ผใหญบาน เปนตน ซ� งการกระจายอานาจ
ยงไมควบคมท�วถงทกพ�นท� ขอคนพบวา ในยคท�ยงไมมผลประโยชนทบซอนในเชงโครงสรางและ
เชงธรกจทางการเมองของผนา ผบรหารตาง ๆ ท�ในอดตเตมไปดวยความสมครสมานสามคค ทาให
เหนถงความปรองดองเปนหน� งเดยวท�มความรกใครกลมเกลยว ระหวางผท�ดารงตาแหนงทางการเมอง
กบประชาชนในทองถ�นเร�อยมา ดงน�นการกระจายอานาจลงสทองถ�น เพ�อใหสอดคลองกบการพฒนา
เศรษฐกจท�ดข�น ท�ประชาชนสามารถดาเนนชวตอยางตอเน�องใหเกดประสทธภาพชวต ความเปนอย
ของประชาชนในทองถ�นของตนเองใหดย�งข�นดวย กระทรวงมหาดไทยจงไดมนโยบายกระจายอานาจ
เพ�อการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถ�น ซ� งในขณะท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ไดรบ
นโยบายของกระทรวงมหาดไทยตามประกาศพระราชกจจานเบกษา การจดต�งสขาภบาลเปนหนวยงาน
ปกครองทองถ�นรปแบบหน� งท�มบทบาทสาคญในการพฒนาพ�นท�ในตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก
เน�องจาก ผลของนโยบายการกระจายอานาจ เร�มกอรางสรางตวข�นมาไปสทองถ�น ซ� งเปนจดเร�มตน
ท�ทาใหเกดองคกรปกครองทองถ�นท�มฐานะเปนนตบคคลท�มขนาดเลกท�สด ไดกระจายอานาจไปส
ระดบตาบลเปนคร� งแรก ในป พ.ศ. 2536 เพ�อการพฒนาท�งในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม
ใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพ�นท� มขอคนพบวา การเมองการปกครองในยคการ
เร�มตนการพฒนาระบบประชาธปไตย ประชาชนมสทธ� ออกเสยงในพ�นท�คร� งแรก หลงจากถกครอบงา
ดวยระบบอปถมภ ดวยวธการลงคะแนนเสยงเลอกต�งผนาโดยทางออมจากสมาชกเลอก เปนจดเร�มตน
สาคญท�ทาใหสงคมในชมชนเร�มเกดรอยปรราวแตกแยก ผท�ไดเขามาดารงประธานสภาตาบล อนนามา
ซ� งกลมการเมองท�มบทบาท สบเน�องนามาวเคราะหการเร�มตนของการกอรปความขดแยงการเมอง
ในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�สาคญกลมคนในตระกลท�ไดกลาวมาขางตนมบทบาทภายใน
องคกรสขาภบาล ท�สามารถตกลงกนภายในได การบรหารงานข�นอยกบขาราชการประจา การจดเกบ
งบประมาณรายไดในพ�นท�ยงไมท�วถงในทกพ�นท� เน�องจากประชาชนในพ�นท�ไมไดรบรขอมลขาวสาร
98
ท�ชดเจน การพฒนาเศรษฐกจของตาบลอยางรวดเรว คอย ๆ เตบโตเปนข�นบนได ไดเขามาครอบงาคนใน
ชมชนสงคมทองถ�น ดวยการแอบแฝงมาในรปการบรโภคนยม ผสมผสานกบลทธวตถนยมคอย ๆ
กลนวฒนธรรมด�งเดมหายไปทละเลกทละนอย มาจากการพฒนาดานเศรษฐกจ อตสาหกรรม ขอมล
ขาวสารพฒนารวดเรวอยางกาวกระโดด ซ� งมาจากผลพวงของการกระจายอานาจการบรหารงานลงส
ทองถ�น จากท�เคยเอ�ออาทรตอกน และใหการชวยเหลอซ� งกนและกนแบบสจรตใจ มาโดยตลอด
กลบกลายเปนการแปรเปล�ยนเร�มถกอทธพลของระบบทนนยม และดวยกระแสของยคการบรโภค
นยม อนนามาซ� งการแสวงหาผลประโยชนมากข�นของผมอานาจทางการเมองกอนหนาน�
การเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาล ในป 2542 ผบรหารในองคกรปกครองทองถ�นจะตอง
ไดรบเลอกต�งโดยตรงจากประชาชนผมสทธ� เลอกต�งในตาบล มอานาจในการบรหารงานในทองถ�น
ท�มอสระจากสวนกลางมากข�น จากลกษณะดงกลาว ผวจยพบวา การเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาล
ของตาบลเปนวกฤตการณทางการเมอง ในตาบลท�ไดรบผลกระทบจากการเปล�ยนแปลงฐานะดงกลาว
กอใหเกดกลมทางการเมอง กลมผมอทธพล และกลมการเมองทองถ�น โครงสรางอานาจของตระกล
ใหญ ๆ ในตาบล ดงน�นเม�อมการยกฐานะเปนเทศบาล จะพบวาการเมองและความขดแยงของเทศบาล
มฐานรากมาจากบทบาทนกการเมองทองถ�นอนนามาสปจจยดงตอไปน�
ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน หรอผลประโยชนท�แตกตางกนในรปแบบตาง ๆ เชน
การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ เปนตน อนเปน
ปจจยสาคญประการหน�ง ท�นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาล มขอคนพบวา ปจจยดาน
การแยงชงผลประโยชนในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกจากการสมภาษณแบบเจาะลก แทท�จรง
มสาเหตมาจากการแยงธรกจตาง ๆ หลายประการ เชน การทาธรกจโรงงานโมหน เปนตน นอกจากน�
แลวยงมการแขงขนประมลงาน โครงการกอสรางในเทศบาลท�ในแตละรอบปงบประมาณมอยอก
หลายโครงการ เชน โครงการกอสรางถนนคอนกรตรอบหมบาน โครงการขดลอกคคลองสงน� าและ
ทอระบายน� า เปนตน ซ� งมการจดสรรผลประโยชนไมลงตว เพราะตางฝายตางกมบรษทลกหาบท�อย
ในสงกดตนเองมผลกอใหเกดความขดแยงทางการเมองข�น ระหวางกลมการเมองทองถ�นดวยกนเอง
เพราะจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา ปจจยดานผลประโยชนน� เกดข�นมา กอนท�จะม
การลงคะแนนออกเสยงเลอกต�งดวยซ� า การกอรปเก�ยวกบผลประโยชนน� เหนไดจาก การสญญาวา
จะใหตาแหนงทางการเมองตอบแทนการชวยหาเสยงรวมถงประโยชนตอบแทนอ�น ๆ ท�อยในรปของ
เงนทอง โครงการตาง ๆ ท�ชมชนเดอดรอนและมความตองการ เปนตน และเม�อไดตาแหนงนายก
เทศมนตรกตองแบงงานใหพวกพองและญาตพ�นองตนเองตามท�ไดรบปากตกลงกนไวกอนลงเลอกต�ง
ทาใหฝายท�อยทมเดยวกนและการเมองข�วตรงขามเกดความไมพอใจ จงใชวธการเอาคนดวยการคดคาน
การบรหารงาน หรอการตรวจรบงานอยางมเง�อนไข ดวยวธการตาง ๆ เชน การนาเอาขอกฎหมายหา
99
จดบกพรอง และควบคมตรวจสอบการปฏบตหนาท�ของฝายตรงขาม เปนตน กรณความขดแยงทาง
การเมองท�มปจจยพ�นฐานมาจากปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกนน� สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“เม�อไดเปนนายกแลว ตองทาตามขอตกลงกนไว ไมอยางน�นจะถกหกหลง ในสมยหนา
ไมมความซ�อตรงในบทบาทของนกการเมอง คนดอยไมได คนโกงมแตความร� ารวย เปนอยางน� แหละ
สงคมไทยทกวนน� ” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เชนเดยวกนกบคากลาวสมภาษณท�วา
“การทาโครงการและรางนโยบายจะตองสอดคลองกบความตองการของประชาชนและ
นกธรกจใหการสนบสนน การเมองเปนเร�องผลประโยชนของใคร วาแตใครมความสามารถหรอใคร
มพรรคพวกอยกอนจะลงมอทาอะไรงายเสมอ ทกอยางไมมอะไรจรงย �งยน ไดมาแลวกเสยไป เปนไป
ตามกลไกของธรรมชาตและสตวโลก พวกขาราชการอยางพวกเราสนองนโยบายไมทน ตองตามน� า
อยางเดยวจงจะอยรอดสมยน� ” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
เม�อหนไปพจารณาความขดแยงจากการประมลงานของผรบเหมากอสราง อนเปนปจจย
สาเหตดานผลประโยชนท�สงผลตอการเปล�ยนแปลงในตาแหนงทางการเมองของเทศบาลมขอคนพบ
กคอ ปจจยอนเกดจากคาตอบแทนในการฮ�วประมล หรอกลาวอกอยางหน�งกคอ คาเปอรเซนตงาน
ท�ไดจากหวควของโครงการพฒนาโครงสรางพ�นฐาน ในการกอสรางประเภทตาง ๆ ภายในเขตเทศบาล
แหงหน�งในเทศบาล ซ� งการศกษามขอคนพบวาคาตอบแทนในการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนต
ท�ไดจากโครงการรบเหมางานกอสราง สวนใหญจะตกอยในมอของนายกเทศมนตร สาหรบผท�ม
ตาแหนงรองนายก หรอเลขานายกไมมสทธ� การไดรบผลประโยชนดงกลาวภายในเทศบาลดงคา
สมภาษณท�วา
“เวลาบรษทตาง ๆ ไปว�งงานจะตองชนกนถง 10 บรษท แตมขอแมรบรกนภายในระหวาง
นายกและผรบเหมาเปนผท�ช� แจงเหตผลวางานโครงการน� เปนของบรษทใดแบงเปอรเซนตใหเทาไร”
(นาย พ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
จากเงนคาตอบแทนการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดรบจากโครงการกอสรางน� เอง
เปนปจจยดานผลประโยชนอกรปแบบหน� ง ท�สรางความขดแยงใหเกดข�นในสงคมทางการเมอง
ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�งน� เพราะเน�องจากเกดมท�งฝายไดประโยชน และฝายเสย
ประโยชนข�น อกท�งน� มท�งฝายท�ไดประโยชนมากและฝายท�ไดประโยชนนอย เปนปจจยสาเหตสาคญ
ของความขดแยงอนมผลมาจากความไมไววางใจแกกนและกน ดงคาสมภาษณท�วา
“พอมผลประโยชน กแอบกนแอบใชกนอยเฉพาะกลมพวกเขาไมก�คน อกพวกอดอยาก
ปากแหง ทกคนจงมความคดเหมอน ๆ กนคอ รอวนเวลาท�จะแยกตวออกไปต�งทมงานใหม เพ�อมงหวง
ท�จะกลบมาลงสมครรบเลอกต�งแขงขนกบทมเดมท�เคยสงกดอย อาจเรยกวาขดแยงกนกได ทะเลาะ
100
กนกใช ทาอยางไรได ถาคนมทฐตองการเอาชนะกน โดยไมมการพจารณาวาวธการท�นาไปสชยชนะ
น�นจะผดหรอถก” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สาหรบความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�มผลมาจากการ
กระจายอานาจสทองถ�นจากการพฒนาโครงสรางพ�นฐานในประเภทตาง ๆ จากการแยงชงผลประโยชน
ในการบรหารงานในทองถ�นน�น รวมถงการบรหารงบประมาณและการดแลทรพยากรในทองถ�นน�น ๆ
กลาวคอ เปนการเขากากบดแลและสามารถเขาถงทรพยากรไดมากกวากลมอ�น ๆ ในขณะท�ตาบล
แหงหน�งในภาคตะวนออกกเปนทองถ�นท�มความสมบรณในดานทรพยากรอยางมาก ทาใหผบรหาร
เกดความโลภความตองการท�ตองการถอนทนคนจากการหาเสยงเลอกต�ง เปนสาเหตในการแยงชง
ผลประโยชนท�ไมสอดคลองกน ทาใหชมชนถกละเมดสทธเสรภาพ จากผมอานาจทางการเมอง
ท�แสวงหาผลประโยชนท�ทบซอนในพ�นท�ตามรปแบบตาง ๆ จนนาไปสเหตการณรายแรง สอดคลอง
คาท�วา “การเมอง ตองมการเจรจานอกรอบถงจะรวาใครแน ” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
การจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ในการศกษาถงวธการในการจดการความขดแยงทางการเมอง เทศบาลแหงหน�งในภาค
ตะวนออกน�น การศกษาคร� งน� มขอคนพบวามแนวทางในการจดการความขดแยง 2 แนวทางไดแก
แนวทางท� 1 การจดการความขดแยงดวยวธการไกลเกล�ยประนประนอมผานกลไกในทองถ�น
ซ� งจะประกอบไปดวยกลไกตาง ๆ ดงน�
1. กลไกของระบบเครอญาต
2. กลไกของระบบวด
3. กลไกของระบบไกลเกล�ยขอพพาทชมชน
4. กลไกของผมอทธพลทองถ�น
5. กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น
แนวทางท� 2 การจดการความขดแยงภายใตกระบวนการยตธรรม ซ� งประกอบดวยข�นตอน
และกระบวนการดงน�
1. การแจงความดาเนนคดท�สถานตารวจ
2. การดาเนนการผานคณะกรรมการการเลอกต�ง (กกต.)
3. การอาศยคาพพากษาศาลในการบงคบคด
จากการวจยเอกสารเก�ยวกบกระบวนตาง ๆ ท�สามารถนาไปสการจดการความขดแยงของผนา
ทางการเมอง โดยท�นกคดนกทฤษฎหลายสานกใหขอเสนอแนะในการจดการแกไขเร�องท�เก�ยวกบ
101
ความขดแยง ไวในลกษณะวธการท�มความหมายเชงปฏบตการท�ใกลเคยงกน (พรนพ พกระพนธ.
2542 : 107) ท�สามารถนามากลาโดยสรปถง วธการจดการปญหาความขดแยงทางการเมองไว 3 วธ
ดงน�
1. วธการเอาชนะ การทาใหสาเหตของความขดแยงทางการเมองหมดไป หรออาจเรยก
วธน� วา “การเอาชนะ” เปนวธการท�ทาใหคขดแยงทางการเมองออกมาจากสถานการณของความ
ขดแยง แตวธการแบบน�ผลการศกษามขอคนพบวา อาจทาใหเกดความขดแยงมความตอเน�องข�นมา
ไดอก เพราะหากพจารณาในแงของจตวทยา และพฤตกรรมของความขดแยงทางการเมองยงคงแฝงตว
อยลก ๆ แมวาพฒนาการของความขดแยงจะคอย ๆ ลดหายไปตามอารมณท�ลดลงของคกรณ ซ� งเปน
ผนาทางการเมอง แตท�งคกอาจมความขดแยงตอไปอก โดยการสรางปจจยสาเหตของความขดแยง
ข�นมาใหม เชน การสงคนของตนเองลงสสนามเลอกต�ง และผท�ถกเวนวรรคทางการเมอง กลบกลาย
มาเปนผสนบสนนอยเบ�องหลง กรณเชนน�สามารถศกษาเทยบเคยงใหเหนไดจากการบรหารงานใน
เทศบาลนครแหลมฉบง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร ท�นายบญเลศ นอมศลป ประกาศวางมอทาง
การเมองช�วคราว และใหบคคลในทมงานเดยวกนมาเปนนายกเทศมนตรแทน ขณะท�เบ�องหลงน�น
นายบญเลศกยงคงบญชาการควบคมการทางานอยท �งระบบ ดวยการดารงตาแหนงประธานท�ปรกษา
นายกเทศมนตรนครแหลมฉบง
ผลการศกษาของผวจยจากการศกษาตามเอกสารในวธท� 1 เร�องการทาใหสาเหตของ
ความขดแยงหมดไปน� สอดคลองกบงานของแมร� พารคเกอร (1977 : 169) ท�ไดเสนอวธการจดการ
ปญหาความขดแยงทางการเมองดวยวธท�เรยกวา การเอาชนะ โดยแนวคดน�มองวาเปนวธท�งายท�สด
และรวดเรวท�สด แตเปนวธท�อาจใหผลลพธท�นอยท�สดในการจดการปญหาความขดแยงทางการเมอง
ดงเชนคาสมภาษณท�วา
“ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปนปญหาท�กอตวข�น
และฝงรากลกมานาน เพราะตางฝายไมยอมลดราวาศอก (เปนภาษาทองถ�นแปลวาไมยอมซ�งกนและ
กนไมวาเร�องใด ๆ) ถาเปนเชนน� ผมมองวาปญหาตาง ๆ ยตยาก ในความคดของผมเหมอนกบเพ�อน ๆ
ท�เปนคอการเมองทองถ�นอกหลายคน มความเหนวาปญหาน�จะยตไดมวธทางเดยวกคอ การปรบให
แพไปท�งค หมายถง คขดแยงระหวางผนาทางการเมองคน� ควรยตบทบาทหรอเลกเลนการเมองไปเลย”
(นาย ฉ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
2. การใหฝายหน�งฝายใดชนะเปนผลมาจากการท�อกฝายหน�งมอานาจเหนอกวาอกฝายหน�ง
โดยท�ฝายท�ออนแอกวาจะตองยอมรบความพายแพ ท�งทางจตวทยาและพฤตกรรม วธน� ถาหากฝายท�
ออนแอกวา ไมยอมรบความพายแพกอาจสรางความขดแยงตอไปใหม โดยใชวธการตอสลบหลง
วธน�อาจเรยกวา “การบงคบ” (Forcing) วธน� เช�อวาความขดแยงเปนส�งท�ไมควรเกดข�น ดงน�นจงสมควร
102
ถกควบคมโดยการจากดไมใหความขดแยงน�นเกดข�น ในความเปนจรงนกการเมองจะใชวธใดวธหน�ง
หรอทกวธทางในการโจมตฝายตรงขาม เพ�อใหแนใจวาไดรบชยชนะและสามารถแกปญหาไดอยาง
ท�ตองการ แนวคดน� ใหเหตผลวาปญหาความขดแยงจะระงบลงได ดวยการแกไขเฉพาะคกรณของ
คขดแยงทางการเมอง เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกโดยลาพงมได โดยไมตองอาศยพลงใด ๆ
จากภายนอกชมชน ดงคาสมภาษณท�วา
“การแพ-ชนะบางคร� งอยท�กาลงของแตละฝาย กาลงในท�น� หมายถงกาลงคน กาลงเงน
กาลงแหงความศรทธารวมถงปจจยดานอ�น ๆ เชน บางคนผลงานนอยแตมเงนมาก ตอสแขงขนกน
ไปสกสองสามสมย ฝายท�ผลงานดทางานเกงเกดความทอแทเบ�อหนาย หรอไมกหมดเงนทองจน
เลกเลนการเมองไปเลยกม ไมตองไปแกไขใหยงยากเลย” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
สอดคลองรบกบคาสมภาษณท�วา
“หากคกรณท�เปนคขดแยงของผนาทางการเมองมอานาจและบารมเทา ๆ กน การจะทา
ใหอกฝายพายแพไปในเวลาอนรวดเรวทาไดยาก เหมอนการเมองในเขตเทศบาลนาจอมเทยน ผลดกน
แพ ผลดกนชนะกยงตอสห� าห�นกนรนแรงมาทกสมย ตองหาคนกลางท�มอทธพลพอมาหามจงจะหยด”
(นาง ปช. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
3. การประนประนอม (ชนะ-ชนะ) วธการจดการขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออกท�ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา เปนวธท�ดท�สดมโอกาสเปนไปไดสง และสามารถ
นาไปสผลสมฤทธ� ของการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม คอ การจดการความขดแยงแบบประนประนอม
หมายถงการท�คกรณซ� งเปนคขดแยงของผนาทางการเมอง ตองตกลงกนท�จะไมใหมฝายหน�งฝายใด
รสกวาชนะท�งหมดหรอแพท�งหมด ซ� งเปนวธการท�ท�งสองฝายสามารถเขาถงสาเหตความขดแยง
และพฒนากลบสการคนดกนเปนการปรบทศนคต ซ� งนาไปสการเปล�ยนแปลงพฤตกรรม การแบงปน
ผลประโยชนท�สงผลไปสการมงคนดกน จะเก�ยวของกบการเสยสละ การใหอภยกนและไมตรจต
ของคขดแยงทางการเมอง ดวยความสมครใจท�งสองฝาย ดงเชนคาสมภาษณท�ช� ใหเหนถงแนวทาง
ซ� งสามารถนาไปสความสมานฉนททางการเมองท�วา
“ทกคนตองลมอดต ไมพดถงเหตการณท�ผานมา เพราะหากเราจะสมานฉนทตองไม
พดเร�องท�ผานมาแลว เพราะนอกจากจะแกไขไมไดแลว ยงหาประโยชนอะไรกไมได”
“ตองชวยกนหนหนาเขาหากน คดใหมทาใหมอยางสรางสรรคตองพดคยกนใหร
เร�องบนพ�นฐานของเหตผล และโอกาสของความเปนไปได อยาลมวลทางการเมองท�วา “การเมอง
ไมมมตรแทศตรถาวร” (นาย ป. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
นอกจากน� แลว วธการจดการความขดแยงทางการเมองแบบวธการประนประนอม
(Compromising) ผลการศกษาซ� งไดประมวลผลจากการสมภาษณกลมผเก�ยวของทกฝาย โดยการ
103
อาศยผใหขอมล 4 กลมหลก คอ กลมแรก ไดแก การเมองท�ไดรบการเลอกต�ง ใหเขาดารงตาแหนง
บรหารของเทศบาลอยปจจบน กลมท�สอง ไดแก กลมท�เคยดารงตาแหนงทางการเมองของเทศบาล
แหงหน�งในภาคตะวนออก กลมท�สามไดแก กลมขาราชการหรอกลมหวหนาสวนงานราชการ และกลม
สดทายไดแก กลมผเช�ยวชาญทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกรวมกบผไมมสวนได
สวนเสยทางการเมอง ผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�น ผนาชมชนแบบไมเปนทางการ เปนตน มขอ
คนพบวาวธการประนประนอม เปนวธท�ดและเหมาะสมมากท�สด ในการนามาใชเปนกระบวนการ
จดการความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก กรณเชนน� สอดคลองกบคา
สมภาษณท�วา
“โบราณวาไวอยาตววกระทบคราด หมายถง ทกฝายตองตระหนกใหมาก ๆ วาคนทกคน
มหวใจ และคนสามารถพดกนได ถาเราสามารถหามใจคนได เราจะยตปญหาความขดแยงท�งปวง
ไดอยางส�นเชงเชนกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
หรอแมแตคาสมภาษณของพระสงฆ ท�จาพรรษาอยยงเทศนาสอนใจแกคขดแยงทาง
การเมอง ในงานทาบญวนพระซ�งทางวดจดข�นวา
“รจกเอาใจเขามาใสใจเราบาง จะทาใหอณหภมของความขดแยงลดลง” (พระมหา ส.
สมภาษณ. 2557)
ขอมลท�ไดจากการสมภาษณท�ผวจย ทราบถงแนวทางในการจดการปญหาความขดแยงทาง
การเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก สอดคลองกบผลงานของแมร� พารคเกอร (1977 :
169) ท�ไดเสนอวธแกไขหรอวธการจดการความขดแยงทางการเมองไววา การประนประนอมดวย
หลกการท�ทาใหทกฝายรสกไดประโยชน เปนวธท�นยมใชกนมากท�สด แตการท�จะใชวธน� อยางไดผล
สมฤทธ� สงสด ทกฝายท�เปนคกรณควรลดความตองการของตนเองลง เพ�อสามารถดาเนนไปสข�นตอน
การยตความขดแยงของท�งสองฝายแบบสมครใจ
การจดการความขดแยงดวยวธการไกลเกล�ยประนประนอมผานกลไกตาง ๆ ในทองถ�นภายใต
กระบวนการจดการความขดแยงทางการเมอง โดยการอาศยแนวทางประนประนอมน�น มกลไกท�
สามารถเช�อมโยงไปสกระบวนการจดการความขดแยงการเมองเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก
ผลการศกษาของผวจยคร� งน� มขอคนพบวา สามารถดาเนนการภายใตกลไกของระบบดงตอไปน�
1. กลไกของระบบเครอญาต
ระบบเครอญาตนบวาเปนกลไกท�คอนขางสาคญมาก ตอการจดการความขดแยงทาง
การเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจากผลการศกษาเก�ยวกบบรบทพ�นฐาน มขอคนพบ
วาเขตพ�นท�ใหบรการของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปนการใหบรการในปรมาณพ�นท�ซ� ง
ไมกวางขวางนก ประกอบดวยหมบานเลก ๆ แตหนาแนนรวมท�งส�น 9 หมบาน อยในเขตการปกครอง
ดแลเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จงมความสมพนธตอกนในลกษณะของเครอญาต หรอไม
104
กมความสมพนธท�สนทชดเช�อ จนนบถอกนเปนญาตมาต�งแตคร� งพอแมปยาตายาย ผลการศกษา
คร� งน� มขอคนพบวาหลาย ๆ คร� ง เม�อเกดเหตการณของความขดแยงทางการเมองข�น คนในชมชน
มกอาศยชองทางกลไกของระบบเครอญาตเขามาแกไขปญหาจนประสบความสาเรจอยเนอง ๆ
สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“บางททะเลาะกนแบบเอาเปนเอาตาย มารภายหลงญาตกนแท ๆ เกดมาจากรกรากเผาพนธ
เดยวกน พอแม ปยา ตายายเขาสอนไวใหรกกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
2. กลไกของระบบวด
การจดการความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ดวยการอาศย
กลไกของระบบวด กมความสาคญไมนอยไปกวากลไกอ�น ๆ เน�องจากผลการศกษามขอคนพบวา
ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ประชาชนกวารอยละ 85 นบถอศาสนาพทธ และเม�อหนไป
พจารณาจานวนและท�ต�งวดในเขตพ�นท�ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก พบวา มการกอสรางวด
ท�คอนขางใหญและเกาแกมาก ในการน� ผนาทางการเมองสวนใหญจงมกชอบเดนทางไปท�วดตาม
โอกาสสาคญตาง ๆ อกท�งนโยบายบารงศาสนา ศลปะและวฒนธรรมกถกบรรจไวในแผนการพฒนา
ลาดบตน ๆ ดวย ปจจบนยงคงเปนแหลงศนยรวมใจประชาชน ซ� งจะเดนทางมารวมกนตามงานตาง ๆ
เชน งานประจาปของวด งานทาบญออกพรรษา เปนตน ดงน�นในความเปนจรงนกการเมองมกถก
เช�อเชญจากทางวด เพ�อรวมงานสาคญอยเน�องๆ เชน งานสบสานวฒนธรรมวนประเพณสงกรานต
ซ� งจดข�นระหวางวนท� 15 - 17 เมษายนของทกป เปนตน นกการเมองทกระดบกจะลมความขดแยง
ในการไปรวมงานบญกนอยางพรอมหนาพรอมตา บางโอกาสทางวดยงสรางบรรยากาศของความ
สมานฉนทดวยการเชญไปน�งท�เกาอ�ตวตดกน สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“คนเน�ยจ�งจกรองทกเขายงฟงเลยนะ แตถาพระพดเพ�อขอบณฑบาต แลวยงฝนทาตอ
ฉนวามนยอดแยเลยนะ” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
3. กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน
การไกลเกล�ยและระงบขอพพาทชมชน ภายใตกลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาท
ชมชนน� เปนอกวธหน�งท�สามารถนาไปสระงบความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาค
ตะวนออกไดดระดบหน�ง การไกลเกล�ยและการระงบขอพพาทชมชน ท�ผวจยไดกลาวถงน� ในพ�นท�
ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ประกอบไปดวยหนวยงานท�งท�เปนราชการ และองคการ
ประเภทจดต�ง เชน ศนยไกลเกล�ยขอพพาทระดบตาบลของสานกงานยตธรรมจงหวด สภาองคกรชมชน
เปนตน ท�งน� หนวยงานดงกลาวจะรวมกนทางาน ในรปลกษณะของการทางานแบบคขนาน ท�ม
ความเช�อมโยงและสมพนธกน ดงเชนคาสมภาษณท�วา
“กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน เปนแบบแผนของกลยทธเชงรกท�เนน
การปองกนและแกไขความขดแยง ดวยการทางานรวมกนระหวางองคการภาครฐท�มความรบผดชอบ
105
ตอความปลอดภยของสาธารณะกบชมชน เพ�อใหเกดความเปนธรรมและการมคณภาพชวตท�ดใน
ชมชน” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
กรณดงกลาวสอดคลองกบผลงานของ องคณา บญสทธ� (2549 : 76) ท�กลาวไดวาระบบ
ไกลเกล�ยขอพพาทชมชนจะเกดข�นได ตอเม�อรฐอนญาตใหเขาไปมสวนรวมกบชมชน เปนลกษณะ
การทางานรวมกนแบบเปนหนสวน โดยยดชมชนเปนศนยกลางเพ�อปองกนและควบคมปญหาความ
ขดแยง ท�งโดยทางตรงและโดยทางออมในระดบเพ�อนบานหรอในระดบชมชน ซ� งวธการดงกลาว
จะชวยใหเสยคาใชจายนอยท�สด แตถาทาไดจะเปนผลดตอทกฝายเน�องจากเกดข�นมาดวยความสมครใจ
ของคขดแยงท�งสองฝาย
อยางไรกตามผลจากการศกษาคร� งน� มขอคนพบวากลไกของระบบการไกลเกล�ย
ขอพพาทชมชนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ไมคอยไดผลในเชงปฏบตการเทาใดนก อาจจะ
มประสทธผลบางกเปนกรณพพาทเลก ๆ นอย ๆ ท�ความขดแยงเกดข�นระหวางกลมชาวบานดวยกนเอง
เชน ปญหาการรกล�าแนวเขตท�ดน การทาใหเสยทรพยโดยมไดเจตนา เปนตน ผวจยมขอคนพบจาก
การศกษาวาปจจยสาเหตท�กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชนเทศบาลแหงหน� งในภาค
ตะวนออก ในการนาไปแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองไมประสบความสาเรจมากนก เพราะม
สาเหตมาจากปจจยดงน�
1. ความมทฐสงจนยากแกการขออภยหรอใหอภยแกกนและกน
2. ความนาเช�อถอในตวคณะบคคลของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน
3. คกรณของความขดแยงไมมอสระในการตดสนใจปญหาตาง ๆโดยลาพง หากแตม
ทมงานหรอผชกโยงอยเบ�องหลง
ดงเชนคาสมภาษณของผบรหารระดบสงในองคการปกครองสวนทองถ�นเขตขางเคยง
ท�วา
“หากจะเจรจาไกลเกล�ยในระดบชมชนน�น เกดผลสมฤทธ� ยากมาก เพราะตางฝายมกจะ
ดงเอาคนนอกมายงเก�ยว เพ�อมงรกษาผลประโยชนของฝายตนเอง จะเสยเปรยบบางเลกนอยกยอมกน
ไมได บางคร� งคนกลางท�มาไกลเกล�ยกไมเปนท�ยอมรบ คนด ๆ ท�เปนกลางจรง ๆ ไมอยากลงมาเลนดวย
เพราะกลวเจบตว ไดไมคมเสย” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
4. กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น
กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น เปนอกกระบวนการหน� งท�ถกจบตามองวา
จะสามารถจดการความขดแยงของผนาทางการเมองได แนวคดน� เกดจากมมมองท�วาคนขององคการ
ปกครองสวนทองถ�น เปนคนกลมเดยวกนหรอกลาวอกนยหน�งคอเปนพวกเดยวกน ดงน�นหากเกด
ปญหาความขดแยงข�นมากนาท�จะสามารถอาศยความสมพนธท�ใกลชดและบรรยากาศของความ
106
เปนกนเอง ไกลเกล�ย ตกลง พดคยตกลงเร�องราวตาง ๆ กนไดงาย โดยอาศยกจกรรมดานตาง ๆ เปน
องคประกอบของการสรางบรรยากาศในการเจรจา เชน การประชมการอบรมสมมนา และงานเล�ยง
สงสรรคในโอกาสตาง ๆ เปนตน
ทวาผลการศกษาดานกระบวนการจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�ง
ในภาคตะวนออกคร� งน� มขอคนพบจากศกษาวา เปนไปในทางตรงกนขามกบแนวคดดงกลาวขางตน
โดยส�นเชงกลาวคอ ผท�ดารงตาแหนงทางการเมอง เชน นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร เลขานการ
นายกเทศมนตร เปนตน แมผลการศกษาจะรบฟงไดวาเปนพรรคพวก เพ�อนพอง หรอเปนกลมคนท�
มสเส�อสงกดเดยวกนกตาม แตในทางปฏบตแลว ทกคนตางคนตางอยโดยมงแตประโยชนสวนตน
เปนสาคญ อนหมายถงเสยงท�เปนคะแนนเลอกต�งของประชาชนในเขตพ�นท�เปนหลกสาคญ นอกจากน�
แลวการอาสาตวเขาไปไกลเกล�ยปญหาความขดแยงท�งหลายท�งปวง ในความเปนจรงแลวจะปราศจาก
การยอมรบ ในลกษณะท�อาจถกใจฝายหน�ง ขณะท�อกฝายหน�งไมพอใจ ดงน�นวธท�ดท�สดกคอการ
พยายามท�จะไมเขาไปรบรในประเดนปญหาความขดแยงท�เกดข�น ซ� งอาจมการตอวาตอขาน วพากษ
วจารณกนลบหลงบาง ซ� งจะมวธการหลกเล�ยงการเผชญหนา ถอเปนการเลอกสรางสมพนธไมตร
ท�งสองฝายท�ดประการหน�งดวยดงเชนคาสมภาษณท�วา
“กลมนายกเทศมนตร หรอผนาทางการเมองสวนใหญ จะรจกกนเกอบท�งหมด มการ
นดกนขาว ด�มเหลากนบอย แตเม�อถงคราวท�ทองถ�นใดทะเลาะกน ถามวาเราควรไปยงไหม ตอบแทน
ไดเลยวา ไมมใครเขาไปยงแน ๆ เพราะคนจะคดวาไมใชเร�องอะไรของพวกเรา ส�งท�ไดมา บอกไดเลย
วาไมคมเสย” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
5. กลไกของผมอทธพลในสวนทองถ�น
ในประเดนเก�ยวกบกลไกของระบบผมอทธพลสวนทองถ�น จากการท�ผวจยไดเขาไป
ฝงตวอยในพ�นท�ตาบล ขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณเชงลก และจากการสงเกตการณท�งท�มสวนรวม
และไมมมสวนรวมมขอคนพบวา ผมอทธพลในสวนทองถ�นยงคงมบทบาทสาคญทางการเมอง
โดยเฉพาะการเมองในระดบทองถ�น เน�องจากบางคร� งบางโอกาสการพฒนาทองถ�นของเทศบาล
แหงหน� งในภาคตะวนออกหลายโครงการยงจาเปนจะตองอาศยงบประมาณจากแหลงอ�น เชน
องคการบรหารสวนจงหวด เน�องจากจดเกบรายไดของเทศบาลเองโดยตรงน�น ไมเพยงพอตอการ
สนองความตองการของประชาชน ในการพฒนาดานตาง ๆ ตองอาศยการสนบสนนชวยเหลอจาก
หนวยงานภาครฐอ�น ๆ เชน ผานความชวยเหลอจากท�ทาการพรรคการเมอง ประจาจงหวดตาง ๆ
เปนตน กรณเชนน� หากเกดความขดแยงทางการเมองข�น อาจถกแทรกแซงกดดนจากอทธพลทาง
การเมองระดบท�สงกวาไดงาย เชน การถกขอรองแกมบงคบจากนกการเมอง เปนตน สอดคลองกบ
คาสมภาษณท�วา
107
“กรณการจดสรางระบบบาบดน� าเสย ซ� งตองเช�อโยงท�งเขตเทศบาลไปจนถงองคการ
บรหารสวนตาบล ตองใชเงนเปนรอยลาน ลาพงสานกงานเทศบาลเองทาไมไดตองอาศย อบจ. มาชวย
สดทายเขากใหงบประมาณเราตามความจาเปน แตในเชงลกท�คนในพ�นท�ไมร เปนเร�องบญคณท�ตอง
ตอบแทนตอนมการเลอกต�งคร� งตอ ๆ ไป” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
ในการดงกลาวจงกลายเปนระบบของการทางานแบบพระเดชพระคณข�นอยางหลกเล�ยง
ไมได สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา
“การเมองทกระดบจะมอกษรสองตวคอ ผ. กบ พ. ผ. เรยกวา แผนงาน สวน พ. เรยกวา
พวก สดทายแลวพวกสาคญกวาแผน เพราะเม�อใดเปนพวกกนจรง ๆ แผนคอยเขยนมาสงตามหลงกได
แตกอยางวาอกน�นแหละ ตองตดหน� บญคณกน เม�อวนหนาเขาอยากใหเราทาอะไรกตองสนองให
เขาถงจะไมเตมใจกตาม” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)
อยางไรกตามผลการศกษาน� ยงมขอคนพบวา กลไกของระบบผมอทธพลสวนทองถ�น
ไมสามารถจดการความขดแยงทางการเมองในเขตเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกไดอยางส�นเชง
แตอาจระงบยบย �งไวไดเปนการช�วคราวเทาน�น ดงคาสมภาษณท�วา
“เวลาผมอานาจมาพดมาเคลยรปญหาให ตางฝายกยอมรบฟงกนดอยนะ แตพอลบหลง
กไมทาตามเหมอนกบท�ไดรบปากไว” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)