9

บทท 2

เอกสารและงานวจยท เกยวของ

การศกษาคนควาในคร งน ผ ศกษาคนความงทจะศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจ

กบสมรรถนะของผ บรหารในโรงเรยนมธยมศกษาศกษา จ งหวดพระนครศรอยธยา ซงผ ศกษา

คนควาไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงน

1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบแรงจงใจ

1.1 ความหมายของแรงจงใจ

1.2 ความเขาใจพ นฐานเกยวกบแรงจงใจ

1.3 ความสาคญของแรงจงใจในการปฏบตงาน

1.4 ทฤษฎทเกยวของกบแรงจงใจ

2. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ

2.1 ความหมายของสมรรถนะ

2.2 ประเภทของสมรรถนะ

2.3 ขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ

พทธศกราช 2548 ตามมาตรฐานวชาชพผ บรหารสถานศกษา

3. งานวจยทเกยวของ

4. กรอบแนวคดการศกษาคนควา

10

แนวคดและทฤษฎเกยวกบแรงจงใจ

ความหมายของแรงจงใจ

ไดมผ ใหความหมายของแรงจงใจไวหลายแนวทางพอสรปได ดงน

กตมา ปรดลก (2529, หนา 156) ไดใหความหมายวาแรงจงใจ หมายถง ความเตมใจ

ทจะใชพลงงานเพอประสบความสาเรจในเปาหมายหรอรางวลซงเปนสงสาคญของการกระทาของ

มนษยและเปนสงกระต นใหคนไปถงวตถประสงคทมสญญาณเกยวกบรางวลทจะไดรบแรงจงใจ

เปรยบเสมอนพลงผลกดนใหคนใชความสามารถมากข น

ไพฑรย เจรญพนธวงศ (2530, หนา 10) ไดใหความหมายวาแรงจงใจ หมายถง

ความตองการจาเปน (Need) ความตองการ (Wants) แรงขบ (Drive) หรอแรงกระต น (Impulses)

อ นเกดข นภายในบคคล แรงจงใจน จะถกผลกดนไปสจดมงหมาย (Goals) ซงแรงจงใจ

เปนนามธรรมทไมสามารถมองเหนได แตเปนสงทมอทธพลกระต นใหเกดพฤตกรรมข น

รงสรรค ประเสรฐศร (2544, หนา 40) ไดใหความหมายวาแรงจงใจ หมายถง สงท

กระต นใหอนทรยกระทากจกรรมอยางหนง อยางมจดมงหมายปลายทางซงอาจเกดจากสงเรา

ภายนอกหรอภายในกได

จ นทราน สงวนนาม (2551, หนา 252) ใหความหมายวาแรงจงใจ หมายถง ความตองการ

แรงขบซงเกดข นภายในตวบคคล สวนเครองลอหรอสงจงใจเกดจากแรงจงใจภายนอก

ภารด อนนตนาว (2552, หนา 113) ใหความหมายวาแรงจงใจ หมายถง สภาพการณ

ทกระต นใหมนษยแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนงออกมาในทศทางทตนตองการ ท งน เพอไปส

เปาหมายปลายทางทกาหนด หรอหมายถงกระบวนการททาใหมนษยกระทากจการงานอยางใด

อยางหนงอยางมจดมงหมาย มทศทางและชวยใหกจการงานทกระทาน นคงสภาพ อยตอไปโดยท

มนษยตองมเจตคต ทกษะและความเขาใจในกจการน นอยางแทจรง

ธร สนทรายทธ (2551, หนา 158) ไดกลาวไววาแรงจงใจ เปนกระบวนการทอนทรย

ถกกระต นใหมการตอบสนองอยางมทศทางและดาเนนไปสเปาหมาย (Gold) ตามทตองการ

แรงจงใจอาจเกดจากสงเราภายในอนทรยของบคคล ไดแก ความสนใจ ความตองการ แรงขบ

เจตคตหรอเกดข นจากสงเราภายนอกมากกระต น ไดแก แรงกระต น (Incentive) ความตองการ

ของกลม เปนตน เมอบคคลสามารถตอบสนองและไปสจดมงหมายไดจะทาใหความเขม

ของแรงจงใจลดลงและเปลยนเปาหมายในการแสดงพฤตกรรมตอไป

จากการศกษาความหมายของแรงจงใจของบคคลตางๆ ขางตนพอจะสรปไดวา แรงจงใจ

หมายถง แรงขบทเกดข นภายในตวบคคลทเปนตวกระต นใหเกดการกระทา การแสดงพฤตกรรม

11

หรอการใชความสามารถในการตอบสนองอยางมทศทางและดาเนนไปสเปาหมายใหประสบ

ความสาเรจตามทตองการหรอทกาหนดไว

ความเขาใจพ นฐานเกยวกบแรงจงใจ

ธร สนทรายทธ (2551, หนา 159 - 161) กลาวไววา ความเขาใจพ นฐานเกยวกบแรงจงใจ

มหลายองคประกอบดวยกนดงตอไปน

1. องคประกอบของแรงจงใจ

1.1 องคประกอบทางดานกายภาพ (Biological Factor) ซงพจารณาถงความตองการ

ทางกายภาพของมนษย เชน ความตองการปจจย 4 เพอการดารงชวตอยไดซงแตละคนจะมความ

ตองการเหมอนกน เพราะถาขาดปจจยดงกลาวมนษยจะไมสามารถดารงชวตอยได

1.2 องคประกอบทางดานการเรยนร (Learned Factor) เปนผลสบเนองตอจาก

องคประกอบทางดานกายภาพ ท งน เพราะมนษยทกคนไมสามารถไดรบการตอบสนองความตองการ

ในปรมาณ ชนดและคณภาพตามทตนเองตองการ และในหลายๆ คร งสงแวดลอมเปนตววาง

เงอนไขในการสรางแรงจงใจของมนษย ดงน นองคประกอบทางดานน จงมความสาคญตอแรงจงใจ

ของมนษยทจาเปนตองศกษา เพอทาความเขาใจเรองแรงจงใจอยางถกตอง

1.3 องคประกอบทางดานความคด (Cognitive Factor) เปนสวนสาคญในการเกด

แรงจงใจของมนษย ท งน เพราะความคดทาใหเกดเปนความเชอ ทศนคตและคานยมอนสงผลตอ

การแสดงพฤตกรรมโดยตรง

2. ประเภทของแรงจงใจ โดยแบงลกษณะของแรงจงใจออกเปนประเภทใหญๆ ดงน

2.1 แรงจงใจกลมท 1 ไดแก

2.1.1 แรงจงใจฉบพลน (Aroused Motive) คอ แรงจงใจทกระต นใหมนษยแสดง

พฤตกรรมออกมาทนททนใด

2.1.2 แรงจงใจสะสม (Motivational Disposition หรอ Latent Motive) คอ แรงจงใจ

ทมอยแตไมแสดงออกทนท จะคอยๆ เกบสะสมไวรอการแสดงออกในเวลาใดเวลาหนงตอไป

2.2 แรงจงใจกลมท 2 ไดแก

2.2.1 แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motive) คอ แรงจงใจทไดรบอทธพลมาจาก

สงเราภายในตวของบคคลผ น น

2.2.2 แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motive) คอ แรงจงใจทไดรบอทธพลมาจาก

สงเราภายนอกหรอสงแวดลอมตางๆ ทอยนอกตวบคคล

12

2.3 แรงจงใจกลมท 3 ไดแก

2.3.1 แรงจงใจปฐมภม (Primary Motive) คอ แรงจงใจอนเนองมาจากความ

ตองการทเปนพ นฐานทางดานรางกาย เชน ความหวกระหาย

2.3.2 แรงจงใจทตยภม (Secondary Motive) คอ แรงจงใจทเปนผลตอเนองมาจาก

แรงจงใจข นปฐมภม

3. กระบวนการจงใจ (Motivation Process) มองคประกอบ 3 ประการ คอ

3.1 ความตองการ (Needs) คอ ภาวการณขาดบางสงบางอยางของอนทรยอาจจะ

เปนการขาดทางดานรางกายหรอขาดทางดานจตใจ

3.2 แรงขบ (Drive) เมอมนษยขาดความตองการบางสงบางอยางจะเกดภาวะ

ตงเครยดข นภายในรางกาย ภาวะตงเครยดน จะกลายเปนแรงขบหรอตวกาหนดทศทางเพอนาไปส

เปาหมายอนจะนาไปสการลดภาวะความตงเครยด

3.3 แรงกระต น (Incentive) หรอ เปาหมาย (Goal) เปนตวกระต นหรอเปนตวลอ

ใหมนษยแสดงพฤตกรรมตามทคาดหวงหรอทตองการ อาจมไดหลายระดบต งแตสงลอใจในเรอง

พ นฐาน คอ ปจจย 4 ไปจนถงความตองการทางใจในดานตางๆ

4. รปแบบของแรงจงใจ โดยนกจตวทยาไดแบงรปแบบแรงจงใจของมนษยออกเปน

หลายรปแบบทสาคญ 5 แบบดงน

4.1 แรงจงใจใฝสมฤทธ โดยผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธ จะมลกษณะสาคญดงน

4.1.1 มงหาความสาเรจและกลวความลมเหลว

4.1.2 มความทะเยอทะยานสง

4.1.3 ต งเปาหมายสง

4.1.4 มความรบผดชอบในการงานด

4.1.5 มความอดทนในการทางาน

4.1.6 ร ความสามารถทแทจรงของตนเอง

4.1.7 เปนผ ททางานอยางมการวางแผน

4.1.8 เปนผ ทต งระดบความคาดหวงไวสง

แมคคลแลนดไดกลาววา ประเทศทมความเจรญทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม

สวนมาก คนในประเทศน นจะมแรงจงใจใฝสมฤทธ สงกวาคนประเทศทดอยพฒนา ซงผลจาก

การศกษาวจยในเรองแรงจงใจใฝสมฤทธสรปไดวาผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธ คอ ผ ทมความตองการ

13

ทาอะไรใหประสบผลสาเรจ เครองลอใจ (Incentive) ของผ ทกาลงหว คอ อาหาร สวนเครองลอใจ

ของผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธ สง คอ การทาอะไรใหดยงข น

4.2 แรงจงใจใฝสมพนธ โดยผ ทมแรงจงใจใฝสมพนธจะมลกษณะสาคญดงน

4.2.1 เมอทาสงใดเปาหมายกเพอไดรบการยอมรบจากกลม

4.2.2 ไมมความทะเยอทะยาน มความเกรงใจสง ไมกลาแสดงออก

4.2.3 ต งเปาหมายตา

4.2.4 หลกเลยงการโตแยง มกคลอยตามผ อน

จากการศกษาวจยพบวาผ ทมแรงจงใจใฝสมพนธมกจะเปนผ ทโอบออมอารเปน

ทรกของเพอน มลกษณะเหนใจผ อน

4.3 แรงจงใจใฝอานาจ โดยผ ทมแรงจงใจใฝอานาจจะมลกษณะสาคญดงน

4.3.1 ชอบมอานาจเหนอผ อน บางคร งอาจจะแสดงการกาวราว

4.3.2 มกจะตอตานสงคม

4.3.3 แสวงหาชอเสยง

4.3.4 ชอบเสยง ท งดานการทางาน รางกายและอปสรรคตาง ๆ

4.3.5 ชอบเปนผ นา

จากการศกษาวจยพบวา ผ ทมแรงจงใจใฝอานาจสวนมากมกจะพฒนามาจาก

ความรสกวาตนเองขาดบางสงบางอยาง อาจเปนเรองใดเรองหนงกไดทาใหมความรสกเปน “ปมดอย”

เมอมปมดอยจงพยายามสราง “ปมเดน” ข นมาเพอชดเชยกบสงทตนเองขาด

4.4 แรงจงใจใฝกาวราว โดยผ ทมแรงจงใจใฝกาวราวจะมลกษณะสาคญดงน

4.4.1 ถอความคดเหนหรอความสาคญของตนเปนใหญ

4.4.2 ชอบทารายผ อน ท งการทารายดวยกายหรอวาจา

จากการศกษาวจยพบวา ผ ทมแรงจงใจใฝอานาจมกเปนผ ทไดรบการเล ยงด

แบบเขมงวดมากเกนไป บางคร งพอแมอาจจะใชวธการลงโทษทรนแรงเกนไป ดงน นเดกจงหาทาง

ระบายออกกบผ อนหรออาจจะเนองมาจากการเลยนแบบบคคลหรอจากสอตางๆ เปนตน

4.5 แรงจงใจใฝพงพา โดยผ ทมแรงจงใจใฝพงพาจะมลกษณะสาคญดงน

4.5.1 ไมมนใจในตนเอง

4.5.2 ไมกลาตดสนใจในเรองตางๆ ดวยตนเองมกจะลงเล

4.5.3 ไมกลาเสยง

4.5.4 ตองการความชวยเหลอและกาลงใจจากผ อน

14

สาเหตของการมแรงจงใจแบบน เพราะการเล ยงดทพอแมทะนถนอมมากเกนไป

ไมเปดโอกาสใหเดกไดชวยเหลอตนเอง ไมฝกหดใหเดกไดตดสนใจเลอกสงตางๆ ดวยตนเองในระยะ

ทเดกเรมจะทาสงตางๆ เหลาน ได

ความสาคญของแรงจงใจในการปฏบตงาน

มงกร องอาจ (2547, หนา 9) กลาวไววา แรงจงใจมความสาคญตอความสาเรจของงาน

อยางยง เพราะในการปฏบตงานใดๆ ใหไดประสทธภาพและประสทธผลจะตองอาศยปจจยทเปน

ทรพยากรการบรหารอยางนอย 4 ประการ ไดแก ทรพยากรบคคล ทน วสดอปกรณและการบรหาร

จดการทเหมาะสม โดยปจจยท ง 4 ประการดงกลาวน น จะถอไดวาทรพยากรบคคลมความสาคญ

ทสดเพราะเปนตวขบเคลอนการทางานทกกระบวนการในองคการ ซงทองใบ สดชาร (2543, หนา

195 อางองใน มงกร องอาจ, 2547, หนา 9) กลาวไววา โดยปกตแลว การปฏบตงานของบคคลจะ

ถกกาหนดดวยปจจยทสาคญ 3 ประการ ไดแก การจงใจในการทางาน ความสามารถในการทางาน

และสภาพแวดลอมในการทางาน และกตมา ปรดลก (2529, หนา 174) ไดระบถงประโยชนของ

การจงใจดงน

1. บคลากรมความภาคภมใจในหนาทการงานททาอย

2. เกดความรวมมอ รวมใจในการทางานใหแกหนวยงานอยางเตมท

3. ร จกหนาทชวยเหลอกน

4. มความสนใจในการสรางสรรค มงทางานอยางเตมท

5. สนใจและพอใจทจะทางานน น

ทฤษฎทเกยวของกบแรงจงใจ

1. ทฤษฎลาดบขนความตองการของมาสโลว (Maslow’s Hierarchy of Needs)

อ บบราฮม มาสโลว (Abraham H.Maslow, 1954, pp. 388-389 อางองใน พภพ วชงเงน, 2547,

หนา 161-164) เปนคนแรกทศกษาพบวาความตองการมความสาคญตอพฤตกรรมองคการซง

ความตองการทาใหเกดพลงซงเปนสงเราแรงจงใจ โดยลาดบข นความตองการของมาสโลวกลาววา

ในกระบวนการจงใจมจดเรมตนอยทความตองการของมนษย โดยมขอสงเกตวามนษยมความ

ตองการไมส นสด มนษยมความตองการทสงข นตามลาดบ ซงความตองการระดบตนจะเปน

พ นฐานไปยงความตองการในระดบทสงข นและความตองการของมนษยทยงไมไดรบการ

ตอบสนองจะทาใหเกดการจงใจทจะแสดงพฤตกรรมออกมา โดยทฤษฎลาดบข นความตองการ

ของมาสโลวจดได 5 ระดบ จากความตองการระดบตาไปยงระดบสงดงน

ลาดบข นท 1 ความตองการทางดานรางกายหรอทางกายภาพ (Physiological

needs) เปนความตองการข นพ นฐานซงจาเปนตอการดารงชวต เปนความตองการเพอบาบด

15

ความหว ความกระหาย ความตองการทางเพศ ซงมอทธพลตอพฤตกรรมของคนเพอตอบสนอง

ความตองการน และเปนการจงใจ องคการตองดแลพนกงานในเรองดงกลาวดวย เชน อาหาร

ทพก สวสดการ ฯลฯ เปนตน

ลาดบข นท 2 ความตองการทางดานความมนคงหรอความปลอดภย (Security or

safety needs) คอ ความปลอดภยท งในดานกายภาพและดานสภาพแวดลอมทางอารมณ

ความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสน หนาทการงาน การคกคาม เสยงภยอนตรายและ

ตองการหลกเลยงความวตกกงวล อกท งจะตองมความปลอดภยในมตของความมนใจไดวาจะตอง

ไมวตกกงวลเรองรายไดและมความมนคงในการทางาน

ลาดบข นท 3 ความตองการทางดานสงคม (Social needs) คอ ความตองการ

ทเกยวของกบกระบวนการทางสงคม การไดรบการยอมรบจากบคคลอนๆ และมความรสกวา

ตนเองเปนสวนหนงของกลมทางสงคม ความตองการในข นน จะสรางความพอใจใหบคคล

โดยตอบสนองจากครอบครวและสมพนธภาพกบชมชน รวมท งมตรภาพทเกดข นในการทางาน

ตวอยางไดแก ความอยากมเพอน มพวกพอง มกลม มครอบครวและมความรก โดยบคคล

จะแสดงออกในรปของการเปนผ มมนษยสมพนธทด ชอบชวยเหลอผ อน เอาใจใสตอความรสก

ของผ อน

ลาดบข นท 4 ความตองการ เปนทยอมรบ ยกยอง แ ละเกยรตยศช อเ สยง

(Self-esteem needs) คอ ความตองการระดบสงเกยวกบความมนใจในตนเองเรองความร และ

ความสามารถ เพอตองการใหผ อนยกยองนบถอ สรรเสรญ มความตองการทางสถานภาพ

ความมชอเสยง มความตองการทจะสรางภาพพจนในทางบวกเพอความเชอมนและร สกภมใจ

ในตนเอง

ลาดบข นท 5 ความตองการความสาเรจในชวตหรอความสมบรณแบบในชวต

(self actualization needs) ข นน ถอวาเปนความตองการระดบสงสดของมนษยทตองการพฒนา

ตนเองใหสงสด ตองการใหเกดความสาเรจในทกสงทกอยางตามความนกคดของตนเองทจะทาให

บคคลเกดความร สกตระหนกถงความสาเรจของตนเองทเกดข นอยางตอเนองและตลอดไป

และเปนทกสงทกอยางของมนษ ยทตองการไปใหไกลทสด เปนเรองยากมากทผ บ รหาร

จะตอบสนองไดอยางเตมท ซงจะเกดข นนไดตองปพ นฐานใหบคคลไดตอบสนองความตองการ

ของตนในลาดบข นท 1 เปนลาดบมาจนถงระดบสงหรอสรางความร สก “พอ” ในความเปนเขา

เสยกอน ซงบคคลประเภทน มกไดรบประสบการณสงสดคอ ไดรบประสบการณเขมขนบางประการ

16

ดวยตนเองจนตระหนกในสภาพความเปนจรงแหงชวต ซงบางคนกลาววาเขาถงปรชญาชวตหรอ

สจธรรมแหงชวต

2. ทฤษฎลาดบขนความตองการแบบ ERG (The ERG Theory) อลเดอเฟอร

(Alderfer, 1982, pp. 206-211 อางองใน พภพ วชงเงน, 2547, หนา 169) ผ เปนเจาของทฤษฎ

โดยเนนการทาใหเกดความพอใจตามความตองการของมนษยไมลาดบวาเกดความตองการใด

กอนหลงหลายๆ อยางอาจเกดข นพรอมกนกได โดยอลเดอเฟอรกาหนดวามนษยมลาดบความ

ตองการ 3 ประการคอ ความตองการมชวตอย ความตองการความกาวหนา และความตองการม

ความสมพนธภาพ

อ ลเดอเฟอร (Alderfer, 1996, p. 265 อางองใน มงกร องอาจ, 2547, หนา 12) ไดเสนอ

ทฤษฎลาดบข นความตองการทมลกษณะทแตกตางไปจากทอบบราฮม มาสโลว โดยต งชอวา

ทฤษฎลาดบข นความตองการแบบ ERG (The ERG Theory) สาระสาคญของทฤษฎน สรปไดวา

ความตองการทเปนแรงจงใจใหมนษยน นประกอบดวยความตองการ 3 ระดบคอ

1. ความตองการเพอการดารงชพ (Existence Needs: E) เปนความตองการทรวม

เอาความตองการทางกายภาพและความตองการความมนคงในชวตท Maslow ไดเสนอไว

2. ความตองการดานสมพนธภาพ (Relatedness Needs: R) เปนความตองการ

ของมนษยทมงหวงทจะสรางสมพนธภาพกบสภาพแวดลอมทางสงคมในการทางานเทยบกบความ

ตองการเปนเจาของและความตองการการยอมรบตามกรอบท Maslow ไดเสนอไวรวมเอาความ

ตองการทางกายภาพและความตองการความมนคงในชวตท Maslow ไดเสนอไว

3. ความตองการการเจรญเตบโต (Growth Needs: G) เปนความตองการข นสงสด

ทบคคลตองการการนบถอในตนเอง (Self-esteem) และความสาเรจในชวต (Self-actualization)

โดยทฤษฎน แตกตางจาก Maslow 2 ประการคอ

ประการท 1 ทฤษฎลาดบข นความตองการแบบ ERG เชอวาการจงใจใหบคคล

แสดงพฤตกรรมใดๆ มสาเหตจากความตองการทเกดข นพรอมๆ กนจากหลายข นในเวลาเดยวกน

เชน ความตองการใน 3 ระดบตอไปน อาจเกดข นพรอม ๆ กนคอ บคคลอาจจะถกจงใจจากความ

ตองการเงน ซงเปนความตองการเพอการดารงชพ (E) ความตองการมตรภาพเปนความตองการท

จะสรางสมพนธภาพกบสภาพแวดลอมทางสงคม (R) และความตองการในโอกาสทจะเรยนร

ท กษะใหมในการทางาน (G)

ประการท 2 ทฤษฎลาดบข นความตองการแบบ ERG จะมองคประกอบทเรยกวา

“ความคบของใจ - ความถดถอย” (A frustration-regression) กลาวคอ ถาบคคลยงไมไดรบความ

17

พอใจ เขาจะเกดความคบของใจและจะทาใหเกดความตองการถดถอย (Regress) ลงไปในลาดบ

ข นความตองการของข นทตาลงไป และเรมทจะดาเนนการเพอตอบสนองความตองการอกคร ง

เงนเดอนเปนทพอใจตามความคาดหวงในขณะเดยวกนเขากตองการทจะสรางมตรภาพ ใหเกดข น

ในการทางานไปพรอมๆ กน แตเขาไมสามารถทาไดตามทคาดหวงทาใหตองหนไปทางานหนกข น

เพอทจะไดรบเงนมากข นเปนการชดเชยทดแทนกน

3. ทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก (Herzberg’s Two Factor Theory) เฮอรซเบรก

(Herzberg’s, 1959, p. 158 อางองใน สรอยตระกล (ตวยานน) อรรถมานะ, 2550, หนา 100) ได

ทาการศกษาและเสนอแนวคดเกยวกบแรงจงใจโดยพจารณาปจจยองคประกอบตางๆ ทเกยวโยง

กบการทางานโดยเฉพาะปจจยททาใหเกดความพงพอใจ โดยทาการศกษาจากการเกบขอมลจาก

นกบญชและวศวกรของบรษทจานวน 200 คน จากโรงงานอตสาหกรรมและธรกจ 11 แหงของ

เมองพตสเบอรก รฐเพนซลวาเนย สหรฐอเมรกา โดยแนวทางการสมภาษณเปนการขอใหผ ถก

สมภาษณคดถงเวลาการทางานทเขามความร สกดเปนพเศษหรอไมดเปนพเศษ อาจเปนงานททา

ในปจจบนหรองานทเคยทามากอน ซงขอมลทไดพบวาความรสกทดโดยทวไปมกคกบลกษณะเน อ

งาน สวนความรสกไมดมกคกบสภาพแวดทอยลอมรอบงานหรอลกษณะนอกเน องาน บรบทของ

งาน โดยเฮอรซเบรกไดสรปปจจยทกอใหเกดความพงพอใจในการทางานวาปจจยจงใจหรอ

ตวกระต น (Motivator Factors) สวนปจจยททาใหเกดความไมพงพอใจในการทางาน เรยกวา

ปจจยสขอนามย (Hygiene Factors) เมอนาเอาประเดนปจจยจงใจและปจจยสขอนามยรวมกน

จงเรยกวา ทฤษฎสองปจจย (Two – Factor Theory)

3.1 ปจจยจงใจหรอดานตวกระต น (Motivator Factors) ปจจยดานน มผลตอการกระต น

ทาใหบคคลเกดความพอใจ (สมฤทธ สงเทพ, 2547, หนา 13) ประกอบดวยปจจย 6 ประการดงน

3.1.1 ความสมฤทธ ผลหรอความสาเรจ (Achievement) คอ พนกงานควรตอง

มความรสกวาเขาทางานไดสาเรจซงอาจจะท งหมดหรอบางสวน

3.1.2 การไดรบการยอมรบ (Recognition) คอ พนกงานควรตองมความรสก

วาความสาเรจของเขาน นมคนอนรบร มคนยอมรบ

3.1.3 ลกษณะงานหรอตวงาน (Work Itself) คอ พนกงานควรตองมความรสก

วางานทเขาทามความนาสนใจ นาทา

3.1.4 ความรบผดชอบ (Responsibility) คอ พนกงานควรตองมความรสกวา

เขามสงทจะตองรบผดชอบตอตนเองและตองานของเขา

18

3.1.5 ความกาวหนา (Advancement) คอ พนกงานควรตองร สกวาเขาม

ศกยภาพทจะเจรญกาวหนาในงานของเขา

3.1.6 การเจรญเตบโต (Growth) คอ พนกงานจะตองตระหนกวาเขามโอกาส

เรยนร เพมข นจากงานททา มทกษะหรอความเชยวชาญจากการปฏบตงาน

3.2 ปจจยสขอนามยหรอดานการบารงรกษา (Hygiene Factors) ปจจยดานน ชวย

ใหพนกงานเกดความพอใจและยงคงทางานอย โดยเปนปจจยทจะรกษาพนกงานไวไมใหออกไป

ทางานทอน (สมฤทธ สงเทพ, 2547, หนา 13) ประกอบดวยปจจย 10 ประการดงน

3.2.1 สถานภาพ (Status) คอ พนกงานรสกวางานของเขามตาแหนงหนาททด

3.2.2 สมพนธภาพระหวางผ ควบคมบงคบบญชา (Relationship with Supervisor)

คอ พนกงานมความร สกทดตอหวหนางานของเขา

3.2.3 สมพนธภาพระหวางเพอนรวมงาน (Relationship with Peers) คอ

พนกงานมความร สกทดตอกลมเพอนรวมงาน

3.2.4 สมพนธภาพระหวางผ ใตบงคบบญชา (Relationship with Subordinates)

คอ หวหนางานมความรสกทดตอผ ใตบงคบบญชา

3.2.5 คณภาพของการควบคมบงคบบญชา (Quality of supervision) คอ

พนกงานรสกวาผ บรหารงานต งใจสอนและแจกจายหนาทความรบผดชอบ

3.2.6 นโยบายและการบรหารขององคการ (Company Policies and

administration) คอ พนกงานร สกวาฝายจดการมการสอสารทดยงกบพนกงาน พนกงานกม

ความรสกทดตอองคการและนโยบายการบรหารงานบคคล

3.2.7 ความมนคงในงาน (Job Security) คอ พนกงานมความร สกมนคง

ปลอดภยในงานทปฏบตและงานมความมนคง

3.2.8 สภาพการทางาน (Working Conditions) คอ พนกงานร สกดตองานททา

และสภาพการณของททางาน

3.2.9 คาจาง (Pay) คอ พนกงานร สกวาเงอนไขคาตอบแทนการทางานม

ความเหมาะสม

3.2.10 ชวตสวนตว (Personal Life) คอ พนกงานรสกวางานของเขาท งดาน

ชวโมงการทางาน การยายงาน ฯลฯ ไมกระทบตอชวตสวนตว

จากทกลาวมาจะเหนวา ถาปจจยสขอนามยไมไดรบการตอบสนองจะเปนเหต

ทาใหบคคลเกดความไมพอใจในงาน ถงแมวาปจจยสขอนามยจะไดรบการตอบสนองแลวกตาม

19

ผลทไดเปนเพยงการชวยไมใหเกดความไมพอใจในงานเทาน น ดงน นหากยดหลกทฤษฎน บคคล

จะตองทางานในลกษณะททาทายจงจะเปนการจงใจใหบคคลน นทางานอยางแทจรง

4. ทฤษฎการจงใจในความสาเรจของแมคคลลแลนด โดยแมคคลลแลนด

(McClelland, 1961, pp. 205-258 อางองใน ณฏฐพนธ เขจรนนทน, 2551, หนา 87) ไดศกษา

ความตองการความสาเรจ (Achievement Needs) ของบคคลเนองจากเปนความตองการทม

ลกษณะเฉพาะจากการทดสอบทเรยกวา Thematic Apperception Test หรอ TAT ซงบคคลท

ตองการความสาเรจ (Achievement Oriented) จะมคณสมบตคอ ชอบความทาทายและยอมรบ

ความเสยงในระดบปานกลางตลอดจนตองการมความรบผดชอบในผลงาน มการต งเปาหมายใน

ระดบปานกลางโดยประเมนกบความเสยงทมอย ตองการขอมลยอนกลบ (Feedback) ในผลงาน

มทกษะในการวางแผนระยะยาวและความสามารถในการจดระบบงาน โดยแมคคลลแลนด

(McClelland, 1961,pp. 183-185 อางองใน จนทราน สงวนนาม, 2551, หนา 258) มความเชอวา

แรงจงใจทสาคญทสดของมนษย คอ ความตองการสมฤทธผล มนษยมความปรารถนาทจะทาสงใด

สงหนงใหบรรลผลสาเรจโดยเรว โดยไดแบงความตองการของมนษยออกเปน 3 ประการ คอ ความ

ตองการสมฤทธผล ความตองการความรกและความผกพน และความตองการอานาจ

4.1 แรงจงใจใฝสมฤทธ (need for Achievement: nAch) เปนแรงจงใจในการ

กระทาการใดๆ เพอใหกาวสความสาเรจหรอความเปนเลศทมความสมพนธกบมาตรฐานและ

การมงไปสความสาเรจ

แมคคลลแลนด (David’s McClelland, 1962, pp. 99-112 อางองใน พภพ วชงเงน,

2547, หนา 164) กลาวถงความตองการทางดานความสาเรจ (Need for achievement) โดย

ช ใหเหนปจจยตาง ๆทเปนตวสะทอนใหเหน รบผดชอบการแกปญหาทซบซอน ตองการผลจาก

งานทปฏบต มแรงกระต นภายในและกากบพฤตกรรมของตนใหไปสเปาหมายทตองการ เขาจะ

เปนคนทมคณลกษณะ 3 ประการไดแก

1. ตองการกาหนดเปาหมายเอง ไมชอบความเลอนลอยไรเปาหมาย

2. ไมกาหนดเปาหมายงายหรอยากเกนไป

3. ตองการสงยอนกลบเกยวกบผลการปฏบตงาน ตองการร วาตนทางานไดด

เพยงใดแคไหน

โดยความตองการความสาเรจในความคดของแมคคลลแลนดหมายถงวา

มนษยเราตองการทาสงตางๆ ใหเตมทและดทสดเพอความสาเรจ คนทปรารถนาความสาเรจ

มกจะชอบการแขงขนชอบงานททาทาย ตองการไดรบขอมลปอนกลบเพอประเมนผลงาน มความ

20

รบผดชอบสง มความชานาญในการวางแผน โดยแมคคลแลนดวจยพบวาผ ประสบความสาเรจ

ยอมมความปรารถนาจะทาสงตางๆ ใหดข น แสวงหาคาตอบของปญหาโดยการปอนกลบอยาง

รวดเรวเพอปรบปรง ต งเปาหมาย พอใจทางานทมปญหา ฝาฟนและชนะอปสรรคจนกวาจะบรรล

ความสาเรจ

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 100-110 อางองใน จราภรณ ยอแสงรตน,

2544, หนา 43) ไดกลาวถงความตองการสมฤทธ ผล ซงเปนแรงขบทจะทาใหงานททาประสบ

ความสาเรจดทสดเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานโดยจากการศกษาน นไดระบลกษณะเดน 5 ประการ

ของผ ทมความตองการสงดานสมฤทธ ผลดงน

1. เปนผ มความปรารถนาอยางแรงกลาทจะรบผดตองานหรอการแกปญหา

2. เปนผ มแนวโนมทจะต งเปาหมายในระดบคอนขางยากและกลาเสยงพอ

3. เปนผ มความปรารถนาอยางแรงกลาในการยอนกลบดการกระทาของตนวา

การกระทาของตนน นดหรอไมอยางไร และมความกงวลกบการรบร ในผลการกระทาของตน

4. เปนผ มความสนทดในการจดระบบงาน มการคาดการณลวงหนา

5. เปนผ ทแขงขนหรอกระทาการแปลกๆ ใหมๆ อนจะทาใหตนรสกวาไดประสบ

ความสาเรจ ชอบงานทาทายความสามารถ

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน ชศกด เจนประโคน,

2545, หนา 65) ไดกลาวถงความตองการความสาเรจ (Need for Achievement) ไววาเปนความ

ตองการมผลงานและบรรลเปาหมายทพงปรารถนา ความตองการความสาเรจหรอแรงจงใจใฝ

สมฤทธ น จะเปนบคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธ สง มความปรารถนาทจะทาสงหนงสงใดใหสาเรจ

ลลวงไปดวยด โดยพยายามเอาชนะอปสรรคตางๆ ทเกดข นใหได มความสบายใจเมอประสบ

ผลสาเรจและมความวตกกงวลเมอประสบความลมเหลว ดงน นบคคลพวกน จะสนใจในตาแหนง

ผ บรหารระดบสงขององคการหรอหนวยงาน

เฮนร เมอรเรย (Henry A. Murrey, 1938, p. 164 อางองใน จนทร ชมเมองปก,

2546, หนา 88)กลาวถงแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) วาไดแกแรงจงใจทนา

ประสบการณแหงความสาเรจทางสงคมมากระต นใหเกดพฤตกรรมเพอความสาเรจอกคร งหนง

น กจตวทยาบางทานเรยกแรงจงใจประเภทน วา ความตองการผลสมฤทธ (Need For Achievement)

ซงใชตวยอเปนทเขาใจในหมนกจตวทยาวา n Ach ลกษณะของพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจ

ประเภทน จะมลกษณะตามทสรปไว 5 ประการดงน

21

1. ปฏบตงานดวยความรวดเรวโดยความต งใจจะทาใหไดผลดทสด

2. มการจดการและควบคมคน ความคดและวสดสงของไดรวดเรวและอสระ

3. สามารถเอาชนะสงตางๆ ทเปนอปสรรคไดดวยมาตรฐานทดเลศ

4. ต งใจทางานเพอจะแขงขนเอาชนะผ อนใหจงได

5. มกจะเพมความนบถอตนเองดวยประสบการณแหงความสาเรจของตน

เอนก แสนมหาชย (2549, หนา 27) ไดสรปลกษณะของผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธ

วาแรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถง การทนกศกษาปรารถนาทจะประสบความสาเรจในการเรยน

โดยสามารถแสดงออกมาเปนพฤตกรรมทมความทะเยอทะยานอยากไดและใฝด มการวางแผน

ไปสความสาเรจ มการปฏบตตามแผนดวยความเพยร อดทนไมยอทอตออปสรรคในการทา

กจกรรมตางๆ จนบรรลสาเรจตามทต งเปาหมายไวและพอใจกบผลทไดเมอไดใชความพยายาม

อยางเตมท

แมคคลลแลนด (McClelland, 1985, pp. 374-389 อางองใน ธร สนทรายทธ,

2551, หนา 307-308) ผ สรางทฤษฎการจงใจในความสาเรจหรอแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement

Motivation) โดยศกษาระดบความตองการในความสาเรจของมนษย โดยแมคคลลแลนดไดให

ความสนใจเปนอยางมากในความตองการทจะทางานใหสาเรจหรอแรงจงใจใฝสมฤทธ และได

ศกษาถงลกษณะของผ ทจะประสบความสาเรจสง (High Achiever) วาจะมลกษณะของการกลา

เสยงอยพอสมควรแตท งนตองไมเปนการเสยงมากจนเกนไปและกไมใชเปนคนไมกลาเสยงเอา

เสยเลย บคคลเหลาน จะเปนผ มความกระตอรอรนมความรบผดชอบสงและจะฉลาดในการ

วางเปาหมายในระยะยาวทสอดคลองกบสภาพความเปนจรงไดอยางเหมาะสม และเขาผ น น

จะตองมความสามารถในการบรหารองคการดวย และเปนทแนนอนวาเขาผ น นจะตองมความ

มงมนในความสาเรจของงาน และเมองานสาเรจกเกดความพงพอใจในความสาเรจน น ซงเปน

ความพงพอใจในเน องานเอง โดยเขาจะไมมงผลตอบแทนในลกษณะทจ บตองไดเปนสาคญ แตหาก

เขาบรรลความสาเรจของงานตามปรารถนา เขาจะไดรบรางวลเปนผลพลอยไดตามไปดวย แตรางวล

เชน เงน น นไมใชสงทเขาตองการเปนพ นฐาน เงนอาจเปนเพยงเครองวดผลงานและเปนเครอง

ประเมนผลความกาวหนาเทาน น ผ ทมงความสาเรจของงานจงมใจจดจออยกบงานและใชความ

พยายามอยางสงสดเพอใหงานสาเรจดวยด บคคลพวกน จะพยายามแสวงหาขอมลปอนกลบ

(Feedback) อย เสมอ ท งน เพอจะประเมนคาสงทตนทาและพรอมทจะปรบปรงแกไขใน

ขณะเดยวกนความรวดเรวของขอมลปอนกลบทไดรบจะมความหมายยง ท งน เพอจะไดทราบถง

22

ระดบความสาเรจหรอความลมเหลวและเพอทจะไดคดหาวธการแกไขปญหาหรอขอผดพลาดใน

งานไดทนทวงท

แมคคลลแลนดกลาววา ความตองการความสาเรจ (Need for Achievement)

เปนความตองการทจะทางานไดดข น มประสทธภาพมากข น มมาตรฐานสงข นในชวต โดยผ ม

ความตองการความสาเรจจะมลกษณะพฤตกรรม ดงน (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน

ชานน ตรงด, 2551, หนา 35)

1. มเปาหมายในการทางานสงชดเจน และทาทายความสามารถ

2. มงทความสาเรจของงานมากกวารางว ล ผลตอบแทนเปนเงนทอง

3. ตองการขอมลยอนกลบในความกาวหนาสความสาเรจทกระดบ

4. รบผดชอบงานสวนตวมากกวาการมสวนรวมกบผ อน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1985, pp. 246-247 อางองใน วราวทย คะษาวงค,

2551, หนา 28) ไดกลาวถงบคลกของผ มแรงจงใจเพอความสาเรจหรอแรงจงใจใฝสมฤทธ ไว 3

ประการคอ

1. มความรบผดชอบในการปฏบตงาน (Personal Responsibility for Performance)

มความรบผดชอบในการปฏบตอยางมเหตผล เขาจะทางานไดดภายใตสภาพทเขาร สกพอใจ

2. ตองการทราบขอมลยอนกลบ (Need for Performance Feedback) ผ ทม

แรงจงใจใฝสมฤทธ สงจะชอบทางานในสถานการณทพวกเขาทราบผลขอมลยอนกลบของงานททา

ลงไป

3. เปนผ เปลยนแปลงพฒนาอยเสมอ (Innovativeness) การกระทาในสงทแตกตาง

และดข นจากเดม เชน ใชเวลานอยกวาหรอมประสทธภาพในการถงจดมงหมายมากกวาจะเปน

คนไมชอบอยเฉยและหลกเลยงงานประจา พวกเขาจะชอบการเปลยนแปลงนนคอพวกเขาจะมอง

หางานททาทาย ถาเขาไดกระทางานทมความยากพวกเขาจะมงหนาไมลดละทจะทางานช นน น

และถาเขาประสบความสาเรจในงานทยากนน มนจะกลายเปนงานงายสาหรบเขา ทาใหงานน น

ไดรบความสนใจนอยลงไป ดงน นเขาจงพยายามจะเปลยนงานใหม

แมคคลลแลนด (McClelland, 1985, p. 373 อางองใน วราวทย คะษาวงค, 2551,

หนา 30) คนพบความแตกตางระหวางบคคลทมความสาเรจสงและความสาเรจตาวาผ ทตองการ

ความสาเรจสงจะชอบต งจดมงหมายในแบบทยาก มงจดมงหมายททาทาย สามารถบรรลไดดวย

การทางานหนก ความสามารถ การวางแผนและมความมงมน ไมลดละ จดมงหมายทงายเกนไป

ทใครๆ กทาไดน นไมทาทายและไมนาสนใจ เพราะสงทเขาตองการคอความสาเรจ ไมใชรางวล

23

พวกเขาไมเลอกจดมงหมายทสงเกนไปทเขาจะทาได เพราะพวกเขาคดวามโอกาสจะสาเรจนอย

และเสยเวลาโดยเปลาประโยชน ผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธ สงจะสนกสนานกบการเสยงในลกษณะท

ตองใชความสามารถแตไมใชการพนน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 205-208 อางองใน จฑารตน อนทพย,

2553, หนา 23) ไดสรปวาความตองการความสาเรจ (need for achievement) เปนความตองการท

จะทางานไดดข น มประสทธภาพมากข น มมาตรฐานสงข นในชวต ผ มความตองการความสาเรจสง

จะมลกษณะพฤตกรรมดงน มเปาหมายในการทางานสง ช ดเจนและทาทายความสามารถ มงท

ความสาเรจของงานมากกวารางวลหรอผลตอบแทนเปนเงนทอง ตองการขอมลยอนกลบใน

ความกาวหนาสความสาเรจทกระดบ รบผดชอบงานสวนตวมากกวาการมสวนรวมกบผ อน

วราวทย คะษาวงค (2551, หนา 30) ไดสรปลกษณะของผ ทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

ไดดงน

1. มการวางแผน การกาหนดเปาหมายและการควบคมกระบวนการทางานดวย

ตนเอง มการคาดการณลวงหนา

2. มการต งเปาหมายปานกลางสามารถบรรลได เลอกงานทมระดบความยาก

งายปานกลาง

3. ต งมาตรฐานทเปนเลศ

4. แสดงพฤตกรรมททาทายความสามารถ มความพยายามมงมนไมลดละ

5. ชอบเลอกงานทแสดงถงความรบผดชอบสวนบคคล แตหากตองเลอก

ทมงานจะพจารณาทความสามารถเปนสาคญ

6. มความรบผดชอบในการปฏบตงาน

7. ตองการทราบขอมลยอนกลบจากการปฏบตงาน

8. ชอบการแขงขนโดยใชความสามารถ ไมอาศยโชคชะตา

9. ปรารถนาทจะทางานบางสงบางอยางใหดข น ชอบรเรมและปรบปรงพฒนา

งานอยเสมอ

10. ความสาเรจคอรางวล

จากแนวคดขางตนสามารถสรปไดวาแรงจงใจใฝสมฤทธหมายถง แรงขบทมอย

ในตวบคคลทจะผลกดนใหบคคลน นแสดงความสามารถหรอการกระทาการใดๆ เพอมงใหเกด

ความสาเรจตามเปาหมายทวางไว โดยบคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธจะมลกษณะดงน

24

1. เปนบคคลทคาดการณและวางแผนกอนการลงมอปฏบตงาน

2. เปนบคคลทตงเปาหมายในระดบทสงและสามารถปฏบตงานบรรลเปาหมายได

3. เกดความพอใจเมองานทปฏบตน นประสบผลสาเรจ

4. มความพยายามทจะปฏบตงานใหดข นกวาเดมทไดเคยปฏบตมากอน

5. มความกระตอรอรนและความรบผดชอบในการปฏบตงาน

6. ชอบปฏบตงานทมความทาทายความสามารถของตนเอง

7. ชอบเลอกงานทแสดงถงความรบผดชอบสวนบคคล

8. มความพยายามจดจออยกบงานน นจนสาเรจแมจะเปนงานทยาก

9. หากตองมการเลอกทมงานในการปฏบตงานจะพจารณาถงความสามารถ

ของบคคลเปนสาคญ

10. ตองการทราบขอมลยอนกลบในการปฏบตงานเพอใชเปนขอมลในการ

ปรบปรงการปฏบตงานคร งตอไป

11. คดหาวธการใหมๆ ทจะแกไขและปฏบตงานใหสาเรจ

12. เปนผไมร สกทอถอยหมดความพยายาม หากงานทปฏบตเกดความลมเหลว

13. มงผลสาเรจของงานมากกวารางวล

14. ปฏบตงานดวยความรวดเรวดวยความต งใจและจะทาใหไดผลดทสด

15. เพมความนบถอตนเองดวยประสบการณแหงความสาเรจในการปฏบตงาน

ของตน

4.2 แรงจงใจใฝสมพนธ (need for Affiliation : nAff) (ทองใบ สดชาร, 2544,

หนา 208 - 209) เปนแรงจงใจหรอความปรารถนาทสรางมตรภาพและมสมพนธภาพอยางใกลชด

กบผ อน เปนความปรารถนาของบคคลทจะทาตวใหเปนทรกใครของผ อนและทาใหผ อนยอมรบ

บคคลใดกตามทมแรงจงใจใฝสมพนธสงจะเปนผ ทชอบการผกมตร ชอบความรวมมอกบผ อนใน

ทกสถานการณมากกวาทจะมงเนนการแขงขนและจะเปนผทใชความพยายามในการเขาใจผ อน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, p. 99-112 อางองใน พภพ วชงเงน, 2547,

หนา 164-165) ไดกลาวถงความตองการทางดานสงคมหรอความผกพน (Need for affiliation)

วาบคคลตางตองการมความสมพนธและผกพนกบสมาชกในกลม มสมพนธภาพทดตอบคคลอน

ตองการการยอมรบ ตองการเปนสวนหนงของกลม ตองการมความเปนมตรไมตรซงสอดคลองกบ

แนวความคดของ Dale Carnegie ทวาบคคลมความปรารถนาจะใหใครๆ ชอบตน ตนเองเปนท

ยอมรบจากบคคลอน ชอบสถานการณในการรวมมอมากกวาการแขงขน ตองการความผกพน

25

จงมสงจงใจดานความเปนมตร มนษยมความตองการทางสงคม มความปรารถนาและให

ความสาคญตอสงคมมากกวาความสาเรจของงานเสยอก

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 100-110 อางองใน จราภรณ ยอแสงรตน,

2544, หนา 43) ไดกลาวถงความตองการสมพนธซงเปนความปรารถนาทจะสรางมตรอนดกบผ อน

ซงคลายกบความตองการทางสงคมในทฤษฎของมาสโลว บคคลทมความตองการสงดาน

ความสมพนธจะมลกษณะดงตอไปน

1. มความปรารถนาอยางแรงกลาทจะไดรบความอบอนและการรบรองจากผ อน

2. มแนวโนมทจะคลอยตามความประสงคหรอปทสถานของผ อนเมอไดรบ

ความกดดน

3. มความสนใจเอาใจใสกบความรสกของบคคลอนอยางจรงจง

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน ชศ กด เจนประโคน,

2545, หนา 65) ไดศกษาความตองการมมตรสมพนธ (Need for Affiliation) เปนความตองการม

สมพนธภาพทดกบผ อนหรอมความตองการจะผกพนกบผ อน กลาวคอเปนความตองการทจะทา

ใหผ อนรกใครและตองการร จกกบคนอน ดงน นความผกพนจะเปนพ นฐานทจะนาไปสความเขาใจ

ผ อนอยางถองแทและยงจะสรางความสมพนธทดในการทางานใหเกดผลข นระหวางผ บงคบบญชา

กบผ ใตบงคบบญชาไดอกดวย

จนทร ชมเมองปก (2546, หนา 89-90) กลาวถงแรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliative

Motive) ไดแก แรงจงใจทเปนประสบการณทเคยประสบความสาเรจทางสงคมมาแลว โดยเฉพาะ

ในดานความสมพนธตาง ๆซงคนทมแรงจงใจประเภทน มกจะเปนผ ทเขาสงคมไดดหรอจะทางาน

เปนคณะหรอทมไดดมากและมกจะเปนคนเขาไหนเขาไดไมเคอะเขนเพราะมกจะมเรองพดคย

สนกสนานไดเสมอๆ โดยพฤตกรรมทออกมาจะเตมไปดวยความรก ความผกพน ความมมตรไมตร

ความมน าใจ ความหวงดตอกนเปนการเอาใจเขามาใสใจเราใหมากกวาทเปนอย มความรกความ

สามคค

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน ชานน ตรงด,

2551, หนา35) กลาววาความตองการความผกพน (Need for Affiliation) เปนความตองการทจะ

รกษามตรภาพและความสมพนธระหวางบคคลไว ผ มความตองการความผกพนจะมลกษณะ

พฤตกรรมดงน

1. พยายามสรางและรกษาสมพนธภาพและมตรภาพใหยงยน

2. อยากใหบคคลอนชนชอบตวเอง

26

3. สนกสนานกบงานเล ยง กจกรรมทางสงคมและการพบปะสงสรรค

4. แสวงหาการมสวนรวมดวยการรวมกจกรรมกบกลมหรอองคกร

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 205-258 อางองใน ณฏฐพนธ เขจรนนทน

, 2551, หนา 87) กลาววา ความตองการการมสวนรวม (Need for Affiliation) หมายถงการท

บคคลจะรกษาความสมพนธระหวางบคคลและสงคมโดยการรวมมอและปฏบตตามแนวทางของ

สงคม

แมคคลลแลนด (McClelland, 1985, pp. 348-357 อางองใน วราวทย คะษาวงค,

2551, หนา 33) กลาวถงบคลกภาพของผ ทมแรงจงใจใฝสมพนธสง 4 ประการไดแก

1. การปฏบตงานทดข นเมอไดรบสมพนธภาพทด

2. การรกษาสมพนธภาพระหวางตนเองกบองคการหรอกลมชอบทางานเปนทม

เปนคนเรยนรความสมพนธทางสงคมไดรวดเรว จะหลกเลยงการใชเวลาอยคนเดยวตองการ

ความอบอนจากผ อน หาโอกาสพบเพอนใหมและตองการใหเพอนใหมเปนเพอนสนท

3. การรวมมอ การทาตามและหลกเลยงความขดแ ยง พยายามรกษา

ความสมพนธดวยการยอมทาตาม หลกหนปญหาสงคม

4. มความเกรงกลวตอการถกปฏเสธ มความกงวลใจตอการถกตคาทางสงคม

คาวจารณของผอน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 205-208 อางองใน จฑารตน อนทพย,

2553, หนา 23) ไดสรปวาความตองการความผกพน (need for affiliation) เปนความตองการทจะ

รกษามตรภาพและความสมพนธระหวางบคคลไวอยางใกลชด ผ มความตองการความผกพนจะม

ลกษณะดงน พยายามสรางและรกษาสมพนธภาพและมตรภาพใหยงยน อยากใหบคคลอนชน

ชอบตวเอง สนกสนานกบงานเล ยง กจกรรมทางสงคมและการพบปะสงสรรค แสวงหาการมสวน

รวมดวยการรวมกจกรรมกบกลมหรอองคกรตางๆ

วราวทย คะษาวงค (2551, หนา 33-34) ไดสรปลกษณะของผ ทมแรงจงใจ

ใฝสมพนธสง ไดดงน

1. จะปฏบตงานทดข นเมอไดรบสมพนธภาพทด

2. มแนวโนมรกษาสมพนธระหวางตนเองกบผ รวมงานหรอองคการพยายาม

ฟนฟสมพนธภาพทถกทาลาย รกความสามคค

3. ชอบทางานเปนทม พอใจในการใหความรวมมอ หลกเลยงความขดแยง

4. เรยนรความสมพนธทางสงคมไดรวดเรว

27

5. ยดตดกบสมพนธภาพสวนบคคลทมอย

6. แสวงหาสถานการณทเปดโอกาสเพอความสมพนธทางสงคม เชน การพบปะ

สงสรรค การพดคย การปฏสมพนธกบผ อน การมสวนรวมในกลมหรอองคการ

7. เอาใจใสและใหความสาคญกบความรสกของผ อน

8. มความพอใจจากการเปนทรกจากผ อน

9. ตองการเปนทยอมรบจากผ อน กลวการถกปฏเสธ การตคาจากสงคม

10. แสดงออกถงความรกตอผ อนและตองการความรกตอบแทน

จากแนวคดขางตนสามารถสรปไดวาแรงจงใจใฝสมพนธหมายถง แรงขบทมอย

ในตวบคคลทจะผลกดนใหบคคลน นแสดงความสามารถ หรอการกระทาการใดๆ ทเปนการสราง

มตรภาพและสมพนธภาพกบผ อนใหเปนทรกใครของผ อนทาใหเกดการยอมรบ ชอบการผกมตร

ชอบสรางความรวมมอกบผ อน และสรางความสมพนธทดในการทางาน โดยบคคลทมลกษณะ

แรงจงใจใฝสมพนธจะมลกษณะดงน 1. สามารถปฏบตงานทดข นเมอไดรบสมพนธภาพทด บรรยากาศทเปนมตรสมพนธ

2. ชอบทางานทตองมการตดตอปฏสมพนธกบบคคลอน

3. เปนผ ทปฏบตงานเปนคณะหรอเปนทมไดด

4. พยายามสรางและรกษาความสมพนธระหวางบคคลและสงคมขององคการ

5. เปนผ ทมแนวโนมคลอยตามและกระทาตามความประสงคหรอความคดของ

บคคลอน เมอไดรบความกดดนภายในกลมองคการ

6. มความปรารถนาอยางแรงกลาทจะไดรบความอบอนและการรบรองจาก

บคคลอน

7. เปนผ ทคานงถงจตใจของผ รวมงานในองคการเปนสาคญ

8. มความสนใจเอาใจใสกบความรสกหรอคาพดของบคคลอนอยางจรงจง

9. ชอบสถานการณในการรวมมอในการปฏบตงานมากกวาการแขงขนโดย

หลกเลยงความขดแยงและหลกหนปญหาสงคม

10. เปนผตองการการยอมรบและความเขาใจจากผ รวมงาน

11. เปนผตองการแสวงหาการมสวนรวมในการรวมทากจกรรมกบกลมหรอองคกร

12. เปนผ ทมสมพนธภาพทด ตองการมความเปนมตรไมตรตอบคคลอน

หาโอกาสพบเพอนใหมและตองการใหเพอนใหมเปนเพอนสนท

28

13. เปนผมความเกรงกลวตอการถกปฏเสธ มความกงวลใจตอการถกตคา

ทางสงคมและคาวจารณของบคคลอน

14. หากตองเลอกทมงานในการปฏบตงานจะพจารณาถงผทมความสนทสนม

กบตนเองกอนเปนสาคญ

15. พยายามประสานความสมพนธทดใหเกดข นในองคการเมอมความขดแยง

เกดข นระหวางผ รวมปฏบตงานในองคการ

4.3 แรงจงใจใฝอานาจ (need for Power: nPow) (ทองใบ สดชาร, 2544, หนา

208 - 209) เปนแรงจงใจทจะทาใหผ อนกระทาการใดๆ ในทศทางทตนกาหนดไว เปนแรงจงใจท

บคคลพยายามทจะมอทธพลเหนอผ อน แสดงออกใหเหนในลกษณะของการแขงขนในทก

สถานการณ ชอบการแขงขนเปนชวตจตใจและใฝหาสถานภาพเหนอผ อน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 99-112 อางองใน พภพ วชงเงน, 2547,

หนา 166) กลาววาความตองการทางดานอานาจ (Need for power) หมายถง คนทมความ

ตองการอานาจสงกมงจะใหไดมาและใชอานาจหนาท ใชอทธพลเพอเอาชนะขอโตแยงตางๆ แบง

บคคลทมความตองการทางดานอานาจออกเปน 2 ประเภทไดแก

1. บคคลทตองการอานาจของตวเองเปนสวนตว (Need for personal power)

พวกน มพฤตกรรมทแสดงออกในรปของการอยากมอานาจเหนอคนอน ชอบขมข คยโออวด ยกตว

ขมทาน มกไมคอยคดถงสวนรวม ชอบมบรวาร ชอบใหลกนองกมหวเฉพาะตนคนเดยว

2. บคคลทตองการอานาจทมาจากองคการททางานอยเปนสวนรวม (Need for

Institution power) ตองการมอานาจอทธพลเหนอคนอน ควบคมคนอนได ตองการใหคนอน

เคารพนบถอ ยกยองสรรเสรญ ใหเกยรต ไมหลงตวเองวายงใหญเสมอไป ยดมนในระเบยบวน ย

คดถงองคการอยเสมอ

ความตองการอานาจ (Need for power) เปนสญชาตญาณของมนษยไมวา

บคคลใดยอมตองการมอานาจมอทธพลเหนอบคคลอน ตองการเปนผ นาในการตดสนใจ ตองการ

ความภาคภมใจ บคคลประเภทน มความพอใจทจะอยในสถานการณแขงขนหรอสถานการณซง

มงทสถานภาพผ บรหารนาพฤตกรรมน ไปใชในองคการ โดยสงเสรมใหเขามอทธพลเหนอคนอน

ดวยการทางานทมประสทธภาพงานดเดนกวาคนอนจนเปนทยอมรบของกลม

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 100-110 อางองใน จราภรณ ยอแสงรตน,

2544, หนา 43) ไดกลาวถงความตองการอานาจ ซงเปนความตองการในการควบคมผ อนมอทธพลตอ

29

พฤตกรรมของผ อนและมความรบผดชอบตอผ อน ผ มความตองการสงดานอานาจจะมลกษณะ

ดงตอไปน

1. อยากมอทธพลและนาผ อน

2. อยากทาการควบคมผ อน

3. ผกตดความสมพนธระหวางผ นากบผ ตาม

4. ชอบแนะนา ใหความคดเหน พยายามใหผ อนเปนไปตามทตนคด

5. ชอบแสวงหาตาแหนงผ นาเมอมกจกรรมกลมไมวาจะอยในสถานะหวหนา

หรอสมาชกกลม มกจะมพฤตกรรมพดมากชอบโตเถยง อางเหตผล

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน ชศกด เจนประโคน,

2545, หนา 65) ไดศกษาความตองการมอานาจ (Need for Power) ซงเปนความตองการมอทธพล

อยเหนอผ อนและสามารถครอบงาผ อนไดและตองการทจะควบคมคนอนใหอยในอานาจของตนเอง

ในฐานะหวหนาขององคการน น ดงนนคนทมความตองการอานาจอยางแรงกลามกจะพยายามม

อทธพลอยเหนอคนอนโดยตรงดวยการใหคาแนะนา ใหความคดและพยายามคยกบคนอนๆ ดวย

เรองราวตางๆ ไดคลองแคลวหรอเปนคนชางพดนนเอง บคคลประเภทน อยากจะมตาแหนงเปน

หวหนาของกลมกจกรรมท งหลาย

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 321-333 อางองใน ชานน ตรงด, 2551,

หนา 35) กลาววาความตองการอานาจ (Need for Power) เปนความตองการทจะมสวนควบคม

สรางอทธพลหรอรบผดชอบในกจกรรมของผ อน ผ มความตองการอานาจจะมลกษณะพฤตกรรมดงน

1. แสวงหาโอกาสในการควบคมหรอมอทธพลเหนอบคคลอน

2. ชอบการแขงขนในสถานการณทมโอกาสใหตนเองครอบงาคนอน

3. สนกสนานในการเผชญหนาหรอโตแยง ตอส ก บผ อน

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 205-258 อางองใน ณฏฐพนธ เขจรนนทน

, 2551, หนา 87-88) กลาววาความตองการอานาจ (Need for Power) คอ บคคลจะตองการม

อานาจอทธพลเหนอบคคลอน ชอบแสดงออกและแขงขน โดยผ จดการทตองการอานาจจะใช

อานาจทมใหเปนประโยชนแกองคการผานการกระจายอานาจ การสนบสนนและการเสรมแรง

แมคคลลแลนด (McClelland, 1985, p. 280 อางองใน วราวทย คะษาวงค,

2551, หนา 36) ไดกลาวถงลกษณะการแสดงออกของแรงจงใจใฝอานาจไว 6 ลกษณะ ไดแก

1. ความกาวราว ความฮกเหม การทางานเชงรก

30

2. การสรางภาพลกษณของตนเองทแตกตางกบสงคม (Nagative Self-image)

การแสดงออกถงการรกษาสทธของตนเอง เชน หวร น ด อ ไมพอใจ โกรธ การตดสนใจแนวปฏเสธ

3. การครอบครองอานาจ (Entry Into Influential Occupation)

4. การแสวงหาบารม ชอเสยง เกยรตยศ (Search for Prestige) ชอบใหบคคล

ทอยรอบขางมความศรทธา ซอสตย จงรกภกด ใหการสนบสนน

5. การแสดงออกเพอใหเปนทร จกในกลมเลก ๆ(Acting So As to Be Recognized

in Small Groups) ชอบใหสมาชกในกลมรบใชเขา บคคลเหลาน จะชอบทาใหตนเองเดนในกลม

เขาจะมความยตธรรม ตองการเปนผ นาทด

6. การเสยง (Risk Talking) บคคลเหลาน จะมความสมครใจทจะอดทนดาน

รางกาย ชอบความเสยงอนตรายนอกจากน แมคคลแลนด ไดกลาวถงสงท มความสมพนธ

เกยวกบแรงจงใจใฝอานาจ ไดแก การมากดวยการแขงขน การแสดงออกถงการรกษาสทธ

ความสนใจในสงทสามารถบรรลได และการสรางอานาจ บารม เกยรตยศชอเสยง

วราวทย คะษาวงค (2551, หนา 34) กลาวไววาแรงจงใจใฝอานาจม 2 ลกษณะ

คอ แรงจงใจใฝอานาจทางบคคลและแรงจงใจใฝอานาจทางสถาบนหรอทางสงคม แรงจงใจ

ใฝอานาจทางสงคมน นเปนตวตดสนความสาเรจในการบรหารทสาคญ เพราะบคคลทมความ

ตองการทางสงคมสงจะมงทางานรวมกบบคคลอนเพอแกปญหาและสงเสรมเปาหมายขององคการ

ทางานใหสาเรจตามวถทางขององคการ เตมใจเสยสละเพอผลประโยชนขององคการ สามารถ

กลาวไดวาแรงจงใจใฝอานาจทางสงคมเปนแรงจงใจทสาคญอกประการหนงทผ บรหารในปจจบน

ควรสรางใหเกดแกตน และวราวทย คะษาวงค (2551, หนา 37) ไดสรปลกษณะของผ ทมแรงจงใจ

ใฝอานาจสง ไดดงน

1. ตองการมอทธพล มงควบคมบคคล ขอมลและทรพยากร

2. แสวงหาบารม ชอเสยง เกยรตยศ อานาจใหกบตนเอง

3. ชอบแขงขนกบบคคลอนในสถานการณทเปดโอกาสใหเขาครอบงาได

4. มกจะชกจงใหผ อนคลอยตามหรอโนมนาวใหทาสงทตนเองตองการ

5. เปนคนพดจาเปดเผย บงคบ เรยกรอง

6. ชอบสอน ชอบพดในทชมชน

7. ตองการความเปนผ นาในกลม

8. ตองการทางานใหเหนอกวาผ อน

9. มความกงวลเรองอานาจมากกวาทางานใหมประสทธภาพ

31

10. เชอในระบบอานาจ ความยตธรรม

แมคคลลแลนด (McClelland, 1961, pp. 205-208 อางองใน จฑารตน อนทพย,

2553, หนา 23) ไดสรปวาความตองการอานาจ (need for power) เปนความตองการทจะมสวน

ควบคม สรางอทธพลหรอรบผดชอบในกจกรรมของผอน ผ มความตองการอานาจจะมลกษณะ

พฤตกรรมดงน แสวงหาโอกาสในการควบคมหรอมอทธพลเหนอบคคลอน ชอบการแขงขนใน

สถานการณทมโอกาสใหตนเองครอบงาคนอน ไดสนกสนานในการเผชญหนาหรอโตแยงตอส กบผ อน

จากแนวคดทกลาวขางตนสามารถสรปไดวาแรงจงใจใฝอานาจหมายถง แรงขบ

ทมอยในตวบคคลทจะผลกดนใหบคคลน นแสดงความสามารถหรอการกระทาการใดๆ ในทศทาง

ทตนกาหนดไวโดยพยายามทจะควบคมและมอทธพลเหนอผ อน แสดงออกใหเหนในลกษณะของ

การแขงขนในทกสถานการณ ชอบการแขงขนและใฝหาสถานภาพหรอตาแหนงของตนใหเหนอกวา

ผ อนเสมอ โดยบคคลทมลกษณะแรงจงใจใฝอานาจจะมลกษณะดงน

1. เลอกปฏบตงานทสามารถสรางสถานภาพหรอสรางชอเสยงใหกบตนเอง

มากทสด

2. เปนผ ทอยากมอทธพลเหนอกวาบคคลอนและชอบใหขอแนะนาหรอ

ความคดเหนหากบคคลอนทาในสงทคดวาไมถกตอง

3. เปนผชอบทางานกบบคคลอนภายในสถานการณทเปดโอกาสใหตนควบคมได

4. เปนผ ทมบทบาทในการควบคม ครอบครองอานาจในการปฏบตงานกบ

บคคลอน

5. เปนผ ทชอบทางานกบบคคลทตนเองร สกเหนอกวาบคคลอน

6. มงทจะทางานใหดมประสทธภาพงานดเดนกวาบคคลอนจนเปนทยอมรบ

ของกลม

7. เปนผ ทตองการเปนหวหนาหรอผ นาของกลมงานหรอองคการ

8. เกดความพงพอใจหากสามารถทาใหบคคลอนปฏบตตามทตนเองตองการได

9. เปนผ ทยดมนและใชอานาจเพอรกษาระเบยบวนยในการทางานขององคการ

10. เปนผ นาในการตดสนใจดาเนนการตามทตนเองเหนสมควรเมอเกดปญหา

ในองคการ

11. เปนผ ทชอบการเผชญหนาหรอโตแยง ตอส กบบคคลอน

12. เปนผ ทพยายามทาใหผ อนมความเหนคลอยตามไปตามทตนคด

32

13. ใหความสาคญกบอานาจ การเคารพเชอฟงของบคคลอนผ ใตบงคบบญชา

มากกวาผลการทางานทมประสทธภาพ

14. แสดงออกเพอใหเปนทร จกในกลมองคการและชอบทาใหตนเองเดนในกลม

องคการ

15. ชอบแสดงออกในดานตางๆ เพอสรางภาพลกษณหรอเพมบทบาทใหกบ

ตนเอง แสวงหาบารม ชอเสยง เกยรตยศ ชอบใหบคคลทอยรอบขางมความศรทธา ซอสตย

จงรกภกดใหการสนบสนน

จากทฤษฎแรงจงใจทไดคนความาขางตน ผ ศกษาคนควาจะเลอกใชทฤษฎการ

จงใจในความสาเรจของแมคคลลแลนดในการศกษาคนควาคร งน เนองจากแรงจงใจทสาคญทสด

ของมนษย คอ ความตองการสมฤทธผล มนษยมความปรารถนาทจะทาสงใดสงหนงใหบรรลผล

สาเรจ (McClelland, 1961,pp. 183-185 อางองใน จนทราน สงวนนาม, 2551, หนา 258) ซง

ผ บรหารตางตองการใหการบรหารงานภายในโรงเรยนของตนประสบความสาเรจตามเปาหมายท

วางไว อาจกลาวไดวาแรงจงใจเปนปจจยหนงทมความสาคญตอผ บรหารทจะตองสรางใหเกดกบ

ตนเองเพอประสทธภาพและประสทธผลในการปฏบตงานของตนและสถานศกษา

แนวคดเกยวกบสมรรถนะ

ความหมายของสมรรถนะ

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 (2546, หนา 42) กลาววา สมรรถนะ

หมายถง ความสามารถ (ใชแกเครองยนต) เชน รถยนตแบบน มสมรรถนะด เยยมเหมาะสาหรบ

เดนทางไกล

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2546, หนา 5 อางองใน กลยาณ รตนบตร,

กสมาวด ราชบร และชวณรตน ออยฉมพล, 2550, หนา 28) ไดใหความหมายของ สมรรถนะ

หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากความร ทกษะ ความสามารถและคณลกษณะ

อนๆ ททาใหบคคลสามารถสรางสรรคผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอนๆ ในองคกร

เจรญวชญ สมพงษธรรม (2549, หนา 29 อางองใน จนทรศร ลลาชนาเวศ, 2549, หนา

15) กลาววา สมรรถนะ หมายถง คณสมบตทบคคลจาเปนตองมเพอใหสามารถทางานไดอยาง

มประสทธภาพ

กลยาณ รตนบตร, กสมาวด ราชบร และชวณรตน ออยฉมพล (2550, หนา 28) กลาว

วาสมรรถนะ หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ เจตคตและพฤตกรรมของบคคลทจะเปน

ประโยชนตอการประกอบอาชพ

33

วรศราภรณ นอยใจมน, โสพศ เทศสลด และอบลรกษ สรยะคาวงค (2552, หนา 10)

กลาววาสมรรถนะ หมายถง คณลกษณะความสามารถของบคคลทแสดงออกมา ซงสามารถวด

และสงเกตไดวาเปนผ มความร ความสามารถ มทกษะและลกษณะอนๆ ทโดดเดนกวาบคคลอนๆ

ในองคกร

เฮย แมคเบอร (เฮย แมคเบอร, 1993, p. 68 อางองใน อลงกรณ มสทธาและสมต

สชฌกร, 2552, หนา 43) ไดนยามความหมายของสมรรถนะ คอ คณลกษณะของบคคลซงไดแก

ความร ทกษะความสามารถและคณสมบตอนๆ ไดแก คานยม จรยธรรม บคลกภาพ

คณลกษณะทางกายภาพและอนๆ ซงจาเปนและสอดคลองกบความเหมาะสมกบองคการ

โดยเฉพาะอยางยงสามารถจาแนกผ ทประสบความสาเรจในการทางานออกจากผ ทไมประสบ

ความสาเรจในการทางานไดอยางเปนเหตเปนผล

สมชาย โตเห ยม (2553, หนา 17) กลาววาสมรรถนะ หมายถง กลมพฤตกรรมในการ

ทางานของบคคลทเกดจากความร เจตคตหรอคณลกษณะเฉพาะตวของแตละบคคลอนเปนปจจย

สาคญในการผลกดนใหบคคลน นสามารถปฏบตงานในหนาทใหสาเรจลลวงตามเปาหมาย

ทกาหนดในตาแหนงงานน น

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวาสมรรถนะ หมายถง ความร ความสามารถ เจตคตหรอ

คณลกษณะเฉพาะตวของบคคลทผลกดนใหบคคลน นแสดงความสามารถหรอผลการปฏบตงาน

ในหนาทออกมาใหสาเรจลลวงตามเปาหมายทกาหนดในตาแหนงงานน น

ประเภทของสมรรถนะ

ณรงควทย แสนทอง (2546, หนา 54 อางองใน กลยาณ รตนบตร, กสมาวด ราชบร

และ ชว ณรตน ออยฉมพล, 2550, หนา 28) แบงสมรรถนะออกเปน 3 ประเภทคอ

1. Core Competency หมายถง ความชานาญหลกคอ บคลกลกษณะของคนทสะทอน

ใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยของคนในองคการโดยรวมทจะชวย

สนบสนนใหองคการบรรลเปาหมายตามวสยทศนได

2. Job Competency หมายถง สมรรถนะดานสายงานคอ บคลกลกษณะของคนท

สะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยทชวยสงเสรมใหคนๆ น นสามารถ

สรางผลงานในการปฏบตงานตาแหนงน นๆ ไดสงกวามาตรฐาน

3. Personal Competency หมายถง ดานความสามารถพเศษสวนบคคลคอ บคลกลกษณะ

ของคนทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยททาใหบคคลน นม

ความสามารถในการทาสงใดสงหนงไดโดดเดนกวาคนทวไป เชน พวกทสามารถอาศยอยก บ

34

แมลงปองหรออสรพษ เปนตน ซงเรามกเรยก Personal Competency วาความสามารถพเศษ

สวนบคคล (หามลอกเลยนแบบ)

เจรญวชญ สมพงษธรรม (2549, หนา 25 อางองใน วรศราภรณ นอยใจมน, โสพศ

เทศสลด และอบลรกษ สรยะคาวงค, 2552, หนา 11) แบงสมรรถนะเปน 2 ประเภท คอ

1. สมรรถนะหลก (Core Competency) หมายถง คณลกษณะหรอคณสมบตพ นฐานท

เปนหลกในตาแหนงงานในองคการจะตองม ถอวาเปน “คณสมบตรวม” ของทกคนในองคการทจะตอง

มสมรรถนะหลกขององคการหนง อาจจะไมเหมอนกบอกองคการหนงกได โดยสมรรถนะหลกคอ

สวนหนงของวฒนธรรมองคการ (Corporate Culture)

2. สมรรถนะอนๆ (Others Competency) หมายถง คณลกษณะหรอคณสมบตทองคการ

ตองการสาหรบแตละตาแหนงทแตกตางกนออกไป ไดแก สมรรถนะทางเทคนคหรอสมรรถนะใน

สายงาน (Function / Professional / Technical / Job Competency) สมรรถนะสวนบคคล

(Personal / Individual Competency) สมรรถนะภาวะผ นาหรอการบรหาร (Leadership /

Managerial Competency)

2.1 สมรรถนะทางเทคนคหรอสมรรถนะในสายงาน (Function / Professional /

Technical / Job Competency) หมายถง คณลกษณะหรอคณสมบตของผ ดารงตาแหนงทควรจะม

ในตาแหนงน น ๆ

2.2 สมรรถนะสวนบคคล (Personal / Individual Competency) หมายถง คณลกษณะ

หรอคณสมบตเฉพาะของแตละบคคลทมความสามารถพเศษทชวยเสรมใหการปฏบตงานบรรลผล

สาเรจไดดเปนพเศษ

2.3 สมรรถนะภาวะผ นาหรอการบรหาร (Leadership / Managerial Competency)

หมายถง คณลกษณะหรอคณสมบตของการเปนผ นาจะกาหนดสาหรบคนทจะตองไปรบตาแหนง

เปนผ บรหารหรอหวหนางาน วาจะตองมคณสมบตหรอคณลกษณะอยางไรบางในตาแหนงน น ๆ

ขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พทธศกราช

2548 ตามมาตรฐานวชาชพผบรหารสถานศกษา

(กลยาณ รตนบตร, กสมาวด ราชบร และชวณรตน ออยฉมพล, 2550, หนา 11) ตาม

มาตรฐานวชาชพทางการศกษาเปนเครองมอสาคญของผ ประกอบวชาชพทางการศกษาซง

พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 กาหนดใหเปนวชาชพควบคม

ทางการศกษา ต งแตวชาชพคร ผ บรหารสถานศกษา ผ บรหารการศกษาและบคลากรทางการ

ศกษาอน (ตามทประกาศกาหนดในกฎกระทรวง) จะตองปฏบตเพอใหเกดผลดตอผ รบบรการอน

ถอเปนเปาหมายหลกของการประกอบวชาชพทางการศกษา ซงผประกอบวชาชพทางการศกษา

35

จะตองศกษาใหเกดความร ความเขาใจทถกตองใหสามารถนาไปใชในการประกอบวชาชพให

เหมาะสมกบการเปนวชาชพช นสงและไดรบการยอมรบ

ตามพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 มาตรา 4 (2547,

หนา 19-21) ไดกาหนดความหมายของคาดงตอไปน

วชาชพ หมายความวา วชาชพทางการศกษาททาหนาทหลกทางดานการเรยนการสอน

และการสงเสรมการเรยนรของผ เรยนดวยวธการตางๆ รวมท งการรบผดชอบการบรหารสถานศกษา

ในสถานศกษาปฐมวย ข นพ นฐานและอดมศกษาทตากวาปรญญาทงของรฐและเอกชนและ

การบรหารการศกษานอกสถานศกษาในระดบเขตพ นทการศกษา ตลอดจนการสนบสนน

การศกษาใหบรการหรอปฏบตงานเกยวเนองกบการจดกระบวนการเรยนการสอน การนเทศและ

การบรหารการศกษาในหนวยงานการศกษาตาง ๆ

ผ ประกอบวชาชพทางการศกษา หมายความวา คร ผ บรหารสถานศกษา ผ บรหาร

การศก ษาและบคลากรทางการศกษาอน ซง ไดรบใ บอนญาตเ ปนผ ประกอบวชาชพ

ตามพระราชบญญตน

ผ บ รหารสถานศกษา หมายความวา บคคลซงปฏบตงานในตาแหนงผ บ รหาร

สถานศกษาภายในเขตพ นทการศกษาและสถานศกษาอนทจดการศกษาปฐมวย ข นพ นฐานและ

อดมศกษาตากวาปรญญาท งของรฐและเอกชน

ซงจากมาตรฐานวชาชพทางการศกษาไดกาหนดความหมายของมาตรฐานวชาชพทาง

การศกษา และมาตรฐานดานตางๆ ไวดงน (สานกงานเลขาธการครสภา, 2548, หนา 5-6) ไวดงน

มาตรฐานวชาชพทางการศกษา คอ ขอกาหนดเกยวกบคณลกษณะและคณภาพทพง

ประสงคในการประกอบวชาชพทางการศกษา ซงผ ประกอบวชาชพทางการศกษาตองประพฤต

ปฏบตตามเพอใหเกดคณภาพในการประกอบวชาชพ สามารถสรางความเชอมน ศรทธาใหแก

ผ รบบรการจากวชาชพไดวาเปนบรการทมคณภาพ ตอบสงคมไดวาการทกฎหมายใหความสาคญ

กบวชาชพทางการศกษาและกาหนดใหเปนวชาชพควบคมน น เนองจากเปนวชาชพทม

ลกษณะเฉพาะ ตองใชความร ทกษะและความเชยวชาญในการประกอบวชาชพ โดยมาตรฐาน

วชาชพทางการศกษาเปนเครองมอสาคญของผ ประกอบวชาชพ ซงจะตองประพฤตปฏบต

เพอใหเกดผลดตอผ รบบรการ อนถอเปนเปาหมายหลกของการประกอบวชาชพทางการศกษา

ซงผ ประกอบวชาชพจะตองศกษาเพอใหเกดความรความเขาใจทถกตอง ใหสามารถนาไปประกอบ

วชาชพใหสมกบการเปนวชาชพช นสงและไดรบการยอมรบยกยองจากสงคม

36

ตามพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 มาตรา 49 กาหนดให

มขอบงคบวาดวยมาตรฐานวชาชพ 3 ดาน ประกอบดวย

1. มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ หมายถง ขอกาหนดสาหรบผ ทจะเขามา

ประกอบวชาชพจะตองมความร และมประสบการณวชาชพเพยงพอทจะประกอบวชาชพ จงจะ

สามารถขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพเพอใชเปนหลกฐานแสดงวาเปนบคคลทมความร

ความสามารถ และมประสบการณพรอมทจะประกอบวชาชพทางการศกษาได

2. มาตรฐานการปฏบตงาน หมายถง ขอกาหนดเกยวกบการปฏบตงานในวชาชพให

เกดผลเปนไปตามเปาหมายทกาหนด พรอมกบมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง เพอใหเกดความ

ชานาญในการประกอบวชาชพ ท งความชานาญเฉพาะดานและความชานาญตามระดบคณภาพ

ของมาตรฐานการปฏบตงานหรออยางนอยจะตองมการพฒนาตามเกณฑทกาหนดวามความร

ความสามารถ และความชานาญเพยงพอทจะดารงสถานภาพของการเปนผ ประกอบวชาชพตอไป

ไดหรอไมน นกคอการกาหนดใหผ ประกอบวชาชพจะตองตอใบอนญาตทก ๆ 5 ป

3. มาตรฐานการปฏบตตน หมายถง ขอกาหนดเกยวกบการประพฤตตนของผประกอบ

วชาชพ โดยมจรรยาบรรณของวชาชพเปนแนวทางและขอพงระวงในการประพฤตปฏบตเพอดารงไว

ซงชอเสยง ฐานะ เกยรตและศกด ศรแหงวชาชพ ตามแบบแผนพฤตกรรม ตามจรรยาบรรณของ

วชาชพทครสภาจะกาหนดเปนขอบงคบตอไป หากผประกอบวชาชพผ ใดประพฤตผดจรรยาบรรณ

ของวชาชพทาใหเกดความเสยหายแกบคคลอนจนไดรบการรองเรยนถงครสภาแลว ผ น นอาจ

ถกคณะกรรมการมาตรฐานวชาชพวนจฉยช ขาดอยางใดอยางหนงดงตอไปน 1) ยกขอกลาวหา

2) ตกเตอน 3) ภาคทณฑ 4) พกใชใบอนญาตมกาหนดเวลาตามทเหนสมควรแตไมเกน 5 ป

5) เพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพ (มาตรา 54)

สานกงานเลขาธการครสภาไดดาเนนการศกษาวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ

เพอนามากาหนดเปนสาระสาคญของมาตรฐานวชาชพ ซงไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ

ครสภาในคราวประชมคร งท 5/2548 วนท 21 มนาคม 2548 และทประชมคณะกรรมการ

ครสภาคร งท 6/2548 วนท 18 เมษายน 2548 ไดอนมตใหออกขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐาน

วชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพซงรวมถงการกาหนดสาระความรและสมรรถนะของผ ประกอบ

วชาชพทางการศกษาตามมาตรฐานความร และประสบการณวชาชพ

มาตรฐานความรและประสบการวชาชพของผบรหารสถานศกษา โดยกาหนดไวใน

มาตรฐานวชาชพทางการศกษา (สานกงานเลขาธการครสภา, 2548, หนา 21) ดงตอไปน

37

1. มาตรฐานความร

1.1 มคณวฒไมตากวาปรญญาตรทางการบรหารการศกษาหรอเทยบเทาหรอคณวฒ

อนทครสภารบรองโดยมความร ดงตอไปน

1.1.1 หลกและกระบวนการบรหารการศกษา

1.1.2 นโยบายและการวางแผนการศกษา

1.1.3 การบรหารดานวชาการ

1.1.4 การบรหารดานธรการ การเงน พสดและอาคารสถานท

1.1.5 การบรหารงานบคคล

1.1.6 การบรหารกจการนกเรยน

1.1.7 การประกนคณภาพการศกษา

1.1.8 การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ

1.1.9 การบรหารการประชาสมพนธและความสมพนธชมชน

1.2 ผานการฝกอบรมหลกสตรการบรหารสถานศกษาทคณะกรรมการครสภารบรอง

2. มาตรฐานประสบการณวชาชพ

2.1 มประสบการณดานปฏบตการสอนมาแลวไมนอยกวา 5 ป หรอ

2.2 มประสบการณดานปฏบตการสอนและตองมประสบการณในตาแหนงหวหนา

หมวด / หวหนาสาย /หวหนางาน / ตาแหนงบรหารอน ๆ ในสถานศกษามาแลวไมนอยกวา 2 ป

สาระความรและสมรรถนะของผ บรหารสถานศกษา โดยกาหนดไวในมาตรฐาน

วชาชพทางการศกษา (สานกงานเลขาธการครสภา, 2548, หนา 21-27) ดงตอไปน

1. หลกและกระบวนการบรหารการศกษา

1.1 สาระความร

1.1.1 หลกและทฤษฎทางการบรหาร และการบรหารการศกษา

1.1.2 ระบบและกระบวนการบรหารและการจดการการศกษายคใหม

1.1.3 การสรางวสยทศนในการบรหารและจดการการศกษา

1.1.4 กฎหมายทเกยวของกบการศกษา

1.1.5 บรบทและแนวโนมการจดการการศกษา

1.2 สมรรถนะ

1.2.1 สามารถนาความร ความเขาใจในหลกการและทฤษฎทางการบรหาร

การศกษาไปประยกตใชในการบรหารการศกษา

38

1.2.2 สามารถวเคราะห สงเคราะหและสรางองคความร ในการบรหารจดการ

การศกษา

1.2.3 สามารถกาหนดวสยทศนและเปาหมายของการศกษา

1.2.4 สามารถจดองคกร โครงสรางการบรหารและกาหนดภารกจของครและ

บคลากรทางการศกษาไดเหมาะสม

2. นโยบายและการวางแผนการศกษา

2.1 สาระความร

2.1.1 พ นฐานทางเศรษฐกจ สงคม การเมองและเทคโนโลยทมผลตอการจด

การศกษา

2.1.2 ระบบและทฤษฎการวางแผน

2.1.3 การวเคราะหและการกาหนดนโยบายการศกษา

2.1.4 การวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา

2.1.5 การพฒนานโยบายการศกษา

2.1.6 การประเมนนโยบายการศกษา

2.2 สมรรถนะ

2.2.1 สามารถวเคราะหขอมลเพอจดทานโยบายการศกษา

2.2.2 สามารถกาหนดนโยบาย วางแผนการดาเนนงานและประเมนคณภาพ

การจดการศกษา

2.2.3 สามารถจดทาแผนพฒนาคณภาพการศกษาทมงใหเกดผลด ค มคาตอ

การศกษา สงคมและสงแวดลอม

2.2.4 สามารถนาแผนพฒนาคณภาพการศกษาไปปฏบต

2.2.5 สามารถตดตาม ประเมนและรายงานผลการดาเนนงาน

3. การบรหารดานวชาการ

3.1 สาระความร

3.1.1 การบรหารจดการเรยนร ทยดผ เรยนเปนสาคญ

3.1.2 หลกการและรปแบบการพฒนาหลกสตร

3.1.3 การพฒนาหลกสตรทองถน

3.1.4 หลกและแนวคดเกยวกบการนเทศ

3.1.5 กลยทธการนเทศการศกษา

39

3.1.6 การวางแผนและการประเมนผลการนเทศการศกษา

3.1.7 ระเบยบวธวจยทางการศกษา

3.1.8 หลกการและเทคนคการวดและประเมนผลทางการศกษา

3.1.9 สถตและคอมพวเตอรเพอการวจย

3.2 สมรรถนะ

3.2.1 สามารถบรหารจดการการเรยนร

3.2.2 สามารถพฒนาหลกสตรสถานศกษา

3.2.3 สามารถนเทศการจดการเรยนร ในสถานศกษา

3.2.4 สามารถสงเสรมใหมการวจยเพอพฒนาคณภาพการจดการเรยนร

4. การบรหารดานธรการ การเงน พสดและอาคารสถานท

4.1 สาระความร

4.1.1 กฎหมายทเกยวของกบงานธรการ การเงน พสดและอาคารสถานท

4.1.2 การจดวางระบบควบคมภายใน

4.1.3 เทคนคการบรหารจดการสภาพแวดลอมภายในสถานศกษา

4.2 สมรรถนะ

4.2.1 สามารถจดระบบงานสารบรรณไดอยางมประสทธภาพ

4.2.2 สามารถบรหารจดการงบประมาณอยางถกตองและเปนระบบ

4.2.3 สามารถวางระบบการบรหารและจดการทรพยากรภายในสถานศกษาได

อยางมประสทธภาพ

4.2.4 สามารถพฒนาสงแวดลอมทางกายภาพเพอสงเสรมการจดการเรยนร

5. การบรหารงานบคคล

5.1 สาระความร

5.1.1 หลกการบรหารงานบคคล

5.2 สมรรถนะ

5.2.1 สามารถสรรหาบคลากรทมประสทธภาพเขามาปฏบตงาน

5.2.2 สามารถจดบคลากรใหเหมาะสมกบหนาททรบผดชอบ

5.2.3 สามารถพฒนาครและบคลากรในสถานศกษาใหสามารถปฏบตหนาทได

อยางมประสทธภาพ

5.2.4 สามารถเสรมสรางขวญและกาลงใจสาหรบครและบคลากรในสถานศกษา

40

5.2.5 สามารถใหคาปรกษาและแกไขปญหาการทางานใหแกครและบคลากรใน

สถานศกษา

6. การบรหารกจการนกเรยน

6.1 สาระความร

6.1.1 คณธรรม จรยธรรม คานยมและคณลกษณะทพงประสงค

6.1.2 ระบบการดแลชวยเหลอผ เรยน

6.1.3 การจดกจกรรมสงเสรมและพฒนาผ เรยน

6.2 สมรรถนะ

6.2.1 สามารถบรหารจดการใหเกดกจกรรมการพฒนาผ เรยน

6.2.2 สามารถบรหารจดการใหเกดงานบรการผ เรยน

6.2.3 สามารถสงเส รมการจด กจกรรมพเศษเพอพฒนาศกยภาพผ เ รยน

ในดานตางๆ

6.2.4 สามารถสงเสรมวนย คณธรรม จรยธรรม และความสามคคในหมคณะ

7. การประกนคณภาพการศกษา

7.1 สาระความร

7.1.1 หลกการและกระบวนการในการประกนคณภาพการศกษา

7.1.2 องคประกอบของการประกนคณภาพการศกษา

7.1.3 มาตรฐานการศกษา

7.1.4 การประกนคณภาพภายในและภายนอก

7.1.5 บทบาทของผ บรหารในการประกนคณภาพการศกษา

7.2 สมรรถนะ

7.2.1 สามารถจดทาแผนพฒนาคณภาพของสถานศกษา

7.2.2 สามารถประเมนผลและตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐาน

การศกษาของสถานศกษา

7.2.3 สามารถจดทารายงานผลการประเมนตนเองของสถานศกษาเพอรองรบ

การประเมนภายนอก

8. การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ

8.1 สาระความร

8.1.1 เทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา

41

8.1.2 เทคโนโลยสารสนเทศเพอการบรหารจดการ

8.1.3 เทคโนโลยสารสนเทศเพอการจดการเรยนร

8.2 สมรรถนะ

8.2.1 สามารถใชและบรหารเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษาและการปฏบตงาน

ไดอยางเหมาะสม

8.2.2 สามารถประเมนการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอนามาปรบปรงการบรหาร

จดการ

8.2.3 สามารถสงเสรมสนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา

9. การบรหารการประชาสมพนธและความสมพนธชมชน

9.1 สาระความร

9.1.1 หลกการประชาสมพนธ

9.1.2 กลยทธการสรางความสมพนธกบชมชน

9.2 สมรรถนะ

9.2.1 สามารถบรหารจดการขอมลขาวสารไปสผ เ รยนครและบคลากรใน

สถานศกษา

9.2.2 สามารถเผยแพรขอมล ขาวสารและกจกรรมของสถานศกษาไปสชมชน

9.2.3 สามารถใชยทธศาสตรทเหมาะสมในการประชาสมพนธ

9.2.4 สามารถสรางกจกรรมเพอพฒนาความสมพนธอนดกบชมชนโดยม

เปาหมายในการเขาไปชวยเหลอชมชนและเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวม

9.2.5 สามารถระดมทรพยากรและภมปญญาทองถนเพอสงเสรมการจด

การศกษา

10. คณธรรมและจรยธรรมสาหรบผ บรหารสถานศกษา

10.1 สาระความร

10.1.1 คณธรรมและจรยธรรมสาหรบผ บรหาร

10.1.2 จรรยาบรรณของวชาชพผ บรหารสถานศกษา

10.1.3 การพฒนาจรยธรรมผบรหารใหปฏบตตนในกรอบคณธรรม

10.1.4 การบรหารจดการบานเมองทด (Good Governance)

10.2 สมรรถนะ

10.2.1 เปนผ นาเชงคณธรรม จรยธรรมและปฏบตตนเปนแบบอยางทด

42

10.2.2 ปฏบตตนตามจรรยาบรรณของวชาชพผ บรหารสถานศกษา

10.2.3 สงเสรมและพฒนาใหผ รวมงานมคณธรรมและจรยธรรมทเหมาะสม

งานวจยทเกยวของ

สเนตร หสขนธ (2544, บทคดยอ) ไดทาการศกษาวจยเรองการศกษาความสมพนธ

ระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธ ในการปฏบตงานกบความสาเรจในการบรหารงานของผ บรหารโรงเรยน

ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสกลนคร ผลการวจยพบวาระดบแรงจงใจ

ใฝสมฤทธ ในการปฏบตงานของผ บรหารโรงเรยนประถมศกษาท งโดยรวมและรายดานอยใน

ระดบสง ระดบความสาเรจในการบรหารงานของผ บรหารโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบมาก

เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ม 5 ดาน อยในระดบมาก ยกเวนดานงานวชาการอยในระดบ

ปานกลาง และผ บรหารโรงเรยนทมระดบแรงจงใจใฝสมฤทธ ในการปฏบตงานแตกตางกน

มความสาเรจในการบรหารงานท งโดยรวมและรายดานแตกตางกน อยางมนยสาคญทระดบ .01

และผ บรหารโรงเรยนประถมศกษาทมแรงจงใจใฝสมฤทธ ในการปฏบตงานระดบมากมความสาเรจ

ในการบรหารงานท งโดยรวมและรายดานมากกวาผ บรหารโรงเรยนประถมศกษาทมแรงจงใจ

ใฝสมฤทธ ในการปฏบตงานระดบปานกลาง

ศรพงค ชวาลาอกนษฐ (2547, หนา 130 – 131) ไดทาการศกษาวจยเรองปจจยทสงผลตอ

การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของสถานศกษาในสงกดสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

ผลการวเคราะหขอมลพบวามปจจย 4 ปจจยทสงผลตอการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานอยางม

นยสาคญทางสถตคอ ลกษณะงาน สภาพเศรษฐกจ ความรความสามารถ แรงจงใจ ซงแสดงให

เหนวาหากตองการใหการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในระดบทสงข นกตองเนนความสาคญใน

การพฒนาปจจยท ง 4 ปจจยมากกวาปจจยอนๆ เปนเสมอนการพฒนาปจจยตวแทนวาหากพฒนา

ปจจยท ง 4 ปจจยน ไดดแลวกจะสงผลใหการพฒนาในปจจยอนๆ มแนวโนมทสงตามข นไปดวย

เนองจากปจจยเหลาน นสวนใหญมความสมพนธกนในระดบสงและคอนขางสงในทศทางบวก

สมคด กลบด (2549, บทคดยอ) ไดทาการศกษาวจยเรองแรงจงใจในการปฏบตงาน

ของผ บรหารสถานศกษาข นพ นฐาน เขตพ นทการศกษาชลบร เขต 2 ผลการศกษาคนควาพบวา

แรงจงใจในการปฏบตงานของผ บรหารสถานศกษาข นพ นฐาน เขตพ นทการศกษาชลบร เขต 2 ใน

ปจจยจงใจและปจจยค าจนอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานใน 2 ปจจยพบวาอยใน

ระดบมากทกดาน เรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอยในปจจยจงใจ ไดแก ดานความสาเรจ

ในการทางานดานความรบผดชอบ ดานการไดรบการยอมรบนบถอ ดานลกษณะของงานทปฏบต

และดานความกาวหนาในตาแหนงในหนาทการงาน และเรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหา

43

นอยในปจจยค าจน ไดแก ดานความมนคงในการทางาน ดานความสมพนธระหวางบคคลใน

หนวยงาน ดานสภาพแวดลอมในการทางาน ดานนโยบายและการบรหาร และดานรายได

การเปรยบเทยบแรงจงใจในการปฏบตงานของผ บรหารสถานศกษาข นพ นฐาน เขตพ นทการศกษา

ชลบร เขต 2 จาแนกตามตาแหนงพบวาปจจยจงใจแตกตางกนตามนยสาคญทางสถตท .05 และ

เมอจาแนกตามขนาดของสถานศกษาพบวาปจจยจงใจและปจจยค าจนไมแตกตางกน

พนจ ทางทอง (2549, หนา 75) ไดทาการศกษาวจยเรองแรงจงใจในการปฏบตงาน

ของผ บรหารสถานศกษาความความคดเหนของผ บรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ นท

การศกษาอบลราชธาน เขต 5 ผลการศกษาคนควาพบวาความคดเหนของผ บรหารสถานศกษา

ทมตอแรงจงใจในการปฏบตงานของผ บรหารสถานศกษาโดยรวมอยในระดบมาก และเมอ

พจารณาเปนรายดานพบวาดานทมคาเฉลยสงทสดคอ ดานความสาเรจของการทางานอยใน

ระดบมาก เนองมาจากการทจะเขามาสตาแหนงผ บรหารสถานศกษาน นจะตองผานกระบวนการ

คดเลอกเขาสตาแหนงอยางดและจะตองมความรบผดชอบ มความมมานะในการทางาน จงเปน

สาเหตทาใหมแรงจงใจในการปฏบตงานอยในระดบมาก

วลลภ หลาแหลง (2549, หนา 75) ไดทาการศกษาวจยเรองความสมพนธระหวาง

แรงจงใจและการปฏบตงานดานวชาการของผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานเขตพ นท

การศกษาเพชรบร เขต 1 ผลการวจยดานแรงจงใจใฝสมฤทธ พบวาแรงจงใจในการปฏบตงานวชาการ

ของผ บรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานเขตพ นทการศกษาเพชรบร เขต 1 ซงมแรงจงใจโดยรวม

ในระดบมาก

กลยาณ รตนบตร, กสมาวด ราชบร และชวณรตน ออยฉมพล (2550, หนา 87)

ไดทาการศกษาคนควาเรองการศกษาสมรรถนะของผ บรหารสถานศกษาข นพ นฐานตามความ

คดเหนของขาราชการครในจงหวดกาแพงเพชร ผลการศกษาคนควาพบวาสมรรถนะของผบรหาร

สถานศกษาข นพ นฐานตามความคดเหนของขาราชการครในจงหวดกาแพงเพชรอยในระดบมาก

เนองจากภารกจการบรหารสถานศกษาน นผ บรหารสถานศกษามความสาคญอยางยงตอทเอ อ

ใหเกดความสาเรจ เพราะผ บรหารเปนผ ททาใหกลไกในการบรหารงานดาเนนไปตามวตถประสงค

ขององคกร จงจาเปนอยางยงทผ บรหารสถานศกษาตองมความเขาใจในภารกจและปฏบตภารกจ

เหลาน นใหครบถวน เพอใหสถานศกษามคณภาพไดมาตรฐานตามเกณฑมาตรฐานการศกษาและ

มาตรฐานของโรงเรยนทรบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาตามทกาหนด

ยงยศ พละเลศ (2550, บทคดยอ) ไดทาการศกษาคนควาเรองสมรรถนะผ บรหารโรงเรยน

สงกดสานกงานเขตพ นทการศกษากาญจนบร เขต 3 ผลการวจยพบวาสมรรถนะผ บรหารโรงเรยน

44

สงกดสานกงานเขตพ นทการศกษากาญจนบร เขต 3 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมากซงม

คาเฉลยเรยงจากมากไปหานอยดงน สมรรถนะดานสตปญญา สมรรถนะดานการปรบตว สมรรถนะ

ดานความเปนมออาชพ สมรรถนะดานความสมพนธระหวางบคคล และสมรรถนะดานการบรหาร

จดการผลลพธ นอกจากน ยงยศ พละเลศ (2550, หนา 55) ยงไดทาการศกษาคนควาเรองสมรรถนะ

ผ บรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ นทการศกษากาญจนบร เขต 3 ผลการศกษาคนควาพบวา

สมรรถนะผ บรหารโรงเรยนดานความสมพนธระหวางบคคลโดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณา

เปนรายขอพบวาดานทกษะในการสรางความสมพนธระหวางบคคลและดารงรกษาไวมคาเฉลยสงสด

รองลงมาคอทกษะในการปฏบตตามบทบาทของผ นา สวนทกษะในการจดการความขดแยงมคาเฉลย

นอยสด

ดลก แตงทอง (2551, หนา 80) ไดทาการศกษาวจยเรอง การวเคราะหปจจยทสงผลตอ

สมรรถนะในการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขจงหวดสพรรณบร ผลการวจยพบวา

ดานสมรรถนะเรองการใหความรวมมอพบวา อายเปนปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะในการ

ปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสข ดานสมรรถนะเรองมนษยสมพนธพบวาทศนคตตองานของ

อาสาสมครสาธารณสขเปนตวแปรสาคญทสงผลตอสมรรถนะในการปฏบตงานของอาสาสมคร

สาธารณสข ดานสมรรถนะเรองการทางานเปนทมพบวา อายเปนตวแปรทสงผลตอสมรรถนะใน

การปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสข และดานสมรรถนะเรองการสอสารดวยวาจาพบวา

ท ศนคตตองานของอาสาสมครสาธารณสขเปนตวแปรสาคญทสงผลตอสมรรถนะในการปฏบตงาน

ของอาสาสมครสาธารณสข

วระเชษฐ ฮาดวเศษ (2551,หนา 41) ไดทาการศกษาคนควาเรองสมรรถนะของผ บรหาร

สถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ นทการศกษาหนองคาย เขต 3 ผลการศกษาคนควาพบวาครและ

ผ บรหารสถานศกษามความคดเหนตอสมรรถนะของผ บรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานเขต

พ นทการศกษาหนองคาย เขต 3 โดยภาพรวมอยในระดบมาก เรยงลาดบสมรรถนะของผ บรหาร

สถานศกษาตามความคดเหนของครและผ บรหารสถานศกษาจากคาเฉลยสงสดไปหาตาสดไดดงน

สมรรถนะการพฒนาตนเอง สมรรถนะการทางานเปนทม สมรรถนะการมวสยทศน สมรรถนะการ

พฒนาศกยภาพบคลากร สมรรถนะการมงผลสมฤทธ สมรรถนะการวเคราะหและสงเคราะห

สมรรถนะการบรการทดและสมรรถนะการสอสารและจงใจ

วราวทย คะษาวงค (2551, หนา 138-139) ไดทาการศกษาวจยเรองความสมพนธ

ระหวางแรงจงใจกบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผ บรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ นท

การศกษานครพนม เขต 2 ผลการวจยดานแรงจงใจของผ บรหารพบวาโดยรวมอยในระดบมาก

45

เมอพจารณาเปนรายดานพบวาอยในระดบมากทกดาน เรยงลาดบมากไปหานอยคอ แรงจงใจใฝ

สมพนธ แรงจงใจใฝสมฤทธ และแรงจงใจใฝอานาจตามลาดบ

สทศน แกวคา (2552, หนา 85-87) ไดทาการวจยเรองสภาพปญหาการบรหารสถานศกษา

ข นพ นฐาน สานกงานเขตพ นทการศกษากาฬสนธ เขต 1 สรปผลการวจยไดวาผ บรหารสถานศกษา

โรงเรยนขนาดใหญและขนาดเลก และประธานคณะกรรมการสถานศกษาข นพ นฐานโรงเรยน

ขนาดใหญและขนาดเลกเหนวามสภาพปญหาการบรหารสถานศกษาข นพ นฐานโดยรวมและรายดาน

3 ดานอยในระดบปานกลาง และมปญหาดานสมรรถนะขององคกรอยในระดบมาก โดยจากการ

อภปรายผลน นเปนผลมาจากการกระจายอานาจทยงไมมการกระทาอยางเปนรปธรรมและเตม

รปแบบทาใหการบรหารงานไมเปนอสระและคลองตว

สระสทธ คะลลวน (2551, หนา 118) ไดทาการศกษาวจยเรอง ความสมพนธระหวาง

แรงจงใจในการปฏบตงานกบการปฏบตตนตามจรรยาบรรณวชาชพทางการศกษาของผ บรหาร

และครผ สอนในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นทการศกษาหนองคาย เขต 3 ผลการวจยดาน

ความสาเรจในการปฏบตงานพบวา ผ บรหารและครผ สอนในโรงเรยนททาการเปดสอนชวงช นท

3-4 มแรงจงใจในการปฏบตงานมากกวาผ บรหารและครผ สอนในโรงเรยนททาการเปดสอน

ชวงช นท 1-3 และชวงช นท 1-2 ตามลาดบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

46

กรอบแนวคดการศกษาคนควา

ภาพ 1 แสดงกรอบแนวคดในการศกษาคนควา

สมรรถนะของผบรหารตามมาตรฐานวชาชพ

ทางการศกษา

1. หลกและกระบวนการบรหารการศกษา

2. นโยบายและการวางแผนการศกษา

3. การบรหารดานวชาการ

4. การบรหารดานธรการ การเงน พสดและ

อาคารสถานท

5. การบรหารงานบคคล

6. การบรหารกจการนกเรยน

7. การประกนคณภาพการศกษา

8. การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ

9. การบรหารการประชาสมพนธและ

ความสมพนธชมชน

10. คณธรรมและจรยธรรมสาหรบผ บรหาร

สถานศกษา

แรงจงใจของผบรหารตาม

ทฤษฎการจงใจในความสาเรจ

ของแมคคลแลนด 3 ดาน

- แรงจงใจใฝสมฤทธ

- แรงจงใจใฝสมพนธ

- แรงจงใจใฝอานาจ

เครองมอทใชในการศกษาคนควา

แบบสอบถามเกยวกบแรงจงใจ

ของผ บรหารตามทฤษฎการจงใจ ในความสาเรจของแมคคลแลนด

3 ดานและสมรรถนะของผบรหาร

ตามมาตรฐานวชาชพทางการศกษา