• eftir kröftum þínum.að ejá þ\ífyrir þægilegri ví~du og hollu lofti við sjó eða í...

1
S fnnldkurinn mun gera yður frj álsa, Vertu öllum aumum traust eftir kröftum þínum. 1. ár II II 27. bl. Til minnis. Ferðamenn Rifið þetta út úr Arnfirðingi og II ti n gið því i v Ull. nn. BAnkinn opinn allan Ágúst frá 10-1 hvern virkan dag. Stjórnin við 10 l /11·1P/ll· Forngripasafn 11-12 Mánud., Mið- vikud. og Laugard. Augnlækn. ókeypis á spítalanum 1. og a. Þriðjud. i máuuði kl. 11-1. Tannlækn. ókeypis í PósthúSlltræti 14 1. og a. Mánud. bvers mán. kl. 11-1. ~ .J-. * ...;.."±x ~'"* -*-..::.l.::: -*--* 1?1Z~;'t;fw~ Úr nBucb der Lieder" . eftir H. Heine. I. Er gröfin hylur þig, góða mín, er grafllkuggar á þig falla, þá ætla' eg að koma ofan til þín og að þjer mjAr rólegur halla, Jeg kyssi þig, faðma þig fast að mier, þú tölva, þú kalda, þú hljóða! Jeg lauga þig tárum, og loks hjá. þjer lík verð jeg, elskan mín góða! Þeir dánu risa.' upp, - það dunar um nótt danzlnn hjá loptkeandum vofum j i gröfinai' á örmum þjer uni' jeg rótt, þar ánægð við bæði sofum. Þeir dánu risa' upp, er dómsdag- ur ría þá dæmast þeim kvalir og gæði. Við látum sem eínskís við veið- um vis 06 verðum þar grafkyrr bæði. II. Mig dreymdi, að kóngsdóttir kom til min með kalda og fölva vanga. Hún veitti mjer ástar atlot sín er úti við vorum að ganga. "Um föður þíns hásæti' eg hirði' ekki neitt, jeg hirði' ekki' um gullsprotann skæra nje kórónu haus, sem er skraut- steinum skreytt; nei, sko: jeg vil eiga þig, kæra!" "Það getur ekki' orðið," hún gengdi mjer, "i gröfinni dökku bý jeg. En af því að brenn-beitt ann jeg þjer að eins um nótt til þín flý eg I" III. Og vissu það blessuð blómin Reykjavik 10. septbr. 1902. hve blæða min hjartasár til þess að færa mjer friðinn þau felldu með mjer tár, Og vissu það lóurnar litlu, hvað langþj:\ður, dapur jeg er, þau ljettu með söngnum sæta sorginni' af hjarta mjer. Og þekktu himinsins heiö-ljós harmana sem jeg ber, þau kæmu frá hæðum hingað huggun að veita mjer. En ekkert af þeim getur þekkt það, hún þekkir böl mitt ein, sem hjarta mitt kvaldi' og kramdi, jeg kenni' henni' um öll mín mein. Guðm. Gt,ðrnundsson Letíngjar. Eftir P. Krapotkin. Sá, sem með skynsemi hefur athugað það, mun kannnast við, að barn, sem letingi er í skól- anum, skilur aðeins oft 111a kend fræði. Oft er þetta af því að heilinn er veíklaður af fátæk- legum viðurgjörningi og öhollum aöbúaaðl. Dreingur, sem latur er við la- tinu og grísku, myndi vinna sjer til slits ef hann ætti að læra náttúrufræði, einkum ef líkamleg vinna fylgdi. . Margur strandar algj3r~c6a í reikningi af því hann var i höndum kennara, sem gerði honum aldrei skiljanleg innaganga- atriðin. Og íðnaðarmaðurlan, sem latur er og hirðulaus á verk- stæðinu eða í verksmiðjunni, hamast eins og víkingur i kál- garði sínum eða við netstubb sinn. Menn segja, að mosk sje efni, sem ekki sje á sinum rjetta stað. Þessa samlikingu má heimfæra til níu tíundu, hluta allra þeirra manns, sem kl\llaðir eru letingjar. Það eru menn sem vilst hafa út á veg, sem hvorki hagar laungun þeirra nje hæfileikum. Þegar vjer lesum ævisögur margra heims- frægra mikilmenna, þá hnykkir oss við að sjá hve afarmargir "letingjar" eru meðal þeirra, "letíngj'\l" alt til þess þeir kom- ust á sinn rjetta stað, en síðan þrautiðnir alla ervl, Darwin, Stephenson og margir aðrir, voru haugaletíngjar. Mjög oft er letinginn aðeins lotingi af því, honum er það víðbiöður fltla alla ævi við hundraðasta part úr úti eða. að- eins drepa auga á nálar eða þvílíkt, þar sem hann aftur á móti finnur hjá sjer ótemjandi orku til að starfa eitthvað annað. Oft er það nppreíatarmaöur, sem ekki getur sætt sig við þá hugs- un, I\ð vera blýbundinn alla ævi við vinnuborðið til þess eins, að afla peningamanninum þúsunda nautna, þó hann finni hjá sjer miklu meiri gáfur og hæfileika en hjá honum og það sje sinn höfuðgalli að vera fæddur í koti en ekki i höll. Loks er grúi "letinga" sem ekki kann þá vinnu, sem þeir neyðast til að hafa ofan af fyrir sjer með. Þeir sjá, að þeim fer alt Illa úr hendi hversu vel sem þeir reyna að vanda sig, og þeim fínst þetta muni aldrei lánast þeim, sakir hinnar raun gu og óhag- kvæmu aðferðar, sem þeir hafa tamið sjer. Þetta elur hjá þeim hatur til Iönarlnnar, og þegar þeir kunna einga aðra, verður úr því hatur á allri vinnu í heild sinni. Fjöldi verkamanna Qg óheppinna listamanna er í þessum flokki. Sá, sem þegar í .æsku lærði' þar á móti að leika vel á hljóð- færi, fara rjett með hefilinn, sög- iaa, pensilinn eða þjöllna,:' svo hann finni, að það sem hann ger- ir er fagurt, hann skilur aldrei við hliððtærlö, hefilinn eða sögina. Honum er y.ldi. að vinnunni og hún lýir hann ekki, ef hann leggur ekki að sjer um of. Undir þetta nafn - leti - hefur þannig verið höpað grúa afleiðinga, sem eiga margar or- sakir sem hver um sig hefði get- að orðið uppsprettulind tíl hag- sældar, í stað þess að verös mannfjelagebölvun. Bæði við glæpi, leti og margt fleíra spyrð a menn saman athuganir als óskyldra hluta. Menn nefna "glæp" eða "leti" án þess að gera sjer það ómak, að litast um eftir nokkr- um orsökum og hegningin er lögð á IlVO hugsunarlaust, að hún verður oft bein bvöt til "glæps· Ins" eða ,,1etiunar". Þegar "Ietin'" eða slnnuleysíö orsakast blátt áfram af blóðskorti sem oft er, gefðu þá barninu blóð áður en þú ferð að troða það út með lærdómi. Auktu krafta barnsins, svo það spilli sem minst árum sínum. Reyndu að ejá þ\ í fyrir þægilegri ~DU og hollu lofti við sjó eða í sveit. Kendu þvi landmælingu úti, en ekki inni at bókinni; keadu því að mæla tút og fj rlægð næstu fjalla. Kendu því náttúrufræði með því að tina blöm og veiða í vötnum eða sjó, eðlisfræði með því að byg6j:i bátinn sem róa skal á. En í hamingjunnar bæn- um: fyltu ekki höfuð þess með dauðum tungum og þvaðri. Gerðu það ekki letilmaga. Þegar iðnaðarmaðurinn unir ekki við, að sitja altaf við sama smámuniun, snúa sömu sveifinni, sem hann að síðustu hatar, gefðu honum aðgang að landvinnu, sjáv- arvinnu, siglingum, einhverju, sem kemur við kraftana og reyn- ir á þrekið. En gerðu hann ekki að heigli með því að neyða hann til að sitja kreptan við smámuni. Eyðið orsökunum sem skapa letingjana og þjer munuð sanna að þeir verða þá. ekki margir, sem óhug hata á vinnunni og allra síst frjálsvalinni víuau. - Framtiðin mun þá ekki þarfnast neinn lagabálk móti þeim. Heimförin af kjörfundi Barðstreudinga. Þá var það nú eitt eftir að kveðja og halda heim: "er úti var þessi örrahríð og unnið og tapað þetta stríð". En þess sáust ótrúlega lítil merki þar á orrustuvellinum á Brjámalæk, að þar hefði verið baríst fyrir stundu og það vask- lega, og aðrir feingið ósigur en hinir sigur. Liðsmennirnir sýnd- ust allir nær með sama bragði og svo tríðsamlegír eíus og þar væri "ein sauðalús og einn hirðir," eins og strákurinn sagði. A foringjunum skyldi maður þó hafa haldið, að sjá hefði mátt or- ustumerkin, þu sem annar stóð sigri hrósandi en hinn lá fallinn. En þar Bern þeir stóðu sjera Sig- urður og sjera Guðmundur, hefði hvorki Jóhannes á Kirkjubóli nje Ólafur hinn vísi Davíðsson, nje neinn annar draugfræðingur með nokkru móti -getað getið þess til, hvor þeirra þar væri fallinn og atturgengínn. Sjera Sigurðu! var þá stund jafn spakfær og

Upload: others

Post on 25-Mar-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: • eftir kröftum þínum.að ejá þ\ífyrir þægilegri ví~DU og hollu lofti við sjó eða í sveit. Kendu þvi landmælingu úti, en ekki inni at bókinni; keadu því að mæla

S fnnldkurinn mun gerayður frj álsa,

Vertu öllum aumum trausteftir kröftum þínum.•

1. ár II II 27. bl.

Til minnis.Ferðamenn

Rifið þetta út úr Arnfirðingi ogIIti ngið því i vUll. nn.

BAnkinn opinn allan Ágúst frá 10-1hvern virkan dag. Stjórnin við 10l/11·1P/ll·Forngripasafn 11-12 Mánud., Mið-

vikud. og Laugard.Augnlækn. ókeypis á spítalanum 1.

og a. Þriðjud. i máuuði kl. 11-1.Tannlækn. ókeypis í PósthúSlltræti 14

1. og a. Mánud. bvers mán. kl. 11-1.~ .J-. * ...;.."±x ~'"* -*-..::.l.::: -*--*1?1Z~;'t;fw~

Úr nBucb der Lieder" .eftir H. Heine.

I.Er gröfin hylur þig, góða mín,er grafllkuggar á þig falla,þá ætla' eg að koma ofan til þínog að þjer mjAr rólegur halla,

Jeg kyssi þig, faðma þig fast aðmier,

þú tölva, þú kalda, þú hljóða!Jeg lauga þig tárum, og loks hjá.

þjerlík verð jeg, elskan mín góða!

Þeir dánu risa.' upp, - það dunarum nótt

danzlnn hjá loptkeandum vofum j

i gröfinai' á örmum þjer uni' jegrótt,

þar ánægð við bæði sofum.

Þeir dánu risa' upp, er dómsdag-ur ría

þá dæmast þeim kvalir og gæði.Við látum sem eínskís við veið-

um vis06 verðum þar grafkyrr bæði.

II.Mig dreymdi, að kóngsdóttir kom

til minmeð kalda og fölva vanga.Hún veitti mjer ástar atlot síner úti við vorum að ganga.

"Um föður þíns hásæti' eg hirði'ekki neitt,

jeg hirði' ekki' um gullsprotannskæra

nje kórónu haus, sem er skraut-steinum skreytt;

nei, sko: jeg vil eiga þig, kæra!"

"Það getur ekki' orðið," hún gengdimjer,

"i gröfinni dökku bý jeg.En af því að brenn-beitt ann

jeg þjerað eins um nótt til þín flý eg I"

III.Og vissu það blessuð blómin

Reykjavik 10. septbr. 1902.

hve blæða min hjartasártil þess að færa mjer friðinnþau felldu með mjer tár,

Og vissu það lóurnar litlu,hvað langþj:\ður, dapur jeg er,þau ljettu með söngnum sætasorginni' af hjarta mjer.

Og þekktu himinsins heiö-ljósharmana sem jeg ber,þau kæmu frá hæðum hingaðhuggun að veita mjer.

En ekkert af þeim getur þekktþað,

hún þekkir böl mitt ein,sem hjarta mitt kvaldi' og kramdi,jeg kenni' henni' um öll mín

mein.

Guðm. Gt,ðrnundsson

Letíngjar.Eftir P. Krapotkin.

Sá, sem með skynsemi hefurathugað það, mun kannnast við,að barn, sem letingi er í skól-anum, skilur aðeins oft 111akend fræði. Oft er þetta af þvíað heilinn er veíklaður af fátæk-legum viðurgjörningi og öhollumaöbúaaðl.Dreingur, sem latur er við la-

tinu og grísku, myndi vinna sjertil slits ef hann ætti að læranáttúrufræði, einkum ef líkamlegvinna fylgdi. . Margur strandaralgj3r~c6a í reikningi af því hannvar i höndum kennara, sem gerðihonum aldrei skiljanleg innaganga-atriðin. Og íðnaðarmaðurlan,sem latur er og hirðulaus á verk-stæðinu eða í verksmiðjunni,hamast eins og víkingur i kál-garði sínum eða við netstubb sinn.

Menn segja, að mosk sje efni,sem ekki sje á sinum rjetta stað.Þessa samlikingu má heimfæratil níu tíundu, hluta allra þeirramanns, sem kl\llaðir eru letingjar.Það eru menn sem vilst hafa útá veg, sem hvorki hagar laungunþeirra nje hæfileikum. Þegar vjerlesum ævisögur margra heims-frægra mikilmenna, þá hnykkiross við að sjá hve afarmargir"letingjar" eru meðal þeirra,"letíngj'\l" alt til þess þeir kom-ust á sinn rjetta stað, en síðanþrautiðnir alla ervl, Darwin,Stephenson og margir aðrir, voruhaugaletíngjar.

Mjög oft er letinginn aðeinslotingi af því, að honum er þaðvíðbiöður að fltla alla ævi viðhundraðasta part úr úti eða. að-eins drepa auga á nálar eðaþvílíkt, þar sem hann aftur ámóti finnur hjá sjer ótemjandiorku til að starfa eitthvað annað.Oft er það nppreíatarmaöur, semekki getur sætt sig við þá hugs-un, I\ð vera blýbundinn alla ævivið vinnuborðið til þess eins, aðafla peningamanninum þúsundanautna, þó hann finni hjá sjermiklu meiri gáfur og hæfileikaen hjá honum og það sje sinnhöfuðgalli að vera fæddur í kotien ekki i höll.

Loks er sá grúi "letinga" semekki kann þá vinnu, sem þeirneyðast til að hafa ofan af fyrirsjer með. Þeir sjá, að þeim feralt Illa úr hendi hversu vel semþeir reyna að vanda sig, og þeimfínst þetta muni aldrei lánast þeim,sakir hinnar raun gu og óhag-kvæmu aðferðar, sem þeir hafatamið sjer. Þetta elur hjá þeimhatur til Iönarlnnar, og þegar þeirkunna einga aðra, verður úr þvíhatur á allri vinnu í heild sinni.Fjöldi verkamanna Qg óheppinnalistamanna er í þessum flokki.

Sá, sem þegar í .æsku lærði'þar á móti að leika vel á hljóð-færi, fara rjett með hefilinn, sög-iaa, pensilinn eða þjöllna,:' svohann finni, að það sem hann ger-ir er fagurt, hann skilur aldreivið hliððtærlö, hefilinn eða sögina.

Honum er y.ldi. að vinnunniog hún lýir hann ekki, ef hannleggur ekki að sjer um of.Undir þetta nafn - leti -

hefur þannig verið höpað grúaafleiðinga, sem eiga margar or-sakir sem hver um sig hefði get-að orðið uppsprettulind tíl hag-sældar, í stað þess að verösmannfjelagebölvun. Bæði við glæpi,leti og margt fleíra spyrð a mennsaman athuganir als óskyldrahluta. Menn nefna "glæp" eða"leti" án þess að gera sjer þaðómak, að litast um eftir nokkr-um orsökum og hegningin erlögð á IlVO hugsunarlaust, að húnverður oft bein bvöt til "glæps·Ins" eða ,,1etiunar".

Þegar "Ietin'" eða slnnuleysíöorsakast blátt áfram af blóðskortisem oft er, gefðu þá barninublóð áður en þú ferð að troðaþað út með lærdómi. Auktukrafta barnsins, svo það spilli

sem minst árum sínum. Reynduað ejá þ\ í fyrir þægilegri ví ~DUog hollu lofti við sjó eða í sveit.Kendu þvi landmælingu úti, enekki inni at bókinni; keadu þvíað mæla tút ið og fj rlægð næstufjalla. Kendu því náttúrufræðimeð því að tina blöm og veiða ívötnum eða sjó, eðlisfræði meðþví að byg6j:i bátinn sem róaskal á. En í hamingjunnar bæn-um: fyltu ekki höfuð þess meðdauðum tungum og þvaðri. Gerðuþað ekki letilmaga.

Þegar iðnaðarmaðurinn unirekki við, að sitja altaf við samasmámuniun, snúa sömu sveifinni,sem hann að síðustu hatar, gefðuhonum aðgang að landvinnu, sjáv-arvinnu, siglingum, einhverju,sem kemur við kraftana og reyn-ir á þrekið. En gerðu hann ekkiað heigli með því að neyða hanntil að sitja kreptan við smámuni.

Eyðið orsökunum sem skapaletingjana og þjer munuð sannaað þeir verða þá. ekki margir,sem óhug hata á vinnunni ogallra síst frjálsvalinni víuau.

- Framtiðin mun þá ekkiþarfnast neinn lagabálk mótiþeim.

Heimförinaf kjörfundi Barðstreudinga.

Þá var það nú eitt eftir aðkveðja og halda heim:

"er úti var þessi örrahríðog unnið og tapað þetta stríð".En þess sáust ótrúlega lítil

merki þar á orrustuvellinum áBrjámalæk, að þar hefði veriðbaríst fyrir stundu og það vask-lega, og aðrir feingið ósigur enhinir sigur. Liðsmennirnir sýnd-ust allir nær með sama bragðiog svo tríðsamlegír eíus og þarværi "ein sauðalús og einn hirðir,"eins og strákurinn sagði.

A foringjunum skyldi maður þóhafa haldið, að sjá hefði mátt or-ustumerkin, þu sem annar stóðsigri hrósandi en hinn lá fallinn.En þar Bern þeir stóðu sjera Sig-urður og sjera Guðmundur, hefðihvorki Jóhannes á Kirkjubóli njeÓlafur hinn vísi Davíðsson, njeneinn annar draugfræðingur meðnokkru móti -getað getið þesstil, hvor þeirra þar væri fallinnog atturgengínn. Sjera Sigurðu!var þá stund jafn spakfær og