gazeta@top-news.kz Основана в августе 1990 г.

Вторник, 4 ноября 2014 г. №86 (2683) Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

От колбас до спецодежды: лучшие товары - из Костаная.

2

Городские подробности. Подготовка к Новому году идет полным ходом.

3

АКТУАЛЬНО

10

5

6

8

Мағжан ізімен жүргендей боласың...

Адам таныма-стай өзгеруде.

Алғысқа бөленген жан.

Жетімдіктен жетілген абыз аға.

Чиновники утверждают, что стоимость социального хлеба в Костанае до нового года не повысится.

К журналистам «НК» обратились жители об-ластного центра. Горожа-не обеспокоены тем, что непростая уборочная кам-пания и высокая цена пше-

ницы на зерновом рынке могут отразиться на стои-мости социальной буханки.

Страстей нагоняет и Союз зернопереработчиков и хле-бопеков Казахстана. Его председатель Евгений Ган прогнозирует подорожание хлеба в республике на 15 - 20%.

Костанайские чиновники поспешили успокоить горо-жан.

- Хлеб в цене не поднимет-ся. Мы уже перезаключили меморандумы с мельницами до конца ноября. Когда сро-ки действия договоров исте-кут, мы заключим их снова. А значит, причин для подоро-жания хлеба нет, - отмечает заместитель руководителя отдела сельского хозяйства и ветеринарии Костаная Ги-зат Каленов.

С мнением Каленова со-

лидарен и заместитель руко-водителя областного управ-ления сельского хозяйства Урал Нургазин.

- На сегодняшний день в стабилизационном фонде об-ласти заложено шесть тысяч тонн зерна, в ноябре добавим еще. Эта пшеница будет от-пускаться мельницам по цене ниже рыночной. Так что пока угрозы подорожа-ния нет. Но я говорю только о

социальной буханке. Другая же хлебобулочная продук-ция вырасти в цене может.

Однако долгосрочных прогнозов чиновники не дают. Пока с уверенностью можно сказать о том, что по-вышения стоимости буханки хлеба 1 сорта не произойдет до конца текущего года.

Марина КОСТРОВАФото

Никоса МАРМАЛИДИ

Стабильная цена - до конца года

КОСТАНАЙНАШ2Вторник, 4 ноября 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

ИНИЦИАТИВА

Молодежь у руля

В нашем регионе создадут два молодежных комитета ПКСК.

Об этом было заявлено на встрече молодых активистов с депутатами областного маслихата. Вопросы развития мест-ного самоуправления обсуждали в рамках проекта «Нақты істер», который направлен на участие молодежи в реализа-ции региональной политики, а также пропаганду всеобщего труда.

- Много лет система самоуправления претерпевала раз-личные изменения, - говорит депутат областного маслихата Екатерина Смышляева. - На данный момент система само-управления среди молодежи хорошо действует в учебных заведениях, а на бытовом уровне - вообще отсутствует. К примеру, на сегодняшний день нет ни одного молодежного комитета ПКСК. А ведь в этой сфере есть множество про-блем, в решении которых нужен свежий молодой взгляд.

На встрече также выступил председатель молодежного комитета при АО «Казахтелеком» «Жастелеком» Талгат Токтыбаев. Он рассказал о том, как действует их комитет, и призвал молодежь к активности.

В заключение участники дискуссионной площадки решили в качестве эксперимента создать два молодежных комитета ПКСК и посмотреть, каким образом будет меняться система самоуправления.

Надежда ЧИСТЯКОВАФото предоставлено МК «Жас Отан»

АКЦИЯ

Профсоюзам - пополнение

Каждый третий костанаец не является членом профсоюза и ничего не знает о деятельности этого общественного объ-единения.

Об этом стало известно в ходе информационной акции в поддержку профсоюзного движения. Мероприятие было ор-ганизовано молодежным крылом «Келешек» Костанайского областного совета профсоюзов. Акция состоялась в разгар рабочего дня в автобусах 19 маршрута и вызвала неподдель-ный интерес у пассажиров общественного транспорта.

Лидеры молодежного движения охотно вступали в диа-лог, рассказывали о деятельности профсоюзов, отвечали на многочисленные вопросы, раздавали буклеты и брошюры о трудовых правах работников и обязанностях работодателей.

- Считаю, что поставленная перед нами задача - привлечь внимание молодых людей к идее объединения с целью за-щиты своих прав - вполне достижима, - говорит участница акции Валентина Андрусенко. - К сожалению, большинство молодежи даже не знает о нашей деятельности. Поэтому по-добные акции будут проводиться и в дальнейшем. Надеюсь, таким образом мы повысим уровень социальной и граждан-ской активности горожан.

Александр КУЗЬМИЧЕВФото Никоса МАРМАЛИДИ

ЗНАЙ НАШИХ

От колбас до спецодеждыВ Костанайской области выяснили, какие товары можно назвать лучшими.

Предпринимателей, побе-дивших в разных номинаци-ях регионального конкурса- выставки «Лучший товар Казахстана», наградили в областном акимате.

По словам главного специалиста управления предпринимательства и индустриально-инноваци-онного развития Бану Ай-магамбетовой, согласно постановлению правитель-ства конкурс «Лучший то-вар Казахстана» проводит-ся с 2006 года. Критериев, по которым оцениваются предприятия, несколько - от менеджмента качества,

инновационности выпуска-емого продукта до соот-ветствий международным стандартам.

- Победа в конкурсе для предприятий - это престиж-но и создает положительный имидж. Также компании

имеют право в течение двух лет использовать эмблему победителя конкурса в ре-кламных целях, - отметила Аймагамбетова.

В номинации «Лучшие товары производственного назначения» победило ТОО «Костанай-МБИ». Лиде-ром в номинации «Лучший товар для населения» стал ПрК «Большевичка». А в номинации «Лучший продо-вольственный товар» победи-телем названо ТОО «Карасу-Ет».

Все три предприятия будут отстаивать честь Костанай-ской области на республи-канском уровне в конкурсе-выставке.

Марина КОСТРОВАФото

Никоса МАРМАЛИДИ

Инвестиции в недропользованиеВ регионе планируется создание кластера по добыче и переработке угля.

Об экономическом потен-циале горнорудной промыш-ленности и недропользова-нии региона на областном аппаратном совещании рас-сказал председатель правле-ния АО «СПК «Тобол» Арман Алиев. По его словам, раз-ведданные месторождения железной руды, бурого угля и других минерально-сырье-

вых ресурсов позволяют зна-чительно увеличить объемы импорта. При этом область готова к плодотворному со-трудничеству с инвесторами и бизнес-партнерами.

- В перспективе - создание кластера по добыче и пере-работке угля на месторожде-ниях Торгайского бассейна, а также горнодобывающего комплекса на базе новых месторождений железных руд совместно с ТОО «Соко-ловка», - отметил Арман Али-ев. - Общая стоимость этих проектов 5,6 млрд долларов.

Их реализация позволит не только создать новые рабо-чие места и увеличить объ-емы выпуска продукции, но и улучшить качество жизни населения за счет соответ-ствующих отчислений не-дропользователей. Только с 2009 года по настоящее время по проектам СПК в местные бюджеты поступили социаль-ные отчисления в сумме 155 млн тенге, а в республикан-ский - в виде налогов и других платежей - 451 млн тенге.

- Поддержка инвесторов необходима для того, что-

бы открывать современные производства и эффективно использовать природные ре-сурсы. Уже создана единая база данных, включающая в себя 33 объекта, требующих привлечения инвестиций, в том числе здания, объекты незавершенного строитель-ства и земельные участки, потенциально представляю-щие интерес для инвесторов. Денежные вливания дадут новый импульс развитию области, - подчеркнул глава региона Нуралы Садуакасов.

Александр ФЕДОРОВ

ОФИЦИАЛЬНО

Не снижая темпов в развитииАвтомобилестроение в области набирает обороты.

Об этом глава региона Нура-лы Садуакасов заявил на бри-финге в Службе центральных коммуникаций при Президен-те РК.

- Если в 2011 году было со-брано 900 легковых автомо-билей, то в 2012 г. - около 2,5 тысяч, в прошлом году - более 7 тысяч, а до конца текущего года эта цифра превысит 8,5 тысяч, - отметил Садуакасов. - С завода ежедневно выхо-дит порядка 20 автомобилей таких известных брендов, как SsangYong, Peugeot, IVECO, Hyundai и Toyota. В ближай-шее время этот модельный ряд может существенно по-полниться автомобилями ки-тайских брендов Geelу и JAC. За три года доля области по производству автомобилей в республике увеличилась до 15,5%, и мы ее рассчитываем значительно повысить.

Набирает темпы и строи-тельная индустрия. В этой от-расли количество работающих предприятий с 84 (2011-й год) возросло до 145.

- За последние годы в этой сфере реализовано 25 инве-стиционных проектов, - под-черкнул аким области. - В

декабре прошлого года был введен завод по производ-ству мелкосортного проката мощностью 450 тысяч тонн. Построен домостроительный комбинат с проектной мощ-ностью 70 тыс. кв.м. В стадии завершения находится строи-тельство цементного завода объемом производства 500 тыс. тонн в год. Все это

положительным образом ска-зывается на решении вопро-сов жилищного строитель-ства. С начала года введено в эксплуатацию 171 тысяча кв.м жилья, что больше на 14% уровня прошлого года. До конца этого года план по вводу жилья будет перевы-полнен и составит не менее 246 тысяч кв.м.

За первые годы реализации «Карты индустриализации» в

области введено 74 проекта с привлечением 112 млрд тен-ге инвестиций, создано более 4,5 тысяч рабочих мест. По словам Нуралы Садуакасова, 56 предприятий уже вышли на полную проектную мощ-ность, а 11 работают на уровне 50-90%.

- В текущем году введено в эксплуатацию пять объек-тов на общую сумму почти 11 млрд тенге, создано 251

рабочее место, - уточнил глава области. - Проблем-ным является лишь один объект, Карабалыкская птицефабрика, по которой мы с «КазАгроФинансом» ведем активную работу по поиску и привлечению ин-весторов.

Мадина РАМАЗАНОВАФото предоставлено

пресс-службой области

КОСТАНАЙНАШ 3Вторник, 4 ноября 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

К СВЕДЕНИЮ

Не меняете счетчик - будет перерасчетПенсионерка Валентина Свиредецкая обратилась в «НК» от имени жильцов своего дома, обеспокоенных сообщением о том, что контролеры АО «КазТрансГаз Аймак» заставляют потребителей менять счетчики.

- Это что, дань моде? - воз-мущается она. – Только в этом году мне пришлось по требованию горэлектросети заменить старый механиче-ский счетчик на новый. Но старый был установлен еще 30 лет назад! А газовый счет-чик я заменила недавно, а он

стоит от 8 до 10 тысяч тенге, плюс установка. Да никакой пенсии не хватит, чтобы вы-полнять эти требования ком-мунальщиков!

Прокомментировать ситу-ацию мы попросили дирек-тора Костанайского произ-водственного филиала АО «КазТрансгаз Аймак» Саги-дуллу Макашева.

- Менять счетчики мы пока никого не принуждаем. Но потребители должны иметь приборы учета с термокор-ректорами. Это требование закреплено в Постановле-нии Правительства РК от 10 августа 2012 года за №1041, где четко прописано, что за единицу измерения объема

товарного газа принимается 1 кубический метр при тем-пературе 20оС и давлению 760 мм ртутного столба. Это по ГОСТу. При сезонном понижении или повышении температуры воздуха газ мо-жет расширяться или умень-шаться в обьеме.

Счетчики без термокор-рекции такие изменения не учитывают. Поэтому мы, как поставщики, имеем право осуществлять пере-расчет показаний приборов учета в соответствии с ре-альным потреблением газа. Соответствующая методика расчета поправочных коэф-фициентах согласована с уполномоченными органа-

ми: в министерстве нефти и газа РК, Комитете по го-сударственному контролю за чрезвычайными ситуаци-ями и промышленной безо-пасностью министерства по чрезвычайным ситуациям РК. Не хотите нести допол-нительные затраты на приоб-ретение счетчика с терморе-гулятором – это ваше право. Мы сделаем перерасчет, основываясь на метеосвод-ке РГП «Казгидромет», - за-ключил Макашев.

По всем вопросам, свя-занным с нововведением, потребители могут обра-титься к специалистам по тел. 54-06-07.

Александр КУЗЬМИЧЕВ

ГОРОДСКИЕ ПОДРОБНОСТИ

Праздник к нам приходитВ Костанае «поселились» семейство пингвинов, парочка оленей и снеговики.

Новогодние фигуры расположились в районе кольца СХИ, на клум-бе по пр.Абая -

ул.В.Интернационалистов. Установкой этих объек-

тов занимается компания, которая выиграла тендер - ТОО «Издательский дом».

- Ни одна композиция, ко-торую мы делаем, не повторяется, - утверж-

дает заведующая р е к л а м н ы м

производ-ством Свет-л а н а Попо-в а .

- В этом году все делается в новом стиле с помощью современных технологий. Оформив дорожное кольцо на пересечении пр.Абая и ул.В.Интернационалистов, на клумбе неподалеку устано-вили фигуры в форме пинг-винов, оленей, снеговиков и елочки, которые ассоции-руются с зимним временем года. Также поставили домик и беседку, в которой и «прожи-вают» пингвины. Получи-лась, можно сказать, ска-

зочная территория.

Как сообщили в пресс-службе акимата г. Костаная, в этом году выделено 13 млн тенге на праздничное новогод-нее оформление.

- Сейчас полным ходом идут работы по установке укра-шений и праздничной иллю-минации, - поясняет главный инспектор акима г.Костаная Самат Жандильдин. - К 1 де-кабря, ко Дню Первого Пре-зидента, город должен быть оформлен на 99%. В этот день включат только часть иллюми-наций, не ассоциирующуюся с новогодними праздниками. Остальные зажгут на День независимости. Что касается главной елки города, то она пока находится на ремонте, реконструируют каркас.

По официальным данным, на пр.Абая и ул.Тарана устано-вят 60 светодиодных модулей, а также светящиеся растяжки. Уже украшены клумбы на территории Набережной, и установлены геометрические фигуры вокруг стелы.

Валерия ВАХНЕНКОФото

Олега ЯБЛОЧКИНА

АКЦЕНТЫ

Дома – по плануДо 2020 года в Костанае должно быть построено 23 многоэтажных арендных дома.

На семь из них уже го-това проектно-сметная документация. По словам директора представитель-ства «Северный регион» АО «Казахстанская жилищно-строительная корпорация» Марата Салыкбаева, до 2020 года по программе «Арендное жилье с правом выкупа» в республике вве-дут в эксплуатацию более трех миллионов квадрат-ных метров жилья. Оно бу-дет соответствовать треть-

ему и четвертому классам комфортности и отвечать требованиям ценовой доступности, энергоэф-фективности и экологич-ности.

Шесть из семи ново-строек, на которые гото-ва ПСД, расположатся по ул.Герцена и один дом в районе аэропорта. Общая площадь застройки семи многоэтажек - 23 532 ква-дратных метров, это 443 квартиры.

По словам Салыкбаева, в перспективе строитель-ство еще 16 арендных до-мов в районе аэропорта.

Марина КОСТРОВАФото из архива «НК»

КУЛЬТУРА

Один кубок на четыре команды

«Веселые и находчивые» сыграли полуфинал в Костанае.На большой сцене Городской школы детского творчества

сразились в «шуточном поединке» сразу шесть команд. Как сообщает один из организаторов, менеджер по связям

с общественностью Центра молодежных инициатив Иван Конышев, Костанай представили три команды: «Сборная города Костанай», «Сосновый бор» и «Сборная школьной лиги Костаная».

- Соперниками были братья-северяне – «Васаби» из Кок-шетау, «КаФе ЧелГУ» из Костаная и Челябинска, а также «Сборная СКГУ» из Петропавловска, - уточняет парень. –КВНщики не могли обойти стороной проблемные вопросы: шутили на тему международных санкций, коррупции, паро-дировали известных людей, а также высмеивали различные жизненные ситуации.

По результатам игры в финал прошли четыре команды. «Сборная города Костанай», «КаФе ЧелГУ», «Сборная школь-ной лиги Костаная» и команда «Васаби» - именно они побо-рются за кубок «Достар».

Финальная игра состоится 27 ноября в ГШДТ. Виктория РОМАНОВА

КРИМ-ИНФО

По тонкому льду

Житель Карасуского района утонул в свой день рождения.Несчастный случай произошел 31 октября. В послеобе-

денное время в отдел по ЧС Карасуского района поступил звонок. Житель областного центра сообщил, что под воду ушел его приятель, с которым он приехал порыбачить на озеро Красный Октябрь возле с.Братское. Мужчина 1967 года рождения (31 октября ему исполнилось 47 лет), двигаясь по льду, провалился и утонул.

- Это первая жертва тонкого льда, - сообщает водно-спа-сательная служба ДЧС по Костанайской области. - Осенний лед до наступления устойчивых холодов не прочен. Поэтому лучше воздержаться от поездок на рыбалку и дождаться пол-ного становления льда, когда он будет достигать безопасной толщины. При этом хочется обратить внимание родителей: в период ледостава не позволяйте детям играть вблизи водо-емов без сопровождения старших! Если вы стали очевидцем несчастного случая на льду, немедленно сообщите о проис-шествии в службу спасения по телефону «112».

Улетели в кювет

За выходные на дорогах области погибли три человека. Ухудшение погодных условий привело к росту количества аварий.

Так, 1 ноября на автодороге Костанай – Аулиеколь - Сурган в трех километрах от с.Октябрьского произошло крупное ДТП. 21-летний житель села Челгаши, управляя автомобилем «ВАЗ-2106», опрокинулся в кювет.

- В результате аварии два пассажира автомобиля скон-чались на месте происшествия, - сообщают в пресс-службе ДВД. - Водитель с многочисленными ранениями доставлен в больницу. Аналогичная авария случилась в этот же день в Карасуском районе. 50-летний житель Костаная на полевой дороге не справился с управлением автомобиля «ВАЗ-21213». В результате машина перевернулась в кювет, а потерпевший с переломами госпитализирован в больницу.

Аналогично 2 ноября угодила в кювет и машина 23-летнего рудничанина. Сам водитель и трое его пассажиров с много-численными травмами и ушибами были доставлены в медуч-реждение, а четвертый пассажир скончался на месте аварии.

Всего с начала осени в области произошло 147 аварий, 25 человек погибли, 177 получили ранения.

Мадина РАМАЗАНОВА

ПРОГНОЗ

Гололед, ветер, но тепло

На этой неделе в Костанае сохранится неустойчивая, но относительно теплая погода. Небольшие осадки, гололед и усиление ветра ожидаются в ближайшие дни.

По сообщению синоптиков, в течение всей недели темпе-ратура воздуха будет держаться на одном уровне.

- Днем она составит 0-5 градусов со знаком «плюс». Но-чью столбик термометра опустится до 0-5 градусов мороза, - сообщила начальник отдела прогнозов погоды областного филиала РГП «Казгидромет» Валентина Загребина. Ожида-ются небольшие осадки в виде снега. Ветер юго-восточный, с усилением до 15-20 м/с.

Лера ТУМАНОВА

КОСТАНАЙНАШ4Вторник, 4 ноября 2014 г.

5 ноября одному из известнейших тружеников и ветеранов ВОВ Костанайской области Дмитрию Бруснику исполняется 90 лет.

К этому знаменательному рубежу наш герой, Почет-ный гражданин Костаная, по-дошел с огромным багажом воспоминаний.

БРЕЖНЕВ НА ЦЕЛИНЕ!Это был единственный при-

езд генсекретаря ЦК КПСС в Кустанайскую область. В июне 1966 года он вместе с Председателем Президиума Верховного Совета СССР Ни-колаем Подгорным и Первым Секретарем ЦК Компартии Казахстана Динмухамедом Кунаевым побывал на по-лях Урицкого (ныне - Сары-кольского) района. Здесь их встречал Брусник, бывший на тот момент первым секрета-рем Урицкого райкома. Для него этот приезд высокопо-ставленных лиц страны стал памятным на всю жизнь: уда-лось решить много насущных проблем. Он бережно хранит черно-белые фотографии, сделанные фотокорреспон-дентом ТАСС по Кустанай-ской области Владимиром Давыдовым.

- Первым делом наш кор-теж остановился на ржаном поле Лермонтовского совхо-за (сейчас этот населенный пункт носит имя И.Омарова и относится территориально к Алтынсаринскому району), - вспоминает Дмитрий Яковле-вич. – Подгорный встрепенул-ся, увидев жито. Я рассказал, что рожь мы выращиваем на корм скоту, но посевов немно-го. Брежнев поинтересовался, почему мы не сеем рожь, что-бы производить из нее муку и выпекать такой полезный для здоровья ржаной хлеб. Я ответил что, к сожалению, на рожь очень низкая цена и вы-ращивать ее в более крупных объемах невыгодно. После чего мы отправились на поля Сорочинского совхоза, где осмотрели посевы пшеницы. Кстати, в тот год мы собрали

рекордный урожай, сдав в за-крома страны 28 млн пудов хлеба. Средняя урожайность составила 22,5 ц/га. Конечно, забегая вперед, отмечу, что были и неурожайные годы с такой же погодной ситуаци-ей, как в нынешнем году. К примеру, 1969-й год. Полови-на лета стояла жара, а потом зачастил дождь. 72 тысячи гектаров мы так и не смогли убрать. Хлеб остался стоять на полях под снегом до будущей весны. Только с наступлени-ем тепла мы его все-таки об-молотили. Конечно, всякое бывало. Труд землепашца и скотника - один из самых тя-желых. Леонид Ильич очень уважал целинников и прояв-лял участие к нашей жизни, интересовался проблемами.

Пользуясь случаем, Дми-трий Яковлевич тогда озву-чил несколько пожеланий. Остро стоял вопрос с кадрами на селе. Самые первые целин-ники из Украины и России со временем возвращались на родину.

- Ощущалась острая не-хватка квалифицированных работников, нужно было го-товить новых молодых спе-циалистов на месте, - расска-зывает Брусник. - Поэтому я выступил с просьбой открыть в Урицке сельскохозяйствен-ный техникум, который дей-ствует и поныне, выпуская ветеринаров, агрономов, трак-тористов-машинистов. Поми-мо этого, наш район в те годы очень сильно расстраивался, прирастал новыми совхоза-ми, отделениями. Надо стро-ить новые дома, больницы, сады, а сказывалась нехват-ка лесоматериала. Я просил Брежнева разрешить приво-зить нам лес из тайги... Через полгода в Красноярском крае мы уже имели свой Урицкий лесотехнический участок, от-куда к нам в район теперь уже ежегодно стали поступать по 35-40 тысяч кубометров леса. Также от лица всех целинни-ков я просил Леонида Ильича уделить пристальное внима-ние сельхозмашинам. Здесь, на целине, мы испытывали большие проблемы с широ-козахватной техникой, имея

в наличии только маленькие ДТ-54. На время уборки при-ходилось обращаться за авто-подмогой в воинскую часть, командование которой выде-ляло нам свои грузовые ма-шины для транспортировки зерна от комбайнов на ток.

Но эти грузович-ки были не вме-

стительные, да и обхо-дились в обслужива-нии очень д о р о г о .

Брежнев все это взял на за-метку.

Спустя три года в Союзе появились четыре автозаво-да, а на целинные поля при-шла новая техника. В тот же памятный год, когда Брежнев посетил один из передовых районов области, решился вопрос и с высадкой сосен на движущихся песках вблизи Лермонтовского совхоза.

- Когда поднимался ветер, начиналась самая настоя-щая песчаная буря, люди просто задыхались от этой пыли, - говорит Брусник. - Загвоздка в том, что данные земли-«пески» находились в севообороте, и их нужно было исключать из этого числа, но тогдашний министр сельско-го хозяйства был категори-чески против. Кунаев под-держал нас. С того года и на протяжении четырех лет мы начали высаживать сосенки, саженцы которых привозили из Семиозерного района. С годами на песках появился сказочный сосновый бор, куда уже я сам ездил не толь-ко насладиться чистейшим воздухом, но и собрать ягоды с грибами. Любовь к сосне у меня осталась на всю жизнь!

БОР, ВОДА И ЗДРАВНИЦА

Вырастив лес на обычных песках, Брусник из другого соснового бора, взращенного природой, сделал курортную зону, ставшую на долгие годы брендом области.

- В 1970-м году вызвал меня к себе Первый Секретарь Кустанайского обкома пар-тии Андрей Бородин и пред-ложил возглавить областной совет профессиональных со-юзов, - вспоминает Брусник. - Мол, надо не только леса сажать, выращивать пшени-цу, скот, но и лечить людей, а для этого необходимо соз-дать все условия, построить оздоровительную зону. Как бы мне ни хотелось покидать район, но новая должность была не менее интересной, тем более что на тот момент в области не было ни одного дома отдыха, не говоря уже о санатории и детских лагерях.

Часто бывая по долгу службы в Убаганском районе (ныне - Алтынсаринский), я приме-тил место в сосновом бору, а рядом - небольшое озеро. Че-рез Всесоюзный центральный совет профсоюзов (ВЦСПС) выбил 14 деревянных доми-ков для будущей зоны отды-ха. Озеро, кстати, оказалось мелким. Решили вырыть две скважины, чтобы наполнить его водой. Я же надумал пригласить специалистов из лаборатории ВЦСПС, что-бы они взяли заборы воды, очень уж мне показалась она удивительной на вкус, и сде-лали анализ. И что же полу-чилось? Вода оказалась мине-ральной и лечебной. Отмечу, что окончательно вопрос со строительством «Соснового бора» был решен в 1972 году. Тогда я выступал в ЦК Ком-партии Казахстана. Рассказы-вая о достижениях области, заострил внимание Динму-хамеда Кунаева на появле-нии собственной здравницы. Димаш Ахмедович тогда дал незамедлительное поручение трем министрам держать на контроле предложение по созданию на Кустанайщине санаторно-курортной зоны. Полностью санаторий «Со-сновый бор» был сдан в экс-плуатацию в 1981 году. К этому времени в регионе по-явился санаторий «Колос», а каждый район обзавелся собственным пионерским лагерем. В советское время

в «Сосновом бору» бесплат-но отдохнул и поправил здо-ровье каждый пятый житель нашей области. Годы идут, но поток желающих отдохнуть в этой здравнице, по праву являющейся жемчужиной Костанайской области, не ис-сякает. Я и сам там отдыхаю каждый год, пользуясь льго-тами участника ВОВ.

К слову, в сентябре этого года по инициативе Дмитрия Яковлевича и при поддерж-ке нынешнего руководства санатория здесь был открыт музей, посвященный строи-тельству «Соснового бора». Основной вклад в его обу-стройство вложил, конечно, лично Брусник, предоставив для экспозиции из собствен-ного архива раритетные фо-тографии и документы.

«ВЕРНИСЬ ЖИВЫМ!»Не обошли мы стороной

и страницы военных лет. Брусник честно признается, что, как и любому фронто-вику, прошедшему горнило тех страшных дней, ему не хочется ворошить в памяти все пережитое и бередить за-рубцевавшиеся окопы в своем сердце. Глаза его влажнеют,

слова замирают и остаются недосказанными. Красноре-чивее всего - награды на груди ветерана. Памятнее – пожел-тевшие от времени фотогра-фии с однополчанами, многие из которых уже давно ушли из жизни. Ощутимее – боевые ранения, которые дают о себе знать даже спустя семь десят-ков лет. Он до сих пор помнит прощальные слова своей ба-бушки Хотины, давшей ему, самому старшему внуку, на-каз вернуться живым с войны. Так получилось, что его дед Абакум и отец Яков погибли в мирное время при несчастных случаях, при этом у каждого за плечами были военные годы...

Абакум Брусник приехал в казахстанские степи на волне первой столыпинской рефор-мы.

- Отслужив 25 лет в царской армии, он вернулся домой и женился на крепостной де-вушке Хотине, освободив ее таким образом от служения своим хозяевам, - вспомина-ет Дмитрий Яковлевич. - Мои предки проживали под Херсо-ном и оттуда в середине XIX века, уместив свой нехитрый скарб на одной лошади и двух быках, перебрались в Анновку (ныне поселок в Сарыколь-ском районе - авт). Три ме-сяца шли. Здесь появился на свет мой папа Яков и две его сестры - Мария и Федора, ко-торые дожили до ста лет. Папа воевал в Красной Армии, про-

шел много тягот и лишений, а погиб совсем нелепо. Он копал белую глину в яме, ког-да произошел обвал. Его на-крыло и придавило грунтом насмерть... А вот с дедушкой несчастный случай произо-шел в поле во время уборки хлеба. Лошади, изнуренные нестерпимой жарой, вдруг ни с того ни с сего рванули, понесли, и дедушке отрезало ногу косой. Он умер через сутки после случившегося от заражения крови. Кстати, фа-милию Брусник деду Абакуму дали люди, которым он точил косы специальными бруска-ми. Моя мама, оставшись на руках с шестью детьми, вышла замуж снова. Родила еще двух дочерей. Но и этот брак был недолгим, второй ее муж по-гиб на фронте. Мама дожила до 82 лет, а вот бабушка умер-ла через год, после того как я ушел воевать. Ей было 98 лет!

Дмитрий Яковлевич был

призван в армию в 1942 году и послан в Златоустовское во-енное пулеметное училище, а уже через год попал на фронт. Воевал в Калужской, Смолен-ской областях, в составе Укра-инского и 2-го Белорусского фронтов.

- Страшные бои были, мно-го людей погибло, много то-варищей полегло. До сих пор помню дикий вой наших «Ка-тюш», которые сметали по-сле себя все живое, - говорит Брусник. – Помню, как на гла-зах моих однополчан расстре-ляли изменника Родины. Его задержали наши разведчики, когда он с белым флажком пытался перейти на сторону немцев. Приговор военного прокурора однозначный - рас-стрел. Много было тяжелых моментов. Бои каждый день, выматывающие, изнуряющие. Первый раз меня ранило в спину в 1943 году, а через год получил тяжелое ранение в бедро. Целый год пролежал в госпиталях, но даром времени не терял: постигал курсы бух-галтеров. А встретив победу, вернулся в родную Анновку, откуда и начал свою трудовую деятельность, женился. Я ни о чем не жалею! Годы моей жизни были самыми инте-ресными, хотя и нелегкими. Мы - поколение, пережившее войну, поднявшее целину! Мы прошли через многое, но сумели выстоять. Помню тя-желые послевоенные годы: я несколько лет проходил в од-ной гимнастерке и шинели, толком ведь ничего не было. Огромная полуголодная, полу-голая страна, которую из этой разрухи пришлось поднимать многим моим сверстникам.

ПРОДОЛЖЕНИЕ СЛЕДУЕТ...

Даже не верится, что Дмитрию Яковлевичу уже 90 лет: столько в нем силы, энергии и бодрости.

- Пропал тот мужик, кото-рый лег на диван, - задорно смеется Дмитрий Яковле-вич. – Ведь движение – это жизнь! Поэтому я стараюсь как можно больше двигать-ся: каждое утро и вечер вы-хожу на прогулки. Правда, время от времени о себе дают знать старые боевые ранения ног, но я держусь и стараюсь меньше думать о болячках. Год назад на 84-м году ушла из жизни моя супруга, с которой мы про-жили 64 года и вырастили трех замечательных детей - сына и двух дочек. Как бы ни было тяжело, но надо жить, дальше работать, стре-миться к чему-то, успеть все, что запланировано! Сейчас я тружусь над третьей автоби-ографической книгой, кото-рую посвятил своим детям, внукам, правнукам и назвал «Жизнь продолжается…». Собственно, мои родные – это и есть моя жизнь, ее до-стойное продолжение!

Фото из архива Дмитрия БРУСНИКА

и Никоса МАРМАЛИДИ

Из поколения фронтовиков и целинниковЗОЛОТОЙ ВОЗРАСТ

Ведущая полосы Зульфия НАБИЕВА

Тел. 54-05-75

Приезд Леонида Брежнева в июне 1966 г. на целину

Бүгінгі нөмірде:

* Тісті тоздыратын әдеттер* Әкешім пана болған биік шыңым* Ұлт мақтанышы* Жаңа кодекстер бала құқығының қорғаны* Қазақтың салт-дәстүрлері

Сейсенбі, 4 қараша 2014 жыл

Қостанай - ақпарат

Бүгінде Қостанай қа-ласында ескі үйлерді жаңа бағдарлама бойынша жөн-деуден өткізу жұмыстары қарқын алған. Сонау бір жылдары ірге тасы қаланған, бүгінде ескірген үйлердің сырты адам танымастай өзге-руде. 2011-2014 жылдар ара-лығында Қостанайда 51 көп қабатты тұрғын үй жөнделді. Оған 880 млн теңге жұмсалды.

Үстіміздегі жылы 11 көп қабатты үй осындай жөндеу-ден өтуде. Мәселен, Гоголь,

60, Шевченко,47, Победа, 64, Аэропорт,1, Волынов,6, Таран,115, Победа,60, Та-ран,165, Рабочая, 147/3, Та-ран, 188, Узкоколейная, 4/1 үйлердегі жұмыс 1 қара-шада толық аяқталады. Бұл маңызды іске 173 млн теңге бөлінген.

Келер жылы да аталмыш бағдарлама арқылы 114 млн астам қаржыға 6 көп қабатты үйлер жөнделеді деп жоспар-ланып отыр.

Қостанай қаласының

тұрғын үй инспекциясының басшысы Оразтай Рамаза-новтың айтуына қарағанда, облыс орталығындағы бар-лық көп қабатты үйлерге жөндеу жұмыстары толық жүргізіледі екен. Шатыр-дан бастап жертөлеге дейін жөнделеді. Сонымен қатар электр сымдары жаңарты-лады. Жертөлелерге жылу есептегіштер орнатылады. Ыстық су және жылу құбыры ауыстырылады. Подъездердің қабырғалары тегістеліп, бас-

палдақтар дұрысталады. Бұл үйлерге жөндеу

жұмыстарын «Акордсторй», «ЛаураК», «ДДАстрой» және басқа жауапкершілігі шекте-улі серіктестер жүзеге асыра-ды. Олар үнемі тұрғындардың пікірімен санасып отырады.

Сондай-ақ, тұрғындар қозғалып отырған мәселе бойынша үйлерін өздерінің қаражаттарына жөндеуден өткізетіні де белгілі. Соны-мен қатар күн көрісі төмен отбасылар мен зейнеткер-

лерге жеңілдіктер қарасты-рылған. Үйлерінің жылы да жарық болғанын қалайтын қала тұрғындары маңызды жұмыстардан қаржыларын аямайды. Ең бастысы олар жөндеу жұмыстарына көңіл-дері толады.

Жалпы жерлестеріміз жөндеу жұмыстарының өз-дері үшін қажетті екендігін жақсы түсінеді. Бәріне де аса түсіністікпен қарайды.

Аягөз КӘКІМЖАНОВА

Адам танымастай өзгеруде

Көп қабатты үйлердегі жөндеу жұмыстарының сапасы тұрғындардың көңілінен шығады

Білім ордасына - 75 жыл толды

Жуырда Қостанай мемле-кеттік педагогикалық институ-тының ұжымы 75 жылдық ме-рейтойларын атап өтті. Білікті мамандар даярлап келе жатқан білім ордасының қуанышына зиялы қауым ортақтасты.

Аталмыш оқу орнының акт залына халық көп жиналды. Облыс әкімі Нұралы Саду-ақасов Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтының ұжымын мерейтойларымен құттықтап, оларға зор денса-улық, жұмыстарында табыс тіледі. Аталмыш институттың ғылыми кеңесінің шешімімен облыс әкіміне жоғары оқу ор-нының «Құрметті профессоры» медалі табыс етілді.

Қазақстан Республикасы-ның ғылым және білім минис-трлігінің комитетінің төрағасы Саят Нюсупов білім ордасын-дағы барша қауымға ең ізгі тілегін білдірді.

Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты-ның ректоры, профессор Қуат Баймырзаев мазмұнды баянда-ма жасады. Оқу орнына еңбек сіңірген әріптестеріне мере-келік медальдарды табыс етті.

Сондай-ақ ректорлар аты-нан көрнекті ғалым Сәбит Есмұратов мерейтоймен құт-тықтаса, институт түлектері елімізге белгілі тұлғалар Ба-тима Даумова мен Валентина Жарковалар тебірене сөз сөй-леді.

«Тіл парасат» байқауы

Жақында Достық үйінде мемлекеттік тілді жетік білетін орыс жастарының арасында «Тіл парасат» байқауы болып өтті.

Бұл байқауға 14-22 жас аралығындағы он алты үміт-кер қатысты. Аталмыш байқау-дың басты мақсаты-орыс тілді жастарды қазақ тілін үйренуге ынталандыру. Сонымен қатар мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыру.

Байқау барысында олар белгілі бір тақырыпта қазақ және ағылшын тілдерінде диолог құрастырып, басқа да шығармашылық тапсырмалар-ды орындады.

Қазақ тілін меңгерген жа-стардың арасынан Рудный қаласы №2 гимназиясының 10 сынып оқушысы Аделина Бухвалова өзінің біліктілігінің арқасында жеңімпаз атан-ды. Сөйтіп ол республикалық байқауға жолдама алды.

Осыған дейін де Алла Гаврина, Маргарита Брунихина, Алла Платонова сынды жастар облысымыздың атағын шыға-рып, мемлекеттік тілдің нағыз жанашыры атанғаны белгілі.

Сейсенбі, 4 қараша 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ6 ДЕНСАУЛЫҚ

Ата-бабаларымыз «Дені саудың жаны сау» деп бекер айтпаса керек. Денсаулық мықты болса, адам бала-сы әр кез сымбатты көрініп, көтеріңкі көңіл-күйде жүретін болады.

Дұрыс тыныс алу. Терең демалу. Қазіргі таңда таза ауаға шығып, табиғат аясын-да демалуға көп мүмкіндік бола бермейді. Сондықтан да ауасы тарылған ортада тыныс алуды үйренген жөн. Күнделік-ті таңертең оянған бойда тө-сектен тұрмастан 20 рет терең тыныстау керек, кейін 30-40 минут таза ауада жаяу жүріп, сергіген абзал. Мүмкін болса, таңертең жылы душ қабылдаса игі. Сондай-ақ, таңғы жаттығу-ларды жасауды ұмытпаңыз.

Белсенділік танытыңыз. Жаман әдеттерден сақ бо-лып, салауатты өмір салтын ұстаныңыз. Шеңбер айналды-рып, көп уақытты физикалық қимыл-әрекеттерге бөліңіз.

Тіпті, жұмыс уақытында ара-тұра үзілістер жасап, далаға шығып, таза ауада 10-15 минут серуендеңіз.

Дұрыс тамақтаныңыз. Жартылай фабрикаттар, қатты қуырылған тамақтардан, газ-ды сусындардан, фаст-фуд та-мақтарынан аулақ жүріңіз! Бұл тамақтардың орнын жеміс-жи-дектер мен көп шөппен алма-стырыңыз.

Дәрумендерді пайдала-ныңыз. А, В, С, Е т.с.с. дәрумен-дер адам ағзасына өте қажет. Бұл дәрумендерді дәріхана-лардан сатып алуға болады. Алайда, олардың азық-түлік құрамында да болатынын естен шығармаңыз. Мысалы, А дәрумені қауын, мандарин, сәбіз, жұмыртқа, балық, көп шөпте т.б. көптеп кездеседі. Цитрус жемістерінде кезде-сетін С дәрумені ағзадағы зи-янды қалдықтарды шығарып, иммунитет пен қан айналы-мын жақсартады. Е дәрумені

жаңғақтар мен өсімдік майла-рында кездеседі.

Бу ваннасын қабылдаңыз. Түймедақ, ақжелкен, аскөк, балдыркөк, қымыздық, зире т.с.с. өсімдіктерді араласты-рып не жеке-жеке алып жар-ты литр суға салып, қайна-тыңыз. Содан кейін ыстық буға бетіңізді тосып, 5-10 минут ем қабылдаңыз. Кейін суыған соң, жылы сумен бетіңізді шайып жіберіңіз. Ыстық бу бетті та-

зартып, теріні нәрлендіреді.Табиғи косметиканы

пайдаланыңыз. Дүкен сөресін-дегі көзін жауын алатын кос-метикалық бұйымдарды сатып алғанша, пайдасы мол табиғи косметикаға зер салыңыз. Та-биғи өнімдермен ауқаттанып қана қоймай, одан маска жа-сап, теріңізді нәрлендіріңіз. Зияны көп сабындардың ор-нына, емдік қасиетке бай са-бындарды пайдаланыңыз.

БІЛГЕННІҢ АРТЫҚТЫҒЫ ЖОҚ

Денім сау болсын десеңіз

Денсаулығы мықты болса, адам баласы әр кез сымбатты көрініп, көтеріңкі көңіл-күйде жүретін болады. Осы қалпыңыз-ды сақтап, қажет болғанда жылдам көмекке келетін кеңе-стерімізді оқып көріңіздер.

Тамағыңыз жыбырласаҚұлағыңызды қолыңызбен

қатты басып уқалаңыз. Құлақ жүйкесін қалпына келтірген кезде, тамақтың бұлшық ет-тері жиырылады. Бұл жағымсыз жыбырлаудан арылуға септігін тигізеді.

Сыбырлап айтқан сөзді түсінбеген болсаңыз

С ы б ы р л а у ш ы ғ а о ң

құлағыңызбен бұрылыңыз. Оң құлақ жылдам айтылған ды-быстарды жақсы қабылдайды. Ал егер ақырын ғана шығып жатқан әуенді тыңдағыңыз кел-се, сол құлағыңызды тосыңыз. Ол әуенді оң құлағыңызға қа-рағанда жақсы айырады.

Инеден қорықсаңызИне егіп жатқан кезде

жөтеліңіз. Жөтел кеуде жасу-шалары мен жұлынның қысы-мын жоғарылатады. Бұл ретте ауырғанды сезіну рецепторлары жаншылып, ауырғанды сезбей қаласыз.

Мұрныңыз бітелсеТіліңізді аспанға шығарып,

қасыңыздың екі ортасын сау-

сағыңызбен басыңыз. Нәти-жесінде трапецияға ұқсаған мұрын желбезектерінің сүйегі орнынан қозғалып, жеңілдейсіз. 20 секундтан кейін мұрныңыз ашыла бастайды.

Түнде асқазаныңызды қыжыл мазаласа

Сол жақ бүйіріңізбен ұй-ықтаңыз. Мұндай қалыпта ұйықтау оттектің өңешке өтіп кетуінен қорғайды. Өңеш пен асқазан белгілі ара-қашықтықта орналасқан: оң жағыңызбен ұйықтаған кезде асқазаныңыз жоғары болып, сол жағыңыз-бен ұйықтаған кезде керісінше төмен түседі, одан оттектің өтуі қиындайды.

Тісіңіз ауырсаАуруды аузыңызды ашпас-

тан жеңілдетуге тырысыңыз. Төртбұрышты мұзды алып V тәріздес бас бармақ пен сұқ саусағыңыздың ортасына орна-ластырыңыз. Тісіңіздің ауырға-ны жартылай басылады: осы екі саусақтың арасындағы жүйке талшықтарының қалпына келуі мидың ауруды сездіру қабілетін төмендетеді.

Саусағыңызды күйдіріп алсаңыз

Күйген жеріңізді басқа саусағыңыздың ішкі бөлігі-мен басыңыз. Мұз ауруды тез басқанымен, артынан тері күл-діреуі мүмкін. Ал оның орнына

саусағыңызды қойсаңыз, тері қалыпты температураға түсіп, күлдіреуді болдырмайды.

Жүгіргеннен кейін бүйіріңіз шаншыса

Сол аяғыңызды басқан сайын дем шығарыңыз. Адамдардың көбісі оң аяғы жерге тиген сайын дем шыға-рады. Бұл оң жақта орналасқан бауырға қысым түсіреді. Осы-ның салдарынан диафрагмаға ауырлық түсіп, бүйіріңіз ауы-рады.

Мұрныңыз қанасаЖоғарғы жақ қызыл иегіңіз-

ге мақта қойып, қатты қысыңыз.

Көп жағдайда қан мұрынның ал-дыңғы бөлігінен ағатындықтан, оны осы тәсілмен тоқтатуға бо-лады.

Жүрегіңіз жылдам соқсаБас бармағыңызға үр-

леңіз. Ауаны жұтынған кезде жүрек соғысы жиіленіп, сыртқа шығарған кезде керісінше соғуын ақырындатады.

Қолыңыз ұйып қалсаБасыңызды айналдырыңыз.

Қолыңызға бір минут болмай ішінде жан біткенін байқайсыз. Мойын бұлшық еттерінің жүй-кесі зақымданған кезде осын-дай жағдайлар жиі болады.

Бетті дайындаған Әйгерім ЕСМАҒАНБЕТОВА.

«Ауру қалса да әдет қалмайды». Бұған келіспеске шара жоқ. Ол біздің ойлауымыздан тыс жасалатын әрекет. Десек те, оның зияны болса, бұл топтағы адамдар науқастар қатарына қосы-латынын айта кетейік. Мәселен, тісіңізге кері әсер ететін 6 әдет мынау:

Темекі шегуБұл әдеттен тек тіс қана зардап

шекпейді. Тіс пен оның жиектерін барынша әлсіз етіп, кейінде тіпті де тістің шіріп түсіп қалуы да мүмкін екенін Денсаулық сақтау министр-лігі айтып-айтып шаршаған. Енді то-лығырақ... Темекі құрамындағы никотин тістің кіреукесіне (эмаль) жабысады да, кариестің шығуына әсер етеді.

Тіс шұқығышты пайдалануНегізінен тісіңіздің арасын та-

залау дұрыс деп есептеледі, бірақ қаншалықты дұрыс тазалай аламыз? Ағаштан жасалған үшкір тіс шұқығыш қызыл иегіңізді қанатып жіберуі мүм-кін. Оның басына жиналған микроб-тарды қанаған жерге тигізген соң ет

асқынып, ісініп кетеді. Бұдан гөрі жіппен тазалау барынша қауіпсіз болмақ.

Қатты тіс тазалағыш (щетка) Көптеген адам тіс тазалағышты

сатып аларда оның барынша қатты болуын қалайды. Бірақ бұл қателік. Тіс жиектерін қанату тістің сарғайып, әлсіз бола түсуіне ықпал жасайды. Қатты тіс тазалағыш майыспайды. Сондықтан ауыз қуысының қиын кейбір бөлігіне тимейді.

Пісте (шемішке) шағуБәріміз де бұл әдеттің неге апа-

рып соғатынын білеміз. Пісте тістің кіреукесін кетіреді. Бұдан кейін суық немесе ыстық сусын ішкенде дәрігердің алдына қалай топ ете қалғаныңыз ды білмей қаласыз.

«Қатты заттарды тіспен-ақ жұлып аламын!»

Қайшыны іздеп табуға ерінетін-дер көбінесе киім этикеткасын, тігін жібін тіспен үзе салады. Қалам мен қарандашты кеміру әдеті бәрімізде де болған шығар. Мұның кесірінен біз сол заттардың түрлі зиянкес микроб-тарын ауызға жинаймыз. Бұл әсіресе балаңызға әсер етеді. Олар да сіздің зиянды әдетіңізді тап солай қайталауы мүмкін.

Тіс қайрауБұл әдетті медицинада – бруксизм

деп атайды. Жүйкесі қозғандар бар өшін тісінен алардай болады. Бұл әдет жақ сүйектеріне күш түсіріп, тістердің қисайып өсуіне алып келеді. Мұнан кейін бет пішінінің өзгеріп, жақ буын-дарының басқа қалыпқа келуі әбден мүмкін.

Тісті тоздыратын әдеттер

Дәрі-дәрмексіз емделсек...

Дәрігер мамандығының қыр-сырын түсініп, оны меңгеру

үшін терең білім керек. Өйткені адам өмірі ақ халатты абзал

жандармен тығыз байланысты.Кім болсын басы ауырып,

балтыры сыздағанда алдымен дәрігерлердің көмегіне сүйе-неді. Осындай өзіне жүктелген үлкен жауапкершілікті сезініп, 20 жылдан астам уақыттан бері денсаулық сақтау саласын-да адал қызмет атқарып келе жатқан Айдар Рақышевтің өмірі кейінгілерге өнеге.

Оны білетіндер Айдар науқастарды дәрі-дәрмекпен ғана емес, жылы сөзімен де емдейді деседі.

Айдар Шайкенұлы Қо-станай қаласының тумасы. Ол шаһарымыздағы орта мектепті аяқтаған соң, политехникалық колледжінің студенті атанады. Кейін екі жыл әскерде азамат-тық борышын өтейді. Содан кейін Қарағанды мемлекеттік медициналық университетіне түсіп, дәрігерлік жоғары білім алады. Туған жері Қостанайға оралып, қалалық ауруханадағы

еңбек жолын бастайды. Өзінің біліктілігін көрсеткен азамат 2007 жылдан бері осында хи-рургия бөлімшесінің меңге-рушісі. Әріптестерінің арасында беделді.

Айдар Шайкенұлымен жо-лығып, әңгімеге тартқанымда ол:

- Дәрігер жауапты ма-мандық. Ол кішіпейіл болуы керек. Себебі жерлестеріміз бізге үлкен үміт артады. Адал-дығымызға сенеді. Үнемі білік-тілігімді көтеруге тырысамын. Ізденістің берері мол. Дәрігер болғысы келетін жастарға айта-рым ақ халатты абзал жандарға терең білім қажет. Сонан соң бұл кәсіпті шын мәнінде сүю керек, - деді.

Үш баланың әкесі атанып отырған білікті дәрігер биыл ердің жасы 50-ге толды. Оған алдағы уақытта да мықты ден-саулық, бақыт, абыройлы қыз-метінде табыс тілейміз.

ЗАМАНДАС КЕЛБЕТІ

Алғысқа бөленген жанқалалық аурухананың білікті дәрігері Айдар Шәйкенұлы жайында

Сейсенбі, 4 қараша 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 7ҚАЗ-ҚАЛПЫНДА

Жабай әулиенің ұрпағы

Соңғы кездері орталық басылымдарда және теледи-дарларда үйдегі басы артық заттай қартайғанда қолынан күш, белінен қуат кеткен қарт ақсақалдарды қарттар үйіне тапсырып жатқан арсыз, бет-сіз ұл мен қыздар жайлы жиі әңгіме етіп жүр.

«Қазақстан» ұлттық теле-арнасының «Айтуға оңай. . .» бағдарламасында да осы өзекті тақырып арқау болды. Сондағы 85 жасар қарттың «Бес перзент өсіріп едім, ешқайсынан қайыр болмады. Олар тек менің ақшам үшін ғана келеді» деген сөзін естігенде біз де үй ішінде оты-рып көзімізге жас алдық.

Шынында да жасы келгенде ешкімге қажетсіз болып қалу өте аянышты. Қазақта «Адам қартайғанда да бала болады» деген сөз бар. Сол рас болып шықты. Өйткені, жасы ұлғайған-да ақсақалдар қамқорлыққа мұқтаж. Олар жылы сөзге қуа-нып, жүрегіне жағымды сөз айт-саң кәдімгідей жадырап қалады.

Шынымды айтсам, осы мақаланы жазамын деген ой сол бағдарламаларды көрген соң келді. Еріксіз есіме осыдан отыз бес жыл бұрын дүниеден өткен ардақты әкем оралды.

Өзім, әкесі бар замандаста-рымды көргенде әлі күнге дейін қатты қызығамын. «Шіркін-ай, менің әкем де осылай жанымда жүрсе ғой» деп қиялға берілемін. Себебі, ол кісі менің жиырма үш жасымда қайтыс болды. Оған ешқандай қамқорлық жасай ал-мадым деп өкінемін.

Оқырман қауымға түсінікті болуы үшін осынау мен үшін ұлы тұлға жайлы өткен күндер-ге шолу жасап, балалық балғын шағымнан бастап көрген-түй-генімді, жүрекпен сезінген-дерімді реті-ретімен баяндаға-ным жөн шығар. Бәлкім осы туындым, кейінгі бауырларыма әсер етсе, онда менің аз да болса арманымның жүзеге асқаны.

Менің ардақты әкем қа-зағы қалың, алдындағы соңғы бір үзім нанын өзгелермен бөлісетін қазақы ауылда туды. Оның небәрі жеті-ақ сыныптық білімі болатын. Соған қарама-стан зердесі, алғырлығы қазіргі көптеген жоғары білімді жігіт-терден артық-ты.

Ұлы бабамыз Әл-Фара-бидің: «Адам баласына білімнен бұрын, тәрбие керек. Тәрбие алмаған кісі адамзаттың қас жауы» деген де сөзі бар. Түсін-ген адамға, осы сөздің астарын-да қаншама сабақ боларлық тағылым жатыр. Бәрі де отба-сындағы тәлім-тәрбиеде екен.

Сіздер өз әкесін мадақтап жатыр деп ойлап қалмаңыздар, оның шыққан тегі де мықты. Сол өзіміздің жастық шағымыз өт-кен ауданның Әлімтау деп ата-латын елді-мекенінде Жабай әулиенің кесенесі бар. Бұл кісі кезінде қолбасшы болған адам.

Ол туралы қаншама кітаптар шықты, сондықтан оның бәріне тоқталып жатқаным дұрыс бол-мас. Себебі, оларды қайталасам оқушыны жалықтырып алуым да

әбден мүмкін. Осынау бабамыз-дың әулиелік қасиеті де ерекше.

Жабай ата дүниеден өтер-де ұрпақтарына өсиет қалды-рыпты. Сонда көрнекті атамыз: «Ұрпақтарым, менің барлық бойымдағы қасиеттерім, денем жуылған жерде қалады» депті. Сондықтанда ағайын-бауыр-лары ол дүниеден өткен соң денесін қазіргі Өзбекстанның астанасы Ташкент қаласын-дағы белгілі тұлғалар жатқан зиратқа жерлеген.

Мұны неге айтып отыр-мын, әулие бабамыздың сүйегі жуылған Әлімтаудың іргесін-дегі беткейдегі қыратқа ол қайтыс болғаннан кейін белгі қойылған. Оның бір ұрпағы қатты ауырып, даланы кезіп келе жатқан кезде байқаусыз-да қолы әлгі белгіге тиіп кетеді.

Бабамыздың құдіреттілігі соншалықты, әлгі жас қыз көп өтпей құлан таза жазылып ке-теді. «Ел құлағы елу» демей ме, содан мұндай жағымды хабар аймаққа тез тарайды. Арада қаншама жылдар өтеді. Көзі қарақты, зиялы ұрпақтары ой-лана келе: «Жабай атамыздың әулие болғандығын білесіздер, сондықтан осы кісінің денесі жуылған жерге кесене тұрғыз-сақ қайтеді» деген тұжырымға келеді.

Әрине, айту бар да, оны жүзеге асыру тағы бар. Уақыт өте ол кісінің атқамінер ұр-пақтары бас болып, қара-жат жинайды. Сол қаражатқа Әлімтау кеңшарының жоға-ры жағындағы жотаға кесене тұрғызды. Оның іші кәдімгі Өз-бекстандағы Самарқанд, Бұхара қалаларындағыдай неше түрлі ою-өрнектермен безендірілген.

Бұны мен әрине, Қоста-найда жүрсем де сырттай естіп, кітаптардан бірнеше рет оқыдым. Бірақ сол кесенені бір көрсем деген арман менің көкейімде тұрды. Содан бір жазғы демалысымды алып, от-басыммен туған жерге атбасын тіредім. Ол бабамыздың басына негізінен зиярат етушілер, тек бейсенбі күндері барады екен.

Ауылдағы көнекөз ақсақал-дар мұндай қасиетті кісінің басына барар кезде қой сой-ып, қан шығару керек екендігін маған алдын ала ескертті. Содан ауылдан он екі адам сиятын «Газельді» жалдап, дастарханға қажетті оны-мұны заттарды ба-зардан алып, жолға шықтық.

Жүргізушінің жанына ауыл-дағы молдамыз Асан көкем отырды. Өйткені, бұл кісі Бас имам, жөн-жосықты жақсы біледі. Оның үстіне Жабай әу-лие атамыздың кесенесіне та-лай барып, ол кісінің әруағына тағзым етіп жүрген жан.

Аудан орталығынан 100 шақырымнан астам жерге лезде жеттік. Әрине, ол жақтың табиға-тының өзіндік ерекшеліктері бар. Жадыраған жаз айларында шаң-тозаң көліктің ішіне де кіріп кетеді. Тап-таза киімдеріміз жет-кенше қап-қара болды.

Ауылға жақындаған кезде нағыз қазақы өмірдің көрінісіне тәнті болдық. Кәдімгі қойлы ел-ді-мекен екен. Цистерна-цистер-на толған су, улап-шулап жүгірген

бала, соларды жағалай өтіп, биік-ке қарай көлігіміз бет бұрды.

Бір байқағаным, сол кезде бүкіл Қазақстанның ауылда-рында жарық болмады. Онда да болса, тәулігіне шамалы ғана уақытқа ғана беретін. Мұнда со-надайдан бағанадағы шамдар самаладай жарқырап тұрды.

Мұны біз олардың ұрпақта-рының бабаларына деген құр-меті деп түсіндік. Сонадайдан көз алдымызға атамыздың кесенесі бұлдырап көрінді. Жақындаған сайын айқындала түсті. Бәріміз көліктен түсіп, әкелген заттары-мызды тиісті орынға қойдық.

Осы кезде біздің мысы-мызды ондағы қойылған түрлі құмандар мен тыныштық басты. Бір ғажабы, бұл жерде адамдар да бір-біріне өте құрметпен қа-райды екен. Артық сөз, бей-әдеп қылықтарды мүлдем сезбейсің. Сондықтан да шығар, ондағы қызметші кісілер бәрімізді құшақ жая қарсы алып, туысқан-дарындай ілтипат көрсетті.

Әкелген қойымызды да тиісті жерге байлап, әйелдер жағы дастархан қамына кірісті. Сонда ерекше көңілге түйгенім, бабамыздың кесенесіне тек сол өңірдің ғана емес, бүкіл еліміздің түкпір-түкпірінен кісілер зиярат етуге арнайы келеді екен.

Олардың арасында Сол-түстік Қазақстаннан атбасын бұрған бауырларымызды да көрдім. Аяғынан өздігінен жүре алмай, сал болып қалған ағайындар, бір перзентке зар болған келіншектер, басқа да түрлі сырқаттардан жандары қиналып жүрген үлкенді-кішілі қауымның бәрі де осы жерде басқосатындарына көзім жетті.

Өзім де мұнда алғаш рет келіп отырғандықтан, шырақшы ақсақалдан жай-жапсарды сұрап білдік. Ол бізге беймәлім біраз жайларды жасырмай ақтарды. Естуімше, Жабай атаның өзінің қоры да бар екен. Онда әкелін-ген қойларқораға қамалып, оны бір кісі бағады. Мәселен, бір мез-гілде бес қой келетін болса, оның бір-екеуі ғана сойылып, қалған-дары әлгі отарға қосылады.

Бұл қордан түсетін қара-жат атамыздың кесенесін жыл сайын жөндеуден өткізіп, оның іші-сыртын абаттандыруға жұм-салады. Сондай-ақ осындағы арнайы салынған мейманха-наға көрпе-төсек, басқа да ха-лыққа қажетті ыдыс-аяқ секілді заттарды алуға бөлінеді.

Онда кез келген кісіге қыз-мет тегін көрсетіледі. Шырақшы атамызға алыстан келген ұрпағы екенімді айтып, өзімнің ниет ет-кен қойымды жанымдағы бір досыма сойғыздым. Оның етін үлкен қазанға асып, жан-жақтан келген адамдарға тараттық.

Бір дастарханнан ас ішіп, бір-бірімізге ең ізгі тілегімізді білдірдік. Ендігі міндетіміз, бабаның кесенесінің ішіне ену болатын. Өйткені, бұрын-соңды мұнда болған жоқпыз ғой. Мына ғажапты қараңыз, жоғарыда Самарқанд, Бұхара шаһарындағы ою-өрнектерді босқа мысалға алған жоқпын. Себебі, ә дегеннен көзімізге тосын өрнектер, басқа да әсем безендірілген қабырғалар түсті.

Содан ішке енген азаматтар-дың бәрі де әлгі қабырғаны бір-неше рет айналды. Сол шіліңгір шілде айында мұнда кәдімгі ұшқан құстың қанаты күйетін-дей ыстық болады. Су болмаса шыдауың өте қиын. Кешке әлгі кесененің жанында ерекше салқын-самал соғады екен.

Тіпті, киініп алмаса жас ба-лалар жағы ауырып қалуы да мүмкін. Соған таң қалдым. Жа-нымда әрине, отбасым және

басқа да жора-жолдастарым бар еді. Шырақшыдан Жабай атаның тікелей ұрпағы болған-дықтан сол кесененің ішіне түнеп шығуға рұқсат алдық.

Өйткені, кесененің кіре берісінде екі жаққа жиналған көрпеше мен көрпелер, еденге төселген киіздер өте ұқыпты қойылған әрі таза. Кесенеге шын ниетімен келіп қызмет етушілер бабамыздың әруағы үшін уақыт-пен санаспай жұмыс істейді.

Сондықтан, біз де түннің бір уағында қалың ұйқыға кеттік. Сонда бір білгенім, таң атқанша қаншама адамдар түс көріп, әу-лие бабамыз аян берген. Сонда менің үлкен ұлым да қолына таяқ ұстаған ақ шапанды ақсақалды көріпті. Оны шырақшы ақсақал: «Айналайын балам. мына ұлыңы-здың бойында қасиет бар екен, соны әрі қарай дамыту керек, өзіне өзі сақ болсын, тіл-көзден аман жүрсін» деді.

Осы сөздің де жаны бар. Өйткені, балам жастайынан ән-шілікке бейім еді. Соны қуып, қазір әжептәуір әртіс атанып жүр. Содан кейін баламның бойында игі өзгерістер болды. Өзіміз бен еліміздің басқа өңір-лерінен келген ағайындардың арасында да осындай өздерін қуанышқа бөлеген түстердің де болғанын естіп, оларға жақсы тілек білдірдік.

Әрине, айта берсем, Жабай бабамыздың біреулерге ертегі болып көрінетіндей қырлары өте көп. Тек соның біреуіне ғана тоқталайын. Сол маңда бір шару-ашылықты орыс азаматы басқа-рады екен. Жазғы бет қаратпас аптаптың әсері де болар, егін пі-суге жақындаған кезде кенеттен өрт пайда болыпты.

Мұндай кезде басшылардың да мұрнына су жетпей жүретін-дігі белгілі. Әлгі директор тосын оқиғадан қатты сасып қалады. Күн ыстық, жақын жерде су да жоқ. Бірақ тезірек өшірмесең

диқандар қауымының маңдай терімен өсірілген астықтың түгел жанып кететін түрі бар.

Қатты абыржыған басшыны жанындағы жүргізушісі бір сәт ақылға шақырып, осыған жақын жерде Жабай атамыздың кесе-несі бар, ол әулие атанған қайта-ланбас тұлға. Соны аузымызға алып, шын ықыласымызбен тілек тілейік. Мүмкін, ықпалы тиер депті. Сонда басқа амалы қал-маған ұжым жетекшісі: «Жабай

әулие аруағыңыз қолдасын» деп шын ниетімен алақанын жаяды.

Осы сөздің оның аузынан шығуы мұң екен, төбелерін-де шақырайып тұрған күннің аптабы лезде жоғалып, кенет көк зеңбір аспанның төрінде қазбауыр бұлттар пайда бо-лады. Табан астынан шелектеп жаңбыр құяды.

Мұндай ғажайыпты бұрын көрмеген әлгі орыс содан кейін қашан басқа жаққа қызметпен ауысқанша Жабай әулиенің атын бір сәт аузынан тастамайтын бо-лыпты. Ол кісінің құдіретіне бас иіп, шаруашылықтағы барлық жүргізушілерге, яғни су таситын азаматтарға: «Сендер Жабай әулиенің кесенесінің жанынан өткенде сол жердегі цистерна-ларға су толтырып отырыңдар» деп арнайы тапсырма беріпті.

Жүргізушілер дегеннен шығады. Жастықтың әсері ме, әлде кеудемсоқтық па, қайсыбір кісілер әлгі кесененің жанынан көліктерін зуылдадып өткен кезде әйтеуір бір келеңсіздікке ұшырайды екен. Не көлік ауда-рылады, не өздері кеміс болып қалатындығын да естідік.

Мұндай сөз далада қала ма. Оны ақыл сарабына салып, кішкене ойланған сол маңдағы көлігі бар жандар біраз жыл-дардан бері кесененің жанына жақындағанда жылдамдықты барынша азайтып, іштерінен Жабай атаның аруағына тағзым ететін болыпты.

Осындай қадірін бүкіл қа-зақ елі мойындаған бабадан тараған менің әкем де осал адам емес-ті. Олар жалпы, төрт ағайынды болған екен. Тұңғыштары Сағындық атамыз кешегі Ұлы Отан соғысы жыл-дарында ауылдағы жігіттердің бәрі майданға аттанып жатқан кезде қалай шыдап отырсын. Ол да басқа азаматтармен бір-ге алдыңғы шептен табылды.

Содан ол кісіге өзінің туған

жерінің топырағы бұйырма-ды. Небір кескілескен қанды шайқастарда ерлік пен батыр-лық көрсетіп, сол жат елде жер-ленді. Ол кісі соғысқа дейін үй-ленбеген болуы керек, өйткені, артында қалған ұрпақ жоқ. Біз өзіміз Құран оқытқан кезде ол кісінің есімін алдымен атаймыз. Себебі, оның жоқшысы да, ізде-ушісі де бізбіз.

Одан кейінгі атамыз Көпжа-сар әжеміз Әнапия әулетіміздің

үлкені болып қалды. Рас, мен атамды көрмедім. Бірақ әжемізді осыдан екі-үші жыл бұрын соңғы сапарға шығарып салдық. Өзі өте мейірімді, бауырмал еді. Көрген-де мені үнемі: «Қарағым, сыртта жүрсің ғой. Өзіңе өзің сақ бол» деп ақ батасын беріп жататын.

Әрине, үлкен кісі қай әу-леттің болсын берекесі, ырысы. Сондықтан ғұмырлық жарыма Қостанайдан елге іні-қарын-дастарым жолға шығар кезде: «Сен ауылдағы Әнапия шешемді ұмытпа» деп көйлектік матала-ры мен дастарханына қажетті кәмпит басқа да тәттілерін алып беруді тапсыратын едім.

Міне, осы Көпжасар ата-мыздан кейін тағы бір апамыз болыпты. Оның есімі Ұлболсын. Бұл кісіні де маған көру бақы-ты бұйырмады. Сондықтан оны да әкемнің бір бауыры ретін-де қайда жүрсем де еске алып жүремін. Осы кісіден тараған жалғыз жиеніміз Ерген аға Өз-бекстанның Жоғары Шыршық ауданында тұрады.

Қарым-қатынасымыз өте жақсы. Ол кісіден де қазір қаншама ұл мен қыздар өрбіп, бақытты әулетке айналды. Әлгі аталған төрт ағайындының ең кенжесі менің әкем болыпты. Бірақ ол ешқашан да жалқау-лыққа салынбаған. Тіпті бақытты балалық шақтары болмады.

Маған да осы кісіден мына-дай бір қасиет мәңгілік қалды. Осы уақытқа дейін соны бой-тұмардай ұстанып келемін. Тірі кезінде өзіме үнемі: «Ұлым, мына өмірде өлімнен басқасының бәрі де ерте болғаны жақсы, жұмыс кезінде ішімдік ішуші болма» деп айтып отыратын. Сол сөзді мен үнемі басшылыққа алып ке-лемін. Тіпті, өзімнің үш ұлымның санасына да соны сіңірдім.

(Жалғасы келесі сандарда)

Оразалы ЖАҚСАНОВ

Әкешім пана болған биік шыңым

Сейсенбі, 4 қараша 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ8 ҒИБРАТТЫ ҒҰМЫР

Қостанай өңірінде, жалпы қазақ елінде бүгін-гі кейіпкеріміз Жақсылық Ғайсаұлы Ғайсинді біл-мейтіндер жоқ десе де болады. Оның өзіндік се-бебі де бар. Асыл азамат бүкіл ғұмырын өзі өкілі болып табылатын мем-лекетіміздің өсіп-өркенде-уіне арнады.

Ол жөнінде кезінде рес-публикалық басылымдар-да да кеңінен жазылды. Жақаңның өнегелі өмірінен қаншама жас тағылым алды. Оның іскерлік, ұй-ымдастырушылық, адам-гершілік, көрегендік секілді қасиеттерінен үйренді.

Осынау ардақты жан зейнеткерлікке шықса да қол қусырып қарап отыр-мады. Қазіргі таңда Қа-зақстан мұсылмандары діни басқармасының жа-нындағы «Зекет» қорының Қостанай облысындағы өкілі. Сондай-ақ қажылар қауымдастығының өңір-дегі филиалының төраға-сы.

Көптен бері өзімен ашық сөйлессем деген арманым жақында жүзеге асты. Өмірдің талай өт-келдерінен өткен тұлға-ның осы уақытқа дейін тындырған істері кейінгі өскелең ұрпаққа қай жағы-нан болсын үлгі екендігі даусыз.

Ата-анасынан жастай

айырылды- Жақсылық аға, сіз ха-

лықтың адамысыз. Талай алқа-лы жиындарда ұлағатты сөз айтып жүрсіз. Тіпті, бір жүзде-суде ата-анасыз өткен өміріңіз жайлы айтқан кезіңізде толқы-маған адам болмады. Сыр-сұх-батымызды осыдан бастасақ?

- Қарағым, бәрімізде ет пен сүйектен жаратылған жанбыз. Әсіресе, қанды майданды ба-стан кешкен ардагерлерді көр-ген кезде әкесіз өскен шақта-рым көз алдыма елестейді. Алайда, ардақты анам оның орнын жоқтатпай әкесі бар балалардан кем қылмай өсірді.

Енді, оқырманға түсінікті болуы үшін өткен жылдарға қысқаша шолу жасап өтейін. Мен жалпы 1943 жылы Қоста-най облысы Жангелдин ауданы Аралбай елді-мекенінде дүние-ге келдім. Бүкіл жастық шағым сонда өтті.

Осы арада айтайын дегенім, сол кезең мен үшін өте қиын-дыққа толы еді. Өйткені, асыл әкем Ғайса сонау талай азамат-тарға толарсақтан саз кештірген Ұлы Отан соғысына аттанған кезде мен ана құрсағында қалған екенмін. Содан ол кісі майданнан елге оралмады.

Мені тағдыр әу бастан маңдайымнан сипай қойған жоқ. Жарық дүние сыйлаған шешем де жазықсыз жазала-

нып, талай тауқыметті бастан кешті. Сондықтан олар жөнін-де маңдытып ештеңе айта ал-маймын. Өйткені, әкемді көрген жоқпын ғой.

Содан мені туған нағашым Қозыке атам мен оның зайыбы Бибігүл апамыз бауырларына басты. Қанша дегенмен олар-дың туған қыздарының перзен-тімін ғой. Өздерінің Әбәйділдә, Жұман, Шәрипа атты ұл-қызда-рынан кем көрмеді.

Өзімнің кішкентайымнан етім тірі болды. Сондықтан да шығар, нағашы атам мені ерек-ше жақсы көрді. Ауылдағы өзге ересек адамдардай ес білген-нен мал да бақтым, шөп те шап-тым. Қысқасы, көрмегенім жоқ. Оны айтасыз, сол кездері ел-ді-мекендегі клубта ән шырқап, домбыра да тартатынмын.

Осындай таудай талабым-ның арқасында өз қатарымның алды болдым. Нағашы атам мен әжеме салмағымды салған жоқпын. Кез келген шаруаны ұршықша үйіріп алып кететін-мін. Жалпы, менің ұғымым бой-ынша, жетім бала пысық келеді екен.

Жігіттік шақтағы күндер

- Жастық шағыңыз жөнін-де жүректерге жететіндей етіп баяндадыңыз. Естуімше, сіздің ғұмырыңыздың біраз жылда-ры кеншілер қаласы болып та-былатын Рудныйда өтіпті ғой. Сол бір кезеңдерді бір сәт көз алдыңызға елестетіп көріңізші.

- Ол күндерді еске алсам әрдайым терең ойда қала-мын. 1960 жылы 16 бала орта мектепті ойдағыдай аяқтадық. Әке-шешесі бар, жағдайы ке-летін ұл мен қыздар оқуға ат-танды. Бірақ мен бара алмай ауылда қалдым. Уақыт деген

өте құнды нәрсе бар ғой. Содан ұтылмауға тырыстым.

Көп ойланып, басымды қа-тырып жатпай Жангелдин ауда-нының орталығы Торғай қала-сындағы кәсіптік-техникалық училищеге құжатымды тапсы-рып, жүргізушілік, тракторшы-лық кәсіпті меңгеріп шықтым. Ауылда кәдімгі көлік жүргізуші болдым.

Өз імн ің жан-жақты -лығымды, адам баласымен тез тіл табысатындығымды байқаған болар, кеңшар басшы-сы мені ауылдағы клуб меңге-рушісі етіп тағайындады. Осы шақта нағыз тепсе темір үзетін көрікті де, алғыр бозбала едім.

Жастардың арасында ерек-ше жалынмен қызмет атқаруға тура келді. Клуб дегеніміз мәде-ниеттің ошағы емес пе. Елді-ме-кендегі жігіттер мен қыздардың бос уақыттарын көңілді де мазмұнды өткізуге барымды салдым. Өзге жақтан келген әртістер де өздерінің концерт-терін осы жерде қоятын.

Сөйтіп жүргенімде әскер-ге шақырылдым. Ол уақытта қазіргідей емес үш жыл қыз-мет ететінбіз. Ауылдан барған кез келген жас жігіт осы мерзім ішінде әбден шыңдалып, темір-дей тәртіпке бойын үйретеді. Елде қалған ағайын-туысқан-дардың қадір-қасиетін түсінеді.

Әскерде де өз қатарларым-ның алды болдым. Намысты қолдан берген жоқпын. Өзімнің азаматтық борышымды өтеген соң туған жерге қайта оралдым.

Осы кезде жоғарыда өзіңіз сауалыңызда айтып өткендей, облыс орталығымен іргелес жатқан Рудный қаласында ек-пінді құрылыс қызып жатқан еді. Сондықтан кішкентайымнан еңбекке тиянақты болып өскен мен бірден сонда тарттым.

Бұл 1964 жылдың көгілдір көктем айы болатын. Әскерде шыңдалған мен мұнда да абы-

ройға бөлендім. Жастар жағы қолқалап әрі сенім артқан соң зауыттағы комсомол ұйымының жетекшісі болып сайландым. Бұл қызмет мені шын мәнінде тәрбиеледі.

Өзімнің біліктілігім мен іскерлігімді көрсетуге мүмкін-дік туғызды. Сол шақтары бұл шаһарда кешегі күллі Кеңес Одағынан өзім секілді дарынды да жалынды жастар бас қосып, кеншілер қаласының қалыпта-суына, оның өркендеп өсуіне өздерінің септігін тигізді.

Мен басқаратын комсомол ұйымы шаһардағы көптеген ұй-ымдардың алдына шықты. Көш-басшылық қасиетімді бағалаған замандастарым ВЛКСМ-ның 50 жылдығына арналған Мәске-удегі мерекелік құрылтайға қатысуға жолдама берді.

Өмірімде алғаш рет шексіз қуанышқа бөлендім. Шынымды айтсам, сонау ата-ананың қадір-қасиетін сезініп өскен мен осындай деңгейге жетемін деп үш ұйықтасам түсіме де кірмеген еді. Осы арада бір айтайын дегенім, кезінде фами-лиямды нағашы атам Қозыкенің атына жаздырған едім. Кейін ол кісінің рұқсатын алып, әкемнің есіміне байланысты Ғайсин бо-лып құжатымды өзгерттім.

Бәлкім марқұм әкем о дүни-еде осыны білгенде орнынан бір аунап, әруағы риза болып қалған шығар-ау. Содан бері өзім көрмесем де әкемнің мәр-тебесін асқақтатып, оның атына кір келтірмеуге тырысып келдім.

Қабілетіне қарай қызметі

өсті- Жақа, сіздің жастық

шағыңыз негізінен комсомол, кәсіподақ, партия, сонан соң басшылық қызметтерде өтті. Солардан не түйдіңіз. Кейінгі жастарға еліміздің патриоты ретінде қандай ақыл-кеңес берер едіңіз?

- Жалпы адам баласы жас кезін мазмұнды да ізденіспен өткізуі керек. Өйткені, кісіге өмір бір-ақ рет беріледі. Осы қамшының сабындай қысқа мерзімді барынша тиімді, ха-лыққа пайдасын тигізетіндей өткізгенге не жетсін.

Сонан соң айтайын дегенім, мен ешқашанда дүние қуған жан емеспін. Кейбіреулердей қолда бар кезде қызмет бабын пайдаланып қалуға тырысқан жоқпын. Арманым да, мақса-тым да елім мен халқыма адал жұмыс істеу болды.

Комсомол, кәсіподақ са-ласын айтпағанның өзінде, Торғайдағы екі қазақы аудан Амангелді мен Жангелдин аудандарында басшы болдым. Ол бір ауыр кезең болатын. Жергілікті халықтың әлеумет-тік-тұрмыстық жағдайларын жақсарту, олардың көңіл-күй-лері жоғары болып, жұмыста-рын жемісті атқару үшін адам ретінде де, басшы ретінде де қолдан келгеннің бәрін де жа-

садым.Кейбіреулер лауазымды

қызметке қолы жетсе кресло оның ата-бабасынан қалған мұрадай сезінеді. Қарамағын-дағыларға қиянат жасап, кей-де көңілдерін де қалдырып жатады. Меніңше, бәрінде де әділ, адал болу керек. Өзімнің басшылық жұмыстағы басты қағидам - қабілетті жастарды көтеру, жетім-жесірлерге қолдау көрсету болды.

Сондықтан да шығар, қан-дай қызмет атқарсам да ба-рынша адамгершілік қасиетімді жоғары ұстап, артымда өшпес із қалдыруға тырыстым. Қазір зейнеткермін. Кейде сол өзім жұмыс істеген Торғай өңіріндегі салдырған мектептерді, төсел-ген асфальт жолдарды, басқа да әлеуметтік-тұрмыстық объек-тілерді көргенде өмірімнің бо-сқа өтпгендігін сезініп, жаным марқая түседі.

Жоғарыда кезінде бірден армандаған оқу орнына түсе алмағандығымды тілге тиек еттім ғой. Сондықтан да кейін лауазымды қызмет атқарып жүрген кездерімде өндірістен қол үзбей жүріп, Семейдің зоотехникалық-малдәрігерлік институтын және Алматыдағы Басқару академиясының нарық факультетін бітіріп алдым.

- Сіз менің ұғымымша, жастайыңыздан иманды аза-маттардың бірі болғансыз. Бұған айғақ, өзіңіз Амангелді ауданындағы Иманов кеңша-рын басқарып тұрған кезіңіз-де облыста тұңғыш рет мешіт салдырдыңыз. Жергілікті ағайындар оны осы күнге дейін ауыздарынан тастамай айтып жүреді.

- Әрбір қазақ – ол мұсыл-ман. Ислам діні біздің өміріміз-ге, әдет-ғұрпымызға баяғыдан енген. Тек кешегі Кеңес Одағы кезінде дінімізді құбыжық етіп көрсетіп, одан бездіруге ты-рысқандар болды. Біздің бақы-тымызға орай, тәуелсіздіктің азаттық таңы атып, көк туымыз көкте желбіреді.

Сол кезде Иманов кеңша-рында мешітті салдыруға мұрындық болғаным рас. Осы батылдығыма қазір шексіз қу-анамын. Әдемі өрілген парасат ордасы қазіргі таңда сондағы қандастарымызға қызмет етіп жатыр.

Тұлғалардың ықпалы және

отбасы жайлы- Сіз туралы жазылған ба-

сылымдарды ақтарып отырған кезімде сонау бір жылдары өзіңіз қазақтың біртуар азамат-тары Өзбекәлі Жәнібеков пен Еркін Әуелбековтың шапағаты-на бөленіпсіз.

- Негізі өзімді шексіз бақыт-ты сезінемін. Өмірде жақсы кісілерден жолым болды. Ұл-тымыздың мақтанышы болып табылатын көрнекті мемлекет қайраткерлері Өзбекәлі Жәні-беков және Еркін Әуелбековтың

назарына ерте ілініп, олардың қамқорлығына бөленгенім рас.

Осы қайталанбас тұлғалар-дың арқасында маған жауап-ты қызметтер ұсынылды. Мен де шамам келгенше олардың сенімін ақтауға тырыстым. Олар да менің халық үшін тындырған азды-көпті жұмысымды көз-дерімен көріп, талай ризашы-лықтарын да білдірді.

Әрине, олар қазір арамыз-да жоқ. Алайда, сынау ардақты жандардан көрген жақсылықта-рым мен игі шапағаттарымды өзім баулыған інілеріме, жүр-ген ортамдағы бауырларыма үнемі айтудан бір сәт жалыққан емеспін. Сонан соң байқағаным, адам баласы талпынса көздеген мақсатына жетпей қоймайды.

- Сіздің жарық дүниеге келгеніңізді әкеңіз көрмесе де қандай есім беруді кезінде айтып кеткен екен. Сонан соң тағдырыңызды қосқан Жаңыл-дық апамыз да өзіңіз секілді қиындықта шыңдалған аяулы жан көрінеді.

- Әкем мен үшін асқар тау болып қала береді. Ол майданға аттанар алдында шешеме: «Егер дүниеге ұл бала келетін болсаң, есімін Жақсылық деп қой» деп аманаттап кеткен екен. Шамасы ол баламның аты-жөні осындай болса халқына тек жақсылық жасасын деген ниетте болған шығар-ау.

Тағдырыма ризамын. Маған Жаңылдық есімді қазақтың ақы-лына көркі сай, мінезге бай, да-старханы берекелі, қолы ашық қызын жолықтырды. Ол да мен секілді жастайынан шешесінен айырылып, нағашыларының қо-лында өсіпті. Нағашысы Сағит пен жеңгесі Разия оны өз пер-зенттерінен қалдырмай өсірді.

Жан-жарыммен бірге бақытты ғұмыр кештік. Тек сүй-ікті бір ұлым 37 жасында кенет-тен дүниеден өтіп, үлкен қайғы жамылдық. Бірақ тағдырға не істей аласың? Бұл күндері бәй-бішеміз екеуіміз бір ұл мен үш немереміздің құдайдан тілеуін тілеп отырған жайымыз бар.

- Сіз жуырда Құрметті қажы атағын алдыңыз. «Зекет» қо-рының арқасында талай аза-маттар қамқорлыққа бөленіп, оның игілігін көріп жатыр. Осы жөнінде бірер сөз?

- Діннің түсінген адамға берері мол. Өзім қажылықта да болып келдім. Көргенім мен түй-генім жетерлік. Маған бауыр-ларым үлкен сенім артқан соң, қазіргі қоғамдық жұмыстарды атқарып жатырмын. Облыстың Бас имамы Асылхан қажы Түсіп-бекпен тіл табысып, мұсылман қауымдарының ризашылығына бөленіп жатырмыз.

Еңбегім еш кеткен жоқ. «Нұр-Қазақстан» қажылық компаниясының президенті Амангелді Еренғайыпұлы Қо-станайға келген бір сапарында «Құрметті қажы» атағын маған салтанатты түрде тапсырды. Бұл бір жағы өзіме үлкен жауапкер-шілік жүктейді.

Ораз ӘЛІ

Жетімдіктен жетілген абыз ағанемесе жүрегі елім деп соғатын Жақсылық Ғайсин туралы әңгіме

Сейсенбі, 4 қараша 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 9ӨНЕР ЖӘНЕ ӨМІР

Қазақстанның Халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауре-аты Қапан Оралұлы Бадыров 1904 жылы 21-ші қыркүйекте қазіргі Қостанай облысы, Қара-балық ауданы, Табын ауылында дүниеге келген.

Ол қазақтың ұлттық театр өнерінің негізін қалаушы Қа-либек Қуанышбаев, Серке Қо-жамқұлов, Елубай Өмірзақов сынды алыптардың қатарында тұрған сахна тарландарының бірі болып табылады.

1922 жылы Орынбор ха-лық ағарту институтына түсіп, ұлтымыздың Ұлы ұстазда-рына айналған арыстарымыз А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж. Аймауытовтардан дәріс алды.

Қапан Бадыров актерлік өнер жолын әр түрлі көр-кемөнерпаздар үйірмесіне қа-тысудан бастады. 1926 жылы 13-ші қаңтарда М.Әуезов атын-дағы мемлекеттік академиялық драма театр алғаш шымылдығын ашқан күннен бастап, еңбек етіп, өмірінің ең бір сәулелі жылда-рын қазақ театрының өркенде-уіне арнады.

1927 жылы Алматы қаласын-да жас жұмысшылар театрын ұй-ымдастырып, оның сахнасында М.Әуезовтың «Қаракөз» трагеди-ясын қойды. Шамалы үзілістен кейін, 1931 жылдан бастап Қазақ драма театрында оның ұзақ жылғы актерлік қызметі басталды. Алғашқы сомдаған рөлі - М.Тригердің «Сүңгуір қайығындағы» Оленин. Көбінесе басты тұлғаларды ойнап, өзінің қызу қанды, ойлы актер екенін танытты.

Дарын иесі өзінің өнер жо-лында 180-ге тарта сахна мен кино кейіпкерлерінің рөлін сәт-ті шығарды. Театр сахнасында М.Әуезовтың «Абай» трагедия-сында - Абай, «Еңлік-Кебегінде» - Абыз, «Түнгі сарында» - Майқан, С.Мұқановтың «С.Сейфуллинін-

де» - Ә.Бөкейханов, Ж.Шаниннің «Арқалық батырында» - Арқалық, У.Шекспирдің «Отеллосында» - Отелло, Гогольдің «Ревизорын-да» – Дуанбасы сияқты күрделі образдар жасады. Қазақ кино өнеріндегі Қапан Оралұлы ой-наған «Абай әніндегі» - Айдар, «Амангелдідегі» - Қаратай, «Өмір жолындағы» - Сәрсен, «Алып ту-ралы әндегі» - Көреген көре-рмен көңіліне шуақты із қал-дырған бейнелер болды.

Дарынды актер екі рет Еңбек Қызыл Ту, Халықтар Достығы ор-дендерімен және медальдармен марапатталды.

Кезінде Қапан ағамыздың оқырман қауымға ұсынған «Өт-кендер мен өткелдер», «Естен кетпес есімдер» және «Театр – менің тағдырым» атты кітапта-ры жас ұрпаққа қалдырған баға жетпес өнер жайлы мұрасы.

Көрнекті актер Қапан Бады-ров жоғарыда есімдері аталған қазақтың ұлттық театр өнерінің негізін қалаушы Қалибек Қуа-нышбаев, Серке Қожамқұлов, Елубай Өмірзақов сынды өнер мен өмірін өрнектеген кісілер-мен өте сыйласты.

Ұлт зия¬лы¬сы, өлкетанушы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Нұрғожа Ораз өзінің «Бұғаудан шыққан асылдар мен ардақтылар» деген кесек туын-дысында қазақ әдебиетінің клас-сиктерінің шығармашылық өмір-баяны, суреткерлік қолтаңбасы жайында жазумен қатар қазақ театр өнерінің тарланбоздары Қостанай топырағынан шыққан Серке Қожамқұлов пен Қапан Бадыров туралы естеліктері маз-мұндылығымен қызықтырады. Мысалы мына бір естеліктерге назар аударып көрелікші.

- «Қапан ағамен көп кездес-тім. Інісіндей жанында жүрдім. Ол кісіден естіп-білгенім аз емес. Менің өнерге деген құштар-лығымды оятқан осындай кез-

десулер еді. 1952 жылы әкем те-атрда Мұхтар Әуезовтің «Абай» романын инсценировкалап, сах-наға шығарғанына куә болдым. Алғаш қойылымды ылғи ығайлар мен сығайлар келіп тамашалады. Олардың арасында алдын ала бір-бір билетті иеленіп, қалтаға салған біздер де бармыз.Сахна шымылдығы ашыла бергенде, залдағылар ду қол шапалақтады.

Осы шат сезім біраз тарқа-май тұрып алды. Сәлден соң спектакль басталды. Біз Абайдың сахнадағы бейнесін көруге асығулымыз. Себебі, данышпан ақынның ұлы тұлғасын сомда-ушы Қапан аға болатын. Алдыңғы қатарда отырған өнер майтал-мандары, сыншылар тарапынан қалай бағаланар екен деген ой санамызды матап алған біздер үшін бұл кештің мәні зор. Өйт-кені, ол бір ғана Қапекеңнің абы-ройы емес, барша қазақтың бәсі бәйгеге түскен үлкен сын сияқты болып сезілді.

Басқаны білмеймін, өз ба-сым тақымымды қысып, демімді ішіме жұтып отырмын. Сахна-дағы санқилы көріністер бірінен соң бірі ауысып жатыр, оқиға ширығып, аяқталуға айналып барады. Енді бірде байқағанда, өзімді ұмытып кетіппін, сахнада өзім ойнап жүргендей күйдемін. Спектакльдің бел ортасындағы кейіпкерді сомдаушы Қапан Ба-дыров портреттік гримнің арқа-сында Абайдан аумай қалған. Байыпты, байсалды, салиқалы, салмақты күйде, кесек сөйлеп, кербез шығады. Аузынан шыққан әрбір сөзге ірілігі жарасып тұр. Қарсыласын ықтырып еркін сөйлейді. Ақыннан пана ізде-гендерге мейірімді, көңілі құлай берілген тұстарда Қапан ағаның зор денесі оларға пана секілді ұлғая көрінеді.

Қапан аға кино өнерінде де біраз елеулі із қалдырған тарлан. Басқасын айтпағанның өзінде «Амангелді» фильмінде Қа-ратай бейнесін жасауы ерекше есте. Сол сияқты «Абай әнінде» Айдардың рөлі экранның сәнін келтіретін көрікті бейнелер еді. Өйткені, екеуі де Қапан ағаның актерлік шеберлігіне қоса оның сом тұлғалы кескін- келбетімен де түрлене түсетін.

Мен Қапан ағаның сахна-дағы өмірін ерте кезден біл-геніммен, кәдуілгі күнделікті өмірдегі тіршілігін кеш білдім. Ол туралы Серағаң жайында жазған естелігімде біршама айтқан едім. Ол алпысыншы жылдардың орта кезі болатын. Қазақ академия-лық драма театры Целиноград қаласына гастрольдік сапармен келді. Сол жолы университет-тің драма үйірмесінде ұстазым болған Серағаны (Серәлі Қо-жамқұловты) қонаққа шақырған-да Қапан аға да үйімізде болған. Серағаң дастарқан басында: «Әй, Қапан, сен мына Нұрғожаның кім екенін білесің бе? – дей отырып, бұл Мұхаметтің інісі ғой!» деген. Сонда Қапан аға орнынан ұшып тұрып:

- Ой, айналайын-ай! Кешегі алтынның сынығы, тұлпардың тұяғы екенсің ғой! – деп мені құшақтай алды. Кейін екі ағамы-

здың әңгімесін тыңдай келе біл-генім, олар әкемнің інісімен Қо-станайда тұрған кезінен бастап, 1946 жылы қайтыс болғанға дейін аралары ажырамаған дос болыпты.

Міне, сол алпысыншы жыл-дардың ортасынан бастап Қапан аға маған да ең жақын адам бо-лып кетті. Жетпісінші жылдардың бас кезінде әкемтеатр Ақмолаға тағы да гастрольмен келді. Бұл жолы Серағаң жасы егде тартып қалғандықтан ба екен, сапарға шықпапты. Қапан ағаны қонаққа шақырдым. Ол кісі Қалкен Әділ-шінов деген өзіне тетелес, те-атрдың көрнекті әртісін қоса шақы¬руға кеңес берді.

Мен өз тарапымнан Мұхтар Өтебаевты қоссам қайтеді? – деп едім, Қапан аға:– Қоссаң қос, ол өзі әнші әрі өнерлі жігіт, – деді. Мұқаңды мен студент кезімнен білетін едім. Кейін¬нен Мырза-шөл аймағы Өзбекстанға беріліп, Хрущев оңтүстік аймаққа тыр-нағын батырған тұста осы Мұқаң Жетісай қазақ драма театрын ұйымдастырып, ерлік жасағаны бар. Сол үшін ол Өзбек¬станның еңбек сіңірген әртісі атағын алды. Қазір де Жетісай театры республикамыздағы бірден-бір өңірлік өнер ұжымы саналады. Ал Мұхтар аға кейін М. Әуезов атындағы академиялық драма театрға ауысып келді.

Сөйтіп, Қапан аға біздің үйге екінші рет қонаққа келді. Үй әдеті бойынша қонақтар әкем отырған бөлмеге еніп, ол кісіге сәлемде-суі тиіс. Сол дағдымен Қапан аға әкеме барып сәлем берді. Жет-піске жақындап қалған ағамызға тоқсанға таяған әкем:

- Қай баласың, шырағым? – деп сұрақ қойды. Бұрынырақта Серағаңмен келгенін ұмытып қалса керек.

– Троицкінің маңайындағы Табын ауылынанмын, – деп Қа-пан аға аты-жөнін айтты.

– Ә-ә, Троицкінің ауылын-да бір шоқынған қазақ ауылы болушы еді, содан екенсің ғой, – дегенде бәріміз не дерімізді білмей қалдық. Үлкен адамның бүкпесіз, тура айтатын әдетіне не дерсің. Төр үйге бардық. Үнсіздік-ті Мұқаң серпілтіп жіберді.

– Нұрғожажан, домбыраң бар ма? – деді. Әкеліп әншіге бердім. Өзім бұрыннан естіп жүретін асқақ ән үй ішін кернеп ала жөнелді. Микрофонды, маг-нитоланы алдын ала дайындап қойғанмын. Сол кеш бойына әнші ағамыз қонақтарды да, үй ішін де риза етті.

Ертеңіне облыстық ра-диодағы досым – білікті радиожурналист Нөгербек Мағзұмовқа айтып, Мұхтар Өтебаевтың көп әндерін жаз-дырттым. Қапан аға екеуміз сол сапарларда көп кездестік, ұзақ сырластық.

Міне, біздің даңқты жер-лесіміз, ұлтжанды азамат Қа-пан Бадыров осындай артына өшпес із қалдырған тұлға.

Шынар Досмағамбетова,Қостанай облыстық

Ы.Алтынсарин мемориалдық мұражайының жетекші ғылы-

ми қызметкері

Ұлт мақтанышыДаңқты жерлесіміз Қапан Бадыров 90 жасқа толды

ЗАҢ ЖӘНЕ ЗАМАН

Жаңа кодекстер бала құқығының қорғаны

Қазіргі ХХІ ғасыр заманындағы бүкіл технологияның дамыған дәуірінде адамзат бала тәрбиесінде көптеген кемшіліктерге жол беруде. Баланың құқығын тек қана заң нормаларымен қорғау-мен шектелмеу керек. Ата-ананың бала тәрбиесінде тек қана олардыңматериалдық жағдайын қамтамассыз етпей,өсіп келе жатқан ұрпақтың мәдениетті, адамгершілігі мол, зиялы, саналы, болашақта мықты азамат болуын ойлауы қажет.

Жасыратыны жоқ, қазіргі кезде ата-анаға үйдің әл-ауқаты бірінші кезекке шығып отыр. Баланың тәрбиесіне көңіл бөлуге уақытының аздығы, баланың ғаламторда көп уақытын өткізуі, жас ұрпақтың өсіп-дамуына өздігінен ойлау қабілетінің артуына, өзімен қатарлас балалармен араласуына кедергі келтіреді.

Иә алдағы жылда қолданысқа енгізілетін кодекстердің нор-маларында бала құқығы қорғау көзделген. Яғни ата-ананың бала алдындағы тәрбиелеу міндеті, ата-аналық құқығынан айырылу жағдайында балаға қажетті алимент төлемдерің төлеуі және басқа да маңызды жайлар көрсетілген.

Әрине, кодекс нормаларында бала құқығының қорғалуы көз-делгені қуантарлық жағдай. Бірақ тек қана кодекспен шектелмей, қоғам болып бала тәрбиесін тиісті дәрежеде қолға алуымыз қажет. Бала тек қана құқықбұзушылық жасағанда ғана мәселені көтер-мей, оның алдын алған жөн.

Өсіп келе жатқан ұрпағымыз ол еліміздің болашағы жарқын екенін бәр сәт те ұмытпайық.

А.Ташанов,Қостанай облысының кәмелетке толмағандардың істері

жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының бас маманы

Сот жүйесіндегі оң өзгерістер

Елбасы Нұрсылтан Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Жолдауында Сот және құқық қорғау жүйелерін жаңғырту бағытын-да да бірқатар міндет жүктегені белгілі. Осыған орай ҚР Жоғары Соты төрағасының 2012 жылғы 11 қаңтардағы өкімімен Қазақстан Республикасының «электрондық үкіметі» порталы арқылы беріл-ген электрондық талап арыздарды және басқа да электрондық құжаттарды қабылдау және есепке алу тәртібі туралы нұсқаулық қабылданды.

Ақпараттық технологиялар өркендеген заманда қағазбасты-лықты азайтып, уақытты үнемдеудің маңызы зор.

Енді Сотқа Электронды Үкімет порталы арқылы (www.egov.kz) электрондық арыздарды беруге мүмкіндігіңіз бар. Ғаламтор-дағы осы мекен-жайға кіріп, электрондық талап арыз беріп қана қоймай, сот отырысының хаттамасын алуға да болады. Сондай-ақ, сот отырысының хаттамасымен танысып, ғаламтор арқылы өз сын-ескертпеңізді де бере аласыз.

Өзгерістердің тағы бірі – талап-арыз тапсырғанда, талап қо-юшыға немесе шағымданушы, арызданушыларға өзінің талап-а-рызын сот кеңсесіне тапсырған уақытта талон беріледі. Талон беру арқылы талап арызды тіркеудің ерекшелігі, азаматтарға ұялы байланыс телефонының абоненттік нөмеріне не электронды ме-кен жайына SMS хабарлама жөнелтілуі. Арыз тіркелген уақытта тіркеудің кіріс нөмері мен тіркеу уақыты көрсетіліп хабарлама жолданса, іс қозғалысы туралы толық мәліметтерді www.sud.kz сайтынан алуға мүмкіндік алады.

Елбасы Қазақстан халқына Жолдауында: «Сот жүйесі іс жүзін-де ашық және қолжетімді, қарапайым және барлық дауды шеше алатындай болуға тиіс», - деген болатын.

Бүгінгі күні Қостанай облысының мамандандырылған ауда-наралық экономикалық сотында 1612 талап-арыз талон беру арқылы тіркелген. Бұл бастаманы алдағы уақытта одан әрі жетіл-діріп, сот ашықтығы мен қолжетімділігін қамтамасыз етудегі тың жаңалық деп білеміз.

Ә.Баймұханова,Қостанай облысының мамандандырылған ауданаралық

экономикалық сотының бас маманы

Қайырымдылық қоры ашылды

Жақында Таран ауданы «Әйет» мешітінде ҚМДБ-ның қазіргі уақыттағы талабына сай қайырымдылық қоры ашылды. Бұл қорға ауданға қарайтын барлық ауылдардағы әр қазақ отбасы айдың сонында 200 теңгеден жинап аудандық мешітке тапсырмақ .

Аудандағы елді-мекендерден түскен қаражат Құран хатым бағышталып, әр айдың сонында күн көрісі төмен, көп балалы отбасылар мен жетім-жесірлерге көмек көрсетілетін болады.

- Мәселен, биылғы қазан айында көмекке мұқтаж бес отбасыға қайырымдылық жасалды. Оның үшеуі қазақ, екеуі өзге ұлт өкілі. « Өзге ұлттарға да көмек көрсеткендегі мақсатымыз - Ислам діні ешкімді де ұлт пен ұлысқа бөлмейтіндігін дәлелдеу. Алланың алдында барлық адам бірдей екенін түсіндіру,- дейді бас имам Есет Ғәбдімәліков.

Осындай игі ниеттегі қайырымдылық шаралары алдағы уақыт-та да жалғасын таба бермек. Тарандық бауырларымыздың осы бастамасы өзгелерге де жұғысты болғай.

Сейсенбі, 4 қараша 2014 ж. БІЗДІҢ10 РУХАНИЯТ ҚОСТАНАЙ

Ш а р а й н аӘлемдегі ең кішкентай

кинотеатрОл 1960 жылы жасалды. Ерекше кинотеатр күн энерги-

ясы арқылы жұмыс істейді. Күннің көзі арқылы жұмыс істей-тін кинотеатрды суретші Питер О,Конел ойлап тапты. Мұнда келген көрермендер тек деректі фильмдерді ғана тамашалай алады. Туындылар табиғатты қорғау тақырыбына арналған. Ең қызығы, шағын кинотеатрда 8 орындық бар. Сондай-ақ, оны жылжымалы кинотеатр десе де болады. Себебі, екі дөңгелегі бар кинотеатр кәдімгі көлік сияқты. Оны кез келген аймаққа тізгіндеп әкелуге болады.

8Ойлап таппайтыны жоқОңтүстіккореялық зерттеушілер темекі тұқылдарын

пайдалы затқа айналдырды. Сеул ұттық университетінің мамандары көшеде аяқ астында шашылып жататын қоқыс түрінен іс жүзінде пайда көруге болатынын дәлелдеді. Шы-лымның сүзгіштері целлюлоза ацетатынан жасалады. Осы қосындыны қатты қыздырған кезде ол көмірсутекті затқа айналады. Ал көмірсутегі – электр энергиясын жинақтау жүй-есін жасау үшін таптырмас материал. Оның үстіне ол арзан әрі өткізгіштік қасиеті жоғары екен.

8Отандық көлікке

сұраныс барҚазақстандық автобизнес қауымдастығының экономи-

калық талдау бөлімі берген мәліметтер бойынша, жыл басы-нан бері елімізде 84978 импортты автокөлік және еліміздің зауыттарында құрастырылған 22288 автокөлік сатылыпты. Бұл туралы «BNews.kz» сайты хабарлап отыр.

Осы жылдың сегіз айында Қазақстандағы ресми диллер-лер 107266 жаңа темір тұлпар сатқан. Өткен жылы бұл сан 99859 дананы құрапты. Осылайша еліміздегі сатылым деңгейі 7,42 пайызға артқан.

8Мықын биін көрсетуге

тыйым салындыМысырда кабельді арналардың біріне мықын биін

көрсетуге тыйым салынды. Елдің бас діни органы Дар әл-Иф-та эфирден мықын биі байқауын көрсетпеуді бұйырды. Ор-ганның мәлімдеуінше, бұл өнер азғындық жолға түсіреді және экстремистердің мақсатына қызмет ететін көрінеді.

Телеарна басшылығы мықын биі думанын көрсетуді тоқтатуға келісті. Бірақ, оған діни шенеуніктердің ұсынысы емес, 2 қыркүйек күні Синай түбегінде қаза тапқан 11 мы-сырлық полицейді еске алу себеп болды.

8Асқазаннан алынған 43

шұлықАҚШ-тың Орегон штатындағы Портланд қаласының

ветеринарлары ерекше ота жасады. Олар иттің асқазаны-нан 43 шұлық алды. Ит иесі төрт аяқты «досының» шұлықты шайнап жатқанын көргенімен, жеп қояды деп күмәнданбаса керек. Дәрігерлер ит асқазанынан осынша көп шұлық шығады деп ойламаған. Дегенмен, мұндай оқиғалар арагідік кездесіп тұрады екен. Ота жасаған дәрігердің айтуынша, бірде неміс пойнтері кәуаптың шампурын жеп қойса, бақа аквариумдағы 30 декоративті ұсақ тасты жұтып қойған.

81001 хот-дог сыйлады

Қытайлық Вэн есімді жас жігіт 3 жыл бойы кездесіп жүрген қызына үйлену туралы ұсынысты ерекше жолмен жасапты. 28 жастағы жігіт болашақ жарына 1001 хот-дог сыйлап, үйлену туралы ұсыныс жасаған екен. Дәл осы күні екеуінің кездесіп жүргендеріне 1001 күн болған екен. Қос ғажық хот-догтың тек біреуін ғана бөлісіп жеп, қалғанын қонақтарға таратып берген.

(Өзге басылымдардан алынды)

Ахметжан Куантаев, журналист

60 жылдан астам атын ата-уға да тыйым салынған Мағжан Жұмабаевтың халқымыз үшін орны ерекше. Сондықтан ұлы ақын толық ақталған 1989 жылдан бері оның өмірі мен шығармашылығына арналған зерттеу еңбектердің көбеюі заңды. Мағжан атын білмей өскен ұрпаққа Алаш мақта-нышының ұлылығын дәріптеу, теңдесі жоқ шығармаларын насихаттау - ұлт рұхына еңбек ету деуге болады.

Міне, осы игі іске жиырма жылдан астам уақыт бойы ат-салысып келе жатқандардың бірі - белгілі ұстаз, өлкетанушы Қайролла Мұқанов. Оның қа-ламынан шыққан мақалалар Мағжан өмірінің көпке белгісіз сырларына, ақын шығармала-рының астарлы қырларына ар-налып, жыр пайғамбарын бар-шаға танымал ету ісіне елеулі үлес болып қосылды.

Жуырда жерлес мағжанта-нушының «Мағжан ізімен» атты тағы бір кітабы жарық көрді. Онда Мағжанның өмірі, көзқа-расы, шығармашылығы жан-жақты сарапталған. Автордың әр жылғы мақалалары, зерттеу еңбектері Мағжанның аза-маттық ұстанымына, ақындық деңгейіне, ұлт мәдениетіндегі теңдессіз орнына арналған.

«Мағжан өз тегін де, өз жерін де мадақтаумен өткен, өміріндегі азаматтық орнын ар-дақтауға ұмтылған, өлең сөздің асыл маржанын төгілткен, сұлу жырымен оқырманын егілткен, өне бойы қапаста, қайғы мен қасіретте өмір кешіп, ақырын-да мүлт кеткен, өзі айтқандай, соры арылмаған халқының зарлы перзенті», - дейді автор.

Ақынның балалық шағы-нан бастап, өмірінің соңына дейін мағлұмат беретін кітапта Мағжанның ата тегі, туыстары жөнінде көптеген деректер келтірілген. Атасы Жұмабайдың жиендері, оның ішінде Жамал Тастемирова-Бердіқожина, Софья Есенжанова, Серға-зы Нұрмағамбетов, Ғаділша

Қаһарманұлы және басқалары туралы деректер беріліп, олар-дың қазіргі ұрпақтарына дейін таралады.

Өзі де, сөзі де сұлу ақынның әр кезде көңілі ауып, жыр ар-наған әйелдері туралы әдепті әңгімеленіп, ақынның жары Зылихаға сүйіспеншілігі, оның «халық жауының әйелі» ретін-дегі қиын да азапты тағдыры әңгімеленеді.

Мағжанның өмірін оқырман санасына ұмытылмастай етіп жеткізуге зерттеушінің ақын ғұмырындағы түрлі кезеңдердің маңызды оқиғаларын «Мағжан – Қызылжарда», «Мағжан - Ом-быда», «Мағжан - Ташкентте», «Мағжан - Мәскеуде» тарау-лары жан-жақты баяндайды. Осы қалалар ақын тағдырында қандай орын алғаны туралы са-лиқалы ой өрбітіледі.

Кітаптың тағы бір ерекшелігі – Мағжанның Міржақып Дула-товпен, Жұмағали Тлеулинмен, Сәкен Сейфуллинмен, Сәбит Мұқановпен танысу жағдайла-ры, олармен қарым-қатынаста-ры туралы осыған дейін көпке белгісіз болып келген деректер еңгізілгендігі.

Қ.Мұқановтың кітабында Мағжанның ұстаздық жолы, өт-кен ғасырдағы қазақ қоғамының бала тәрбиесі ғылымына елеулі үлес болып қосылған «Педаго-гика» еңбегіне, балаларға ар-налған шығармаларына қатысты қызғылықты мақалалар бар.

Қ.Мұқановтың еңбегін айрықша тартымды ететін жайт – кітаптағы ақынға қатысты маңызды деректер жүйеленіп, шоғырландырылуы. Мысалы, атауы меңзеп тұрғандай «Жыр пайғамбарының ұстаздары» тарауы кезінде әкесі Бекен ауылындағы мұғалімі, бала Мағжанның сауатын ашып, өлеңге ынтасын оятқан Яхия Ақанов туралы мақаламен бас-талады.

Қызылжар медресесінің имамы Мұхамеджан Бегішев те Мағжанға кең дүниенін есігін ашып, әртүрлі ғылымдар-дан оқытып, араб, парсы, та-тар ақындарының, Абайдың өлеңдерімен таныстырып, жас

жігіттің рухани қалыптасуына баға жетпес еңбек сіңірген.

Мағжанның дүниетанымы-на зор ықпалын тигізген, орыс тілін жетік меңгеруіне көмек-тескен белгілі алаш қайрат-кері Міржақып Дулатов туралы да әңгімеленген. Осы тарауда дарынды жас ақынға ақылшы болып, 1912 жылы «Шолпан» атты өлеңдер жинағын шыға-руға көмек көрсеткен Мағжан-ның «Ғалия» медресесіндегі ұстазы, белгілі татар жазушы-сы Ғалымжан Ибрагимовтің ағалық қамқорлығы туралы да айтылған.

Мағжанның Мәскеудегі Жоғары әдеби-көркемөнер институтында 1923-1926 жыл-дары орыстың көрнекті ақын Валерий Брюсовтан алған білімі, оның жасаған қамқорлығы, «Қа-зақтың Пушкині» деп атағаны да осы тарауда.

Кітаптың қызықты тарау-ларының бірі – «Мағжан эпи-граммаларының кейіпкерлері».

Ақиық ақын кейін бүкіл халыққа танымал болған қазақ зиялыла-ры туралы жеңіл әзілмен жазған эпиграммалардың астында әр кейіпкер туралы қосымша де-ректер берілген.

«Мағжанмен таныс болған-дар» деп аталған бөлімде 200-ден астам кісінің аты-жөндері ғана жазылып қоймай, олардың кімдер екені, қысқаша өмір жолдары көрсетіліп, Мағжан олармен қай жылдары, қай қалаларда танысып, қандай қатынаста болғаны туралы мағлұматтар келтірілген.

Кітапқа Қайролла Мұқа-новтың Мағжан туралы орыс тілінде жазған мақалалары да еңгізілген.

Басылым Солтүстік Қа-зақстан облысы әкімдігінің қолдауымен «Асыл мұра» ор-талығынығ жұмыс жоспары ая-сында шығарылған.

Бұл кітапты оқығанда, шы-нында да, Мағжан ізімен жүр-гендей боласың...

КІТАП ӘЛЕМІНДЕ

Мағжан ізімен жүргендей боласың...

Сәлем айтуҚазақ ұғымында сәлем ай-

тудың да салмағы, мән-маңызы бар. Алдымен ол сыйластықтың, ұмытпағандықтың, сағыныштың белгісі. «Пәленше сізге сәлем айтып жатыр» десе, әр адам шын қуанып, риза болып «сәлем айтса, саламат болсын» деп жа-уап қайтарады. Сәлем айтудың негізгі мақсаты міне, осында жатыр. Сәлемнің екінші мағы-насы әр нәрсені еске түсірудің, алашақ-берешектің, арадағы өк-пе-наздың да белгісі жатады. Бұл «ойлансын, бір жауабын берсін» деген тұспалмен айтылады.

Сәлем жасау, сәлем ету

Мұның бірнеше түрі бар.

Біріншісі, алыс жолдан келген жолаушы, немесе сол елдің ада-мы ауыл ақсақалдарына немесе белгілі адамдарға әдейі іздеп келіп сәлем беру қалыптасқан ұлттық дәстүр. Кейде «алыстан алты жасар бала келсе, алпы-стағы шал сәлем береді» деген-дей, жөн білетін үлкендердің өзі барып сәлемдесетін де жол бар. Егер сәлем ер адамға қатысты болса «сәлем берді» деп айты-лады.

Екінші, сыйлы ата, ене, қайынағаларына кездескенде, көргенде келіні оларға иіліп, бір тізесін бүгіп сәлем қылады. Үлкен кісілерден табақ қайтқанда да келін сәлем жасайды. Ондайда біреу «келіндеріңіз сәлем етіп жатыр» деп хабарлайды. Үлкен-

дер оған риза болып батасын береді. Келіннің сәлем беруі әдептілік пен сыйлаудың белгісі ретінде қабылданады. Сәлем әйел адамға қатысты болса оны «сәлем етті» дейді.

Үшінші, сәлем етудің тағы бір өзгеше түрі де бар. Егер бір адамның мойны құяң болып, басын бұра алмай қалса, онда ол кербез адамның сыртынан сәлем қылуы керек. Халық ұығы-мы бойынша құяң сонда жазы-лып кетеді деген сенім болған. Мұндай сәлем қылудың аяғы көңілді күлкіге жалғасып жатады.

СәлемдемеЖарасты әрі әдемі дәстүр-

дің бірі осы сәлемдеме. Ол адамдардың бір-біріне деген

сыйластығының, құрмет тұтуы-ның айқын белгісі. Көптен көр-мей сағынысқан адамдардың бір-біріне жіберген қымбат бұйымы, асы заты немесе жеңсік тағамы, қысқы сыбағасы. Оның қымбат бағалы болуы шарт емес. Сәлемдеме келген адам жібер-ген адамға ақ батасын, шын ри-залығын білдіріп, қатты қуанады. Үлкендер мұндайда көзіне жас алып, оны көрші-көлемдеріне, балаларына айтып мақтана-ды, сол адамды еске алады. Сәлемдеме – адамды адамның ұмытпай жүруінің, берік до-стығының, адал көңілінің алтын кілті. «Сәлем берген саулық бе-реді» дейді халық. Ал сәлемдеме берудің мән-мағынасы одан да биік.

БІЛГЕНГЕ - МАРЖАН

Қазақтың салт-дәстүрлері

КОСТАНАЙНАШ 11Вторник, 4 ноября 2014 г.

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53

ТОО «Газета «Наш Костанай»Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министер-

ством культуры и информации Республики Ка-захстан.

Собственник: ТОО «Газета «Наш Коста-най».

Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города.

Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.

И.о. директора - гл. редактора: Оразалы ЖАКСАНОВ.Заместитель главного редактора: Оразалы

Жаксанов. Тел. (54-62-46).Шеф-редактор: Айжан Утевова. Тел. (54-37-

58).Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел.

(54-37-58).Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85),

Валерия Вахненко (54-05-75), Марина Кострова (54-05-75), Александр Кузьмичев (54-62-46), Ва-

лентина Мелехова (54-05-75), Зульфия Набиева (54-05-75), Надежда Чистякова (54-05-75).

Фотокорреспондент: Олег Яблочкин, Никос Мармалиди (54-64-85).

Рекламный отдел: тел. 54-03-01.Дежурный редактор: Сергей Биркле.Газета набрана и сверстана в компьютер-

ном центре «НК»: Валентина Михальцова, Инди-ра Казиханова.

Корректоры: Ирина Ранцева, Виктория Бог-дан. Тел. 54-69-71.

Печать офсетная. Газета отпечатана в ТОО «Костанайский Дом печати», г. Костанай, ул. Май-лина, 2/3. Объем - 2,5 печатных листа.

Тираж номера - 2988. Подписной индекс: К-315. Заказ №1756.При перепечатке ссылка на «НК» обязатель-

на. Мнение авторов публикаций может не совпа-дать с точкой зрения редакции.

® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объ-явлений несет рекламодатель.

gazeta@top-news.kz

Адрес редакции: пр. Аль-Фараби, 90

ГАЗЕТАКУПОН БЕСПЛАТНОГО ЧАСТНОГО ОБЪЯВЛЕНИЯ

РАЗДЕЛЫПРОДАЮ КУПЛЮ МЕНЯЮ

(нужное подчеркнуть)текст объявления (до 25 слов)

Ф.И.О.

РАЗМЕЩЕНИЕ РЕКЛАМЫ

ПОДПИСКА

Адрес: пр. Аль-Фараби, 90 (1 этаж, левое крыло - рекламный отдел).

Тел. 8 (7142) 54-03-01

Тел. 8 (7142) 53-39-13

Қостанай қалалық мәслихатының кезектен тыс сессиясы 2014 жылдың 7 қарашасында сағат 15.00 Қостанай қ., Пушкин к-сі, 98, кіші мәжіліс залы мекенжайы бойынша өтеді. Күн тәртібінің негізгі сұрағы: Мәслихаттың 2013 жылғы 7 қазандағы № 171 «Мүгедектер қатарындағы кемтар балаларды үйде оқытуға арналған шығындарды өтеу туралы» шешіміне өзгеріс енгізу.

Внеоочередная сессия Костанайского городского мас-лихата состоится 7 ноября 2014 года в 15.00 по адресу: г. Костанай, ул. Пушкина, 98, малый зал. Основной вопрос повестки дня: Внесение изменения в решение маслихата от 7 октября 2013 года №171 «О возмещении затрат на об-учение на дому детей с ограниченными возможностями из числа инвалидов».

ЖОБА

«Коммуналдық қалдықтарды жинау, шығару, көму және қайта пайдалану тарифтерін бекіту тура-лы» Қостанай қалалық мәслихаты шешімінің жобасын Қостанай қалалық мәслихаты сессиясының

бекітуіне енгізу туралыҚазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 20-1 бабы 2-тармағына және «Қазақстан Республикасындағы

жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 31-бабына сәйкес, Қостанай қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. «Коммуналдық қалдықтарды жинау, шығару, көму және қайта пайдалану тарифтерін бекіту туралы» Қостанай қалалық мәслихаты шешімінің жобасы Қостанай қалалық мәслихаты сессиясының бекітуіне қосымшаға сәйкес енгізілсін.

2. Осы қаулының орындалуын бақылау Қостанай қаласы әкімінің орынбасары жүктелсін. Әкім

2014 жылғы “___” ___________№ _____ Қостанай қаласы әкімдігінің

қаулысына 1 қосымша

ЖОБА

Қостанай қалалық мәслихаттың ШЕШІМІ

Қостанай қаласы бойынша коммуналды қалдықтарды жинау, шығару, көму және қайта өңдеу тари-фын бекіту туралы

2007 жылғы 9 қаңтарындағы ҚР Кодексінің 19-1 бабына сәйкес «ҚР Экологиялық кодексі» 2001 жылғы 23 қаңтарындағы ҚР Заңының 6 бабы «Қазақстан Республикасында өзін-өзі басқару мен жергілікті мемлекеттік басқару туралы» Қостанай қалалық мәслихат ШЕШТІ:

1. Осы шешімнің қосымшасына сәйкес Қостанай қаласы бойынша коммуналды қалдықтарды жинау, шығару, көму және қайта өңдеу тарифын бекіту.

2. Бірінші ресми түрде жариялаған күннен он үнтізбелік күн өткен соң, осы шешім қолданысқа енгізіледі. Қостанай қалалық мәслихаты

Қостанай қалалық мәслихатының шешіміне қосымша

№ ___2014 жылдың «__» __________

Қостанай қаласы бойынша коммуналды қалдықтарды, жинау, шығару, көму және қайта өңдеу тарифы

№ р/н Атауы Теңге1 Коммуналды қалдықтарды жинау, шығару, көму және қайта өңдеу тарифы

жеке тұлға үшін айына бір адамнан 199, 40заңды тұлғалар үшін бір текше метрге 1910, 34

2 (полигонда орналастыру) коммуналды қалдықтарды көму және қайта өңдеу тарифы

жеке тұлға үшін бір текше метрге 198,52заңды тұлғалар үшін бір текше метрге 362,25

ПРОЕКТ

О внесение на утверждение сессии Костанайского городского маслихата проекта решения Костанайского городского маслихата «Об утверждении тарифов на сбор, вывоз,

захоронение и утилизацию коммунальных отходов»В соответствии с пунктом 2 статьи 20-1 Экологического кодекса Республики Казахстан и статьи 31 Закона

Республики Казахстан «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республики Казахстан» акимат города Костанай ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести на утверждение сессии Костанайского городского маслихата проект решения Костанайского городского маслихата «Об утверждении тарифов на сбор, вывоз, захоронение и утилизацию коммунальных отходов» согласно приложению.

2. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя акима города Костанай. Аким

Приложение № 1 к постановлению акимата города Костаная

№ __ от «__» ______2014 года

ПРОЕКТ

РЕШЕНИЕКостанайского городского маслихата

Об утверждении тарифов на сбор, вывоз, захоронение и утилизацию коммунальных отходов по городу Костанаю

В соответствии со статьей 19-1 Кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года «Экологический кодекс Республики Казахстан» статьей 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан» Костанайский городской маслихат РЕШИЛ:

1.Утвердить тарифы на сбор, вывоз, захоронение и утилизацию коммунальных отходов по городу Костанаю согласно приложению к настоящему решению.

2.Настоящее вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Костанайской городской маслихат

Приложение к решению Костанайского городского маслихата

«__»______ 2014 года № __

Тарифы на сбор, вывоз, захоронение и утилизацию коммунальных отходов по городу Костанаю

№п/п Наименование Тенге

1 Тариф на сбор, вывоз, захоронение и утилизацию коммунальных отходов

для физических лиц с одного человека в месяц 199,40

для юридических лиц за один кубический метр 1910,34

2 Тариф на утилизацию и захоронение коммунальных отходов (размещение на полигоне)

для физических лиц за один кубический метр 198,52

для юридических лиц за один кубический метр 362,25

ТОО «Ломоносовское» доводит до сведения жителей Костанайской области о проведении Государственной экологической экспертизы проекта ОВОС к «Проекту поисковых работ к Контракту №3151 на проведение раз-ведки железных руд месторождения Ломоносовское, расположенного в Костанайском районе Костанайской области» (с учетом изменений и дополнений от 18.09.2014 года к проекту поисковых работ). Замечания и предло-жения просим отправлять по адресу: heresurs@mail.ru

На Государственную экологическую экспертизу в управление природных ресурсов и регулирования при-родопользования поступил рабочий проект «Проведение поисковых работ на Караульном железо-медном рудо-проявлении (лист N-41-115-А, с исключением контракт-ных территорий)». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экспертизу в

управление природных ресурсов и регулирования при-родопользования поступил рабочий проект «Проведение поисковых работ на цинковые руды на Краснооктябрь-ском рудном районе (Костанайская область)». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экспертизу в

управление природных ресурсов и регулирования при-родопользования поступил рабочий проект «Здание с помещениями: мини-гостиницы, закусочной быстрого обслуживания и гаража по автодороге на Федоровку». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экспертизу в

управление природных ресурсов и регулирования при-родопользования поступил рабочий проект «Строитель-ство мебельного павильона в п.Сарыколе, ул. Павших борцов, 110». Тел. 50-37-90.

ИП «Молдабеков Р.Т.» сообщает о проведении обще-

ственного обсуждения плана мероприятий по охране окружающей среды для оформления разрешения на эмиссии в окружающую среду. Слушания проводятся 05.10.2014 г. в 11.00 по адресу: Костанайский район, п. Затобольск, ул. Терешкова, 1/3.

Депутаты Костанайского городского маслихата вы-ражают искреннее соболезнование родным, близким и коллегам по поводу безвременной кончины видного государственного служащего

Жомарта НУРГАЛИЕВА.Депутаты Костанайского городского маслихата:

Абдрахманова Б.М., Абрамян А.С., Байменова А.К., Блок С.И., Бойченко А.Г., Бут М.В., Бибин И.А., Дудин А.А., Джантурин М.Г., Исмуратов С.Б.,

Медетов Н.А., Антонинова Т.Н., Сотников С.Н., Султангазин М.Ж., Уралбаева А.Е., Шалабаев К.В.,

Шонов Н.М., Шуменбаев С.К.

Қостанай қалалық мәслихат депутаттары көрнекті мемлекеттік қызметкер

Жомарт НҰРҒАЛИЕВТІҢ мезгілсіз дүниеден өтуіне байланысты туған-

туыстарына, жақын-жуықтары және әріптестеріне қайғырып көңіл айтады.

Қостанай қалалық мәслихат депутаттары: Абдрахманова Б.М., Абрамян А.С., Байменова А.К.,

Блок С.И., Бойченко А.Г., Бут М.В., Бибин И.А., Дудин А.А., Джантурин М.Г., Исмуратов С.Б.,

Медетов Н.А., Антонинова Т.Н., Сотников С.Н., Сұлтангазин М.Ж., Уралбаева А.Е., Шалабаев К.В.,

Шонов Н.М., Шүменбаев С.К.

Акимат города Костаная выражает глубокие и искрен-ние соболезнования семье, родным и близким по поводу безвременной кончины

НУРГАЛИЕВА Жомарта Мирасовича

Безвременно ушел из жизни видный государственный служащий, аким города Кокшетау

Жомарт НУРГАЛИЕВ Выражаю искренние соболезнования родным, близ-

ким и коллегам в связи с этой тяжелой и невосполнимой утратой.

Секретарь Костанайского городского маслихата ХАЛЫКОВ Н.К.

Көкшетау қаласының әкімі, көрнекті мемлекеттік қызметкер

Жомарт НҰРҒАЛИЕВ мезгілсіз дүниеден өтті. Оның туған-туысқандарына,

жақын-жуықтарына және әріптестеріне осы орны тол-мас ауыр қайғыларына байланысты қатты қайғырып көңіл айтамын.

Нұрлыбек ХАЛЫҚОВ, Қостанай қалалық мәслихат хатшысы

КОСТАНАЙНАШ12Вторник, 4 ноября 2014 г.

ЗДРАВСТВУЙТЕ!

ЗДОРОВЬЕ

Чем питаешься, школьник?Проблема питания школьников стала главным вопросом для обсуждения на круглом столе, организованном Национальным центром здорового питания по Костанайской области.

Участниками мероприя-тия были медицинские ра-ботники школ города.

- Здесь обсуждаются во-просы, связанные с пита-нием детей дошкольного, школьного и подросткового возраста. В течение всего года мы проводим подоб-ные выездные встречи по всей области: в детских са-дах, мини-центрах и шко-лах. Общаемся с родителя-ми и раздаем необходимую литературу о здоровом пи-тании, - пояснила научный сотрудник ОНЦЗП Тота Бекмагамбетова.

Проблема питания де-тей широко обсуждается и во Всемирной паутине. Интернет пестрит разно-образными картинками и фотографиями, где школь-ники употребляют в пищу фаст-фуды. По словам за-местителя руководителя областного управления здравоохранения Каикмул-лы Шугаева, во Франции

когда-то были запрещены газированные напитки, хот-доги, гамбургеры. Вскоре их примеру последовала и Германия.

- Качество питания фор-мирует наше здоровье. Необходимо включить в рацион исключительно натуральные продукты, попытаться избежать кон-сервантов, - говорит Шуга-ев. - Фрукты детям должны

поступать ежедневно. Они обязаны входить не только в школьное питание, но и в домашнее. К сожалению, многие родители своим чадам дают деньги, на ко-торые школьники покупают чипсы, сухарики, запивают все это газированными на-питками. А когда начина-ешь говорить родителям о том, что их ребенок не-правильно питается, они обижаются. Нужно найти с ними общий язык. Ме-дработники должны быть универсалами – не только тщательно следить за пра-вильным питанием детей, но и работать со взрослы-ми, объясняя им, как пра-вильное питание организо-вать.

Завтраки в школах с не-достаточным количеством витаминов или с полным отсутствием их неблаго-

приятно сказываются на здоровье школьников. Проблемы в организации питания озвучила главный специалист отдела санитар-но-гигиенического надзора за пищевыми объектами Екатерина Яружная.

- Сегодня тендер выигры-вают частные компании, зачастую они предостав-ляют несбалансированное питание учащимся. Для них

важна цена, а не физиоло-гическая потребность детей в биологически ценных ве-ществах. Приготовление блюд осуществляется из того, что привез постав-щик. В итоге получается, что организация питания в учебных заведениях остает-ся однообразной. В рационе недостаточно молока, мяс-ных и кисломолочных про-дуктов, яиц, овощей и фрук-тов. Преобладают мучные и крупяные изделия, вита-минизация не проводится, - поясняет Яружная. - Еще одна из проблем - это са-нитарно-техническая осна-

щенность пищеблоков. Нет капитальных ремонтов в помещении столовой. Име-ется существенный износ технической базы: мебель старая, недостаточно холо-дильного оборудования, да и кухонный инвентарь тре-бует обновления.

Между тем ежедневно в рацион школьников долж-ны входить мясо, молоко, сливочное масло, хлеб ржа-ной или пшеничный, ово-щи, сахар. В идеале мясо птицы включают один раз в два-семь дней. Завтрак должен состоять из горяче-го блюда, горячего напитка и фруктов. На обед: салат, первое и второе блюда, ос-новное горячее блюдо из мяса, компот, кисель или чай. Полдник обязан состо-ять из напитка с кондитер-ским изделием без крема.

Как сообщила Ирина Сердобинцева, методист го-родского отдела образова-ния, курирующая вопросы организации питания и ме-дицинского обслуживания в школах, на сегодняшний момент обсуждается про-ект по организации питания учащихся, который будет принят с 1 января 2015 года. Новшеством является то, что перспективное меню начнет составлять органи-зация образования и согла-совывать с санитарными врачами.

- В школе должны быть люди, отвечающие за ор-ганизацию питания. По-сле принятия проекта они смогут два раза в четверть проверять частную компа-нию, осуществляющую ре-ализацию питания в школе. Ведь главное – это здоровье детей, а не интересы част-ного бизнеса, - подчеркнула Сердобинцева.

Карикатура Сергея БИРКЛЕ

ПОДРОБНОСТИ

«Школа без ДТП»Профилактике детского травматизма, особенно дорожно-транспортного, в последние годы уделяется большое внимание.

Учитывая актуальность этой проблемы, в резолюциях Все-мирной организации здраво-охранения подчеркивается важ-ность подхода к профилактике травматизма с позиции обще-ственного здравоохранения, государства призываются к принятию необходимых мер, а дети выделяются как одна из основных целевых групп для вмешательства.

В связи с ростом дорожно-транспортного травматизма с участием детей и с целью активизации внимания к ре-шению задач по обучению де-тей навыкам самосохранения, безопасного и ответственного поведения, областной центр проблем формирования здоро-вого образа жизни объявляет о проведении конкурса «Школа без ДТП» среди педагогов и школьных инспекторов обще-образовательных школ области.

ПОЛОЖЕНИЕО проведении областного

конкурса «Школа без ДТП» по профилактике дорожно-транс-портного травматизма

1. Цели и задачиКонкурс проводится с целью:- привлечения внимания к

проблеме дорожно-транспорт-ного травматизма с участием детей;

- активизации внимания педа-гогов, школьных инспекторов к решению задач по обучению де-тей дорожной азбуке, навыкам самосохранения, безопасного и ответственного поведения;

- создания в школьной сре-де значимости профилактики травматизма;

- стимулирования творческо-го развития детей и обучения культуре поведения на дорогах.

2. Условия и период про-ведения конкурса

К участию в конкурсе допу-скаются педагоги, школьные инспекторы.

Конкурсная работа должна быть в виде альбома с описа-нием подходов в работе по профилактике дорожно-транс-

портного травматизма среди учащихся, содержать фотома-териалы, диск с видеороликом, снятый школой-конкурсантом.

Конкурс проводится с 29 ок-тября по 30 ноября 2014 г.

3. Критерии оценки: - количество мероприятий по

профилактике дорожно-транс-портного травматизма;

- количество дорожно-транс-портных происшествий с уча-стием детей школы-конкурсан-та;

- наличие отряда Юных ин-спекторов дорожного движе-ния;

- уровень информированно-сти по Правилам дорожного движения среди учащихся шко-лы-конкурсанта;

- наличие креативного подхо-да и методов привития и форми-рования безопасного поведения на дороге;

- соответствие работы пред-ложенной теме конкурса.

При подведении итогов кон-курса дополнительно оцени-вается практическая деятель-ность педагогов и их вклад в дело профилактики детского дорожно-транспортного трав-матизма в зависимости от си-стемности, результатов работы и внедрения передового опыта по безопасности дорожного движения.

4. ОтветственныеКостанайский областной

центр проблем формирования здорового образ жизни.

5. Партнеры- Управление здравоохране-

ния акимата Костанайской об-ласти;

- Управление образования акимата Костанайской области (по согласованию);

- Управление администра-тивной полиции ДВД по Коста-найской области (по согласова-нию).

6. Подведение итоговПо итогам конкурса выяв-

ляются победители (I, II, III место). По решению органи-заторов конкурса могут быть определены дополнительные номинации.

Награждение победителей состоится 3 декабря 2014 года на базе Управления здравоох-ранения акимата Костанайской области.

АКТУАЛЬНО

Скрининг: об этом должен знать каждый!В течение двух дней врачи из областных центров и городов республики говорили об организации скрининговых осмотров, участвовали в мастер-классах и тренингах.

30-31 октября в кон-ференц-зале управления здравоохранения прошел выездной республикан-ский семинар-совещание «Проведение скрининго-вых осмотров населения и формирование здорового образа жизни».

В ходе мероприятия об-суждались вопросы по про-

ведению скрининговых осмотров: особенности об-следований по раннему вы-явлению болезней системы кровообращения и сахарного диабета, предопухолевых и опухолевых заболеваний молочной железы, толстой и прямой кишки, шейки мат-ки, скрининга на раннее вы-явление глаукомы и другие. С докладами выступили ди-ректор Национального цен-тра проблем формирования здорового образа жизни Жа-миля Баттакова, руководите-ли отделов НЦПФЗОЖ На-талья Сулейманова и Клара Медеубаева, главные внеш-татные сотрудники УЗАКО: кардиолог Дмитрий Лобков

и эндокринолог Гульнара Молдахметова.

- Необходимо чаще гово-рить о скрининговых про-граммах, чтобы население знало об их пользе и о том, как данные осмотра могут выявить проблемы со здо-ровьем, - говорит руково-дитель отдела НЦПФЗОЖ Клара Медеубаева (на сним ке). – Широкомасштабные скрининговые обследования внедрены в нашей стране с 2002 года. Скрининг входит в перечень гарантированно-го объема бесплатной ме-дицинской помощи, и дело каждого - пройти ежегодный профилактический меди-цинский осмотр. Например,

детям необходимо посетить педиатра, сдать анализы кро-ви и мочи, принять участие в инструментальном обсле-довании. Ведь это позволяет выявить ранние стадии сер-дечно-сосудистых заболе-ваний, сахарного диабета, глаукомы и факторы риска, а также гепатиты. Своевре-менное выявление заболе-ваний позволяет предупре-дить страшные осложнения: инсульт, инфаркт, слепоту, цирроз и рак печени.

По итогам республикан-ского семинара-совещания всем участникам были вру-чены сертификаты.

Фото Никоса МАРМАЛИДИ

Ведущая полосы Валерия ВАХНЕНКО

Тел. 54-05-75