Sistemi u psihologijiUvod u psihologiju

PSIHOLOKI SISTEMI

Pod psiholokim sistemom podrazumijeva se koherentna, obuhvatna i fleksibilna organizacija i

interpretacija injenica i teorija.

Pogledajmo jo jednom definiciju:

koherentna, obuhvatna i fleksibilna

organizacija i interpretacija

injenica i teorija.

Kriterijumi psiholokog sistema

odreena definicija predmeta psihologije

postulati treba da budu eksplicitni i jasno odreeni

odreena vrsta injenica

stav u pogledu odnosa duha i tijela

princip povezivanja pojava

princip selekcije

ta su psiholoki sistemi trebali biti?

Opta filozofsko-psiholoko-metodoloka orjentacija. Filozofska orjentacija - zauzimanjem stava o odnosu duha i

tijela; djelimino definicijom psihologije, kao i osnovnim postulatima.

Psiholoka teorijska orjentacija - definicijom polja psihologije, vrstom pojava; osnovnim postulatima i principima selekcije i

povezivanja.

Opta metodoloka orjentacija - vrstom psiholokih injenica.

Davali su pravac naunicima u ispitivanju svoje oblasti

Prikaz psiholokih sistema

Strukturalizam

Funkcionalizam

Getalt-psihologija

Bihejviorizam

Psihoanaliza

Humanistika psihologija

Egzistencijalistika psihologija

Vrijeme nastajanja sistema

1900 19131873/4 1950

Egzistencijalistika

Psihologija

Humanistika

psihologija

Strukturalizam

Funkcionalizam

Getalt psihologija

Refleksoloka

psihologija

Bihejviorizam

Psihoanaliza

1896 1906 1917/25 1989

Postmoderna

psihologija

Strukturalizam

1873/4. Vunt Principi fizioloke psihologije; 1879 laboratorija u Lajpcigu

Funkcionalizam

1896. Don Djui Pojam refleksnog luka u psihologiji

Getalt-psihologija

1917. Keler Mentalni ivot majmuna, 1925. (SAD) Uvod u Getaltpsihologiju

Bihejviorizam

Don Votson 1913. Psihologija kako je bihejviorista vidi

Psihoanaliza

1900. S. Frojd -Tumaenje snova

Humanistika psihologija

1942. K.Roders Savetovanje i psihoterapija; 1954. Maslov Motivacija i linost

Egzistencijalistika psihologija

Pretee- Kjerkegor, Huserl, Nie, Dostojevski,

Autori- Kami, Berajev, Buber, Hajdeger, Jaspers, Sartr

ta su psiholoki sistemi danas?

Trojaka sudbina: zaboravljeni, ostali uz promjene, znatno izmijenjeni

Postoje ostaci

To su izvjesni: orjentacioni stavovi

opti metodoloki stavovi

filozofija nauke.

PERSPEKTIVE U PSIHOLOGIJI

ta je psiholoki pristup ili psiholoka perspektiva? nain gledanja na teme i probleme u psihologiji

bilo kojoj temi, sadraju ili problemu u psihologiji moemopristupiti s razliitih stajalita.

to vrijedi ak i za svaku akciju koju osoba poduzima.

Pristupi ne moraju biti meusobno iskljuivi.

Razumijevanje mnogih psiholokih sadraja zahtijevaeklektiki pristup koji zahvaa vie perspektiva.

Perspektive u psihologiji

BIOLOKA

KOGNITIVNA

SUBJEKTIVISTIKA

PSIHOANALITIKA

BIHEJVIORALNA

Bioloka perspektiva

Orijentacija na razumijevanje neurobiolokih procesa koji su u osnovi ponaanja i psihikih procesa.

Sva psiholoka dogaanja mogu se povezati s aktivnou mozga i nervnog sistema.

Pokuava povezati vidljivo, vanjsko ponaanje s elektrinim i hemijskim dogaanjima u tijelu.

Istraivanja koja polaze iz bioloke perspektive nastoje specifikovati neurobioloke procese koji se nalaze u

osnovi ponaanja i psihikih procesa.

Bihejvioralna perspektiva

Orijentacija na razumijevanje vidljivog ponaanja, iji se nastanak tumai uslovljavanjem i potkrepljivanjem.

Istorijski gledano, bihevioralni pristup nije uzimao u obzir psihike procese pojedinca.

ak i savremeni bihevioristi obino ne govore o psihikim procesima koji interveniu izmeu podraaja i reakcije.

Kognitivna perspektiva Orijentacija na razumijevanje psihikih procesa poput

percepcije, osjeanja, rasuivanja, odluivanja irjeavanja problema, te njihovih odnosa s ponaanjem.

Za razliku od varijante iz 19.v., savremena KP se netemelji se na introspekciji.

KP pretpostavlja samo prouavanjem mentalnih procesa moemo potpuno

shvatiti to organizmi ine

mentalne procese moemo objektivno prouavatiusmjeravanjem na specifina ponaanja (kao to to inebihevioristi), ali koja tada interpretiramo pozivajui se namentalne procese koji su u njihovoj osnovici.

U svojim interpretacijama kognitivni psiholozi se esto oslanjaju na analogiju izmeu uma i raunara.

Psihoanalitika perspektiva

Orijentacija na razumijevanje ponaanja u terminima nesvjesnih motiva koji proizlaze iz seksualnih i

agresivnih impulsa.

Frojd je smatrao da mnogi impulsi koje roditelji i drutvo tokom djetinjstva zabranjuju ili kanjavaju, proizlaze iz naslijeenih instinkata, koji imaju snaan uticaj.

Zabrane samo potiskuju te impulse iz svijesti u nesvjesno, ali oni time ne nestaju.

Ti se impulsi mogu tada manifestirati kao emocionalni problemi i simptomi mentalne bolesti ili kao drutveno prihvatljiva ponaanja, poput umjetnikih aktivnosti.

Subjektivistika perspektiva

Orijentacija na razumijevanje ponaanja i psihikih procesa u terminima subjektivne stvarnosti koju ljudi

aktivno konstruiu.

Subjektivistika perspektiva tvrdi da je ljudsko ponaanjefunkcija percipiranog, a ne objektivnog svijeta.

Poput kognitivnog pristupa i subjektivistiki se pristup oslanja na getalt tradiciju i opire uskim gleditima biheviorizma.

Iako se subjektivizam udruuje s kognitivnom psihologijom, on ipak najvie prevladava u socijalnoj psihologiji i psihologiji linosti.

Perspektive u psihologiji

Nakon to vas je neko uvrijedio, vi

ste ga udarili...

BIOLOKA

KOGNITIVNA

SUBJEKTIVISTIKA

PSIHOANALITIKA

BIHEJVIORALNA

Perspektive u psihologiji

Pretpostavite da nakon neke uvrede udarite nekogakom u lice. S biolokog stajalita za taj in moemo rei da ukljuuje odreena modana

podruja i aktiviranje ivaca koji inerviraju miie vae ruke.

Bihevioralni pristup opisao bi taj in ne pozivajui se ni na to unutar tijela, ve bi rekao da je uvreda bila podraaj na koji ste reagovali udarcem, tj. nauenom reakcijom koja je u prolosti bila nagraivana.

Kognitivno stajalite fokusiralo bi se na psihike procese ukljuene u izazivanjeponaanja, pa bi se udarac mogao protumaiti u vezi s vaim ciljevima iplanovima - cilj je odbraniti svoju ast, a agresivno ponaanje je dio vaeg planaza postizanje tog cilja.

Psihoanalitiki pristup mogao bi vau akciju opisati kao izraz nesvjesnogagresivnog instinkta.

Subjektivistiki pristup mogao bi va in protumaiti kao reakciju na vauinterpretaciju rijei koje je izrekla udarena osoba, a koje ste vi doivjeli kaouvredu.

Perspektive u psihologiji

DEPRESIVNI POREMEAJ

BIOLOKA

KOGNITIVNA

SUBJEKTIVISTIKA

PSIHOANALITIKA

BIHEJVIORALNA

GLAVNA PODRUJA PSIHOLOGIJE

Bioloka psihologija

Eksperimentalna psihologija

Razvojna psihologija

Socijalna psihologija

Psihologija linosti

Klinika i savjetodavna psihologija

kolska psihologija i psihologija obrazovanja

Organizacijska psihologija

Inenjerska psihologija.

Bioloka psihologija

Bioloki psiholozi (ili fizioloki psiholozi) istrauju odnos izmeu biolokih procesa i ponaanja.

Eksperimentalna psihologija

Eksperimentalni psiholozi obino provode istraivanja u okviru bihevioralne ili kognitivne perspektive i koriste

eksperimentalne metode za prouavanje naina na koje ljudi (i ivotinje):

reagiraju na senzorne podraaje,

percipiraju svijet

ue i pamte

rasuuju

emocionalno reagiraju.

Razvojna psihologija

Razvojni psiholozi bave se ljudskim razvojem i faktorima koji oblikuju ponaanje od roenja do starosti.

Oni se mogu baviti ispitivanjem neke specifine sposobnosti, poput razvoja govora u djece, ili nekog

ivotnog razdoblja, poput djetinjstva.

Socijalna psihologija

Socijalne psihologe zanima kako ljudi percipiraju i interpretiraju svoj socijalni svijet i kako stvarna ili

zamiljena prisutnost drugih ljudi utjee na njihova vjerovanja, emocije ili ponaanja.

Oni se bave i ponaanjem grupa, te drutvenim odnosima meu ljudima.

Psihologija linosti

Psiholozi koji ispituju linost prouavaju misli, emocije i ponaanja koja definiraju lini stil osobe u interakcijama sa svijetom.

Zanimaju ih individualne razlike, a pokuavaju i sintetizovati sve psiholoke procese u integralni prikaz cijele osobe.

Klinika i savjetodavna psihologija

Kliniki psiholozi su najvea grupa psihologa.

Oni primjenjuju psiholoka naela u dijagnostifikovanju i tretmanu emocionalnih i bihevioralnih problema, koji

ukljuuju duevne bolesti, ovisnost o drogama, te brane i porodine konflikte.

Psiholozi-savjetnici dijele mnoge funkcije s klinikim psiholozima, iako se esto bave manje tekim problemima.

Organizacijska psihologija

Organizacijski psiholozi (industrijski psiholozi) rade za neko poduzee, tvrtku ili tvornicu.

Bave se odabirom ljudi koji su najprikladniji za odreene poslove, motivacijom, organizovanjem edukacija,

organizacijom struktura koje e poticati saradnju i timski rad.

Inenjerska psihologija

Inenjerski psiholozi nastoje poboljati odnose izmeu ljudi i maina.

Mijenjanjem strojeva nastoje poboljati interakciju ovjek-maina, to dovodi do boljeg uinka, vee sigurnosti i udobnosti.

PSIHOLOGIJA 21. VIJEKA

Psiholozi u svojim istraivanjima sve vie ulaze u razliita podruja i potpodruja psihologije, a uspostavljaju i saradnju s istraivaima u drugimdisciplinama.

Broj takvih pristupa koji zahvaaju razliita podruja i razliite discipline naroito se poveao poetkom 21.v., pa se ini da e takva istraivanja biti vana u budunosti.

Posebno su zanimljiva istraivanja u: kognitivnoj neuronauci

evolucijskoj psihologiji

kulturnoj psihologiji

pozitivnoj psihologiji.

Kognitivna neuronauke

Kognitivna neuronauka pokuava saznati kako se mentalneaktivnosti odvijaju u mozgu.

Kljuna je zamisao da kognitivna psihologija postavlja hipoteze o specifinim kognitivnim sposobnostima - poput prepoznavanja lica - a neuronauka predlae naine na koje bi se te funkcije mogle odvijati u mozgu.

Ono to je posebno jeste oslanjanje na nove tehnike prouavanja mozga normalnih osoba (a ne modano oteenih) tokom obavljanja kognitivnih zadataka.

Afektivna neuronauka - kako se emocionalne pojave odvijaju u mozgu.

Socijalna KN u okviru koje se istrauje kako se stereotipi, stavovi, percepcija osoba i samospoznavanje prezentuju u

mozgu.

Evolucijska psihologija

Evolucijska se psihologija bavi biolokim porijeklom psiholokih mehanizama.

Osim psihologije i biologije, u ovaj su pristup ukljuene i antropologija i psihijatrija.

Kljuna ideja evolucijske psihologije jest da su psiholoki mehanizmi, poput biolokih, morali tokom miliona godina evoluirati kroz proces prirodne selekcije.

Evolucijska psihologija smatra da psiholoki mehanizmi imaju gensku osnovicu, te da su u prolosti poveavali izglede za preivljavanje i reprodukciju naih predaka.

Kulturna psihologija

Predstavnici kulturne psihologije, pokret psihologa, antropologa, sociologa i drugih drutvenih nauka sve vie dovode u pitanje pretpostavku da ljudi u svim kulturama imaju potpuno iste psiholoke procese.

Kulturna psihologija prouava kako kultura u kojoj pojedinac ivi - njezina tradicija, jezik i svjetonazor (pogled na kljuna filozofska, religijska i etika pitanja) -utjee na mentalne reprezentacije te osobe i njezine psiholoke procese.

Pozitivna psihologija

Pozitivna psihologija nastala je zbog potrebe za ravnoteom izmeu naunog razumijevanja mentalnih bolesti i naunog razumijevanja ljudskog napredovanja i procvata

Iako pozitivna psihologija dijeli brigu za puni razvoj svihljudskih potencijala s ranije nastalom humanistikom psihologijom, ona svojim snanim oslanjanjem na empirijskemetode odstupa od humanistike psihologije.

PP je usmjerena na psiholoke pojave na razliitim nivoima,od prouavanja:

pozitivnih subjektivnih doivljaja, poput sree i optimizma,

pozitivnih osobina linosti, kao to su to hrabrost i mudrost,

pozitivnih institucija - drutvenih struktura koje bi mogle njegovatiuljudnost i odgovorno graanstvo