6. SINIFSOSYAL

BİLGİLER 1. ÜNİTE

DERS NOTU

KONU: BİREY VE TOPLUM

sosyalbilgilerdefterim

Bilgi ŞENTÜRK

NELER ÖĞRENİCEZ

TOPLUMDAKİROLLERİMBİZİ “BİZ” YAPANLARKIR ÇİÇEKLERİGİBİYİZ RENGÂRENKBİR ELİN NESİ VAR İKİELİN SESİ VARHAK, ÖZGÜRLÜK,SORUMLULUK

1.

2.3.

4.

5.

Rollerimiz içinde bulunduğumuz gruba ve duruma göredeğişir. Ben iş yerinde polis memuru Zafer'im, evde babave eş halı sahada futbol kalecisi, alışverişte müşteri.Peki rollerimi karıştırıp evde polis gibi davranırsam ne olur? Bir düşünün sizde rollerinizi tespit edip değerlendirin evdeparmak kaldırarak mı konuşuyorsunuz?

DEĞİŞEN ROLLERİM

Bir iş grup ya da kurumda bir kimse ya da bir şeyin üstüne düşen göreve rol denir.

Roller beraberinde sorumluluklar getirir.Sorumlulukları yerine getirmezsek düzenbozulur.Peki sizlerin sorumlulukları nelerdir?

Doğuştan kazanılan roller:Biyolojik özelliklerimizden

kaynaklanan rollerimizdir. Burolleri seçme şansımız yoktur.

Örnek: Erkek, kız, Evlat,kardeş vb.

Sonradan kazanılan roller:Kendi irademizle, başarı

göstererek sonradan sahipolduğumuz rollerdir.

Örnek: Öğretmen, polis, sınıfbaşkanı, futbolcu vb.

Sorumluluk: Kişinin üzerine aldığı görevi yerine getirmesine denir.Mesleki Rol: İçinde yer aldığımız meslek grubunun gerektirdiği davranışlara vekurallara uygun hareket etmeye denir.Grup: En az iki ve daha fazla kişiden oluşan, ortak bir amaçları olan, aralarındadayanışma ve işbirliği bulunan topluluğa denir.

1sosyalbilgilerdefterim sosyalbilgilerdefterim

BİZİ “BİZ” YAPAN DEĞERLER

Kültürümüz, milletimizin her ferdini “biz” duygu ve düşüncesi etrafında birleştirenögelerden oluşur. Kültürümüzü oluşturan din, dil, tarih, gelenek ve görenekler,mimari vb. ögeler bizi birbirimize bağlar ve böylece daha güçlü olmamızı sağlar.

Kültür: Bir toplumu diğer toplumlardan farklı kılan, geçmişten beri değişerek devameden, kendine özgü sanatı, inançları, örf ve âdetleri, anlayış ve davranışları ile onunkimliğini oluşturan yaşayış ve düşünüş tarzıdır.

KÜLTÜRÜMÜZÜOLUŞTURANUNSURLAR

MİMARİ

TARİH

DİNDİL

GELENEK

SANAT

12 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Tarih: Tarih, toplumların başından geçen olayları, zaman ve yer göstererek anlatan;bunların sebep ve sonuçlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini ele alan bilim dalıdır.Türkmilleti dünya tarihine damgasını vurmuş şanlı bir millettir. Asırlar boyunca üç kıtadagüçlü devletler kurmuş, ayak bastığı her yere barış, adalet ve medeniyet götürmüş,dünya milletlerine örnek olmuştur.Din: Toplumumuzun sahip olduğu ortak kültür mirasına baktığımızda İslam dinininetkisini görürüz. Sevgi, saygı, doğruluk, merhamet, cesaret, yardımseverlik,sorumluluk, adaletli olmak, vatan ve millet sevgisi gibi değerleri kazanmamızdadinimizin önemli bir yeri vardır.Dil: Aynı dili konuşan, aynı duygu, düşünce ve amaçlar içerisinde olan insanlar biraraya geldiklerinde dil sayesinde anlaşıp kaynaşabilir, duygu ve düşüncelerinipaylaşabilirler. Ortak dile sahip insanlar aynı toplumun üyesi olduklarını fark edipmillet olmanın şuuruna varırlar.Gelenek ve görenekler: Nesilden nesile aktarılan gelenek ve göreneklerimiz bize ait(millî) yiyecekler, giyecekler, el sanatları, düğünler, eğlenceler, spor müsabakalarıvb. den oluşur. Bu gelenek ve görenekler bizi bir araya getirip toplum olarak ortakduygularda buluşmamızı sağlar.Mimari: İslam inancının önemli merkezlerinden biri olan cami, şehrin merkezinde yeralırken etrafında medrese (okul), şifahane (hastane), imaret (aşevi), çarşı, han(dinlenme yerleri), hamam ve çeşme gibi yapılar yer almıştır. Böylece yardımlaşmave dayanışma her daim var olmuştur.

Ön yargı, “Bir kimse veya bir şeyle ilgiliolarak belirli şart, olay ve görüntüleredayanarak önceden edinilmiş olumluveya olumsuz yargı, peşin yargıdır.”Kalıp yargı “Halkın bir grup hakkındakiinancı, bir grubun başka bir gruphakkındaki duygusallaşmış, tecrübeyleçok az değişmiş olan inancı.”

ÖNYARGILARI KIRIYORUM

IRKÇILIK

ÖN YARGI ÇEŞİTLERİ

CİNSİYET KÜLTÜRFARKI

SOSYO-EKONOMİK

DURUMÖn yargı toplum birlikteliğinin bozulmasına neden olur.

3 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Sonuç olarak farklılıklarımız birbirimizitamamlayan zenginliklerimizdir. Bu zenginliğikorumanın yolu, ön yargı, kalıp yargı veayrımcılığa karşı çıkıp farklılıklara saygıgöstermektir. Farklılıklarımız kırdaki rengârenkçiçekler gibi düşünülmeli, bir bütün hâlindedaha güzel olduğumuz unutulmamalıdır.Kilimlerdeki desenlere tek tek baktığımızda biranlam ifade etmezler. Desenler bir arayagelince zenginliğe dönüşür işte insanlardaböyledir farklılıklar topluma zenginlik katar.

HİKAYEYİ

OKUYALIM

20 yaşında genç delikanlı otobüsün camından bakarken birden bağırdı.-Baba; arabalar, arabaları görüyor musun, bizle geliyorlar.Babası gülümsedi ve mutlulukla saçını okşadı.Genç bir süre daha dışarıyı izledi ve sonra birden bağırdı.-Bulutlar baba, bulutlar harika Baba gülümseyerek oğlunu izledi.-Baba ağaçlar dedi aniden delikanlı. Onlar hep geride kalıyor dedi.Arkada oturan yaşlı adam, bu bağrışmalardan rahatsız olmuş olacak ki;Babanın omzuna dokundu.-Beyefendi oğlunuzu iyi bir doktora götürmelisin. Problemi var herhalde.Baba geriye dönerek -"o zaten iyi bir doktordan geliyor. Oğlum doğuştan kördü ve ameliyat sonrasıgözleri açıldı" dedi...

hikaye sizde hangi hisleri oluşturdu, birkaç cümle ile özetler misiniz?...............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Toplumsal etkileşimi arttırmak.İnsanlar arasındaki iletişimi kuvvetlendirmek.Empati ve hoşgörü ortamı oluşturmak.

Önyargının azaltılması için yapılması gerekenler:

Empati: Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakışaçısıyla bakması,duygularını anlaması olayıdır.

4 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Toplum içinde yaşayan insanların tek başlarına çözemedikleri problemleri hep birlikteçözmeye çalışmaları yardımlaşmadır. Toplumda yardımlaşma ve dayanışma birlik veberaberliği arttırır.

YARDIMLAŞMA

BİRLİKTE DAHA GÜÇLÜYÜZ

Toplumsal dayanışma artar.Birlik ve beraberlik duygusu güçlenir.Ahlaki değerler önem kazanır.

Yardımlaşmanın Yararları ve Önemi

DAYANIŞMA

Yapılması gereken birşeyi bir kaç kişinin birlikteyapmasıdır. İnsanların tek

başına üstesindengelemeyeceği görevlerigrupça yardımlaşarak

yapmasıdır.

Toplumu oluşturanbireylerin bir konudaduygu, düşünce ve

karşılıklı çıkarbirliği içinde olmaları

dayanışmadır.

Karşıdan karşıya geçen birinedestek olmak yardımlaşma

örneğidir.

15 Temmuz Darbe girişiminekarşı halkın birlik olması

dayanışma örneğidir.

5 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TOPLUMSAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMAKURULUŞLARI

TARİH DEĞİŞİR ECDAT DEĞİŞMEZ

İmarethanelerŞifahanelerKülliyelerMedreseler vb.

GEÇMİŞTESivil toplum kuruluşlarıBelediyelerDevlet kurumları

GÜNÜMÜZDE

Osmanlı Devleti zamanında mahallearalarında olan sadaka taşı ihtiyaçsahibi ile yardım severin birbirinigörmeden iletişim kurmasınısağlayan bir yardımlaşma örneğidir.

Son günlerde ülke geneli uygulananbu yardım anlayışı ile ekmek ihtiyacıolan vatandaş ile ihtiyacı karşılayankişi birbirini görmeden yardımlaşmasağlamış oluyor.

ALO SOSYAL YARDIM HATTI (144)Yoksullukla etkin bir mücadele için fakir ve muhtaçvatandaşlarımızın desteklenmesi, bilgiye ve yardıma erişimfırsatlarının arttırılması amacıyla hayata geçirilmiş bir projedir.Ücretsiz aranabilen “Alo 144 Sosyal Yardım Hattı” ile sosyalyardıma ihtiyacı olan vatandaşlarımıza profesyonel desteksağlanmaktadır

6 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Temel haklar kişilerin doğumundan ölümüne kadar süren ve insanca yaşayabilmesi içingerekli olan haklardır. Bunlar;Yaşama hakkı; en temel haktır. Hiçbir şekilde ortadan kaldırılamaz sınırlandırılamaz.Kişi dokunulmazlığı hakkı; kişinin hem beden, hem ruh bütünlüğünü korumayayöneliktir.Sağlık Hakkı; herkes, sağlıklı bir çevrede yaşama ve sağlığını koruyacak tedbirler almahakkına sahiptir.Eğitim hakkı; herkes eğitim – öğretim hakkına sahiptir.Dilekçe hakkı; herkes şikayetlerini ve isteklerini yetkili makamlara ve TBMM’ye iletmehakkına sahiptir.Özel yaşamın gizliliği; herkes özel yaşamına ve aile hayatına saygı gösterilmesiniisteme hakkına sahiptir. Kanunla belirlenen özel durumlar dışında hiç kimsenin üzeri veözel eşyaları aranamaz, haberleşme araçları dinlenemez.Konut dokunulmazlığı; hiç kimsenin konutuna izinsiz girilemez.Seçme ve seçilme hakkı; herkes ülke yönetimine katılmak için seçme ve seçilmehakkına sahiptir. Bu amaçla siyasi parti kurabilir ve siyasi partilere üye olabilir.

Kişilerin kendisini geliştirebilme ve insanca yaşayabilmesi için başkalarının hak veözgürlüklerini ihlal etmeden dilediğini yapmasıdır. Temel özgürlükler şu şekilde sıralanabilir;Düşünce, kanaat ve ifade özgürlüğüBasın özgürlüğüDin ve vicdan özgürlüğüHaberleşme özgürlüğüYerleşme ve seyahat özgürlüğüToplantı hak ve özgürlüğüBilim ve sanat özgürlüğü

Hak: İnsanların herhangi bir işi yapma yetkisine hak denir. Hukuk düzeninin kişileretanıdığı yetkilerdirÖzgürlük: Kişinin başkasına zarar vermeden dilediği her şeyi yapabilmesine özgürlükdenir.Sorumluluk: Kişinin, kendine ve başkasına karşı yerine getirmesi gereken yükümlülüklerizamanında yerine getirmesine denir.

SORUNLARIMIN ÇÖZÜMÜNÜ BİLİYORUM

Anayasa tarafından korumaaltına temel haklara güvenlikkapsamında devlet tarafından

kısıtlama getirilebilir.

Ülkemizde haklarımızı veözgürlüklerimiz arayabileceğimiz bir

çok kurum ve kuruluş vardır.Bunlardan en kapsamlı olanı

Cumhurbaşkanlığı iletişimmerkezidir.

7 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim